Press "Enter" to skip to content

10-11-sinflar uchun ayrim fanlardan homaki yillik dars ishlanmalar jamlanmasi

Bugungi darsning maqsadi va vazifalarini, darsning rejasi, shiorini , o’quvchilarning baholash tartibini aytib o’tish, sinfni 4 ta guurhga ajratish quyidagi jadval asoisda individual va guruhiy ball qo’yish tartibini bayon qilish.

Hoshimova Nafisa Baxshilloyevna

Darsning ta’limiy maqsadi.O’quvchilarda suyakli baliqlar sinfiga mansub hayvonlar haqida tushuncha hosil qilish, turkumlariga mansub hayvonlarning tuzilishi, bir-biridan farqi, ahamiyati, yashash muhiti va kelib chiqishi bilan tanishtirish.

Darsning tarbiyaviy maqsadi. Suyakli baliqlarning tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyatini tushuntirish asosida, o’quvchilarning ilmiy dunyoqarashini kengaytirish, aqliy va ekologik tarbiya berish tarbiya berish, mehnat ko’nikmalarini tarkib toptirish, tabiat muvozanatining buzilishi oldini olish kabi tarbiyaviy kompetensiyalarni shakllantirish.

Darsning rivojlantiruvchi maqsadi. O’quvchilarning yangi mavzuga oid bilimlari, kuzatish, darslik ustida mustaqil ishlash ko’nikmalari hamda mantiqiy savollar berish orqali mustaqil fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish, o’z fikrini erkin bayon qilish malakalarini hosil qilish, bilim va tafakkur, kitobxonlik, izlanuvchanlik, kichik tadqiqotlar o’tkaza olish malakasini shakllantirish.

Dars turi.: Yangi bilim berish.
Dars metodlari: “Assisment” texnologiyasi elementlari, hamkorlikda o’qitish texnologiyasi

Dars jihozi: Komyuter, kodoskop, slaydlar, mavzuga doir vidiolavha, berelyef modeli, ho’l preparatlar, baliq skleti.

Darsning shiori: Bilim-ma’naviy shakllanish va muhim tarbiya vositasidir.
Darsning bosqichlari jadvali:
Dasr bosqichlari
Tashkiliy qism
Oldin o’tilganlar bo’yicha og’zaki savol- javoblar

Baliqlarning xilma-xilligi: tog’ayli baliqlar sinfi mavzusini so’rash ( O’tgan mavzuni so’rash “ Tushunchalar tahlili metodi” Javoblar raqamlarda metodi orqali)

Yangi mavzu bayoni. Suyakli baliqlar sinfi: asisosiy sistematik guruhlari va hamiyati.
Yangi mavzuni mustahkamlash (“Sehrli dengiz” ertagi, “ Sirli sandiqcha” metodlari orqali)
Dars yakuni va o’quvchilarni, guruhlarni baholash.
Uyga topshiriq berish
Darsning borishi:

Darsga tayyorgarlik va darsning jihozi, dars o’tiladigan xona kichik 4 ta guruhni tashkil etish, guruh nomlari, mavzuga oid ko’rgazmalar, rangli rasmlar, barelyef modeli, ho’l preparatlar, baliq skeleti va ko’rgazmali vositalar bilan jihozlangan.

Tashkiliy qism:
Salomlashish.
Davomatni aniqlash.
Sinf xonasi va o’quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirish.

Bugungi darsning maqsadi va vazifalarini, darsning rejasi, shiorini , o’quvchilarning baholash tartibini aytib o’tish, sinfni 4 ta guurhga ajratish quyidagi jadval asoisda individual va guruhiy ball qo’yish tartibini bayon qilish.

Oldin o’tilganlarni umumiy takrorlash( Tushunchalar tahlili metodi” orqali

Baliqlarning xilma-xilligi: tog’ayli baliqlar sinfi.(O’tgan mavzuni so’rash Javoblar raqamlarda” metodi orqali)

5-6 sinfida o’tilgan bo’yicha bergan ma’lumotlari natijasiga ko’ra yig’gan ball

Guruhlarda ishlay olishi, o’rtoqlariga bo’lgan munosobati, shu darsda ishtirok qilyotganligi uchun qo’yilgan ball

Yangi mavzuni mustahkamlash, “Ertak”, “ FSMU” texnologiyasi elementlari orqali
Jami darsda yig’gan ball

O’zbekistonda va jahonda yuz berayotgan ehg global ekologik muammolar Orol muammosi, Tojikistoning “ Alyuminiy” zavodining chiqindilari oqibatida Uzum tumanida ro’y berayotgan muammolar va Tojikistonda qurilayotgan “ Ro’g’un GES” muammolari qisqacha ta’rifi.

Dars shiorining mohiyati ochib beriladi.
Darsning shiori: Bilim-ma’naviy shakllanish va muhim tarbiya vositasidir.
Bilim olishga bo’lgan qiziqishni orttirish, fanni sevish, komil inson bo’lib yetishish

“ Komil inson” shu o’rinda mamlakatimiz prezidenti I.A. Karimov bu xususda “ Biz komil inson tarbiyasini, davlat siyosatining ustivor sohasi, deb e’lon qilamiz. Komil inson deganda biz, avvalo ongi yuksak, mustaqil fikrlay oladigan , xulq atvori bilan o’zgalarga ibrat bo’ladigan , bilimli ma’rifatli kishilarni tushunamiz deb ta’kidlaganlar.

Oldin o’tilganlarni takrorlash.
“ Tog’ayli baliqlar sistematik birlik.
Tip: XORDALILAR
Sinf: TOG’AYLI BALIQLAR
Turkum: AKULALAR,SKATLAR.
Tur: AKULA, DENGIZ TULKISI, SKAT BALIQ
LOTINCHA: PISKES.
“ Akulalar” I-GURUH
Tushunchalar
Jabra qopqog’I va suzgich pufagi
Qalin plastinkachadan iborat
Tangachalari
Odamlarga o’xshaydi
Eng kichik turi
Tikanli akula
Baliq va qisqichbaqasimonlar
Kuchli rivojlangan suzgich
Dum suzgichi
Tog’aydan iborat
“ Skatlar” II-GURUH
Tushunchalar
Tana shakli
Yassi, rombsimon
Xivchinga aylangan
Dum suzgichi
Zaharli tikanli
Dumining asosida
Moluskalar
Eng yirik turi
Ovlanish maqsadi
Yog’I uchun
Tanasini bilan tutashgan suzgichi
“ Javoblar raqamlarda” III- IV GURUH
Jabra yoriqlari
Akulalar turi
Tikanli akula uzunligi
Gigant akula uzunligi
Kuchlanishli elektr zaryad a’zosi
Skatlar turi
Skatlar nasli
“ Rasmlar izohi”
1. ‘ Zogora baliqning tashqi tuzilishi’
2. “Zog’ora baliqning skeleti”
3. “Zog’ora baliqning hazm qilish a’zosi”
4. “Zogora baliqning qon aylanish sistemasi”
Yangi mavzuni tushuntirish.

Panjaqanotlilar turkumi. Panjaqanotlilar skeleti va suzgichlarining tuzilishi quruqlikda yashaydigan umurtqalilar oyoqlariga o’xshab ketadi. Bu turkumning yagona vakili – latimeriya Hind okeanining Afrika sohili yaqinidan topilgan. Uni o’rganish quruqlikda yashovchi umurtqali hayvonlarning kelib chiqishini tushuntirishda katta ahamiyatga ega.

Baliqlarning ahamiyati. Baliq go’shti va ikrasi xushta’m taom hisoblanadi. Ayniqsa osetrsimonlar va losossimonlar go’shti va ikrasi qadrlanadi. Jahon bo’yicha har yili 50 mln tonnaga yaqin baliq ovlanadi.

Baliqlarning asosiy qismi dengizlardan ovlanadi. Baliq ovlash uchun maxsus kemalar – traulerlardan foydalaniladi. Ovlanadigan baliqlarning asosiy qismi oziq-ovqat uchun ishlatiladi. Baliqchilik sanoati chiqindilaridan chorva mollari uchun baliq uni, qishloq xo’jaligi uchun o’g’it ishlab chiqariladi. Baliq moyi farmatsevtikada vitaminli dori hisoblanadi. CTzbekistonda baliqlar ichki suv havzalaridan ovlanadi. Zog’ora, oq amur. oqcha, xumbosh, oq sla, ilonbosh asosiy ovlanadigan baliqlar hisoblanadi.

Tabiiy sharoitda baliqlar uvildirig’i va chavoqlari ko’plab nobud bo’ladi. Shuning uchun baliqlar maxsus zavodlarda urchitiladi va ma’lum davrgacha boqilib, so’ng tabiiy suv havzalariga qo fc yib yuboriladi. Baliqlar tuxumi va yosh baliqchalami boshqa suv havzalariga ko’chirib o’tkazish mumkin. Masalan. Uzoq sharq daryolaridan respublikamizdagi suv havzalariga oq amur, xumbosh, ilonbosh kabi baliqlar olib kelib, iqlimlashtirilgan.

Baliqlarning kelib chiqishi. Baliqlarning qadimgi ajdodlari lansetnikka o’xshash sodda tuzilgan xordalilar bo’lgan. Tarixiy rivojlanish davomida dastlabki xordalilardan juft suzgich qanotli hayvonlar paydo bo’lgan. Ular yirtqich hayot kechirishgan. O’lja axtarib faol hayot kechirishi natijasida ularning nerv sistemasi va sezgi organlari rivojlana borgan. Shu yoi bilan baliqlar kelib chiqqan

Yangi mavzuni mustahkamlash
Birinchi va ikkinchi guruhlar uchun “Sehrli dengiz” ertagi

Bir bor ekan bir yo`q ekan sehrli dengiz bo`lgan ekan. Kunlardan bir kuni dengizda yashovchi barcha oilalar to`planishib suhbat qurishibdi. Birinchi oila gap boshlab -Biz sizdan ko`ra chiroyli xipcha va cho`ziq gavdalimiz debdi. – hatto qilichimizni butun umr asrab avaylaymiz katta aka mning bo`yi 2 metr og`irligi 30 kg kichkina uka m esa bo`yi 75 sm og`irligi 2 kg debdi. Meni noyob tur sifatida himoya qilishadi. Shunda ikkinchi oila o`zini maqtashda davom etibdi – bizning orqa suzgichimiz yonida nima bo`lishini bilmaysiz. Hatto biz ko`payish uchun dengizdan boshqa joylar ga o`tib ketamiz. Shu payt uchinchi oila dan biri bizga ham navbat etadimi. Axir biz sizlarga qaraganda juda ko`pchilikmiz. Bizning bir necha yuzlab qarindoshlarimiz bor. Hatto tanamiz baquvvat va mustahkam. Bizda U zoq sharq daryolaridan kelgan mehmonlarimiz bor. Nega meni ajratib qo`yasizlar. Nega meni eslamaysiz. Men yagona vakilman Afrika sohili dan olib kelishgan debdi 4 oiladan biri.hech kimning bizchalik go`shti va ikrasi qadrlanmaydi. Bizni ovlaydigan maxsus kema larimiz ham bor. Hatto jahon bo`yicha bizni qancha ovlashlarini bilmaysizlar. Kelinglar tortishmaylik axir bizning qadimgi ajdod larimiz hammamiz uchun bitaku deb oilalar tarqalishibdi.

10-11-sinflar uchun ayrim fanlardan homaki yillik dars ishlanmalar jamlanmasi

10-11-sinflar uchun ayrim fanlardan homaki yillik dars ishlanmalar jamlanmasi

On 22.09.2018 By shuhrat In Dars ishlanmalar, O’QITUVCHILARGA 0 fikr

11-Sinf Kimyo fanidan YILLIK dars ishlanmalar

Yillik dars ishlanmalar homaki tarzda Sizlarga *doc yoki docx variantlarda berilmoqda. Dars ishlanmalarni yuklab olib o’zgartirishingiz mumkin.

2018-2019 o’quv yili uchun dars ishlanma quyidagicha tartibda yozish tavsiya etiladi:

O’XSHASH MAVZULAR:

10-sinf O’zbekiston tarixi fanidan kompetensiya asosida tayyorlangan namunaviy dars ishlanmalar jaml.

Fan oyliklarini o’tkazish bo’yicha tavsiyalar
To’garak hujjatlari va dars ishlanmalari
O’qituvchilarning jamiyatdagi obro’sini tiklashga qaratilgan qaror qabul qilindi

2020-2021 o’quv yiliga mo‘ljallangan taqvimiy-mavzu rejalar (5-11-sinf tarix, 1-11-sinf tarbiya, 10-.

Tasviriy san’at fanidan yillik dars ishlanmalar to’plami (1-4-sinf uchun)
O‘qishni istamaydigan bolalar bilan qanday yo‘l tutish lozim?
Bolani taltaytirib yubormaslik yo‘llari
Mustaqillik dars ishlanmalaridan namunalar hamda “Mustaqillik darslari”da foydalanish uchun TAVSIYA

9-sinf O’zbekiston tarixi fanidan kompetensiya asosida tayyorlangan namunaviy dars ishlanmalar jamla.

Kitob – Yangi yil uchun eng yaxshi sovg’a
“Eng yaxshi dars ishlanmasi – 2017” ko’rik-tanlovi g’oliblarining dars ishlanmalari (Kuchli 10 tali.

2017-2018 o’quv yiliga mo‘ljallangan taqvimiy-mavzu rejalar (Tarix fanidan ham taqvimiy-mavzu rejala.

Bolaning aqlini charxlash
Bola tarbiyasidagi 4 bosqich
Tarbiyaning turli uslubi: to‘g‘risi qaysi?
Huquq fanidan dars ishlanmalarim
Tarbiyadagi 6 ta kechirib bo‘lmas xato
“TARIX FANIDAN INNOVATSIYA” oylik to’plamlari
Bola tilidan: Tarbiyaning 21 qoidasi
9-sinf O’zbekiston tarixi fanidan dars ishlanmalarim
Chizmachilik fanidan yillik dars ishlanmalar to’plami (8-9-sinflar uchun)
Maktab o‘rgatmaydigan 5 ta ko‘nikma
Tanlovning 10 foydasi

2018-2019 o’quv yiliga mo‘ljallangan taqvimiy-mavzu rejalar (5-11-sinf tarix, 9-10-11-sinf dunyo din.

About shuhrat

Fikr bildirish Javobni bekor qilish

Bo’limlar

  • “Ming bir hikmat” videojamlanmalar (1)
  • Attestatsiya savollari (2)
  • Davlat dasturlari (3)
  • DTS va o’quv dasturlari (1)
  • Elektron kutubxona (3)
    • Elektron tarixiy kitoblar (2)
    • E’lonlar (5)
    • Radio (1)
    • Savol-javoblar (2)
    • Yevropa mamlakatlari (1)
    • Dars ishlanmalar (10)
    • Ibratli hikoyalar o’qituvchilarga (2)
    • Ilg’or texnologiyalar (1)
    • METODIKA (32)
      • TA’LIM METODLARI (23)
      • 1)Darsning tashkiliy qismi uchun tavsiya (2)
      • 2)O’tilgan mavzuni mustahkamlash uchun tavsiya (2)
      • 3)Yangi mavzuni bayoni uchun tavsiya (1)
      • 4)Yangi mavzuni mustahkamlash uchun tavsiya (2)
      • 6)Uyga vazifa uchun tavsiya (7)
      • 7)O’quvchilar uchun RAG’BAT kartochkalar (3)
      • “Interaktiv taqdimotli o’yinlar” (4)
      • Fanlardan taqdimotlar (4)
      • Taqdimot shablonlari (2)
      • “Bilimlar bellashuvi” ga tayyorlanmoqchimisiz? (12)
      • “Fan olimpiadasi” ga tayyorlanmoqchimisiz? (13)
      • ALLOMALAR (18)
      • Bahorgi ta’til topshiriqlari (7)
      • Foydali maslahatlar (2)
      • Ibratli hikoya (2)
      • Krossvordlar (6)
        • Huquq fanidan krossvordlar (2)
        • ONLINE TESTLAR (6)
          • 8-sinf O’zbekiston tarixi: Online test savollari (5)
          • 6-sinf tarix: Yopiq test savollari. (5)
          • Buxoroning tarixiy obidalariga virtual sayohat (10)
          • Samarqandning tarixiy obidalariga virtual sayohat (18)
          • Toshkentning tarixiy obidalariga virtual sayohat (2)
          • Xivaning tarixiy obidalariga virtual sayohat (9)
          • Bolam baxtli bo’lsin, desangiz… (7)
          • Ibratli hikoyalar ota-onalar uchun (2)
          • Tarbiya (16)
          • ENG-ENG-ENG… (1)
          • Siz buni bilasizmi? (13)
          • Tarix fanidan videojamlanma (7)
          Fevral 2023

          Du Se Ch Pa Ju Sh Ya
          « Apr
          1 2 3 4 5
          6 7 8 9 10 11 12
          13 14 15 16 17 18 19
          20 21 22 23 24 25 26
          27 28

          Arxivlar

          Yangi sharhlar

          • Ta’lim metodlari haqida umumiy ma’lumot ” Fazilat “ga
          • 5-§. Buxoro xonligi (8-sinf O’zbekiston tarixidan online test savollari) ” Sabina “ga
          • 5-9- sinflar uchun tayyorlagan nazorat ishlari savollari hamda javoblari ” Дляра “ga
          • Ta’lim metodlari haqida umumiy ma’lumot ” Nozima “ga
          • 6-sinf tarix.1-bo’lim: Eng qadimgi tuzumdan sivilizatsiya sari (102 ta yopiq test savollari) ” shuhrat “ga
          • 6-sinf tarix.1-bo’lim: Eng qadimgi tuzumdan sivilizatsiya sari (102 ta yopiq test savollari) ” Charosxon Voxidova “ga

          Boshqaruv paneli

          © 2016-2021 yil Sh.Nurg’oziyev ishlanmasi

          Ushbu veb-sayt O`zbekiston Respublikasining “Mualliflik huquqi va turdosh huquqlar to`g`risida”gi Qonuni bilan himoyalangan. Sayt materiallarini ko`chirib olib, ruxsatsiz chop etish qat`iyan ta`qiqlanadi. Veb-sayt mobil telefon, planshet, kompyuter va boshqa shunga o’xshash uskunalar orqali foydalanishga moslashtirilgan.

          Saytimiz mehmonlari! Sizlardan iltimos saytimiz bo’yicha kamchiliklar bo’lsa, tanqidiy yondashgan holda o’z fikrlaringizni bildiring. Sizning sayt bo’yicha bildirgan tanqidiy fikrlaringiz saytimiz rivoji uchun xizmat qiladi. “Xalq ta’limi a’lochisi”, “Xalq ta’limi fidoyisi” Nurg’oziyev Shuhrat Xasanovich

          Yangi fikrlar

          • Ta’lim metodlari haqida umumiy ma’lumot ” Fazilat “ga
          • 5-§. Buxoro xonligi (8-sinf O’zbekiston tarixidan online test savollari) ” Sabina “ga
          • 5-9- sinflar uchun tayyorlagan nazorat ishlari savollari hamda javoblari ” Дляра “ga

          Murojaat qiling:

          • Jizzax v, Do’stlik tumani
          • Telefon: + 998 (94) 918 02 27
          • Email: Shuhratbek@umail

          Turli fanlardan 10 – sinf o’qituvchilari uchun dars ishlanma to’plamlari

          Aziz hamkasblar, sizlar uchun bugun Jahon tarixi, O’zbekiston tarixi, Tarbiyaviy soat, Ona tili fanlaridan 10 sinflar uchun mo’ljallangan dars ishlanmalari to’plamini (konspektlar) taqdim qilmoqchiman. Mazkur dars ishlanma to’plamlaridan faqat namuna sifatida foydalanish mumkin. Mazkur xujjatlarni qo’lga kiritish uchun telegram dasturi orqali @sadikovuz (://telegram/sadikovuz) ga murojaat qiling.

          Ginnes

          Facebook guruh:

          При публикации информации из моего веб сайта на другие сайты обязательно указывать адрес сайта www.sadikov. © Sadikov

          Аудио, видео и документальная информация в моем сайте принадлежат своим владельцам. Они сохраняют свои авторские права. Информация размещена на сайте с целью ознакомления. Пожалуйста, уважайте работу авторов. Если Вы являетесь автором материала или обладателем авторских прав на него и против его использования или Ваше авторство не было указано на сайте, пожалуйста свяжитесь с по адресу uzbeknasim@yahoo

          Предложения рекламы или обмен баннеров: @sadikov_uz

          Для контактов: uzbeknasim@yahoo

          Telegram: @sadikovuz

          10-sinf Jahon tarixidan yillik dars ishlanma

          O’quvchilarga Birinchi jahon urushining xalqaro munosabatlarga va dunyoning siyosiy xaritasiga katta ta’siri haqida tushunchalar berish. Tarixiy davrlar va yillarni ajrata oladi, tarixiy hisobini tushuntira oladi;

          Mazkur davrni o‘rganish orqali o‘quvchilar tarix fanining o‘rganilayotgan davriga oid tarixiy atamalar mazmunini, tarixiy shaxslar haqida, tarixiy sanalarda ro‘y bergan voqealar haqida ma’lumot bera oladi hamda mazkur davrga oid tarixiy joylarni tarixiy xaritadan ko’rsata oladi, ma’lumot bera oladi.

          2.Tarbiyaviy maqsad:

          Muloqotda suhbatdosh fikrini hurmat qilgan holda o‘z pozitsiyasini himoya qila bilish, uni ishontira bilish;

          O’quvchilarni yangi bilimlar egallashga va tartib-intizomga doimo rioya etishga yo’naltirish hamda ularda ona Vatanga nisbatan muhabbat tuyg’ularini shakllantirish;

          Turli ziddiyatli vaziyatlarda o‘z ehtiroslarini boshqarish, muammo va kelishmovchiliklarni hal etishda zarur (konstruktiv) bo‘lgan qarorlarni qabul qila olish;

          3.Rivojlantiruvchi maqsad:

          Mavjud tarix faniga oid axborot manbalaridan (internet, televizor, radio (audiovideo yozuv), telefon, kompyuter, elektron pochta va boshq.)foydalana olish;

          O’quvchilarni mustaqil fikrlashga o’rgatish;

          O’quvchilarda umumlashma xulosalar chiqarish ko’nikmasini shakllantirish.

          O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

          shaxs sifatida doimiy ravishda o‘z-o‘zini rivojlantirish, jismoniy, ma’naviy, ruhiy va intellektual kamolotga intilish;

          Dars turi: Yangi bilim beruvchi, bilimlarni shakllantiruvchi

          Dars metodi: “Interfaol metodlar”, “Guruhlarda ishlash”

          Dars jihozi: darslik, xarita, ko’rgazmali va didaktik materiallar, proyektor, AKT

          O’quvchilar davomati aniqlanadi.

          Sinfning darsga tayyorgarligi tekshiriladi.

          Darsda psixologik iqlim yaratish, dars shiori va maqsadini e’lon qilish.

          O’qituvchi tomonidan bugungi kunda tavallud topgan mashhur shaxslar, yurtimiz va jahon maydonida sodir bo’lgan muhim ijtimoiy-siyosiy ma’lumotlar, bayramlar haqida qisqacha ma’lumot berib o’tiladi.

          “Guruhlarda ishlash” O’quvchilar 3 guruhga bo’linadi. Har bir guruh uyga berilgan mavzuga oid atamalardan o’z guruhlariga nom qo’yib olishadi hamda guruhga qo’yilgan nomga qisqacha ta’rif berishadi.

          1-topshiriq: Darsning bu qismi quyidagi savollar yozilgan kartochkalar yordamida amalga oshiriladi.

          1-kartochka: “Eng yangi tarix “ atamasiga izoh bering

          2-kartochka: Industrial sivilizatsiya nima?

          3-kartochka: Eng yangi tarix nechta bosqichga bo’linadi?

          4-kartochka: Postindustrial sivilizatsiya nima?

          5-kartochka: Eng yangi tarixning birinchi bosqichining mazmuni nimani tashkil etadi?

          6-kartochka: Sobiq SSSRning tarqalib ketish sabablari.

          O’quvchilar tomonidan yo’l qo’yilgan xatolar birgalikda tuzatiladi. Fikrlar to’planib tahlil va qisqacha xulosa qilinadi.

          III. Yangi dars mavzusi mazmunini tushuntirish:

          Reja :

          1. Parij tinchlik konferensiyasi
          2. Millatlar ligasining tashkil qilinishi. Mandat tizimi
          3. Vashington konfernsiyasi
          4. Versal-Vashington tizimining inqirozi va barbod bo’lishi

          Ushbu yillik dars ishlanma word variantda bo’lib, uni o’zgartirish va tahrir qilish mumkin.

          SOTIB OLISH UCHUN QO’LLANMA