10-sinf uchun geografiya darsligi
predmetning belgisini bildiruvchi so‘zlar sifat deyiladi; kesim gapning markazi
Bevaqt qoʻngʻiroq
– Oyi, meni olib keting. Men u bilan yashay olmayman.
Sapargul hayron. Bundan bir oy oldin qizi: “Men usiz yashay olmayman” degani uchun oʻsha yigitga uzatgan edi.
Muslima Mambetniyazova
Quvonch va qaygʻu
U 18 yildan beri xotinining oʻlgan kunini tort va shampan vinosi bilan nishonlaydi. Qizi bu yil 18 ga toʻldi.
Shaxnoza Tursinbayeva
Adolat
– Ogʻa bu dunyoda adolat bormi?
– Albatta! Yaxshi ham, yomon ham bir kun kelib oʻladi. Shuning oʻzi adolat.
Islam Tilepov
Ishonch
– Yoʻq, yoʻq. U “alkash” emas. U keladi. Onam aldayapti. Kutaman.
Har oqshom shunday pichirlaydi qiz, onasi yirtib tashlagan otasining boshi yoʻq suratini quchoqlab.
Dinara Gʻayipbayeva
Abort
– Kel, yana harakat qilib koʻramiz.
Mexribanu Mambetnazarova
Soʻnggi iltimos
Islom ogʻir-ogʻir nafas olarkan, Xudodan soʻradi:
– Allohim, soʻnggi marta onamni koʻrsam edi. U shunday deya koʻzlarini yumdi. Va onasi uning qoʻllaridan tutib olib ketdi.
Baxtiyar Tursinbayev
Qoraqalpoq tilidan Nodirbek YOʻLDOSH oʻgirdi.
10-sinf uchun geografiya darsligi
Поделитесь ссылкой с друзьями выделив текст.
Заметили ошибку, тогда выделите ошибочный текст и нажмите клавишы CTRL + ENTER.
Похожие статьи по теме
7-sinf Geografiya darsligi
9-sinf Geografiya darsligi (o`zbek va rus tillarida)
6-sinf Geografiya darsligi
Поиск по сайту:
Разделы:
-
Начальный курс
- Физическая география мира
- Физическая география Центральной Азии
- Физическая география Узбекистана
- Социально-экономическая география Узбекистана
- Социально-экономическая география мира
- Туризм
- Путешествие по миру
- Животный мир
- Растительный мир
- Гражданская оборона
- Практические задания
- Электронная библиотека
- Нормативные акты
- Экология
- Толковый словарь
- Важные даты
- Фотофакты
- Географические игры
- Аттестация НОВОЕ
- Конкурс НОВОЕ
Популярные статьи:
Толковый словарь на букву А
Географическое положение Узбекистана. Границы и площадь
Ответы на интересные вопросы по географии
Страны Юго-Западной Азии: экономико-географический обзор.
Природные условия и природные ресурсы Узбекистана
Евразия. Географическое положение материка и история её исследования.
Siz qayerdansiz? Ovoz bering.
Сейчас на сайте: 21
Гости: 19
Опрос:
Арxивные материалы:
Ключевые слова:
Требуется для просмотра Flash Player 9 или выше.
Последние новости:
О нас
- – Об авторе проекта
- – О проекте
- – Наша цель
- – Написать письмо
ПОЛЕЗНОЕ
- – Изучение мира
- – Открытия, изменивший мир
- – Исследование новой эры
- – Путешествие по миру
ИНТЕРЕСНОЕ
- – Знаете ли Вы?
- – Игры по географии
- – Ответы на интересные вопросы
- – Полезности от природы
БИБЛИОТЕКА
- – Онлайн репетитор
- – Нормативные акты
- – Практические задания
- – Электронная библиотека
Вся информация сайта охраняется законом Республики Узбекистан “Об авторском праве и смежных правах”.
Материалы, загруженные с сайта, несанкционированная печать строго запрещено без согласия владельца сайта.
В разработке сайта были использованы новейшие технологии HTML5 и CSS3 за счет, которого поддерживается адаптивность сайта
для всех типов браузеров и мобильных устройств.
РАЗРАБОТКА – INTERNO
СВЯЗЬ С НАМИ
ФИО: | Abdiyev Rustam |
---|---|
Контактный номер: | (+99893) 438-41-11 |
E-mail: | geografiya@umail, geografiya@inbox |
Адрес: | Республика Узбекистан, Навоийская область, г.Навои, ул. Мирзо Улугбека, д.6 |
1 abdumurod bobonorov ona tili 10 – sinf mavzulashtirilgan test
MA’DAN 1 Mineral. 2 Metall. 3 Ruda. GULSHAN Gulzor, gulbog‘, chaman.
IMON 1 Xudoga bo‘lgan ishonch,
e’tiqod; ko‘ngilda ishon ish va tilda
iqror qilish. 2 Umuman, ishonch.
GUHAR Gavhar (qimmatbaho tosh,
qoldiradigan, nomiga dog‘ tushiradigan
KECHIRIM, uzr, afv. Kechirish
iltimosi, O‘tinish iltimosi. Afv so‘zi bu
ma’noda juda kam qo‘llanadi
YOG‘IY Dushman, g‘anim.
SAMARA Natija, hosila, foyda.
MURID Pir yoki eshon (murshid)ga
qo‘l berib, so‘fiylikka kirgan shaxs
MURSHID Tariqat odoblaridan saboq
beruvchi pir, shayx va ustoz.
kishilarga, so‘ngra ulamo va faqihlarga
berilgan nom; keyinchalik muqaddas
joylarning mutasaddilari ham shayx
XONAQOH 1. Masjidning namoz
o‘qiladigan, odatda keng va katta
xonasi. 2. So‘fiylar mashg‘ulotlarini
o‘tkazish uchun mo‘ljallangan katta
xona va uning atrofidagi hujralar.
G‘O‘CH (shevada) Mard, botir.
OVOZ, tovush, un, sado, sas, nido,
sazo. Eshitish sezgisini uyg‘otuvchi,
qilinuvchi, eshitiluvchi narsa.
Ovoz, asosan, odam va jonli narsalar
tovushini ifodalash uchun qo‘llanadi.
Tovush odam va boshqa jonli narsalar
predmetlarning urilishi, ishqalanishi
va boshqa holatidan paydo bo‘lgan
ovozni ifodalash uchun ham qo‘llanadi.
Un faqat odam ovozini bildiradi va
ovoz so‘ziga nisbatan juda kam
Sado jonli va jonsiz narsalarning
so‘ziga nisbatan kam qo‘llanadi.
Sas shevaga oid so‘z bo‘lib, badiiy
adabiyotda, ayniqsa, poeziyada kishi
ovozi ma’nosida qo‘llanadi.
Nido kitobiy.
Sazo juda kam qo‘llanadi.
OVQAT, taom, oziq, tomoq, xo‘rak, yemish, ne’mat. Odam, hayvon,
umuman, jonivorlar iste’mol qiladigan suyuq yoki quyuq yegulik.
Ovqat odam yoki hayvonlar yeydigan
Taom faqat odamlar iste’mol qiladigan
ovqatni ifodalash uchun qo‘llanadi va
ovqat so‘ziga nisbatan biroz badiiy
Ovqat va taom so‘zlari, asosan, yeyish
uchun tayyor holatdagi narsa
Oziq, umuman, ovqatlanish uchun
holatdagi narsani bildiradi.
Oziq «odam va boshqa jonivorlar,
ovqat» ma’nosini ham bildiradi.
Xo‘rak, yemish juda kam qo‘llanadi.
Ne’mat badiiy uslubga xos.
mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish
(talab va iste’mol, mahsulotga narx
Bozor ehtiyoji talablaridan
kelib chiqqan holda korxonaning yangi
mahsulotlar ishlanmalarini tayyorlash,
tovarlar ishlab chiqarish va sotish yoki
turli xil xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha
faoliyatini boshqarish tizimi.
BIRJA Qimmatbaho qog‘ozlar va har
xil mollar bilan savdo-sotiq qiladigan
yirik savdo muassasasi;
BARTER Pul mablag‘lari ishtirokisiz
bevosita tovarga tovar ayirboshlash va
shu haqdagi shartnoma.
INVESTITSIYA
risida yoki chet elda, foyda ko‘rish
iqtisodiyotning muayyan tarmog‘iga
kapital qo‘yish, kiritish va shunday
Korxona va kompaniya
egasi bo‘lmagan, maxsus tayyorgarlik
ko‘rgan malakali boshqaruvchi.
rahbarlik qilish, uni tashkil etish;
boshqarish to‘g‘risidagi fan.
Chehra, jamol
bo‘yoq mavjud, asosan, badiiy uslubda
Oraz, uzor, ruxsor so‘zlari eskirgan
va ko‘proq kitobiy uslubda.
Bet, aft, bashara, turq so‘zlarida esa salbiy bo‘yoq, ko‘proq so‘zlashuvda;
Chegara, eng so‘nggi
chegara. Sho‘xliklariga chek qo‘ymoq.
Bolalarning shodligiga chek yo‘q edi.
CHEK IV Ma’lum summani bankdan,
kassadan olish yoki boshqa yerga
o‘tkazish huquqini beruvchi hujjat. Siz
bergan chek bilan bankdan pulimni
CHEK II Chegaralari aniq belgilangan
Qur’a, bir ishni bajarish
majburiyatini yuklovchi shartli belgi.
Chek tashlamoq. Chek menga chiqdi.
CHEK V 1 Tortmoq. Iztirob chekmoq.
G‘am chekmoq. 2 Tushirmoq. Imzo
chekmoq. Gul chekmoq.
OBRO‘ hurmat, e’tibor, nufuz.
1 Oltin, kumush; javohir;
xazina. 2 ko‘chma Boylik, mol-mulk,
davlat; qadr-qimmatli narsa.
GANCH Alebastrning bir turi; suvoq,
naqsh uchun ishlatiladigan qu-
AFZAL Yaxshi, a’lo, ortiq.
ABZAL Ot-ulov asboblari majmui.
ADIB Adabiy asarlar ijodkori.
ADIP To‘nning chetidagi ensiz mato.
«Chittak» qushning qo‘nimsizligiga
ishora bor, salbiy sifat.
«Sinchalak» (sinchaloq – jimjiloq)
noziklikka ishora, ijobiy sifat.
Arxaik so‘zlar (dudoq – lab;
meng – xol; tilmoch –tarjimon)
Tarixiy so‘zlar (yasovul, bek, xon,
BITIK 1 Yozuv. 2 Xat, maktub.
3 Asar. O‘rxun-enasoy bitiklari.
ZAVJ Er, qayliq.
ZAVJA Xotin, rafiqa.
1 Rasm, gravyurada
ranglarning uyg‘un, o‘zaro mutanosib
bo‘lishi, uyg‘unlik kasb etishi.
2 ko‘chma Biror narsaning o‘ziga xos
tomonlari, xususiyatlari majmuyi.
MOZIY O‘tmish, hayotning o‘tgan
qismi, o‘tgan davrdagi hayot.
soliqlardan to‘plangan pullarni qabul
qilib oluvchi, saqlovchi va xon
xazinasiga topshiruvchi saroy amaldori
TANCHA shevada Sandal.
ommaviy axborot vositalari vakillari
bilan rasmiy nuqtayi nazar bildirish
yoki muayyan masala dagi xulosalarni
DIVERSIFIKATSIYA
MODERNIZATSIYA
talab va didga moslab o‘zgartirish.
STRATEGIYA Maqsadga erishishni
uzoq muddatli rejasi; ijtimoiy-siyosiy
davlatlarda, asosan, saylov yo‘li bilan
tuziladigan oliy vakillik va qonunchilik
TAYYOR, muhayyo, shay, taxt, hozir. Ishlatish, foydala nish yoki boshqa
narsa uchun naqd holatda.
Tayyor kengroq tushunchaga ega.
Muhayyo ko‘proq yozuv uslubiga xos.
bo‘yoq bilan ifodalaydi. Biror narsaga
har jihatdan mos holda tayyor ekanlikni
Taxt so‘zi bu ma’noda ko‘proq jonli
so‘zlashuvda qo‘llanadi va ma’noni
tayyor so‘ziga nisbatan biroz kuchli
bo‘yoq bilan ifodalaydi.
Hozir so’zi bu ma’noda juda kam qo‘llanadi.
Kelasi zamon fe’lining –ajak qo‘shimchasi ko‘proq publitsistik uslubga xos,
unda tantanvorlik ta’kidi yorqin aks etadi.
O‘nta kitoblar tarzidagi birikmada
odatdagi ko‘plikni ifodalovchi -lar
uslubiy jihatdan to‘g‘risi o‘nta kitob.
Ko‘plik qo‘shimchasi hurmat, kinoya-
piching,
kuchaytirish-ta’kidlash,
taxminlash,
umumlashtirish
ma’nolarni ifodalash uchun qo‘llanadi.
Masalan: Dadam keldilar (hurmat); Yigitcha «botir» bo‘lib keldilar (kinoya);
Bolalar quvonchlarga to‘ldi (kuchaytirish); Alpomishlar maydonga tushdi
(umumlashtirish).
KANIZ 1 Tutqun ayol; cho‘ri.
Xon, amir va boshqa hukmdorlar
saroyidagi xizmatchi ayol.
MUFTI(Y) Musulmonlarda oliy
darajadagi ruhoniy; shariat qonunlarini
RABOT 1 Mustahkamlangan qo‘r-
g‘onlarda soqchilar turadigan joy yoki
joylashgan istehkom; qo‘rg‘on. 2
Savdo yo‘llaridagi mustahkamlangan
3 Shahardan chetroqdagi turarjoy.
SUYURG‘OL
tomonidan amaldor va sarkardalarga
saltanat oldida ko‘rsatgan alohida
xizmatlari uchun in’om qilingan yer-
QIBLAGOH 1 Qibla tomon, qibla.
2 O‘ta hurmatga loyiq kishi (masalan,
ota) va unga murojaat shakli.
QURULTOY 1 Mo‘g‘ul va turkey
xalqlarda qadimdan mavj ud bo‘lgan
turli harbiy kengashlar va majlislarning
umumiy nomi. 2 O‘zbekistonda hozir:
o‘tkaziladigan katta yig‘ilish.
ishlangan, yaltiroq, naqshli g‘isht plas-
tinkasi. 2 Bir-biriga zich qilib
kabilardan yasalgan surat yoki naqsh.
KULLIYOT Bir adabiy turga mansub
asarlarning majmuyi, she’riy to‘plam.
Qal’a devorlari yoki
imoratlar aylanasiga tishga o‘xshatib
ishlangan me’moriy bezak; dandana.
MAQBARA Qabr ustiga qurilgan
me’moriy inshoot yoki tosh tobut;
MADRASA Diniy oliy o‘quv yurti.
AVAYLAMOQ, ayamoq, ehtiyotlamoq, ehtiyot qilmoq,
ardoqlamoq, e’zozlamoq, e’zoz etmoq, papalamoq (po‘palamoq).
Ehtiyot holda tutmoq, ehtiyot bilan munosabatda bo‘lmoq.
Avaylamoq, asosan, «tashqi ta’sirdan,
tashqi ta’sir natijasida biror narsa
bo‘lishdan ehtiyot qilish» ma’nosida
qo‘llanadi. Bu so‘zda ehtiyotlash
darajasi ayamoq, ehtiyot qilmoq
so‘zlaridagiga nisbatan kuchliroq.
Ayamoq «tashqi ta’sir natijasida biror
narsa bo‘lishdan, shuningdek, yo‘qo-
lanish» ma’nosida ham qo‘llanadi.
Ehtiyotlamoq,
ehtiyot qilmoq
so‘zlarining ma’no xususiyati ularning
o‘zagi (ehtiyotdan) anglashilib turadi.
Bular «tashqi ta’sir yoki biror sabab
bilan biror narsa bo‘lishdan ehtiyot
holda tutmoq» ma’nosida qo‘llanadi.
g‘amxo‘rlik, hurmat munosabati ham
E’zozlamoq, e’zoz etmoq kitobiy
Papalamoq (po‘palamoq) so‘zlashuv
nutqiga xos, suyish munosabati aks
ZAMON QO’SHIMCHALARI USLUBIYATI
-di qo‘shimchasi bilan yasalgan o‘tgan zamon shakli so‘zlashuv uslubi
taqozosiga ko‘ra kelasi zamon ma’nosida qo‘llangan:
Xo‘sh, anovi divanni nima qildik?
Bu yerda bo‘lgan bahslar shu eshikdan chiqmasin, ma’qulmi, nima dedingiz?
Hozirgi zamon shaklini yasovchi -yotir, -yap, -moqda qo‘shimchalari
ma’nodosh, ammo ular nutqiy uslublarga xoslanishi, uslubiy bo‘yog‘iga ko‘ra
bir-biridan farqlanadi. Ulardan -yap ko‘proq so‘zlashuv uslubiga xos, -yotir va
-moqda qo‘shimchalari esa poetik nutqda, badiiy uslubda ko‘proq qo‘llanib,
tantanavorlik, ko‘tarinkilik bo‘yog‘ini namoyon qiladi.
Kelasi zamon shaklini yasovchi –ajak qo‘shimchasi ham ana shunday
tantanavorlik, ko‘tarinkilikni ifodalaydi.
Ilmiy uslubda hozirgi-kelasi zamon shakli (-a, -y qo‘shimchasi) ning
qo‘llanishida ham uslubiy o‘ziga xoslik mavjud. Bu shakl aniq zamonni emas,
balki, umuman, zamonni, odatiylikni bildirish uchun ham qo‘llanadi. Masalan:
predmetning belgisini bildiruvchi so‘zlar sifat deyiladi; kesim gapning markazi
hisoblanadi; ega bosh kelishikdagi so‘z bilan ifodalanadi kabi ifodalarda buni
ko‘rish mumkin. So‘zlashuv va boshqa uslublarda ham bunday holat
odam gapiradi, qush uchadi, pichoq kesadi singari qo‘llanishlarda kuzatiladi.
AZOB, aziyat, jabr, jafo, ozor, zahmat, alam, iztirob, uqubat, sitam.
Ruhiy yoki jismoniy qiynoq.
Azob keng tushunchaga ega, u «ruhiy
va jismoniy qiyn oq» ma’nosida ham,
shuningdek, biror narsadan bo‘ladigan
qiynoq» ma’nosida ham qo‘llanaveradi
Aziyat, asosan, yozma nutqda va
so‘zida belgi darajasi
so‘zidagiga nisbatan kuchli va bu so‘z,
asosan, «inson tomonidan bo‘ladigan
azob» ma’nosida qo‘llanadi.
Jafo mustaqil so‘z holida juda kam
qo‘llanadi. Ko‘pincha jabr so‘zi bilan
juft so‘z holida (jabr-jafo) yoki qilmoq
fe’li bilan birga qo‘llanadi.
Ozor so‘zida belgi darajasi azob, jabr
so‘zlariga nisbatan kuchsizroq. Bu so‘z
Zahmat mehnat bilan bog‘liq azob.
Alam bu ma’noda kam qo‘llanadi.
azob» ma’nosida
qo‘llanadi va unda belgi darajasi azob
so‘zidagiga nisbatan kuchliroq. Oddiy
so‘zlashuvda deyarli qo‘llanmaydi.
sitam so‘zlari yakka holda
juda kam ishlatiladi. Uqubat so‘zi
azob so‘zi bilan, sitam so‘zi jabr so‘zi
bilan juft so‘z holida qo‘llanadi.
SHAXS-SON QO’SHIMCHALARI USLUBIYATI
So‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda birinchi shaxsning ko‘plik shakli
shu shaxsning birligini ifodalash uchun qo‘llanadi, bunda kamtarlik yoki
manmanlik, kinoya–kesatiq kabi uslubiy ma’nolarni ifodalaydi. Masalan:
Mana keldik, – dedi u ichki bir hayajon bilan.
Jahongir «Hozir ko‘ramiz» deb, boshqaruv stoliga qaytdi.
Bu maqolni biz ham bilamiz, – dedi Shoto‘ra.
Ikkinchi shaxsning birligi va ko‘pligini ifodalovchi –san va –siz qo‘shimcha-
larining qo‘llanishidagi uslubiy holat shundan iboratki, –siz hurmat ifodalashga,
ya’ni «sizlash»ga ham ixtisoslashgan, –san esa «senlash»ga ixtisoslashgan.
Masalan: Mansur aka, mana, siz ham, harqalay, uncha-muncha narsani
ko‘rgansiz. Otingni qamchila, bo‘lmasa, quruq qolasan!
Nutqda hurmatni va hurmatsizlikni yanada kuchliroq ifodalash zaruriyati
tug‘ilganda, –siz va –san qo‘shimchalariga –lar ko‘plik qo‘shimchasi ham
qo‘shiladi. Masalan: Voy, bo‘ylaringizga tasadduq. Xush kelibsizlar.
Nima, hammang mum tishlaganmisanlar, nega javob bermaysanlar?
Buyruq–istak maylidagi -ing qo‘shimchasi ham hurmat ma’nosini ifodalaydi,
ayni paytda ko‘pchilikni «sizlash» ma’nosida –inglar, ko‘pchilikni «senlash»
ma’nosida esa –laring qo‘shimchasi ishlatiladi. Masalan:
Sizlar ketaveringlar, orqalaringdan yetib boraman!
Bu bolaga yetti yot begona edilaring-ku! Amaldor bo‘lgandan keyin g‘imirlab
qoldilaringmi? Qani, jo‘nalaring!
AYYOR, mug‘ombir, hiylagar, quv, ustomon, makkor, dog‘uli,
mo‘ltoni, qilvir(i), shayton, tulki, tullak, qirriq, xirpa, maston.
Aldab, chalg‘itib, har qanday ishni o‘z foydasiga hal qiladigan hiylaga usta.
Ayyor, quv, mug‘ombir so‘zlari
odamga va ayrim boshqa jonivorlarga
Qolganlari esa bu ma’noda faqat
odamga nisbatan qo‘llanadi.
Ustomon, hiylagar so‘zlarining ma’-
nosi uning o‘zagidan anglashilib turadi.
Mug‘ombir so‘zida belgi darajasi
ayyor so‘ziga nisbatan biroz kuchsiz
Quv so‘zida belgi darajasi kuchliroq.
Dog‘uli, mo‘ltoni, qilvir(i), makkor
so‘zlarida ham belgi darajasi kuchli.
Lekin bu so‘zlar kam qo‘llanadi.
Shayton, tulki, tullak, qirriq, xirpa
so‘zlari «ish ko‘rgan ayyor» ma’nosida
Maston so‘zi folklor asarlarida va ayrim shevalarda uchraydi.
ASIL, sara, sarxil, xil, mumtoz, zupta, poshshaxon.
Qimmati, fazilati va boshqa xususiyati jihatidan eng yuqori darajali, eng yaxshi
Asil, sara, xil shaxs yoki narsalarga
nisbatan qo‘llanadi. Lekin oz uchraydi.
Sara, sarxil donalab sanaladigan
narsalarga nisbatan qo‘llanadi.
Mumtoz kitobiy uslubga xos, shaxsga
narsalarga nisbatan qo‘llanadi va
saralash (xillash) sezilib turadi.
Poshshaxon oddiy so‘zlashuv uslubga
Zupta kam qo‘llanadi.
INKOR SO’ZLAR USLUBIYATI
Inkorni ifodalovchi vositalar: -ma, emas, yo‘q, na. na
qo‘shimchasi so‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda tasdiqni,
tasdiqning kuchli ta’kidini ifodalashi mumkin. Ritorik so‘roq gaplar tarkibida
bu qo‘shimcha ko‘proq uchraydi va tasdiqni kuchaytirib ko‘rsatadi. Masalan:
Rahimov g‘animga tashlangan chog‘da Alpomish shiddatin payqamagan kim?!
(«Hamma payqagan» degan fikr yorqin ifodalangan).
–ma qo‘shimchasi fe’l tarkibida -moq, -moqda, -moqchi kabi qo‘shimchalar
mavjud bo‘lganda, fe’lga qo‘shila olmaydi, bu o‘zbek nutqiy odatida yo‘q.
kelmamoq, kelmamoqda, kelmamoqchi kabi qo‘llanish mumkin emas.
Ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmalarining har ikki qismi, ya’ni ham yetakchi, ham
ko‘makchi fe’lga -ma qo‘shimchasi qo‘shilganda ham, inkor emas, balki qat’iy
tasdiq ifodalanadi: Dushmanni yengmay qo‘ymaydi («albatta, yengadi»
ma’nosida); Hech kim bilmay qolmaydi («albatta, hamma biladi» ma’nosida).
Inkor ma’nosi ba’zan so‘zlashuv uslubida va badiiy uslubda ohang (intonatsiya)
yordamida ifodalanishi mumkin. Masalan:
Bir kuni egarga o‘ngarib, opqochaman-ketaman, – dedi o‘tni tizzasiga bosib. –
Topib bo‘ptilar keyin!
BAJARMOQ, ado etmoq, bitirmoq, o‘rinlatmoq, do‘ndirmoq, o‘tamoq,
bajo qilmoq. Ish-vazifa, topshiriqni amalga oshirmoq, bajo keltirmoq.
Bajarmoq, ado etmoq «ish-vazifa,
topshiriqni ijro qilish va yakuniga
yetkazish» ma’nosida qo‘llanaveradi.
Ado etmoq ko‘proq kitobiy uslubga xos
Bitirmoq, o‘rinlatmoq, do‘ndirmoq,
bajo qilmoq, asosan, «ish-vazifani
O‘rinlatmoq kam qo‘llanadi.
Do‘ndirmoq oddiy so‘zlashuvga xos
va unda belgi darajasi kuchli.
Bajo qilmoq nisbatan eskirgan, kam
O‘tamoq «burch-vazifani ado etish»
Gap bo’laklarining tartibini o’zgarishi inversiya hodisasi deyiladi:
Men kecha keldim(oddiy) —– Keldim kecha men(inversiya)
So‘roq bilan birga hayrat va taajjub (Shunaqayam bo‘ladimi?!),
So’roq va sevinch–hayajon (Do‘stim g‘olib bo‘ldimi?!),
So’roq va shubha–gumon (Vaqtida yetib bora olarmikanmiz?)
So‘roq gap so‘roqni emas, balki buyruqni ham bildirib kelishi mumkin:
Tez-tez yurmaysanmi?! («Tez-tez yur» mazmuni angashiladi).
Bunday holatlar ko‘proq so‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarga xos.
BALO, usta, ustamon, bilag‘on, bilarmon, chechan, epchil, chaqqon,
uddaburon. O‘rinlatib bajaradigan, mahorat va chaqqonlikka ega.
Balo ko‘proq oddiy so‘zlashuvga xos.
bajarishda yuqori mahoratga egalik»ni
ifodalash uchun qo‘llana oladi.
Ustamon quvlik, ayyorlik bo‘yog’iga
xususiyati ularning o‘zagidan ma’lum.
aql, malaka talab etadigan
harakatlarga nisbatan qo‘llanadi.
Bilarmon salbiy bo‘yoqqa ega.
Chechan, chaqqon, epchil «tez va
oson bajarish mahoratiga egalik»ni
Uddaburon, asosan, «ish-vazifani ijro
etish mahoratiga egalik»ni ifodalash
Ritorik so‘roq gaplar javob talab qilmaydigan, tasdiq mazmunidagi javobni
o‘zida yashirin ifodalaydigan gaplar hisoblanadi. Bunday gaplar, asosan,
so‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda keng qo‘llanadi. Misollar:
Hozir erta turmasa bo‘ladimi?!
Xalqini sevgan qaysi farzand vatanini ozod ko‘rishni xohlamaydi?!
Oliy adolat degani mana shu emasmi?!
BOSHLIQ, rahbar, yo‘lboshchi, ishboshi, boshchi, katta, kattakon,
ulug‘, rahnamo, sardor, peshvo, sarvar, sarkarda, xo‘jayin, kallampo.
Guruh, jamoa, xo‘jalik va shu kabilarning ish-harakatida
bosh bo‘luvchi, mas’ul shaxs.
«katta jamoa, xo‘jalikka
shuningdek, «uch-to‘rt kishidan iborat
kichik guruhning juda qisqa muddatli
ishiga boshchi shaxs» ma’nosida ham
qo‘llana oladi. Lekin «katta xo‘jalik
(muassasa) ish-faoliyatining rahbari»
ma’nosida ko‘proq oddiy so‘zlashuvga
Rahbar, asosan, «davlat idoralarining
boshchilari» ma’nosida qo‘llanadi.
Yo‘lboshchi so‘zida «boshlovchilik,
yetakchilik qilish» bo‘yog‘i bor.
Ishboshi nisbatan eskirgan.
Boshchi kam qo‘llanadi.
ulug‘ oddiy
Rahnamo kitobiy uslubga xos, ma’no
so‘ziga yaqin turadi.
Peshvo, sarvar eskirgan, kitobiy.
oddiy so‘zlashuvga xos,
biroz salbiy bo‘yoqqa ega.
asosan, obrazli ifodalarda qo‘llanadi.
Kallampo oddiy so‘zlashuvga xos,
kam qo‘llanadi, salbiy bo‘yog‘i kuchli.
UNDALMALAR USLUBIYATI
So’zlovchining nutqi qaratilgan shaxs undlama. Rasmiy uslubda qo‘llangan
undalmalarda rasmiylik bo‘yog‘i sezilib turadi:
Hurmatli Ahmad Rahmatovich, Sizga shuni ma’lum qilamizki.
Undash ma’nosini yanada kuchaytirish uchun undalmalar turli undovlar bilan
birga qo‘llanishi, takror holda kelishi mumkin:
Ey Vatan, bag‘ringda shod Erkin o‘g‘loning bo‘lib Yurmoqni istaydir ko‘ngil.
Hoy qizginam-ey, qizginam-ey. Nimalar qilib qo‘yding, qizginam-ey.
emotsionallik bo‘yog‘i ortiqroq bo‘ladi(ma’nosi kuchayadi):
Endi sen chorlasang, toki tanda jon, Labbay deyajakman, Vatan – onajon.
Oq yo‘l bo‘lsin sizlarga, yosh do‘stlarim.
Qutida zirak ham bor. Kumush bo‘lsa kerak-a, dada?
VAQT, payt, zamon, fursat, mahal, chog‘, kez, kezak, mavrid, palla,
muddat, dam, on, lahza. Yuz beradigan voqea-hodisa va narsalarning asrlar,
yillar, soatlar, daqiqalar va h.k. bilan o‘lchanadigan davomiyligi.
Payt, zamon, mahal, chog‘, kez,
kezak, palla, muddat, dam, on, lahza
so‘zlari ma’lum chegaralangan vaqtni
bildiradi. Shun ing uchun bu so‘zlar
aniqlab ko‘rsatuvchi so‘zlar bilan birga
qo‘llanadi: yoz payti, bir zamon, har
mahal, shu on, shu chog‘, o‘sha kezda,
har lahza, kuz pallasi kabi.
xarakterli bo‘lgan vaqt oralig‘ini ham
darajasini bildiradi va ko‘proq kitobiy
Fursat, ko‘pincha, ma’lum ish uchun
vaqt ma’nosini bildiradi.
KIRISHLAR USLUBIYATI
Tilimizdagi kirishlar so‘zlovchining bayon qilinayotgan fikrga bo‘lgan
subyektiv bahosi, turli munosabatini ifodalash uchun xizmat qiladi, ya’ni
nutqning ifodaliligi, ta’sirchanligi, ekspressivligini ta’minlaydi. Ular:
ishonch (U, albatta, keladi), gumon-taxmin (U, ehtimol, keladi),
istak, mamnunlik (U, xayriyat, keldi), taajjub (Tavba, u kelmaydimi?!),
ta’kid (Axir, u keladi), fikrning kimga tegishliligi (Menimcha, u keladi),
fikrni jamlash, xulosalash (Xullas, u keladi) kabi ma’nolarni bildiradi.
Kirishlar mohiyatan subyektiv ma’no ifodalashga xoslangani uchun rasmiy
uslubda deyarli qo‘llanmaydi. Kirishlar alohida so‘z (afsuski, sizningcha,
aytishlaricha), so‘z birikmasi (gapning ochig‘i, dangalini aytganda, so‘zning
qisqasi), gaplar (Rostini aytsam, O‘ylab ko‘rsam, Buni qarang) yoki undan
katta birliklar shaklida bo‘lishi mumkin. Kirishlar asosiy gapdan verguldan
tashqari, qavslar, ba’zan tire bilan ajartilishi mumkin.
BOPLAMOQ, qoyil qilmoq, qoyillatmoq, o‘xshatmoq, o‘rinlatmoq,
kelishtirmoq, qotirmoq, do‘ndirmoq, qiymoq, eshmoq, mondalamoq,
yasamoq. Ijrosini o‘rniga qo‘ymoq.
Boplamoq, qoyil qilmoq, qoyillatmoq,
o‘xshatmoq, o‘rinlatmoq, kelishtirmoq,
nisbatan ham, shuningdek, bajarilishi
harakatga nisbatan ham qo‘llana oladi.
Qiymoq, eshmoq
so‘zlashuvga xos, bular bajarilishi
harakatalarga nisbatan qo‘llanadi va bu
so‘zlarda belgi darajasi ancha yuqori
Mondalamoq shevaga xos.
Kelishtirmoq nisbatan kam qo‘llanadi
KIRITMALAR USLUBIYATI
Kiritmalar deb so‘zlovchining bayon qilinayotgan fikrga qo‘shimcha izohi,
to‘ldiruvchi ma’lumotini ifodalaydi. Ular nutqning aniqligi va to‘liqligini
ta’minlaydigan muhim vositalar sifatida nutqning deyarli barcha uslublarida
qo‘llanadi. Ammo badiiy va publitsistik uslublarda qahramon xarakterini ochish,
uning nutqini individuallashtirishdagi muayyan holatlarni izohlash, fikr
ifodalashning o‘ziga xos usuli kabi vazifalarni ham bajaradi. Kiritmalar ham
so‘z, so‘z birikmasi va gap shakllarida bo‘lishi mumkin.
Ko‘pincha qavslar bilan asosiy gapdan ajratiladi:
O‘g‘lining qo‘liga to‘rt dona chachvon (chimmat) tutqazdi.
Ijobatni olgandan keyin yuqorida mazkur Toshkent ashroflari bir majlis qurib,
o‘tirishga Normuhammad qushbegi (Toshkent hokimi)ni ham chaqiradilar.
Oqposhshoning in’omi kelganini eshitgan xotinlar (ustaning onasi va xotini)
talashib, nari-beri gapga borib qoldilar.
Salomatxonning dadasi, soqol-mo‘ylovidan tegirmon gardi arimaydigan (u kishi
qishloqda tegirmonchilik qilardi) xushsurat mo‘ysafid qizi bilan xayrlashdi.
JILMAYMOQ, kulimsiramoq, iljaymoq, irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq,
Ovoz chiqarmay ko‘z, lab harakati bilan kulgi ifoda qilmoq,
Jilmaymoq va iljaymoq
stilistik jihatdan neytral hisoblanadi.
Irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq,
irshaymoq salbiy bo‘yoqqa ega.
Bu salbiy bo‘yoq irjaymoq so‘ziga nisbatan tirjaymoq so‘zida, tirjaymoq
so‘ziga nisbatan ishshaymoq so‘zida, ishshaymoq so‘ziga nisbatan irshaymoq
so‘zida kuchliroq.
QO’SHMA GAPLAR USLUBIYATI
Qo‘shma gaplarning bog‘lovchili va bog‘lovchisiz turlari farqlanadi. Ularning
bog‘lovchili turida voqea-hodisalar o‘rtasidagi munosabat aniq, ochiq va
qabariq ifodalanadi, bog‘lovchisiz turida esa bunday emas. Masalan, quyidagi
misolda sabab-oqibat munosabatining ifodalanishini qiyoslang:
Til millatning bebaho mulki, shuning uchun uni hamisha muhofaza qilmoq
lozim (sabab-oqibat munosabati shaklan ochiq aks etgan)
Til millatning bebaho mulki: uni hamisha muhofaza qilmoq lozim.
(sabab-oqibat munosabati shaklan aks etmagan)
So‘zlashuv nutqida uzun va tarkibi murakkab jumlalarni tuzish imkoniyati
chegaralangan, bu uslub qo‘llanadigan nutqiy sharoit ham bunga yo‘l
qo‘ymaydi. Shuning uchun so‘zlashuv uslubida qo‘shma gaplarning, asosan,
bog‘lovchisiz turi ishlatiladi.
Ilmiy va rasmiy uslublarda esa mazmunni to‘liq va aniq ifodalash ehtiyoji bilan
qo‘shma gaplarning bog‘lovchili turi afzal ko‘riladi.
Badiiy va publitsistik uslublarda esa xilma-xil ma’no nozikliklari, uslubiy
bo‘yoq, tasviriylik zaruriyatiga qarab, qo‘shma gaplarning har ikki turi
GAPLARDAGI TINISH BELGILARINI YOD OLING!
1. Kunduz kunlari bog‘larga sho‘ng‘ib ketamiz: sababi urush, bog‘lar qarovsiz
qolgan. 2. O‘tmish tajribamdan bilaman: bunaqa xat olgan birorta qiz-juvon rad
etgan emas! 3. Matluba. musobaqaga yig‘ilgan olomonni ko‘rib hayratda qoldi:
odamning ko‘pligidan keng maydonga tanga tashlasa yerga tushmas edi. 4. Matluba
darrov sezdi: rashk qilishyapti! 5. Qizlarning rashk qilishi bejiz emas: xushqad,
kelishgan Samig‘jon o‘yinda ham ustasi farang edi. 6. Birdan bir tilagim: olib keting
men sho‘rlikni! 8. To‘satdan yana nog‘oralar gumburlaydi, otlar kishnaydi. 9. Yasovul
chiqadi, chodirga qop orqalagan ikki sipoh kirib, qoplarni yerga tashlashadi. 10. Jiyan
ham bir zumda buyruqni bajo keltiradi – inqillab, sinqillab buzoqchani ko‘tarib
chiqadi. 11. Deyarli hech narsa o‘zgarmagan: oqshom sukunatini chuqurlashtirib
shovullayotgan daraxtzor ham, ohista oqayotgan anhor ham, muyulishdagi bir tup
o‘rik ham – hammasi o‘sha-o‘sha. 12. Bilasizlar, Andijon shahrida uch xonali
«dom»im, bu yer – Marhamatda esa manavi hovli joy.
JUDA, g‘oyat, g‘oyatda, bag‘oyat,
nihoyatda, benihoya, ashaddiy,
o‘taketgan, toza, rosa, xo‘p (xo‘b), biram, chunon, beqiyos, mislsiz, obdan,
o‘bdan, chandon, zap, ko‘p, o‘ta, uvvalo, bisyor, yomon, kamoli, kiroyi,
o‘lgu(n)day, o‘larday, o‘larcha, qattiq. Yuqori darajada, ortiq darajada.
benihoya, rosa, toza
ham kuchli bo‘yoqda ifodalaydi.
Ashaddiy, o‘taketgan so‘zlari sifatiy
belgiga nisbatan qo‘llanadi. Bularda
belgi darajasi kuchli.
Benihoya(t) nisbatan kam qo‘llanadi.
so‘zlari, asosan, harakatning belgisini
bildiradi va bularda harakat darajasi
juda so‘zidagidan pastroq bo‘lishi ham
Xo‘p, rosa, biram, zap so‘zlari bu
ma’noda, asosan, so‘zlashuv uslubiga
O‘ta so‘zida belgi darajasi yana ham
kuchli. Bu so‘z oddiy so‘zlashuvda
qo‘llanadi. Bu so‘zda belgi darajasi
kuchli. Lekin juda kam qo‘llanadi.
Bisyor eski, kitobiy. Shunga ko‘ra
hozir yozuvda juda kam qo‘llanadi.
Yomon oddiy, jonli nutqqa xos.
KASAL, betob, notob, bemor, nosog‘, xasta, og‘riq.
Organizmning normal faoliyati buzilgan, sog‘ning aksi.
keng tushunchaga ega. U
odamga, hayvon yoki jonivorlarga,
hatto jonsiz narsalarga nisbatan ham
qo‘llanaveradi. Bu so‘z «organizm
faoliyatining vaqtincha buzilgan»ligini
«sog‘ning aksi» ma’nosida qo‘llanadi.
Betob, notob, bemor, xasta odamga
Betob, notob so‘zlari «vaqtincha deb
tasavvur qilinadigan kasal» ma’nosini
Notob kam qo‘llanadi.
Xasta nisbatan eskirgan.
so‘zida ijobiy munosabat
ifodalanadi.Bu so‘z oddiy so‘zlashuvga
nisbatan yozuvda ko‘p qo‘llanadi.
Nosog‘ juda kam qo‘llanadi.
Og‘riq so‘zi ham bu ma’noda kam
MATN VA IQTIBOS
Muayyan bir kishi muallif bo‘lgan matnda boshqa matnlardan olingan katta-
kichik parchalar bo‘lishi mumkin. Bunday parchalar ifodalanayotgan fikrni
dalillash, isbotlash, boshqa fikrni ma’qullash yoki rad qilish, tahlil va tanqid
qilish, unga munosabat bildirish kabi turli maqsadlar bilan matnga kiritiladi. Bir
matndan boshqasiga kiritilgan parcha IQTIBOS deb yuritiladi. Iqtiboslar har
qanday nutq uslublarida ham kuzatilsa-da, ayniqsa, ilmiy matnda alohida o‘ringa
ega. Ilmiy matndagi iqtiboslar ilmiy matnning o‘ziga xos belgilariga aylangan.
Badiiy matnda iqtiboslarning manbalari, ko‘pincha ataylab yashiriladi yoki
turli ishoralar bilan ifodalanadi, bunda o‘quvchining bilimlari, umumiy badiiy-
ma’rifiy tasavvurlari, badiiy-estetik idrokini harakatga keltirish naz arda tutiladi.
Badiiy matnga iqtiboslarning kiritilishi badiiy tasvir usulidir. Masalan, yozuvchi
Murod Muhammad Do‘stning «Lolazor» romanidan olingan quyidagi
parchada asar bosh qahramoni Yaxshiboyev nutqida Alisher Navoiyning
«Bu gulshan ichra yo‘qdur baqo guliga sabot,
Ajab saodat erur, chiqsa yaxshilik bila ot»
bayti keltirilgan va uning manbasi, kimga tegishliligi aytilmagan, shu tariqa
ijodkor maqsadiga – qahramon xarakterining bir qirrasini ochib berishga
batamom xizmat qiladigan poetik ifoda yuzaga kelgan: Xullas, xotin, bu gulshan
ichra yo‘qdur baqo guliga sabot, ajab saodat erur, qolsa yaxshilik bila ot. Lekin
o‘shal otni qachon qoldiramiz, qoldirib ulguramizmi.
Ilmiy matnda esa iqtiboslarning qayerdan olinganligi, kimga tegishliligi,
manbasi aniq ko‘rsatilishi shart. Aks holda, bu holat qonunan plagiat, ya’ni
o‘g‘irlik hisoblanadi. Ayni paytda ilmiy odob qoidalariga ham mutlaqo ziddir.
VATAN, mamlakat, yurt, diyor, el, mulk.
Kishi tug‘ilib o‘sgan, o‘zi uning fuqarosi bo‘lgan joy, territoriya.
Vatan so‘zida fuqaro, xalq tushunchasi
u mansub bo‘lgan joy tushunchasi bilan
birlashgan, shuningdek, unda joy
(hudud)ning fuqaro, xalq mansubligi,
uning «yashash joy»i bo‘yog‘i aks etib
Mamlakat ko‘proq adabiy nutqqa xos
bo‘lib, unda «yashash joyi» bo‘yog‘i
juda kuchsiz, hatto yo‘q darajada
bo‘ladi. Bu so‘z, umuman, biror xalq
(birlashtiruvchi) hududni bildiradi.
Yurt ko‘proq oddiy nutqqa xos va u
ma’lum joy (hudud) bilan shu joyga
mansub xalqni ham qo‘shib ifodalay
Diyor poetik uslubga xos. Bu so‘z,
umuman, ma’lum bir joy ma’nosida
tushunchasisiz) ham qo‘llanadi.
El nisbatan eskirgan, hozir ko‘proq poetik asarlarda uchraydi.
1. Adabiy til nima?
A) Milliy tilning ko’rinishi.
B) Kishilarning nutqidagi hududiy tildir.
D) Rivojlangan, boyigan, takomillashgan va
me’yorlashgan oily shakli.
2. Milliy til nima?
A) Ma’lum millat vakillari uchun umumiy
B) Xalq shevalari, oddiy so’zlashuv
unsurlari, jargonlarni o’z ichiga oladi.
C) Milliy madaniyatning ko’zgusi sifatida
ularni ruhan birlashtiradigan vosita.
D) Barcha javoblar to’g’ri.
3. Murshid so’zining ma’nosi nima?
A) Saboq beruvchi pir, shayx, ustoz
B) Dushman, g’anim
C) Islo dini tarqalgan mamalakatlarda
bilimdon kishilarga berilgan nom.
D) So’fiylik yo’liga kirgan shaxs
4. Badiiy uslubga xos so’zni toping.
5. Salbiylik va ijobiylik bo’yog’iga ega
Aravaning orqasidan iljaygan kalla ko’rindi.
Qiz Umidga qarab jilmaydi.
A) Iljaygan – salbiy. B)Jilmaydi – ijobiy.
C) Iljaygan – salbiy va ijobiy.
6. Menejment so’zining ma’nosi nima?
A) Zamonaviy ishlab chiqarishni boshqarish.
B) Korxona va kompaniya egasi bo’lmagan
C) Mahsulot ishlab chiqarish va sotish
D) Bozorni uyushtirishning tashkiliy shakli
7. Yuz, bet, aft, bashara, turq, chehra, jamol
so’zlaridagi ma’lum uslubga xoslanganligi
va uslubiy bo’yog’ini farqlang.
A) Yuz – biron-bir uslubga xoslanmagan,
bet, aft, bashara, turq – so’zlashuv uslubida,
Chehra, jamol – badiiy uslubda, ijobiy
xoslanmagan, bet, aft, bashara, turq –
so’zlashuv uslubida, salbiy bo’yoq. Chehra,
jamol – badiiy uslubda, ijobiy bo’yoq.
C) Yuz – biron-bir uslubga xoslanmagan,
bet, aft, bashara, turq – badiiy uslubda, ijobiy
Chehra, jamol – so’zlashuv uslubida, salbiy
D) Yuz, bet – badiiy uslubda, ijobiy bo’yoq.
bet, aft, bashara, turq – so’zlashuv uslubida,
salbiy bo’yoq. Chehra, jamol – biron-bir
8. Adip so’zining manosi …
A) Adabiy asarlar ijodkori, yozuvchi
B) Tortmoq, olmoq C) Mol-mulk
D) To’n, xalat kabilarning chetiga tikiladigan
ensiz mato – mag’iz
9. Kolorit so’zining ma’nosi nima?
A) Rasm, ranglarning uyg’unligi
B) O’tmish, hayotning o’tgan qismi
C) Biror narsaning o’ziga xos tomoni,
10. Brifing so’zining ma’nosi nima?
A) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini
B) Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot
C) Zamonaviy talb va didga moslab
D) Maqsadga erishishning uzoq muddatli
11. Kafolat muddati, davo, ariza, buyruq ,
ish qog’ozlari kabi tushunchalar asosan
qaysi uslubda qo’llaniladi ?
D) so ‘lashuv va rasmiy
12. Badiiy uslubga xos so’zlar qaysi
qatorda to’g’ri berilgan ?
samo, turna qator , koz’ binafsha
obi hayot , kamalak , falokat
hikoya, ruboiy , she’r , kelin
dil, fano, homush, sarmast
13. Insho qanday so’z va qanday ma’noni
A) lotincha soz’ bo’lib o’qish degan
B) arabcha soz’ bo’lib yaratish ijod qilish
yoama ish degan ma’noni bildiradi.
C) Inglizcha so’z bo’lib kuylash degan
D) Nemischa so’z bo’lib qurish degan
14. Strategiya so’zining ma’nosi nima?
A) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini
B) Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot
vositalari vakillari bilan rasmiy nuqtai nazar
C) Zamonaviy talb va didga moslab
D) Maqsadga erishishning uzoq muddatli
15. Diversifikatsiya so’zining ma’nosi nima?
A) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini
B) Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot
vositalari vakillari bilan rasmiy nuqtai nazar
C) Zamonaviy talb va didga moslab
D) Maqsadga erishishning uzoq muddatli
Do’stlaringiz bilan baham:
Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling
10 sinf nemis tili kitob
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Ватсапта бөлісу
«Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналы министірліктің №KZ09VPY00029937 куәлігімен ресми тіркелген.
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды.
Сертификатты көру Осындай сертификат алу
Автордың материалдары
“Лессон Стади сабақтарына менің пікірлерім”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
23 Қазан 2020
Lesson stady мұғалімдердің педагогикалық білімі мен тәжірибесін дамытуға арналған тиімді педагогикалық құрал. Қазіргі таңда әрбір мұғалім өз білімін дамыту басты мақсат болып табылады. Lesson Study сабағын өткізу кезінде мұғалімдер оқыту тәжірибесіне жаңа әдістер енгізеді немесе оны жетілдіреді, кейін ашық Lesson Study өткізу немесе жұмыс сипатталған құжатты жариялау арқылы әріптестеріне таратады. Мектебімізде өткізіліп жүрген Lesson stady –де шараны бірлесе жоспарлап, оқыту мен оқуды талдай отырып, өз қорытындыларымызды қағаз бетіне түсіретін мұғалімдер тобы қатысты. Біздің проблемамыз мектептегі өткізілетін сабақ барысында оқушыларды қызығушылығын арттыру. Lesson Study тәсілі бастапқы кезеңде оны бірлесіп егжей-тегжейлі жоспарлауды көздейді. Содан соң топтың бір мүшесі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалған мүшелері – қадағалайды. .
“Лессон Стади сабақтарына менің пікірлерім”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
23 Қазан 2020
Lesson stady мұғалімдердің педагогикалық білімі мен тәжірибесін дамытуға арналған тиімді педагогикалық құрал. Қазіргі таңда әрбір мұғалім өз білімін дамыту басты мақсат болып табылады. Lesson Study сабағын өткізу кезінде мұғалімдер оқыту тәжірибесіне жаңа әдістер енгізеді немесе оны жетілдіреді, кейін ашық Lesson Study өткізу немесе жұмыс сипатталған құжатты жариялау арқылы әріптестеріне таратады. Мектебімізде өткізіліп жүрген Lesson stady –де шараны бірлесе жоспарлап, оқыту мен оқуды талдай отырып, өз қорытындыларымызды қағаз бетіне түсіретін мұғалімдер тобы қатысты. Біздің проблемамыз мектептегі өткізілетін сабақ барысында оқушыларды қызығушылығын арттыру. Lesson Study тәсілі бастапқы кезеңде оны бірлесіп егжей-тегжейлі жоспарлауды көздейді. Содан соң топтың бір мүшесі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалған мүшелері – қадағалайды. .
“Лессон Стади сабақтарына менің пікірлерім”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
23 Қазан 2020
Lesson stady мұғалімдердің педагогикалық білімі мен тәжірибесін дамытуға арналған тиімді педагогикалық құрал. Қазіргі таңда әрбір мұғалім өз білімін дамыту басты мақсат болып табылады. Lesson Study сабағын өткізу кезінде мұғалімдер оқыту тәжірибесіне жаңа әдістер енгізеді немесе оны жетілдіреді, кейін ашық Lesson Study өткізу немесе жұмыс сипатталған құжатты жариялау арқылы әріптестеріне таратады. Мектебімізде өткізіліп жүрген Lesson stady –де шараны бірлесе жоспарлап, оқыту мен оқуды талдай отырып, өз қорытындыларымызды қағаз бетіне түсіретін мұғалімдер тобы қатысты. Біздің проблемамыз мектептегі өткізілетін сабақ барысында оқушыларды қызығушылығын арттыру. Lesson Study тәсілі бастапқы кезеңде оны бірлесіп егжей-тегжейлі жоспарлауды көздейді. Содан соң топтың бір мүшесі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалған мүшелері – қадағалайды. .
Абай Құнанбаев
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
24 Сәуір 2020
«Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз.Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс»- деп елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың айтқан пікірімен аяқтағым келеді.
Абай Құнанбаев “Жазғытұры”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
24 Сәуір 2020
Жазғытұры қалмайды қыстың сызы, Масатыдай құлпырар жердің жүзі. Жан-жануар, адамзат анталаса, Ата-анадай елжірер күннің көзі. Түйе боздап, қой қоздап – қора да шу, Көбелекпен, құспенен сай да ду-ду. Гүл мен ағаш майысып қарағанда, Сыбдыр қағып, бұраңдап ағады су. Ай, жұлдызға жылы жел хабар беріп, Жан-жануар қуанар тойға елеріп. Азалы ақ көрпесін сілке тастап, Жер күлімдер, өзіне шырай беріп.