Milliy oʻquv dasturi loyihasi taqdim etildi
Maktabgacha va maktab ta’limi huzuridagi Respublika ta’lim markazi Alisher Navoiy tavalludining 582-yilligi munosabati bilan 8-9- fevral kunlari soat 11:00 dan 20:00 ga qadar oʻquvchilar oʻrtasida onlayn tanlov e’lon qiladi.
Qabul 2022: Abituriyentlarni qanday yangiliklar kutyapti?
Oliygohlarga kirish imtihonlariga sanoqli kunlar qoldi. Bu yil maktabni 600 ming o‘quvchi bitiradi. Oldingi yillarda maktablarni bitirganlarni ham qo‘shib hisoblasa, jami 1 mln 7 ming abituriyent OTMga kirish uchun hujjat topshirishi prognoz qilinyapti.
OTMlarning bakalavriatiga o‘qishga kirish uchun test sinovlari ketma-ket uchinchi yildirki koronavirus sababli stadionlar va xiyobonlarda o‘tkaziladi.
Bu – Davlat qabul komissiyasining 1-son bayoni bilan tasdiqlandi, deya ma’lum qildi Davlat test markazi.
Shuningdek, bu yilgi javoblar varaqasi namunasi ham tasdiqlandi.
Bayonga muvofiq, quyidagilar ham tasdiqlandi:
- 2022/23 o‘quv yilida yangi ochilgan jami 82 ta bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari ro‘yxati va ularga mos test sinovi (kasbiy (ijodiy) imtihon) topshiriladigan fanlar majmuasi;
- alohida iqtidor talab etiladigan bakalavriat ta’lim yo‘nalishlari ro‘yxati;
- chet tilidan kasbiy (ijodiy) imtihon o‘tkaziladigan ta’lim yo‘nalishlari ro‘yxati.
Alohida iqtidor talab etiladigan yo‘nalishlarga o‘qishga kirishda kasbiy (ijodiy) imtihonlardan tashqari, majburiy uchta fan:
- ona tili (o‘zbek, rus yoki qoraqalpoq tili);
- matematika;
- O‘zbekiston tarixi fanlari bo‘yicha DTM tomonidan test sinovlari o‘tkaziladi.
Chet tilidan kasbiy (ijodiy) imtihon topshirgan abituriyentlarga OTMlarga kirish test sinovlarida chet tili fanidan belgilangan maksimal ballga nisbatan foiz hisobida tabaqalashtirilgan (proporsional) ball beriladi.
Chet tilidan kasbiy (ijodiy) imtihon topshiriladigan yo‘nalishlarni tanlagan abituriyentlarga faqat 6 ta OTMning tegishli ta’lim yo‘nalishlari doirasida beshtagacha ta’lim yo‘nalishlarini tanlash imkoniyati beriladi.
Bunda, chet tili fanidan kasbiy (ijodiy) imtihon topshiradigan abituriyentlarga chet tili fanidan test sinovlari topshiriladigan ta’lim yo‘nalishlarni tanlashga yo‘l qo‘yilmaydi.
Qabul kvotalari oshiriladi
O‘zbekistondagi oliy ta’lim muassasalari imkoniyatlarini hisobga olgan holda, ta’lim shakllari, jumladan, masofaviy ta’lim bo‘yicha qabul kvotasi shakllantirildi
2022-2026 yillarda Taraqqiyot strategiyasining 2022-yilda amalga oshirish bo‘yicha «yo‘l xaritasi» loyihasiga ko‘ra, takliflardan kelib chiqib, qabul parametrlarini oshirish ko‘zda tutilgan.
Qayd etilishicha, 2022 yilga borib yoshlarning oliy ta’limga qabul qilish darajasini 38 foizga yetkazish rejalashtirilgan.
Bu yil 5ta fandan imtihon bo‘ladi
O‘zbekiston Respublikasi ta’lim muassasalariga o‘qishga qabul qilish bo‘yicha Davlat komissiyasining 13-son bayoni bilan 2022-2023-o‘quv yili uchun respublika oliy ta’lim muassasalarining bakalavriat ta’lim yo‘nalishlariga mos test sinovi topshiriladigan fanlar majmuasi, test topshiriqlari soni hamda baholash mezonlari tasdiqlandi. Abituriyentlarni baholash mezoni o‘zgardi, bu 5 ta yo‘nalishni tanlash qamrovini ham o‘zgartiradi.
Endi abituriyentlarga o‘tgan yilgidek mutaxassislik blokidagi 2 ta fan uchun ham birday 3,1 balldan berilmaydi, 2-fanga 2,1 balldan beriladi. Mutasaddilar bunday o‘zgarish nega kiritilganiga izoh berishdi.
26 aprel kuni Davlat test markazi va Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mutasaddilari ishtirokida joriy yilgi qabul masalalariga bag‘ishlangan matbuot anjumani o‘tkazildi. Anjumanda bu yil abituriyentlarni baholash mezoni o‘zgargani haqida tushuntirish berildi.
“Oldingi yil mutaxassislik blokidagi 2 ta fanga bir xil ball berilgan bo‘lsa, bu yil birinchi fanga 3,1 balldan, ikkinchi fanga 2,1 balldan beriladi. Bunday o‘zgarishning sababi bor. Masalan, matematika yo‘nalishiga matematikadan, fizika yo‘nalishiga esa fizikadan bilimi yuqori yoshlar kirishi kerak. Oldingi yil esa aksincha bo‘lgan holatlar ham bo‘ldi: fizikani yaxshiroq biladigan bola matematikaga o‘qishga kirib qiynalgan holatlar bo‘ldi.
Bundan tashqari, bir xil ball berish bir semestr o‘qish tugagandan so‘ng talabalar o‘zi yaxshiroq bilgan yo‘nalishga o‘qishini ko‘chirishga harakat qilish holatlariga ham olib keladi. Shu sababli ta’lim yo‘nalishi bo‘yicha eng yuqori bo‘lgan fanga ko‘proq ball berilishi mezon sifatida olindi va bu abituriyentga noqulaylik tug‘dirmaydi”, – deya izoh berdi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi bosh boshqarma boshlig‘i Abduvali Xoliqov. Qayd etilishicha, baholash mezonidagi bu o‘zgarish abituriyentlarning 5 ta yo‘nalishni tanlash qamroviga ham ta’sir qiladi.
Joriy yilgi baholash mezoni quyidagicha:
Unga ko‘ra barcha test topshiruvchilar uchun majburiy 3 ta fan bo‘yicha:
- Ona tili (o‘zbek, rus yoki qoraqalpoq tili) – 10 ta savol.
Har biri uchun 1,1 balldan.
Maksimal ball – 11 ball. - Matematika – 10 ta savol.
Har biri uchun 1,1 balldan.
Maksimal ball – 11 ball. - O‘zbekiston tarixi – 10 ta savol.
Har biri uchun 1,1 balldan.
Maksimal ball – 11 ball.
Jami to‘plash mumkin bo‘lgan ball – 33 ball.
Bakalavriat ta’lim yo‘nalishiga mos 2 ta fan bo‘yicha:
- 1-fan – 30 ta savol.
Har biri uchun 3,1 balldan.
Maksimal ball – 93 ball. - 2-fan – 30 ta savol.
Har biri uchun 2,1 balldan.
Maksimal ball – 63 ball.
Jami to‘plash mumkin bo‘lgan ball – 156 ball.
Bu yilgi maksimal ball qancha?
Umumiy holda, 2022-2023 o‘quv yili qabulida abituriyentlarga 5 ta fan bo‘yicha jami 90 ta test topshirig‘i beriladi. Bunda to‘plash mumkin bo‘lgan maksimal ball – 189 ballni tashkil etadi.
Imtihonlar qayerda o‘tkaziladi? Abituriyentlarga qanday sharoit yaratiladi?
Davlat test markazi direktori o‘rinbosari Sardor Rajabovning ma’lumot berishicha, bu yilgi test sinovlari uchun tayyorgarlik boshlangan:
– Davlat komissiyasining qaroriga muvofiq, test sinovlari ochiq xiyobon va stadionlarda bo‘lishi belgilandi. Ularning ro‘yxati tasdiqlandi va bu to‘g‘risida Davlat test markazi abituriyentlar va ularning ota-onalariga xabar berdi. Qanday tashkil etilishiga keladigan bo‘lsak, birinchi yil emas, uchinchi yil testlarni ochiq stadion va xiyobonlarda tashkil qilyapmiz.
54ta stadion va xiyobon tanlab olingan. U yerda barcha sharoitlar yaratiladi. Birinchidan, abituriyentlar shaxsini identifikatsiyalash, Face-ID orqali tekshirib kiritish, undan keyin har bir guruhga kamera, ikkitadan nazoratchi qo‘yishni rejalashtirganmiz. Undan tashqari, test jarayonlari to‘g‘ridan to‘g‘ri efirga uzatiladi. Har domgidek ruchka, suv beriladi. Agar maxsus komissiyaning tibbiy niqob berish haqida qarori qabul qilinsa, niqob ham tarqatiladi. O‘tgan yilga solishtiradigan bo‘lsak, tashkilotchilik sifati undan-da yaxshiroq bo‘lishiga harakat qilamiz”, dedi Sardor Rajabov.
– Yoz oyi bo‘lgani uchun havo harorati juda issiq, abituriyentlarga bosh kiyim tarqatish ko‘rib chiqilmayaptimi?
– Ikki yil davomida bosh kiyimlar tarqatildi. Bu yil hali bu haqda bizga topshiriq yo‘q, chunki joylar tayyorgarligi endi boshlandi. O‘ylaymanki, ochiq joyda bo‘lsa, bosh kiyim ham beriladi. Agar abituriyentlar o‘zining bosh kiyimi bilan kelsa ham, bunga hech qanday cheklov bo‘lmagan.
– Chet tilidan ijodiy imtihon qanday sharoitda o‘tkaziladi? Qaysi sanadan qachongacha va ularni baholash mezoni qanday bo‘ladi?
– Bu yil Vazirlar Mahkamasi qarori bilan 6ta oliy ta’lim muassasasida chet tili birinchi til sifatida kiritilgan bo‘lsa, ularga ijodiy imtihon olinishi hamda prezident qarori bilan ijodiy imtihon topshiradigan yo‘nalishlarga 10 iyulgacha ro‘yxatga olish belgilandi. Doimiy ravishda bu haqda abituriyentlarni ogohlantiryapmiz, hamma 20 iyulgacha o‘tsa, sizlar 10 iyulgacha o‘tib bo‘lishingiz kerak, deb. Chunki ulardan 4ta ko‘nikma bo‘yicha (tinglab tushunish, o‘qish, yozish va gapirish) imtihon o‘tkazishimiz kerak.
Ularni tashkillashtirish va baholash mezoni hamda formati qanday bo‘ladi degan savol bor. Hukumatning 73-sonli qarori bilan formati belgilangan, shu format doirasida B1 darajadagi savollar bo‘ladi. U testlar DTM veb-saytida turibdi. U yerda namunaviy savollarni ishlab ko‘rsa bo‘ladi. Shuningdek, veb-saytimizda onlayn imtihon topshirib ko‘rish mumkin.
Chet tilidan ijodiy imtihonda har bir ko‘nikma uchun 30 balldan, jami 120 ball beriladi. Shu ball 93 ballga foiz jihatdan konvertatsiya qilinadi. Agar siz testga kirib 4ta ko‘nikma bo‘yicha jami 80 foiz natija ko‘rsatgan bo‘lsangiz, sizga 93 ballning 80 foizi beriladi.
Yana bir tomoni bor, ijodiy imtihon bo‘ladigan 6ta OTMga topshirayotganlar faqat shu OTMga topshira oladi. Shuningdek, ijodiy imtihonlar yopiq binolarda tashkil etiladi, chunki tinglab tushunish imtihonini ochiq havoda o‘tkazish imkonsiz.
Gapirish imtihoni kompyuterda olinadi. Bunda DTM tomonidan yaratilgan dasturga abituriyent JShIRni kiritish orqali tizimga kiradi va ekspert bilan gaplashadi. Savol-javob tugagandan keyin dastur audioni ikkinchi ekspertga yuboradi. Ikkinchi ekspert ham baholaydi va ikki ekspertning ballaridan kelib chiqib o‘rtacha ball avtomatik hisoblanib qo‘yiladi.
Agar birinchi va ikkinchi ekspert qo‘ygan baholar bir-biridan keskin farq qilsa, unda dastur uni avtomatik 3-ekspertga yuboradi. Dastur 3-ekspert orasidan bir-biriga yaqin ikki ekspertning bahosini olib, o‘rtacha natija chiqaradi.
Ko‘pchilik o‘zimdan ham so‘rayaptiki, korrupsiya bo‘lmaydimi, deb. Dastur shu sababli yaratilgan ediki, u abituriyent gapirish imtihonini topshirgach, uning audiosini istalgan ekspertga avtomatik tasodifiy tanlab yuboradi. Bizda ekspertlar bazasi bor. DTM yoki kimdir falonchi abituriyentning ishini falonchi ekspertga yuborishni tanlab bera olmaydi.
Yozish ko‘nikmasi ham shunaqa, ya’ni yozib topshirgandan keyin skayner qilinadi va javob varaqasini dastur yopadi hamda random tarzda istalgan ekspertga yuboradi.
– Ijodiy imtihonlarni abituriyentlar yashash joyida topshirishi uchun ham sharoit bo‘ladimi?
– Imtihonlar barcha hududlarda tashkillashtiriladi. Bizda chet tilini bilish bo‘yicha CEFR imtihonlari qanday tashkil qilinsa, xuddi shunga o‘xshagan tarzda test sinovlari o‘tkaziladi.
– Kechga qolgan abituriyent testga kirish huquqidan mahrum bo‘ladimi?
– Hukumatning 261-qarori bilan tasdiqlangan nizomda belgilab qo‘yilganki, kechga qolgan abituriyent test sinovlariga kiritilmaydi. Birinchidan, kechga qolgan abituriyent boshqalarga xalal beradi. Chunki nazoratchi javoblar varaqasi va test topshiriqlar kitobini qanday to‘ldirish mumkinligi haqida tushuntirish beradi. Kech qolgan abituriyentga qayta tushuntirishning imkoni bo‘lmaydi, chunki bu boshqalarga xalal beradi. Bundan tashqari, abituriyentlarda “test kitoblari ochilganidan keyin kelib o‘tirdi”, degan ma’noda e’tiroz bo‘lishi mumkin.
Kech qolgan abituriyentni kiritmaymiz, lekin qanaqadir darajada vaqt beryapmiz. Birinchi yili soat 8:00 da test boshlanadigan bo‘lsa, bir daqiqa kechiksa ham kiritmayotgan edik. Lekin o‘tgan yil besh daqiqa vaqt berdik, bu yil ham, o‘ylaymanki, shunaqa bo‘ladi. Lekin test sinovlari boshlanganidan keyin hech kim testga kiritilmaydi.
– Bu yil ham test sinovlari 1 avgustdan 15 avgustga qadar o‘tkaziladimi yoki qandaydir o‘zgarishlar bo‘ladimi?
– Komissiya qarori bilan imtihonlar qachondan qachongacha o‘tkazilishi belgilanadi. Chunki nechta abituriyent bo‘lishi noma’lum, hali qabul tugamadi. Barcha abituriyentlar haqida ma’lumot hosil bo‘lgandan keyin o‘tirish o‘rinlariga qarab ularni taqsimlab, test sinovlari necha kun davom etishi belgilanadi.
Hozir xiyobon va stadionlar tayyorlanyapti, barcha tashkiliy ishlar tugagach, test muddati e’lon qilinadi. O‘ylaymanki, avgustning boshida boshlanadi va albatta abituriyentlar soniga qarab necha kun cho‘zilishi ma’lum bo‘ladi.
– Qanday hollarda abituriyent imtihondan chetlashtirilishi mumkin?
– Telefon olib kirishga harakat qilsa yoki olib kirsa. Telefonmi, soatmi, har qanday shpargalka olib kirish mumkin emas. Abituriyentlar asosan shu sabab bilan chetlashtiriladi. Bundan tashqari, savollar kitobini almashsa yoki bir-biri bilan gaplashsa, boshqa abituriyent o‘rniga o‘tirib test ishlashga urinsa, chetlashtiriladi.
O‘tgan yil kuzatildi, qandaydir yo‘l bilan telefon olib kiryapti va savollar kitobini rasmga olib chiqarib yuboryapti. Savollar kitobi har bir abituriyent uchun individual tuzilgan. Rasmga olib chiqarib yuborganda esa savollar kitobining raqami ko‘rinib qoldi. Biz shunday raqamli kitob qaysi imtihon nuqtasiga ketganini aniqlay olamiz. Kameralarni ko‘tarib, telefon ishlatganiga guvoh bo‘lib, abituriyentni chetlashtirganmiz.
Undan keyin, savollar kitobining raqamini yopib tarqata boshlashdi, lekin individual variant bo‘lgani uchun o‘sha savollar ketma-ketligidagi variantlar kimga tegishliligini aniqlaymiz va kamerani ko‘tarib o‘sha abituriyentni testdan chetlashtiramiz.
Maqsadli qabul nima degani?
Maqsadli qabul – qaysidir hudud va yo‘nalishlarda kadrlar yetishmovchiligi sabab ajratiladigan kvota hisoblanadi.
Maqsadli kvotaga da’vogarlik qilish yoki qilmaslik abituriyentning o‘ziga havola: agar xohlasa, hujjat topshirayotgan paytda maqsadli qabulda ishtirok etmoqchiligini belgilashi lozim.
Maqsadli kvotaning umumiy kvotadan farqli jihati, unda pastroq ball bilan ham davlat granti asosida o‘qishga kirish imkoni bor. Ammo keyinchalik talaba ma’lum muddat o‘z hududida ishlab berishi kerak va shundan keyingina diplomini qo‘liga oladi.
Maqsadli kvota uchun ajratilgan qabul parametrlari bilan shu yerda tanishish mumkin.
Texnikumni bitirganlar OTMga kira olmaydimi?
O‘tgan oyda prezident Shavkat Mirziyoyev o‘tkazgan yig‘ilishda 2023 yildan boshlab texnikumlarning a’lochi bitiruvchilari oliygohlarga imtihonsiz kirish tartibi bekor qilinishini aytgandi.
Ayrim abituriyentlar orasida bu xabar tushunmovchiliklarga sabab bo‘lyaptiki, ya’ni endilikda texnikumlarni bitirganlar OTMga kira olmaydimi?
DTMning ma’lum qilishicha, maktab, akademik litsey, kasb-hunar maktabi, kollej, texnikum kabi umumiy o‘rta ta’lim yoki o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarini tugatgan barcha o‘quvchilar OTMda o‘qishi mumkin.
Demak, istovchilar, talabgorlar qo‘rqmasdan bu yilgi imtihonlarda ishtirok etish imkoniyatiga ega.
Maktabni shu yil tugatganlar onlayn ro‘yxatdan o‘tishda bitirgan ta’lim muassasining ma’lumotlarini kiritmaydimi?
Abituriyentlar OTMga kirish uchun onlayn ro‘yxatdan o‘tayotganda bitirgan ta’lim muassasalari haqidagi ma’lumotlarni saytga kiritishadi, lekin shu yil 11-sinfni tamomlaganlar bundan mustasno. Ularning ma’lumotlari tahsil olgan ta’lim muassasasi qaysi vazirlik tasarrufida bo‘lsa, ushbu vazirlikning elektron bazasidan olinadi.
Biroq ayrim ta’lim muassasalari o‘z bitiruvchilarining ma’lumotlari tegishli bazaga to‘liq kiritilmagani sababli abituriyentlar onlayn ro‘yxatdan o‘tgan vaqtda tegishli ma’lumotlari chiqmayapti.
Davlat test markazi bunday holatlarda abituriyentlardan tugatgan ta’lim muassasasi ma’lumotlarini kiritmasdan, o‘zlari tahsil olgan ta’lim muassasasi (maktab, litsey, kasb-hunar maktabi)ga murojaat qilishlarini so‘ramoqda.
Ta’lim muassasasi tegishli ma’lumotlarni bazaga kiritgach, abituriyentlar “Tugatgan ta’lim muassasasi” bo‘limidan “Yangilash” yoki “Yuklab olish” tugmasini bosish orqali tamomlagan ta’lim muassasasi ma’lumotlarini yangilab olishlari mumkin.
Milliy oʻquv dasturi loyihasi taqdim etildi
Jumladan, maktablar xususida toʻxtalib, ularda bugun aniq va tabiiy fanlarni oʻqitish metodikasi murakkab tuzilgani, nazariy bilimlar amaliyot bilan bogʻlanmagani, oʻquv dasturlarida uzviylik yoʻqligi, darsliklarning mazmuni va sifati qoniqarsiz ekani haqli eʼtirozlarga sabab boʻlayotgani, amaldagi davlat taʼlim standartlari hamda oʻquv dasturlarida oʻquvchilarni taʼlimning navbatdagi bosqichiga tayyorlash, erkin fikrlash va mustaqil hayotga yoʻnaltirish masalasi eʼtibordan chetda qolayotganini tanqid qildi. Bunday holatlarga barham berish uchun xorijiy ekspertlar va tajribali oʻqituvchilarni keng jalb qilgan holda, umumiy taʼlimning Milliy oʻquv dasturi loyihasini ishlab chiqish va joriy oʻquv yili davomida uni ilmiy-tadqiqot va taʼlim muassasalarida sinovdan oʻtkazish lozimligi taʼkidlandi.
Nazariy va amaliy bilimlar uygʻunligiga eʼtibor qaratiladi
Butun dunyo ogʻir sinovni boshidan kechirayotgan bir paytda farzandlarimiz bilimida boʻshliq paydo boʻlmasligi, mavzularni oʻz vaqtida samarali oʻzlashtirishi uchun “Onlayn maktab” loyihasi tashkil etildi. Unga Respublikamizning tajribali va mohir pedagoglari jalb qilingan. Oʻquvchilar oʻtgan oʻquv yilining bir choragini onlayn tarzda oʻzlashtirdi, ayni paytda ham ayrim bolalar taʼlimni masofadan turib davom ettirmoqda. Maktablarimizda oʻquv yili karantin qoidalariga amal qilgan holda boshlandi. Barcha oʻquvchilar darsliklar va mashq daftarlari bilan taʼminlandi. Baʼzi oʻquvchilar aka-opalari foydalangan kitoblarni ishlatayotgan boʻlsa, ayrim sinf oʻquvchilari qayta nashrdan chiqqan yoki yangi chop etilgan darsliklardan foydalanmoqda.
Yangi oʻquv yili oʻquvchilarni qanday darsliklar bilan qarshi oldi? Yangi darsliklarning avvalgilaridan farqi nimada? Prezidentimiz nutqida keltirilgan masalalar boʻyicha qanday vazifalar belgilanyapti? Ana shunday savollarga javob olish uchun Respublika taʼlim markazi mutaxassislariga murojaat qildik.
– Prezidentimiz maʼruzasida taʼlim, jumladan, darsliklar xususida shu kunning dolzarb masalalari koʻtarildi. Bu esa, ayniqsa, taʼlim markazi zimmasiga katta masʼuliyat yuklaydi, – deydi Respublika taʼlim markazi direktorining birinchi oʻrinbosari Aziz Ortiqov. – Yangi oʻquv yilida rejaga asosan 1-, 4-, 5-sinflarda jami 558 nomdagi darslik va oʻquv-metodik qoʻllanmalar chop etildi, Ularning 346 nomdagisi umumtaʼlim maktablari,
160 nomdagisi imkoniyati cheklangan bolalar uchun boʻlsa, 52 nomdagi multimedia ilovalari esa oʻquvchilar bilimini mustahkamlash uchun xizmat qiladi. Umumtaʼlim maktablari darsliklarining 118 nomdagisi asl nusxasi,
228 nomdagisi esa tarjima nusxalaridir.
Yangi oʻquv yilida oʻquvchilar foydalanishi uchun 1–9-sinflarda “Tarbiya”,
5-, 8-, 9-sinflarda “Informatika”, 4-, 5-sinlarda “Texnologiya”, 8-sinflarda “Ingliz tili”, “Nemis tili”, “Fransuz tili” darsliklari (majmua shaklida), 10-, 11-sinflarda esa “Ona tili”va “Oʻzbek tili” fanlaridan oʻquv-metodik qoʻllanmalar yangidan yaratildi. 4-, 5 –sinflar toʻliq toʻplamda, 1-sinflarda “Alifbe”, 2-, 3-sinflarda Chet tili mashq daftarlari qayta nashr etildi.
5-sinf uchun yaratilgan “Biologiya” darsligi avval “Botanika” nomi bilan chop etilgan. Eski darslikda faqat oʻsimliklar dunyosi oʻrganilgan, yangi darslikda esa biologiyaning barcha boʻlimlariga oid boshlangʻich tushunchalar berilgan. Avvalgi darslik 6 bob, 31 mavzudan iborat boʻlib, laboratoriya va amaliy mashgʻulotlar uchun alohida soat ajratilmagan edi, qayta nashrda esa oʻquvchilarning amaliy koʻnikmalarini rivojlantirishga katta eʼtibor qaratilgan. Endilikda mazkur fanning 18 soati nazariy, 16 soati amaliy mashgʻulot tarzida oʻtiladi. Darslikda Oʻzbekistonda uchraydigan dorivor va zaharli oʻsimliklar, Oʻzbekiston qizil kitobi haqida ham maʼlumotlar keltirilgan.
Taʼlim qardosh tillarda olib boriladigan maktablar uchun 5-sinf adabiyot darsliklariga oʻzbek va jahon adiblari ijodidan namunalar kiritildi.
Prezidentimiz oʻz maʼruzasida darsliklar yaratishga jiddiy eʼtibor qaratish zarurligini taʼkidladi. Undan kelib chiqqan holda oʻzimizga kelajakda amalga oshirishimiz lozim boʻlgan bir qator vazifalarni belgilab oldik. Darhaqiqat, fanlarni oʻqitish metodikasi, nazariy va amaliy bilimlar muvofiqligi, dasturlar uzviyligi, darsliklar mazmuni va sifatida talay kamchilik va muammolarimiz bor. Darslik va oʻquv-metodik qoʻllanmalarni nashrga tayyorlashda ularni mazmun va sifat jihatidan xalqaro talablarga qay darajada javob bera olishiga yana-da jiddiy eʼtibor qaratishimiz, amaliyotchi oʻqituvchilar, fan metodistlari hamda salohiyatli olimlar tomonidan chuqur ekspertizadan oʻtkazishimiz lozim. Darsliklar ekspertiza xulosalari asosida uning mualliflari, nashriyot xodimlari hamda fan metodistlari hamkorligida qayta ishlansa, mazmuni va illyustratsiyalariga tegishli oʻzgartirishlar kiritilsa yana-da mazmunli va sifatli boʻladi. Darsliklarni yana-da takomillashtirish uchun jahon tajribasini kengroq oʻrganish, loyihalarimizga Respublikamizdagi eng tajribali mutaxassislarni, xorijiy ekspertlarni keng jalb qilish maqsadga muvofiq.
Darsliklarni tayyorlashda oʻquvchilarning yoshi va psixo-fiziologik xususiyatlari alohida inobatga olinadi. Darslik mazmunida mavjud boʻlgan takrorlanishlar bartaraf etiladi, xalqaro tajribaga tayangan holda darslikning dizayni va foto-illyustratsiyalariga oʻzgartirish kiritiladi. Yana bir eʼtiborli holat shuki, fanlar kesimida fanlararo bogʻliqlik hamda sinflararo uzviylik taʼminlanishiga yana-da jiddiy eʼtibor qaratiladi. Darslik va oʻquv-metodik adabiyotlarning yangi avlodini yaratishda ular mazmuniga xalqaro baholash dasturi —TIMSS, PIRLS talablari oʻquvchilar yoshiga mos tarzda yana-da chuqurroq singdiriladi. Shuningdek, mavzularni qoʻshimcha maʼlumotlar bilan boyitish maqsadida barcha darsliklarga QR kodlar oʻrnatiladi.
“Tarbiya” – yangi fan
– Davlatimiz rahbari nutqida umumtaʼlim maktablarida “Tarbiya” fani birinchi marta joriy etilayotgani alohida taʼkidlandi. Darhaqiqat, yangi oʻquv yilidan “Odobnoma”, “Vatan tuygʻusi”, “Milliy istiqlol gʻoyasi va maʼnaviyat asoslari” hamda “Dunyo dinlari tarixi” fanlari oʻrniga “Tarbiya” fani oʻtiladi, – deydi A.Ortiqov. – Mazkur fan darsliklarini tayyorlashda Yaponiyaning “Axloq taʼlimi”, Singapurning “Feʼl-atvor va fuqarolik taʼlimi”, Buyuk Britaniyaning “Tafakkur”, “Xulq taʼlimi” kabi fanlari va darsliklari yaqindan oʻrganildi. Darslikda ilk marotaba XXI asr koʻnikmalari deb nom olgan “yumshoq koʻnikmalar” joriy qilindi. U orqali oʻquvchida bilim berishdan tashqari muayyan koʻnikma ham shakllanadi. Yangi fan darsliklaridagi amaliyotga yoʻnaltirilgan mashgʻulotlar va mavzular oʻquvchida muvaffaqiyat motivlarini uygʻotadi, faol fuqarolik pozitsiyasini shakllantiradi. Shuningdek, oʻquv fani mohiyati 50 foiz nazariy, 50 foiz amaliy asosga qurilgan. “Tarbiya” darsliklarida “role-model”, yaʼni zamonaviy pedagogik metoddan unumli foydalanilgan. Unda milliy va xalqaro miqyosda yuksak natijaga erishgan insonlar yutuqlari tahlil qilinadi. 1–9- sinflar darsliklari ustida sinov tariqasidai jodiy jamoa ishladi. Bu har bir sinf darsligi oʻrtasidagi tafovut va takrorlanishning oldini olish va bir butun, izchillikdagi darslik yaratilishini taʼminlashga xizmat qiladi. Darslik yorqin, rangli illyustratsiyalarga boy va har bir boʻlimi oʻziga xos fon, milliy va umuminsoniy xulq, ijtimoiy malakani ifoda etgan rasmlar bilan berilgan.
Ayni paytda boshlangʻich sinf oʻquvchilari mazkur darsliklardan foydalanishyapti. Insonning kelajakda muvaffaqiyat qozonishi, eng avvalo, toʻgʻri qoʻyilgan maqsadga bogʻliq. “Tarbiya” fanining ahamiyatli jihati shuki, u bolada bosqichma-bosqich maqsad qoʻyish va unga intilish koʻnikmasini shakllantirib boradi. Tarbiya dasturiga eʼtibor qaratsak, oʻquvchi 1-sinfda dastlab orzularini aniqlay olishga oʻrgatiladi. 2-sinfda oʻz oldiga maqsad qoʻya olish koʻnikmasi shakllantiriladi. 3-sinfda oʻquvchida dasturni oʻzlashtirish natijasida maqsad va orzu-umidlarni amalga oshirishga harakat qilish koʻnikmasi paydo boʻladi. 4-sinfda esa atrofda boʻlayotgan voqea-hodisalarga sogʻlom munosabat bildira oladi, shaxs sifatida oʻzini anglaydi va oʻz xatti-harakatlarini tahlil qiladi. Yuqori sinflarda bu koʻnikmalar shakllanib, oʻquvchi oʻz oldiga maqsad qoʻya olish, mustaqil fikrlash, oʻz faoliyatini tahlil qilish, toʻgʻri qaror qabul qilish kabi koʻnikmalarga ega boʻladi.
Milliy oʻquv dasturi yaratiladi
Fan va texnologiyalar taraqqiyotining jadallik bilan amalga oshishi, raqamli iqtisodiyotga oʻtish bilan bogʻliq jarayonlar yangi ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy oʻzgarishlarni keltirib chiqarmoqda. Bu esa, oʻz navbatida, globallashuv va integrallashuv sharoitida barcha sohalarda kuchli raqobat muhitini shakllantirib, pirovardida taʼlim sohasiga nisbatan yangi talablarni qoʻymoqda.
Prezidentimiz nutqida keltirilganidek, dunyo miqyosidagi keskin raqobatga bardosh bera oladigan Milliy taʼlim tizimini yaratish zarurati paydo boʻldi. Shuningdek, umumiy oʻrta taʼlimni yangi rivojlanish bosqichiga koʻtarish maqsadida ilgʻor milliy va xorijiy tajribalar, xalqaro baholash dasturlari talablarini inobatga olgan holda oʻquv dasturlari, oʻqitish metodikasi va taʼlim sifatini baholash tizimini takomillashtirish vazifalari belgilab berildi.
– Umumiy oʻrta taʼlimning Milliy oʻquv dasturi 6 komponent – umumiy oʻrta taʼlimning malaka talablari, umumtaʼlim fanlarining konsepsiyalari, oʻquv reja, fanlarning oʻquv dasturlari, oʻqitish metodologiyasi va baholash tizimidan iborat boʻladi, – deydi pedagogika fanlari boʻyicha falsafa doktori Mehriniso Pardayeva. – Mazkur dasturni ishlab chiqish, ekspertiza va tajriba-sinovdan oʻtkazish hamda bosqichma-bosqich amaliyotga joriy etish samaradorligini taʼminlash maqsadida yuqori salohiyatli milliy va xalqaro ekspertlar, jumladan, UNICEF, UCAID va boshqa xalqaro tashkilotlar tomonidan taqdim etilgan xorijiy konsultantlar bilan tizimli ishlash tashkil etildi.
Ekspertiza xulosalariga koʻra ishchi guruh tomonidan Milliy oʻquv dasturining barcha komponentlari takomillashtiriladi va uning asosida 2021-yilning 1-choragidan boshlab 1-, 2-sinflar uchun toʻliq toʻplamda, yangidan joriy etiladigan fanlar boʻyicha 1–6-sinflar darsliklarining yangi avlodi yaratiladi. Milliy oʻquv dasturi 2021-2022 oʻquv yilidan boshlab bosqichma-bosqich tajriba-sinovdan oʻtkazilib, 2026-2027 oʻquv yiliga qadar toʻliq amaliyotga joriy etilishi kutilmoqda.
Yoshlikda olingan bilim toshga oʻyilgan naqshga mengzaladi. Naqsh mahorat bilan ishlanishi yoki, aksincha, boʻlishi mumkin. Shu bois oilada farzand dunyoga kelishi hamonoq uning taʼlim-tarbiyasiga jiddiy eʼtibor qaratiladi. Dastlab ota-ona, mahalla-koʻy, maktabga chiqqach esa oʻqituvchilar zimmasiga jiddiy masʼuliyat yuklanadi. Mamlakat kelajagining bunyodkori sanalmish yoshlarning taʼlim olishida darsliklarning xizmati beqiyos. Oʻquvchilarning risoladagidek bilim olishi, ularni mustaqil hayotga tayyorlash, bilim samaradorligini oshirishda maktab darsliklari asosiy vositalardan biridir. Oʻquvchi darslikdan bilim oladi, tajriba toʻplaydi va uni oʻz hayotida qoʻllashni oʻrganadi. Shunday ekan, darsliklarning mukammalligi har makon va zamonda ham muhim ahamiyat kasb etadi. Eʼtiborsizlik tufayli unda yoʻl qoʻyilgan birgina xato ulgʻayib kelayotgan oʻquvchi hayotini tamomila teskakri tomonga burib yuborishi hech gap emas. Yurtimizda taʼlim tizimi, xususan, darsliklarga Prezident darajasida diqqat-eʼtibor qaratilayotgani zamirida katta maqsad va maʼno mujassam.
Bashorat OTAJONOVA,
jurnalist.
Respublika ta’lim markazi |Rasmiy
Reviews can be left only by registered users. All reviews are moderated by admins.
Popular posts
Oxirgi xabar
2023-02-10 07:43:36
Tanlovda ishtirok etib, kitoblar jamlanmasini qo’lga kiriting!
Alisher Navoiy tavalludining 582-yilligi munosabati bilan 10-11- fevral kunlari soat 11:00 dan 20:00 ga qadar oʻquvchilar oʻrtasida onlayn tanlov e’lon qilinadi.
Onlayn tanlov ikki yoʻnalishda:
Ona tili va
Navoiy ijodi (9-11-sinf) ga bagʻishlanadi.
Ona tili yuzasidan oʻtkaziladigan tanlov ikki bosqichda oʻtkaziladi:
1-bosqich savodxonlik test (umumiy)
2-bosqich O’qib tushunish ko’nikmasini baholovchi testlar (5-6-sinflar, 7-8-9-sinflar va 10-11-sinflar)
13-fevral kuni har bir yo’nalishda yuqori ball toʻplagan 10 ta ishtirokchidan 3 nafari random yoʻli orqali aniqlanadi va 3 ta oʻringa “Asaxiy Books” internet-doʻkonining 20 talik eng koʻp sotilgan kitoblar toʻplami sovgʻa qilinadi.
Tanlov telegram quyidagi bot orqali o’tkaziladi: @rtmtestrobot
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
23.3K viewsedited 04:43
2023-02-09 15:26:20
#Bilasizmi
Mir Alisher Navoiy haqida 15 maʼlumot
Navoiyning ilmga boʻlgan ishtiyoqi erta uygʻonib, 4 yoshida maktabda taʼlim ola boshlagan. Navoiy hazratlari 7 yoshida Farididdin Attorning “Mantiqut-tayr” asarini yoddan bilganlar.
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
6.8K viewsedited 12:26
2023-02-09 09:01:46
#Navoiyni_eslab
Ilmni kim vositayi joh etar,
Oʻziniyu xalqni gumroh etar.
Ushbu videorolik buyuk shoir va mutafakkir Mir Alisher Navoiy tavalludiga 582-yilligiga bag’ishlanadi. Respublika ta’lim markazi xodimlari Sizga ulug’ mutafakkir ijodini 7 tilda tinglash zavqini baxsh etadilar.
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
25.2K views06:01
2023-02-09 06:00:20
“Darslarni tashkil etishda toʻgʻri maqsad qoʻyish va refleksiya” mavzusida onlayn seminar
Bugun, 9-fevral kuni soat 11:00 da Toshkent shahridagi Pedagoglarni yangi metodikalarga oʻrgatish milliy markazi “Aniq va tabiiy fanlar metodikasi” kafedrasi katta oʻqituvchisi Dilafruz Azamatova ishtirokida onlayn seminar bo’lib o’tadi.
Seminarda ishtirok etish uchun link
https://us02web.zoom.us/j/89842411350
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
14.0K viewsedited 03:00
2023-02-08 14:19:02
Tabiiy ofatlar: Zilzila vaqtida nima qilish kerak?
Ushbu video orqali zilzila sodir bo’lganda nima qilish kerakligini o’rganishingiz mumkin.
Video Toshkent shahridagi 102-sonli zaif eshituvchi bolalar maktab internatining surdopedagog o’qituvchisi Aydin Xudoyberganova tomonidan surdotarjima qilindi.
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
9.8K viewsedited 11:19
2023-02-08 08:01:47
Alisher Navoiyning o’quvchilarda hayotiy ko’nikmalarni shakllantiruvchi misralari
Respublika ta’lim markazi Standart va baholash bo’limi metodisti Oysuluv Musurmonqulova Alisher Navoiyning Adabiyot darsturiga kiritilgan, o’quvchilarda hayotiy ko’nikmalarni shakllantiradigan ijod namunalarini sharxlaydi.
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
10.1K viewsedited 05:01
2023-02-07 13:52:01
Milliy o’quv dasturi asosida tayyorlangan darsliklar rassomlari tomonidan yaratilgan bu ijod namunalari allaqachon ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqalishga va o’zbek xalqining turk birodarlariga bildirgan hamdardligi ramziga aylanib ulgurdi.
1-rasm muallifi – Respublika ta’lim markazi Darsliklar dizayni bo’limi mutaxassisi Sarvar Farmonov.
2-rasm muallifi – Respublika ta’lim markazi Darsliklar dizayni bo’limi mutaxassisi Umid Sulaymonov.
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
15.5K views10:52
2023-02-07 13:20:00 Yangi oʻquv dasturlari amaliyotga kiritiladi
Davlat dasturi loyihasiga koʻra 2023/2024 oʻquv yilidan boshlab bosqichma-bosqich umumiy oʻrta taʼlim muassasalarida oʻquvchilarni umuminsoniy va milliy qadriyatlar, vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, shuningdek, ularda kommunikativ koʻnikmalar, tanqidiy va kreativ fikrlash, hamkorlikda ishlash, tadqiqotchilik kabi koʻnikmalarni shakllantirishga yoʻnaltirilgan yangi oʻquv dasturlarini amaliyotga kiritilish taklif etilmoqda.
Bunda:
umumiy oʻrta taʼlim muassasalarining 1–4 sinflarida oʻquvchilarni ilgʻor xorijiy tajriba asosida ishlab chiqilgan darsliklar boʻyicha oʻqitish;
5–9-sinflarda oʻquvchilarga umumtaʼlim fanlaridan tayanch bilimlar berish;
10–11-sinf oʻquvchilarining qiziqish va qobiliyatiga mos boʻlgan ixtisoslashgan dasturlar asosida bilim berish amaliyoti joriy etiladi.
Natijada, boshlangʻich sinf oʻquvchilarini jamoa boʻlib ishlash, muloqot qilish, kreativ va tanqidiy fikrlash koʻnikmalari asosida oʻquvchini mantiqiy fikrlashga, oʻz fikrini ifoda eta olishiga va darslarda erkin muhitni shakllantirishga eʼtibor beriladi.
10–11-sinflarda 14 ta majburiy fanlardan haftalik yuklamasi 31 soatni tashkil etadi. Takomillashtirilgan oʻquv reja asosida 8 ta majburiy fan va 2 ta tanlov fan (kimyo-biologiya, matematika fizika, tarix-huquq, ona tili va adabiyot, chet tili) tanlash imkoniyati yaratiladi.
Loyiha boʻyicha taklif qoldirish mumkin: https://2023.strategy.uz/83-2/
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
15.3K views10:20
2023-02-07 08:14:17
#Infografika
Formativ baholashda foydali yondashuv
Matn shaklida o’qish
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
11.1K views05:14
2023-02-06 08:15:45
Tanlovda ishtirok etib, kitoblar jamlanmasini qo’lga kiriting!
Maktabgacha va maktab ta’limi huzuridagi Respublika ta’lim markazi Alisher Navoiy tavalludining 582-yilligi munosabati bilan 8-9- fevral kunlari soat 11:00 dan 20:00 ga qadar oʻquvchilar oʻrtasida onlayn tanlov e’lon qiladi.
Onlayn tanlov ikki yoʻnalishda:
Ona tili va
Navoiy ijodiga bagʻishlanadi.
Ona tili yuzasidan oʻtkaziladigan tanlov ikki bosqichda oʻtkaziladi:
1-bosqich savodxonlik test (umumiy)
2-bosqich PISA testlari (5-6-sinflar, 7-8-9-sinflar va 9-10-sinflar)
10-fevral kuni har bir yo’nalishda yuqori ball toʻplagan 10 ta ishtirokchidan 3 nafari random yoʻli orqali aniqlanadi va 3 ta oʻringa “Asaxiy Books” internet-doʻkonining 20 talik eng koʻp sotilgan kitoblar toʻplami sovgʻa qilinadi.
Tanlov telegram bot orqali o’tkaziladi.
Kanalga obuna bo’lish:
Telegram | Facebook | Instagram | You Tube | Twittter
2 sinf ona tili ish reja 2022
–>
| Adabiyot [561] |
| Arxitektura [40] |
| Astranomiya [38] |
| Axborot [71] |
| Biologiya [387] |
| Biznes [47] |
| Bojxona [42] |
| Davlat Huquq Asoslari [4] |
| Dunyo din tarixi [32] |
| Ekologiya [109] |
| Estetika va Etika [30] |
| Falsafa [48] |
| Fizika [254] |
| Fransuz-Tili [22] |
| Geografiya [141] |
| Geometriya [6] |
| Huquqshunoslik [281] |
| Informatika [643] |
| Texnologiya [274] |
| Internet [43] |
| Ingliz tili [680] |
| Iqtisodiyot [1133] |
| Jahon tarixi [276] |
| Jamiyatshunoslik [24] |
| Kimyo [82] |
| Kasbiy Ta’lim [11] |
| Konsitutsiya [60] |
| Ma’naviyat [48] |
| Matematika [89] |
| Milliy G’oya [128] |
| Musiqa [2] |
| Nemis-tili [30] |
| Ona-tili [50] |
| Oshpazlik [39] |
| O’zbekiston tarixi [197] |
| Pedagogika [104] |
| Prezident Asarlari [17] |
| Psixologiya [149] |
| Rus-tili [44] |
| Qishloq xo’jaligi [92] |
| Siyosatshunoslik [25] |
| Soliq va Soliqga tortish [18] |
| Tilshunoslik [9] |
| Tibbiyot [64] |
| Turizm [172] |
| va Boshqalar. [332] |
| Sport [7] |
| Sxemotexnika [13] |
–>
ONA TILI VA ADABIYOT FANIDAN MUSTAQIL ISH MAVZULARI VA VAZIFALARI RO’XATI
Yukladi: routerboy Fan: Adabiyot
Diqqat! Agar referat yuklashda muammo bo’lsa ushbu silka orqali YUKLAB oling!
Qaytish Yuklandi: 10625
- Adabiyot fanidan savollar
- Adabiyot fanidan takomillashtirilgan Davlat ta’lim standarti
- Ona tili va adabiyot boshlang’ich 1-2kurs
- 5-sinf adabiyot
- Abdulla Qahhor adabiyot va hayot haqida (adabiyot)
- Abdulla Qahhor adabiyot va hayot haqida
- Adabiyot qoidalari
- ADABIYOT – SO’Z SAN’ATI
- Adabiyot 1 kurs 2 semestr reja bo’yicha
- Adabiyot janrlari
- Adabiyot -so’z san’ati
- Adabiyot test
- ADABIYOT YASHASA-MILLAT YASHAR
- Adabiyot
- Adabiyot test
- ADABIYOT YASHASA-MILLAT YASHAR
- ADABIYOT YASHASA-MILLAT YASHAR
- Adabiyot
- BADIIY ADABIYOT HAQIDA TA’LIMOT
- Istiqlol davri o’zbek adabiyot
Hurmatli sayti foydalanuvchisi.Saytdan to’liq foydalanish uchun
Biz sizga ro’yhatdan o’tishni yoki saytga kirishingizni tavsiya etamiz.