Ratsional sonlar: xususiyatlar, misollar va amallar
Shuni hisobga olsak, har qanday raqam ga Uni o’zi va 1 o’rtasidagi miqdor sifatida ifodalash mumkin, ratsional sonlar orasida tabiiy sonlar va butun sonlar ham borligini ko’rish oson.
5 Sinf Adabiyot 2022 – Скачать mp3 бесплатно
Для вашего поискового запроса 5 Sinf Adabiyot 2022 мы нашли 50 песен, соответствующие вашему запросу. Теперь мы рекомендуем загрузить первый результат 1 Dars 5 Sinf Adabiyot Darsiga Kirish Onlayn Adabiyot который загружен Registan LC размером 17.94 MB, длительностью 13 мин и 38 сек и битрейтом 192 Kbps.
Обратите внимание:
Перед загрузкой вы можете послушать любую песню, наведите курсор и нажмите «Слушать» или «Скачать» для загрузки mp3-файла высокого качества. Первые результаты поиска – с YouTube, которые будут сначала преобразованы, после чего файлы можно загрузить, но результаты поиска из других источников могут быть сразу же загружены в MP3 без какого-либо преобразования.
Слушают сейчас
5 Sinf Adabiyot 2022
Школа Добра И Зла Мир Без Принцев
Мари Краймбрери Дуэты
С Басами Музыка
Да Мне Так Важно Чтобы Папа Гордился Ремикс
Free Beat Кишлак
Бургер Кинг Говно
Саксафон В Современной Обработке
Улетаю Прочь Ремикс
Diamonds Like A Tattoo
Мелодия Осени Спокойная Красивая Музыка Для Размышления Уединения Воспоминаний
Патриотическая Музыка Без Слов
Luxology Modo Modeling A Picatinni Rail Part 1
Shall Never Surrender Remix
Modern Toking Remix
Скачать Сборник Ac Dc Лучшее
Metro 2033 Диалоги Бандитов
Death Wolf Phonk
Скачивают
Клипы Авгони Шабки Хондам Номахоят
Trrst Edit Audio
Telegramni Delete Account Qilish Akkauntni Butunlay O Chirish
Люся Чеботина Плакал Голливуд Премьера Клипа
Raikaho Подшофе Official Audio
Зиёвиддини Нурзод Бевафо 2023
Щенки Уходи Если Хочешь Speed Up Songs
Подборка Танцевальной Музыки Ноябрь 2021 Record Dfm
Фиксай Лук Батун Официальный Клип
Музыка В Машину 2021 2022 Remix Топовая Музыка Классные Ремиксы 6
Egzod Maestro Chives Ft Neoni Royalty Slowed Reverb
You Want A Taste Of My Brain
Puss In Boots Last Wish Fearless Hero Without Pauses
Face Забирай Всё Что Хочешь Speed Up
Zohirshoh Jo Rayev Shabnami Surayyo Dar Kunji Dilam Official Video
Лучшая Музыка 2023 Зарубежные Песни Хиты Популярные Песни Слушать Бесплатно 2023 30
Vesna305 Новая Новогодняя Премьера Клипа
Ratsional sonlar: xususiyatlar, misollar va amallar
Theratsional sonlar ikkita butun sonning bo’linishi sifatida olinadigan barcha raqamlar. Ratsional sonlarga misollar: 3/4, 8/5, -16/3 va quyidagi rasmda ko’rinadiganlar. Ratsional sonda kvota ko’rsatilgan, agar kerak bo’lsa, keyinroq buni amalga oshirish mumkin.
Shakl har qanday ob’ektni aks ettiradi, yanada qulaylik uchun yumaloq. Agar biz uni o’ng tomonda bo’lgani kabi 2 ta teng qismga bo’lishni istasak, bizda ikkita yarmi qoldi va ularning har biri 1/2 ga teng.
Uni 4 ta teng qismga bo’lish orqali biz 4 ta bo’lakka ega bo’lamiz va ularning har biri markazdagi rasmda bo’lgani kabi 1/4 ga teng. Va agar uni 6 ta teng qismga bo’lish kerak bo’lsa, har bir qism 1/6 ga teng bo’ladi, biz uni chapdagi rasmda ko’rib turibmiz.
Albatta, biz uni tengsiz ikkita qismga bo’lishimiz mumkin, masalan, 3/4 qismini saqlab, 1/4 qismini tejashimiz mumkin. 4/6 qism va 2/6 qism kabi boshqa bo’limlar ham mumkin. Muhimi shundaki, barcha qismlarning yig’indisi 1 ga teng.
Shu tarzda, ratsional sonlar bilan oziq-ovqat, pul, er va boshqa narsalar kabi narsalarni qismlarga bo’lish, hisoblash va tarqatish mumkinligi ravshan. Va shuning uchun raqamlar bilan bajariladigan operatsiyalar soni kengaytiriladi.
Ratsional sonlarni o’nlik shaklda ham ifodalash mumkin, buni quyidagi misollarda ko’rish mumkin:
Keyinchalik biz bir shakldan ikkinchisiga qanday o’tishni misollar bilan ko’rsatamiz.
Ratsional sonlarning xossalari
To’plamini Q harfi bilan belgilaydigan ratsional sonlar quyidagi xususiyatlarga ega:
-Q tarkibiga N natural sonlar va Z butun sonlar kiradi.
Shuni hisobga olsak, har qanday raqam ga Uni o’zi va 1 o’rtasidagi miqdor sifatida ifodalash mumkin, ratsional sonlar orasida tabiiy sonlar va butun sonlar ham borligini ko’rish oson.
Shunday qilib, 3 tabiiy sonini kasr shaklida yozish mumkin, shuningdek -5:
Shu tarzda, Q – bu raqamlarning ko’pligi, juda zarur bo’lgan narsalarni o’z ichiga oladi, chunki “dumaloq” raqamlar barcha mumkin bo’lgan operatsiyalarni tavsiflash uchun etarli emas.
-Ratsional sonlar qo’shilishi, chiqarilishi, ko’paytirilishi va bo’linishi mumkin, amalning natijasi ratsional son: 1/2 + 1/5 = 7/10; 1/2 – 1/5 = 3/10; (1/2) x (1/5) = 1/10; (1/2) ÷ (1/5) = 5/2.
-Ratsional sonlarning har bir jufti orasida har doim boshqa ratsional sonni topish mumkin. Aslida, ikkita ratsional sonlar orasida cheksiz ratsional sonlar mavjud.
Masalan, 1/4 va 1/2 mantiqiy asoslar orasida 3/10, 7/20, 2/5 (va yana ko’p narsalar) mantiqiy asoslari mavjud bo’lib, ularni o’nlik sifatida ifodalash orqali tekshirish mumkin.
-Har qanday ratsional sonni quyidagicha ifodalash mumkin: i) butun son yoki ii) cheklangan (qat’iy) yoki davriy o’nlik: 4/2 = 2; 1/4 = 0,25; 1/6 = 0.16666666 ……
– Xuddi shu sonni cheksiz ekvivalent kasrlar bilan ifodalash mumkin va ularning barchasi Q ga tegishli. Keling, ushbu guruhni ko’rib chiqaylik:
Ularning barchasi o’nlik kasrni ifodalaydi 0.428571 .
-Bir xil sonni ifodalovchi barcha ekvivalent kasrlardan, eng sodda bo’lgan kamaytirilmaydigan kasr kanonik vakil shu raqamdan. Yuqoridagi misolning kanonik vakili 3/7.
Ratsional sonlarga misollar
-Dasturiy kasrlar, ularning soni ajratuvchidan kam bo’ladigan qismlar:
-Nomeratori maxrajdan kattaroq notekis kasrlar:
-Tabiiy sonlar va butun sonlar:
Ratsional sonning o’nli tasviri
Numeratorni maxrajga ajratganda ratsional sonning o’nli shakli topiladi. Masalan:
Birinchi ikkita misolda o’nli kasrlar soni cheklangan. Bu shuni anglatadiki, bo’linish tugagach, 0 ning qolgan qismi olinadi.
Boshqa tomondan, keyingi ikkitasida o’nli kasrlar soni cheksizdir va shuning uchun ellipsis qo’yiladi. Ikkinchi holatda o’nliklarda naqsh mavjud. 1/9 kasrda 1 raqami cheksiz takrorlanadi, 6/11 da esa 54 ga teng.
Bu sodir bo’lganda, o’nli kasr davriy deb aytiladi va quyidagi karet bilan belgilanadi:
O’nli kasrni kasrga aylantiring
Agar u cheklangan o’nlik bo’lsa, vergul shunchaki o’chiriladi va maxraj birlikka aylanadi, so’ngra o’nli kasrda qancha nol bo’lsa, shuncha nolga teng bo’ladi. Masalan, o‘nli kasrni kasrga aylantirish uchun quyidagicha yozing:
Keyin olingan fraktsiya maksimal darajada soddalashtiriladi:
Agar o’nli kasr cheklanmagan bo’lsa, avval nuqta aniqlanadi. Olingan kasrni topish uchun quyidagi amallar bajariladi:
-Numerator – bu raqam (vergul yoki karetsiz) va uning qismi orasidagi ayirish olib bormaydi sirkumfleks aksenti.
– maxraji tamsayt bo’lib, sirkumfleks ostida qancha son mavjud bo’lsa, shuncha 9 va raqamlar qancha bo’lsa, shuncha 0 bo’ladi. kasr qismi sirkumfleks ostida bo’lmaganlar bor.
0.428428428 . kasr sonini kasrga aylantirish uchun ushbu protsedurani bajaramiz.
-Birinchidan, davr aniqlanadi, bu takrorlanadigan ketma-ketlik: 428.
-Shunda operatsiya raqamni vergul yoki aksansiz ayirish uchun amalga oshiriladi: sirkumfleksga ega bo’lmagan qismdan 0428, ya’ni 0 ga teng. Bu shunday qoladi 428 – 0 = 428.
-Birlovchi, sirkumfleks ostida 3 ta raqam borligini va barchasi sirkumfleks ostida ekanligini bilgan holda tuzilgan. Shuning uchun maxraj 999 ga teng.
-Faqat kasr hosil bo’ladi va iloji bo’lsa soddalashtiriladi:
Ko’proq soddalashtirish mumkin emas.
Ratsional sonlar bilan amallar
– Qo’shish va ayirish
Xuddi shu maxrajga ega kasrlar
Kasrlar bir xil maxrajga ega bo’lganda, ularni qo’shish va / yoki olib tashlash juda oson, chunki numeratorlar shunchaki algebraik tarzda qo’shiladi va natijada ayirmachining qo’shimchalari bir xil bo’ladi. Nihoyat, iloji bo’lsa, u soddalashtirilgan.
Misol
Quyidagi algebraik qo’shimchani bajaring va natijani soddalashtiring:
Olingan fraktsiya allaqachon kamaytirilmaydi.
Har xil maxrajli kasrlar
Bunday holda, qo’shimchalar bir xil maxrajga ega bo’lgan ekvivalent fraktsiyalar bilan almashtiriladi va keyin allaqachon tavsiflangan protsedura bajariladi.
Misol
Natija soddalashtirilib, quyidagi algebraik raqamlarni qo’shing.
5, 8 va 3 maxrajlarning eng kichik umumiy ko’paytmasini (LCM) aniqlang:
Bu soddalashtirmasdan hosil bo’lgan kasrning maxraji bo’ladi.
-Har bir kasr uchun: LKMni maxrajga bo’linib, sonni ko’paytiring. Ushbu operatsiyaning natijasi, tegishli belgi bilan, kasrning numeratoriga joylashtiriladi. Shu tarzda, asl nusxaga teng bo’lgan, lekin LCM ajratuvchi sifatida olinadi.
Masalan, birinchi kasr uchun numerator quyidagicha tuzilgan: (120/5) x 4 = 96 va biz quyidagilarni olamiz:
Qolgan fraktsiyalar uchun xuddi shunday davom eting:
Nihoyat, ekvivalent kasrlar ularning belgisini unutmasdan almashtiriladi va numeratorlarning algebraik yig’indisi bajariladi:
(4/5) + (14/8) – (11/3) + 2 = (96/120) + (210/120) – (440/120) + (240/120) =
= (96+210-440+24) / 120 = -110 / 120 = -11/12
– ko’paytirish va bo’linish
Ko’paytirish va bo’lish quyidagi ko’rsatmalarga muvofiq amalga oshiriladi:
Qanday bo’lmasin, ko’paytirish kommutativ ekanligini unutmaslik kerak, ya’ni omillar tartibi mahsulotni o’zgartirmaydi. Bu bo’linish bilan sodir bo’lmaydi, shuning uchun dividend va bo’luvchi o’rtasidagi tartibni hurmat qilish kerak.
1-misol
Quyidagi operatsiyalarni bajaring va natijani soddalashtiring:
Javob
(5/3) x (8/15) = (5 x 8) / (3 x 15) = 15/120 = 1/8
Javob b
(-4/5) ÷ (2/9) = (-4 x 9) / (5 x 2) = -36 / 10 = -18/5
2-misol
Luizada 45 dollar bor edi. Uning o’ndan bir qismini kitob va futbolkada qolgan narsalarning 2/5 qismini sotib olishga sarfladi. Luizada qancha pul qoldi? Natijani kamaytirilmaydigan kasr sifatida ifodalang.
Qaror
Kitob narxi (1/10) x $ 45 = 0,1 x $ 45 = 4,5 $
Shuning uchun Luizada qoldi:
Shu pulga Luisa kiyim-kechak do’koniga borib, ko’ylak sotib oldi, uning narxi:
(2/5) x $ 40,5 = $ 16,2
Endi Luizaning portfelida:
Uni kasr sifatida ifodalash uchun shunday yozilgan:
Qaysi biri qisqartirilmaydi.
Adabiyotlar
- Baldor, A. 1986. Arifmetik. Nashrlar va tarqatish kodeksi.
- Carena, M. 2019. Matematika qo’llanmasi. Litoral Milliy universiteti.
- Figuera, J. 2000. Matematika 8. Ediciones Co-Bo.
- Ximenes, R. 2008. Algebra. Prentice Hall.
- Ratsional sonlar. Qayta tiklandi: Cimanet.uoc.edu.
- Ratsional raqamlar. Qayta tiklandi: webdelprofesor.ula.ve.