6 sinf informatika fanidan dars ishlanma

O’quvchlar o’tilgan mavzuni mustaxkamlashi uchun« Kim topqir » metodidan foydalaniladi. Bu metodni qo’llashda pedogogik xodimdan yuqori malaka talab etiladi.Bunda o’qituvchi barcha o’quvchilarni oldiga kompyuter kurilmalarni qo`yib chiqadi, o’quvchilar shu qurilmalarni vazifasin aytib berishadilar.

6 sinf informatika fanidan dars ishlanma

Dushanbadan – Jumagacha – 08:00 dan 18:00 gacha

Yordam kerakmi? Bizga bepul qo’ng’iroq qiling

Informatika va AT fani uchun taqdimotlar

• Informatika va AT fani uchun barcha o’quv materiallar

№	Dastur/ taqvim reja	Taqdimot	Dars ishlanma	Nazorat materiallari	Didaktik materiallar
1	Axborot tushunchasi va bilish haqida	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
2	Axborotlar ustida bajariladigan amallar	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
3	Axborotlarni kodlash usullari.	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
4	Amaliy mashg‘ulot	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
5	Sanoq sistemalari haqida	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
6	Ikkilik sanoq sistemasida amallar bajarish.	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
7	Amaliy mashg‘ulot	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
8	Takrorlash darsi	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
9	Amaliy mashg‘ulot. Takrorlash	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
10	Bir sanoq sistemasidagi sonlarni boshqa sanoq sistemasida tasvirlash	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
11	Amaliy mashg‘ulot	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
12	Takrorlash darsi	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
13	Amaliy mashg‘ulot	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
14	Takrorlash darsi	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
15	Nazorat ishi	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
16	Axborot texnologiyalari	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish
17	Axborotli olam muammolari va Internet	Yuklab olish	Havola	Ma’lumot yo’q	Yuklab olish

6 sinf informatika fanidan dars ishlanma

Darsning maqsadi: O’quvchilarning MS Excel da matematik amallar va funksiyalarni qo`llash bo’yicha bilim va shaxsiy fazilatlarni shakillantirish.

Vazifalar:
v MS Excel dasturi haqida tushuncha berish.
v MS Excel da matematik amallar va funksiyalarni qo`llash haqida tushuncha berish.
v MS Excel dasturining oynasi haqida tushuncha berish.
v MS Excelda qo’shimcha nusxalarni yaratish haqida tushuncha berish.
v MS Excel dasturining menyulari haqida tushuncha berish.
v MS Excel dasturining uskunalar paneli haqida tushuncha berish.
Kutilayotgan natijalar:
Ø MS Excel dasturi haqida tushunchaga ega bo’lishadi.
Ø MS Excel da matematik amallar va funksiyalarni qo`llash bo’yicha tushunchaga ega bo’lishadi.
Ø MS Excel dasturining oynasi haqida tushunchaga ega bo’lishadi.
Ø MS Excelda qo’shimcha nusxalarni yaratish haqida tushunchaga ega bo`lishadi.
Ø MS Excel dasturining menyulari haqida tushunchaga ega bo`lishadi.
Ø MS Excel dasturining uskunalar paneli haqida tushuncha ega bo`lishadi.
Dars turi: Aralash.
Talab etiladigan vaqt:4 0 min.
Darsning texnologik xaritasi.
Dars bosqichlari:
Dars mazmuni:
Vosita
Tashkiliy
Salomlashish,yo’qlama,jurnalni to’ldirish,o’quvchilarning darsga tayyorgarligini ko’zdan kechirish.
O’tilgan
mavzuni
mustaxkamlash

O’quvchlar o’tilgan mavzuni mustaxkamlashi uchun« Kim topqir » metodidan foydalaniladi. Bu metodni qo’llashda pedogogik xodimdan yuqori malaka talab etiladi.Bunda o’qituvchi barcha o’quvchilarni oldiga kompyuter kurilmalarni qo`yib chiqadi, o’quvchilar shu qurilmalarni vazifasin aytib berishadilar.

O’rgimchak to’ri
Kim topqir.
mavzuni
Bayoni

Dars mavzusi, maqsadi,kutilayotgan natijalarni bayon qilinadi.O’qituvchi tomonidan o’quvchlarga «Aqliy hujum» metodi – “MS Excel dasturining vazifasi?” nima degan savol beradi. O’quvchilar har biri o’z fikrini og’zaki bildiradi, javoblarini aniq va qisqa tarzda bayon etadilar.Bildirilgan fikr-g’oyalar muhokama qilinmaydi va baholanmaydi. Bildirilgan har qanday fikr-g’oyalar,ular hatto to’g’ri bo’lmasa ham inobatga olinadi.Har bir o’quvchini qatnashishini ta’minlash lozim. MS Excel dasturi haqida tushunchalar,misollar va ma’lumotlar beriladi.kompyuterda amaliy ish bajariladi.

Aqliy hujum
mavzuni
mustaxkamlash

Yangi mavzuni mustaxkamlash uchun “T-chizma”- bunda o’quvchilar yakka tartibda o’z fikr-mulohazalarini bildiradilar.Yani o’quvchlar fikrga qo’shilsalar ha tomonga (+) belgisini,qo’shilmasalar Yoq tamonga (-) belgisini qo’yishadi.So’ng “boshqotirma” ishlashadi.

T-chizma
enerjaejis
Yakuniy.

Darsda faol ishtrok etkan o’quvchlarni baholash va rag’batlantirish,mavzu bo’yicha o’quvchlarni fikr-mulohazalarini tinglash.

Darsga yakun yasash. Uyga vazifa –
Nazorat savollarga tayyorlanib kelish.
Muhokama.
O`.T.I.B.D.O`: Yu.Q.Yusupova
Mavzu: MS Excel da matematik amallar va funksiyalarni qo`llash .
1. MS Excel da matematik amallar va funksiyalarni qo`llash.
2. MS Excel dasturini ishga tushirish.
3 .MS Excel oynasi bilan tanishuv.
4 . MS Excelda izohlarni kiritish.
5 . MS Excelda qo’shimcha nusxalarni yaratish.

MS Excel dasturini ishga tushirish. MS Excel dasturini yuklashdan oldin Windows dasturini yu k lash lozim. Bu esa sodda, ya’ni xozirgi paytda kompyuter yuklanishi bilan amalga oshadi.

MS Excel dasturini yuklash jarayoni quyidagicha:

1. Kompyuter yoqiladi. Ekranda muloqot oynasi paydo bo’lib, foydalanuvchi nomi va paroli so’ralsa, ular kiritilib, Enter tugmachasi bosiladi.

2. “Sichqoncha” ko’rsatkichi ekranning quyi qismida joylashgan Pusk (Start) tugmasiga keltirilib, chap tugmasi bosiladi.

3. “Sichqoncha” ko’rsatkichi Programm bandiga keltiriladi.

4. Dasturlar ro’yxatidan Microsoft Excel tanlanadi, “sichqoncha” tugmasi uning ustida bosiladi, natijada MS Excel dasturning zarvarag’i ekranga chiqadi.

So’ngra MS Excelning ish jadvali ekranga chiqadi.

MS Excel oynasi bilan tanishuv. MS Excel oynasi xam MS Word dasturining oynasi bilan qisman bir xil bo’lib, unda xam vositalar q atori, formula satri bor. MS Excelning ishchi varagi Kniga (kitob) deb nomlanadi. MS Excelning ishchi varag ` i Kniga (kitob) elektron jadvallardan, ya’ni ustun va qatorlardan tashkil topgan. Ustunlar alfa b it h arflari bilan belgilansa, qatorlar sonlar bilan belgilanadi. Ishchi sahifaning pastki chap tomonida MS Excelning ishchi kitobining varaqlari (listlari) joylashgan.

MS Excelda qo’shimcha nusxalarni yaratish. Ayrim hollarda bir yacheykadagi malumotlarning nushasini boshqa yacheykaga yoki diopazonga to’g’ri keladi. Bu ishlarni elektron jadvalda nushalash buyrug’ i orqali amalga oshiriladi.

Nusxa ko’rinish bir necha usulda amalga oshiriladi.
Yacheykadagi ma`lumotlarni boshqa yacheykaga ko’chirish.

Yaschekadan malumotlarni diapazonga ko’chirish. Bunda belgilangan diapazonning har bir yacheykasida ko’chirilayotgan yacheyka m ` alu mo tlari hosil bo’ladi.

Diopazondan diopazonga ko’chirish. Diopazon o’lchamlari bir hilda bo’lishi kerak. Yacheykadan nusha ko’chirishda uning ichidagi m`alumotlar va o’zgaruvchilar bilan birga barcha bichimlash atributlari xam ko’chiriladi.

Nushalash 2 bosqichda amalga oshiriladi:
1.Nusha ko’chirish uchun yacheyka yoki diopazo’nni ajratish va uni buferga ko’chirish.

Jadval kursorini nusxa joylashtirilishi kerak bo’lgan diapazonga o’tkazish va buferga ko’chirilgan ma’lumotlarni unga qo’yish.

Olingan nusha tegishli yacheyka yoki diapazonga qo’yilgandan keyin EXCEL bu yacheykadan malumotlarni yoqatadi. Shuning uchun agar yacheykadagi oldingi axborotlar zarur bolsa darhol <> (To’g’irlash) – >(bekor qilish) buyrug’ini berish yoki Ctrl+Z tugmalarini baravar bosish kerak.

Uskunalar paneli yordamida nusxalash.

Nusxa ko’chirish amalini bajarish uchun standart uskunalar panelida 2ta tugma (piktogramma) mavjud. Bular nusxalanayotgan ma`lumotlarni cho’ntakka olish(bu ferga nusxa olish) va cho’ntakdan chiqarish (buferdan nusxani chiqarish) tugmalaridir, yani kopirovat v bufer va vstavit iz bufera.

Agar sichqoncha ko’rsatkichi cho’ntakka kopiravot v bufer (Buferga nusxa olish) tugmasiga olib kelgan holda bosilsa, ajratilgan bo’lsa yacheykadagi ma`lumotlar cho’takka olinadi. Shundan so’ng ko’yiladigan yacheyka malumotlashtirilib, cho’ntakdan chiqarish vstavit iz bufera (Buferdagi nushani qo’yish) tugmasiga sichqoncha ko’rsatkichi olib kelib bosiladi.

Sudrab olib o’tish amali orqali nusxa ko’chirish.

EXCELda nusha ko’chirish kerak bo’lgan yacheyka yoki diapazo’ndan malumotlarni sudrab olib o’tish orqali nusxa Ko’chirishni amalga oshirish mumkin. Nusha ko’chirish kerak bo’lgan yacheyka (diopazon)ni ajratib, undan keyin sichqoncha ko’rsatkichini yacheyka diopazon chegaralaridan biriga olib keling. Ko’rsatgich strelkaga aylanganidan so’ng Ctrl tugmasini bosing. Ko’rsatgichda qo’shimcha > belgisi hosil bo’ladi. Shundan so’ng ma’lumotlarni tanlangan yacheykangizga sudrab olib o’tishingiz mumkin. Olib o’tilayotganda Ctrl tugmasi bosib turiladi. Shunday holatda oldingi yacheykadagi ma’lumotlar saqlanib qoladi. Ctrl tugmasi bosilmasa oldingi yacheyka ma’lumotlari o’zida saqlanmay keyingi yacheyka ma’lumotiga aylanib qoladi.

Yacheyka yo’ki diopazondagi malumotlarni almashtirish.

Yacheyka yoki diopazon malumotlarini boshqa yacheykalarga Olib o’tish vaqtida bu malumotlarni boshqasiga almashtirish ham mumkin. Buning uchun yacheyka yoki diopozon ajratib olinadi va sichqoncha ko’rsatkichi bu yacheyka yoki diopozon chegaralaridan biriga olib kelinadi. Sichqoncha ko’rsatkichi o’rnida strelka paydo bo’lgandan so’ng kerakli yacheykaga olib (sudrab ) o’tiladi va sichqoncha tugmasini qo’yib yuboriladi. Bunda oldingi yacheykadagi malumotlar keyingi yacheykaga almashtiriladi.Bunday ko’rinish vaqtida Ctrl tugmasi bosiladi.

MS Excel dasturini ishga tushirish. MS Excel dasturini yuklashdan oldin Windows dasturini yuklash lozim.

MS Excel dasturini yuklash jarayoni quyidagicha:
1. Kompyuter yoqiladi.

2. « Сичконча » ko’rsatkichi ekranning quyi qismida joylashgan Пуск (Start) tugmasiga keltirilib, chap tugmasi bosiladi.

3. «Сичконча» ko’rsatkichi “Программы” bandiga keltiriladi va bosiladi.

4. Dasturlar ro’yhatidan Microsoft Excel tanlanadi va «сичконча» tugmasi bosiladi, natijada MS Excel dasturining zarvarag’I ekranga chiqadi so’ngra MS Excelning ish jadvali ekranga chiqadi.

Uni oynasi bilan tanishuv . MS Excel dasturi o’z menyu va uskunalar majmuasiga ega bo’lib, uning menyusida quyidagi bo’limlar mavjid:

Стандартная uskunalar paneli
Форматирование uskunalar paneli
Formulalar qatori

MS Excelda qo’shimcha nusxalarni yaratish. Ayrim hollarda bir yacheykadagi ma`lumotlarning nushasini boshqa yacheykaga yoki diopazonga to’g’ri keladi. Bu ishlarni elektro’n jadvalda nushalash buyrug’i orqali amalga oshiriladi.

Nusxa ko’rinish bir necha usulda amalga oshiriladi.
Yacheykadagi ma`lumotlarni boshqa yacheykaga ko’chirish.

Yascheykadan malumotlarni diopazonga ko’chirish. Bunda belgilangan diopazonning har bir yacheykasida ko’chirilayotgan yacheyka malumotlari hosil bo’ladi.

Diopazondan diopazonga ko’chirish. Diopazon o’lchamlari bir hilda bo’lishi kerak. Yacheykadan nsxa ko’chirida uning ichidagi ma`lumotlar va o’zgaruvchilar bilan birga barcha bichimlash atributlari xam ko’chiriladi.

Nushalash 2 bosqichda amalga oshiriladi:
1.Nusxa ko’chirish uchun yacheyka yoki diopazo’nni ajratish va uni buferga ko’chirish.

Jadval kursorini nusxa joylashtirilishi kerak bo’lgan diapazonga o’tkazish va buferga ko’chirilgan ma’lumotlarni unga qo’yish.

Olingan nusha tegishli yacheyka yoki diapazonga qo’yilgandan keyin EXCEL bu yacheykadan malumotlarni yoqatadi. Shuning uchun agar yacheykadagi oldingi axborotlar zarur bolsa darhol “PRAVKA” (To’g’irlash) – “OTMENIT”(bekor qilish) buyrug’ini berish yoki Ctrl-Z tugmalarini baravar bosish kerak.

Uskunalar paneli yordamida nusxalash.

Nusxa ko’chirish amalini bajarish uchun standart uskunalar panelida 2ta tugma (piktogramma) mavjud. Bular nusxalanayotgan malumotlarni cho’ntakka olish(bu ferga nusxa olish) va cho’ntakdan chiqarish (buferdan nusxani chiqarish) tugmalaridir, yani

KOPIRAVAT v BUFER va VSTAVIT iz BUFERA .

Agar sichqoncha ko’rsatkichi cho’ntakka kopiravot v bufer (Buferga nusxa olish) tugmasiga olib kelgan holda bosilsa, ajratilgan bo’lsa yacheykadagi malumotlar cho’takka olinadi. Shundan so’ng ko’yiladigan yacheyka malumotlashtirilib cho’ntakdan chiqarish vstavit iz bufera (Buferdagi nushani qo’yish) tugmasiga sichqoncha ko’rsatkichi olib kelib bosiladi.

Sudrab olib o’tish amali orqali nusxa ko’chirish.

EXCELda nusha ko’chirish kerak bo’lgan yacheyka yoki diapazo’ndan malumotlarni sudrab olib o’tish orqali nusxa Ko’chirishni amalga oshirish mumkin. Nusha ko’chirish kerak Bo’lgan yacheyka (diopazo’n)ni ajratib, undan keyin sichqoncha ko’rsatkichini yacheyka diopazo’n chegaralaridan biriga olib keling. Ko’rsatgich strelkaga aylanganidan so’ng Ctrl tugmasini bosing. Ko’rsatgichda qo’shimcha “Q” belgisi hosil bo’ladi. Shundan so’ng ma’lumotlarni tanlangan yacheykangizga sudrab olib o’tishingiz mumkin. Olib o’tilayotganda Ctrl tugmasi bosib turiladi. Shunday holatda oldingi yacheykadagi ma’lumotlar saqlanib qoladi. Ctrl tugmasi bosilmasa oldingi yacheka ma’lumotlari o’zida saqlanmay keyingi yacheyka ma’lumotiga aylanib qoladi.

Listlar bilan ishlash. EXCEL dasturi ishga tushirilgandan so’ng aftomatikravishda yangi ishchi kitob “ КНИГА -1” nomi bilan yaratiladi .Agarda siz boshqaIshchi kitob yaratmoqchi bo’lsangiz ,uskunalar panelidagi “ Создать ” piktogrammasiga sichqoncha ko’rsatkichini keltirib tugmani bosishingiz kerak bo’ladi .Yangi yaratilayotgan kitob kampyuter hotirasida saqlanib,halifayl sifatida diskda saqlanmagan bo’ladi .Agar aloxida ko’rsatilgan bo’lmasa ,jadvaldagi ishchi varaqlar 16 tagacha bo’lishi mumkin.Yangi yaratilgan ishchi kitobida bitta varaq bilan faol ish olib boriladi . Boshqa varaqni faollshtirish uchun shu varaqni yorlig’i ustiga sichqoncha ko’rsatkichini olib kelib bosish kerak . Boshqa varaqlarni ko’rib chiqish uchun aylanma ko’rsatkich tugmasini bosish kerak. Alohida nom berilmaganm bo’lsa ishchi jadval varaqlari “ ЛИСТ 1”, “ ЛИСТ 2” kabi nomlanadi .Bu varaqalarni qayta nomlash ham mumkin.

Varaq nomlarini o’zgartirishni quydagi usullarda amalga oshirish mumkin:
“FORMAT”-“LIST”- “ PEREIMENOVAT”
buyruqlarini tanlagan xolda yangi varaq nomini kiritish.

– Sichqoncha ko’rsatkichini varaq yorlig’I ustiga olib borib chap tugmachani 2 marta boshish va yangi nomni kiritish.

-Sichqoncha ko’rsatkichini varaq yorlig’i ustiga olib kelish

va sichqonchaning o’ng tugmasini bosish va kontekstli menyuda quydagi buyruqlarni bajarish : Menyudagi “PEREIMENOVAT”– (QAYTA NOMLASH ) buyrug’ini tanlash va yangi nomni kiritish..

Yangi kiritilgan nomlar uzunligi bo’sh joy bilan birgalikda

31 ta belgigacha bo’lishi mumkin . Agarda uzun nom berilgan bo’lsa, varaqlar yorlig’i ham shunchalik katta bo’lib ,keyingi varaq yorliqlarining nomlari ko’rinmay qoladi .

Ishchi kitobga qo’shimcha yangi varaqlar kiritish 3 yo’l bilan
amalga oshiriladi:
-“vistavka”-“list” buyruqlarini bajarish orqali;
-Sichqonchaning o’ng tugmasi varaq yorlig’i ustiga bosib
.kontekstli menyudagi “vistavit”(qo’yish) buyrug’ini tanlash
– Shift +F11 tugmalarini barobar bosish orqali :

Eslatma. Yuqoridagi amallar bajarilgandan so’ng ishchi kitobdagi yangi qo’shimcha varaq aftomatik ravishda faollashganm varaq xolatiga o’tadi va nomi ko’rsatilgan o’z yorlig’iga ega bo’ladi .

Ishchi kitobdagi kerak bo’lmagan varaq nomlariniolib tashlash
“yopish” quydagi usullartdan amalga oshiriladi :
-“PRAVKA”-“UDALIT LIST” buruqlar ketma ketligini bajarisahorqali :
-Sichqonchaning o’ng tugmasini olib tashlayotgan varaq
yorli’g’i ustida bosish va buyruqlar menyusidan “UDALIT”
(OLIB TASHLASH) buyrug’i tanlash orqali.
Bunda EXCEL varaqni olib tanlashni tasdiqlashingizni so’raydi.

“ T – chizma ”- bunda o ’ quvchilar yakka tartibda o ’ z fikr – mulohazalarini bildiradilar . Ya ’ ni o ’ quvchilar fikrga qo ’ shilsalar ha tamonga (+) belgisini , qo ’ shilmasalar yoq tamonga (-) belgisini qo ’ yishadi .

Sana : Sinf: 6 Fan: Matematika

Tarbiyaviy maqsad : O’quvchilarni matematik nutq madaniyatini rivojlantirish, bilan hayot go’zalligini tasvirlashga,atrof – olamni go’zalligini koordinata tekisligi orqali tasavur qilish va hayotga tatbiq etishga o’rgatish orqali estetik tarbiya berish.

Metod: Ko`rgazmali ,amaliy

Vosita: 6-sinf matematika darsligi ,6-sinf matematikadan masalalar to’plami

Usul:Muzyorar, guruhlar bilan ishlash musobaqa.

va uni tasavvur qilishni ,abssissa va ordinata o’qlari , tekislikni to’rtga qismga ajratishni o’rgatish.

Aziz o’quvchilar bugungi darsimiz qiziqarli bo’lishi uchun sinf o’quvchilarini 2 ta guruhga bo’lib olaman va quyidagicha nomlayman .

“Komil inson ” guruhi

“Barkamol avlod “ guruhi

Dars shiori :

Ilmdan bir shu’la dilga tushgan on ,

Shundan bilursankim ilm bepayon

Dars maqsadi :

Atrof olamni o’rab turgan binolarni matematik shakllarsiz tasvirlab bo’lmaganidek ,butun dunyo xaritasini koordinatalar tekisligisiz tasavvur qilib bo’lmaydi.

• Tashkiliy qism 2 daqiqa
• Psixologik iqlim yaratish 3 daqiqa
• O’tilgan mavzuni so’rash va
  yangi mavzuga zamin tayyorlash 5 daqiqa
• Yangi mavzu bayoni 12 daqiqa
• Yangi mavzuni mustahkamlash 10 daqiqa
• Koordinata tekisligida tabiat
• manzarasini hosil qilish 5 daqiqa
• WWW xizmati koordinatalar tekisligi 4 daqiqa
• Darsning xulosasi 2 daqiqa
• Uyga vaziga 2 daqiqa

Perpendikular to’g’ri chiziqlar deb nimaga aytiladi ?

Parallel to’g’ri chiziqlar deb nimaga aytiladi ?

Manfiy son deb nimaga aytiladi ?

Musbat son deb nimaga aytiladi ?

Koordinata to’g’ri chiziq deb nimaga aytiladi ?

Butun sonlar deb nimaga aytiladi ?

Ratsional sonlar deb nimaga aytiladi ?

Qarama-qarshi sonlar deb nimaga aytiladi ?