8 sinf darsliklari javoblari

~ jismoniy ta’sir, organizmni chiniqtirishga yordam beruvchi tabiiy va sun’iy omillar

Xalqaro baholash dasturlari ( pisa, timss, pirls) va ularni amalda qo‘llay olish

Юсупова, Г., & Сабурова, Ш. (2022). Xalqaro baholash dasturlari ( pisa, timss, pirls) va ularni amalda qo‘llay olish. Развитие лингвистики и литературоведения и образовательных технологий в эпоху глобализации, 1(1), 302–306. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/dllseteg/article/view/5613

• APA
• MLA

Гулара Юсупова, Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti
Шахноза Сабурова, Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti

Аннотация

So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ulkan iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali kadrlar va yetuk mutaxassislarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu o‘z-o‘zidan o‘quvchilarning ta’lim-tarbiyasi har tomonlama e’tiborni kuchaytiradi. Mamlakatimiz innovatsion taraqqiyot yo‘lida shiddat bilan rivojlanib borayotgan bir davrda kelajagimiz davomchilari bo‘lmish yoshlarni ijodiy g‘oyalari va ijodkorligini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirish hamda ilg‘or xorijiy tajribalar, xalqaro mezon va talablar asosida baholash tizimini takomillashtirish, shu yo‘lda xalqaro tajribalarni o‘rganish, mavjud tizimni har tomonlama qiyosiy tahlil qilish, tegishli yo‘nalishdagi xalqaro va xorijiy tashkilotlar, agentliklar, ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan yaqindan hamkorlik qilish muhim ahamiyatga egadir. Shu maqsadda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish choratadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 8-dekabrdagi 997-sonli qarori bilan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi huzurida Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi tashkil etildi. Shu bilan birga, ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish vazifalari belgilandi:

Respublika ilmiy-amaliy konferensiya

XALQARO BAHOLASH DASTURLARI ( PISA, TIMSS, PIRLS)

VA ULARNI AMALDA QO‘LLAY OLISH

Yusupova Gulara Ataxanovna

– Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika

instituti dotsenti, PhD

Saburova Shaxnoza

– Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti 1-kurs

So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida

ulkan iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali
kadrlar va yetuk mutaxassislarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda.

o‘quvchilarning ta’lim-tarbiyasi har tomonlama e’tiborni kuchaytiradi.

innovatsion taraqqiyot yo‘lida shiddat bilan rivojlanib borayotgan bir davrda
kelajagimiz davomchilari bo‘lmish yoshlarni ijodiy g‘oyalari va ijodkorligini har
tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini
shakllantirish hamda ilg‘or xorijiy tajribalar, xalqaro mezon va talablar asosida
baholash tizimini takomillashtirish, shu yo‘lda xalqaro tajribalarni o‘rganish, mavjud
tizimni har tomonlama qiyosiy tahlil qilish, tegishli yo‘nalishdagi xalqaro va xorijiy
tashkilotlar, agentliklar, ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan yaqindan hamkorlik qilish
muhim ahamiyatga egadir. Shu maqsadda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro
tadqiqotlarni tashkil etish choratadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 8-dekabrdagi 997-sonli
qarori bilan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat inspeksiyasi huzurida Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro
tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi tashkil etildi. Shu bilan birga, ta’lim
sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish vazifalari belgilandi:

– boshlang‘ich 4-sinf o‘quvchilarining matnni o‘qish va tushunish

– 4- va 8-sinf o‘quvchilarining tabiiy-ilmiy yo‘nalishdagi fanlardan

– rahbar va pedagog kadrlarning umumiy o‘rta taʼlim muassasalarida

o‘qitish va taʼlim olish muhitini hamda o‘qituvchilarning ish sharoitlarini o‘rganish;

– 15 yoshli o‘quvchilarning o‘qish, matematika va tabiiy yo‘nalishdagi

fanlardan savodxonlik darajasini baholash.

EGRA va EGMA

esa boshlang‘ich sinflarda o‘qish hamda matematika

bo‘yicha ko‘nikmalariga baho beradi. Baholash natijalariga ko‘ra yangi o‘quv
dasturlari, o‘qitish uslubi va yondashuvlar O‘zbekiston yoshlarining yaxshi natija
ko‘rsatishi uchun moslashtiriladi

Bu loyihalar o‘quvchi-yoshlarning ijodiy va tanqidiy fikrlash ko‘nikmalari,

egallagan bilimlarini hayotda qo‘llay olish layoqatiga turli xil topshiriqlar orqali baho
berish va keyinchalik bu ko‘nikmalar rivojlanishiga turtki berishga xizmat qiladi.

Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi. O‘quvchilarning

savodxonligini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqot dasturi haqida qo‘llanma.-T.:2019.-6-bet

Globallashuv davrida tilshunoslik va adabiyotshunoslik taraqqiyoti hamda ta’lim texnologiyalari

Hozirgi kunga qadar Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi va

Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti hamda Ta’lim sohasidagi yutuqlarni
baholash xalqaro assotsiatsiyasi o‘rtasida imzolangan kelishuvlarga muvofiq 2021-
yilda PISA va PIRLS xalqaro dasturlarida ishtirok etish rejalashtirilgan.

PISA (inglizcha – Programme for International Student Assessment) – turli

davlatlarda 15 yoshli o‘quvchilarning (o‘qish, matematika, tabiiy fanlar)
savodxonligini hamda bilimlarini amaliyotda qo‘llash qobiliyatini baholovchi dastur.
Bu dastur 3 yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Unda o‘quvchilarning bilim sifati o‘qish,
matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha monitoring qilinadi va 1000 ballik tizimda
baholanadi. Dastlab 1997-yilda ishlab chiqilgan va 2000-yilda birinchi marta
qo‘llanilgan.

PISA – o‘quvchilarni ta’lim sohasidagi yutuqlarini baholash bo‘yicha xalqaro

dastur bo‘lib, undagi test jahon davlatlaridagi maktab o‘quvchilarining bilimi va
ularni amaliyotda qo‘llay olish mahoratini baholaydi. Dasturning asosiy maqsadi –
15yoshli o‘quvchilar ta’lim dargohida olayotan bilim va tajribalarini ijtimoiy
munosabatlarda va inson faoliyatida uchraydigan turli xil hayotiy vazifalarni
yechishda qanchalik foydalana olish qobiliyatini baholashdir. Ushbu sinov har uch
yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Testda faqat 15 yoshdagi o‘smirlar ishtirok etadi.
Maktabdagi ta’lim sifatini monitoring qilishga qaratilgan PISA dasturi asosiy uch
yo‘nalishda: o‘qish, matematika va ijtimoiy fanlar savodxonligi bo‘yicha olib
boriladi

PIRLS – (inglizcha – Progress in International Reading Literacy Study – matnni

o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot ) mazkur xalqaro
tadqiqotning maqsadi turli xil ta’lim tizimidan iborat bo‘lgan davlatlarni boshlang‘ich
maktab o‘quvchilarining matnni o‘qish va qabul qilish bo‘yicha tayyorgarligi hamda
o‘quvchilarning har xil yutuqlarga erishishga sabab bo‘luvchi ta’lim tizimidagi o‘ziga
xos xususiyatlarni aniqlash va baholashdan iborat.

PIRLS yosh o‘quvchilarning sinfda va sinfdan tashqari o‘qishining ikkita keng

qamrovli maqsadiga qaratilgan. Bular badiiy tajriba orttirish hamda ma’lumot olish
va ulardan foydalanish uchun o‘qishdir. Bundan tashqari, PIRLS o‘qish
maqsadlarining har birida to‘rtta keng tushunish jarayonini birlashtiradi. Bular:
diqqatni jamlash va aniq ko‘rsatilgan ma’lumotlarni topish, to‘g‘ridan to‘g‘ri
xulosalar chiqarish, g‘oyalar va axborotni talqin qilish va uyg‘unlashtirish, kontent va
matn elementlarini baholash va tanqid qilish.

O‘qish savodxonligining maqsadi

– badiiy tajriba orttirish;
– axborotni olish va undan foydalanish.

Tushunish jarayoni:

– diqqatni jamlash va aniq ko‘rsatilgan mа’lumotlarni topish;
– to‘g‘ridan to‘g‘ri xulosalar chiqarish;
– g‘oyalar va axborotni talqin qilish va uyg‘unlashtirish;
– kontent va matn elementlarini baholash va tanqid qilish.

oecd.org/pisa/ – PISA xalqaro baholash dasturi sayti

Respublika ilmiy-amaliy konferensiya

TIMSS – (Trends in International Mathematics and Science Study) maktabda

matematika va tabiiy fanlarni o‘qitish sifatining xalqaro monitoringi bo‘lib, ta’lim
yutuqlarini baholash xalqaro assotsiatsiyasi (IEA) tomonidan tashkil etiladi. Mazkur
dastur 4-sinf o‘quvchilarining matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha egallagan bilim
darajasi, sifatini solishtirish hamda milliy ta’lim tizimidagi farqlarni aniqlashga
yordam beradi. Mazkur dasturning o‘ziga xosligi shundaki, u dunyodagi
maktablarning matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha berilayotgan ta’lim mazmuni,
o‘quv jarayoni, o‘quv muassasasi imkoniyati, o‘qituvchilarning bilim darajasi, tahsil
oluvchilarning oilaviy muhiti bilan bog‘liq omillarni o‘rganadi. Ko‘rsatib o‘tilgan
omillar matematika fanlarini o‘zlashtirish holatini ko‘rsatishda asos bo‘lib xizmat
qiladi.

PISA va TIMSS o‘rtasidagi asosiy farq. PISA va TIMSS dasturlarining asosiy

farqi eng avvalo ularning turli xil yosh va sinflar toifasida o‘tkazilishidan iboratdir.
Masalan, PISA 15 yoshli o‘quvchilarning bilimlarini baholashga qaratilgan bo‘lsa,
TIMSS esa muayyan yoshdagi o‘quvchilarning emas, balki to‘rtinchi va sakkizinchi
sinf o‘quvchilarining bilim va ko‘nikmalarini baholaydi. Shu bilan birga, TIMSS
baholashlari o‘quv dasturlariga asoslangan bo‘lsa, PISA esa, o‘quvchilar egallagan
bilim va ko‘nikmalarini real muammolarni hal qila olishlarini baholashga qaratiladi.
TIMSS aynan maktab bilimlarni o‘zlashtirish darajalarini baholasa, PISA bilim va
ko‘nikmalarni maktabda, uyda va jamoatchilik orasida qo‘llay olish darajalariga
alohida e’tibor qaratadi.

Ta’limdagi bunday o‘zgarishlar o‘quv dasturi va o‘quv adabiyotlari mazmunini

o‘zgartirishga undadi. Ona tili, matematika va tabiiy fanlardan PISA baholash dasturi
yo‘nalishidagi savollar milliy bazasini yaratildi va o‘quv dasturlariga kiritildi. PISA
baholash dasturi yo‘nalishidagi savollar singdirilgan o‘quv dasturlari asosida
qo‘shimcha qo‘llanma hamda adabiyotlar yaratish va amaliyotga joriy etildi. 5-
sinfdan 11-sinfgacha o‘quv darsliklarida buni ko‘rish mumkin. PISA ona tili,
matematika va tabiiy fanlarni o‘qitishning shakl, metod, texnologiyalarini yangilanib
o‘qituvchilarning bu boradagi bilimini oshirilmoqda. Bu fanlardan o‘quvchilar
savodxonligini baholashning milliy tizimini yaratilib, 2019-2021-yillarda amaliy
ko‘nikmalarni shakllantirishni baholashga qaratilgan sinovlarni tizimli ravishda
o‘tkazish niyatida. PISA testlaridan ona tili darslarida foydalansa, o‘quvchilarni
mantiqiy fikrlashga o‘rgatish, matn bilan ishlash ko‘nikmasini rivojlantirish va
sinchkovlik talab etiladigan topshiriqlarni qo‘llash o‘quvchining hayotiy va
intellektual ko‘nikmalarini oshirishga xizmat qiladi. Masalan, 7-sinf ona tili dasturida
berilgan “Biriktiruv bog‘lovchilari” mavzusini o‘tishda o‘qituvchi mavzuni
mustahkamlash maqsadida darslikdan tashqari quyidagi matn asosida PISA
topshiriqlari tuzishi mumkin:

“Aljabr” matni asosida mantiqiy topshiriqlar

Riyoziyot olimi al-Xorazmiydan inson haqida so‘rashdi. Olim shunday dedi:

-Agar inson yaxshi xulq sohibi bo‘lsa, u 1 ga teng. -Agar inson husn sohibi bo‘lsa,
birning yoniga nolni qo‘shamiz, 10 bo‘ladi. -Agar inson boy bo‘lsa, yana bir nolni
qo‘shamiz – 100 bo‘ladi. -Agar nasl-nasabli bo‘lsa, yana bir nolni qo‘shamiz-1000
bo‘ladi. -Agar 1 raqami yo‘q bo‘lib ketsa, insonning qiymati yo‘qqa chiqib,
nollarning o‘zi qoladi.

Globallashuv davrida tilshunoslik va adabiyotshunoslik taraqqiyoti hamda ta’lim texnologiyalari

1-topshiriq: Javobi tanlanadigan test
Al-Xorazmiy insonning qanday fazilatini 1 ga tenglashtiradi?
A.Uning nasl-nasabini
B.Yaxshi xulqini
S.Husn sohibi ekanligini
D. Boyligini
2-topshiriq: Bir necha javobli test

Al-Xorazmiy insonni yaxshi xulqli, chiroyli va boy
bo‘lishini uch xonali songa tenglashtiradi.

Agar yaxshi xulq yo‘q bo‘lib ketsa, 3 xonali son 2 xonali
songa almashadi.

Xorazmiy ushbu ajoyib tenglamada insonning qiymati,
avvalo, yaxshi xulqi bilan o‘lchanishini ta’kidlayapti.

3. Javobi yoziladigan test:
RIYOZIYOT so‘zi hozirda qaysi fanni bildiradi?
Javob: (Hozirgi matematika fani)
4-topshiriq: Lingvistik topshiriq:
Matn mazmunidan kelib chiqib, bir o‘rinda

bog‘lovchisini, yana bir o‘rinda

ham bog‘lovchisini qo‘llang. Qo‘llangan bog‘lovchilar matn mazmuniga ta’sir
ko‘rsatmasin.

Agar inson yaxshi xulq sohibi va chiroyli bo‘lsa, uning qiymati

10 ga teng. Agar inson ham yaxshi xulq sohibi bo‘lsa, ham chiroyli bo‘lsa, uning
qiymati 10 ga teng.

Ona tili darslarida bunday keng qamrovli topshiriqlarni qo‘llash matematikadan

o‘rgangan nazariy bilimlarini hayotiy ko‘nikmalar asosida idrok etishimkoniyatini
beradi.

Adabiyot darslarida ham matn mazmunini tinglab tushunish kompetensiyasini

o‘stirish o‘quvchilarni xalqaro baholash dasturiga tayyorlashda muhim omildir.
Yangi avlod darsliklarida bu talablarga asosiy urg‘u berilayotgani hech kimga sir
emas. 9-sinf adabiyot darsligida Xojaning “Kechadur” g‘azali keltirilgan

o‘rganish jarayonida quyidagi mantiqiy savollar bilan ishlash o‘quvchilarni xalqaro
baholash dasturlariga tayyorlashda dastlabki qadamdir:

Kunduz avqotim sening hajringda nolon kechadur
Kecha ham zulfing kabi holim parishon kechadur.
Anbarin zulfung xayolidin ko‘zumga, ey pari,
Yil-u oy-u soat-u kun bori yakson kechadur.

1-topshiriq: Xojaning “Kechadur” g‘azalidagi 1-baytdagi “kechadur”

so‘zlariga berilgan to‘g‘ri izohni toping.

1.1-misradagi “Kechadur” so‘zi kunduz so‘ziga qarama-qarshi qo‘yilgan. HA-

2.1 va 2-misradagi “kechadur” so‘zining ikkitadan ma’nosi mavjud. Ha-Yo‘q

Mahmudov N., Nurmonov A., Sobirov A. Ona tili. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik. – T.:

O‘zbekiston, 2019. 87-bet.

Respublika ilmiy-amaliy konferensiya

2-topshiriq: Geografik bilimlaringiz asosida oy, yil, soat, kun so‘zlarini

xronologik tartibda yozing va ushbu atamalarga ta’rif bering.

Xulosa qilib aytganda, ona tili va adabiyot darslarida aniq fanlar, tabiiy fanlar

bilan fanlararo integratsiyani qo‘llash o‘quvchilarni xalqaro baholash dasturlariga
tayyorlashning muhim omili hisoblanadi.

Adabiyotlar:

1. Ahmedov S. va boshqalar. Adabiyot. 5-sinf. Darslik. – Toshkent: Sharq,

2. Qodiriy A. Mehrobdan chayon. – Toshkent: Cho‘lpon, 2018. 23-b.
3. Muhammajonov A. 7-sinf O‘zbekitson tarixi. – Toshkent: Sharq, 2017. 146-b.
4. G‘ulomov A. v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012, 8-9 b.
5. G‘ulomov A.v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012,11-b.
6. Ona tili va adabiyot fanidan bilish darajasini

baholashning milliy test sinovi

test topshiriqlari kitobi, DTM 2021.

7. Юлдашева, Ш. Ш. (2018). Almighty power of the word. Молодой ученый,

8. Mengliboevna, B. S., & Atakhanovich, M. S. (2021). Phonetic-Lexical

Commonity and Characteristics in Uzbek and Karakalpak Literature Text Lexemas.
Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 10, 6-8.

Библиографические ссылки

Ahmedov S. va boshqalar. Adabiyot. 5-sinf. Darslik. – Toshkent: Sharq, 2020, 155-b.

Qodiriy A. Mehrobdan chayon. – Toshkent: Cho‘lpon, 2018. 23-b.

Muhammajonov A. 7-sinf O‘zbekitson tarixi. – Toshkent: Sharq, 2017. 146-b.

G‘ulomov A. v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012, 8-9 b.

G‘ulomov A.v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012,11-b.

Ona tili va adabiyot fanidan bilish darajasini baholashning milliy test sinovi test topshiriqlari kitobi, DTM 2021.

Юлдашева, Ш. Ш. (2018). Almighty power of the word. Молодой ученый, (3), 238-242.

Mengliboevna, B. S., & Atakhanovich, M. S. (2021). Phonetic-Lexical Commonity and Characteristics in Uzbek and Karakalpak Literature Text Lexemas. Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 10, 6-8.

Ona tili va adabiyot fanidan test javoblari 8 sinf I variant

1. So‘z birikmasida qaysi so‘z aniqlanib, to‘ldirilib, izohlanib keladi?

A) Tobe so‘z B) hokim so‘z C) Tobe so‘z ham, hokim so‘z ham D) Bunday so‘z bo‘lmaydi

2. Tinish belgilari qo‘llanishi haqidagi qoidalar yig‘indisi nima deyiladi?

A) sintaksis B) Punktuatsiya C) uslub D) leksikalogiya

3. Quyidagi til birliklaridan qay biri leksik xodisa?

A) so‘z B) so‘z birikmasi

C) so‘z qo‘shilmasi D) A va B javoblar to‘g‘ri

4. Jo‘jani kuzda sanaydilar.

Sodda gap turini aniqlang.

A) egasi ma’lum gap B) egali gap

C) egasi umumlashgan gap D) egasi noma’lum gap

5. Yaxshini maqtasang yarashur, yomonni maqtasang adashur.

Sifatning sintaktik vazifasini aniqlang?

A) ega B) aniqlovchi

C) hol D) to‘ldiruvchi

6. Murakkab hol so‘z birikmasi bilan ifodalangan gapni aniqlang?

A) Sal o‘tmay shirinoy daladan qaytdi B) Ota yuz qo‘llarini yuvgandan so‘ng sal nariga borib o‘tirdi.

C) Tevarakda gala – gala chumchuqlar chirqillashadi. D) A va B javoblar to‘g‘ri

7. Holning qaysi turi makon – zamon kelishiklaridagi so‘zlar yoki ko‘makchili otlar bilan ifodalanadi?

A) Maqsad B) O‘rin C) Sabab D) Payt

8. Sifatlovchiga tobe bo‘lak nima deyiladi?

A) Qaralmish B) Sifatlanmish

C) To‘ldirilmish D) Hollanmish

9. Jismoniy tarbiya darsi maktab hovlisida o‘tkazildi.

Qaralmishning gapdagi vazifasini aniqlang.

A) O‘rin holi B) ega

C) Qaratqich aniqlovchi D) to‘ldiruvchi

10. Kuntug‘mishda buloqni egallab yotgan ajdahoni o‘ldirish shartini kim qo‘yadi?

A) Olim sayyod B) Qosim

C) Azbarxo‘ja D) Mullavali

11. “Sharqqa she’riyatni o‘rgatib bo‘lmaydi”. Bu kimning fikri?

A) E.Vohidov . B) A.Oripov

C) Esenin D) H.Hayne

12. Navoiyning yozishicha “ummul – xabois”, ya’ni “yaramasliklar onasi” nima?

A) yolg‘onchilik B) chaqimchilik

13. G‘.G‘ulomning “Sog‘inish” she’rida farzandini sog‘ingan ota bog‘iga qaysi ish qurollarini ko‘tarib jo‘naydi?

A) Ketmon, o‘roq B) Gulqaychi, o‘roq

C) Arra, o‘roq D) etak, supurgi

14. “Mirzo Ulug‘bek” fojiasida Ulug‘bek kimni “Chotqol shunqori” deb ataydi?

A) Berdiyorni B) Abdullatifni

C) Ali Qushchini D) Abbosni

15. “Ha, u ijod maydoniga yosh va kichik jussasi bilan kirib keldi-yu, juda katta yuk ko‘tardi”. U.Nosir haqidagi ushbu fikrlar kimniki?

A) T.To‘la B) O.SHarofiddinov

C) I.Karimov D) O‘.Rashid

16. “Chinor” romanida olti ming muridi bor pastkash eshon haqida kim gapirib beradi?

A) Akbarali B) Bufetchi

17. “Tursunboy urishga borsin. Agar ko‘nmasa uni o‘zim tutib beraman”. “Qochoq” dan olingan ushbu gaplar kimga tegishli?

A) Jannat xolaga B) Ikromjonga

C) Raisga D) Nizomjonga

18. “O‘lsam ayrilmasman quchoqlaringdan” maqolasida Vatanga fidoiylik haqida gap ketganda kimlar nomi tilga olinadi?

A) Shiroq va jadidlar B) Cho‘lpon, U.Nosir, Qodiriy

C) Jadidlar va To‘maris D) Qatag‘on qurbonlari

19. Aniqlovchi qaysi bo‘laklarga bog‘lanib keladi? ________________________________________________________________________________________

20. Gapda so‘roq mazmunini nimalar yuzaga keltiradi? ________________________________________________________________________________________

21. Sifat holi qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi? ________________________________________________________________________________________

22. Izohlovchi vazifasida qaysi turkum so‘zlari keladi? ________________________________________________________________________________________

23. To‘ra Sulaymonning “Iltijo” she’rida qaysi qushlar nomi tilga olingan? ________________________________________________________________________________________

24.”Shafqatsiz realizm” ko‘rinishini A.Muxtor qaysi asari orqali romanchiligimizga olib kirgan? ________________________________________________________________________________________

25. U.Nosir Dobrolyubovning qaysi asarini o‘zbek tiliga o‘girgan? ________________________________________________________________________________________

Ona tili va adabiyot fanidan test javoblari 8 – sinf II – variant

1.Moslashuv yo‘li bilan birikkan so‘z birikmalarini toping.

A) adolatli hukm, mustaqil davlat B) hayotbaxsh kuy, baxtli bolalik

C) kitob o‘qimoq, diqqat bilan tinglash D) shahar ko‘rki, bolalar shodligi

2. Tinish belgilari qo‘llanishi haqidagi qoidalar yig‘indisi nima deyiladi?

A) Sintaksis B) Punktuatsiya C) Uslub D) Leksikologiya

3. Ot kesimli gap qaysi qatorda berilgan?

A) O‘rtaga biroz jimlik cho‘kdi. B) Xayolimda turli fikrlar kezadi.

C) Hammamizning ahdimiz shu! D) Sizdaylarni ko‘p ko‘rganmiz.

4. Qaysi javobda jo‘nalish kelishigi noo‘rin qo‘llangan?

A) Inson so‘zi o‘z fazilatlarining dalili va aqlining tarjimonidir. B) Dono so‘ziga bino qo‘yar, nodon o‘ziga

C) Do‘stlarga yaxshilik qil. D) Ishga tezlik qilish yaramaydi.

5. Izohlovchili birikmalar qaysi qatorda berilgan.

A) Bilimli bola, bilim maskani B) Salqin havo, havoning ta’siri

C) Ayol uchuvchi, professor Komilov D) Dala hovli, hovli sahni

6. Quyidagi gapda holning qaysi turi ishtirok etgan?

Bo‘layotgan baqiriqlarni eshitib, qo‘rqanidan yuragi qinidan chiqayozdi.

A) O‘rin holi B) Payt holi

C) Maqsad holi D) Sabab holi

7. Qaysi o‘rinda vositasiz to‘ldiruvchi belgisiz qo‘llangan?

A) Otabek tovush egasini tanidi. B) Til kishini baxtli qiladi.

C) Vaqtingni kitob o‘qishga sarfla. D) So‘zni bilib so‘zla

8. Qaysi qator ushbu gapni davomi bo‘la oladi?

Shirin til odamni.

A) maqsadga etaklaydi B) baxtiyor qiladi

C) farovon qiladi D) boy qiladi

9. Quyidagi til birliklaridan qay biri leksik hodisa?

A) so‘z B) so‘z birikmasi C) so‘z qo‘shilmasi D) A va B

10. Xar bir bandi to‘rt misradan iborat muzammat qanday nomlanadi.

A) Murabba B) Muhammas C) Musaddas D) Musadda

11. Navoiy qalamiga mansub asarlarning qay biri lug‘atshunoslikka oid?

12. Qaysi adabiyotning 1-xikoyasi “Yilining eng yaxshi xikoyasi deb nomlangan”

A) Mirmuxsin C) Mirtemir

B) CH.Aytmatov D) O‘.Umarbekov

13. Ijodkorlar xaqida ixcham ma’lumotva ayrim asarlaridan na’munalar keltirilgan to‘plami.

A) Tazkira V Izox lug‘at

C) Qasida Memuar asar

14. “Oq kema” qissasida o‘zi bilmagan holda kamdan-kam chraydigan baxtli odam kim edi?

A) Bola B) Mo‘min chol C) Saydaxmad D) Qulchi Botir

15. “Oq kema” qissasida bola qaysi o‘simlikni sadoqatli do‘st hisoblagan?

A) yovvoyi gul B) pechak gul C) chaqirtakanak D) shiroljin

16. “Majolis un – nafois” ning nechanchi majlisi temuriylarga bag‘ishlangan?

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8

17. Kuntug‘mish qaysi viloyatning podshohi edi?

A) Do‘lmon B) Do‘rmon C) Do‘lan D) Zangar

18. “Muxtasar islom tarixi” asari muallifi kim?

A) Behbudiy B) Avloniy C) Hamza D) Fitrat

19. Gapning ikkinchi darajali bo‘laklari qaysilar?

20. Izohlovchi vazifasida qaysi turkum so‘zlari kiradi?

21. Gapda so‘roq mazmunini nimalar yuzaga chiqaradi?

22. Aniqlovchi qaysi bo‘laklarga bog‘lanib keladi?

23. Usmon Nosir qalamiga mansub dostonlarni yozing.

24. Fitratning ikki jildli asarlar to‘plami qachon nashr etilgan?

25. Ko‘zi tug‘ma ojiz bo‘lgan shoir nomini yozing.

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

8 sinf darsliklari javoblari

A) axborotlarni izlash, topish va saqlash, qayta ishlash va undan foydalanish masalarini o’rgatuvchi fan

B) axborot, dasturlashni,kompyuterlarni boshqarishni
C) dasturlash va hisoblash
2. Informatika faniga qachon asos solingan?
A) XX asr 1980-yil B) XX asr 1950-yil
C) XXI asr 2003-yil D) XX asrr 1973-yil
3.Quyidagilardan qaysi biri pozitsion sanoq sistemasiga misol bo’ladi?
a) 956, 4105 ,XXVI b) XX, XVII,LXII
c) 913, 5496, 736 d) T.J.Y
4. MIL ni ma’nosini toping.
A) 1100000 B)1150 C)1049 d) 10150
5. 110101₂+110011₂=?
a) 110100₂ b) 1101000₂ c) 1111000₂ d) 1101111₂
6. 101, 01₂-10, 10₂=?
a)10,10₂ b) 10,01₂ c)11,11₂ d) 10,11
7. 10_2*101₂=?
a) 1011₂ b)1010₂ c)1000₂ d) 110
8.Mulohaza nima?
a) Biror voqea haqidagi habar
b) Narsa va hodisalarning sifatini anglatuvchi darak gap
c) Narsa va hodisalar haqidagi fikrlar.
9. Qaysi qatorda mantiqiy amallar to’g’ri berilgan?
a) AND,OR, NOT
b) AND,TO,BUT
c) BUT,OR,AND
10.A va B mulohazalar rost qiymat qabul qilsa, A۷ B ۸ ٦ A qanday qiymatga ega bo‘ladi?
a) rost b) yolg‘on c) T.J.Y
11. 2 kb/ sek necha bod?
a) 2 bod b) 1024bod c) 2048 bod d) 2 20 bod
12.DOSning asosiy vazifalari nechta?
a) 2 ta, Qurilmalarni boshqaradi, buyruq va ko’rsatmalarni bajaradi
b) 4 ta, Axborotlarni qabul qiladi,qayta ishlaydi,saqlaydi va uzatadi.
c) 3 ta , qurilmalarni boshqaradi,dasturlarni boshqaradi,buyruqlarni bajaradi.
d) 3 ta, Axborotlarni qabul qiladi, qurilmalarni boshqaradi, buyruq va ko’rsatmalarni bajaradi
13.Disklar kattaligi jihatdan necha hil bo’ladi?
a) 2 hil, 5,25 dyumli va 3,5 dyumli
b) 3 hil , 5,35 dyumli , 2,8 dyumli va 3,5 dyumli
c) 2 hi, 5,5 dyumli va 3,25 dyumli
d)3 hil , 5,5 dyumli , 2,8 dyumli va 3,25 dyumli
14. Monitorlarning imkon darajasi deganda nima tushiniladi?
a) piksellarning umumiy miqdori b) monitorning o’lchami
c) protsessorning sig’imi
d) monitorning ranglilik darajasi
15. 36732₈+23724₈=?
a)62566₈ b)62756₈ c)62656₈ d) 60456
16. Birinchi electron hisoblash mashinasi nechanchi yilda va kim tomonidan ishlab chiqarilgan?
a) 1946y, Trong Turong Ti b) 1973y, Trong Turong Ti
c) 1943y, Jon Ekkard va Jon Mouchli d) 1946y, Jon Ekkard va Jon Mouchli
17. Ma’lumotlarni ikkilik shaklida vaqtinchalik saqlab turish uchun mo’ljallangan qurilma.
a) trigger b) registr c) tezkor xotira qurilmasi d) Sound adapter

18. Agar kompyuter 4Gb sig’imli flash-xotiraga 256Mb/s tezlikda yozsa, uni to’ldirish uchun qancha vaqt zarurligini hisoblang.

a) 16sek b) 15,625min d) 256sek e) 16min
19. 36732₈-23724₈=?__________________________________
20. Fayl nomida qanday belgilar ishlatilmaydi?_____________________________

21. Agar ekran sohasi 800X600 nuqtali va har bir nuqta 256 rangdan biriga ega bo’lsa, bu sohani saqlash uchun kerak bo’ladigan eng kam videxotira hajmini Kbaytda ifodalang.

______________________________________________________________

22. O’zbek tilidagi birinchi operatsion sistema nomini ayting va u nechanchi yilda ishlab chiqarilgan?

Test javoblari, referatlar, kurs ishlari

::1:: O‘z bekiston respublikasining “ta’lim to‘ g ‘ r isida”gi qonuniga muvofiq kimlar pedagogik faoliyat bilan shug‘ullanish huquqiga egalar?

~ kasbiy bilim, ko‘nikma va malaka, shuningdek, ta’lim muassasalarida ishlash tajribasiga ea shaxslar

~ oliy pedagogik ma’lumot hamda 5 yillik pedagogik stajga ega shaxslar

~ faoliyat jarayonida ta’lim oluvchilarning yosh va psixologik xususiyatlarini inobatga olgan holda ular bilan muloqot qilish malakasini o‘zlashtirgan shaxslar

::2:: ta’lim muassasasi nima?

~ pulli ta’lim xizmatlarini ko‘rsatish orqali moliyaviy imkoniyatlarini kengaytirish huquqiga ega yuridik shaxs

~ rivojlangan xorijiy mamlamatlarning ta’lim muassasalari bilan hamkorlikni yo‘lga qo‘yish huquqiga ega yuridik shaxs

~ ta’lim sohasidagi islohotlarni tashkil etishga mas’ul yuridik shaxs

::3:: mashg’ulotlarga qo’yiladigan maqsadlar ?

~ tarbiyaviy, didaktik, ijtimoiy-g‘oyaviy

~ tarbiyaviy, didaktik, muloqot

~ ijtimoiy-g‘oyaviy, aksiologik, didaktik

::4:: “ta’lim to’g’risidagi qonun” qachon qabul qilingan?

~ 1997 yil, 29 iyul

~ 1992 yil, 12 avgust

~ 199 3 yil, 1 1 avgust

::5:: kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlari qaysi variantda berilgan?

~ ta’lim xizmatlarini ko‘rsatuvchilar, ishlab chiqarish

~ ta’lim xizmatlarining iste’molchilari, ishlab chiqarish

~ ta’lim jarayonining ishtirokchilari, ishlab chiqarish

::6:: davlat ta’lim standartlari nima?

~ o‘quv yuklamlari hajmini aniqlashga xizmat qiladigan, shakl va metodlari to‘g‘risida mezonlar yig‘indisi

~ ta’lim jarayonining samarali tashkil etish yo‘llari, shakl va metodlari to‘g‘risida ma’lumotlardan iborat yo‘riqnoma

~ o‘quv jadvalining tarkibiy elementlarini aks ettiruvchi manba , shakl va metodlari to‘g‘risida

::7:: D TS qanday ta’lim turlari uchun joriy etiladi?

~ umumiy o‘rta, maktabdan tashqari ta’lim, oliy ta’lim

~ maktabgacha, umumiy o‘rta, o‘rta maxsus, kasb-xunar

~ bolalar bog‘chasi, umumiy o‘rta ta’lim, o‘rta maxsus

::8:: “pedagogika” tushunchasi qanday ma’noni anglatadi?

~ “ bolani voyaga etkazaman ”

::9:: “pedagogi ka bola tarbiyasining fani demakdir”. Ta’rif kim tomonidan berilgan?

~ abduqodir s h akuriy

::10:: pedagogika fani konsepsiyasida nimalar aks etadi?

~ fanning umumiy mazmuni

~ fan erishgan yutuqlar

~ fanning yangi yo‘nalishlari

::11:: pedagogika fanining muhim tarkibiy qismlari qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

~ ta’lim menejmenti, didaktika (ta’lim nazariyasi)

~ didaktika (ta’lim nazariyasi), maktabshunoslik

~ tarbiya nazariyasi, ta’lim menejmenti

::12:: pedagogika fanlari tizimi qanday fanlardan tarkib topgan?

~ “ijtimoiy pedagogika”, “kasbiy pedagogika”, “maxsus pedagogika”

~ “pedagogika nazariyasi”, “pedagogika tarixi”, “pedagogik mahorat”, “maxsus pedagogika”, “ta’lim menejmenti”, “qiyosiy pedagogika”

~ “pedagogika nazariyasi”, “pedagogika tarixi”, “pedagogik texnologiya”

::13:: pedagogikaning qaysi sohasi shaxsi va faoliyatida nuqsonlar ko‘zga tashlanadigan bolalarni o‘qitish va tarbiyalash bilan shug‘ullanadi?

::14:: pedagogikaning asosiy kategoriyalari hisoblanadi?

~ tarbiya, ta’lim, ma’lumot, shakllantirish

~ ta’lim, ma’lumot, shaxs, muloqot

~ ma’lumot, shaxs, ta’lim, rivojlantirish

::15:: ta’limning mazmuni qanday manbalarda aks ettiriladi?

~ o’quv rejasida va darsliklarda aks ettiriladi

~ ta’limning mazmuni o’quv materiallarda aks ettiriladi

~ ta’limning mazmuni darsliklarda aks ettiriladi

::16:: pedagogik tajriba tashkil etilish sharoitiga ko‘ra qanday guruhlarga ajratiladi?

~ evristik tajriba, ijodiy tajriba, innovatsion tajriba

~ individual tajriba, guruh tajribasi, jamoaviy tajriba

~ laboratoriya tajribasi, amaliy tajriba, individual tajriba

::17:: insonning biologik mohiyatini o‘zida aks ettiruvchi tushunchani aniqlang:

~ xatti-harakatlarni ongli boshqarish imkoniyatiga ega bo‘lmagan biologik mavjudot

~ xatti-harakatlarni shartsiz reflekslar asosida tashkil etuvchi biologik mavjudot

~ xatti-harakatlarni ongli ravishda tashkil etuvchi biologik mavjudot

~ xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulq-atvor va dunyoqarashga ega bo‘lgan ijtimoiy mavjudot

~ shaxsiy xususiyatlari va xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi ijtimoiy mavjudot

~ psixologik jihatdan taraqqiy etgan hamda ma’lum darajada ma’naviy-axloqiy sifatlarga ega ijtimoiy mavjudot

::20:: shaxsga xos bo‘lgan barcha tug‘ma xususiyatlarning boyib borishi, yangi sifatlarning hosil qilinishi, shuningdek, organizmning anatomik tuzilishi, fiziologik va psixologik funksiyalarning takomillashishi, faoliyat hamda xatti-harakatning miqdor va sifat jihatdan o‘zgarib borish jarayoni deganda nima tushuniladi?

::21:: shaxs rivojlanishiga qanday omillar ta’sir ko‘rsatadi?

~ tabiiy muhit, ijtimoiy munosabatlar

~ muhit, tarbiya, bilim

~ irsiyat, tabiiy muhit, ijtimoiy munosabatlar

::22:: “inson kamolatida uch narsa – irsiyat, muhit, tarbiya muhim rol o‘ynaydi” degan fikrni ilk bor ilgari surgan sharq mutafakkiri kim?

~ abu nasr forobiy

~ abu ali ibn sino

~ yusuf xos hojib

::23:: shaxsning rivojlanishi qanday holatlar bilan belgilanadi?

~ shaxsning fiziologik, ruhiy kamolotga erishishida kechadigan miqdor o‘zgarish bilan

~ shaxsning fiziologik, ruhiy kamol topishida kechadigan sifat o‘zgarishlar bilan

~ shaxs kamolotida muhim o‘rin tutuvchi faoliyat ko‘nikmalarining miqdor va sifat jihatdan takomillashib borishi bilan

::24:: shaxsga xos individual xususiyatlarni ko‘rsating

~ shaxsning yo‘nalganligi, qiziqishlari, xarakteri, uni boshqalardan ajratib turadigan aqliy kamolotini yorituvchi barqaror, muhim xususiyatlar

~ shaxsning yo‘nalganligi, qiziqishlari, xarakterini tavsiflovchi barqaror, muhim xususiyatlar

~ shaxsning qiziqishlari, xarakteri, aqliy kamoloti, faoliyatining o‘ziga xosligini ifodalovchi barqaror, muhim xususiyatlar

::25:: “qobiliyatni tarbiya qilmaslik zulmdir va qobiliyatsizga tarbiya hayf”. Mazkur fikrning muallifi kim ?

~ Unsurul Maoliy Kaykovus

::26:: faoliyat nima?

~ shaxs tomonidan ijtimoiy hayotning mazmunli kechishini ta’minlash yo‘lida olib borilayotgan xatti-harakatlarning muayyan shakli

~ ijtimoiy hayotni maqsadga muvofiq, izchil, tizimli, uzluksiz tashkil etilishini ta’minlashga haratilgan xatti-harakatlarning muayyan shakli

~ shaxsning ijtimoiy muhitga moslashishi yo‘lidagi xatti-harakatlarining muayyan shakli

::27:: shaxsni shakllantirishga yo‘naltirilgan faoliyat samaradorligiga qanday erishiladi?

~ faoliyatni ilmiy jihtdan to‘g‘ri tashkil etish orqali

~ faoliyatni izchil va doimiy nazorat q ilish asosida

~ faoliyatda shaxsga maxsus ko‘rsatmalar berish or q ali

::28:: o‘ q uvchilar tomonidan tashkil etiladigan faoliyat ning asosiy turlarini ko‘rsating:

~ me h nat, sport, muloqot

~ o‘ q ish, me h nat, sport

~ o‘yin, o‘qish, o‘z-o‘ziga xizmat

::29:: ko‘nikma nima?

~ ongli xatti-harakatning avtomatlashtirilgan shakli, faoliyatning tarkibiy qismi

~ faoliyat negizida amalga oshiriladigan xatti-harakatlar

~ bilimning yetarlilik darajasi

~ mehnat qilish jarayonida hosil bo‘lgan ko‘nikmalar natijasi

~ bililarning amalda bir necha bor qo‘llanilishi

~ i nson tomonidan uzoq yillar davomida o‘zlashtir ilgan bilimlar majmui

::31:: ko‘nikma va malakalarni shakllantirishda asosiy bo‘lgan metod – bu.

::32:: pedagogikada qabul qilingan yosh davrlarini ko‘rsating:

~ go‘daklik davri, bolalik davri, maktabgacha ta’lim davri, kichik maktab yoshi davri, o‘rta maktab yoshi davri, katta maktab yoshi davri

~ go‘daklik davri, maktabgacha ta’lim davri, kichik maktab yoshi davri, o‘rta maktab yoshi davri, katta maktab yoshi davri

~ go‘daklik davri, bolalik davri, maktabgacha ta’lim davri, boshlang‘ich ta’lim davri, o‘smirlik, o‘spirinlik

::33:: ilk bolalik qaysi yosh davrlarini o‘z ichiga oladi?

~ 1 yoshdan 2 yoshgacha bo‘lgan davr

~ 2 yoshdan 3 yoshgacha bo‘lgan davr

~ 3 yoshdan 4 yoshgacha bo‘lgan davr

::34:: o‘smirlik davri uchun xarakterli bo‘lgan xususiyat nimadan iborat?

~ jismoniy faollikning ortishi, shaxsi sifatida o‘zini namoyish qilishga intilish

~ ijtimoiy faollik ko‘nikmalarining shakllanishi, mustaqillikka intilish

~ o‘z xatti-harakatlarini mustaqil ravishda baholay olish layoqatining rivojlanishi va jismoniy faollikning ortishi

::35:: tarbiya nazariyasi nimani o‘rganadi?

~ tarbiyaviy jarayon mazmuni, shaxsning tarbiyaviy jarayondagi o‘rnini

~ tarbiya jarayoni qonuniyatlari, uni tashkil etish shakl, metod, vosita va usullarini

~ tarbiyaviy jarayonning o‘ziga xos xususiyatlarini

::36:: tarbiya qanday jarayon?

~ yosh avlodni har tomonlama kamol toptirish, unda yuaksak ma’naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirish jarayoni va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni

~ yosh avlodda ijtimoiy ong, xulq-atvor va dunyoqarashni tarkib toptirish yuksak ma’naviy-axloqiy sifatlarni shakllantirish jarayoni

~ yosh avlodni ijtimoiy-tarixiy tajriba asosida har tomonlama o‘stirish jarayoni va dunyoqarashini tarkib toptirish jarayoni

::37:: tarbiyaning ijtimoiy muhitning ob’ektiv va sub’ektiv omillariga bog‘liqligi, tarbiyaning shaxsning rivojlanishi bilan birligi va o‘zaro aloqadorligi faoliyat va munosabatni e’tirof etish shaxsning ijtimoiy ahamiyatli fazilatlarni shakllantirishning negizi va asosiy manbai ekanligi tarbiyalanuvchilarning o‘zaro tarbiyaviy ta’siri, o‘zaro munosabatlari hamda faol faoliyati o‘rtasidagi bog‘lanishning mavjudligi. Ular nimani ifodalaydi?

::38:: tarbiya jarayonining o‘ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?

~ ko‘p qirralilik, bir tomonlama aloqaga egalik ikki tomonlama aloqaga egalik, qarama-qarshiliklarning mavjudligi

~ aniq maqsadga yo‘naltirilganlik, muayyan vaqt oralig‘ida davom etishi ikki tomonlama aloqaga egalik, qarama-qarshiliklarning mavjudligi

~ uzoq muddat davom etishi, yaxlitlik, tizimlilik ikki tomonlama aloqaga egalik, qarama-qarshiliklarning mavjudligi

::39:: tarbiya turlari qaysi variantda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

~ aqliy tarbiya, g‘oyaviy-ijtimoiy tarbiya, axloqiy tarbiya, jismoniy tarbiya, mehnat tarbiyasi, mehnat tarbiyasi, ekologik tarbiya

~ axloqiy tarbiya, jismoniy tarbiya, mehnat tarbiyasi, ekologik tarbiya, estetik tarbiya, jamoatchilik tarbiyasi, mehnat tarbiyasi, ekologik tarbiya va b

~ aqliy tarbiya, axloqiy tarbiya, jismoniy tarbiya, ekologik tarbiya, estetik tarbiya, iqtisodiy tarbiya, huquqiy tarbiya, vatanparvarlik tarbiyasi, mehnat tarbiyasi, ekologik tarbiya va b

::40:: tarbiya metodlari?

~ shaxsga tarbiyaviy ta’sir etish orqali uni har tomonlama kamol toptirish yo‘llari va fazilatlarni tarkib toptirish usullari

~ shaxsning hayoti va faoliyatini uyushtirish asosida unda ma’naviy-axloqiy sifatlarni tarbiyalash usullari

~ shaxsning ijtimoiy ongini shakllantirish orqali uni fuqaro sifatida tarbiyalash yo‘llari

::41:: tarbiya metodlarining quyidagi turlari kim tomonidan ilgari surilgan:

1) tarbiyalanuvchilarning ongi, sezgisi va irodasiga ta’sir ko‘rsatuvchi metodlar

2) faoliyatni tashkil qiluvchi va ijtimoiy xulq-atvor tajribasini shakllantiruvchi metodlar

3) xulq-atvor va faoliyatni tartibga soluvchi, rag‘batlantiruvchi va tuzatuvchi metodlar?

::42:: tarbiya metodlari qaysi javob variantida keltirilgan?

~ ijtimoiy xulq-atvor ko‘nikmalarini shakllantiruvchi metodlar, ko‘rsatmali metodlar, amaliy mashg‘ulotlar metodlari

~ ongni shakllantiruvchi metodlar, og‘zaki bayon qilish metodlari, pedagogik rag‘batlantirish (xulq-atvorni tuzatish) metodlari

~ ongni shakllantiruvchi metodlar, ijtimoiy xulq-atvor ko‘nikmalarini shakllantiruvchi metodlar, og‘zaki ta’sir ko‘rsatuvchi metodlar

::43:: quyidagilarning qaysilari jazolash metodlari sanaladi?

~ ogohlantirish, uyaltirish, musobaqa

~ tenbeh berish, pedagogik talab, xayfsan berish

~ uyaltirish, o‘git, ogohlantirish

::44:: pedagogik talab nima ?

~ shaxsni to‘g‘ri shakllanishini ta’min etuvchi pedagogik ko‘rsatmalar, yo‘l-yo‘riqlar

~ shaxsda xalq-atvor ko‘nikmalarini shakllantiruvchi me’yoriy talablar zarur bo‘lgan ijtimoiy xulq-atvor me’yorlari

~ o‘quvchi va jamoa birligini qaror toptirishga xizmat qiluvchi qoidalar zarur bo‘lgan ijtimoiy xulq-atvor me’yorlari

::45:: pedagogik talab, o‘rganish, mashq qilish, tarbiyalovchi vaziyatlar, musobaqa tarbiya metodlarining qaysi guruhini tashkil etadi?

~ og‘zaki ko‘nikmalarini shakllantirish metodlari guruhini metodlar guruhini

~ ongni shakllantirish ko‘nikmalarini shakllantirish metodlari guruhini metodlari guruhi

~ amaliy ko‘nikmalarini shakllantirish metodlari guruhini metodlar guruhi

::46:: o‘z-o‘zini tarbiyalash nima?

~ shaxsning irodaviy sifatlariga tayangan holda o‘z-o‘zini baholash jarayoni

~ shaxs tomonidan o‘z xatti-harakatlari, faoliyatini tahlil, nazorat qilish jarayoni

~ shaxsning o‘z-o‘zini ob’ektiv baholash orqali ma’lum fazilatlarga ega bo‘lishga intilishi jarayoni

::47:: ijtimoiy ongni shakllantiruvi metodlar guruhiga kiradigan metodlarni aniqlang

~ pedagogik talab, o‘rganish, mashq qilish, tarbiyalovchi vaziyatlar, musobaqa

~ rag‘batlantirish va jazolash

~ suhbat, namuna ko‘rsatish, tarbiyalovchi vaziyatlar, musobaqa

::48:: pedagogik rag‘batlantirish (xulq-atvorni tuzatish) metodi qanday elementlardan tarkib topadi?

~ namuna ko‘rsatish va rag‘batlantirish

~ tushuntirish va uqtirish

~ jazolash va tushuntirish

::49:: qaysi qatorda rag‘batlantirish (xulq-atvorni tuzatish) metodlari guruhiga kiruvchi metodlar to‘g‘ri berilgan?

~ mashq, musobaqadan chetlatish, nasihat jamoa o‘rtasida muhokama qilish

~ hikoya, tushuntirish, tanbeh jamoa o‘rtasida muhokama qilish

~ musobaqadan chetlatish, tushuntirish, hayfsan berish

~ o‘zaro bir-birlarini tushuna oladigan kishilar guruhi

~ bir necha shaxslarning yagona manfaat atrofida birlashishlari

~ shaxsiy manfaatlardan ko‘pchilik manfaatini ustun qo‘yish imkoniyatiga ega kishilardan tarkib topgan guruh

::51:: bolalar jamoaning rivojlanishi uchun xarakterli bo‘lgan quyidagi holatlar nimani ifodalaydi: ijtimoiy ahamiyatga ega yagona maqsadning mavjudligini, birgalikdagi umumiy faoliyatning tashkil etilishini, majburiy, mas’uliyatli munosabatning yo‘lga qo‘yilishini, saylangan umumiy rahbariy organga egalikni?

~ jamoaning shakllanish bosqichlarini

~ jamoa tomonidan olib boriladigan faoliyat mazmunini

::52:: jamoa rivojlanishining qaysi bosqichida faqat pedagogik talablar qo‘yiladi?

::53:: a.s.makarenkoning fikricha, “ayrim o‘zini chetga olib qochuvchi, injiq shaxslarga jamoa talab qo‘ya boshlashi” jamoa rivojlanishining qaysi bosqichida ro‘y beradi?

::54:: jamoa rivojlanishining ikkinchi bosqichiga qanday xususiyat xos?

~ o‘qituvchi tomonidan pedagogik talablar qo‘yiladi

~ o‘z-o‘zini boshqarishga o‘tiladi

~ jamoaning har bir a’zosi o‘z oldiga jamoa manfaatiga oid talablarni qo‘yadi

::55:: jamoa an’analari nima?

~ jamoa a’zolari qat’iy amal qiladigan me’yorlar

~ jamoa a’zolari tomonidan birdek bajarilishi zarur bo‘lgan talablar

~ jamoa a’zolari birdek bo‘ysunadigan majburiy qoidalar

::56:: dunyoqarash nima?

~ shaxsning shakllanish jarayoni xususiyatlarini ifodalovchi g‘oyalar tizimi

~ shaxsning ijtimoiy jamiyatdagi o‘rnini belgilovchi xulq-atvor xususiyatlari

~ shaxs faoliyati mazmunini belgilab beradigan ma’naviy-axloqiy qarashlar tizimi

~ m etod – bu lotincha so‘zdan olingan bo‘lib, axborotni uzatish

~ m etod – bu lotincha so‘zdan olingan bo‘lib, axborotni uzatish

~ m etod – pedagogik texnologiyaning tarkibiy qismi

::58:: axloqiy tarbiyaning maqsadi nimadan iborat?

~ o‘quvchilar ongiga axloqiy me’yorlarni, ijtimoiy-huquqiy qoidalarni, qonunchilik asoslarini, ijtimoiy-axloqiy talablarni singdirish

~ o‘quvchilarda axloqiy fazilatlar, xulq-atvor ko‘nikmalarini, ijobiy xislatlarni, xushmuomalalilik, fahm-farosatni va nazokat shakllantirish

~ o‘quvchilarda borliqqa ijobiy munosabatni, mustahkam e’tiqodni va aniq maqsad asosida hayotiy intilishlarni

::59:: muloqot nima?

~ birovlarga ta’sir kursatish

::60:: jamiyat tomonidan tan olingan bo‘lib, unda yashovchi kishilar tomonidan bajarilishi majburiy-ixtiyoriy bo‘lgan qoida nima deb ataladi?

::61:: s haxsga yo‘naltirilgan ta’limning asosiy tamoyilini ko‘rsating?

~ t a’lim markaziga o‘qituvchi qo‘yiladi

~ t a’lim markaziga pedagogik jamoa qo‘yiladi

~ o ‘quv yurtining moddiy texnik ta’minoti xisobga olinad

::62:: p edagogika olamiga savol javob va «evristik» suhbat metodini olib kirgan faylasuf olim kim ?

::63:: Y a. A . K omenskiyning « b uyuk didaktika»asari nechanchi yilda yozilgan ?

::64:: « t akrorlash bilimning onasidir». Ushbu ibora qaysi pedagog olimning fikriga mansub.

::65:: ibtidoiy jamoa davridagi ma’rifiy tafakkurning dastlabki kurtaklari

~ folklorlardagi o‘z aksini topgan

~ «be hi stun» yozuvlarida ifodalangan

~ xalk ogzaki ijodi namunalarida

::66:: qaysi mehnat turli o‘quvchilarning moddiy boyliklar yaratishdagi ishtiroki, bu jarayonda ularning ishlab chiqarish munosabatlariga kirishishlarini ko‘zda tutadi ?

~ ijtimoiy foydali mehnat

~ o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish

::67:: zardushtiylik ahloqining asosi bu.

~ ezgu niyat, ezgu ixlos, ezgu amal

~ ezgu kalom, ezgu hayol, ezgu tilak

~ falsafa, siyosat e’tiqod

::68:: ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar qanday usullar sanaladi?

~ ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar e’tiqod hamda dunyoqarashni shakllantirish usullari sanaladi

~ ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar xis-tuyg‘usi va irodasi ta’sir ko‘rsatish usullari sanaladi

~ ijtimoiy ongni shakllantiruvchi metodlar ma’naviy axloqiy sifatlar va irodasiga ta’sir ko‘rsatish usullari sanaladi

::69:: o‘quvchilarni mehnatga layoqatli va mehnatsevar qilib tarbiyalashda ko‘proq nimalarga e’tibor bermoq lozim?

~ ishbilarmonlik xislatini tarbiyalashga

~ ularni ijtimoiy va ruhiy jihatdan kamol toptirishga

~ ma’naviy-axloqiy e’tiqodni shaklantirishga

::70:: kasbiy konsultatsiya (maslahat)ning qanday turlari mavjud?

~ tibbiy, rag‘batlantiruvchi, ma’lumot-axborotli

~ rag‘batlantiruvchi, individual-tashxisli, tibbiy

~ tarbiyalovchi, tibbiy, individual-tashxisli

::71:: jismoniy tarbiyaning maqsadi nimadan iborat?

~ o‘quvchilarning saloatliklarini mustahkamlash

~ o‘quvchilarda jismoniy mashqlarni bajarish ko‘nikma va malakalarini shakllantirish

~ o‘quvchilarning jismoniy tarbiya va sportga bo‘lgan qiziqishlarini oshirish

::72:: o‘quvchilar sog‘ligini mustahkamlash, organizmini chiniqtirish, jismoniy jihatdan to‘g‘ri rivojlanishini ta’minlash, ishlash qobiliyatini rivojlantirish ularda yangi harakat turlariga nisbatan ko‘nikma, malakalar hosil qilish, ularni maxsus bilimlar bilan qurollantirish o‘ quvchilarning yoshiga, jinsiga muvofiq keladigan asosiy harakat sifatlarini shakllantirish va rivojlantirish, ularda o‘z sog‘ligiga ongli munosabatni tarbiyalash. Ular j ismoniy tarbiyaning . s analadi.

::73:: o‘quvchilarda jismoniy madaniyatni tarbiyalashning asosiy vositalariga nimalar kiradi?

~ gimnastika, harakatli o‘yinlar, turizm, sport

~ jismoniy ta’sir, organizmni chiniqtirishga yordam beruvchi tabiiy va sun’iy omillar

~ quyosh, suv, havo, uyqu

::74:: quyida keltirilgan jismoniy tarbiya vositalaridan qaysi biri maktabgacha va boshlang‘ich ta’lim yoshi bolalarining jismoniy quvvatini oshirishga, jismoniy, aqliy jihatdan rivojlanishiga yordam beradi?

~ shaxmat-shashka va tennis

::75:: jismoniy madaniyatga egalikni ifodalovchi asosiy tushunchalar qaysilar: 1) jismoniy ta’sir 2) jismoniy harakat ko‘nikmalariga egalik 3) jismoniy mehnat 4) jismoniy kamolot 5) jismoniy ideal 6) jismoniy madaniyat 7) jismoniy jazo

::76:: “badanning salomat va quvvatli bo‘lmog‘i insonga eng kerakli narsadir. Chunki o‘qimoq, o‘qitmoq va o‘rgatmoq uchun insonga kuchlik, kasalsiz vujud kerakdir”. Ushbu fikr kim tomonidan ilgari surilgan?

~ Yаn Amos Komenskiy

::77:: estetik tarbiyaning maqsadi nimadan iborat?

~ o‘quvchilarni go‘zallikni his qilishga o‘rgatish

~ o‘quvchilarda san’at asarlari, shu jumladan, badiiy adabiyotga qiziqishni uyg‘otish

~ o‘quvchilarda tasviriy san’at, jumladan, rassomlik va haykaltaroshlikka oid asarlar mohiyatini tushuna olishga o‘rgatish

::78:: e stetik tarbiyaning asosiy vazifalari nimalardan iborat?

~ shaxsda tabiiy go‘zallikni his qila olish ko‘nikmalarini shakllantirish

~ shaxsni san’at asarlarida ilgari surilgan ma’noni anglashga o‘rgatish

~ shaxsni go‘zallikni sevishga o‘rgatish

::79:: estetikaning asosiy tushunchalarini aniqlang: 1) estetik his-tuyg‘u 2) estetik tamoyil 3) estetik did 4) estetik me’yor 5) estetik mulohaza 6) estetik ideal.

::80:: shaxsning aniq bir estetik hodisaga munosabatini bildiruvchi aqliy harakati nima?

::81:: ta’limni tashkil qilish shakllari qanday tanlanadi?

~ t a’lim turiga qarab

~ bolalarning yosh xususiyatlariga qarab

~ o‘quv rejimi asosida

::82:: shaxsning voqelikni estetik jihatdan bilishga undovchi sub y ektiv omillar nima?

::83:: “devonu lug‘atit-turk” asari muallifi?

~ Imom Al Buxoriy

::84:: ekologik tarbiyaning asosiy maqsadi va vazifalari nimalardan iborat?

~ o‘quvchilarga ekotizim va uning xususiyatlarini o‘rganish

~ o‘quvchilarni tabiiy jarayonlarning mohiyatidan xabardor bo‘lish

~ o‘quvchilarda tabiat bilan o‘zaro uyg‘unlikka erishish ko‘nikmalarini shakllantirish

::85:: ekologik tarbiyaning vazifalarini aniqlang.

1) o‘quvchilarning tabiiy muhitning inson hayotida tutgan o‘rni va ahamiyati to‘g‘risidagi nazariy bilimlarini rivojlantirish

2) o‘quvchilarda inson tabiatning bir bo‘lagi ekanligi haqidagi tushunchani qaror toptirish

3) o‘quvchilarni tabiatni sevishga o‘rgatish, ularda tabiat va atrof-muhitni muhofaza qilish borasidagi nazariy va amaliy bilimlarini oshirish

4) o‘quvchilarda tabiiy ne’matlardan maqsadli foydalanish ko‘nikmalarini shakllantirish

5) o‘quvchilarda tabiat va atrof-muhitga ijobiy munosabatni shakllantirish

::86:: didaktika – bu:

::87:: didaktika nimani o‘rganadi?

~ shaxsning umumiy rivojlanish qonuniyatlarini

~ bolaning atrofdagilar bilan o‘zaro munosabatini

~ shaxsga ta’lim hamda tarbiya berishga salbiy ta’sir etuvchi omillarni

::88:: ta’lim funksiyalari qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

~ o‘quv fanlari mazmunini o‘zlashtirib olish

~ bilim, ko‘nikma, malaka hosil qilish

~ tevarak-atrofdagi voqealarni tushuntirish

::89:: didaktikaning asosiy kategoriyalarini ko‘rsating.

~ ta’lim berish, tarbiyalash, shakllantirish

~ bilim, ko‘nikma, ta’lim, malaka

~ rivojlanish, mustahkamlash, takrorlash, umumlashtirish

::90:: “ta’lim beruvchi, rivojlantiruvchi va tarbiyalovchi” tushunchalari didaktikaning qaysi jihatini yoritadi?

~ t a’lim vositalari

~ t a’lim metodlari

::91:: o‘quvchilar bilim sifatini va o‘qitish natijalarini dtsga muvofiqligini ta’minlash uchun joriy, oraliq va yakuniy nazorat bilan birga umumiy o‘rta maktablarda yana qanday nazoratni o‘tkazish ko‘zda tutilgan ?

::92:: buyuk chex olimi ya.a.komenskiy tomonidan “didaktikaning oltin qoidasi” deb e’tirof etilgan tamoyil qaysi?

~ ta’lim berishda ilmiy atamalardan foydalanish

~ ta’limning tabiat bilan uyg‘unligi

~ nazariy bilimlarning o‘quvchilar uchun tushunarli bo‘lishi

::93:: jismoniy hamda ruhiy rivojlanishda nuqsoni bo‘lgan, shuningdek, uzoq vaqt davolanishga muhtoj bolalar va o‘smirlar qanday ta’lim muassasalarida o‘qitiladilar?

~ umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida

~ o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalarida

::94:: ta’limni tashkil etish shakllari qaysi variant javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

~ yakka tartibdagi ta’lim, repetitorlik ta’lim, fakultativ ta’lim

~ ekskursiya, ma’ruza, viktorina

~ an’anaviy ta’lim va noan’anaviy ta’lim

::95:: noan’aviy ta’lim shakliga nimalar kiradi ?

~ yangi bilimlarni bayon qilish darslari, takrorlash darslar va b

~ kirish darslari, bkmni tekshirish darslari va b

~ ma’ruza, ekskursiya, uchrashuv, debat, davra stoli, viktorina, mahorat darslari va b

::96:: darsning boshlanishini tashkil etish uy vazifasini tekshirish, maqsadi, vazifasini bayon qilish, yangi materiallarni tushuntirish, mustahkamlash, yakun yasash va uyga vazifa berish kabi vazialar hal qilinadigan dars tipini ko‘rsating:

~ yangi bilimlarni berish

::97:: eng qadimgi yozma ma’rifiy yodgorlik?

~ kalima va dimna

::98:: majburiy standartli tekshiruv ishlari qaysi nazorat tarkibiga kiradi?

::99:: o‘quv dasturida nimalar aks etadi?

~ o‘quvchi shaxsini tarbiyalash maqsadi, vazifalari, ularni mutaxassis qilib etishtirish

~ o‘quv yilining strukturasi, ta’tillar kuni, dam olish haftalari va dars soatlari

~ o‘quv predmetining ajratilgan haftalik soatlar miqdori va choraklarda necha soatdan mavzu bo‘lishi

::100:: o‘quvchilarga nazariy va amaliy bilimni tartibli bayon qilishga yo‘naltirilgan jarayon qanday nomlanadi?

::101:: o‘quvchining iste’dod va qobiliyatining rivojlanishi nimaga bog‘liq?

~ tarbiyaviy tug‘ma nishonlarga va yil davomida muvaffaqiyatli o‘qishga

~ o‘zlashtirgan bilimlarning miqdori va uning to‘plagan hajmiga

~ o‘qitish, tarbiyalash metodlariga va bilimlarni tez o‘zlashtirishga

::102:: maktab ta’limining mazmuni qaysi me’yoriy hujjatlarda aks etadi?

~ o‘quv dasturlari, metodik ko‘rsatmalar va dtsda

~ pedagogik kengash qarorlari, metodik yo‘riqnomalar va dtsda

~ buyruqlar, darsliklar va dtsda

::103:: boshlang‘ich sinf o‘quvchilari faoliyatida nimalar asosiy o‘rin tutadi?

::104:: ta’lim metodlarining asosiy turlari qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

~ o‘qishga qiziqishni rag‘batlantiruvchi, o‘z-o‘zini nazorat metodlari

~ bilish faoliyatini kuzatish, nazorat va o‘quv faoliyatini tuzatish metodlari

~ nazariy bayon qilish , mehnatga va muayyan kasbga qiziqishni rag‘batlantirish

::105:: ta’limning amaliy metodlariga nimalar kirishini ko‘rsating?

~ illyustratsiya, namoyish qilib ko‘rsatilishi

~ hikoya, tushuntirish, suhbat, ma’ruza

~ test, algoritmlash, qisman izlanish, induksiya

::106:: kasb- h unar kolleji qanday muassasa?

~ o‘quvchilarning intellektual qobiliyatlarini jadal o‘stirishni, ularning chuqur, tabaqalashtirilgan va kasb-hunar yo‘naltirilgan bilim olishlarini ta’minlaydigan uch yillik o‘rta maxsus o‘quv yurti

~ o‘quvchilarning yakka tartibdagi ehtiyojlarini qondirish, ularning bo‘sh vaqti va dam olishini tashkil etish uchun turli yo‘nalishlarda ta’limni tashkil etishga yo‘naltirilgan ko‘p yillik faoliyatni olib boradigan o‘quv yurti

~ ta’lim yo‘nalishlaridan biri bo‘yicha puxta bilim beradigan, o‘qish muddati kamida uch yil bo‘lgan o‘rta maxsus o‘quv yurti

::107:: ko‘rsatmalilik metodining asosiy tarkibiy elementlari qaysilar?

~ kuzatish, namoyish qilib ko‘rsatilishi

~ mashq qilish, laboratoriya va grafik ishlar

~ sxema va chizmalar tayyorlash, grafiklar

::108:: “Avesto” necha qismdan iborat.

::109:: evristik suhbat metodi daslab kim tomonidan qo‘llanilgan?

~ Ar i stotel (Arastu)

::110:: o‘qituvchining monologi, suhbati ta’limning qaysi metodiga kiritiladi?

::111:: tashxis negizida qanday ishlar amalga oshiriladi?

~ o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilgan nazariy bilimlar darajasini hisobga olish

~ o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalarini baholash

~ o‘quvchilar faoliyatini nazorat qilish

::112:: maktabgacha ta’lim qanday maqsadni ko‘zlaydi?

~ bolaning savodxonlik ko‘nikmalarini shakllantirishni

~ bolada ijtimoiy va tabiiy borliqni anglash ko‘nikmalarini shakllantirishni

~ bola shaxsida nutq va faoliyat ko‘nikmalarini shakllantirishni

::113:: umumiy o‘rta ta’lim qanday bosqichlardan iborat?

~ boshlang‘ich ta’lim va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi

~ maktabgacha va boshlang‘ich ta’lim

~ uzluksiz ta’limninng barcha bosqichlari

::114:: akademik litsey qanday muassasasi?

~ o‘quvchilarning kasb-hunarga moyilligi, mahorat va malakasini chuqur rivojlantirishni ta’minlaydigan uch yillik o‘rta maxsus o‘quv yurti

~ tabaqalashtirilmagan bo‘lsa-da, o‘quvchilarda kasbiy ko‘nikmalarni shaklantirishga xizmat qiladigan uch yillik o‘rta maxsus o‘quv yurti

~ tanlangan kasblar bo‘yicha bir yoki bir necha ixtisos olishni ta’minlaydigan uch yillik o‘rta kasb-hunar o‘quv yurti

::115:: “Qobusnoma” asarida yoshlar tarbiyasida – juvonmardlik talablaridan eng muhimi:

::116:: oliy ta’lim muassasalari qanday vazifani bajaradi?

~ pedagogik ma’lumotga ega malakali mutaxassislarni tayyorlash

~ raqobatga bardoshli, malakali mutaxassislarni tayyorlash

~ kichik malakali mutaxassislarni tayyorlash

::117:: A. Navoiy o‘zining axloqiy qarashlarini qaysi asarida bayon qilgan?

::118:: birinchi marta jadidchilik qayerda paydo bo‘ldi?

::119:: oliy ta’lim yo‘nalishlaridan biri bo‘yicha puxta bilim beradigan, o‘qish muddati kamida to‘rt yil bo‘lgan tayanch oliy ta’lim – bu .

::120:: Imom Buxoriy to‘plagan xadislar soni?

::121:: jamiyatning yuqori malakali ilmiy, ilmiy-pedagogik kadrlarga bo‘lgan ehtiyojlarini ta’minlashga qaratilgan ta’lim turi qanday ta’lim sanaladi?

~ o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi

::122:: tarbiya maqsadini belgilovchi omil qaysilar deb bilasiz?

~ jamiyat taraqqiyotining moddiy asoslari va ob ’ ektiv ehtiyoji

~ ushbu jamiyat taraqqiyotining darajasi

~ muayyan jamiyatdagi pedagogik nazariyaning ahvoli

::123:: pedagogikaning boshqa fanlar bilan aloqasi qaysi guruhda berilgan?

~ falsafa, kibernetika, estetika, pedagogika v.b

~ fizika, adabiyot, metematika, pedagogika, tarix, v.b

~ geografiya, jamiyatshunoslik, pedagogika, iqtisod asoslari v.b

::124:: pedagogikaning milliy asosi nima?

~ komil inson voyaga etkazishning mavjud muammolarni hal qilish

~ uzl u ksiz ta’lim tizimini yanada rivojlantirish muammolarini o’rganish

~ ta’lim –tarbiya samaradordigini oshirish va dunyo talablariga darajasida olib chiqish

::125:: Avestoda qanday g‘oya ulug‘lanadi?

~ mardlik jasur lik ka aylanadi

~ ayollarga g‘amxo‘rlik qilish asosiy insoniy burch hisoblanadi

~ ma’naviy hayot moddiy hayot bilan bog‘lanadi

::126:: turkiy tilda yaratilgan dastlabki ta’limiy-axloqiy asar qaysi?

~«Devoni lug’atit turk»

~ « M ahbub ul-qulub»

~ « H ibbat ul-haqoyiq»

::127:: «Turkiy guluston, yoxud axloq» asari qaysi pedagog olim qalamiga mansub?

::128:: sinf – dars tizim iga kim asos solgan?

~ Ya. A. Komenskiy, D. Ushinskiy

~ P. P. Blonskiy, T. Shatskiy

::129:: turli tarixiy davrlardagi tarbiya, maktab va pedagogik nazariyalar taraqqiyotini pedagogikaning qaysi sohasi o’rganadi?

~ pedagogika mahorati, ijtimoiy pedagogika, pedagogik texnologiya

::130:: K omil inson tarbiyalash muammolari nechinchi asrda paydo bo‘lgan

::131:: pedagogikaning asosiy tushunchalari (kategoriyalari)ni aniqlang.

~ bilim, malaka, ko’nikma

~ muhit, irsiyat, tarbiya

~ yetuklik, rivojlanish, tarbiya

::132:: hamkorlik va milliy pedagogika asosini yaratish bu.

~ milliy istiqlol g’oyasining bosh maqsadi

~ tarix fanining bosh vazifasi

~ psixologiya fanining oldida turgan maqsad

::133:: tarbiyaviy ishlarning mantiqiy tizimi tarkibiy q ismlarini belgilang

~ darsda va sinfdan tashqari tarbiya ishlari

~ 1-4, 5-7, 8-9, 10-11 sinflarda tarbiya ishlari

~ maqsad, vazifa, vosita, usul, natija va pedagogik shart-sharoitlar

::134:: tarbiya jarayoni sub ’ ektini belgilang

~ televidenie, radio, matbuot

::135:: ta ’ lim jarayonida o’qituvchi va o’quvchi h amkorligini ta ’ minlovchi bosh omilni belgilang

~ o’qituvchi va o’quvchining o’zaro kelishuvi

~ bir-birini tushunishga erishish

~ maqsadlarning birligi va mushtarakligini

::136:: “maktab,mahalla, oila , hamkorligi” kontseptsiyasi qachon ishlab chiqilgan?

::137:: nechanchi yili “Yoshlar yili ” deb qabul qilingan ?

::138:: q uyidagi pedagоgik nazоkatga оid fikrga o’z munоsabatingizni bildiring.

~ p edagоgik nazоkat – dustlik, xizmatdagi mоslik, chikishib, xamjixat bo’lish, mayinlik, uni saklashga yordam beradi, kоllektivdagi urnini belgilaydi

~ p edagоgik nazоkat – tadbirni tanlash, uning rejasini to’zish, o’tkazish va tahlil qilish, uni saklashga yordam beradi, kоllektivdagi urnini belgilaydi

~ pedagоgik nazоkat – nafas оlish, оvоzni o’zgaruvchanligi, talaffo’z ravоn notiq , uni saklashga yordam beradi, kоllektivdagi urnini belgilaydi

::139:: “maktab, oila, mahalla hamkorligi” kontseptsiyasining maqsad va vazifalari nimalardan iborat?

~ yoshlar sportini ommaviy rivojlantirish tizimini yaratish , vatanparvarlik ruhida tarbiyalash

~ vositalar tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat , vatanparvarlik ruhida tarbiyalash

~ xuquq va manfaatlarini himoyalashga qaratilgan ish , vatanparvarlik ruhida tarbiyalash

::140:: o`qituvchining notiqlik qobiliyatiga berilgan tahrif qaysi banda tugri ko’rsatilgan?

~ to`g’ri talaffuz qila о lishi

~ t o` g’ri muоmala qila оlish qobiliyati

~ no’tiq erdamida o’z fikr-tuyg’ularini aniq va ravshan ifоdalash qobiliyati

::141:: pedagogik mahoratning tarkibiy qismlari to`ri ko`rsatilgan javobni ko`rsating

~ bilim, ko`nikma, malaka, kasbiy ko’nikma va malaka, kasbiy bilim va tushunchasi

~ kasbiy qadriyat va (ustanovka) tayyorgarligi, kasbiy ko’nikma va malaka, kasbiy bilim va tushunchasi

~ pedagogik qobiliyatlar, pedagogik layoqat, kasbiy ko’nikma va malaka, kasbiy bilim va tushunchasi

::142:: o’qituvchining qiziqishi, intilishi, uzoq vaqt izlanishi natijasida hosil bo’lgan, o’ziga xos o’yin, mehnat, musobaqa elementlari bo’lgan yangi bir dars turi darsni tashkil etishning qaysi usuliga kiradi?

::143:: metodlarni optimal tanlashga qanday talablar qo’yiladi? (metodning optimalligini nima belgilaydi?)

~ sinf o’quvchilarining imkoniyati, o’qituvchining shaxsiy imkoniyati va mahorati, maktab sharoiti

~ faoliyatning xususiyati, bolaning anatom-fiziologik xususiyati, ruhiyati, ilmiy fikr mantig’i

~ o’quvchi o’zlashtirishga ta’sir etadigan ichki va tashqi sabablar, maktabning o’quv bazasi

::144:: dars tiplari qaysilar?

~ turli mashg’ulotlar qatnashadigan dars, sinov-mavzuli dars, kino dars, ma’ruza darsi

~ konferentsiya-darsi, matbuot konferentsiyasi darslari, uchrashuv

~ aralash dars, kitob bilan ishlash, umumlashtirish

::145:: innovatsion yondoshuv nima?

~ turli maqsadlar shajarasini ishlab chiqish va vazifalarni amalga oshirish

~ tartibga solish va nazorat qilish

~ zamon ehtiyojiy talablaridan kelib chiqib boshqarishni yo’lga qo’yish

::146:: o’qitish usuli (metodlari) deganda nima tushuniladi?

~ bilimlarni bayon qilish, mashqlantirish, amaliy ishlar olib borish

~ ta’lim vazifasini hal qilishga qaratilgan o’qituvchi va o’quvchilarning birgalikdagi faoliyatini belgilash yo’li va vositasi

~ o’qitishni amalga oshirish va bolalar bilish faoliyatiga rahbarlik qilish

::147:: o ‘ qitish jarayonida nazoratning rivojlantiruvchi funksiyasini toping

~ o ‘quvchilarda barqaror diqqatni vujudga keltirish

::148:: m asofadan o‘qitish qanday amalga oshiriladi?

~ o‘quv adabiyotlari orqali

~ kompyuter texnikasi orqali

::149:: innovatsiya nima?

~ innovatsiya – yangicha ta`lim

~ innovatsiya – dasturlashtirilgan ta’lim

~ innovatsiya – muammoli ta’lim

::150:: kompetensiya nima?

~ kompetentsiya-xulq-atvor, bilim, malaka, munosabat, m otiv

~ kompetentsiya- o’z-o’zini namoyon qilish, boshqa odamlar bilan ijtimoiy muloqotda bo’lish, o’z ustida tinimsiz ishlash

~ kompetentsiya- vaziyatni baholash va muammolarni yechish ko’nikmasiga ega bo’lish, tashkilotchilik, ijodiy yondashuv, boshqaruv ko’nikmasiga ega bo’lish

::151:: kompetensiya nima?

~ kompetentsiya-xulq-atvor, bilim, malaka, munosabat, m otiv

~ kompetentsiya- o’z-o’zini namoyon qilish, boshqa odamlar bilan ijtimoiy muloqotda bo’lish, o’z ustida tinimsiz ishlash

~ kompetentsiya- vaziyatni baholash va muammolarni yechish ko’nikmasiga ega bo’lish, tashkilotchilik, ijodiy yondashuv, boshqaruv ko’nikmasiga ega bo’lish

::152:: didaktik kompetensiya nimalardan iborat?

~ ta’limni uzluksiz ta’minlash, bilimini anglash va ularni rivojlantirish

~ ta’lim-tarbiya birligi va rejalashtirish , bilimini anglash va ularni rivojlantirish

~ o’quvchilarga yordam ko’rsatish , bilimini anglash va ularni rivojlantirish

::153:: kasbiy kompetensiya modeli o’z ichiga nimalarni oladi?

~ kommunikatsiya nutqiy, ijtimoiy –madaniy, tilni chuqur bilish , kasbiy ko’nikma va malaka

~ ijodiy faoliyatda o’zi o’zlashtirgan bilim, ko’nikma, malakalarni, analiz va sintez qilish

~ pedagogik faoliyatini muvofiqlashtirish shaxsiy yutuqlarni boshqarishi, o’zini anglash va kasbiy o’sish

::154:: o ‘zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o‘tishi nechta tamoyilga asoslanadi?

::155:: shaxsiy kompetensiyaga nimalar kiradi?

~ muloqatchanlik va bag’rikenglik, y etakchilik

::156:: o’qituvchi kompetensiyasi piramidasi nimalardan iborat?

~ kasbiy mahorat va malaka

~ kasbiy bilim, tushuncha, malaka

~ kasbiy mahorat, tajriba, bilim, ko’nikma

::157:: o’quvchilarga o’rgatiladigan bilim, ko’nikma, malakalar majmuasi:

~ fanlar bobining mazmuni

::158:: dars samaradorligini oshirish omili

~ mustaqil ish ijodiy ishlarni tashkil etish

~ qo’shimcha materiallardan foydalanish

~ vaqtdan unumli foydalanish

::159:: pedagogik jarayonning bir butunligi nima?

~ vosita va usullar, do’stona aloqa

~ s h akl, natija va shart-sharoitlar

~ maqsad, mazmun, usul, vosita, shakl, hamkorlik va natija

::160:: o’zbekiston respublikasi “ta’lim to’ g’ risida”gi qonun ni maqsadi?

~ ta’lim muassasalari faoliyatini tartibga solish hamda shaxsning bilim olishdan iborat konstitutsiyaviy huquqini kafolatlaydi

~ ta’lim muassasalari rahbarlari, xodimlarining xuquqini belgilaydi hamda shaxsning bilim olishdan iborat konstitutsiyaviy huquqini kafolatlaydi

~ ta’lim muassasalari faoliyatini moddiy va xuquqiy kafolatlaydi hamda shaxsning bilim olishdan iborat konstitutsiyaviy huquqini kafolatlaydi

::161:: t a’limni tashkil qilishning noa’nanaviy shakllarini aniqlang ?

~ trening va boshqalar

::162:: pedagogikaning bosh masalasi?

~ t arbiya, barkamol inson tarbiyasi

~ b arkamol inson, tarbiya

~ t a’lim tarbiya samaradoligini oshirish

::163:: qaysi javobda Forobiyning pedagogik asari to`g`ri ko`rsatilgan ?

~ “ Turkiy guliston yoxud axloq ”

::164:: “ T a’lim to’g’risida”gi qonun necha modda va bobdan iborat?

~ 53 ta modda va 7 bobdan iborat

~ 24 ta modda va 6 bobdan iborat

~ 20 ta modda va 9 bobdan iborat

::165:: T a’lim ning ijtimoiy-pedagogik funksiyalarini belgilang

~ o’quvchilarning bilish faoliyatini boshqarish

~ natijalarni baholash va nazorat etish

~ o’qituvchining darsga tayyorlanishi

::166:: ta’limda tadrijiylik nimani bildiradi?

~ ta’limda tadrijiylik – ta’lim mazmunini ta’lim oluvchilarga ketma-ketlikka rioya qilmagan holda berish

~ ta’limda tadrijiylik – ayrim olingan o’quv fanini boshqa fanlar bilan predmetlararo bog’lanishda o’tish

~ ta’limda tadrijiylik – ta’limdagi nazariy bilimlarni turli xil tajribalar, laboratoriya eksperimentlarini namoyish qilib berish, tushuntirish

::167:: o’quvchilarga o’rgatiladigan bilim, ko’nikma, malakalar majmuasi:

~ fanlar bobining mazmuni

::168:: ta ’ lim vositalari

~ daftar, ruchka va b o’ r

~ sinf xonasi doskasi

~ televizor, radio, kinoapparat

::169:: ta ’ limning asosiy tashkiliy shakli.

::170:: tarbiyaning predmeti

::171:: “ta’lim beruvchi, rivojlantiruvchi va tarbiyalovchi” tushunchalari didaktikaning qaysi jihatini yoritadi?

~ t a’lim vositalari

~ t a’lim metodlari

::172:: « B irinchi muallim» – kitobining muallifi kim?

::173:: «Qobusnoma» kimning asari?

::174:: Y a .A.Komenskiy o‘z asarlarida tarbiyaning maqsadini necha qismga bo‘lgan.

::175:: «Sayyoralar ilmi» asarining muallifini aniqlang?

::176:: shaxs taraqqiyotida qanday omillar asosiy rol o’ynaydi?

~ o’quv rejalari, moddiy va ma’naviy imtiyozlar

~ ta’lim usullari, moddiy va ma’naviy imtiyozlar

~ o’quvdarsliklari, moddiy va ma’naviy imtiyozlar

::177:: ta’limda proeksion uskunalar va slaydlarni qo‘llash qaysi didaktik tamoyilda o‘z ifodasini topgan?

~ onglilik va faollik

~ nazariya va amaliyotning birligi

~ ta’lim va tarbiyaning birligi

::178:: ta’lim usulini (metodini) tanlashda o’qituvchi nimalarga asoslanadi?

::179:: pedagogika fanining mavzu ba h sini nima tashkil etadi va u nimani o’rganadi ?

~ tarbiya bo’lib, uni insonni ruhiy rivojlantirish omili deb qaraydi

~ jamiyatning axloqiy taraqqiyotini belgilovchi omil-tarbiya deb qaraladi

~ tarbiya bo’lib, uni odamni rivojlantirish va shakllantirish jarayoni sifatida o’rganadi

::180:: ijtimoiy tarbiya maqsadi qaysi ifodada to’g’ri berilgan?

~ ishbilarmon, bilimdon, komil insonni etishtirish har tomonlama barkamol erkin shaxsni rivojlantirish

~ faol, ishbilarmon, har tomonlama komil insonni voyaga etkazish har tomonlama barkamol erkin shaxsni rivojlantirish

~ fuqaroni har tomonlama rivojlantirish har tomonlama barkamol erkin shaxsni rivojlantirish

::181:: odam bolasining rivojlanishida faoliyat qanday rol o’ynaydi?

~odam irsiyat, ijtimoiy muhit va tarbiya mahsuli bo’lganligi tufayli faoliyatning shaxs rivojlanishida hech qanday ahamiyati yo’q va imkoniyatlarini ro’yobga chiqarib, tajriba to’plash, irodani chiniqtirish, aqliy qobiliyatni o’stirishni ta’minlaydi

~ odamning faoliyati tufayli atrof-muhit o’zgarib boradi va imkoniyatlarini ro’yobga chiqarib, tajriba to’plash, irodani chiniqtirish, aqliy qobiliyatni o’stirishni ta’minlaydi

~ odam bolasi turli layoqat kurtaklari bilan dunyoga keladi, faoliyat ularning rivojlanib, shaxsning individual fazilatiga aylanishini ta’minlaydi va imkoniyatlarini ro’yobga chiqarib, tajriba to’plash, irodani chiniqtirish, aqliy qobiliyatni o’stirishni ta’minlaydi

::182:: o’quvchining o’zidagi barcha iqtidor va qobiliyatlarning namoyon bo’lishi, ro’yobga chiqishi nimaga bog’liq?

~ tabiiy-tug’ma layoqatga bog’liq, ta’lim-tarbiyaning pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqligiga

~ o’zlashtirilgan bilimlarning miqdori va hajmiga bog’liq, ta’lim-tarbiyaning pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqligiga

~ o’qitish va tarbiyalash metodlariga bog’liq, ta’lim-tarbiyaning pedagogik jihatdan maqsadga muvofiqligiga

::183:: o’q uvchining bilish faoliyati qaysi bosqichlarda ro’y beradi?

~ kuzatish-anglash-eslab qolish-tiklash-qo’llash, umumlashtirish, xulosa qilish, anglab olish, amalda qo’llash

~ ong-idrok-eslab qolish – umumlashtiri – bilib olish, umumlashtirish, xulosa qilish, anglab olish, amalda qo’llash

~ fikrlash – tahlil – induktsiya va deduktsiya – umumlashtirish – xulosa, umumlashtirish, xulosa qilish, anglab olish, amalda qo’llash

::184:: tarbiya metodlari necha xil?

~3 xil: maktab ma ’ muriyatning vazifasi, o’quvchilar faoliyati, mahalla jamoaning rivojlanish metodlari

~ 3 xil: ijtimoiy ongni shakllantirishga xizmat odatlantirish va faoliyatda mashqlantirish rag’batlantirish va jazolash (ma’qullash, dalda berish, uyaltirish)

~2 xil: tarbiyachi, tarbiyalanuvchi metodlari

::185:: o’qitish metodlarining turlari qaysi javobga to’g’ri va to’la berilgan?

~ tushuntirish – tasvirlash, muammoli, qisman izlanish, og’zaki, ko’rsatmali, amaliy

~ og’zaki bayon qilish, ko’rsatmali, amaliy , laboratoriya, mashq, grafik ishlar, amaliy ishlar

~ so’z vositali, ko’rsatmali va amaliy ish vositalari bilan ifodalanuvchi guruhlarga ajratiladi

::186:: ushbu dars tuzilishidan uning qaysi dars tipini ekanligini aniqlang: so’rash, yangi mavzuni bayon qilish,mustahkamlash, uyga vazifa berish, yakun.

::187:: ta’lim metodlarining asosiy turlari qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan ?

~ o‘qishga qiziqishni rag‘batlantiruvchi, o‘z-o‘zini nazorat metodlari

~ bilish faoliyatini kuzatish, nazorat va o‘quv faoliyatini tuzatish metodlari

~ nazariy bayon qilish hossalari

::188:: “o’g’il bolalarni besh yoshdan 20 yoshgacha faqat uch narsa: otda yurishga, kamondan otishga, to’g’rilikka o’rgatishgan . Bolani besh yoshgacha otasiga ko’rsatmaganlar, u ayollar tarbiyasida bo’lgan . ” Ushbu parcha kimning qaysi asaridan olingan va kimlar haqida yozilgan?

~ polienning “xarbiy xiylalar” asari, saklarga qarshi doroning bosqinchilik yurishi aks etgan

~ starabonning “geografiya” asari, forslarning qadimiy urf – odatlari haqida

~ polienning asari, saklarga qarshi doroning bosqinchilik yurishi aks etgan

::189:: ibtidoiy jamoa davrlarida tarbiyaning yuzaga kelishiga sabab bo’lgan shart-sharoitlar nimalardan iborat edi?

~ bolalarning kattalarga taqlidi

~ kohinlar va oqsoqollarning maqsadga muvofiq faoliyati

~ kishilarning o’z nasl-nasabini davom ettirishda tabiiy biologik negizga asoslanishi

::190:: o’quvchiga kattalar tajribasini o’rgatish ta’limning qaysi usulida o’tiladi?

::191:: Eng qadimgi davrlardagi ma’naviy madaniyatimiz, xususan bolalar tarbiyasi tizimini o’rganishda asos bo’lgan manbani ayting

~ Ibn Sino «Ahloq haqida risola»

~ qadimgi yunon va rimlik faylasuf-ma ’ rifatparvarlarning asarlari

::192:: «xalq ommasi tomonidan yaratilgan va avloddan-avlodga o’tib kelayotgan ta’lim-tarbiya ishlarini amalga oshirish bobida qo’llanib kelingan usul, vosita, ko’nikma va malakalar birligini ifodalovchi tajribalar asosida to’plangan bilim va ma’lumotlar yig’indisi.» ushbu ta’rifda qanday tushuncha ifodalangan?

::193:: «bola aziz, odobi undan aziz». Ushbu ibora pedagogikaning qaysi sohasiga xos?

::194:: o’rta osiyoda musulmon maktablari tizimi qaysi tarixiy davrda tashkil topgan?

~ XVIII-XIX a srlar

::195:: dastlabki arab tilidagi maktablarning yaratilishiga nimalar ta ’ sir etdi?

~ bolalarni tarbiyalash zaruriyati

~ bolalarni mehnatga tayyorlash zaruriyati

::196:: o’rta osiyoda ilmiy-pedagogik ishlarning paydo bo’lishi qaysi tarixiy davrga to’g’ri keladi?

::197:: “ F ozil odamlar shahri” , “ I ixso-al-ulum” asarlarining muallifi kim?

::198:: kasb- h unar kollejlariga berilgan ta’rif ?

~ o‘quvchilarning intellektual qobiliyatlarini jadal o‘stirishni, ularning chuqur, tabaqalashtirilgan va kasb-hunar yo‘naltirilgan bilim olishlarini ta’minlaydigan uch yillik o‘rta maxsus o‘quv yurti

~ o‘quvchilarning yakka tartibdagi ehtiyojlarini qondirish, ularning bo‘sh vaqti va dam olishini tashkil etish uchun turli yo‘nalishlarda ta’limni tashkil etishga yo‘naltirilgan ko‘p yillik faoliyatni olib boradigan o‘quv yurti

~ ta’lim yo‘nalishlaridan biri bo‘yicha puxta bilim beradigan, o‘qish muddati kamida uch yil bo‘lgan o‘rta maxsus o‘quv yurti

::199:: Kaykavus nechanchi yillarda yashab ij о d etgan?

::200:: oliy ma’lumotli mutaxassislarni tayyorlash qanday muassasalarida amalga oshiriladi?

~ o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limi muassasalari

~ sirtqi va kechki ishchi maktablari

~ pulli ta’lim xizmatlarini ko‘rsatadigan ta’lim muassasalari

8 sinf darsliklari javoblari

72 балл. Эркаклар назарида сизни латофатли аёл деса бўлади. Сиз мафтункор, кези келганда эркаклар эътиборини қозона оладиган аёлсиз. Эркаклар диққат марказида бўлсангиз, ўзингизни жуда бахтли ҳис этасиз. Бундан ташқари, эркаклар ҳақида ҳамма нарсани биламан, деб ишонч билан айта оласиз.

60-71 балл. Сиз ўзингизни эркаклар олдида қандай тутишни ҳам, ўз қадр-қимматингизни ҳам яхши биласиз. Сиз жозибали ва кишини ўзига мафтун эта оладиган аёлсиз. Эркаклар сиз билан суҳбатлашишни ва сизнинг ёнингизда бўлишни исташлари турган гап. Лекин шу билан бирга, эркаклар сиз билан улар орқасида қандайдир чегара мавжудлиги ва сиз ушбу чегарадан ҳеч қачон чиқиб кетмаслигингизни ҳам билишади.

47-59 балл. Сиз ўзингизга ишонасиз ва эркаклар билан бир қаторда туришни истайсиз. Улар сизга латофатли аёлдан кўра, кўпроқ раҳбар аёл сифатида қарашади. Лекин сиз бунга аҳамият бермайсиз. Сиз ҳаётда нимани хоҳлашингизни ва бунга қандай эришиш мумкинлигини яхши биласиз.

34-46 балл. Сиз эркаклар психологиясини яхши биласиз, лекин негадир бундан фойдаланмайсиз. Самимиятингиз, гўзал қалбингиз эркакларни ташқи кўринишингиздан кўра кўпроқ ўзига жалб этади.

34 ва ундан кам балл. Сиз уйингиз ва фарзандларингиз билан бандсиз. Эркакларнинг сиз ҳақингизда нима деб ўйлашлари сизни умуман, қизиқтирмайди. Эркак киши тасаввурингизда сизни ҳимоя қила оладиган ва ўз таъсирини ўтказа оладиган бўлиши керак.

Кўп одамлар ўз айб ва камчиликларини кўрмайдилар. Бошқаларнинг кўзига тушган хасни кўрадилар-у, ўзларининг кўзларига тушган хасни кўришга ожизлик қиладилар. Ўз камчилигини кўришни истаган кишилар учун тўрт хил йўл бордир.

Биринчи йўл – камчиликни кўра олувчи комил бир одам билан суҳбатлашиб туришдир, бу йўл шогирд билан устоз орасида бўлади.

Иккинчи йўл – самимий, хайрихоҳ дўст топиб, ўзининг қилиб турган ишларини, юриш-туришини кузатиб, хуш кўрилмаган йўллардан қайтаришни ундан илтимос қилишдир. Бир донишманд: «Менинг камчиликларимни ўзимга айтган кишилардан миннатдорман», – дер эди.

Учинчи йўл – камчиликни душманлар оғзидан эшитиб, улардан тегишли хулоса чиқаришдир. Камчиликларни сўзлаб юрувчи душман икки юзламачи, риёкор дўстдан устун туради.

Тўртинчи йўл – халқ ичида юриб, баъзи одамларда кўрилган ёмон қилиқлардан хулоса қилиб, улардан сақланиш керак. Халқнинг нафратига сазовор бўлган ёмонларнинг қилиқлари сенда бор бўлса, уни битиришинг лозим. Луқмон ҳакимдан: «Адабни кимдан ўргандингиз?» деб сўрадилар. Луқмони ҳаким: «Адабни адабсизлардан ўргандим», деб жавоб берган экан.

Дунёда турмуш ўртоғининг муҳаббатига сазовор бўлишни истамайдиган аёл бўлмаса керак. Чунки бахтнинг асосий мезони эр-хотин ўртасидаги меҳр-муҳаббатдир. Қолаверса, икки дунё саодатига эришмоқчи бўлган солиҳа аёл биринчи галда эрининг юксак севгисига сазовор бўлади.

Қуйидаги тавсиялар аёлларнинг бахтга эришишларида кўмаклашади.
1. Тингланг, итоат этинг.

Эрига итоат этиш – фарз. Сизнинг умр йўлдошингиз – оила бошлиғи. Унга ана шу туйғуни ҳис этиш имконини беринг. Шунда ҳурмат қозонасиз.

2. Эрингиз мол-мулкини, уй-жойини кўз қорачиғидек асранг. Чунки унинг мулки сизнинг мулкингиз.

3. Бирон жойга борсангиз, албатта эрингиздан рухсат сўранг. Изнсиз остона хатлаб кўчага чиқа кўрманг. Чунки эрингиз сизга жавобгар.

4. Эрингиз учун жозибали бўлинг.

Аллоҳ таоло барча аёлларни эрлари учун пардоз-андоз қилишга, доим гўзал, покиза, ораста бўлиб юришга буюрган. Аллоҳ амр этганидек, эрингиз юрагини забт этиш учун чиройингизни ишга солинг. Бегона эркаклар эътиборини тортишга уринманг.

5. Яхши кайфият билан қарши олинг.

Тасаввур қилинг: эрингиз ишдан қайтди. Қаршисида саранжом-саришта уй, ширин калом, яхши кайфият билан кулиб қарши олган гўзал аёли, севиб истеъмол қиладиган мазали таомлар, ақлли фарзандлар. Шунда ҳам эрингизда салбий муносабат кузатилармикан?!

6. Уйингизда зеб-зийнатга бурканинг, эрингиз учун безанинг.

Барча аёллар болалигидан нафис сирғалар, билакузуклар тақади, чиройли кийимлар кияди. Ана шу одатни энди уйингизда давом эттиринг. Бу, эрингизга маъқул келади.

7. Ҳазиллашинг, кайфиятини кўтаринг, эрингизнинг жинсий эҳтиёжини қондиришга ҳаракат қилинг.
8. Оиласи учун қилаётган барча эзгу ҳаракатлари, меҳнатлари учун миннатдорчилик билдириб туринг.

Жаннатий аёлнинг безаги эрини доимий қўллаб-қувватлаш, оиласи фаровонлиги учун қилаётган ишларига ижобий баҳо бериш, раҳмат айтишдир. Зеро, эрининг топганига қаноат қилиш, унга миннатдорчилик билдириш аёлнинг саодат калитидир.

9. Оилавий сирларни, жинсий ҳаёт билан боғлиқ ишларни зинҳор кўчага олиб чиқманг. Бундай гаплар эр-хотин ўртасида қолсин. Бу, оила мустаҳкамлигида жуда муҳим саналади.

10. Баҳс пайтида, айбингиз бўлмаса-да, «Кечиринг», «Узр» дейишни лозим тутинг.

Ҳар бир хонадонда келишмовчилик, қўйди-чиқдилар бўлиб туради. Бу – табиий ҳолат. Ана шундай пайтда баҳслашманг, оловга мой сепманг, вазиятни кутинг, «Кечиринг, жаҳлингизни чиқардим. Илтимос, баҳслашмайлик, дадаси», десангиз, олам – гулистон.

11. «Жаннат калити» бўлган эрингиз кўнглини олишга доим ҳаракат қилинг.
12. Никоҳингиз мустаҳкам, оилавий муносабатларингиз яхши бўлишини Аллоҳдан сўранг
Ушбу тест ўзингизни қандай инсон эканлигингизни билишингизда ёрдам беради.
1. Шоҳона дастурхон атрофида бўлсангиз, ўзингизни қандай тутасиз?
а) меъёрида еб-ичаман, қачон ўзимни тўхтатишни биламан – 0
б) қорним тўқ бўлса-да, яхши овқатдан ўзимни тиёлмайман – 1
2. Сўзлашни хуш кўрасизми?
а) гапиришга арзийдиган бирор гап бўлса, кейин гапираман – 0
б) кўп гапиришни ёқтираман, ҳар қандай мавзуда гаплашиб кетавераман – 1
3. Тартиб-интизомлимисиз?
а) ҳар бир ишим тартибга солинган, режа асосида иш қиламан – 0
б) тартиб-интизомга риоя қилмайман – 1
4. Қатъиятлимисиз?
а) бирор нарсага аҳд қилсам, уни албатта амалга ошираман – 0
б) кўпинча иккиланаман, қийинроқ туюлган ишни бажармай қўявераман – 1
5. Пулни қандай сарфлайсиз?
а) фақат керакли нарсаларгагина пул сарфлайман – 0
б) қанча истасам шунча пул сарфлайман – 1
6. Қандай ходимсиз?
а) меҳнаткашман, ўз вазифамни сидқидилдан бажараман – 0
б) кўпинча фикримни жамлолмайман, ишга чин дилдан киришолмайман – 1
7. Доим рост гапирасизми?
а) фақат рост гапираман – 0
б) баъзан ёлғон ҳам гапираман, масалан қийин вазиятдан чиқиш учун- 1
8. Атрофдагиларга муносабатингиз қандай?
а) барчанинг кўнглига қарайман – 0
б) мени атрофдагилар қизиқтирмайди – 1
9. Таваккалчимисиз?
а) таваккал қилишга қўрқаман – 0
б) керак бўлса таваккал қилишга тайёрман – 1
10. Оғир-босиқмисиз?
а) ғалва-жанжалга тоқатим йўқ – 0
б) кўпинча бошқалар билан тортишиб қоламан – 1

0-3 балл. Сиз ҳаттоки, иложсиз пайтда ҳам ўзингизни тута оласиз. Ҳар бир ҳаракатингиз олдидан узоқ ўйлайсиз. Сизга ҳар қандай сирни ишониб айтиш мумкин. Берган ваъдангизнинг устидан, албатта, чиқасиз.

4-6 балл. Сиз ҳамма нарсани тўғри бажаришга ҳаракат қиласиз. Атрофдагилар асабингизга тегишган пайтда ҳам жиғибийрон бўлганингизни билдирмайсиз. Вақтингизни қандай сарфлашни биласиз. Баъзи-баъзида сизга қатъият етишмайди.

7-9 балл. Баъзан атрофдагиларнинг ғашига тегишингиз мумкин. Сиз пулни қандай сарфлашни яхши биласиз. Қатъиятлисиз, бирор нарсага аҳд қилсангиз, албатта уддасидан чиқасиз. Сизга қандай муомала қилишса, ўшандай жавоб қайтарасиз.

10 балл. Сиз фақат ўзингизни яхши кўрасиз. Атрофдагиларнинг сиз ҳақингизда нима деб ўйлашлари сизни умуман қизиқтирмайди. Ўз фикрингизни ошкора гапирасиз. Пулни аёвсиз сарфлайсиз.

Аёлларнинг феъл-атвори ҳақида нафақат уларнинг кийиниш ёки пардоз услуби, балки тутадиган сумкаларига қараб билиб олиш мумкин.

Сумкаларнинг шаклига кўра, аёлларнинг характеридаги ўзига хослик яққол намоён бўлади.
Агар кичкина кармончларни маъқул кўрсангиз унда сиз:

Ўзингизга нима кераклигини яхши биласиз. Нарса-буюмларнинг сифатли ёки сифатсиз эканини осон ажратасиз. Ҳар қандай вазиятда ўзингизни эркин ҳис қиласиз ва ўзингизга ишонасиз. Замонавий урф, анъаналарни кузатиб борасиз. Кучли шахслар, айниқса, эркаклардан узоқроқ юришни маъқул деб ўйлайсиз. Эркаклар аёлларнинг инжиқликларини тўғри тушунишларини истайсиз. Ташқи кўринишингиз, либосларингиз ва тақинчоқларингизга етарли вақт ажратасиз.

Катта ҳажмдаги сумка тутсангиз, унда сиз:

Фавқулодда кузатувчан ва эҳтиёткорсиз. Ҳамма нарсани олдиндан захирасини яратиб қўясиз. Ҳаётдаги ўзгариш ва бурилишларга ишончсизлик билан қарайсиз. Агар чиройли ёки қулай нарсани танлаш керак бўлса, албатта, қулайини танлайсиз.

Оилада меҳрибон аёл ва она бўлишга интиласиз. Ғайратли ва шижоатли бўлиш сизнинг шиорингизга айланган.

Ғайриоддий ва кутилмаган ёрқин рангдаги сумкаларни афзал билсангиз:

Сизни ижодкорлар тоифасидан деб айтиш мумкин. Шахсиятингиз ҳақида фикрингиз жуда юқори. Сизни ёқимтой дейишдан кўра, кўпроқ «тили аччиқ» деб таърифлаш тўғрироқ. Хаёлан янги ва эртаклардагидек сарой қуришни ният қиласиз. Негадир асосий нарсаларга иккинчи даражали баҳо берасиз. Кўпчиликни хушламасангизда, ҳамманинг эътиборида бўлишни хуш кўрасиз. Шу ўринда ташаббусни қўлдан бой бермайсиз. Кулгига мойил, ҳазилкаш кишилар билан мулоқот қилишни ёқтирасиз.

Кўриниши оддий сумкаларни ёқтирсангиз:

Ишбилармон ва омилкорсиз. Ақл билан иш кўришдан кўра кўпроқ ҳиссиётларингизга қулоқ соласиз. Ўзингизга қарши чиқадиган пайтларингиз ҳам бўлади. Янгиликни ҳечам қулайликдан устун қўймайсиз. Маълум одатларга кўниккансиз. Шунингдек, ортиқча ҳашамни хушламайсиз. Иложи бўлмас нарсаларни орзу қилмайсиз.

Севгилингизнинг сизга нисбатан муносабатини ўзингизга аён даражадан ҳам кўпроқ билишни хоҳлайсизми? Унда қуйидаги тест сизга ёрдам беради, деган умиддамиз.

У лозим бўлганда сизга кўпроқ нималар ҳадя этади?
А) Ширинлик ва атирлар — 2 балл;
Б) Гул ва сувенирлар — 1 балл;
В) Китоб ва юмшоқ ўйинчоқлар — 3 балл.
Дидингиз ва характерингизга унинг муносабати?
А) Қандай бўлсам шундайлигимча қабул қилади — 2 балл;
Б) Чегарадан чиқишимга йўл қўймайди — 3 балл;
В) Ўзи мени замонавийликка ундайди — 1 балл.
Бир-бирингизни қанчалик тушунасиз?
А) Имкон қадар келишишга ҳаракат қиламиз — 1 балл;
Б) Тез-тез ури­шиб қоламиз — 2 балл;
В) Бир қа­рашда тушунишиб кетаверамиз — 3 балл.
Имкони бўлганда унинг сев­гисини синашни истайсизми?
А) Йўқ, унга ишонаман — 2 балл;
Б) Ҳа, чунки баъзида шубҳаланиб қоламан — 1 балл;
В) Бу муҳим бўлмаса ҳам, қизиқ бўлгани учун имкониятни қўлдан бермайман — 3 балл.

6 баллдан ўтолмаган бўл­сангиз, севгингиз сароб бўлиб чиқишига тайёр туришингизни маслаҳат берамиз. Негаки, у сизни осонликча ташлаб кета олади.

Очконгиз 8 баллга етган бўлса, сиз­ни табриклашимиз мумкин. У сизни чиндан севади. Лекин бу севгингиз ҳали мустаҳкам дегани эмас.

10 баллдан ўтиб кетдингизми? О, муҳаббатингизга ҳавас қилса арзийди. Маслаҳатимиз — шу севгингизга гард етказманг, асраб-авайланг, чунки у ноёб.

Яхши лавозимда ишлаш нафақат билим, тажриба, муомалаю муносабатни ҳам талаб этади. Қуйидаги кичик тест сизнинг ишга ва жамоадошларингизга нисбатан муносабатингизнинг ўзига хос томонларини аниқлашга ёрдам беради.

1. Инсон танлаган касби ортидан.
А. Албатта, моддий манфаатга эришиши даркор.
Б. Обрў-эътибор қозониши керак.
В. Бу ҳамманинг ўз истаги ва ҳаракатига боғлиқ.
2. Саёҳат ёки сафарга чиқдингиз. Анча олдин келган жойингизда йўналишни осон белгилай оласизми?
А. «Йўқ, ўзимча ҳаракатланишга қўрқаман».
Б. «Ҳа, агар бу жойлар менга ёқса».
В. «Албатта, чунки жуда зийракман».

3. Сиз учун аҳамиятли бўлган суҳбатдан кейин дарҳол нималар ҳақида гапирилганини эслаб, таҳлил қилишга тушасизми?

А. Дарров эслашингиз қийин.
Б. Айни пайтда сизни қизиқтирган гап-сўзларнигина ёдда тутиб қоласиз.
В. Ҳа, ҳеч қандай қийинчиликсиз.
4. Хорижий тилда талаффуз қилинган, сизга нотаниш бўлган сўзни хатосиз такрорлай оласизми?
А. «Ҳа, агар сўзловчи тўғри талаффуз қилган бўлса».
Б. «Бироз адашишим мумкин».
В. «Албатта, чунки диққат билан эшитаман».
5. Иш жараёнида бўш вақтингиз бўлса.
А. «Ҳар эҳтимолга қарши иш жойимда бўлиб тураман».
Б. «Ҳар доим ҳар хил, нима билан шуғулланишимнинг менга унча фарқи йўқ».
В. «Иложи борича бошқаларга халақит қилмайман ва ўз хаёлларим билан банд бўламан».
6. Бошлаган ишингизни қай ҳолатда тугатасиз?
А. «Натижа жуда оламшумул бўлишини кутиб ўтирмайман, салгина кўнглим тўлса бўлди-да».
Б. «Бу иш билан шуғулланиш жонимга текканида».
В. «Қачонки қилаётган ишим кутилган натижани берса».
7. Жамоавий тадбирларда.
А. Унчалик хушламайсиз, одатда раҳбариятнинг ҳимматидан мосуво қолмаслик учунгина қатнашасиз.
Б. Ўзингизни кўрсатишга ҳаракат қиласиз.
В. Ҳамкасбларингиз билан дилдан яйраб завқланасиз.
8. Иш жараёнида илгари сурган фикрингизни ўзгартиришингиз мумкинми?
А. «Жуда ноилож қолган тақдиримда, ўзгартиришга мажбур бўламан».
Б. «Асло, ҳар қандай вазиятда ҳам ўз фикримда собит тураман».
В. «Агар ҳамкабсларим аниқ далиллар келтиришса ва улар ҳақ бўлишса, фикримдан қайтаман».
9. Ҳамкасбларингиз билан хизмат доирасидан ташқарида ҳам яқинмисиз?
А. «Йўқ, иш бу — иш. Унга шахсий муносабатларни аралаштирмаслик керак».
Б. «Деярли ишдан ташқарида улар билан муносабат қилмайман».
В. «Албатта, оилавий йиғинларда ҳам борди-келдимиз бор, ҳатто».
Балларни ҳисоблаймиз!
«А» — 3 балл; «Б» — 0 балл; «В» — 6 балл.

0–24 балл. Атрофингиздагилар сиз ҳақингизда қандай фикрдалигини хаёлингизга ҳам келтирмайсиз. Ким билан ишлаяпсиз, ундан нималар ўрганиш мумкин — қизиқмайсиз. Топширилган вазафаларнинг уддасидан чиқасиз-у, лекин ўзингиз ташаббус кўрсатиб, бирор янги лойиҳага қўл урмайсиз. Шиоирингиз — «Бўйнимга қанча кам мажбурият олсам, шунча яхши!» Ҳамкасблар билан муносабатларни қалинлаштиришдан нима наф деб ўйлайсиз. Раҳбарият сизни яхши ходим санайди, бироқ бебаҳо эмас. Жамоадошлар ҳам сизга ишонқирамай қарашади. Кези келганида уларни қўллашингизга кўзлари етмайди-да. Ўз қобиғингизга ўралиб олманг. Ишга фақат пул топиш манбаи сифатида қарашда давом этаверсангиз, лавозимингиз ҳам ошмайди, ўз-ўзидан маошингиз ҳам. Фаолиятингиз билан боғлиқ мақсадлар ва ўзаро муносабатларни таҳлил қилиб, зарурат бўлса, ўзгартиришлар киритинг.

25–38 балл. Шахсий муносабатлар ва иш борасида қатъий чегара қўйгансиз. Бу бир томондан яхши. Аммо баъзида шу сабаб жамоага қўшилиб кетишга қийналасиз. Ўзингизни танитиб, ҳамкабслар билан дилдан суҳбатлашиб туринг. Вазиятларга мослаша олишингиз бироз қийин. Бошқаларга қайишни-ку гоҳида истамайсиз. Лекин унутманг, ҳар доим битимга эришиш мумкин. Қачонки, ҳамкасбларингиз билан муносабатларингизни илиқлаштирасиз, шунда карьерангизда ҳам ўсиш бўлади. Ёдда тутинг, раҳбарият асосан киришимли, ҳамма билан тил топиша оладиганларга юқори лавозимларни муносиб кўришади.

39–54 балл. Жуда киришимли, очиқ инсонсиз. Сиз билан тез дўстлашиб кетиш мумкин. Қачон гапириб, қачон жим туришни биласиз. Бу карьера қиламан деган киши учун жуда яхши сифат. Атрофингиздагиларнинг сизни ҳурмат қилиши, раҳбарият қадрлаши ҳам шу хусусиятингизнинг каромати. Сизга битта маслаҳат, ишда чегарани унутиб қўйманг.

Ҳаммамиз ҳам ўз жуфтимизнинг қалбига йўл топа олишни, унинг дунёқараши биланфеъл-атворимиз мос келишини истаймиз. Оила қуриш арафасидаги ёшлар ва эр-хотин муносабатларидаги самимийлик нечоғли муҳим-у, сохта муомала қанчалик хавфли? Ушбу тест сизга ришталарингиз қанчалик мустаҳкам эканини аниқлашга ёрдам беради. Бунинг учун (эркак ҳам, аёл ҳам алоҳида) тест саволларига жавоб тайёрлаб, ҳар бир “А” жавоб учун 5 балл, ҳар бир “Б” жавоб учун 0 балл қўйиши лозим.