8 sinf o zbekiston tarixi

S. Mo’g’illar qarorgohida.

7-sinf o’zbekiston tarixi test

A.Yovgarchilik paytida dushmanga qarshi harbiy yurishlarda qatnashish.

B. Qishloqlarning ziroatkor aholisi ustidan nazorat o’rnatish.

S. Dehqonni shahsiy qo’riqchisi.

4.11k O’rta asrlarda qanday tabaqalar shakllandi? 6-bet.

5.Qishloqning dehqonlarga qaram bo’lib qolgan ahli qanday nom bilan yuritilaai

6.11k O’rta asrlarda – ziroatchi oddiy qo’shchilar nima deb yuritiladi? 6-bet.

7.Zayiflashib borayotgan Qang’ davlatidan birinchi bo’lib qaysi davlat ajralil

8.Qaysi davlatni mahalliy Afrig’iylar sulolasiga mansub kishilar boshqaradi’

9. Milodiy III asr o’rtalarida Xorazm davlatining poytaxti dastlab hozirgi Qoraqalpog’istonning Ellikqal’a tumanida joylashgan qadimgi qaysi shahar I o’rnida bo’lgan? 7-bet.

10.Xorazmshohlar qasrining balandligi necha metr bo’lgan? 7-bet.

A.26, B.25, S.24, D. 22.

11.Tuproqqal’ada ibodatxona majmuasi qayerida joylashgan? 7-bet.

A. Shaharning G’arbiy qismida,

B. Shahar markazida,

D. Ibodatxonalar shaharnng xoxlagan joyida bo’lgan.

12. Tuproqqal’a shahrning umumiy maydoni qanchani tashkil etgan? 7-bet.

A.25gektar, B.22gektar, S.26gektar, D. 24 gektar.

13. Xorazmshox Afrig’ poytaxtni qaysi shaharga ko’chiradi? 7-bet.

D.Afrog’ poytaxtni ko’chirmagan.

14.Xorazmshox Afrig’ o’z qarorgohini achon ko’chiradi? 7-bet.

A.Milodiy 305- yilda.

B.Mil. aw. 305-yilda

D. Mil. avv.350-yilda.

15.Qaysi vaqtdan boshlab Xorazmning Afrig’iyshohlari betiga va orqasiga suvoriy tasvirlari tushirilgan tangalar zarb etganlar? 8-bet.

A.Poytaxt Katga ko’chirilgandan so’ng.

B.Afrig’ podshox bo’lgandan so’ng,

S.Qanf davlatidan ajralgandan so’ng,

D.Kat qayta tiklanib. Al-fir qasri ichida shox o’ziga yangi saroy qurqirgandan so’ng.

16.Qachon O’rta Osiyoga ko’chmanchi chorva dor, Xion nomli chorvador qabilalarining hujumi boshlandi? 8-bet.

A. IV asr boshlarida.

B. VI asr o’rtalarida,

S. IV asr o’rtalarida,

D. IV asrning 70 yillarida.

17.Xion nomli ko’chmanchi qabilalar O’rta Osiyoga qayerdan bostirib kirdi? 8-bet.

A. Sharqiy Turkiston va Yettisuvdan,

B.Sirdaryo va orol bo’ylaridan,

S. Chag’anyon va Toxaristondan,

D. Oltoy va janubiy sibirdan.

18.Xioniylar qachon kim boshchiligida Sug’dga bostirib kirdilar? 8-bet.

B.353-yil Grumbat boshchiligida,

S. 456-yil Kidar boshchiligida,

D. 353-yil Kubod boshchiligida.

19.Xioniylar O’rta Osiyoni janubida joylashgan qaysi podsholiklar bilan to’qnashdi? 8-bet.

S. Sosoniylar bilan,

D. Shopur II bilan.

E. S vaDjavoblar.

20.Sosoniylar shohi Shopur II hukumronlik yillari? 8-bet.

B. 309- 359 yillarda,

D. 309-379 yillarda.

21.O’rta Osiyoda Xioniylar hukumronligi qachon o’rnatildi? 8-bet

A. Ill asrning 60 yillarida.

B. V asrning o’rtalarida,

S. IV asrning o’rtalarida,

D. IV asrning 70 yillarida.

22. Xioniylar davlati qayerda qaror topdi? 8-bet.

A. Sirdaryo bo’ylarida,

B. Amudaryo bo’ylarida,

S.Sirdaryodan to Amudaryo havzasigacha bo’lgan yerlarda.

23.Xioniylar davlati qancha yildan oshiqroq hukumronlik qildi? 8-bet.

A.120-yildanoshiqroq. B.150-yildan oshiqroq.

S.II-asrdanoshiqroq. D. A va S javoblar.

24.Toharlar Xorazm hamda Amudaryo xavzasiga qachon kirib keladi? 8-bet.

A.IV-asrning70-yillarida. B.V-asrning 20-yillarida.

S.IV-asrning20-yillarida D.V-asrning 70-yillarida.

25.Toharlar kimlarning avlodlari hisoblanadi? 8-bet.

A.Eftallarni. B. Sosoniylarni.

26.Toharlarni yo’lboshchisi kim edi? 8-bet.

27.Tohariylar davlati qanday nom bilan tilga olinadi? 8-bet.

D. Xionoylar nomi bilan.

28.Kidariylar davlatining poytaxti qaysi shahar xisoblanadi? 8-bet.

D Poytaxti noma’lum yoki Termiz shahri taxmin etiladi.

29.Kidariylar davlati Sosoniylardan qachon qaqshatqich zarbaga o’chragan? 8-bet.

3O.Kidariylar Eftaliylar bilan to’qnashib O’rta Osiyoni tark etib qayerga chekinadilar? 8-bet.

AJanubiyHindistonga. B. Shimoliy Hindistonga.

S.G’arbiyHindostonga. D.Sosoniylar davlatiga.

31 .Kidariylar shimoliy Hindistonda necha yil hukumronlik qiladi? 8-bet.

32Eftaliylar diyorimizga qachon kirib keladi? 9-bet.

S.IV-asro’rtalarida D.V-asr 2- yarmida.

33. Eftaliylar yozma manbalarda qanday nomlar bilan tilga olinadi? 9-bet.

34. Eftal degan nom ilk bor “hiptal” shaklida nechanchi asr arman manbalarida o’chraydi? 9-bet.

35.Eftalni nima deb ataganlar? 9-bet.

A.Vahshunvar. B.VaytVavar. S. Anushurvon.

36. Vahshunvar qisqa vaqt ichida qayirni o’ziga buysindirdi? 9-bet.

37. Eftaliylar Sug’dda qaysi davlat hukumronligiga chek quyadi? 9-bet

38. Eftaliylar o’zoro aloqa ornatish maqsadida Xitoyga o’z elchilarini qachon junatadi? 9-bet.

A.459-yil. B.484-yil. S.456-yil. D. 455-yil.

39. Peruzning Sosoniylar podsholigida ho’kumronlik davri? 9-bet.

40.Sosoniylar shoxi eftaliylarga qarshi necha marotaba yurish qiladi? 9-bet.

41 .Eftaliylarga qarshi kurashgan Sosoniy hukmdori asrga to’shib qolganda qaysi imperator tomonida yiborilgan ulpon evaziga asrlikdan ozod etiladi? 9-bet.

B.Anushurvon. S.Zenon. D. Gurumbat.

42.Peruz 3- marotaba Eftaliylarga qarshi qo’shinni qachon otlantirdi? 9-bet.

43. Etaliylar qayerlarni o’z tassarufiga kiritgan? 9-bet.

B. Urimchi, Qorashar.

44. Xitoy manbalarida qayd etilishicha O’rta Osiyo yerlarida hamda sharqiy Turkistonda qachondan boshlab paxta ekilgan? 10-bet.

45.V-asrda barpo etilgan O’rta Osiyodagi kanalni eslang? 10-bet.

A.Darg’om,Zog’riq, B. Bolqash, Buzsuv.

S.Norin.Darg’om D. Bolqash. Norin.

46. Ipak yo’li savdosida Sosoniy savdogorlari bilan raqobatda asosan qayerliklar vositachilik rolini o’ynaganlar.l3-bet.

47.Ichki va tashqi savdo munosabatlarida Eftaliylar dastawal kimlarning tangalaridan keng foydalanganlar? ? 13-bet.

AToxarlarning. B. Vizantiya tangalaridan

S.Sosoniytangalaridan. D. Xorazmliklarning tangalaridan.

48. Eftaliylarning qaysi viloyatlari o’z mahalliy hokimlari tomonidan chiqarilgan chaqa tangalar mamlakatning ichki savdosida keng muomilada bo’lgan? 13-bet.

A.BuxorovaPoykand. B. Vordona va Naqshab.

S.Samarqand va Xorazm. D. Barchasi.

49.Kofir qal’adan topilgan sopol ko’za nechinchi asrga ta’luqli? 13-bet.

50. Charvodor aholi o’rtasida ilk o’rta asrlarda qaysi til muhiti hukumron edi? 13-bet.

A.Sug’diy til. B. Oromiy til.

51.O’troq aholining bir qismi qaysi tilda so’zlashgan? 14-bet.

52.Qaysi til xalqaro savdo tili xisoblangan? 14-bet.

53.Sug’diy tili qayir orqali Xitoy xududlariga kirib boradi? 14-bet.

A. Yettisuv va Farg’ona orqali.

B.Yettisuv, Farg’ona, Sharqiy Turkiston orqali.

S. Hindiston, Farg’ona, Sharqiy Turkiston orqali.

D. A. va B. javoblarto’g’ri.

54.Qaysi asrlarda Sug’d yozuvi Xorazm va Eftaliy yozuvlari tarqalgan edi? 14-bet.

A. IV-VI asrlarda.

55.Eftaliylar yozuvi qaysi yozuv asosidapaydo bo’lgan? 14-bet.

A.Sug’d yozuvi asosida. B. Xorazm yozuvi asosida .

S.Baqtriya yozuvi asosida. D. Oromiy yozuvi asosida.

56. Eftaliylar yozuvi necha harfdan iborat? 14-bet.

57. Eftaliylar hati qanday yozilgan? 14-bet.

A.O’ngdan chap tomonga. B. Kundalangiga.

S. Yuqoridan pastga qarab.

D. Chapdan o’nga qarab Ko’ndalangiga yozilgan.

58.O’rta Osiyolik shisha sozlar Xitoy hunarmandlariga qachon rangli shisha va shisha buyumlar yasashni o’rgatadilar? 14-bet.

S. VH-asrning I yarmida.

59. Turk haqonligi qachon vujudga keladi? 14-bet.

A. Vl-asr o’rtalarida.

B. V-asr II yarmida.

S. VH-asr II-yarmida

D. V-asr o’rtalarida.

60. Qayerlarda yashagan Turkiy qabilalami birlashtirgan turk xaqonligi davlati vujudga keladi? 14-bet.

A. Oltoy va janubiy Sibir. B. Sharqiy Turkiston va Oltoy.

S. Yettisuv va Sharqiy Turkiston D. Qashg’ar va Sharqiy Turkiston.

61.Turk hoqonligining asoschisi kim edi? 15-bet.

62.Turk xaqonligi qachon tashkil topgan? 15-bet.

A.551-yil. B.552-yil. S.553-yil. D. 554-yil.

63. Turk xaqonligining markazi qilib qayer belgilandi? 15-bet.

64.Turklarning g’arbga tomon yurishiga kim boshchilik qiladi? 15-bet.

A. Xisrav I Anishurvon.

65. 555-yilda Turklar qayerlargacha chuzilgan keng o’lkani egallaydi? 15-bet.

A.Amudaryodan to Orol dengizi bo’ylarigacha.

B.Yettisuv va Sharqiy Turkistonga tutashgan yerlarni.

S.Yoyiq va Etil daryosigacha tutashgan yerlarni.

D. Sirdaryo va Orol dengizigacha tutashgan yerlarni.

66.Tuklar Yoyiq va Itil bo’ylarini qachon zabt etadilar? 15-bet.

67.Shimoliy kavkazning bepayon yerlarini Turklar qachon egallab oladilar? 15-bet.

68.Sosonoylar qayerlarni Eftaliylardan tortib oladilar? 15-bet. A. Balx va Xurosonni

B. Marv va Badahshonni.

S. Taxariston va Chig’anyonni.

D. Parak va Chochni.

69. Xisrav I Anishurvon hukumronlik yillari? 15-bet.

D. 532-579 yillar.

70.Eron shohi turk xoqonligi bilan yuzaga kelgan kelishmovchiliklarni qanday yul orqali bartaraf etadi? 15-bet.

A.Taxariston va Chog’anyonni turklarga berish orqali.

B. Istemiga kuyov bo’lish orqali.

S. Ipak yo’li nazoratini turklarga berish orqali.

D. To’g’ri javob yo’q.

71.Eron askarlarining Balxga hujimi ko’magida turklar eftaliylar davlati yerlariga qachon bostirib kiradilar? 15-bet.

72.Parak hozirda nima deb nomlanadi? 15-bet.

73.Eftaliylar bilan Turklar o’rtasida jang necha ko’n davom etadi? 15-bet.

74.Eftaliylar davlati barham topgandan so’ng uninig yirlari Eron shoxi va turk xoqonligi qayerlami o’z tasarrufiga qushib oldi? 16-bet.

A.Amudaryoning janubiy qirg’oqlarigacha bulgan viloyatlar.

B. Amudaryoning soxillari buylab Kaspiy dengizgacha chuzilgan yirlar.

S. Sharqiy Turkistondan Vizantiyagacha chuzilgan yerlar.

D. To’gri javob yo’q.

75.VI asrning 70-80 yillarida Turk xoqonligi qayerlami o’z xududi chegarasi tarkibida hisoblaganlar? 16-bet.

A.Enasoyning yuqori oqimidan to Amudaryo bo’ylarigacha.

B.Manjuriyadan to Kemmuriy Bosforigacha.

S. Xitoydan Vizantiyagacha.

D.Ava B javob lar tug’ri.

76.Xukumdorning xokimiyati qanday udumlarga tayangan xarbiy majburiy boshqaruvga asoslangan edi? 16-bet.

A.Qo’ni qo’shnichilik udumlariga tayangan.

B Katta yer egalari udumlariga tayangan. S. Urug’- aymoq udumlariga tayangan. D. Xech qanday udumlarga tayanmagan.

77. Qabilalar birlashish ittifoqini nima tashkil etadi? 16-bet.

78.Elning xokimi nima nom bilan atalgan? 16-bet.

79. Qaysi axoliga nisbatan Budun yoki Qora budun nomi yuritilgan? 16-bet.

A.Utroq axoliga nisbatan.

B. Butun yurk xoqonligiga nisbatan.

S.Kuchmanchi chorvodor axoliga nisbatan.

D. Yarim utroq yarim kuchmanchi axoliga nisbatan.

80. Xarbiy bulinmaning tumanboshisi nima deb atalgan? 16-bet.

D. Tug’ri javob yo’q.

81.O’troq axolidan turklar qanday soliq olar edi. 17-bet.

B. Juziya va Yasoq.

D. A va B javoblar.

82.Turk xoqonligi qachon ikkiga bo’linib ketadi?

A. VI asrning 80- yillari oxirida.

B. VI.asming urtalarida.

S. VI asming 80-yillari boshida.

D. V asr oxirida.

83 G’arbiy turk xoqonligi tasarrufiga qayerlar kirgan? 18-bet.

A O’rta osiyo va Xorazim.

B . SHarqiy Turkiston va O’rta osiyo.

S.Kaspiy dengizdan sharqiy Turkistongacha.

D Yitti suvda Xitoygacha bulgan yirlar.

84.G’arbiy turk xoqonligining markazi qayir edi? 18-bet.

85. Ilk o’rta asrlarda shaharlarda hunarmandchilikning kengayishiga kimlar katta ta’sir ko’rsatdilar? 20-bet.

86.G’arbiy turk hoqonligi bilan Xitoy o’rtasida iqtisodiy aloqalar qaysi asrga kelib faollashadi? 20-bet.

S. VH-asrning I-yarmida.

D.VHI-asrning boshlarida. 87.Xoqonlikning savdo karvoni qachon Xitoyga etib boradi? 20-bet.

88.Qaysi asrlarda O’rta Osiyoda dehqonlar tomonidan yerlarni egallash jarayoni tobora avj olib zulm ko’chayadi?

89.Abro’y boshchiligidagi qo’zg’olon qachon yuz beradi? 21-bet.

90. Abro’y boshchiligidagi qo’zg’olon qayerda yuz beradi? 21-bet. A.Samarqandda.

91.Qo’zg’alon natijasida Abro’ydan jabrlangan mulkdor dehqonlar boy savdogorlar qayerga borib o’rnashadilar? 21-bet.

A. Balx va Nishopurga.

B.Turkiston va Tarozga.

S.Samarqand va Naqshabga.

D.Chirchiq va Iloqga.

92.Abro’y boshchiligiga qarshi Qoracho’rin kim boshchiligida qo’shin yuboradi? 21-bet.

93.Nechanchi asrlarga kelib O’rta Osiyoga bir necha mayda mamlakatlarga bo’linib ketdi?

94.V-VII-asrlarda viloyat va uning yerik shaharlariga tayangan qanchadan ortiq mustaqil hokimliklar tashkil topadi? 21-bet.

95.O’rta Osiyoda tashkil topgan mustaqil hokimliklar o’rtasidagi eng yerigi qasi edi? 22-bet.

D. Chirchir va Iloq.

96.O’rta Osiyoda tashkil topgan mustaqil hokimliklarning qaysilari Ixshitlik deb yuritilgan?

97.Toharistonning poytaxti qaysi shahar edi? 22-bet.

98.Toxariston aholisi qaysi dinga e’tiqod qiladi? 23-bet.

D. Har xil dinlarga.

99.Toxariston yozuvi necha harfdan iborat bo’lgan? 23-bet.

A. 22 ta B. 23 ta S. 25 ta D. 32 ta.

100.Farg’ona Ixshidligini markaziy shaharlaridan qaysilarni bilasiz? 23-bet.

A. Koson. B. Axsikat

S Quva. D. Barchasi.

101.Farg’ona vodiysida qayerlarda yilqichilik bilan shugullangan? 23-bet. A.Qurama tog’larida. B.Qoramozor tog’larida.

S. Hisortog’larida. D.A va B.

102.Chirchiq va Oxongoron vodiysida tashkil topgan hokimliklarni ayting? 24-bet.

A. Choch va Iloq. B.Koson va Axsikat.

S. Axsikat va Choch. D. Koson va Iloq.

103.Chochning hukmdori nima deb yuritilgan? 24-bet.

A.Ixshid. B.Tudun. S.Hokim. D. Shahanshoh.

104. Iloqning markazi qaysi shahar bo’lgan? 24-bet.

A. Choch. B.Tunkat.

105.Iloqning hokimlari nima deb atalar edi? 24-bet.

A.Ixshid. B.Hokim. S. Dehqon. D. Tudun.

106.Sug’d va Xorazm yozuvlari qaysi yozuv asosida vujudga kelgan? 25-bet. A. Turkiy yozuv asosida.

B.Oromiy yozuv asosida.

S. Finikiya yozuvi asosida.

D. Kushon alifbosi asosida.

107.”Nadjorlik” so’zining ma’nosini eslang? 25-bet.

A. O’ymakorlik. B.Zargarlik.

S. Egardo’z. D. Duradgorlik.

108. Tohar yozuvi qaysi yozuv asosida shakllangan edi? 26-bet.

A. Oromiy yozuv. B. Turkiy yozuv.

S. Bahtar yozuvi. D. Kushon yozuvi.

109.Xat, hujjat ayrim ahborotlar kabi maktublar asosan nimalarga yozilgan? 26-bet.

S. Kamdan-kam hollarda qog’ozga D.To’g’risi keltirilmagan.

1lO.Bizning zamonimizgacha saqlanib qolgan sug’d yozuvlari Panjakent yaqinidagi qayerlardan topilgan? 26-bet.

A.Qal’ayi Mug’dan. B. Sharqiy Turkistondagi Turfon.

S.Afrosiyobdan. D. Barchasi.

Ill.Panjikent yaqinidagi topilgan sug’d yozuvlarida nimalar keltirilgan? 26-bet.

A. Sug’dning siyosiy tarixi.

B.Huquq va qonunlari.

S. Iqtisodiy va diniy e’tiqodlari.

112.Sug’dda o’g’il bolalar necha yoshga to’lganda yozuv handa hisobga o’rgatilgan? 26-bet.

A. 5 yoshga. B. 14 yoshga.

S. 6 yoshga. D.7 yoshga.

113.Sug’dda o’g’il bolalar necha yoshga to’lganda savdo ishlarini o’rganish uchun o’zga mamlakatlarga jo’natilgan? 26-bet.

A. 19 yoshga. B. 18 yoshga.

S. 20 yoshga. D. 16 yoshga.

114.Sug’d xati asosida qaysi yozuv shakllandi? 26-bet.

S.AvaB. D. to’g’risi keltirilmagan.

115.Uyg’ur yozuvi asosida qaysi yozuv shakillandi? 26-bet.

A. Tohar va Sug’d yozuvi.

S.Turk va Eftal yozuvi. D. Kushon va Hind yozuvi.

116.Sug’dlarning kattagina guruhi qaysi podsholik qarorgohida yashaganlar? 26-bet.

A. Kidariylar qarorgohida.

B. Turk xoqonligi qarorgohida.

S. Mo’g’illar qarorgohida.

D. Eftallar qarorgohida,

117.Ko’k turk xati nechta harfda iborat? 26-bet.

A.38-40harfdan B. 28-38-harfdan

S.18-20harfdan D. 18-40 harfdan.

118.Qadimgi Ko’k turk bitiklari qayerlardan topib o’rganilgan? 26-bet.

A. Oltoy, Sharqiy Turkiston.

B. Ettisuv va Farg’ona.

S.Zarafshon vodiylarida. D. Barchasi to’g’ri.

119.Nechanchi asrlarda O’rta Osiyoda bir nechta mahalliy dinlar mavjud bo’lib aholining asosiy qismi Zardushtiylik diniga e’tiqod qilgan? 26-bet

A. IV-VI asrlarda. B. V-VII asrlarda. S. VI-VII asrlarda.D. VH-Vffl asrlarda

120.VI-VII asrlarda O’rta Osiyoda qanday mahalliy dinlar mavjud bo’lgan? 27-bet.

A. Buddaviylik va Xristianlik.

8 sinf o’zbekiston tarixi

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIM VAZIRLIGI Buxoro viloyati Xalq ta`limi boshqarmasi Kogon shaxar Xalq ta`limi bo’limi 5 -umumiy o`rta ta`lim maktabi tarix fani o’qituvchisi Raxmatov Ramshod ning ochiq dars

FAN: O’ZBEKISTON TARIXI

8 -SINF

O‘ZBEK XONLIKLARI VA ROSSIYA IMPERIYASI MUNOSABATLARI

Darsning shiori :

“ Aytib ber – men unutaman, ko’rsat – tushunaman Bu narsani o’zim bajarishim uchun sharoit yarat – va men o’rganaman ”.

Ta’limiy maqsad – o‘quvchilarga O‘rta Osiyo va Rossiya xalqlari o‘rtasidagi munosabatlar, savdo aloqalari uzoq zamonlardan beri davom etib kelayotganligi va buni o‘ziga xos xususiyatlari haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy maqsad – o’quvchilarga tarixni zamon bilan bog’lash ko‘nikmasini hosil qilish;

Rivojlantiruvchi maqsad – o‘quvchilarni millatlararo totuvlik, bag‘rikenglik ruhida tarbiyalash .

MUSTAQIL ISH

MUSTAHKAMLASH

“ Marra tomon olg‘a” ,

“ Tushunchalar asosida matn tuzish ”,

“ To’g’ri top”

Noan’anaviy, yangi bilim beruvchi dars

a) og`zaki, yozma

b) ko`rgazmali, amaliy

d) texnikaviy

• b) ko`rgazmali, amaliyd) texnikaviy
• b) ko`rgazmali, amaliyd) texnikaviy

Marra tomon olg‘a ,

Tushunchalar asosida matn tuzish,

Mavzuga oid rasmlari.

Tarixiy xarita, ko’rgazmalar, darslik,

xarita, rasmlar, axborotlar, vatman qog‘oz

televizor, videoproyektor, kompyuter.

KUTILADIGAN NATIJALAR:

O`qituvchi uchun :

Berilgan vaqt ichida mavzu mazmunini izchil yoritilishida o`quvchilarni yo`naltira olish.

O`quvchi uchun :

Mustaqil fikr yuritish ko`nikmasini hosil qilish, o`quvchilarda novatorlik mahoratini shakllantirish, ajdodlarga nisbatan hurmat hissini uyg`otish

Sinfda guruhlarning joylashuvi

DARSNING BORISHI.

Tashkiliy qism

O‘tgan mavzuni takrorlash

Yangi mavzu bayoni

8 daqiqa

Yangi mavzuni mustahkamlash

Dars yakuni va uyga vazifa berish

Buxor xonligi

Qo’qon xonligi

Fanlararo bog`liqligi:

geografiya, matematika, din tarixi,

Xiva xonligi

Guruhlarning nomi:

Lets check your knowledge

Darsning oltin qoidalari

(ko`chma doskada yoziladi)

O`zgalar fikrini tinglay olish va munosabat bildirish .

Tartib – intizom .

Adolat – ahillik

rioya qilish

Raqobat – rostgo’ylik

II. Uyga vazifani takrorlash .

“ Marra tomon olg‘a” degan usul bo‘yicha savollardan tashkil topgan o‘yinlarni amalga oshir iladi. O’tgan mavzu bo‘yicha o‘quvchilar tomonidan uyda tuzib kelingan bir guruhning savollari boshqa guruhga beriladi. Bilim cho‘q q ilarini zabt etish uchun marra sari olg‘a!

Savollar

• XVI asrda safaviylar qaysi davlatda hukmron edilar ?
• Pekinda Xitoy – Qo’qon shartnomasi imzolangan yil ?
• Movorounnahr,Eron va Hindiston yo’nalishida o’ziga xos darvozani o’tagan hudud ?
• Boburiy hukmdor Akbarshoh bilan 4 marotaba elchilik munosabatlarini olib borgan shayboniy hukmdor kim ?
• Mustaqil Afg’oniston davlati qachon tashkil topdi ?
• 1773 – 1793 – yillarda hukmronlik qilgan Afg’oniston hukdori ?

• Eron
• 1832 – yil
• Xuroson
• Abdullaxon II
• 1747 – yil
• Temurshoh

II. YANGI MAVZU BAYONI

• Savdo aloqalari
• XVII asrda elchilik munosabatlari
• Rossiya imperiyasi tazyiqining kuchayishi

XI-XII-asrda-Markaziy-osiyo

Yangi mavzu bayoni

XVI asrda jahondagi yirik davlatlar tomonidan dunyoni boiib olish boshlangan davrda Rossiya Qozon, Astraxan, Sibir xonlikarini zabt etdi. Natijada Rossiya va o‘zbek xonliklari bir-biriga bevosita qo‘shni bo‘lib qoldi. Bu holat ularning o‘zaro muno- sabatlarini yanada rivojlantirishga imkoniyat yaratdi. Markaziy Osiyoning savdo-hunarmandchilik doiralari o‘z mahsulotlarini, ayniqsa, ipak, paxtadan to‘qilgan matolami talab qilayotgan Rossiya bilan savdo-tijorat munosabatlarini rivojlantirishdan g‘oyat manfaatdor edi.

1619-yilda Imomqulixonning elchisi XVII asrda elchihk Odambiy Moskvaga boradi va Mixail Romanov qabulida bo‘ladi. Podsho Odambiy bilan birgalikda Buxoroga Ivan Xoxlov boshchiligida elchilarni yuboradi. I. Xoxlovni Imomqulixon qabul qiladi, rus podshosi iltimosiga binoan o‘z saroyidagi 23 nafar ms asirlarini ozod qiladi. I. Xoxlov 1620— 1622-yillarda Buxoro xonligining ichki va tashqi siyosati haqida qimmatli ma’lumotlar to‘playdi. U qimmatli sovg‘alar bilan Moskvaga kuzatiladi. Yozma manbalarga ko‘ra, XVI—XVII asrlarda Buxoro va Xiva xonliklariga Rossiyadan 12 marta elchilar kelishgan. 1583 — 1600-yillarda Moskvada 5 marta Buxoro elchilari, 2 marta Xiva elchilari bo‘lish- gan. Bu misollar Markaziy Osiyo va Rossiya o‘rtasida savdo- diplomatik aloqalarning ancha faollashganligidan guvohlik beradi.

Yangi mavzu bayoni

XVIIasrdan boshlab Rossiya imperiyasming o’zbek xonliklari bilan bo‘lgan munosabatlarida tazyiq o‘tka- zish ustunlik qila boshladi. Bu Rossiya imperiyasining siyosatida Markaziy Osiyo xonliklarini savdo-sotiqda kamsitish, ularning tabiiy boyliklariga ko‘z olaytirish, strategik maqsadlarni ro‘yobga chiqarish kayfiyatining kuchaygan- ligida yaqqol namoyon bo‘la boshladi.Pyotr I Buxoro va Xiva xonliklarini siyosiy jihatdan Rossiyaga teng davlatlar emas, deb hisoblab, ularga tazyiq o‘tkaza boshladi. Bunga xonliklardagi ichki siyosiy ahvol ham qulay sharoit yaratib bergan edi. Masalan, Xiva xoni Shohniyoz 1700 yilda Pyotr I huzuriga yashirincha elcln yuborib, Xivani Rossiya tobeligiga qabul qilishni so‘ragan. 1709-yili toj-u taxt vorisl Muhammad ham shunday qilgan edi, Pyotr I Xiva xoniga jo‘natgan yorlig’ida shunday gaplar yozilgan edi: „Shohonii muruwat ko‘rsatib, xonning qo‘l ostidayl jamiki narsalari bilan birga, abadiy tobeligimizga olamiz“.

“ Tog’ri top” usuli. Bunda har bir guruhdan bir ishtirokchi chiqadi. Uning qo’liga mutafakkirlardan birining surati va savollar yozilgan bo’ladi, jamoadoshlariga rasmni ko’rsatmay savollarni o’qiydi. Guruh a’zolari uni topishlari kerak.

IV Mustahkamlash