9 sinf biologiya fanidan referatlar
Povidlo, qiyomlar kimdan bo`lur ayt?
Бақылау тест. Биология. 9 – сынып
15. Нәсілдік т ұқымқу алаушылық белгіні сақтап, ұрпаққа бер уші: :
А) хромосома В) митохондрия С) пластидтер Д) рибосома Е) лизосома
16. Фотосинтезд ің неше саты сы бар:
А) 1 В) 2 С) 3 Д) 4 Е) 5
17. Өсімдік фот осинтезінің қай с атысын да АТФ – ны синтездейд і:
А) қараңғы сатысында В) 1 – ші сатысында С) жарық сатысында
Д) 2 – ші сатысында Е) 3 – ші сатысында
18. Өсімдік фот осинтезінің қай с атысын да оттегін бөлі п шығарады:
А) қараңғы сатысында В) 1 – ші сатысында С) жарық сатысында
Д) 2 – ші сатысында Е) 3- ші сатысында
19. Нәруыз биосинтездері қ андай екі ке зеңдерден тұ рады:
А)Транскрипция және полисома
В) Транскрипция және антикодон
С) Транскрипция және репликация
Д) Транскрипция және трансляция
Е) трансляция және репликация
20. Гомологиялық хромосома ның мей оздық бөліну і кезінде бір –бірімен тығыз
жанасуы . .. деп аталады:
А) кроссинговер В) конъюгациялан у С) трансляция
Д) партеногенез Е) транскрипция
21. Митоздық б өліну кезінде а налық жасу шадан қанша жа с жасушалар па йда
А) 1 В) 2 С) 3 Д) 4 Е) 5
22. Жыныс жасу шалардағы х ромосомалар дың жиынтығы :
А) 1n В) 2n С) 3n Д) 4n Е) 5n
23. Мейоздық жолм ен бөлінет індер:
А)қуық бұлшық еті, эпителий ұлпасы В) эмбриондық ұлпалар
С) зақымдалған ұлпалар Д)прокариоттар Е) жыныс жасушалары
24. Мейоздық кезең де хромосомал ар жиынтығ ы:
А) өзгеріссіз қалады. В) бір жұбы артып кетеді С) кездейсоқ өзгеріске ұшырайды
Д) екі есе көбейеді Е) екі есе азайады
25. Гидра, маржан, а шытқы саңы рауқұлақтар ының жыны ссыз көбею ж олы:
А) вегетативті
С) бүршіктену
Д) конъюгация
Е) партеногенез
Биология. 9 – сынып. Бақылау тест. І тоқсан. І – нұсқ а .
Кілті: 1Д; 2 – Д; 3 – А ; 4 – С; 5 – С; 6 – С; 7 – Е; 8- А; 9 – Д; 10 – С; 11 – Е; 12 – А; 13 – С; 14 – С;
15 – А; 16 – В; 1 7 – С; 18 – А; 1 9 – Д; 20 – В; 21 – В; 22 – В; 2 3 – Е; 24 – Е; 25 – С.
Биология. 9 – сынып. Бақылау тес т. І тоқсан. ІІ – нұсқа.
1. Жасушадағы к өмірсудың рөлі қандай ?
А) қорғаныштық В) тасымалдаушылық С) хабарлаушы Д) реттеуші Е)
энергетикалық
2. Ақуыздың мо номерлеріне не жатады? :
А) глюкоза В) амин қышқылдары С) азот негіздері Д) ферменттер Е)
9 sinf biologiya fanidan referatlar
Agar bolalar erkin fikrlashni o‘rganmasa,
berilgan ta’lim samarasi past bo‘lishi muqarrar.
Ta’lim jarayoniga zamonaviy yondashuvlar, ularning maqsad va vazifasi, k е lib chiqishi, uning sabablari, unga bo`lgan ehtiyojlar, noan’anaviy ta’limning nazariy g`oyalari, ta’lim jarayonida qo`llaniladigan noan’anaviy ta’lim usullarining turlari va ahamiyati, ularning faoliyati, nazariy fan, o`quv fani, ta’lim-tarbiya tizimi, ta’lim-tarbiya jarayoni, xususiy fanlarni o`qitish t е xnologiyalari, turli fanlar bilan bog`liqligi va ilmiy tadqiqotlar sohasiga xos ko`rinishlarini, o‘qituvchi o‘quvchilarni faollashtiradigan, o‘zi va o‘rganuvchi uchun qulay bo‘lgan yo‘llarni, usul va uslublarni, o‘qitish shakllari, metod va vaziyatlarni izlaydi hamda zamonaviy o‘qitish texnologiyalarga suyanib o‘quv jarayoni samaradorligini oshiradi. O‘quvchilarni mustaqil fikrlashga o‘rgatib, o‘quv jarayonining yuqori sifat va samaradorligiga erishadi. Buning uchun har bir o‘qituvchi o‘z fanini o‘qitishning eng samarali zamonaviy usullarini puxta bilishi va bu sohadagi yangiliklarni uzluksiz o‘rganib borish orqali o‘z kasbiy mahoratini muntazam oshirib borishi talab qilinadi.
Biologiyadan tuzilgan DTS o’quvchilarning egallashi lozim bo’lgan bilim, ko’nikma va malakalar me’yorlangan bo’lib, uni o’quvchilar dars davomida egallashlari ancha mushkul.
Shu sababli, o’qituvchi o’qitishning zaruriy shakli bo’lgan uy vazifalari va darsdan tashqari ishlarda o’quvchilarning muayyan ko’nikma va malakalarni egallashlarini nazarda tutmog’i lozim.
Jumladan, “Botanika” o’quv fani DTSda o’quvchilar tomonidan:
O’simliklarda boradigan hayotiy jarayonlarni aniqlash maqsadida kuzatishlar o’tkazish, oddiy tajribalar qo’yish;
O’simliklarni parvarish qilish:
Qalamcha tayyorlash va qalamchadan ko’paytirish, payvandlash;
Tabiatda o’zini tutish qoidalariga rioya qilish;
Darslikdagi matn va rasmlar bilan ishlash;
Darslik mundarijasi yordamida mo’ljal olishni bilish, matn va rasmlar bilan ishlay olish, mavzuning asosiy mazmunini farqlay olish, savollarga javob berish, biologik atamalar lug’ati bilan ishlay olish ko’nikmasiga ega bo’lishi qayd etilgan.
Mazkur ko’nikmalarni tarkib toptirishda darsdan tashqari ishlar muhim rol o’ynaydi. Shu sababli, yuqoridagi ko’nikmalarni o’quvchilarda tarkib toptirish uchun o’qituvchi uy vazifasi va darsdan tashqari ishlarni maqsadga muvofiq tashkil etishi lozim.
Uy vazifalari darslik bilan ishlash, qo’shimcha adabiyotlarni o’qish, mavzuga oid rasmlarni chizish, tabiiy obyektlar ustida kuzatish o’tkazish va oddiy tajribalar qo’yish bilan ifodalanadi.
Darslik bo’yicha uy vazifalari o’quvchilarning dars mavzusi bilan bog’liq bo’lgan o’qituvchining amaliy va darslik bo’yicha topshirig’ini uyda mustaqil bajarishlarini tashkil etish shaklidir.
Ommaviy kechalarda maktabning ko’pchilik o’quvchilari bir necha sinf yoki butun maktab jalb etilishi mumkin.
Odatda maktabda turli tadbirlar: qishlovchi qushlarni boqish, yovvoyi o’simliklarni urug’lari va mevalarini terib saqlashga bag’ishlangan kechalar o’tkazilishi mumkin. Bunday kechalarda maktabning ko’pchilik o’quvchilari bir necha sinf yoki butun maktab jalb etilishi mumkin.
Bu esa sinfdan tashqari ishning ommaviy formasiga kiradi. Bu ish biologiya o’qituvchisi, yosh tabiatshunos to’garagining azolarini faollari ishtirokida, maktab ma’muriyati ishtirokida olib boriladi.
Endi biologiya bo’yicha yuqorida sanab o’tilgan ommaviy sinfdan tashqari mashg’ulotlarning ayrim turlari xaqida fikr yuritamiz.
Mavzuiy biologik kechalar biologiya, meditsina va qishloq xo’jaligi fanlarining turli soxalari xamda ularda erishilgan ulkan muvoffaqqiyatlar, kashfiyotlar, atoqli biolog olimlarning xayoti va ilmiy faoliyatini yoritishga bag’ishlanadi.
Biologik kechalar ta’lim va tarbiya jixatidan g’oyat kata amiyatga ega. Biologik kecha l arda o’quvchilarga h ar xil tirik mav judotlar (o’simlik, xayvon va mikroorganizmlar) xayotiga oid, med itsina va qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi xamda tabiatni o’r ganish bilan bog’liq bo’lgan juda ko’p qiziqarli ma’lumotlarni bayo n qilish mumkin bo’ladi, shu or q ali ularning organik olam va hayot to’g’risidagi bilim doira l arini kengaytirish, fanni o’r ganishga bo’lgan qiziqishlarini yanada kuchaytirish imkoniyati tug’ iladi.
Odatda biologiya bo’yicha mavzuiy kechalar har chorakda bir marta, ba’zan bir yilda ikki marta o’tkaziladi. Ularni tayyorlash o’tkazishda fan o’qituvchisi doim tashabbus ko’rsatadi va yetakchilik qiladi.
Kecha o’tkazishga tayyorgarlik uning mavzusi va dasturini belgilash bilan boshlanadi. Kecha mavzusi aktual (muhim) va o’quvchilarning qiziqishiga mos bo’lishi bilan birga biologiya fani, qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishi, meditsina amaliyotining ayrim soxalari bo’icha o’quvchilar bilimini boyitish va chuqurlashtirish, ularda ilmiy dunyoga qarashni rivojlantirish kabi vazifalarni bajarishga qaratilgan bo’lsin.
Mavzuiy kechalar faqat ilmiy masalalarini yoritish bilan cheklanmaydi, ular o’quvchilar uchun ko’ngilli dam olish, vaqtni madaniy va unumli o’tkazish vositasi xam xisoblanadi. Shunga ko’ra kechada ilmiy ma’ruza va axborotlar bilan bir qatorda turli badiiy chiqishlar (deklaratsiya, intermediya, kinofilm namoyish qilish, ashula va raqs kabilar) xam tashkil qilinadi.
Kecha mavzusi belgilangach, uni n g mazmuni va strukturasini i fodalovchi dastur tuziladi. Unda kechaning qanday izchillikda bori shi aniq belgilanadi.
Kecha dasturi yosh tabiatshunoslar to’garagi a’zolarining faol ishtirokida tayyorlanadi. Tayyorgarlik ishiga qanchalik ko’proq o’quvchilar jalb qilinsa uning ommaviyligi va ta’sirchanligi shunchalik yuqori bo’ladi. Kecha dasturini tayyorlashda mavzu bo’yicha ma’ruzachi va so’zga chiquvchilar tayinlanadi. Bunda mavzu bo’yicha bitta ma’ruza bilan cheklanish yaramaydi. Asosiy mavzu bir necha (2-3) kichik mavzuchalarga bo’linib, ularning har biriga ma’ruzachi, har bir ma’ruza bo’yicha so’zga chiquvchilar belgilanadi. Shundan keyin dokladchi va so’zga chiquvchi o’quvchilar bilan alohida ish olib boriladi (tegishli adabiyot bilan ta’minlash, ma’ruza rejasini tuzishga yordamlashish, ma’ruza matnini ko’rib chiqish va tuzatish, ma’ruzani o’qitib ko’rish va h.k.).
Kechani tegishli ravishda bezatishga ham katta e’tibor berish kerak. Ayniqsa kecha o’tkaziladigan joyni mavzuiy yo’nalishda bezatish, kechaga bag’ishlab devoriy gazeta, jurnal va foto montaj chiqarish, hatto kichik mavzuiy ko’rgazma tashkil qilish g’oyat o’rinli bo’ladi. Bu ishlar ham yosh tabiatshunoslar va boshqa faol o’quvchilar ishtirokida amalga oshiriladi.
Kecha dasturini tayyorlashning yana bir muhim masalasi — uning badiiy qismini ta’minlashdir. Dasturda mo’ljallangan barcha badiiy chiqishlar, ko’rsatiladigan ilmiy — ommabop kinofilmlar va boshqa ekran vositalari oldindan puxta tayyorlanishi kerak. Bunda ayniqsa badiiy chiqishlarni tayyorlashda maktab o’quvchilar tashkilotining yaqindan yordamiga asoslanish kerak bo’ladi.
Ko’pincha biologiya kechasining strukturasiga (rejasiga) mavzu bo’yicha viktorina o’tkazish xam kiritiladi. Viktorina o’quvchilarning o’z bilimlarini namoyish qilishga imkon beradi va ularning fanni o’rganishiga bo’lgan qiziqishlarini yana xam oshiradi.
Biologiya bo’yicha mavzuiy kechalar o’tkir zehnlilar musobaqasi tarzida xam o’tkazilishi mumkin. Biroq kechalar qanday shaklda tashkil qilinishidan qatiy nazar, ular tantanali vaziyatda o’tkazilishi kerak. Kechaga ota -onalar, jamoat va xo’jalik tashkilotlari, qo’shni maktablardan vakillar mexmon sifatida maxsus taklifnoma bilan chaqirilishi lozim.
Ijtimoiy foydali tabiatshunoslik kompaniyalari. Bu turdagi ommaviy sinfdan tashqari mashg’ulotlarni amlaga oshirishda maktabning ko’pchilik o’quvchilari ishtirok qiladilar. Ommaviy tabiatshunoslik tadbirlari ijtimoiy va foydali xarakterga ega bo’ladi, chunki ular ma’lum iqtisodiy manfaat keltirish bilan birga o’quvchilarning g’oyaviy, siyosiy jixatdan tarbiyalash, bilimni chuqurlashtirish, amaliy o’quv va ko’nikmalar xosil qilishga yordam beradi.
Ommaviy tabiatshunsolik tadbirlari maktab miqyosida va kompaniya tarzida o’tkaziladi. Ular mazmun jixatidan ko’pincha tabiatni qo’riqlash masalalari bilan bog’lanadi. “Ko’kalamzorlashtirish oyligi”, “Bog’ xaftaligi”, “O’rmon xaftaligi”, “Gullar xaftaligi”, “Qushlar kuni”, kabi kompaniyalar shular jumlasidandir. Bu tadbirlar ko’pincha baxorda va ba’zan kuzda o’tkaziladi; yo’l yoqlari va boshqa jamoat foydalanadigan joylarga har xil daraxt xamda butalar o’tkaziladi, urug’lar sepiladi va ularni parvarish qilish tashkil qilinadi. Bu ishlardan maqsad – maktab o’quvchilarini ko’kalamzorlashtirish va yashil o’simliklarni qo’riqlash ishiga jalb qilishdir. Oqibatda mevazor bog’lar, o’rmon uchastkalari, park va bulvarlar, daraxtzor va gulzorlar dunyoga keladi. Yuqoridagi tadbirlar, g a rchi kampaniya nomi bilan yuritilsa xam , ular davomli xarakterga egadir. O’quvchilar o’tkazilgan ko’chat va ko’kar tirilgan maysalarni parvarish qilish xamda qo’riqlashda dav om etadilar.
Ommaviy tabiatshunoslik tadbirlaridan “Qushlar kuni”ni o’tkazish ham ta’lim — tarbiya jihatidan g’oyat axamiyatlidir. Bu kompaniya dala va bog’larga qushlarni jalb qilish xamda ularni qo’riqlash maqsadida o’tkaziladi. “Qushlar kuni”ni o’tkazish oqibatda bog’ va dalalarga zararkunanda xashoratlarni qiruvchi foydali qushlar jalb qilinadi va bu bilan xosilni saqlab qolish uchun sharoit yaratiladi; o’quvchilarda qushlarga nisabatan extiyotkorlik munosabati tarbiyalanadi; o’quvchilar ijtimoiy — foydali ishda qatnashgan bo’ladilar.
Barcha ommaviy tabiatshunoslik tadbirlari maktabning o’quv — tarbiya rejasi asosida va direktor raxbarligida o’tadi, bu ishda biologiya o’qituvchisi doim tashabbuskor bo’ladi.
Har bir ommaviy tabiatshunoslik kompaniyasini puxta tayyorgarlik bilan o’tkazish kerak. Masalan, “Bog’ xaftaligi”ga tayyorlanishda qanday meva ko’chatlarini qayerlarda o’tkazilishi xamda bu ko’chatlarni qayerdan keltirilishini aniqlab olinadi. Keyin mo’ljallangan ko’chatlar o’g’it materiali va ish quroli xozirlanadi, kompaniyada kimlar (qaysi sinf o’quvchilari) ishtirok qilishi belgilanadi.
“Qushlar kuni”ga tayyorlanishda. Qaysi qushlar uchun qanaqa va qancha uya yasash, ularni qayerlarga osish masalasi oldindan rejalashtiriladi, zarur bo’lgan material va asbob uskunalar hozirlanadi.
O’tkaziladigan kompaniyaning ommaviyligini ta’minlash, ya’ni unga imkoniyat boricha ko’proq o’quvcilarni jalb qilishi muhim ahamiyatga ega. Shu maqsadda kompaniyaning mazmuni va mohiyati to’g’risida sinflarda suhbatlar o’tkazish, kompaniyaga bag’ishlab devoriy gazeta chiqarish e’lonlar osish kerak bo’ladi. Barcha tayyorgarlik ishlarida biologiyani o’rganishga qiziqqan o’quvchilar-yosh tabiatshunoslar faol qatnashadilar, ular biologiya o’qituvchisi rahbarlik qiladi.
Quyidа 9-sinf o`quvchilаri bilаn o`tkаzilаdigаn «YOsh biоlоglаr» to`gаrаgining nаmunаviy ish rеjаsi kеltirilmоqdа.
Оmmаviy rаvishdа оlib bоrilаdigаn mаshg`ulоtlаr bоshqа turdаgi mаshg`ulоtlаrdаn ko`p sоndаgi o`quvchilаrning ishtirоk etishi bilаn fаrqlаnаdi. Оmmаviy mаshg`ulоtlаr o`zining tа`limiy, tаrbiyaviy vа rivоjlаntiruvchi funksiyasi bilаn o`quvchilаrning jаmоаsigа ijоbiy tа`sir ko`rsаtаdi. SHu sаbаbli biоlоgiya o`qituvchisi оmmаviy mаshg`ulоtlаrni tаlаb dаrаjаsidа tаshkil etilishigа e`tibоrini qаrаtishi lоzim.
Bоtаnikаni o`qitishdа «Gullаr bаyrаmi», «Mеhrjоn bаyrаmi», «O`simliklаr so`zlаydi», «Biz ibn Sinо vоrislаrimiz», zооlоgiyani o`qitishdа «Qushlаr bаyrаmi», «Qаnоtli do`stlаrimiz», «O`zbеkistоn bаliqlаri», «Hаyvоnоt оlаmining eng kichik vа eng kаttа vаkillаri», «Uy pаshshаsi vа uning zаrаri», «Pаrаzit chuvаlchаnglаr», «Tinib tinchimаs аsаlаrilаr», оdаm vа uning sаlоmаtligini o`qitishdа turli mаvzulаrdаgi kеchаlаr, bаyrаmlаr, mа`ruzаlаr, «O`tkir zеhnlilаr mushоirаsi», viktоrinаlаr o`tkаzish, O`zbеkistоn Qаhrаmоnlаri vа оlimlаri bilаn uchrаshuvlаr tаshkil etish, umumiy biоlоgiyani o`qitishdа, «O`zbеkistоn ekоlоg оlimlаrining fаn tаrаqqiyotigа qo`shgаn hissаlаri», «O`zbеkistоndа biоtехnоlоgiya vа gеnеtik injеnеriya fаni yutuqlаri, kеlаjаgi», «Аllоmаlаr nаzmidа ekоlоgiya», «Оrоl dаrdi – оlаm dаrdi» mаvzulаri bo`yichа kеchаlаr o`tkаzish tаvsiya etilаdi.
Jumlаdаn, «Аllоmаlаr nаzmidа ekоlоgiya» mаvzuidаgi оmmаviy kеchа quyidаgi rеjа аsоsidа оlib bоrilаdi:
O`qituvchining kirish so`zi. U o`z so`zid а ulug` а ll о m а l а r А bu R а yh о n B е runiy, А bu А li ibn Sin о , А lish е r N а v о iy, S о hib-qir о n А mir T е mur, Mirz о Ulug`b е k, Z а hiriddin Muh а mm а d B о burl а rning b о y m а `n а viy m е r о sl а ri, ul а rning j а h о n siviliz а siyasig а qo`shg а n hiss а l а rini q а yd etib, o`quvchil а rni ul а rning mun о sib v о risl а ri bo`lishg а und а ydi v а ul а rning а s а rl а rid а ek о l о gik mu а mm о l а rg а k а tt а e`tib о r b е rilg а nligi, bugungi k е ch а ulug` а ll о m а l а rning ek о l о gik q а r а shl а rini o`rg а nishg а b а g`ishl а nishini m а `lum qil а di.
1. А bu R а yh о n B е runiyning ij о did а ek о l о giya.
2. А bu А li ibn Sin о ning ek о l о gik q а r а shl а ri.
3. А lish е r N а v о iy а s а rl а rid а ek о l о giya mu а mm о l а ri.
4. S о hibqir о n А mir T е murning ek о l о gik dunyoq а r а shi.
5. Mirz о Ulug`b е kning dunyo siviliz а siyasig а qo`shg а n hiss а si.
6. Z а hiriddin Mu ха mm а d B о burning ek о l о giya f а nining riv о jig а qo`shg а n hiss а si.
K е ch а d а o`quvchil а rning yuq о rid а k а yd etilg а n m а vzul а r bo`yich а m а `ruz а l а ri eshitil а di, а d а biy-b а diiy chiqishl а ri n а z а rd а tutil а di.
Juml а d а n, « О r о l d а rdi- о l а m d а rdi» m а vzusid а gi syuj е tli-r о lli k е ch а d а syuj е t t а bi а td а n о lin а di v а j а miyatd а gi mun о s а b а tl а r bil а n uyg`unl а shtiril а di.
M а zkur k е ch а d а О r о l – « о n а », А mud а ryo v а Sird а ryo « о n а »ning z а njirb а nd «o`g`ill а ri», yomg`ir, q о r, shudring « о n а »ning «qizl а ri» siym о sini g а vd а l а ntir а di.
О r о l – ya`ni, « о n а » o`zining o`g`ill а ri bo`lg а n А mud а ryo v а Sird а ryoning diyd о rig а musht о q, o`z d а rdig а m а lh а mni ul а rd а n kut а di v а buni sh е `riy d а rd bil а n if о d а et а di. Izmi o`zid а bo`lm а g а n z а njirb а nd o`g`ill а r h а m о n а m е hrig а z о r, l е kin h а r q а nch а h а r а k а t qilishm а sin о n а ning huzurig а е t а о lm а ydi. T а bi а t in` о m etg а n yomg`ir, q о r v а shudring о n а huzurid а bo`ls а l а r h а m uning d а rdini е ngill а t а о lm а ydil а r. О n а v а f а rz а nd o`rt а sid а gi m е hr-muh а bb а t, muruvv а t shu t а riq а if о d а etil а di.
O`qituvchi bu k е ch а ni o`tk а zish uchun quyid а gil а rni а m а lg а о shirishi z а rur:
1. О r о l mu а mm о l а rig а о id m а `lum о tl а rni to`pl а shi;
2. D а rs ss е n а riysini o`quvchil а r v а а d а biyot o`qituvchil а ri bil а n h а mk о rlikd а
3. Rоllаr vа vаzifаlаrni o`quvchilаr o`rtаsidа tаqsimlаshi;
4. Muаmmоni hаl etish yo`llаrini bеlgilаshi lоzim.
Biоlоgiya o`qituvchisi mаktаb pеdаgоgik jаmоаsi bilаn mаzkur mаvzuli kеchаni mаzmunli o`tkаzishi bоrаsidа hаmkоrlikdа ish оlib bоrishi, mаvzugа tеgishli sаhnа ko`rinishlаri, аdаbiy-bаdiiy chiqishlаrni tаyyorlаshi, ekоlоgiyagа оid hikmаtli hikоyalаr, rivоyatlаr, hаdislаr vа mаqоllаr to`plаshi, ulаr аsоsidа kеchа ssеnаriysini tаyyorlаshi lоzim.
«O`zbеkistоn ekоlоg оlimlаrining fаn tаrаqqiyotigа qo`shgаn hissаlаri», «O`zbеkistоndа biоtехnоlоgiya vа gеnеtik injеnеriya fаni yutuqlаri vа kеlаjаgi» mаvzulаrdаgi mаvzuli kеchаlаrgа ilmiy-tаdqiqоt institutlаri, ulаrning filiаllаri bilаn hаmkоrlikdа ish оlib bоrishi, fаn rivоjigа hissа qo`shgаn оlimlаrning ishlаri bilаn yaqindаn tаnishishi, kеchаni o`tkаzish rеjаsini tuzishi vа mа`ruzаlаr mаvzusini tаnlаshi lоzim. SHu bilаn birgа, kеchа mаvzusigа bоg`liq hоldа оlimlаrning chоp etgаn ilmiy ishlаri, o`quv, ilmiy-оmmаbоp аdаbiyotlаrning ko`rgаzmаsi, mustаqillik dаvridа qo`lgа kiritilgаn yutuqlаr vа istiqbоldаgi rеjаlаr аks ettirilgаn dеvоriy gаzеtаlаr, kеchаdа ishtirоk etаdigаn оlimlаrning hаyot fаоliyati vа fаn rivоjigа qo`shgаn hissаlаri hаqidа mа`ruzаlаr tаyyorlаnishigа e`tibоrni qаrаtishi zаrur.
Оmmаviy rаvishdа оlib bоrilаdigаn mаshg`ulоtlаr biоlоgiyani o`qitish sаmаrаdоrligini оshirish, o`quvchilаrning ilmiy dunyoqаrаshi, fikr yuritish dоirаsini kеngаytirish, qiziqishlаri, mustаqilligi, nutq vа mulоqоt mаdаniyati, o`quv vа аmаliy mеhnаt ko`nimаlаrini rivоjlаntirish, o`quvchi yoshlаr оngi vа qаlbigа milliy istiqlоl g`оyalаrini singdirish, ulаrni Vаtаn vа mustаqillik prinsiplаrigа sаdоqаt, milliy vа umuminsоniy qаdriyatlаrgа hurmаt ruhidа tаrbiyalаshgа zаmin yarаtаdi.
Biologiya fanidan sinfdan tashqari ishlarni noan’anaviy usulda tshkil qilish
_____-sonli ilmiy kеngashi qarori bilan chop qilishga tavsiya etilgan.
Bayonnоma _____ «_____» 2012 yil
Biologiya fanidan o`quv yili davomida o`tkaziladigan sinfdan tashqari tadbirlarning ish rejasi
9-sinflarda Mustaqillik bayramiga bag`ishlangan
“O`zbek xalqi hech qachon, hech kimga qaram bo`lmaydi” mavzusidagi tadbir senariyasi.
Bayram o`tkaziladigan zal bayramona bezatilgan. Mavzuga oid devoriy gazetalar tayyorlangan.
Kechani ochib berish uchun so`z maktab direktoriga beriladi.
Assalomu-alaykum, qadrli mehmonlar, muhtarama ustozlar.
Qadim-qadimlardan tinmas dostonim,
Haqdan nazar tushgan go`zal bo`stonim,
Alpomishlar yurti nurli makonim,
Assalom, ona yurt O`zbekistonim.
Assalomu-alaykum, aziz tengdoshlar, bilimga chanqoq ukajonlar!
Tanti el ko`rmadim seningdek xalqim,
Shirin til ko`rmadim seningdek xalqim.
Toza dil ko`rmadim seningdek xalqim,
Assalom, ona yurt, O`zbekistonim.
Hammamiz uchun quvonchli va hayajonli bo`lgan ushbu daqiqalarda eng ulug`, eng aziz bayram mustaqiligimizning 19 yillik shodiyonasi bilan barchangizni muborakbod etamiz.
Bugun O`zbekistonimizning hamma joylarida katta tantana, shodu xurramlik.
Balki satrlarga sig`mas so`zlarim
Madhingni kuylamoq istar zabonim
O`zingsan, azaliy baxtimga bitgan,
Qutlug` sajdagohim – O`zbekistonim.
Bag`ringda ulg`aydi komil insonlar
Sen-la faxr etadi jumla-jahonim
Ulug`lar oshyoni, fozillar yurti,
Ustozlar makoni – O`zbekistonim!
O`tgan davr mobaynida O`zbekistonimizning har bir yili asrlarga tatigulik bo`ldi. Bugun qaysi bir sohani olmaylik, o`z kasbining mohir bilimdonlari yuksak natijalarga erishmoqdalar.
“Qishloq taraqqiyoti va farovonlik yili”da O`zbekistonimning hamma joyida zamonaviy jihozlarga ega bo`lgan maktab, akademik litsey, kasb-hunar kollejlari hamda tibbiyot muassasalari qurib ishga tushirildi.
II-boshlovchi: Vatan – bolaligim oltin beshigi.
Momolarim allasidagi she’r
Yurak yuraklarning naqshin eshigi
Qalblardagi o`chmas bir nur.
Go`zallikda jannat o`zingsan,
Ulug` latofatga yo`g`rilgan Vatan.
II-boshlovchi: Temur, Jaloliddin, Ulug`beklarning
Jasur ajdodlarga limmo-lim bag`ring
Ular-la go`zaldir yurtim jamoling.
Mardlar qalblarida o`zing onasan,
Mardlik qo`rg`oniga aylangan Vatan.
Endi navbat 9-sinf o`quvchisi Yusupov Otajonga Iqbol Mirzo qalamiga mansub “Hech kimga qaram emas O`zbek” she’rini aytib beradi
Oyoq osti va egasiz yo`lmas o`zbek
Hohlagan suv olib ichgan ko`lmas o`zbek
Dong taratgan va o`ziga qaratgan el bu
Hech qachon, hech kimga qaram bo`lmas o`zbek.
Borgan joying obod qilgan Boburlar,
Mazlumlarni ozod qilgan Temurlar.
Tog`lardan baland o`zbekning g`ururi
Hech qachon, hech kimga qaram bo`lmas O`zbek
Kam bo`lmas O`zbek, mag`rurdir O`zbek
Hech qachon qaram bo`lmas o`zbek, hech qachon
Vatamin mening O`zbekistonim!
Yurtidan boshqasiga qulmas O`zbek
Hech kimdan kam bo`lmagan, kam bo`lmas o`zbek
Ota-ona ham vatanni tanlamaslar
Vatangado kimsalar hech anglamaslar.
Borgan joyin obod qilgan Boburlar
Mazlumlarni ozod qilgan Temurlar
Tog`lardan baland o`zbekning g`ururi
Hech qachon, hech kimga qaram bo`lmas O`zbek!
Vatan inson uchun bebaho boylik, Vatanning borligi odamga ulkan g`urur –iftixor baxsh etadi.
Chunki insonning eng pokiza va muqaddas tuyg`ulari o`zi tug`ilgan, voyaga yetgan zamin-vatani bag`rida uyg`onadi.
Sahnaga buyuk bobolarimiz timsolidagi siymolarni taklif etamiz.
Amur Temur: Agar bizni qudratimizni bilmoqchi bo`lsangiz. Biz qurgan imoratlarga bir boqing.
Alisher Navoiy:
Gurbatda g`arib shodmon bo`lmas emish.
El anga shafigu mehribon bo`lmas emish.
Oltin qafas ichra gar qizil gul bitsa,
Bulbulga tikondek oshiyon bo`lmas emish.
Zahiriddim Muhammad Bobur:
Tole yo`qi jonimga balolig` bo`ldi.
Har ishnikim ayladim xatolig` bo`ldi
O`z yerni qo`yib hind sari yuzlandim
Yo – rab, netay, ne yuz qarolig` bo`ldi.
II-boshlovchi:
Prezidentimiz “Yuksak manaviyat-yengilmas kuch” asarida bobomiz Alisher Navoiy haqida shunday deydi. “Agar bu ulug` zotni avliyo desak, u avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak mutafakkirlarning murafakkiri, shoir desak shoirlarning sultoni”.
Bugun bolalarimiz siymolarning faqat bizning yurtda emas, balki dunyoning turli mamlakatlarida ularning asarlari ijodi ulug` ajdodlarimiz xotirasiga barpo etilayotgan yodgorliklar misolida ham ko`rish mumkin.
Belgiyada Ibn Sinoga, Litvada Mirzo Ulug`bekka, Moskva, Tokio va Boku shaharlarida Alisher Navoiy bobomizga, Misr poytaxti Qohirada esa Ahmad Farg`oniy xotrirasiga o`rnatilgan muhtasham haykallarni eslash joiz.
II-boshlovchi: Endi Abdulla Oripovning “O`zbekiston” she’ri.
Yurtim senga she’r bitdim bu kun.
Qiyosingni topmadim also.
Shoirlar bor, o`z yurting butun,
Olam aro atagan tanho.
Ular she’ri uchdi ko`p yiroq
Qanotida kumush diyori.
Bir o`lka bor dunyoda, biroq
Bitilmagan dostondir bari.
Faqat ojiz qalamim manim
O`zbekiston, Vatanim manim
Yurmasman hech behishtini izlab.
Topolmasman, chekmasman alam.
O`tirmasaman ertaklar so`zlab
Musallo deb yo`nmasman qalam.
Ko`klamingdan olib sururni
Dovrug` soldi ustoz Olimjon.
Olis tarix qadamim manim,
O`zbekiston, Vatanim manim
O`tmishing bor chindan ham
Ilg`ay olmas barchasin ko`zin
Maqtamasman moziyni biroq
O`tmishingni o`ylayman bir zum
Zabtga olib keng osiyoni
Bir zot chiqdi, mag`rur, davongir,
Ikki asr yarim dunyoni
Zir qaqshatdi ulug` Jahongir
Deyman bu kun u manim, manim
O`zbekiston, Vatanim manim
Bobolardan so`z ketsa zinhor
Bir kalom bor gap avvalida
Osmon ilmi tug`ilgan ilk bor
Qotil qo`li qilich soldi mast
Quyosh bo`lib uchdi tilib bosh
Do`stlar, ko`kda yulduzlar emas
U Ulug`bek ko`zidagi yosh.
Yerda qolgan o, tanim manim,
O`zbekiston, Vatanim manim.
I-boshlovchi: Musiqiy tanaffus
Raqs “Gulnoz” ijro etishadi yosh havaskorlar klubining a’zolari.
II-boshlovchi: O`zbekiston kelajagi buyukdir. Bu buyuklikni ta’minlash mustaqillikni mustahkamlash biz yoshlarning zimmamizda.
O`z ona yutimizni, xalqimizni madaniy me’rosimizni asrab avaylash har birimizning burchimiz.
Yurtboshimiz aytganidek “Biz hech kimdan kam emasmiz va hech kimdan kam bo`lmaymiz”.
Boshni ne toshlarga urdi bu diyor,
Necha vayron bo`ldi, qurdi bu diyor
Tojimahal me’mori, Nilning mirobi
Bizni yo`qlaganda bizdan ham salom.
Dunyolarni quchdi o`zbek degan nom.
Olam ko`rgani yo`q Sinoday tabib,
Navoiy singari mumtoz bir adib.
Al Qadiy cholg`usi dillarga habib
G`azallar, navolar oromijonimdir
Kelajagi buyuk O`zbekistondir
Ulug`bek nuridan samovat yorug`
Beruniy poylaydi yerlarni yorib
Yassaviy ko`zlariga ziyo va ma’ruf
“Ziji ko`rag`oniy” kashfi osmondir
Kelajagi buyuk O`zbekistondir.
Bugun ona yurtimizning millionlab asl farzandlari “Bu muqaddas mening Vatanim ajdodlarimning tabarruk hoki yotgan bu tuproqni himoya qilish uchun so`ngi tomchi qonim qolguncha kurashga tayyorman” degan azmu qaror qilganlar.
Hammangizni yana bir bora bugungi bayram bilan tabriklaymiz. Sizlarga mustahkam sog`lik, oilagizga xotirjamlik, dasturxoningizga baraka tilab qolamiz.
1-oktabr “O`qituvchilar va murabbiylar” kuniga bag`ishlanadi
“Sizga ta’zim, ustoz muallim”
“Sizga ta’zim, ustoz muallim”, mavzusida o`tkaziladigan kechaga qarata maktab zali bayramona bezatilgan. Boshlovchi qiz va yigit bayramona libosda kuy sadolari ostida chiqib kelishadi.
Qiz Assalom, muhtaram, dono ustozlar,
Akajon, ukajon, opa-singillar
Munis onajonlar qalbi daryolar,
Bahor nafasidek iliq ko`ngillar.
Yigit Assalom, ey olam, feruza osmon.
Assalom, ustozlar, aziz mehmonlar
Kamtarin davraga bugun mehmonsiz
Sizga ehtirom ila egikdir boshlar.
Qiz Assalomu-alaykum, aziz va mo`tabar ustozlar, murabbiylar.
Yigit Assalomu-alaykum, qadrli va hurmatli mehmonlar!
Bugungi shodiyonamiz ulug` ustozlarimiz
Bayramiga bag`ishlangan “Sizga ta’zim ustoz muallim”
deb nomlangan tantanali kechamizga xush kelibsiz
Qiz Yo`qdan Beruniylar binolar qurgan,
Mashrabni mashhuri dunyolar qilgan.
Xusainni Ibn Sinolar qilgan
Shunday buyuk zotlarga harf o`rgatgan kim?
Oddiy muallimda, oddiy muallim!
Yigit Tuproqdek hokisor, bezovta jonlar
Ammo qanotida tog`dek ulug`vor
Xatto temuriydek sohibqironlar,
Pirim deb etagin o`pgan zamonlar.
Buyuk jahongirga yo`l ko`rsatgan kim?
Oddiy muallimda, oddiy muallim!
Qiz Vatan taraqqiyoti, yurt tinchligi,
Xalq faravonligi, buyuk kelajagimiz yo`lida
O`zbekistonga fidokorona xizmat
Qilayotgan, uning yuksak va qudratli
Bo`lishi uchun kurashayotgan
Davlat va millat manfatlarini
Yurakdan his etayotgan
Yigit O`z iqtidori bilan ona yurtini
Ulug`lashga qodir istedodini
Va sadoqatli, har tomonlama sog`lom
Va barkamol avloqni voyaga yetkazishda
O`z zimmasiga katta mas’uliyatni olgan
Mehri daryo muallimlar va murabbiylar.
Sizlarni ulug` ayyomingiz bilan muborakbod etamiz.
Qiz Mana bu kun ulug` shodiyona
Shod boqadi har bir qora ko`z
Direkto`rimiz Qurbonov sizga so`z
U barchani bayram bilan qutlab kechani ochiq deb e’lon qiladi.
O`zbekiston Respublikasining madhiyasi ijro etiladi.
Yigit Ustoz deganda har bir inson ko`nglida chuqur, hurmat ehtirom va cheksiz minnatdorchilik tuyg`usi, shu bilan birga, hech qanday boylik bilan o`lchab, ado qilib bo`lmaydigan qarizdorlik hissi paydo bo`ladi.
Qiz o`quvchilar ustozlar haqida yod olgan sherlarini aytib beradilar.
Siz so`zlagan o`n juft ko`z rom,
Ilmu toliblarga berasiz orom.
Sizga tazim, sizga yana ehtirom,
Vatanimning dono muallimlari.
2-o`quvchi:
Tiniq tuyg`ularga tiniqlik slogan,
Yoza yoza ba’zan qo`llari tolgan
Bolalar ko`ngliga yo`l topa olgan,
Vatanimning dono muallimlari!
3-o`quvchi:
Qirq besh daqiqa sirin kim bilar?
Sochingiz oqiyu, ajinlar ular.
Bolalar bag`riga tushgan tuyg`ular
Vataning dono muallimlari.
Sinf xonalari to`lib, to`lib boradi
Unda go`ya suzib, suzib boradi
So`zlaridan gullar tuzib boradi
Vatanimning dono muallimlari.
Shodliklar ko`p, ko`ldir, sonog`i yo`qdir
Siz bergan mehirning adog`i yo`qdir
Siz kabi ilimning ifodasi yo`qdur
Vataning dono muallimlari
Sizga yarashadi o`sha soddalik
Aytgan so`zlaringiz, hop ifodalik
Sizga meros erur vofodorlik
Vatanimning dono mualimlari.
Hosil beraversin ekkan doninggiz,
Luqmali haloldir yegan noninggiz,
But bo`lsin doimo pok imoninggiz,
Vatanimning dono muallimlari!
Siz so`zlagan chog`da sizga hamma rom
Ilmu toliblarga berasiz orom
Sizga so`zim, sizga yana ehtirom
Vatanimning dono muallimlari
Mehr nuri yog`ar doim,
Yursam deyman bu tabarruk
Chin insonlik kitobiga
Baxtu hikmat bitibsiz
Odob ila ilm oldim,
Endi navbat ustozlar haqidagi hikmatli so`zlarga; sahnaga o`quvchi chiqib aytadi.
Dunyo imoratlari ichida eng ulug`i maktab bo`lsa, kasblarning ichida eng sharaflisi o`qituvchilik va muallimlilikdir. I.Karimov
Ustozlar aziz yurtning eng aziz, ulug` va mo`tabar kishilaridir.
Haq yo`lida kim sanga bir harf o`rgatmish ranj ila,
Aylamak bo`lmas ado, oning haqin ming ganch ila.
Jahonda bo`lmasa muallim agar,
Hayot ham bo`lmasdi go`zal bu qadar.
Sizdan boshlanadi asli tafakkur
Munis muallimlar sizga tashakkur
Ilmdan bir shula dilga tushgan on,
Shunda bilursankim ilim bepayon.
O`quv qayda bo`lsa ulug`lik bo`lur
Bilim qayda bo`lsa buyuklik bo`lur
Yusuf Hos Xojib
Ilimdan yaxshiroq xazina bo`lmas
Qo`lingdan kelgancha terib olsang, bas.
“Ustoz so`zi mangu mash’al”
“O`qituvchi inson qalbining memoridir”
“O`qituvchi aql-zakovat. mehr-muruvvat qo`rg`onidir”
O`qituvchi hayot bo`stonining bog`boni,
Nasllar yo`lining charog`onidir
Qiz: Endi navbat maktab faollariga
Yigit: – bu yorug` olamda onadan mehribon, otadek g`amxo`r, har birimiz uchun aziz va mo`tabar bo`lgan ulug` zot bu muallim va murabbiylardir.
Qiz: – bu buyuk zotga xalqimiz azaldan hurmat bajo etgan qur’oni karimda “Ilmni bergan va yuksaltirganlarning ikki dunyoga yaraqlab martabalari ulug` qilinjak” deyilgan. Demak, ustozlarga ollohning nazari tushgan.
Yigit: aziz xalqimizning bir naqlida
“Sen odamlarga bir yil yaxshilik qilmoqchi bo`lsang bug`doy ek, o`n yil yaxshilik qilmoqchi bo`lsang tok ekib bog` qil, umr bo`yi yaxshilik qilmoqchi bo`lsang o`qituvchilik qil”, deyilgan
Qiz: Ustozlarning sharafli ishlarini davlatimiz yuqori taqdirladi. Ko`pchilik ustozlar “O`zbekiston qahramoni” unvoniga sazovor bo`lganlar. Shu jumladan, Gurlan tumanidagi 5-maktab fizika va matematika o`qituvchisi: Anora Mahmudovaga Xiva shahridagi 20 mehribonlik uyining direktori Vera Borisovna Paklarga, Egambergan Karimovlarga O`zbekiston qahromoni unvoni berilgan.
Nechog` baxtiyorman, ta’zimda shu top
Sizning sha’ningizga bitmoqdaman bayt.
Ne odam bo`lardim kitob
Biror harf tanimay tursaydim loqayd.
Sizku “Alifbo”dan “Qomus”gacha to
Bari barisini tanitgan ustoz
Ilk bor siz ko`rsatgan nurafshon zuhro
Bu kun she’rim ichra toshbekdir mumtoz
Siz mo`jaz yurakda yo`qolgan yog`du
Oqibat quyosh dek socha olur nur
Havaskor o`quvchilar tomonidan qo`shiq, o`g`il va qizlar raqsga tushadilar
Qiyos etgum keladi ustozlarni quyoshga
O`z mehrini qo`rini baxsh etadi har yoshga.
Bilganingda suyinib, bilmay qolsang kuyinib
Tasanodir ming bor ustozdagi bardoshga.
Ustoz yo`li porloqdir, ustoz yo`li yorug`dir
Ustoz ko`ngli xazina, saxovatga to`liqdir
Yetsang ustoz qadriga, eling seni ardoqlar
Nomin bering ustozning otangday ulug`dir
Shuning bilan sizlarni yana bir bora bayram bilan tabriklab, sizlarga sixat- salomatlik, oilaviy baxt ijodinggizda rivoj, sharafli ishingizga zafarlar tilab qolamiz, aziz va muhtarama ustozlar!
“Siz qushlarni bilasizmi?”
Kecha o`tkaziladigan joy bezatiladi.
Salomdan boshlanur birinchi kalom
Marhabo, azizlar, do`stlar, assalom.
Uyimiz, ko`ksimiz sizga keng ochiq
Boshimizdan mehr nurlari sochiq
1-boshlovchi: Assalomu-alaykum, aziz ota-onalar, qadrli bolajonlar. Mana fasllar kelinchagi bahor ham kirib keldi, issiq mamlakatlarga uchib ketgan qushlarimiz yana o`z makonlariga qaytib keldi. Shu munosabat bilan bugun 7-sinf o`quvchilari “Qushlar bayrami”ni o`tkazmoqdamiz. Sizlarni shu bayram bilan tabriklaymiz. Kechani oshib berish uchun so`zni direktorimizga beramiz.
Maktab direktori kechani ochib berib bayram bilan tabrikladi.
Boshlovchi:
Qushlar haqida ma’ruza o`qiladi.
Davraga humo qushini taklif etamiz (o`quvchi kiyinib chiqadi)
Men baxt qushi-humoman
Boshlovchi xush kelibsiz, davramizga
Humo qush-bu mustaqil yurt meni o`z bag`riga oladi. Sening vataning huddi ertaklardagidek mamlakatga o`xshaydi shu bois yurting sari talpinib uchdim.
Boshlovchi:
Noming o`zing qadim humo qushim, humo qushim
Sen o`tmishning elchisisan,
Senda yillar bayoti bor.
Ulug`bekning faryodi bor.
Olisdagi ulfatlarga salom
O`zing yo`lla samo qushim.
Qushlar kiyimida davraga o`quvchilarni taklif etamiz
Men qaldirg`och, tez keldim
Shamol misoli yeldim.
Qanotim tolmay uchdim,
Sizni sog`inib quchdim.
Keldim eshik och-och,
Sayrayman sizga atab
Don-dun soching hovuchlab
Hech qayg`usiz yayrayman,
Men sayroqi qush kakku.
Uzoq yerdan sayrayman
Deya kak-ku, kak-ku.
Bulbul derlar otimni,
Kaptar: (qanot qoqib)
Men kabutar, xat tashuvchi
Shamol kabi yeluvchi,
Eshik chirtaman “taq-taq”
Maktub bor sizga faqat.
Olib keldim xat xabar
Eshik ochiq “taq-taq-taq”
Suyinchini cho`zing tez,
Sizni qilay xushchaqchaq.
(kabutar qo`llaridagi maktublarini bolalarga ulashadi, bir bola kabutarning boshini silab she’r o`qiydi)
Boqdim men ikki kaptar,
Tumshig`i uchli jud,a
Sevar singlim Mavjuda.
Gar chaqirsam keladi,
Shamol kabi yeladi,
Qo`nar, yelkam, qo`limga
Doim chiqar yo`limga.
O`zi yoqimtoy, yuvosh,
Silasam egadi bosh.
Sevadi hamma kishi
Men kabutar erk qushi!
Sen deb sevib qolganmiz,
Undan ilhom olganmiz.
Turnalar, hoy turnalar,
Bizning ko`l va daryolar uzra
Men hakkaman, hakkaman
Men uchun bu-to`g`irilik. Iqbolimga, baxtimga
Yaxshiyamki, qishloq bor.
Sara halol pishirgan
Savatchada pishloq bor
U daraxtda osilib turgan savatcha don, bir parcha pishloqni oladi-da, qochib qoladi. Shu choq quvnoq musiqa chalinib qizlar “ola qanot hakkalar” qo`shig`ini kuylashadi.
Tongda turib sayrayman,
Bog`da ekin yayrayman.
Ovchi, tinchimni buzma.
Menga o`qingni uzma.
Yetim qolmasin bolam,
Qo`shiqga to`lsin olam.
Men chumchuq, birovga hech
Yomonligim yo`q also
Non uvog`ini ko`rgan on
Tozalab terib yeyman.
Yordamim tegsin deyman.
(bolalarning biri chumchuqchaga chiroyli yasalgan in hadya etadi. Chumchuq “rahmat” deb joyiga qaytadi)
Sizlar sevgan laylak man,
Men yozning darakchisi
Men haqimda ertaklar,
Aytishar ajib qo`shiq,
Men haqimda barcha xo`p.
“Ikki bola davraga chiqib laylak keldi” qo`shig`ini aytishadi
Boshlovchi: Endi navbat qushlar haqidagi sahna ko`rinishga.
Undan keyin qiziqarli savollar beriladi:
1) Dunyoda eng kichik qush?
2) Dunyoda eng katta qush?
3) O`rmon sanitari qaysi qush?
4) Havo sanitari qaysi qush?
5) “Loydan maza topadi” deb hisoblanadigan qush?
6) Tog`da uchraydigan ov qushi?
7) Qanaqa qush otasining nomi bilan ataladi?
8) Qanaqa qush savdo sotiq qiladi?
9) Gapiradigan qush?
10) Umr o`lchovchi qush qaysi?
11) Qaysi qush baliq suyaklaridan miyasida toshma yasaydi?
12) Qanday qushlar qishda bola ochadi?
13) Qaysi qush uchib kelganda bahor boshlanadi, deb hisoblaysiz?
14) Qo`lqop ko`rinishida uya quradigan qush?
15) Qafasda saqlanadigan qush?
Bu shartda 5 o`quvchi chiqadi, har bir o`quvchiga bittadan shar beriladi. Uning ichida biletda 3ta savol yozilgan, sharni puflab yoring uni ichidagi savolga javob berishadi, g`olib aniqlanadi va rag`batlantiriladi.
Boshlovchi sahnaga yana 5 ta o`quvchi taklif qiladi, ular qo`liga likopcha beriladi, savatda turgan tuxumlardan bittadan olib kelishlari kerak. Kim ko`p tuxum olib kelsa, g`olib hisoblanadi.
Musiqiy tanaffus. Xorazm lazgisi.
Kecha so`nggida o`quvchilar rag`batlantiriladi.
Boshlovchi: shuning bilan bugungi qushlar bayramiga bag`ishlangan kechamizni tamomlab sizlarga o`z minnatdorchiligimizni bildiramiz. Yana keyingi kechalarda uchrashguncha. Xayr, sog` omon bo`ling.
“ O`simliklar so`zlaydi”
1. Kirish. 2. Kechaning rasmiy qismi. 3. Viktorina. 4. Ashula va o`yinlar.
Mana hozir so`zlar azim tut
Osmonni qoplagan shox. Bargi-bulut
Salom, ey chaman, bog`-dataxt, barchasi
Yong`oqdan tortib olchasi
Hammangizdan avval pishaman o`zim.
Shakardan shirin, qordan oq yuzim
Bargimni qurtlar yeb to`qishar ipak.
Gavdam ham mustahkam ustaga kerak
Baxmalu shoyilar ishlanar kimdan?
Ko`klarda sayr etgan parashyot mendan.
Tut mayiz, tut holva, shinniyu-sharbat,
Bog` ichra aytsangiz, qay daraxt go`zal?
Mevalar chillagisi balx tut uzar.
Qizarib uyatchang so`zlaydi gilos
Tut aka, go`zalsiz so`zlaringiz rost.
Biz ham yoningizda husnmiz boqqa
Mevamiz o`xshaydi qizil munchoqqa,
Pishamiz eng tansiq erta bahorda.
Bahor, yoz ko`rkimiz biz ham qatorda
O`rik
Kimda-kim sekin chiqarar ovoz
Men ham bor buyoqda, hoy jimjit gilos
Oq pishar, ko`k pishar, qantak zog`aldoq
Mevalar asli dunyoda sara.
Chillakisi va kechki yoz bo`yi borman,
Qish kuni stolda turshak tayyorman.
Mendan ham ishlanar konfet.
Povidlo, qiyomlar kimdan bo`lur ayt?
Payvandi hosildor o`rikjon o`zar.
Olxo`ri
Salom, o`rik tog`a, ko`zimning nuri.
Tanishib qo`yaylik, ismim olxo`ri
Xilimiz, xishtimiz dunyoda ancha.
Ko`ksulton, qorali, tog`olcha.
Bizdan ham ishlanar murabbo, maza
Ko`nglingiz ochilar, yesangiz rosa.
Shaftoli
Salom, ey olxo`ri, mevalar boli,
Tinglangiz so`zlaydi otim shaftoli
Sevib, yoqtirib, ekishar barcha
Chillakisi, ham kechki xilimiz ancha
Zog`ora, zalg`aldoq, mushak va burchak
Yozu-kuz pishamiz, xilpirab chak-chak.
Bu yili eksangiz, yanagi yil yeysiz.
Hammani bir ko`zda ko`ring, tinglabsiz.
Tok
Shirinjon, shaftoli to`g`ri so`zlaring.
Aybing shu, ko`rmaydi meni ko`zlaring.
Bilasanmi, nechuk otim tok mening.
Olamni tutardim, bilib qo`y, jigar.
Daraxtlar shoxida o`ynar
Son-sanoqsiz urug` aymog`im,
Jahonga mashhurdir uchqara bog`im,
Hammangiz jo`ralar, sevgan o`rtog`im.
Uzumim, mayizim, sovg`ayu salom
Shirinim, so`zlarim sirasi kalom
Obbo, tok! so`z bering do`stingiz tolga
Xalq uchun zahmatda doimo borman
Menimcha o`rtoqlar hammangiz kerak
Gavdangiz go`sht bo`lsa, men suyak
Vatanga xizmatda hamma kaftma-kaft,
Yurgan shu mardlarning olmasidirman.
Mehnatning mevasi, holvasidirman.
Xilim ko`p, qo`rqmaydi qahraton qishdan,
Ko`zlovda bog`i-bog`lar sarasi
Sovuqdan, issiqdan qo`rqmas mevasi.
Dunyoga tarqalgan rang-barang xillar
Hamisha bog`laru chamandek gullar,
Mehnatning mevasi holvasidirman.
Olma aka, bizga bir nazar tashlang
Ukangiz biz nokmiz, qani yo`l boshlang.
Siz qand bo`lsangiz, biz asal
Hammamiz bir urug`miz, bilsangiz agar
Rangimiz boshqa boshqa ku
Bog`imiz, ishimiz, birku yo`limiz.
Anor
Men ham yoningizda nok og`a, tayyor
Bu yoqda anorjon jiyaningiz bor.
Achchig`u nordon, necha xil shirin
Dasturxon ko`rkiman bilsangiz necha asr
Opa singillar bo`yashur ipak.
Bog` ichra hammamiz barobar go`zal
Hosilda husnda bir-birdan o`zar.
Salom, ey jonajon anorjon og`a,
Muncha ham so`zingiz yumshoq shirina.
Meva ham bir bu yoqda asl
Holvani qochirar, shirin mazali
Yolg`iz bor elimda tilagim biroq
Bog`bonlar eksalar bizni ham ko`proq
Nomimni so`rasangiz, tilla rang anjir
Bir totib ko`rsangiz asalga arzir.
Yong`oq
Haqlisan talabda anjir nevaram,
Bog`bonni ko`rganda aytaman men ham.
Tarvuzday bo`lsaydim qani loaqal.
Ko`plarni ko`rganda bo`laman asal
Shu kabi mevam ham tosh kabi pishiq,
Qobiqim yorsangiz ichim moy jiq-jiq.
Moyimdan ishlanar oziqlar xilma-xil
Hech o`chmas bo`yoqlar mendan bo`lur bil.
Tanamdan eng silliq mebel shkaflar
Stollar, stullar devor soatlar
Hammasi-hammasi bizdan ukacha.
Jiyda
To`ri der qatorda yonboshlab jiyda
Sizlardan qolmayman o`ssam avjida
Bobomning bosh oti jiydaku, ammo
Zotimiz behisob hali muammo
Non, jiyda, jilon jiyda, qarga juda
Bog`ichra desangiz hammamiz go`zal
Hosilda husnda bir-birdan o`zar
Behi
Biz ham bog`imiz ziynati, ko`rki,
Nomimiz so`rasangiz, osh ko`rki behi
Qimizak, novvoti, xilimiz ancha
Bizni ham sevishar jonidek barcha.
Palovga bossangiz bo`lamiz iliq,
Bizdan ham ishlanar qiyom ham yuz surlik.
Bog` ichra bo`libmiz bugun chor-ulfat
Kechadan beriga qiziydi suhbat
Avvalo, biz deylik rahmat bog`bonga,
Undirgan, o`stirgan, fermer dehqonga
O`zing ayt, bog`bonlar bizni ekmasa,
Sug`orib, chopishib, bizni kutmasa
Qanday o`sib, qanday tarqalar edik?
Shu sabab bog`bonga rahmat desang kam,
Guldiros olqishlar gurullar chinakam.
Sizlar bilan biz ham bir tanu bir jon
Nomimiz so`rangiz apelsin, limon.
Ayniqsa, choy bilan ichsangiz maza.
Ishtahagiz ochilib tabingiz toza.
Lekin qish bo`lganda ogoh bo`lasiz,
Tok bobom singari o`rab qo`yasiz.
O`rtoqlar, vatanga hammamiz kerak.
Tortib to chinor, maysadan
Nomiki giyoh bor, kerak bori ham.
Olaylik chunonchi bug`doy bo`lsa ham
Yolg`iz meva bilan ishingiz bitmas.
Paxtamiz ko`paymasa ustimiz butmas.
Dostları ilə paylaş:
Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2023
rəhbərliyinə müraciət
Metodiki Tövsiyə
Biz Hər zaman sizinləyik! Sualınız var? Dərsi qurmaqda çətinlik çəkirsiniz? İmkan tapıb kurslara gedə bilməmisiniz? İmtahana hazırlaşmaq üçün metodiki vəsaitlərə ehiyacınız var? Narahat olmağa dəyməz! Sullarınızla müraciət edə, bloqumuzdan yararlanaraq, çətinliklərinizi qismən aradan qaldıra bilərsiniz.
- Əsas Səhifə
- Bloqdan Istifadə Qaydası
- Əlaqə
DİQQƏT! DİQQƏT! Hörmətli İstifadəçilər!MÜƏLLİF HÜQUQLARI QORUNUR!Bloq yazarının İCAZƏSİ olmadan, bloqdakı materiallar elektron və ya kağız üzərində ÇOXALDILA BİLMƏZ! Həmçinin bloqdakı materiallardan KOMMERSİYA məqsədi ilə istifadə edilə BİLMƏZ!Materialların şəkillərinin çəkilərək paylaşılması QADAĞANDIR!
5 Aralık 2015 Cumartesi
Biologiya-Metodik Vəsaitlər
Paylaşıldı 11:03 by Leyla Bayramova
Biologiya fənni üzrə
metodik vəsaitləri
yükləyə bilərsiniz
VI Sinif
(Azərbaycan Dilində)
VI Sinif
(Rus Dilində)
VII Sinif
(Azərbaycan Dilində)
VII Sinif
(Rus Dilində)
Paylaşıldı Elektron və online vəsaitlər, Ədəbiyyat, Metodik Vəsait
0 yorum:
Yorum Gönder
Paylaşımlar ilə bağlı fikirlərinizi bildirə və sizi maraqlandıran sualları ünvanlaya bilərsiniz.
Məşhur Postlar
Tərcumeyi-hal təqdim etdiyi insan haqqında avtobioqrafik məlumatdır. Bu forma adətən dövlət orqanları, böyük şirkətlər və s. qurumlar tər.
Xasiyy ə tnam ə bar ə d ə m ə lumat yazın. “Xasiyyət” (ərəb) və “namə” (fars) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib, hər hansı bir .
Protokol haqqında geni s m ə lumat «Protokol» sözü yunancadan götürülüb: “protok”-ilk, birinci v ə r ə q, “kolos” – yapı s dırmaq m ə.
Əməli yazıların ən genis yayılmıs növlərindən biri məktubdur. Bu yazı növünə təhsilindən asılı olmayaraq, hər bir insanın gündəlik həya.
İ zahat haqqında m ə lumat verm ə kl ə nümun ə « İ zahat» sözü ə r ə bc ə «izah» sözünd ə ndir . “izah” ərəbcə açıq, aydın, ətraflı surə.
Alman dili (Azərbaycan bölməsi) Alman Dili(Rus Bölməsi) Azərbaycan Dili və Ədəbiyyatı Biologiya(Azərbaycan bölməsi) .
Akt haqqında ümumi m ə lumat “Akt” sözü latın dilində “aktus” hərəkət və “ aktum” sənəd mənalarında islənir. “Akt” çoxmənalı sözdür: 1).
Reklam v ə elan haqqında m ə lumat “Reklam” latın sözü olub «qı s qırmaq» m ə nasını verir. Bu söz dasıdıgı mənaya görə bir neçə anlamd.
Təcrübə göstərir ki, şagirdlər ərizəni müxtəlif formalarda yazırlar. Əslində isə ərizə müxtəlif məzmuna malik olsa da, formaca eyni cürdü.
Ssenari-Novruz bayramı Müəllif: S.Zülfiqarova 1. Himn 1-ci aparıcı:- Salam əziz uşaqlar. Hörmətli müəllimlər və validey.
Test javoblari, referatlar, kurs ishlari
Тарбиявий соат машғулотларининг асосий хусусиятлари ҳақида.
Тўгараклар ташкил қилишда, директор ўринбосари вазифаси ҳақида
Кичик ёшдаги ўқувчиларни оиладаги ва мактабдаги меҳнат тарбиясининг боғлиқлиги.
Эрталик байрамларини ташкил этиш усуллари.
Ўқувчиларга тарбия бериш усулларини изоҳланг.
Синф раҳбарининг мактаб жамоаси билан алоқаси.
Тарбия жараёнида тадбирларнинг аҳамияти.
Синфдан ва мактабдан ташқари тарбиявий ишлар мазмуни.
Синф раҳбарининг педагогик жамоада тутган ўрни.
11.Синф раҳбарининг ота-оналар билан алоқаси.
12.Ўқувчиларни тарбиялашда оила, маҳалла мактаб ҳамкорлигини амалга ошириш усуллари.
Тарбиявий ишлар жараёнида халқ оғзаки ижодидан фойдаланишнинг аҳамияти.
Ўқувчиларда ватанпарварлик ҳиссиётини тарбиялаш усуллари.
Синф мажлисини ташкил этиш усуллари.
Синф жамоасини ташкил этиш усуллари.
Синф раҳбарини ташкил этиш методикаси.
Шахсга жамоа билан тарбиявий таъсир қўрсатиш усулини изоҳланг.
Синф жамоаси билан умум мактаб жамоасининг ҳамкорлик ишлари ҳақида.
Ўқувчи шахсининг ривожланишида тарбия усулларини қўллаш.
Синфдан ва мактабдан ташқари ишларни ташкил қилиш методикаси.
Мактабда тарбиявий ишларни режалаштириш ҳақида.
Жамоани ташкил қилиш методикаси.
Бошланғич синф ўқувчиларида маънавий тарбия асослари.
Синф тарбиявий соатларини ташкил этиш.
Синф раҳбарини ишини режалаштириш.
Бошланғич синф ўқувчиси билан ўқитувчининг муомиласи.
Халқ ривоятларида тарбия ҳақида.
Синф раҳбарининг ўқувчи ота-оналари билан олиб борадиган тарбиявий ишлари ҳақида.
Ислом динида одоб-аҳлоқ тарбияси ҳақида.
Ўқувчиларни тарбиялашда жамоанинг роли.
Синф раҳбарининг синф жамоасини жипслаштиришдаги роли.
Бошланғич синф ўқувчиларида маънавий тарбия асосларини изоҳланг.
Тарбиявий тадбирлар режасини тузилиши.
Мактабдаги тарбиявий ишларда синф раҳбарининг фаолияти.
Халқ оғзаки ижодиётида меҳр-шавқат тарбияси ҳақида.
И.А.Каримовнинг «Ватанни севмоқ иймондандир» асарида шахс тарбияси.
Мактабда маданият ва маърифатнинг боғлиқлигини изоҳланг.
Ўқувчиларда ватанпарварлик ҳиссиётини тарбиялаш усуллари.
Болалар тарбиясида миллий қадриятларимизнинг тиклашнинг аҳамияти ҳақида.
Синф раҳбарининг ўқувчилар жамоаси билан ишлаш усуллари.
Синф раҳбари ва мактаб жамоаси ҳақида.
Мактабдаги тарбия жараёнида муомала, муносабат одобини изоҳланг.
Таълим тизими ва уни мактаб ўқувчиларида жорий этилишини изоҳланг.
Жамоанинг ривожланиш босқичлари ҳақида.
Синфдан ташқари ишларнинг ташкил этиш усуллари ҳақида.
А.Авлонийнинг аҳлоқий тарбия ҳақидаги фикрларини изоҳланг.
Синф раҳбарининг юксак маънавий камолати ҳақида.
Тарбия жараёнида ўқувчиларга тежамкорлик тушунчаларини сингдиришни изоҳланг.
Мактаб директори ўринбосарининг ишларида аҳлоқий тарбияни ташкил этишни изоҳланг.
TARBIYAVIY ISHLAR METODIKASI FANIDAN TESTLAR
1. Tarbiyaviy ish metodikasi fanining tadqiqot ob‘ekti nimadan iborat?
*B. Uzluksiz ta‘lim-tarbiya jarayoni
C. Tarbiya jarayoni
D. Shaxs tarbiyasi
2. Tarbiyaviy ish metodikasi fani qaysi fanlar bilan aloqador?
*A. Pedagogika, etika, sotsiologiya, psixologiya, falsafa, madaniyatshunoslik, ma‘naviyat asoslari.
B. Tarbiya nazariyasi, falsafa, etika, matematika.
C. Tabiiy fanlar, gumanitar fanlar
D. Iqtisodiy fanlar
3. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy tadbirlarni kim tashkil qiladi?
B. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar tashkilotchisi
C. Tarbiya muassasasi rahbari
*D. Hamma javoblar to’g’ri.
4. Maktabdan tashqari tarbiyaviy ishlar qanday muassasalarda tashkil etiladi?
A. Sport majmualarida
B. O’quvchilar saroylarida
C. Maktadagi to’garaklarda
*D. A va V javoblar to’g’ri
5. Tarbiyaviy ish jarayonida qaysi ish usullaridan foydalaniladi?
A. Ertaliklar, majlislar, to’garaklar
B. Ommaviy va yakka ish usullari
*C. Og’zaki ish usullari, amaliy ish usullari, ko’rgazmali ish usullari
D. Hamma javoblar to’g’ri
6. Tarbiyaviy ish jarayonida amalga oshirildadigan sayohatlar, olimpiada va to’garaklar qay
si ish usuliga kiradi?
D. To’g’ri javob yo’q
7. Tarbiyaviy ish jarayonida amalga oshirildadigan ertaliklar, kitobxonlar konferentsiyalari, munozaralar qaysi ish usuliga tegishli?
D. To’g’ri javob yo’q
8. Maktab muzeylari, kitoblar ko’rgazmasi tashkil etish qaysi ish usuliga taalluqli?
D. To’g’ri javob yo’q
9. Tarbiyaviy ish metodikasi fanining tadqiqot predmeti nima?
A. Shaxs va tarbiya jarayoni
*B. Tarbiya jarayonini tashkil etuvchi, bilim va tarbiya beruvchilar hamda uni o’ziga qabul qiluvchilar o’rtasidagi pedagogik munosabatdir.
C. Ta‘lim-tarbiya jarayoni
D. O’qituvchi, o’quvchi.
10. Tarbiya jarayonining asosiy maqsadi nimadan iborat?
A. Shaxs tarbiyasi
B. O’quvchi tarbiyasi
*C. Har jihatdan barkamol shaxsni shakllantirish
D.To’g’ri javob yo’q.
11. Tarbiya metodlarini ko’rsating.
A. Ijtimoiy hulq tajribasini shakllantirish metodlari
B. Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
C. O’z-o’zini tarbiyalash, jazolash va rag’batlantirish metodlari.
*D. Hamma javoblar to’g’ri.
12. Suhbat va hikoya metodlari tarbiya metodlarinig qaysi guruhiga tegishli?
A. Ijtimoiy hulq tajribasini shakllantirish metodlari
*B. Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
C. O’z-o’zini tarbiyalash, jazolash va rag’batlantirish metodlari.
D. To’g’ri javob yo’q.
13. Mashq qildirish metodi tarbiya metodlarining qaysi guruhiga tegishli?
*A. Ijtimoiy hulq tajribasini shakllantirish metodlari
B. Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
C. O’z-o’zini tarbiyalash, jazolash va rag’batlantirish metodlari.
D. To’g’ri javob yo’q.
14. Tanbeh berish va ogohlantirish metodlari tarbiya metodlarining qaysi guruhiga tegishli?
A. Ijtimoiy hulq tajribasini shakllantirish metodlari
B. Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
*C. Jazolash metodlari.
D. To’g’ri javob yo’q.
15. Namuna qilib ko’rsatish metodi tarbiya metodlarining qaysi guruhiga tegishli?
A. Ijtimoiy hulq tajribasini shakllantirish metodlari
B. Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
*C. Rag’batlantirish metodlari.
D. To’g’ri javob yo’q.
16. O’z-o’ziga baho berish tarbiya metodlarinig qaysi guruhiga tegishli?
A. Ijtimoiy hulq tajribasini shakllantirish metodlari
B. Ijtimoiy ongni shakllantirish metodlari
C. A va V javoblar to’g’ri.
*D. O’z-o’zini tarbiyalash metodlari.
18. Tarbiyachining bolaga bo’lgan barcha talablari nechta guruhga ajratiladi?
17. Shaxs shakllanishiga ta‘sir etuvchi omillar qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?
*A. Irsiyat, ijtimoiy muhit, ta‘lim-tarbiya.
B. Ota-ona, maktab, jamoatchilik.
C. Pedagogik jamov, ota-ona.
D. A va S javoblar to’g’ri.
19. Pedagogning tarbiyalanuvchilarga nutqsiz munosabati turlarini ko’rsating.
A. His-hayajonni ifodalaydigan harakatlar
B. Prosadika va ekstrolingvistika
C. Takesika va proksemika
*D. Hamma javoblar to’g’ri
20. Tarbiyaviy ish metodikasi fani nimani o’rganadi?
A. Ta‘lim usullarini
*B. Ta‘lim-tarbiya ishlarini amalga oshirish va o’quvchilarga tarbiyaviy ta‘sir etish usullarnini
C. Axloqiy tarbiyani
D. Mehnat tarbiyasini
21. Tarbiya maqsadlarini amalga oshirishda qanday tamoyillarga amal qilinadi?
A. Ta‘lim va tarbiyaning ustuvorligi va uzluksizligi
B. Ta‘lim va tarbiyaning birligi, dunyoviyligi va jahon andozalari darajasiga ko’tarish
C. Ustoz-shogirdlik munosabatlarini va maktab, oila, jamoatchilik hamkorligini amalga oshirish
*D. Hamma javoblar to’g’ri
22. Ta‘lim-tarbiya tizimini demokratlashtirish nimani anglatadi?
*A. Ta‘lim-tarbiya jarayonini har qanday buyruqbozlikdan xoli ravishda o’zaro hamkorlik, do’stona munosabat va erkinlik asosida tashkil etish.
B. So’z erkinligi
C. O’quvchilar erkinligi
D. To’g’ri javob yo’q
23. Ta‘lim-tarbiya jarayonini insonparvarlashtirish nimani anglatadi?
A. Inson shaxsini ulug’lash
B. Inson erkinligi
*C. Ta‘lim-tarbiya jarayonining ishtirokchilari shaxsini hurmat qilish, barcha harakatlarni ular kelajagi va baxt-saodatiga qaratish.
D. V va S javoblar to’g’ri
24. Insonparvarlik tushunchasi qanday ma‘noni anglatadi?
*A. Inson shaxsini hurmat qilish, uning baxt-saodatini ta‘sinlashga intilish.
B. Inson erkinligi
C. So’z erkinligi
D. Insonni ulug’lash
25. Demokratiya tushunchasi qanday ma‘noni anglatadi?
C. «So’z erkinligi»
*D. «Xalq hokimiyati» tushunchasini
26. Ta‘lim-tarbiyaga uzluksiz tizim sifatida qarash nimani anglatadi?
A. Ta‘lim tizimini
*B. Ta‘lim-tarbiya jarayonining bir-biri bilan mantiqiy bog’liq va davomiy qismlardan iboratligidir.
C. Ta‘limning uzluksizligini
D. Tarbiya uzluksizligini
27. Tarbiya jarayonidagi pedagog mahorati deganda nimani tushunasiz?
A. Tarbiya bera olish
B. Axloqiy tarbiyalay olish
*C. Tarbiya jarayonida tarbiyalanuvchilar va hamkorlar bilan til topisha olish hamda tarbiya usullarini mukammal egallash.
D. Mehnat qilishga o’rgata olish
28. O’qituvchi mahoratining tarkibiy qismlarini ayting.
*A. Kasbiy bilim va pedagogik qobiliyat
B. Mehnat va malaka
C. Bilim, ko’nikma, malaka
29. Tarbiya jarayonidagi pedagogik texnika tarkibiy qismlarini ko’rsating.
A. Pedagogik mahorat, mimika
B. Mimika va pantomimika
C. Nutq madaniyati va so’zlashuv odobi
*D. Nutq madaniyati, mimika va pantomimika, o’qituvchining hissiy holati.
30. Tarbiya jarayonida o’qituvchi qanday mimik holatlardan foydalanishi mumkin?
*A. Iljayish, tasdiqlash, qovoq uyish, qosh chimirish va h.k.
B. Erkalash, ogohlantirish
C. Maqtov va qoralash
D. Nasihat va o’git
31. Tarbiya jarayonida o’qituvchi tushkunlik kayfiyatini o’quvchilardan yashira oldi. Bu pedagogik ta‘sirning qaysi turiga tegishli?
A. Pedagogik qobiliyat
*B. Pedagogik takt
C. Nutq madaniyati
D. So’zlashuv odabi
32. O’qituvchining nutq madaniyati pedagogik mahoratning qaysi tarkibiy qismiga tegishli?
A. Pedagogik qobiliyatga
*B. Pedagogik texnikaga
C. Pedagogik taktikaga
D. Tarbiya usullariga
33. O’qituvchi o’quvchi bilan shaxsiy munosabat o’rnatayotganda oraliq masofa qancha bo’lishi lozim?
*A. 45 sm dan 120 sm gacha.
B. 120 sm dan 400 sm gacha.
C. 400 sm dan 750 sm gacha.
D. 750 sm dan 1000 sm gacha.
34. O’qituvchi o’quvchi bilan rasmiy munosabat o’rnatayotganda oraliq masofa qancha bo’lishi lozim?
A. 45 sm dan 120 sm gacha.
*B. 120 sm dan 400 sm gacha.
C. 400 sm dan 750 sm gacha.
D. 750 sm dan 1000 sm gacha.
35. Ommaviy munosabatda o’qituvchi va omma orasidagi masofa qancha bo’lishi lozim?
A. A. 45 sm dan 120 sm gacha.
B. 120 sm dan 400 sm gacha.
*C. 400 sm dan 750 sm gacha.
D. 750 sm dan 1000 sm gacha.
36. Quyidagi pedagogik malakalar majmui pedagogik texnikaning qaysi tarkibiy qismiga tegishli: «Jiddiylik darajasi, xayrixohlik kayfiyatini saqlash, umidbaxshlik»?
A. Nutq madaniyati.
B. Mimika, pantomimika.
*C. O’qituvchining hissiy holati.
D. Hamma javoblar to’g’ri.
37. Quyidagi fikr qaysi mashhur pedagogning qalamiga mansub: «Tarbiyachi tashkil etishni, ish yuritishni, hazillashishni, quvnoq, jahldor bo’lishni bilishi lozim, u o’zini shunday tutishi kerakki, uning har bir harakati tarbiyalasin»?
A. Abdulla Avloniy.
C. Mishel Monten.
38. Pedagogik mahoratning shakllanish bosqichlari qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?
A. Boshlang’ich, o’rta va yuqori.
*B. Reproduktivlik, ijodiylik, ijodiy-novatorlik.
C. Past, o’rta va yuqori.
D. Hamma javoblar to’g’ri.
39. O’qituvchining o’quvchilarga kommunikativ ta‘sir etish usullarini ko’rsating.
A. Muloqot va muomala
*C. Ishontirish va singdirish
D. Tajriba almashinuv
40. Quyidagi belgilarga ega jamoa shakllanishning qaysi bosqichida: «Pedagogning talablari faollarning jamoaga bildiradigan talablari bilan qo’shiladi. Pedagog faollardan barcha o’quvchilarni ijtimoiy qimmatla faoliyatga jalb etish vositasi sifatida foydalanadi. Faollar jamoa a‘zolariga topshiriqlar berada, ularning bajarilishini nazorat qiladi va talab qiladi».
A. Birinchi bosqichida
*B. Ikkinchi bosqichida.
C. Uchinchi bosqichida.
D. To’rtinchi bosqichida.
41. Quyidagi belgilarga ega jamoa shakllanishning qays
i bosqichida: «Pedagogning kuch-g’ayrati natijasida sinfda o’rnatilgan muayyan darajadagi tartib-intizom mavjud. O’quvchilarning uncha katta bo’lmagan qismi o’qituvchining fikrinni qo’llab-quvvtlaydi. Sinf faollari faoliyati to’liq yo’lga qo’yilmagan».
*A. Birinchi bosqichida
B. Ikkinchi bosqichida.
C. Uchinchi bosqichida.
D. To’rtinchi bosqichida.
42. Quyidagi belgilarga ega jamoa shakllanishning qaysi bosqichida: «Jamoa o’z-o’zini boshqarishga o’tgan. O’zaro munosabatlar axloqiy qimmatga ega. Bunday jamoada pedagogning talablari jamoa a‘zolarining bir-biriga bo’lgan talablari bilan uyg’unlashadi».
A. Birinchi bosqichida
B. Ikkinchi bosqichida.
*C. Uchinchi bosqichida.
D. To’rtinchi bosqichida.
43. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ish tashkilotchisining vazifalari nimalardan iborat?
A. Darsdan tashqari tarbiyaviy ishlarni rejalashtirish, sinf faollari va pedagogik jamoa yordamida ishni yo’lga qo’yish va amalga oshirishni nazorat qilish.
B. Tarbiyaviy ishlarga bevosita rahbarlik qilgan holda hamkorlarga uslubiy yordam ko’rsatish
C. Tarbiyaviy ish jarayonida jamoatchilik kuchidan foydalanish va muhim tadbirlarda qatnashish.
*D. Hamma javoblar to’g’ri.
44. O’qituvchining jamoa bilan muloqot shakllari qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?
*A. Passiv-ijobiy, faol-ijobiy, o’zgaruvchan.
B. Doimiy, o’zgaruvchan.
C. Jamoaviy va yakka.
D. B va C javoblar to’g’ri.
45. Jamoa a‘zolarini nima birlashtiradi?
A. Tengdoshlik xususiyatlari
*C. Yagona maqsad
D. To’g’ri javob yo’q.
46. Pedagogik mahoratni oshirish yo’llarini ko’rsating
A. Badiiy asarlar o’qish orqali
B. Ilmiy adabiyotlarni tahlil qilish orqali
C. Tajriba orttirish davomda
*D. Auditoriyada va auditoriyadan tashqarida
47. Yuqori darajada shakllangan jamoada boshqaruvni kim amalga oshiradi?
*A. Jamoa o’z-o’zini boshqaradi
C. Sinf faollari
48. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy ish jarayonida qaysi ish usullaridan foydalaniladi?
*A. Og’zaki ish usullari, amaliy ish usullari, ko’rgazmali ish usullari
B. Ommaviy va yakka ish usullari
C. Ertaliklar, majlislar, to’garaklar
D. Hamma javoblar to’g’ri
49. Sayohatlar, olimpiada va to’garaklar qaysi ish usuliga kiradi?
D. To’g’ri javob yo’q
50. Ertaliklar, kitobxonlar konferentsiyalari, munozaralar qaysi ish usuliga tegishli?
D. To’g’ri javob yo’q
51. Maktab muzeylari, kitoblar ko’rgazmasi qaysi ish usuliga taalluqli?
D. To’g’ri javob yo’q
52. Tarbiya jarayonidagi talab nima?
A. Topshiriqlar berish
*B. Tarbiyalanuvchilarning muayyan faoliyatini rag’batlantirishni yoki to’xtatishni va aniq amaliy hamda axloqiy sifatlarni namoyon qilishni ta‘minlaydi.
C. Vazifalar berish
D. A va B javoblar to’g’ri.
53. Iltimos, ishonch, ma‘qullash qanday talablar guruhiga kiradi?
*A. Ijobiy talablar
B. Betaraf talablar
C. Salbiy talablar
D. Hamma javoblar to’g’ri
54. Maslahat, sha‘ma, shartli talab va o’yin shaklidagi talablar qanday talablar guruhiga kiradi?
A. Ijobiy talablar
*B. Betaraf talablar
C. Salbiy talablar
D. Hamma javoblar to’g’ri
55. Fosh qilish, ishonchsizlik bildirish va do’q qilish qanday talablar guruhiga kiradi?
A. Ijobiy talablar
B. Betaraf talablar
*C. Salbiy talablar
D. Hamma javoblar to’g’ri
56. «Empatiya» nima?
*A. Suhbatdoshini hissiy idrok etish, unga achinish qobiliyati.
B. Suhbatdoshga nisbatan hurmat.
C. Suhbatdoshga nisbatan nafrat.
D. To’g’ri javob yo’q.
57. «Reflektsiya» nima?
A. Reflekslar yig’indisi
B. Munosabatlar yig’indisi
C. Hissiy munosabatlar
*D. Pedagogning o’zi bolalar tomonidan qanday qabul qilinayotganligini bamisoli chetdan turib ko’rish qobiliyati.
58. Pedagogik diqqatning k ў p ob‘ektliligi deganda nimani tushunasiz?
A. Diqqatni bir necha ob‘ektga yo’naltirishni bilish
B. Diqqatni bir necha ob‘ektga y ў naltirib, asosiy narsalarni ajratish va ikkinchi darajali narsalarni nazorat қ ila bilish
C. Diqqtning yangi ob‘ektlari paydo b ў lganligini ҳ is
қ ilish va yangi ob‘ektlar paydo b ў lishini oldindan bilish.
*D. Hamma javoblar to’g’ri.
59. Pedagogik dqqatning jo’shqinligi deganda nimani tushunasiz?
A. Diqqatni bir ob‘ektdan ikkinchisiga o’tkaza bilish
B. Diqqatni ob‘ektlarga taqsimlash darajasini qo’llab-quvvatlash, ularni o’zgartirish, nazorat qilish, diqqatni qayta taqsimlash.
C. Jo’shqin nutq faoliyatini boshqarish
*D. A va B javoblar to’g’ri.
60. Pedagogik diqqatning barqarorligi deganda nimani tushnasiz?
A. Nutq faoliyatini boshqarish.
*B. Faoliyatdagi to’sqinliklarni yengish, ularning oldini ola bilish va o’zgarib borayotgan sharoitda sinfning barqaror diqqatini tashkil etish.
C. O’qmituvchi faoliyatida barqarorlikning namoyon bo’lishi
D. To’g’ri javob yo’q.
61. O’zaro fikr almashish omillarini ko’rsating.
A. Axborot almashinuv, fikr almashinuv.
*B. Ishontirish, ta‘sir qilish, taqlid qilish
C. Ishontirish, axborot almashinuv
D. Ta‘sir qilish, axborot almashinuv
62. To’garaklar turlarini ko’rsating.
*A. Fan to’garaklari, badiiy havaskorlik to’garaklari, kasb-hunar to’garaklari, sport to’garaklari
B. Ilmiy to’garaklar, badiiy to’garaklar
C. Mahorat maktabi, fan to’garaklari
D. Hamma javoblar to’g’ri
63. Tarbiya muassasalarining ish rejalari turlarini ko’rsating
A. Tarbiyaviy ish reja, ta‘limiy ish reja
B. Maktab ish rejasi, to’garak ish rejasi
*C. Istiqbol ish reja, yillik ish reja, joriy ish reja
D. Fan to’garaklari ish rejasi, sport to’garaklari ish rejasi
64. Davlat ta‘lim standartlari qanday talablarni belgilaydi?
D. To’g’ri javob yo’q.
65. Kasbiy bilim nimalarni o’z ichiga oladi?
A. O’qitilayotgan fanga doir bilimlarni
B. O’quvchilar o’rganayotgan bilimlarni
C. O’qitish metodikasi, pedagogika, psixologiya
*D. Barcha javoblar to’g’ri
66. Pedaggik qobiliyatning tarkibiy qismlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
B. Pertseptiv qobiliyat
C. Intuitsiya, emotsional turg’unlik. Ijodiy qobiliyat
*D. Barcha javoblar to’g’ri
67. Mutlaq to’g’ri, ommabop tarbiyachilik mahorati mavjudmi?
*B. Bo’lmagan va mavjud emas
C. Asta-sekin shakllantiriladi
D. A va B javoblar to’g’ri
68. V.A.Suxomlinskiy mahoratli pedagog bo’lish uchun o’quvchiga nisbatan qanday munosabatda bo’lishni tavsiya etadi?
A. Faqat talabchan bo’lishni
*B. Talabchan va hurmatda bo’lishni
C. Qiziqishlarni hisobga olishni
D.Doimiy nazorat qilishni
69. Trening nima?
*A. Odat va ko’nikmalarni egallash maqsadida mashq qilish
B. Jismoniy mashq
C. Aqliy gimnastika
D. Aktyorlik mahorati
70. Jismoniy treninglar necha bosqichda amalga oshiriladi?
*A. Uch bosqichda
B. Bir bosqichda
C. Ikki bosqichda
D. To’rt bosqichda
71. Trening turlarini ko’rsating
A. Jismoniy trening
*B. Jismoniy va aqliy trening
C. Aqliy va ruhiy trening
D. Aktyorlik treningi
72. Asab mashqlarini ko’rsating
A. Fikran arifmetik amallarni bajarish
B. Buyumlarni sanash, shahar va olimlar nomlarini sanab chiqish
C. O’rtoqlari qiyofasidagi o’zgarishlarni tavsiflash
*D. barcha javoblar to’g’ri
73. Pedagogik texnika nima?
*A. Pedagogik jarayon uchun zarur usul va malakalar
B. O’quv mavzularini tushuntirish usullari
C. O’quv jarayoniga yondashuvlar
D. Barcha javoblar to’g’ri
74. Tarbiya jarayonida nutq texnikasi deb nimaga aytiladi?
*A. Tarbiyachi fikrini tarbiyalanuvchilarga yetkazish vositalariga
B. So’zlash usullariga
D. Nutq turlariga
75. Nutq madaniyatining nazariy asoslarini kimar yaratgan?
*C. Qadimgi Gretsiya va Rimlik olimlar Arastu, Demokrit, Demosfen, Tsitseron, Kvintilian
D. Husayn Voiz Koshifiy, Dovoniy, Kaykovus
76. Tarbiyachi va tarbiyalanuvchilararo muloqotni yo’lga qo’yishning qanday usullari mavjud?
A. avtoritar uslub
B. Demokratik uslub
C. Liberal uslub
*D. Hamma javoblar to’g’ri
77. « … Kadrlarni puxtaroq qilib tayyorlamasdan, …biror bir sohada ahvolni hech qanaqa tarzda o’zgartirib bo’lmaydi». Prezident I.Karimov Ushbu fikrni qachon, qaerda aytgan edi?
A. 1996 yil, 24 may, ¡zR Oliy kengashining IX chaqiriq, X sessiya
B. 1989 yil, 28 oktyabr, ¡zR Oliy kengashining XI chaqiriq, IX sessiyasida
*C. 1997 yil 29 avgust, ¡zR Oliy kengashining XI chaqiriq, IX sessiyasida
D. 1995 yil 16 fevral, ¡zR Oliy Majlisining I sessiyasida
78. Bo’lajak tarbiyachilarni qanday ilm bilan qurollantirish hozirgi kunda dolzarb muammo?
A. Ta‘lim tizimining barcha bosqichi uchun muvofiq pedagogik mahorat ilmi bilan.
B. Ta‘lim tizimining quyi bosqichiga muvofiq ilm bilan
*C. Ta‘lim tizimining har bir bosqichi uchun muvofiq keluvchi pedagogik mahorat ilmi bilan
D. Oliy ta‘lim bosqichiga muvofiq ilm bilan
79. Tarbiyachi faoliyatining maqsadi qanday belgilanadi?
*A.Jamiyat talabiga ko’ra
B. oila talabiga ko’ra
C. Maktab talabiga ko’ra
D. Rahbarlar talabiga ko’ra
80. Tarbiyaning insonparvarligi qachon namoyon bo’ladi?
A. Tarbiyalanuvchi qiziqishlariga hurmat bilan qarashda
B. Tarbiyalanuvchi hohish irodasini hurmat qilishda
C. Tarbiyalanuvchi shaxsi va qadr-qimmatini hurmat qilishda
*D. Hamma javoblar to’g’ri
81. Tarbiyachi ovozi xususiyatlari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan?
A. ovoz kuchi, masofaviy tarqalishi
B. Diapozon, ovoz harakati, o’zgaruvchanligi, tembr.
*C. A va B javoblar to’g’ri
D. Nafas olish tartibi
82. Pedagogik mahorat asoslaori qanday fan?
A. Doimiy rivojlanib boruvchi fan
B. Dialektik xususiyatga ega bo’lgan fan
S. Uzoq tarixiy taraqqiyot yo’lini bosib o’tgan fan
D. Hamma javoblar to’g’ri
83. Qaysi toifadagi o’qituvchi bilan ishlash maktab rahbariyati uchun oson kechadi?
A. 1- va 3-toifadagi o’qituvchi bilan
*B. 1-, 2-toifadagi o’qituvchilar bilan
S. 1-, 4-toifadagi o’qituvchilar bilan
D. Barcha javoblar to’g’ri
84. 1-toifaga kiruvchi o’qituvchiga xos sifatlar:
A. kasbiy bilimi chuqur, qobiliyatli
B. Tashabbuskor, namunali
S. Mustaqil va ijodiy fikrlovchi
*D. Hamma javoblar to’g’ri
85. Pedaogik mahoratning shakllanish bosqichlari qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?
A. Boshlang’ich, o’rta va yuqori.
*B. Reproduktivlik, ijodiylik, ijodiy-novatorlik.
C. Past, o’rta va yuqori.
D. Hamma javoblar to’g’ri.
86. O’qituvchining o’quvchilarga kommunikativ ta‘sir etish usullarini ko’rsating.
A. Muloqot va muomala
*C. Ishontirish va singdirish
D. Tajriba almashinuv
87. Ishontirish usulining samarali kechishi nimalarga bog’liq?
A. Axborot majmui va o’qituvchining avtoritetiga.
B. Ishontirish ta‘siri qaratilgan shaxsnig ruhiy jihatlari va ularning ta‘sir etish jarayonida inobatga olinishiga.
C. O’qituvchi va o’quvchilarnig o’zaro muloqot jarayonidagi aqliy va ruhiy holatiga.
*D. Hamma javoblar to’g’ri.
88. Singdirish usuli turlarini ko’rsating.
A. Doimiy va vaqtnchalik
*B. Bevosita va bilvosita.
C. Yakka va guruh bilan.
89. Qat‘iy talab va buyruqlar singdirish usulining qaysi turiga mansub?
*A. Bevosita pedagogik singdirish usuliga
B. Bilvosita pedagogik singdirish usuliga
C. Tushuntirish usuliga
D.To’g’ri javob yo’q.
90. Ishoralar, qoralash, rag’batlantirish singdirish usulining qaysi turiga mansub?
A. Bevosita pedagogik singdirish usuliga
*B. Bilvosita pedagogik singdirish usuliga
C. Tushuntirish usuliga
D.To’g’ri javob yo’q.
91. Emotsional barer nima?
*A. O’qituvchining fikrlarini qabul qilishga halaqit beradigan his-tuyg’ular.
B. Qarama-qarshi tuyg’ular.
C. Fikrlar to’qnashuvi.
D.To’g’ri javob yo’q.
92. Tovush hosil qilishda qanday nafasdan foydalaniladi?
D. To’g’ri javob yo’q.
93. Jamoani boshqarishning quyidagi tavsifi qaysi uslubga mansub: «Muammolarni hal qilishda jamoa fikriga tayanadi. Har qanday vaziyat yechimini ko’pchilik hal etadi»?
A. Liberal uslub
C. Avtoritar uslub
D.To’g’ri javob yo’q.
94. Quyidagi dunyoqarashga ega rahbar jamoani qaysi uslubda boshqaradi: «Men jamoani boshqaraman. Demak muammolarni ham yolg’iz o’zim hal qilaman. Chunki Mensiz jamoa tanazzulga yuz tutadi»?
A. Liberal uslub
B. Demokratik uslub
*C. Avtoritar uslub
D. To’g’ri javob yo’q.
95. Quyidagi aqidaga amal qiladigan rahbar qaysi uslubda jamoani boshqaradi: «Men senga tegmayman, s
*A. Liberal uslubda
B. Demokratik uslubda
C. Avtoritar uslubda
D. To’g’ri javob yo’q.
* С . Katta yoshli kishilarning hech qanday shubhasiz e‘tirof etiladigan ta‘siri va xislati
D. To’g’ri javob yo’q.
97. Etikaviy suhbat nima?
*A. Axloqiy tarbiya maqsadida tashkil etiladigan suhbat
B. Tarbiyaviy ta‘sir usuli
С . Do’stona munosabatlar
D. Mehr-oqibat shakli
98. Obro’ning qanday turlari mavjud?
A. Zug’um obro’yi, masofa obro’yi, apoq-chapoqlik obro’yi, avrash obro’yi
B. manmanlik obro’yi, pedantik obro’, nasihatgo’ylik obro’yi.
С . Mehr-muhabbat obro’yi, ko’ngil bo’shlik obro’yi
*D. Hamma javoblar to’g’ri
99. Qanday oilalarda bolalar ma‘naviy sog’lom va barkamol tarbiya oladi?
A. Ota boshqargan oiladi
B. ona boshqargan oiladi
С . Bobo-buvilar boshqargan oilalarda
*D. Hamfikr va ahil oilalarda
100. Oila muhiti bola tarbiyasiga qay darajada ta‘sir etadi?
С . Ta‘sir etmaydi
TUZUVCHI: N. ORIPOVA
“ Тарбиявий ишлар методикаси ” фанидан
якуний назорат саволлари
1.Тарбиявий ишлар методикаси фанининг предмети ва мақсади нималардан иборат.
2.Тарбиявий ишлар методикаси фанининг манбалари
3.Зардўштийлик ахлоқининг асосий учлиги.
1.Синф раҳбарининг вазифалари
2. Ота-оналарга педагогик билим бериш шакл ва режалари.
3.Тарбиявий ишлар методикаси фани қайси фанлар билан алоқадор.
1.Синф раҳбарининг ўқувчиларни ўрганиш методикаси
2.Мактабдан ташқари тарбиявий ишларнинг турлари.
3. Ибн Синонинг тарбия ҳақидаги фикрлари.
1.Халқ педагогикасида қўлланиладиган тарбия методлари.
2.Синф раҳбарининг ўқувчиларни кузатиш методикаси
3.Имом-Ал Бухорий ҳикматларининг тарбиявий аҳамияти.
1.Тарбиявий иш жараёнида қўлланиладиган оғзаки иш усуллари.
2.Синфдан ташқари жараёнда эрталиклар ташкил этиш методикаси.
3.Ал-Фаробийнинг ахлоқий қарашлари.
1.Тарбиявий иш жараёнида қўлланиладиган амалий иш усули ҳақида.
2.Тарбиянинг узлуксиз жараён эканлиги.
3.Синфдан ташқари жараёнда кўрик-танловларни ташкил этиш методикаси.
1.Таълим-тарбия жараёнининг асосий тамойиллари.
2.Тарбиявий ишлар жараёнида кўргазмали иш усулларидан фойдаланиш.
3.Амир Темурнинг маърифий