9 sinf informatika darslik 2023 pdf

Kompyuterning yana qanday qurilmalari bor?

Informatikadan dars ishlanma

2) Tarbiyaviy maqsad: Milliy va umummadaniy kompetensiyasi orqali Vatanni sevish, insonlarni hurmat qilish ruhida tarbiyalash.

3) Rivojlantiruvchi maqsad: OAxborotlar bilan ishlay olish kompetensiyasi orqali ommaviy axborotlardan foydalanib, zarur ma’lumotlarni izlay olishni shakllantirish.

Dars tipi: Yangi bilim va ko’nikma hosil qilish

Dars uslubi: ko’rgazmali – amaliy.

Dars jihozi: Kompyuter qurilmalari, darslik

Dars bosqichlari: Tashkiliy qism (3m)

O’tilgan mavzuni mustahkamlash (12 m)

Yangi mavzu bayoni (15 m)

Yangi mavzuni mustahkamlash (10 m)

Vazifa berish va tushuntirish (2m)

O’quvchilarni baholash (3m)

DTS: Kompyuter. Kompyuterning asosiy qurilmalari va ularning vazifalari haqida ma’lumotga ega bo`lish.

O’tilgan mavzuni mustahkamlash uchun takrorlash savollari

Elektr toki inson hayoti uchun xavflimi?
Kompyuterning inson sog’lig’iga zararli tomonlarini so’zlab bering.
Kompyuter xonasida nimalar mumkin emas?
Xavfsizlik texnikasi qoidalarini so ‘zlab bering.
Sanitariya-gigiyena talablari nima uchun kerak?
Yangi mavzuni o`rganish

Insoniyat asrlar davomida to’plagan bilimlarini kelajak avlod uchun qoldirishga harakat qilib kelgan. Buning uchun u toshlar va terilarga rasmlar chizgan, biz harflar deb ataydigan belgilar va qog’oz o’ylab topib, ular yordamida bitiklar yozgan.

Ajdodlarimizdan bizga qadar minglab qo’lyozmalar va kitoblar yetib kelganini siz yaxshi bilasiz. Ularni saqlash uchun juda katta kutubxonalar kerak.

Avvallari kam nusxadagi qo’lyozmalar va kitoblardan foydalanish uchun oylab, yillab navbat kutishga to’g’ri kelardi. Ba’zan, chet mamlakatlar kutubxonalaridagi kitob yoki qo’lyozmalarni olishning umuman imkoniyati bo’lmagan.

Texnikaning rivojlanishi natijasida bu kabi muammolar hal bo’ldi. Hozirgi kunda kompyuterlar asosida tashkil etilgan Internet orqali dunyoning istalgan nuqtasidagi kutubxonadan kerakli kitob yoki qo’lyozmalar nusxasini olish, yangi kitob va maqolalarni o’qish, filmlarni ko’rish, biror joyga xat jo’natish va boshqa zarur ishlarni amalga oshirish mumkin. Umuman olganda, kompyuter imkoniyatlarini birma-bir sanab chiqish qiyin.

Demak, inson tafakkurining mahsuli bo’lgan kompyuter juda kerakli mashina ekan. Shuning uchun bu fanni qunt bilan chuqur o’rganish lozim.

Kompyuter qanday tuzilgan?

Kompyuter ko’rinishidan uch asosiy bo’lakdan iborat:

Monitor deb ataluvchi qurilma televizor ekraniga o’xshash vazifani bajaradi, ya’ni chizilayotgan rasm, yozilayotgan harflar, ko’rilayotgan film unda namoyon bo’ladi.

Monitor har xil ko’rinishlarda bo’lishi mumkin:

Klaviatura ustiga harf, son va boshqa belgilar yozilgan. Uning yordamida kompyuterga turli ma’lumot va buyruqlar kiritiladi.

Sistema bloki himoya g’ilofiga o’ralgan elektron sxemalar va qurilmalardan iborat. Elektron sxemalar yaxlit asosga yig’ilgan bo’lib, asosiy plata deyiladi.

Asosiy plataga kompyuterning boshqa qurilmalarini ulash mumkin. Kompyuterning eng asosiy xususiyatini asosiy platada joylashgan protsessor deb ataluvchi elektron sxema belgilaydi.

U kompyuterning barcha qurilmalari ishini boshqaradi. Protsessorning turiga qarab kompyuterga baho beriladi. Masalan, Intel Pentium 4 protsessori hozircha eng kuchli protsessor hisoblanadi.

Ma’lumotlar qanday saqlanadi?

Biz ma’lumotlarni (kino, klip, qo’shiq, musiqa, rasmlar, hikoyalar, referatlar) daftarlar, kitoblar, magnit tasmalar va boshqa vositalar yordamida uzoq vaqt saqlay olamiz. Kompyuterda ham ma’lumotlarni uzoq vaqt saqlab qo’yish imkoniyati bor. Buning uchun asosan magnit disklar va kompakt disklar ishlatiladi. Magnit disklarning qattiq va egiluvchan turlari bor.

Qattiq disklar vinchester deb atalib, odatda u sistema blokida joylashtiriladi. Egiluvchan disklar disket deb atalib, asosan bir kompyuterdan boshqasiga ma’lumotlarni ko’chirish uchun ishlatiladi. Disketlarga ma’lumot yozish va undagi ma’lumotni o’qish diskyuritgich (diskovod) qurilmasi yordamida amalga oshiriladi.Vinchesterlarda disketlarga nisbatan bir necha ming marta ko’p ma’lumot saqlash mumkin. Kompakt disklardagi ma’lumotlarni o’qish uchun CD-ROM qurilmasi ishlatiladi.

Vinchester, kompakt disk va disketlardagi ma’lumotlar kompyuter elektr manbasidan uzilgan holda ham saqlanib qoladi. Shu sababli ularni umumiy nom bilan kompyuterning tashqi xotirasi deb ataymiz.

Kompyuterning yana qanday qurilmalari bor?

Kompyuterni qulay usulda boshqarish, ba’zi ishlarni osongina bajarish uchun «sichqoncha» deb ataluvchi qurilmani qo’llash mumkin. Odatda, sichqonchadagi chap tugma tanlash yoki buyruq berish, o’ng tugma yordamchi amallar ro’yxatini ochish uchun ishlatiladi. Bu ro’yxat kontekst-menyu deb ataladi.

Kompyuterda tayyorlangan rasmlar va matnlar (hikoya, referat va boshqalar)ni «printer» deb ataluvchi qurilma yordamida qog’ozga chop etish mumkin.

Kino, klip, qo’shiq, musiqalardagi tovushlarni tovush chiqarish qurilmalari deb ataluvchi karnay (kolonka) va quloqchin (naushnik)lar orqali eshitish mumkin.

Kompyuter qanday ishga tushiriladi?

Odatda kompyuterni ishga tushirish quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi:

® kompyuter elektr manbayiga ulanadi;

® kompyuterning sistema blokidagi «Power» (© rasmli) tugmachasi bosiladi;

® monitor alohida ishga tushiriladigan bo’lsa, © uning rasmli tugmachasi bosiladi.

Esda tuting! Kompyuterlarni ishga tushirayotganingizda elektr tokidan nihoyatda ehtiyot bo’ling.

Mustahkamlash
Monitorning vazifasi nimalardan iborat?
Klaviaturada nimalar bor va uning vazifasi nimalardan iborat?
Sistema bloki haqida so ‘zlab beting
Protsessor haqida so ‘zlab bering.
Ma’lumotlar kompyuterning qaysi qurilmalarida saqlanadi?
Disketa va vinchester nima uchun tashqi xotira deb ataladi?
Kompyuterning qanday tashqi xotiralarini bilasiz?
Ma ‘lumotlami qog’ozga chop etish uchun qanday qurilma ishlatiladi?
Sichqoncha haqida so ‘zlab bering.
Kompyuterni ishga tushirish ketma-ketligini so ‘zlab bering.

Chap ustundagi qurilmalami о ‘ng ustundagi xususiyatlariga mos qo’ying.

Учебники

1-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. Kitoblar bepul. 1-sinf darsliklar Barcha fanlardan sinflar bo’yicha darsliklarning elektron shakllari. Darsliklarni yuklab oling.

2-sinf elektron darsliklar

2-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. Kitoblar bepul. 2-sinf darsliklar Barcha fanlardan sinflar bo’yicha darsliklarning elektron shakllari. Darsliklarni yuklab oling.

3-sinf darsliklar

E’tiboringizga 3-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 3-sinf darsliklar Barcha fanlardan sinflar bo’yicha darsliklarning elektron shakllari. Darsliklarni yuklab oling va.

4-sinf maktab darsliklar

E’tiboringizga 4-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 4-sinf darsliklar Barcha fanlardan sinflar bo’yicha darsliklarning elektron shakllari. Darsliklarni yuklab oling va.

5-sinf darsliklarning elektron shakllari

E’tiboringizga 5-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 5-sinf darsliklar O’zbek tilida Rus tili Adabiyot Adabiyot Biologiya Fransuz tili Fransuz tili Fransuz tili (daftar) Fransuz tili (daftar) Fransuz tili (metodika) Geografiya Geografiya Ingliz.

11-darsliklarning elektron shallari

E’tiboringizga 11-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 11-sinf darsliklar O’zbekcha На русском Adabiyot 1-qism, Adabiyot 2-qism Adabiyot 1-qism, Adabiyot 2-qism Algebra va analiz asoslari. Geometriya Algebra va.

10-sinf darsliklar ro’yxati

E’tiboringizga 10-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 10-sinf darsliklar O’zbekcha На русском Adabiyot 1-qism, Adabiyot 2-qism Adabiyot 1-qism, Adabiyot 2-qism Algebra va analiz asoslari. Geometriya Algebra va.

9-sinf maktab darsliklar

E’tiboringizga 9-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 9-sinf darsliklar O’zbek tilida На русском Adabiyot 1-qism Adabiyot 2-qism Adabiyot 1-qism Adabiyot 2-qism Algebra Algebra (AFIDUM) Algebra Geometriya Geometriya Sitologiya va genetika asoslari Sitologiya va.

8-sinf maktab darsliklar

E’tiboringizga 8-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 8-sinf darsliklar O’zbek tilida Rus tilida Adabiyot 1-qism Adabiyot 2-qism Adabiyot 1-qism Adabiyot 2-qism Algebra Algebra (AFIDUM) Algebra Chizmachilik Chizmachilik Fizika Fizika (AFIDUM) Fizika Fransuz tili Fransuz tili.

7-sinf darsliklar ro’yxati

E’tiboringizga 7-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 7-sinf darsliklar O’zbek tilida Rus tilida Adabiyot Adabiyot Algebra Algebra (AFIDUM) Algebra Fizika Fizika (AFIDUM) Fizika Fransuz tili Geografiya Geografiya Geometriya Geometriya Ingliz tili Ingliz tili metodika Informatika va axborot.

6-sinf darsliklar.

E’tiboringizga 6-sinf darsliklar ni taqdim etamiz. Ushbu kitoblarni yuklab oling va ulardan foydalaning. 6-sinf darsliklar O’zbek tilida Rus tilida Adabiyot 1-qism, Adabiyot 2-qism Adabiyot 1-qism, Adabiyot 2-qism Botanika Botanika Fizika Fizika AFIDUM Fizika Fransuz tili Fransuz til Fransuz tili.

9 sinflar uchun Informatika fanidan ichki monitoring testlari

2.Quyidagilardan qaysi biri inson degan obyektning tavsifi bo’la oladi?

A.36,6gradus. B.60kg. D.qora soch. E.aqliy koeffitsiyenti.

3.Algoritmning xossalarini aniqlang.

A.Aniqlik. B.Natijaviylik. D.Diskretlilik. E.Barchasi.

4.Quyidagilardan qaysi biri algoritm bo’lmaydi?

A.“Ko’chada chaptomondan yuring” B.“Sakralsin” D.P=a+b+c E.Barchasi.

5.Algoritmni tasvirlash usullarinia niqlang.

A.So’zlar yordamida.B.Formula yordamida.D.Dasturyordamida. E.Barchasi

6.Quyidagilardan qaysi biri algoritm bo’ladi?

A.Mikrovolnovkadan foydalanish qoidasi. B.Bo’lish qoidasi. D.S=a*h E.barchasi

A.Shart tekshiradi. B.Oddiy harakatni. D.Boshlanishni. E.Qiymat kiritishni

8.Algoritmni asosiy turlarini aniqlang.

A.Dasturli. B.Jadvalli. D.Takrorlanuvchi. E.Barchasi.

A.Shart tekshiradi. B.Oddiy harakatni. D.Boshlanishni. E.To’g’ri javob yo’q.

10.Algoritmni asosiy turlarini aniqlang.

A.Chiziqli. B.Tarmoqlanuvchi. D.Takrorlanuvchi. E.Barchasi.

11.Dasturlash tillari shartli ravishda necha guruhga ajraladi?

12. 8 lik sanoq sistemasidagi raqamlarni aytib bering,

13. Algoritmning xossalarini aniqlang.

15. dasturlashda mantiqiy amallarni ko’rsating.

1. Masalani kompyuterda yechish bosqichlari nechta?

A) 5; B) 3; C) 7; D) 6.

2. Masalani kompyuterda yechish bosqichlari quyidagilardan qaysi biri kiradi?

A) Masalani qo’yilishi ; B)Hammasi

C) Algoritm tuzish ; D) Dastur tuzish.

3. Tuzilgan dasturlarni kompyuter xotirasiga kiritish va ishlatish qaysi bosqichga oid ?

A)To’g’ri javob yo’q; B)Masalani modelini tuzish ; C) Algoritm

D) Dastur tuzish.

4. Informatika ob’yekt quyidagicha ta’riflanadi :

A) qurilayotgan bino ; B) o’rganilayotgan narsa yoki jarayon; C) jisimning nusxasi

D) uchib tushayotgan jism.

5. Masalaning modelidan foydalanib hal etishni ko’rsatmalar ketma – ketligini tuzish qaysi bosqichga oid ?

A) Masalani qo’yilishi ; B) masalani modelini tuzish ; C) Algaritm tuzish ;

D) Dastur tuzish.

A) izoh; B) fayl; C) buyruq ; D) dastur.

6. O’ganilayotgan obyektning matematik munosabatlar , belgilar va bog’lanishlar orqali ifoqasi … deb ataladi.

A) matematik model ; B) fizik model; C) hisob – kitob ; D) formula.

7. Matematik modellar qaysi model guruhiga kiradi ?

A) fizik , B) biologik , C) iqtisodiy; matematik ; D) abstract.

8. Algoritmning qanday turlari bor ?

A) Chiziqli ; B) Tarmoqlanuvchi; C) Takrorlanuvchi ; D) a, b, c.

9. Quyidagilardan qaysi biri algoritm nazaryasi bilan bo’g’liq ?

A) Al- Xorazmiy ; B) Blok- sxema ; C) Takrorlanuvchi ; D) a,b,c.

10. Internetdagi malumotlarni uzatish qoidalari … deb ataladi.

A) Provayder; B) Protakol; C) Web- sahifa; D) Web – sayt.

11. Internetda faqat qidiruv tizimlari ko’rsatilgan qatorni ko’rsating .

13. Modellar quyidagi turlarga bo’linadi :

14. Algorimtdagi ko’rsatmalar ketma – ketligi kompyuter bajara oladigan tilda yozilishi –bu …

15. … algoritm chiziqli bo’ladi .

A) Qorategin, Darboz, Ko‘lob, Sho‘g‘non B) Buxoro va Xiva xonligi

C) Sharqiy Turkiston va Yettisuv D) Vaxsh, Kofirkon, Panj bo‘yi

2. O‘rta Osiyo xonliklarini XIX asr o’rtalarida aholisining soniga ko’ra ko’pidan oziga qarab to‘g‘ri ketma-ketlikda joylashtiring.

A) Xiva xonligi, Buxoro amirligi, Qo‘qon xonligi

B) Buxoro amirligi, Qo‘qon xonligi, Xiva xonligi

C) Qo‘qon xonligi, Xiva xonligi, Buxoro amirligi

D) Qo’qon xonligi, Buxoro amirligi, Xivaxonligi

3. Rossiyaning O’rta Osiyoni bosib olishining qaysi bosqichi uzoqroq davom etgan?

A)to’rtinchi bosqichi B) uchinchi bosqichi C) ikkinchi bosqichi D) birinchi bosqichi

4. XIX asr ortalarida Xiva xonligida oliy amaldor devonbegi hisoblanib, uning ixtiyorida qaysi lavozim egalaridan iborat kengash faoliyat ko’rsatgan?

A) inoq, otaliq, mehtar B) mehtar, yasovulboshi, otaliq

C) qo’shbegi, mehtar, otaliq D) qo’shbegi, inoq, parvonachi

5. Xiva shahrida barpo etilgan me’moriy inshootlardan qaysi biri Ark darvozasi qarshisida joylashgan?

A) Muhammad Rahimxon madrasasi B) Muhammad Aminxon madrasasi

C) Olloqulixon madrasasi D) Arab Muhammadxon madrasasi

6. Quyidagi Xiva xonligida joylashgan madrasalardan qaysi biri XIX asrda barpo etilmagan?

A) Ollohqulixon madrasasi B) Sherg‘ozixon madrasasi

C) Rahmonqul inoq saroyi D) Muhammad Aminxon madrasasi

7. Quyidagi shaharlarning Chor Rossiyasi qo‘shinlari tomonidan bosib olish ketma-ketligini to’gri belgilang.

A) Turkiston, Taroz, Chimkent, Toshkent, Xo‘jand

B) Taroz, Turkiston, Chimkent, Toshkent, Xo’jand

C) Turkiston, Taroz, Xo‘jand, Chimkent, Toshkent

D) Taroz, Chimkent, Turkiston, Toshkent, Xo‘jand

8. Quyidagi shaharlardan qaysi biri nisbatan oldinroq Chor Rossiyasi tomonidan bosib olingan?

A) Urgut shahri B) Niyozbek qal’asi C) Xo‘jand shahri D) Jizzax shahri

9. 1868-yilda Zarafshon okrugi tuzilganida kim uning harbiy gubernatori etib tayinlangan edi?

A) M.Skobelev B) N.Veryovkin С) I.Abramov D) F.Romanovskiy

10. Rusiya va Xiva xonligi o’rtasida imzolangan Gandimiyon sulh shartnomasida keltirilmagan qismni aniqlang.

A) xonlikning tashqi dunyo, hatto yaqin qo’shnilari bilan ham aloqa o’rnatmasligi

B) Amudaryoning o‘ng sohili va unga tutash yerlar xon tasarrufidan chiqarilishi

C) xonlikning urushda yetkazilgan zararlarni qoplash maqsadida 2,2 mln. rubl miqdorida tovon to’lashi

D) xonlikda rus mahsulotlari uchun 2,5 % miqdorida boj belgilash

11. Fon Kaufman qachon Samarqandda amir Muzaffar bilan Buxoro amirligini Rossiya im pe riyasining protektoratiga aylantirgan shartnomani imzolaydi?

12. 1868-yil 1-mayda fon Kaufman qaysi tepalikka hujum boshlaydi?

13.. Qo’qon xonligining taqdiri qaysi yili Rossiya tomonidan hal qilingan edi?

14. Toshkent devorlari ortidagi xandaqlarga qaysi ariqdan suv kelgan?

15. Verniy hozirgi qaysi shahar?

1. XVIII asr boshlarida vujudga kelgan Qo’qon xonligi g‘arbda qaysi hudud bilan chegaralanar edi?