O zbekistondagi tabiiy boyliklar

Fanga oid kompitensiyalar: O’quvchilаrni mustaqil fiikrlashga o’rgatish,nutq madaniyatini oshirish,o’z-o’zini boshqarishga yo’naltirish,hozir javoblik,topqirlik xususiyatlarini rivojlantirish. O`zbekiston tabiiy boyliklari haqida bilib oladilar.

O’zbekistondagi tabiiy boyliklar

O’zbekistondagi tabiiy boyliklar

O’zbekistondagi tabiiy boyliklar

Darsning uslubi:interfaol aqliy hujum kichik guruhlarda ishlash.

Darsning usuli: No’ananaviy, aqliy hujum tezkor savol javoblar, didaktik mashqlar

Darsning jihozi: darslik
4-sinf darsligi ,slayd , mavzuga oid rasmlar, tarqatmalar, topishmoqlar kitobi, konstitutsiya kitobi.

Darsning borishi :
1.Salomlashish
2.Navbatchini aniqlash
3.Sinf tozaligi

Texnik vositalari kompyuter, televizor, videoprayektor.

Darsning turi: yangi bilimlarni o`zlashtirish darsi.

O’zbekistondagi tabiiy boyliklar

“Ona zamin “guruhi

“Оna tabiat“ guruhi

1.O`rmonga ta`rif bering.

2.Tog` o`rmonlarida qanday daraxtlar o`sadi?

3.Cho`l o`rmonlarida qaysi hayvonlar yashaydi?

5.O`rmonlarni muhofaza qilish uchun qanday ishlarni amalga oshirish mumkin?

O’tilgan mavzuni so’rash va mustahkamlash

1.O`rmon turlarini ayting.

2.To`qay o`rmonlarida qanday daraxtlar o`sadi?

3.Cho`l o`rmonlarida qanday o`simliklar o`sadi?

4.O`lkamizda daryolar qanday hosil bo`ladi?

5. Qog`oz nimadan olinadi?

O’zbekistondagi tabiiy boyliklar

Yangi mavzu bayoni .

O`zbekiston 2 daryo oralig`ida joylashgan. Dunyo yarimsharlar xaritasiga nazar tashlasak, O`zbekiston Shimoliy Yarim sharda, O`rta Osiyoning markaziy qismida joylashganligini ko`ramiz.
O`zbekiston geografik jihatdan shunday joyda joylashganki u yerda yilning ko`p qismi sovuqsiz hamda osmoni bulutsiz musaffo bo`ladi.
Bulutsiz kunlarning ko`pligi-serquyoshlik esa nafaqat Quyosh energiyasidan foydalanishda, balki koinotga doir ilmiy tadqiqot ishlarida ham qo`l keladi.
Hozir O`zbekiston deb ataluvchi hudud ya`ni bizning Vatanimizni nafaqat sharq balki umumjahon silivilizatsiyasi beshiklaridan biri bo`lganini butun jahon tan olmoqda. Bu qadimiy va tabarruk tuproqdan buyuk allomalar. Fozilu fuzalolar, olimu ulamolar, siyosatchilar, sarkardalar yetishib chiqqan Farg`oniy, Ulug`bekdek koinotning buyuk tadqiqotchilari, tabobat ilmining sultoni Ibn Sinodek, yer sharini sharsimonligini isbotlagan Beruniydek, Al Xorazmiydek buyuk matematikni, hadisshunos Al Buxoriydek buyuk shaxslar bizning yerdan chiqqan.
O`zbekiston Respublikasining Davlat madhiyasi “Serquyosh hur o`lkam” deya boshlanadi. Mana shu serquyosh zamin bag`rida bitmas tuganmas tabiiy boyliklar yotibdi. Tabiiy boyliklar ishlab chiqarishga bevosita jalb qilinadi va uning xom ashyo hamda energetika bazasini tashkil etadi.
Tabiiy boyliklar:
1.Tugaydigan boyliklar
2.Tugamaydigan boyliklar
3. Tugab qayta tiklanadigan boyliklarga bo`linadi.

O’zbekistondagi tabiiy boyliklar

1.Mineral, yoqilg`i boyliklari: (ko`mir, neft, gaz, torf, slanetslar)
Tuzlar oltingugurt fosforit va hakozolar.
Tiklanadigan: Yer, suv, havo, o`rmon, gidroenergetika boyliklari, tuproq, o`simlik, hayvonot boyliklari.
2.Tugamaydigan boyliklar. Yadro energiyasi, Quyosh energiyasi, geomermal energiya, shamol energiyasi, dengiz suvining qalqish energiyasi, oqimlar energiyasi, iqlim boyliklari.
Mineral boyliklardan, ya`ni foydali qazilmalardan og`ir sanoatda, suv boyliklaridan sanoat qishloq xo`jalik va maishiy ehtiyojlarda , yer (turoq)unumdorligidan qishloq xo`jaligida foydalaniladi.
Shuningdek, o`simlik va hayvonot boyliklaridan ham foydalaniladi. Biz kattagina hududga va Quyosh energiyasi boyliklariga ham egamiz.
O`zbekiston o`z yer osti boyliklari bilan naqli suratda faxrlanadi. Bu yerda mendeleyev davriy sistemasining deyarli barcha elementlari topilgan. Hozirga qadar 27 mingdan ziyod turli foydali qazilma konlari va madan namoyon bo`lgan istiqbolli yoylar aniqlangan. Umumiy mineral xom ashyo potesiali 3,3 mln AQSh dollaridan ortiqroq baholanayotir.
Har yili Respublika konlaridan taxminan 5,5 milliard dollarlik miqdorda foydali qazilmalar olinmoqda va ular yoniga 6,0-7,0 milliard dollarlik yangi zahiralar qo`shilmoqda.
O`zbekistonda tugamaydigan tabiat boyliklaridan foydalanish imkoniyatlari cheksizdir, lekin bu imkoniyatlardan oqilona foydalanish zarur.
O`zbekistonda tabiiy gaz har yili 55mlrd kub metrdan ortiq qazib olinadi.
1904-yildan boshlab neft qazib olish yo`lga qo`yilgan. Janubiy Olamushuk Ko`kaydi, Ko`kdumaloq, polvontosh, Uchqizil, lalmikor, Ko`kdumaloq neft konlari ishga tushirilgan.
Har yili 8-9 mln tonna neft qazib olinadi.
O`zbekistonda 3 ta neftni qayta ishlash zavodi bor.
1.Farg`ona neftni qayta ishlash zavodi.
2.Oltiariq
3.Buxoro Qorovulbozor neftni qayta ishlash zavodlari.

Tabiiy boylilardan oqilona foydalanish uchun ularni iqtisodiy jihatdan baholash, ya`ni fan texnika taraqqiyotiga juda ko`p mahsulot yetkazib berib rivojlantirib kelmoqda.
O`zbekiston boyliklariga yer, paxta, bug`doy, suv boyliklari ham kiradi.
Qishloq xo`jaligi ilg`orlari doimo bu boyliklarni yetkazib berishga jonbozlik ko`rsatmoqdalar.

Таълим / Образование

Ўқитувчи болага таълим бериш жараёнида ҳар бир фаннинг оддийликдан мураккаблик сари изчил давом этган асосларига таянади. Бу асослар эса ўқув адабиётлари – дарсликларда муфассал акс эттирилади.

Таъкидлаш ўринлики, истиқлол йилларида умумий ўрта таълим мактаблари учун дарсликларнинг янги авлодини яратиш давлат миқёсидаги вазифага айланди. Чиндан ҳам ҳар бир ўқувчининг дарсликлар билан тўлиқ таъминланиши таълим сифатини оширишда муҳим аҳамият касб этади. Ушбу саҳифа ёрдамида 4-синф ўқувчиларига мўлжалланган дарсликларнинг электрон нусхасини кўчириб олишингиз мумкин.

Сўнгги йилларда нашр қилинган дарсликлар