ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

With a conventional qo’ng’iroq opsiyasi the investor pays a premium for an “option” (the right but not the obligation) to buy shares of stock (bonds, currency, and other assets may also be shorted) in the hope that the stock’s market price will rise above the strike price before the option expires. If it does, their profit is the difference between the two prices minus the premium. If it does not, their loss is the cost of the premium. When the Islamic investor uses an urbun they make a down-payment on shares or asset sale in hope the price will rise above the “preset price”. If it does not their loss is the down-payment which they have the right to forfeit. [250] [251]

Mufti Muhammad Taqiy Usmoniy: Islom moliyasiga kirish

Ushbu kitob mo‘min-musulmonlarning kundalik xayotlarida zarur bo‘lgan oldi-sotdi, qarz oldi-berdilari va shunga o‘xshash muhim moliyaviy masalalarni o‘z ichiga olgan. Asarda muallif har bir jumlasini ilmiy dalillar bilan asoslab bergan.

Xususiyatlar

ISBN	978-9943-8140-0-4
Til	O’zbekcha
Yozuv	Kirillcha
Tarjimon	A.S.Ravshanov B,B,Abdurasulov
Betlar soni	288
Nashriyot	Азон китоблари
Muqovasi	Qattiq
Qog‘oz formati	A5
Chop etilgan yili	2023

Kitoblar, mahsulotlar, jahon adabiyoti, o’zbek adabiyoti, biznes va psixologiya, rus tilida, zamonaviy o’zbek adabiyoti, bolalar adabiyoti, diniy adabiyotlar, fan va o’quv qo’llanmalari, abituriyentlar uchun eng yaxshi kitoblar, eng yaxshi 100 ta kitoblar, badiiy (biografik adabiyotlar), , ingliz tilida juda ko’p narsalar va tez yetkazib berish

ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Oybek Akhmadjonov, Mukhammadkodir Elmurodov, Dilshodbek Koplonov, Otabek Egamov

Ushbu maqolada Islom moliyasi haqida asosiy xususiyatlarni bilib olishimiz mumkin. Bu maqolada Islom moliyasi nimaligi hamda uning asosiy tushunchalari batafsil yoritilgan. Maqolada Muzoraba , Murobaha , Ijara , Salam , Takoful va bir qancha asosiy atamalar haqida bilib olamiz.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI»

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL ISSN: 2181-2489

OF SCIENTIFIC RESEARCH VOLUME 2 I ISSUE 10 I 2022

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI

Qo ‘qon universiteti Iqtisodiyot va turizm kafedrasi o ‘qtuvchisi

Qo ‘qon universiteti

Iqtisodiyot yo ‘nalishi talabasi

Qo ‘qon universiteti

Iqtisodiyot yo ‘nalishi talabasi

Qo ‘qon universiteti

Iqtisodiyot yo ‘nalishi talabasi

Ushbu maqolada Islom moliyasi haqida asosiy xususiyatlarni bilib olishimiz mumkin. Bu maqolada Islom moliyasi nimaligi hamda uning asosiy tushunchalari batafsil yoritilgan. Maqolada Muzoraba, Murobaha, Ijara, Salam, Takoful va bir qancha asosiy atamalar haqida bilib olamiz.

Kalit so’zlar: Muzoraba, Murobaha, Ijara, Salam, Takoful

In this article we can learn the main features about Islamic finance. This article explains in detail what Islamic finance is and its basic concepts. In the article, we will learn about Muzorabah, Murobaha, Ijara, Salam, Takoful and some basic terms.

Key words: Muzorabah, Murobaha, Ijara, Salam, Takaful

Islom moliyasi – shariat tamoyillariga zid bo’lmagan moliyaviy biznesni aks ettiruvchi atama. An’anaviy bank ishining asosiy jihati shariat tomonidan taqiqlangan foizlardan iborat. An’anaviy moliya, xususan, odatdagi bank biznesi, mablag’larni jalb etish va aholi hamda tadbirkorlarni moliyalashtirishga tayanadi. Shuning uchun bankir bilan mijozlar o’rtasidagi munosabatlar har doim qarzdor-kreditor munosabatlaridir.

Islom banklari birinchi navbatda savdo, lizing va pullik operatsiyalar hamda investitsiya faoliyati bilan shug’ullanadi. Islom banklari va ularning mijozlari o’rtasidagi munosabatlarning mohiyati turli xil moliyaviy instrumentlar yoki shartnomalarga ko’ra farq qiladi. Islom banklari foiz olish maqsadida depozit olish va qarz berishlari mumkin emas.

An’anaviy bank ishining eng muhim jihati shundaki, pul pulni yaratadi yoki pul foiz mukofot puliga ega. Ushbu amaliyot sudxo’rlik (arabcha «ribo») Islom moliyasi tamoyillariga zid hisoblanadi. Pul hech qachon tovar sifatida qabul qilinmaydi. Buning o’rniga Islom qonunchiligi doimiy ravishda pulni almashinuv vositasi, qiymat o’lchovi

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

va hisob-kitob birligi sifatida ko’radi. Pul o’z-o’zidan pul yarata olmasligi sababli, foizga muqobil ravishda pul va foyda o’rtasida bog’liqlik o’rnatilishi kerak.

Musulmon kishining moli uning extiyojlariga bog’liq bo’ladi va uning moli daxlsiz xisoblanadi. Payg’ambarimiz muhammad (s.a.v) ning “musulmon molining xurmati uning qoning xurmati kabidir” (ya’ni qoniga tajovuz qilish xarom bo’lganidek, uning moliga tajovuz qilish ham xarom) degan ma’noda xadislari bor. Foyda keltiradigan xar qanday qarz ribodir. Qarz berganda odamlarga yordam berish, ularning xayotini yengillashtirish iroda qilinadi. Shariatimiz qarzni foyda keltiruvchi manba qilib olishdan qaytargan. Shuning uchun qarz beruvchi o’zi bergan qarzning aynan mislini olishgagina xaqqi bo’ladi. Agar qarz berishdan biror foyda shart qilinsa yoki shart qilinmasa xam, biror narsa qo’shib berish urfga kirib qolgan bo’lsa, yoki kimdir qarz olib unga foyda qoshib berishni odat qilib olgan bo’lsa, olingan foyda xarom bo’ladi.

Islom moliyasida bir qancha bitimlar bor ulardan asosiylari:

Birinchi bitim – “sarf” Sarf bu tomonlar o’rtasida moddiy qiymatga ega bo’lgan mahsulotlarning, masalan dinor (oltin), dirham (kumush) yoki shularning zarb qilingan, quyma yoki boshqa ko’rinishlari, hamda hozirda muomalada bo’lgan pul birliklari (valyutalar)ning bir-biriga ayirboshlanishiga ya’ni olib-sotilishiga) aytiladi.

Ikkinchi bitim – “murobaha”. Murobaha bu sotuvchi yoki moliya muassasasining biror bir mahsulot (masalan qandaydir uskuna) tannarxiga buyurtma bergan xaridor bilan kelishilgan muayyan ustamani qo’yib, ma’lum bir muddat ichida bo’lib – bo’lib to’lash sharti bilan shu xaridorga sotishidir.

Uchinchi bitim – “mudoraba” Mudoraba sherikchilik bitimining bir ko’rinishi bo’lib, bunda sarmoya egasi (rabb-ul mol), ish yurituvchi (mudorib) bilan sherikchilik asosida tadbirkorlik faoliyatini yuritish uchun sarmoya ajratadi. Bunday sherikchilikda tadbirkorlik faoliyati to’liq ravishda mudorib tomonidan boshqariladi. Faoliyat davomida ko’rilgan foyda oldindan kelishilgan nisbatda bo’linadi, zarar esa faqat sarmoya egasi zimmasiga tushadi.

To’rtinchi bitim – “salam” Salam mahsulot uchun to’lov darhol amalga oshiriladigan, mahsulot esa keyinroq xaridorga yetkazib berilishini ko’zda tutadigan bitimdir (bunda, sotilayotgan mahsulot bitim tuzilayotgan paytda mavjud bo’lishi ham, mavjud bo’lmasligi ham mumkin). Salam shartnomasi ko’proq qishloq xo’jaligida qo’llaniladi. Salam shartnomasida narx to’liq va oldindan to’lanadi. Ushbu turdagi shartnomalar xomashyo narxi o’zgarishi mumkin bo’lgan joylarda qo’llanilishi mumkin. Xaridor shartnoma imzolangan kunga sotib olish narxi bilan kafolatlanadi va shu bilan narxlarning ko’tarilishidan saqlanadi (demak, risklarni boshqarish vositasi sifatida ishlatiladi).

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

Beshinchi bitim – “istisna”. Istisna ham salam kabi hali ishlab chiqarilmagan mahsulotni sotish shartnomasidir. Bu shartnoma, ishlab chiqaruvchi buyurtma berilgan mahsulotni o’z xom ashyosidan ishlab chiqarishini ko’zda tutadi. Ushbu bitim huquqiy kuchga ega bo’lishi uchun, ishlab chiqarilishi kerak bo’lgan mahsulotning narxi, sifati va xususiyatlari tomonlar o’rtasida aniq kelishib olinishi kerak. Istisna bu sotiladigan ob’ektni qurish, ishlab chiqarish yoki tiklash uchun belgilangan narx bo’yicha, belgilangan muddat davomida, tomonlar o’rtasida belgilangan xususiyatlarga ega ob’ektni moliyalashtirish shartnomasi. Istisnani moliyalashtirishda savdo ob’ektini quradigan, ishlab chiqaradigan yoki tiklaydigan mijozga avans to’lovlari shaklida taqdim etiladi.

Oltinchi bitim – “mushoraka” ikki yoki undan ortiq tomonlar o’rtasidagi mulkiy sherikchilik bo’lib, bunda har bir sherik ma’lum miqdordagi pul yoki mol-mulk shaklidagi sarmoyasini umumiy biznesga tikadi va ushbu biznes doirasida qurilgan foyda tomonlarning kelishuviga asosan zarar esa xar bir sherikning umumiy sarmoyadagi ulushiga mutanosib ravishda taqsimlanadi. Mushoraka bu sherikchilikning bir shakli. Buni odatdagi kapital bozoridagi aktsiyalarni sotib olishga o’xshatish mumkin, ammo qilingan investitsiyalar shariat tamoyillariga mos keladigan aktsiyalar va moliyaviy qimmatli qog’ozlar yoki boshqa aktivlar bilan cheklanishi kerak. Mushoraka – bu moliyalashtiruvchi tomonidan tadbirkorlik faoliyati bilan bog’liq xatarlarda ishtirok etish majburiyatini keltirib chiqaradi. Mushorakada barcha sheriklar korxona foydasi yoki zararini bo’lishadigan qo’shma korxona hisoblanadi. Foyda taqsimoti kelishilgan nisbati, ammo zararni taqsimlash nisbati esa har doim sheriklarning kapitalga kiritgan ulushiga mutanosib bo’lishi kerak. Shuningdek, bu investorga korxonani boshqarish, kundalik amaliyotlar va korxona faoliyatini rivojlantirish bo’yicha muhim qarorlarni qabul qilishda ishtirok etishiga imkon beradi. Foydani taqsimlashda Mushoraka tomonlarning sarmoyadagi ulushi va korxonani boshqarishdagi sa’y-harakatlariga qarab turlicha bo’lishi mumkin. Mushoraka turli iqtisodiy sohalarni moliyalashtirish uchun eng moslashuvchan va qulay vosita hisoblanadi.

Islom moliyasidagi yana bir qancha asosiy moliyaviy instrumentlarni ko’rib chiqamiz.

Muzoraba – bu investor («Robbul mol») va tadbirkor («Muzorib») o’rtasidagi foydani taqsimlash shartnomasi. Muzoraba shartnomasida investor foydani kelishilgan nisbatda yoki foizda tadbirkor bilan taqsimlashga rozilik beradi.

Tadbirkorlik faoliyati uchun kapital manbai sifatida, tadbirkor Muzoraba shartnomasi bo’yicha Islom bankidan sarmoya olishi mumkin. Agar bank rozi bo’lsa,

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

har ikki tomon ham korxona foydasini bo’lishishini tushungan holda tadbirkorga mablag’ beradi.

Banklar omonat jalb qilish faoliyatida, Muzoraba shartnomasi bo’yicha jismoniy yoki yuridik shaxslardan jalb qilingan pullarga sarmoya sifatida qaraladi. Bank ushbu investitsiyalarni tijorat faoliyatidan, ya’ni jismoniy shaxslar va tadbirkorlarni moliyalashtirish uchun ishlatadi. Muzoraba shartnomasiga binoan, bank omonatchiga investitsiyalar evaziga o’z foydasidan ulushni oldindan kelishilgan nisbat asosida berishga rozi bo’ladi.

Muzoraba orqali investitsiyalarni moliyalashtirish – bu bankning mijozi bo’lgan tadbirkorlar tomonidan olingan foydani taqsimlash maqsadida tadbirkorlik faoliyati bilan bog’liq tavakkalchilikda ham ishtirok etishni nazarda tutadi. Muzoraba shartnomasi ishtirokchilari faqatgina ushbu korxonalar muvaffaqiyatli bo’lgan taqdirda foyda ko’radi. Agar loyiha muvaffaqiyatsiz bo’lsa, moliyachi sarmoyasini yo’qotadi, tadbirkor esa loyihaga sarf qilingan vaqt va kuchini yo’qotadi.

Muzoraba, Mushorakadan farqli o’laroq, investor («robbul mol»)ga biznesni boshqarishda ishtirok etish huquqini bermaydi.

Murobaha shartnomasi tomonlar o’rtasida oldi-sotdi shartnomasi ustama haq evaziga bo’lishini anglatadi. Murobaha Islom banklari tomonidan amalga oshiriladi gan aktivlarni moliyalashtirishning eng keng tarqalgan usuli hisoblanadi. Ushbu shartnoma mijoz, tovarlarni yetkazib beruvchi va Islom banki o’rtasida uch tomonlama imzolanadi. Bank yetkazib beruvchidan qisqa yoki uzoq muddatli aktivni sotib olib, mijozga qimmatroqqa ustama haq bilan, belgilangan muddatda to’lash sharti bilan sotadi. Bank moliyalashtirilayotgan aktivni garovga olishi yoki boshqa turdagi kafolatni talab qilishi mumkin. Murobaha shartnomasida sotuvchi o’z yetkazib beruvchisidan tovarlarni sotib olayotganda, xaridorga sotib olishning tannarxini sotishdan oldin aytadi, ya’ni bank tovarning tannarxiga qancha ustama qo’yganini oshkor qiladi.

An’anaviy banklardan farqli o’laroq, narx bo’yicha kelishilgan qo’shimcha foyda davr davomida o’zgarmaydi. Amalda Islom banklari an’anaviy banklar bilan raqobatbardoshlikni yo’qotmaslik uchun muddatidan oldin to’lovni to’liq amalga oshirsa, Murobaha shartnomasi uchun chegirma berishi mumkin, bunda chegirma Murobaha shartnomasida oldindan kelishilgan bo’lishi mumkin emas.

Muddatida yopilmagan to’lovlar uchun jarima esa, tovon puli sifatida shartnomaga kiritilishi mumkin, ammo xayriya mablag’lari sifatida tarqatilishi zarur. Chunki bu jarima faqat mijozlarni tartibga chaqirish va mijozlar Murobaha shartlarini suiiste’mol qilishlarining oldini olishga qaratilgan. Bank ushbu jarima pulining bir qismini mijoz o’z vaqtida to’lamaganligi tufayli bank tomonidan bajarilgan xarajatlarni qoplash uchun olishi mumkin (misol uchun, to’lovlarni undirish uchun ketgan sarf-

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

xarajatlar). Yo’qotilgan imkoniyat yoki mablag’ sarflari uchun jarima olish mumkin emas.

Ijara – o’z nomi bilan, ijara yoki lizing shartnomasidir. Ijaraga berilgan mulk huquqi buyurtmachiga o’tkazish imkoniyati ko’zda tutilgan bo’lsa, ijara shartnomasi «Ijara muntahia bi tamlik» (mulkdorlik bilan yakunlanuvchi ijara) deb yuritiladi. Ushbu moliyalashtirish vositasining maqsadi ijara muddati tugagandan so’ng ijara oluvchiga ijara ob’ektini uning nomiga o’tkazib berishdir.

Ushbu ijara kontseptsiyasi Islom moliyasi muassasalari tomonidan qo’llaniladigan moliyaviy lizingga muqobil mahsulot hisoblanadi. Ijaraning bir nechta shakllari mavjud bo’lib, ular ijara beruvchidan ijara oluvchiga sovg’a qilish, sotish va ulushni o’tkazish kabi aktivga egalik huquqini o’tkazishning turli xil usullarini aks ettiradi.

Takoful – arabchada «kafala» so’zidan kelib chiqqan bo’lib, kafolat berish ma’nosini beradi. Aniqroq aytganda, bu «takafala» fe’lidan kelib chiqib, o’zaro kafolat berish va bir-birini himoya qilish ma’nosiga ega. Shuning uchun, so’zma-so’z tarjima qilinganda, bu o’zaro yordamni anglatadi.

Ta’kidlash joizki, Takoful shartnomasi bir-birlariga yordam berish g’oyasiga asoslangan bo’lib, har bir ishtirokchi o’zaro himoya qilish kelishuviga ko’ra, har qanday yordamga muhtoj a’zoga moddiy yordam ko’rsatish uchun umumiy jamg’armaga o’z hissasini qo’shadi. Asosan Takoful o’zining falsafasi va tuzilishi jihatidan an’anaviy o’zaro sug’urtaga juda o’xshaydi. Takofulning barcha faoliyati Islom tamoyillarga asoslangan bo’lishi, unda shariat kengashi tashkil etilishi va da’volar haqiqatan ham qonuniy bo’lishi kerak.

Sukuk – mulkchilik manfaatlarini ifodalovchi teng nominaldagi investitsiya sertifikati. Sukukni sarmoyadorlarga foyda keltiradigan va an’anaviy aktivlar bilan ta’minlangan qimmatli qog’ozga o’xshash Islom moliyalashtirish instrumenti deb tasavvur qilsa bo’ladi. Sukuk ribo yoki foizni taqiqlovchi shariat tamoyillariga muvofiq tarzda tuziladi. Sukuk davlatlar yoki tashkilotlar tomonidan chiqariladi va turli xil bitimlar asosida bo’lishi mumkin, xususan, Murobaha, Ijara, Istisna, Mushoraka va boshqalar.

1. Javlon Umarov. Azon.uz

2. Ahmed, S. (1989), Islamic Banking and Finance, Journal of Monetary Economics, Vol 24, pp. 157-167.

3. Blitz, R. and Long, M. (1965), The Economics of Usury Regulation. Journal of Political Economy, Dec., pp. 608-619

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

4. Ahmadjonov, A Abdullayev, M Mamayusupov, O Umarjonov. (2021). Raqamli iqtisodiyotda boshqaruv muammolari. Science and Education, 2(10), 636-642.

5. AA, Mulaydinov Farkhod Muratovich. (2021). RAQAMLI IQTISODIYOT TUSHUNCHASI, AFZALLIKLARI VA AMALIY AHAMIYATI. AXEOPOT-KOMMYHHKA^X TEXHOmrnmAPH BA TEXEKOMMYHHKA^mAPHHHr 3AMOHABHÉ MYAMMOXAPH BA EHHMXAPH OHXAMH PECnYEXHKA HXMHH-TEXHHK AHMYMAHHHHHrMAEPY3AXAP TmflAMH, 2 (6), 794

6. A Abdullaev. (2021). RAQAMLI IQTISODIYOT – KADRLAR TAYYORLASHNING DOLZARB MASALALARI. Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyotning o’ziga xos xususiyatlari, uning .

7. Akhmadjonov, A Abdullayev, A Abdupattayev, M Sultonov. (2021). ISLAMIC BANKING MANAGEMENT, ASSETS AND LIBILITIES. Scientific progress, 2 (6), 1525-1532.

8. M Mamadjonov, A Abdullayev, I Abdurahmonov, A Mamadaliyev. (2021). CHALLENGES OF MANAGEMENT IN THE DIGITAL ECONOMY. Scientific progress, 2 (6), 1533-1537.

9. MMQ Tojiyeva, AAU Abdullayev. (2021). THE USE OF MODERN TECHNOLOGIES IN STATISTICAL DATA COLLECTION. Asian Journal of Multidimensional Research 10 (12), 250-254.

10. O Akhmadjonov, A Abdullaev, B Umarjonov, M Shamsiddinov. (2021). ISLOM MOLIYASINING XUSUSIYATLARI. Scientific progress 2 (8), 634-638.

11. O Akhmadjonov, A Abdullaev, S Yusupuv, J Anvarov. (2021). ISLOM BANKCHILIGIDAGI XAVF. Scientific progress 2 (8), 639-642.

12. O Akhmadjonov, A Abdullaev, S Karimova, F Solijonova. (2022). Jahon savdo tashkiloti boshqaruv tizimi. Scientific progress 3 (2), 343-347.

13. O Akhmadjonov, A Abdullaev, J Anvarov, S Ismoilov. (2022). ISLOM MOLIYASI. Scientific progress 3 (2), 45-47.

14. O Akhmadjonov, A Abdullaev, M Shamsiddinov, B Umarjonov. (2022). ISLAMIC FINANCE. Scientific progress 3 (2), 48-50.

15. A Abdullaev. (2022). BOBUR VA BOBURIYLAR SULOLASINING JAHON SIVILIZATSIYASINING YANGILANISHIGA QO’SHGAN HISSASI. NEW

RESEARCH ON THE WORKS OF ALISHER NAVOI AND ZAHIRUDDIN MUHAMMAD BABUR 1 .

16. A Akhrorjon. (2022). Reasons, problems and consequences for the accession of the Uzbek ecanomy to the WTO. International scientific conference “Topical issues of the economy in modern .

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=2223Q

17. A Akhrorjon, A Oybek. (2022). Danger in Islamic Banking. International scientific conference “Topical issues of the economy in modern .

18. A Akhrorjon, A Oybek. (2022). Characteristics of Islamic Finance. International scientific conference “Topical issues of the economy in modern .

19. A Akhrorjon. (2022). Uzbekistan and the World Trade Organization management system. International scientific conference “Topical issues of the economy in modern .

20. A Abdullaev. (2022). O’ZBEKISTON IQTISODIYOTI UCHUN JSTGA A’ZO BO’LISH SABAB MUAMMO VA NATIJALARI. RAQAMLITEXNOLOGIYALAR VA TA ‘LIMISTIQBOLLARI1 (2), 113-121

Islomiy moliyalashtirish mahsulotlari, xizmatlari va shartnomalari – Islamic finance products, services and contracts

Bank faoliyati yoki unga mos keladigan bank faoliyati shariat (Islom qonuni) – nomi ma’lum Islomiy bank va moliya, yoki shariat [1] – muvofiq moliyaviy [2] – o’ziniki bor mahsulotlar, xizmatlar va shartnomalar odatdagi bank ishlaridan farq qiladigan. Ulardan ba’zilari Mudharaba (foyda taqsimoti ), Vadiya (saqlash), Musharakah (Qo’shma korxona ), Murabahah (xarajat va moliya), Ijar (lizing ), Gavala (xalqaro pul o’tkazmalari tizimi), Takaful (Islom sug’urtasi) va Sukuk (Islom aloqalari). [3]

Shariat taqiqlaydi riba, yoki sudxo’rlik, pulning barcha kreditlari uchun to’lanadigan foizlar deb ta’riflangan (garchi ba’zi musulmonlar foizlar teng bo’lgan kelishuv mavjudmi yoki yo’qmi deb bahslashadi riba). [4] [5] Islomga zid hisoblangan tovarlar yoki xizmatlar ko’rsatadigan korxonalarga sarmoya kiritish tamoyillar (masalan, cho’chqa go’shti yoki spirtli ichimliklar) harom (“gunohkor va taqiqlangan”).

2014 yilga kelib qariyb 2 trillion dollarlik moliyaviy aktivlar yoki dunyoning 1 foizini shariat talablari bajargan, [6] [7] ichida jamlangan Fors ko’rfazi hamkorlik kengashi (GCC) mamlakatlari, Eron va Malayziya. [8]

Mundarija

1 Printsiplar
2 Mahsulotlar, shartnomalar va boshqalarga umumiy nuqtai.
3 Foyda va zararni taqsimlash
- 3.1 Mudaraba
- 3.2 Musharakah (qo’shma korxona)
- 3.3 Musharakani kamaytirish
- 4.1 Murobaxa
- 4.2 Musavama
- 4.3 Istisna
- 4.4 Bai Salam
- 4.5 Ijarah
- 4.6 Tavarruq
- 6.1 Gavala
- 6.2 Kafala
- 6.3 Rahn
- 6.4 Vakala
- 7.1 Cheklangan va cheklanmagan investitsiya hisobvaraqlari
- 7.2 Talab qilingan depozitlar
  - 7.2.1 Qard
  - 7.2.2 Vadiya va Amana
  - 8.1 Sukuk (Islom aloqalari)
  - 8.2 Takaful (Islomiy sug’urta)
  - 8.3 Islomiy kredit kartalari
  - 8.4 Islomiy fondlar
    - 8.4.1 Shariat ko’rsatkichlari
    - 8.6.1 Qo’yish va qo’ng’iroq qilish imkoniyatlari
    - 10.1 Izohlar
    - 10.2 Iqtiboslar
    - 10.3 Kitoblar, hujjatlar, jurnal maqolalari
    Printsiplar
    
    Islom huquqi tamoyillariga muvofiq bo’lish (Shariat ) va islom iqtisodiyoti asosida zamonaviy banklar va moliya harakati turli xil faoliyatni taqiqlaydi:
    - To’lov yoki to’lov qiziqish. “Qiziqishning barcha turlari riba va shuning uchun taqiqlangan “. [9] Bitimlar bo’yicha Islomiy qoidalar (ma’lum: Fiqh al-Muamalat ) qiziqishdan foydalanishni oldini olish uchun yaratilgan.
    - Taqiqlangan faoliyat bilan shug’ullanadigan korxonalarga sarmoya kiritish (harom ). Bularga sotish kabi narsalar kiradi spirtli ichimliklar yoki cho’chqa go’shti, yoki g’iybat ustunlari yoki pornografiya kabi ommaviy axborot vositalarini ishlab chiqarish. [10][11]
    - Kechiktirilgan to’lov uchun qo’shimcha haq olinmoqda. Bu amal qiladi murabaha yoki boshqa belgilangan to’lovlarni moliyalashtirish bo’yicha operatsiyalar, garchi ba’zi mualliflar xayriya maqsadlarida o’tkazilgan bo’lsa, kechiktirilgan to’lovlar olinishi mumkin deb hisoblasa ham, [12][13][14] yoki xaridor to’lovni “qasddan rad etgan” bo’lsa. [15]
    - Maisir. Bu odatda “qimor” deb tarjima qilinadi, ammo islomiy moliya sohasida “chayqovchilik” degan ma’noni anglatadi. [16] Tovarga egalik qilish kelajakda oldindan belgilangan, noaniq hodisa yuz berishiga bog’liq bo’lgan shartnomalarga jalb qilish maisir va Islomiy moliya sohasida taqiqlangan.
    - Gharar. Gharar odatda “noaniqlik” yoki “noaniqlik” deb tarjima qilinadi. Ikkalasiga ham taqiqlar maisir va garar lotinlar, variantlar va fyucherslarni rad etishga moyildir. [16] Islom moliya tarafdorlari (masalan, Mervyn K. Lyuis va Latifa M. Algaoud) haddan tashqari xavfni o’z ichiga oladi va noaniqlik va odatiy banklar tomonidan ishlatiladigan lotin vositalarida mavjud bo’lgan firibgar xatti-harakatlarni kuchaytirishi mumkin. [17]
    - “” Moddiy yakuniylik “etishmaydigan bitimlar bilan shug’ullanish. Barcha operatsiyalar” to’g’ridan-to’g’ri asosiy iqtisodiy bitim bilan bog’liq bo’lishi “kerak, bu odatda” opsionlar va boshqa ko’plab derivativlar “ni istisno qiladi. [11][18]
    Islomiy moliyalashtirishning eng keng tarqalgan turi – qarzga asoslangan shartnomalar asosida ishlab topilgan pul “egalik qiladigan va shu tariqa sotish huquqiga ega bo’lgan moddiy boylikdan” kelib chiqishi kerak “va moliyaviy operatsiyalarda bu xavfni bo’lishishni talab qiladi.” Pulni pul bilan ishlash mumkin emas. [19] sifatida “bu faqat ayirboshlash vositasi”. [20] [21] Ishtirokchilarga tarqatish xavfi va qaytarilishi nosimmetrik bo’lishi kerak, shunda bitimdan hech kim nomutanosib foyda ko’rmaydi. [11] [18] [22] [23] [Izoh 1] Boshqa cheklovlarga quyidagilar kiradi
    - Shariat ekspertlari kengashi har bir islomiy bankni “barcha faoliyatlarning islomiy tamoyillarga muvofiqligini ta’minlash” bo’yicha operatsiyalarning to’g’riligini nazorat qilishi va maslahat berishi kerak. [25][26] (Shariat talqinlari mamlakatga qarab farq qilishi mumkin, [27] bu bilan Sudanda eng qat’iy [28] Turkiyada yoki arab mamlakatlarida biroz kamroq, Malayziyada esa ularning talqini o’z navbatida Eron Islom Respublikasiga qaraganda qat’iyroq. [29] Mahmud al-Gamal talqinlarni Sudanda va eng kam Malayziyada topgan.) [28]
    Islomiy bank va moliya “bir xil maqsadga ega” deb ta’riflangan (Islom banki va sug’urta instituti), [30] yoki xuddi shu “asosiy maqsad” ga ega bo’lsa (Mohamed Warsame), [31] an’anaviy bank sifatida, lekin shariat qonunlari qoidalariga muvofiq ishlaydi.
    
    Foizlarni taqiqlash va “ilohiy buyruqlar” ga bo’ysunishdan keyin keladigan foyda [32] “nomutanosibliklardan” xalos bo’lgan islom iqtisodiyotini o’z ichiga oladi (Taqi Usmoniy) [32] – “boylik ozchilikning qo’lida” kontsentratsiyasi yoki bozor kuchlarini falaj qiladigan yoki to’sqinlik qiladigan monopoliyalar va boshqalar – “iqtisodiy rivojlanish, qo’shimcha qiymat omilini yaratish, eksportni ko’paytirish, kamroq import, ish joylarini yaratish, qayta tiklash qobiliyatsiz elementlarni tayyorlash “va”Solih Abdulloh Kamel ). [Izoh 2] [33]
    
    Boshqalar ushbu imtiyozlarni (yoki shunga o’xshashlarni) Islomiy moliyalashtirishning “asosiy” yoki “maqsadlari” deb ta’riflaydilar. Masalan, Nizom Yoqubiy ta’kidlashicha, islomiy moliya uchun “etakchi tamoyillar” quyidagilarni o’z ichiga oladi: “adolat, adolat, tenglik, oshkoralik va ijtimoiy totuvlikka intilish”. [34] Ba’zilar shariatni ajratadilarmuvofiq moliya va yanada yaxlit, sof va talabchan shariat –asoslangan Moliya. [35] [36] [37] “Axloqiy moliya “zarur deb nomlangan yoki hech bo’lmaganda kerakli”, [38] kabi “Islomiy moliya uchun”oltinga asoslangan valyuta “. [39] Zubayr Hasan islomiy moliyalashtirishning kashshoflari tomonidan ko’zda tutilgan maqsadlari “o’sishni tenglik bilan ta’minlash . qashshoqlikni engillashtirish . [va] butun dunyo bo’ylab musulmon jamoalarining ahvolini yaxshilash bo’yicha uzoq muddatli istiqboldir”, deb ta’kidlaydi. ” [40]
    
    Modernist / minimalist tanqidchi Feysal Xon ko’p jihatdan islomiy moliya o’zining o’ziga xos xususiyatlariga mos kelmaganligini ta’kidlaydi. Xatarlarni taqsimlash etishmayapti, chunki foyda va zararni taqsimlash rejimlar juda kam qo’llaniladi. Bunday bitimlarda asosiy muhim bitimlar ham yo’q “tavarruq, tovar murabahas, Malayziya Islomiy xususiy qarz qimmatli qog’ozlari va Islomning qisqa muddatli savdolari “. Ekspluatatsiya” odatiy bank / moliya mahsulotlarini taqlid qilishdan ko’ra muhimroq ish qilmaganligi “uchun yuqori to’lovlar undirilganda amalga oshiriladi. Harom banklar (odatiy amaliyotga rioya qilgan holda) oddiy islomiy faoliyat uchun mablag ‘ishlatmasliklari haqida mijozlar / moliya / qarz oluvchilarning so’zlarini qabul qilishganda, faoliyatni oldini olish mumkin emas. [41]
    
    Boshqalar (masalan, konvertatsiya qilgan Umar Ibrohim Vadillo) islom bank harakati shariat qonunlari printsiplariga rioya qilmaganligi bilan rozi bo’lishadi, ammo qat’iylik va g’ayri-musulmon dunyosidan ajralib chiqishga chaqirishadi. [3-eslatma]
    
    Mahsulotlar, shartnomalar va boshqalarga umumiy nuqtai.
    
    Bankchilik islomiy moliya sanoatining aksariyat qismini tashkil etadi. Bank mahsulotlari ko’pincha uchta keng toifalardan biriga kiradi, [44] [45] ulardan ikkitasi “investitsiya hisobvarag’i”: [46] [47] [4-eslatma]
    - Foyda va zararni taqsimlash rejimlar—musharakah va mudaraba– qaerda moliyachi va moliya foydalanuvchisi foyda va zararlar ulushini “sheriklik shartnomalari” asosida amalga oshiradi. [49]
    - “Aktivlar bilan ta’minlangan moliyalashtirish”, [20] (shuningdek, savdoga asoslangan moliyalashtirish “yoki” PLS bo’lmagan moliyalashtirish “deb ham nomlanadi), [50] “qarzga asoslangan shartnomalar” yoki “ayirboshlash shartnomalari” ga asoslangan “qarzga o’xshash vositalar”. [51] Ular savdo sifatida tuzilgan [52] va “tovarni boshqa tovarga o’tkazish, tovarni pulga o’tkazish yoki pulga pul o’tkazish” ga ruxsat berish. [53] Ular “tovarlarni yoki aktivlarni va xizmatlarni sotib olish va ijaraga olish” ni moliyalashtirishni o’z ichiga oladi, [47] va odatdagi kreditlar singari qaytarish muddati kechiktiriladi, ko’paytiriladi va “belgilangan qaytarma asosida” amalga oshiriladi. [47] Odatiy kreditlardan farqli o’laroq, belgilangan daromad “foizlar” emas, balki “foyda” yoki “ustama” deb nomlanadi. [54] Faysal Xonning so’zlariga ko’ra, “deyarli har bir” islom banki advokati ushbu “ishtirok etmaydigan” moliya shakllari faqat “vaqtinchalik o’lchov” sifatida qabul qilinishi mumkin, deb ta’kidlaydi islom banki rivojlanganda yoki kichik va shaxsiy qarzlar kabi vaziyatlarda. moliyalashtirish amaliy emas. [50] Faleel Jamaldinning ta’kidlashicha, qarzga asoslangan shartnomalar ko’pincha bank mijozlari uchun unchalik katta bo’lmagan xaridlarni (uylar, mashinalar va boshqalarni) moliyalashtirish uchun ishlatiladi. [55] Ushbu asboblar tarkibiga kiradi qo’shimcha narx (murabaha ), lizing (ijara), qishloq xo’jaligi mahsulotlarini sotib olish uchun naqd avanslar (salom) va aktivlarni ishlab chiqarish uchun naqd avanslar (istisna ‘). [56]
    uchinchi toifadan iborat
    - Xavfsizlik va xavfsizlik shartnomalariga asoslangan rejimlar, jumladan, xavfsizlikni saqlash shartnomalarini o’z ichiga oladi (vodiy) joriy depozitlar (AQShda buxgalteriya hisobi deb nomlanadi) va agentlik shartnomalari uchun (vaqala). [44][46] Amaldagi hisobvaraqdagi depozitlar ishonchli yoki ishonchli deb hisoblanadi va omonatchilarga o’z mablag’larini talab bo’yicha qaytarib berish kafolati bo’yicha pul mablag’lari xavfsizligini taklif qiladi. [57][46] (Mijozning joriy hisobvarag’i daromad keltirmaydi, ammo manbalar bank hisobvarag’iga mablag ‘qo’yishga ruxsat berilishi to’g’risida kelisha olmaydi. [58] Bir hisobotga ko’ra, amalda 100 foiz zaxira banklari misollari mavjud emasligi ma’lum.) [59]
    Islomiy bankdan tashqari moliya ko’plab xizmat turlarini qamrab oldi, ammo 2013 yilga kelib banklar hanuzgacha hukmronlik qilmoqda va islom moliyaidagi aktivlarning to’rtdan to’rt qismiga to’g’ri keladi. [60] [44] The sukuk bozor, shuningdek, sanoatning qariyb 15 foiziga teng aktivlarga ega bo’lgan tez o’sib boruvchi segmentdir. Boshqa xizmatlarga lizing, qimmatli qog’ozlar bozori, investitsiya fondlari, sug’urta kiradi (takaful) va mikromoliyalash. [60] [44]
    
    Ushbu mahsulotlar va umuman Islomiy moliya – Islom tijoratiga asoslangan shartnomalar (aqad ya’ni ikki tomon o’rtasidagi majburiyat) va shartnoma qonunchiligi, [61] odatda shartnomalar bilan nomlangan mahsulotlar bilan (masalan, mudaraba) garchi ular bir nechta turdagi shartnomalarning kombinatsiyalari bo’lishi mumkin. [5-eslatma]
    
    Foyda va zararni taqsimlash
    
    Qo’shimcha ma’lumotlar: Foyda va zararni taqsimlash
    
    Dastlab islomiy bank tarafdorlari foyda va zararni taqsimlash (PLS) foizlarga asoslangan kreditlar o’rnini bosadigan asosiy moliyalashtirish usuli bo’lishiga umid qilishgan bo’lsa-da, [56] Daromad va zararni taqsimlash mexanizmlari bilan uzoq muddatli moliyalashtirish odatdagi banklarning uzoq muddatli yoki o’rta muddatli kreditlashlariga qaraganda “ancha xavfli va qimmatroq”, deydi iqtisodchi Tarik M.Yusef kabi tanqidchilar. [65]
    
    Yusef va boshqa kuzatuvchilar buni ta’kidlaydilar musharakah va mudaraba moliyalashtirish “deyarli ahamiyatsiz nisbatlarga tushib ketdi”. [66] [67] [68] [69] Ko’pgina islom banklarining aktivlari portfellarida qisqa muddatli moliyalashtirish, xususan murabaha va boshqa qarzga asoslangan shartnomalar ularning investitsiyalarining katta qismini tashkil etadi. [70]
    
    Mudaraba
    
    A “mudaraba“(foyda taqsimlash) shartnomasi – bu bitta sherik (Rabb-ul-mal) boshqasiga pul beradi (mudarib) tijorat korxonasiga sarmoya kiritgani uchun. “Uxlayotgan” Rabb-ul-mal partiya 100 foiz kapitalni ta’minlaydi. The mudarib partiya o’z tajribasi va boshqaruvini ta’minlaydi. [71]
    
    Olingan foyda tomonlar o’rtasida oldindan kelishilgan nisbat bo’yicha taqsimlanadi – odatda 50% -50% yoki 60% mudaribva uchun 40% Rabb-ul-mal. Agar yo’qotish bo’lsa, birinchi sherik “Rabb-ul-mal“o’z kapitalini yo’qotadi, va boshqa tomon”mudarib“loyihaga sarflangan vaqt va kuchni yo’qotadi.
    
    Ning tuzilishi mudaraba bilan juda o’xshash venchur kapitali bu erda venchur kapitalist foyda va tavakkal birgalikda bo’lishishi uchun menejment va mehnatni ta’minlaydigan tadbirkorni moliyalashtiradi. [72] Bir tomondan kapital o’rtasidagi bunday ishtirok etish tartibi va mehnat va menejment, boshqa tomondan, islom banki tarafdorlarining fikricha, Islom ostida kapitaldan foydalanuvchi muvaffaqiyatsizlikka olib keladigan barcha xavf va xarajatlarni o’z zimmasiga olmaydi. Bu esa daromadlarning muvozanatli taqsimlanishiga olib keladi va moliyachilarning iqtisodiyotda ustun bo’lishiga yo’l qo’ymaydi. [73] [74] [75]
    
    Musharakah (qo’shma korxona)
    
    Musharakah bu biznesga kapital qo’shadigan va sof foyda va zararni taqsimlaydigan ikki yoki undan ortiq tomonlar o’rtasidagi munosabatlardir mutanosib. Aksincha mudaraba, ikkitadan ortiq sherik bo’lishi mumkin va barcha kapital etkazib beruvchilar boshqaruvda ishtirok etish huquqiga ega (lekin talab qilinmaydi). Yoqdi mudaraba, foyda sheriklar o’rtasida oldindan kelishilgan nisbatlarda taqsimlanadi, zarar esa har bir sherik tomonidan tegishli kapital qo’yilmalariga mutanosib ravishda qoplanadi. [76]
    
    Ushbu rejim ko’pincha investitsiya loyihalarida, akkreditivlarda va ko’chmas mulk yoki mulkni sotib olishda yoki sotib olishda qo’llaniladi. Musharakah “doimiy” (ko’pincha biznes sherikliklarida ishlatiladi) yoki “kamayib borishi” mumkin (ko’pincha yirik xaridlarni moliyalashtirishda ishlatiladi, quyida ko’rib chiqing). Musharaka tijorat operatsiyalari, islom banklari o’z pullarini kompaniyalarga “suzuvchi foizli foizlar” ssudalarini berish orqali qarz berishlari mumkin, bu erda suzuvchi stavka kompaniyaning shaxsiy rentabellik darajasiga bog’langan bo’lib, bankning ssudadagi foydasi ma’lum foizga teng bo’ladi. kompaniyaning foydasi. [77]
    
    Dan foydalanish musharaka (yoki hech bo’lmaganda doimiy musharakah) juda yaxshi emas. Masalan, Malayziyada [6-eslatma] ulushi musharaka moliyalashtirish 2000 yildagi 1,4 foizdan 2006 yilda 0,2 foizgacha kamaydi [79] [52]
    
    Musharakani kamaytirish
    
    Asosiy xaridlarni, xususan, uy-joylarni moliyalashtirishning mashhur turi Musharaka al-Mutanaqisa (so’zma-so’z “kamayib borayotgan sheriklik”). A musharaka al-mutanaqisa kelishuv aslida sheriklikdan tashqari yana ikkita Islomiy shartnomani o’z ichiga oladi –ijora (bank tomonidan mijozga aktivning o’z ulushini ijaraga berish) va bay ‘ (bank ulushini mijozga bosqichma-bosqich sotish). [80]
    
    Ushbu moliyalashtirish rejimida bank va xaridor / mijoz sotib olingan aktivga birgalikdagi egalik qilishdan boshlanadi – mijozning ulushi ularning dastlabki to’lovi, banklar ulushi odatda ancha katta. Mijoz aktivni bankdan ijaraga oladi / ijaraga oladi – bank bahosi (hech bo’lmaganda nazariy jihatdan) an hisoblangan ijara [81] aktivdan foydalanish uchun – bank ulushi yo’qolib ketganda aktivning narxini asta-sekin to’lab turganda. [82]
    
    Agar defolt yuzaga kelsa, bank ham, qarz oluvchi ham mol-mulkni sotishdan tushadigan mablag’larning har bir tomonining amaldagi kapitalidan kelib chiqqan holda ulush oladi. [83]
    
    Ushbu usul hozirgi kabi bozor stavkasi bo’yicha o’zgaruvchan stavkalarga imkon beradi BLR (kredit berishning asosiy stavkasi), ayniqsa Malayziyadagi kabi ikki bank tizimida. [84] Biroq, hech bo’lmaganda bitta tanqidchi (MA El-Gamal) bu shariatning printsipini buzganidan shikoyat qilmoqda, chunki banklar “tijorat foiz stavkasi bilan benchmarked” emas, balki to’lanadigan aktiv uchun taqqoslanadigan ijara asosida “ijara” (yoki lizing to’lovi) talab qilishi kerak [ s] “. [85]
    
    Aktivlar bilan ta’minlangan moliyalashtirish
    
    Aktivlar bilan ta’minlangan yoki qarz turidagi vositalar (shuningdek, ayirboshlash shartnomalari deb ataladi) tovarni boshqa tovarga o’tkazish, tovarni pulga o’tkazish yoki pulga pul o’tkazish imkoniyatini beradigan savdo shartnomalari. [53] Ular o’z ichiga oladi Murabaha, Musavama, Salom, Istisnaava Tavarruq. [86]
    
    Murobaxa
    
    Asosiy maqola: Murabahah
    
    Murabaha bu xaridor va sotuvchi kelishgan holda sotish bo’yicha Islomiy shartnoma belgilash (foyda) yoki “ortiqcha-ortiqcha “narx [87] [88] sotilayotgan buyum (lar) uchun. [89] Islomiy bankda bu bank mijozning iltimosiga binoan biron bir tovarni (uy, mashina, ish materiallari va boshqalarni) sotib oladigan va mijozga qayta sotish uchun ushbu tovar narxini belgilaydigan (farq bilan) moliyalashtirish atamasiga aylangan. mijozga aniq ko’rsatilgan) [89] mijoz / xaridorga to’lovni kechiktirishga ruxsat berish evaziga. (Kechiktirilgan to’lov bilan shartnoma quyidagicha tanilgan bay-muajjal Islom huquqshunosligida.)
    
    Murabaha “eng keng tarqalgan” bo’lib qoldi [90] yoki “ssudat” Islomiy moliyalashtirish turi. [91] Islomiy banklar va moliya institutlarining moliyalashtirish operatsiyalarining aksariyat qismi foydalanadi murabahah, Islomiy moliya olimi Toqi Usmoniyning so’zlariga ko’ra, [89] (Taxminlarga ko’ra, Islomiy qarz berishning 80% tashkil etadi) Murabahah.) [92] Bu (Usmoniyning so’zlariga ko’ra) “Shariat kuzatuv kengashlari bir ovozdan [Murabahah ssudalar] “ideal moliyalashtirish usullari emas, va moliya vositalari afzalroq bo’lganda foydalanilishi lozim.”musharakah, mudaraba, salom yoki istisna ‘– ba’zi sabablarga ko’ra ishlamaydi “. [20]
    
    Murabahah an’anaviyga o’xshashdir ipoteka bitim (uylar uchun) yoki ijaraga sotib olish / “to’lovni to’lash rejasi” (mebel yoki maishiy texnika uchun) kelishuvlar, unda xaridorga buyumni sotib olish uchun qarz berish va xaridor qarz beruvchiga pulni to’lash o’rniga, moliyachi buyumni o’zi sotib oladi va uni to’lagan mijozga qayta sotadi. moliyalashtiruvchi qismlarga bo’lib. An’anaviy moliyalashtirishdan farqli o’laroq, bank o’z pulining vaqt qiymati uchun foiz emas, balki “foyda” shaklida kompensatsiya oladi, [90] va kechiktirilgan to’lov uchun har qanday jarimalar moliyachiga emas, balki xayriya mablag’lariga beriladi. [87] [7-eslatma]
    
    Iqtisodchilar bu savolga shubha bilan qarashdi Murabahah “iqtisodiy jihatdan an’anaviy, qarz va foizlar asosida moliyalashtirishdan farq qilmaydi”. “Asosiy qarz va to’lov rejasi mavjud bo’lganligi sababli, taxminiy foiz stavkasi mavjud”, [92] kabi an’anaviy bank foiz stavkalari asosida LIBOR. Boshqalar shikoyat qiladiki, amalda ko’pchilik “murabaḥah“operatsiyalar – bu faqat banklar, brokerlar va qarz oluvchilar o’rtasidagi pul oqimlari, tovarlarni real ravishda sotib olish yoki sotish yo’q. [94]
    
    Bai ‘muajjal, shuningdek bai’-bithaman ajil deb nomlangan, [95] yoki BBA, (shuningdek, kreditni sotish yoki kechiktirilgan to’lovni sotish deb ham ataladi)
    
    Yilda Bai ‘muajjal (tom ma’noda “kredit savdosi”, ya’ni tovarlarni kechiktirilgan to’lov asosida sotish), moliyachi mijoz tomonidan talab qilingan uskunani yoki tovarni sotib oladi, so’ngra tovarni mijozga kelishilgan narxga sotadi, unga qo’shimcha narx qo’shiladi ( foyda) bank uchun va oldindan kelishilgan muddat ichida qismlarga bo’lib yoki kelajakda bir martalik summada to’lanadi. [96] Shartnomada tovar qiymati aniq ko’rsatilishi kerak va foyda darajasi o’zaro kelishilgan.Bia’muajjal 1983 yilda Bank Islam Malaysia Berhad tomonidan taqdim etilgan. [97] [98]
    
    Chunki Islomiy moliyalashtirishda belgi murabahah kechiktirilgan to’lov evaziga olinadi, bay ‘muajjal va murabahah ko’pincha bir-birining o’rnida ishlatiladi, (Hans Visserning so’zlariga ko’ra), [97] yoki “amalda . birgalikda ishlatiladi” (Faleel Jamaldin so’zlariga ko’ra). [62] Biroq, boshqa (Bangladesh) manbasiga ko’ra, Bai ‘muajjal dan farq qiladi Murabahah to’lovni tugatgunga qadar sotib olinadigan tovarlarga bank emas, balki mijoz egalik qilishi va ular uchun xavf tug’dirishi. [99] Malayziyalik manbaga ko’ra, BBA (bai’-bithaman ajil uchun qisqartma) va o’rtasidagi asosiy farq murabaha– hech bo’lmaganda Malayziyada amalda bo’lganidek – bu murabaha O’rta va qisqa muddatli, BBA esa uzoqroq muddatli moliyalashtirish uchun ishlatiladi. [100]
    
    Bai ‘al’ inah (sotish va sotib olish shartnomasi)
    
    Faysal Islom banki Xartum.
    
    Bai ‘al inah (so’zma-so’z “savdo shaklida qarz”), [101] bu moliyalashtirish bo’yicha kelishuv bo’lib, moliyalashtiruvchi mijozdan ba’zi aktivlarni sotib oladi dog ‘ asosi, moliyalashtiruvchi tomonidan to’lanadigan narx bilan “qarz” ni tashkil etadi. Keyinchalik, aktiv vaqt o’tishi bilan qismlarga bo’lib to’laydigan mijozga qaytarib sotiladi, asosan “kreditni to’laydi”. Islom moliya-sida foyda olish uchun naqd pul qarz berish taqiqlanganligi sababli, ulamolar o’rtasida fikrlarning xilma-xilligi mavjud. Bai ‘al’ inah. Islom banki va sug’urta institutining ma’lumotlariga ko’ra, u “foizlar bilan kredit berish uchun hiyla-nayrang bo’lib xizmat qiladi”, [102] lekin Bai ‘al inah Malayziyada va shunga o’xshash yurisdiktsiyalarda qo’llaniladi. [103] [104]
    
    Bai al inah Yaqin Sharq va Shimoliy Afrikada (MENA) qabul qilinmaydi, ammo 2009 yilda Malayziya Apellyatsiya sudi uni shariat qoidalariga muvofiq texnik sifatida qo’llab-quvvatladi. Tomson Reuters Amaliy Qonuniga ko’ra, bu shariatdagi “Islomiy moliyalashtirishning ikki markazi” o’rtasidagi “falsafiy farqlar” ning namoyishi bo’ldi. [105]
    
    Musavama
    
    A Musavama (so’zma-so’z “savdolashish”) shartnomasi, agar bank / moliyachiga sotilgan buyum (lar) ning aniq qiymati aniqlanmasa yoki aniqlanmasa, foydalaniladi. [90] Musavama dan farq qiladi Murabahah “sotuvchi o’z narxini yoki sotib olish narxini oshkor qilishga majbur emas”, deb [106] hatto ular buni bilsalar ham. Musavama islom tijoratida ko’riladigan “savdo muzokaralari” ning “eng keng tarqalgan” turi. [107]
    
    Istisna
    
    Istisna (shuningdek Bia Istisna yoki Bay ‘Al-Istisna) va Bia-Salam bor “forvard shartnomalari ” [108] (kelajakda sanani belgilangan narxda sotib olish yoki sotish bo’yicha ikki tomon o’rtasida tayyorlangan shartnomalar). [109] Ular shuningdek, savdo ob’ektlari paydo bo’lishidan oldin tuzilgan shartnomalar, [110] [111] va noaniqlikni oldini olish uchun iloji boricha batafsilroq bo’lishi kerak. [112] [113]
    
    Istisna (so’zma-so’z aytganda, biror narsani ishlab chiqarish bo’yicha so’rov) – bu “loyiha bo’yicha old shartnoma” va farqli o’laroq Bia-Salam faqat ishlab chiqarilgan, qayta ishlangan yoki qurilgan narsa uchun shartnoma bo’lishi mumkin, [111] hech qachon mavjud bo’lmaydigan shartnoma bo’lmaganida edi. [110] Bundan tashqari, farqli o’laroq bia salam,
    1. Narxni oldindan to’liq to’lash kerak emas. [111][113] Moliyaviy to’lovlar ishlab chiqarish uchun xom ashyo, bino qurish uchun qurilish materiallarini sotib olish uchun bosqichma-bosqich amalga oshirilishi mumkin. [114] Mahsulot / tuzilish tugagandan va sotilgandan so’ng, bankni to’lash mumkin.
    2. Shartnoma ishlab chiqaruvchi yoki quruvchi ish boshlashdan oldin bir tomonlama bekor qilinishi mumkin. [111]
    3. Yetkazib berish vaqti belgilanishi shart emas. [111][113]
    Misollari istisna Islomiy moliya olamiga quyidagilar kiradi:
    - 2012 yilga qadar qurilayotgan Quvayt Moliya Uyi tomonidan moliyalashtiriladigan loyihalar va turar-joy ob’ektlari. [63]
    - Barzan loyihasi, tomonidan amalga oshirilgan “energetika sohasidagi eng yirik moliyalashtirish operatsiyasi Qatar Petroleum “Istisna va Ijaradan foydalanadi va 2013 yilga kelib 500 million AQSh dollari” ajratilgan “. [115]
    Bai Salam
    
    Yoqdi istisna, Bai Salam (shuningdek Bai us salam yoki shunchaki salom) kelajakda tovarlar uchun avans to’lovi amalga oshiriladigan forvard shartnomasi bo’lib, shartnomada har qanday yuzaga kelishi mumkin bo’lgan nizoni rad etish uchun tovarning mohiyati, narxi, miqdori, sifati va etkazib berish sanasi va joyi aniq ko’rsatilgan. “. [116] [117] Salom shartnomalar oldindan tuzilgan istisna [118] va kichik fermerlar va savdogarlar ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqilgan. [119] [120] [121] Savdo ob’ektlari har qanday turdagi bo’lishi mumkin – oltin, kumush yoki ushbu metallarga asoslangan valyutalardan tashqari. [120] Islom banklari ko’pincha “parallel” salom shartnomalari va vositachi vazifasini bajaradilar. Bir shartnoma sotuvchi bilan, boshqasi esa xaridor bilan tovarni yuqori narxga sotish uchun tuziladi. Ushbu shartnomalardan foydalanadigan banklarga ADCB Islom banki va Dubay Islom banki misol bo’la oladi. [113]
    1. Salam bitimida xaridor sotib olish narxini sotuvchiga (moliyalashtirilayotgan kichik fermer yoki savdogar va boshqalarga) to’lashda to’lashi kerak. [122]
    2. Salam ma’lum bir tovar yoki mahsulot ma’lum bir joydan, ya’ni ma’lum bir daladan olingan bug’doy yoki ma’lum bir daraxtdan hosil bo’lganligini aniqlay olmaydi, chunki bu haddan tashqari noaniqlikni keltirib chiqaradi (garar ) shartnomaga. (Belgilangan hosil yoki meva etkazib berilgunga qadar buzilishi yoki yo’q qilinishi mumkin.) [122]
    3. Mojaroni oldini olish uchun sotib olingan tovarning sifati va miqdori (og’irligi yoki hajmi) aniqlik kiritilmasdan to’liq ko’rsatilishi kerak. [122]
    4. Yetkazib berishning aniq sanasi va joyi ko’rsatilishi kerak. [122]
    5. Salamda kechiktirilgan holda oltin, kumush, bug’doy, arpa, xurmo yoki tuzning har qanday almashinuvi buzilish hisoblanadi. riba al-fadl va taqiqlangan. [122][123]
    6. Salam – bu afzal qilingan moliyalashtirish tuzilmasi va yuqori tartibga ega shariat kabi shartnomalarga qaraganda muvofiqlik Muraxaba yoki Musavama. [122]
    Ijarah
    
    Asosiy maqola: Ijarah
    
    Ijarah, (so’zma-so’z “ijaraga beriladigan narsa berish”) [124] islom huquqshunosligining atamasi, [125] va mahsulot Islomiy bank va moliya o’xshash ijaraga berish. An’anaviy ravishda fiqh (Islom huquqshunosligi), bu shaxslarni yoki xizmatlarni yollash bo’yicha shartnomani anglatadi yoki “uzufrukt “mulkni odatda belgilangan muddat va narx uchun. [126] Islomiy moliya sohasida, al Ijarah odatda ijaraga berish va sotib olish to’lovlari oqimi uchun mijozga ijaraga beriladigan, mulk huquqining lizing oluvchiga o’tishi bilan tugaydigan va boshqa tartibda islomiy qoidalarga amal qiladigan mol-mulkning lizing shartnomasini (masalan, zavod, ofis avtomatizatsiyasi, avtotransport vositasi) nazarda tutadi. [126] Oddiy ijaradan farqli o’laroq, shariat talablariga rioya qilgan Ijaraning moliyalashtiruvchisi ijaraga olmoqchi bo’lgan aktivni mijoz sotib olishi kerak. [127] va “operatsion lizing bilan bog’liq bo’lgan ba’zi tijorat xatarlarini (masalan, aktivga zarar etkazish yoki yo’qotish)” o’z zimmalariga olishlari kerak. [128] Ularning bir nechta turlari mavjud ijora:
    
    Ijarah thumma al bai ‘(ijaraga sotib olish)
    
    Ijarah thumma al bai ‘ (so’zma-so’z “ijaraga olish / yollash / lizing, keyinchalik sotish”) [129] mijoz tovarni ijaraga olish / yollash / ijaraga olishni va uni sotib olishga rozilik berishni, ijara / ijara haqini ham, sotib olish narxini ham qismlarga to’lab berishni o’z ichiga oladi, shunda lizing muddati tugaguniga qadar u molga bepul va ravshan ega bo’ladi. Bu ikkita islomiy shartnomani o’z ichiga oladi (xuddi yuqoridagi “Musharakani kamaytirish” kabi):
    1. an Ijarah belgilangan muddat ichida ijaraga berish yoki ijaraga berish shartlari ko’rsatilgan;
    2. a Bai bu Ijaraning amal qilish muddati tugaguniga qadar amalga oshiriladigan savdo shartlarini belgilaydi. [129]
    Bu shariat qonunlari nuqtai nazaridan juda muhimdir Ijarah va Bai emas bolmoq birlashtirilgan, lekin ikkitasi bo’lish alohida shartnomalar. [129] Masalan, avtoulovni moliyalashtirish muassasasida bo’lishi mumkin, mijoz birinchi shartnomani tuzadi va ma’lum muddat ichida egasidan (bankdan) kelishilgan miqdorda avtomobilni ijaraga oladi. Ijara muddati tugagandan so’ng, ikkinchi shartnoma kuchga kiradi, bu mijozga avtomobilni kelishilgan narxda sotib olish imkoniyatini beradi. (Ushbu turdagi bitimlar kontraktum trinius, O’rta asrlarda Evropalik bankirlar va savdogarlar tomonidan cherkovning foizli qarz berish taqiqini chetlab o’tish uchun ishlatilgan qonuniy manevri. Shartnomada ikki tomon uchtadan bitimni tuzadi (trinius) qarama-qarshi va o’zaro bog’liq bo’lgan huquqiy shartnomalar, aniq natijasi kredit muddati davomida puldan foydalanganlik uchun to’lovni to’lashdir. Bir vaqtda o’zaro bog’liq shartnomalardan foydalanish ham shariat qonunlariga binoan taqiqlangan.) [126]
    
    Ijarah va-iqtina [130] (so’zma-so’z “ijara va egalik”) [131] ham chaqirdi al ijarah muntahia bitamleek) [132] shuningdek, o’z ichiga oladi ijora keyin lizing oluvchiga ijaraga olingan aktivni sotish, ammo ijara va iqtina Lizing oluvchi aktivni sotib olish narxini to’lashi bilanoq, lizing muddati davomida istalgan vaqtda mulk huquqini o’tkazish shartnomasi. [133] Islomiy jihatdan to’g’ri ijara va iqtina shartnomasi uchta shartga asoslanadi:
    1. Aktivga yoki mol-mulkka ijaraga berish va mulk huquqini o’tkazish boshqa hujjatlarda qayd etilishi kerak. [133]
    2. Mulk huquqini o’tkazish to’g’risidagi bitim lizing shartnomasini imzolash uchun shart bo’lmasligi kerak. [133]
    3. Mulkni o’tkazish to’g’risida “va’da” bir tomonlama bo’lishi kerak va faqat ijaraga beruvchi uchun majburiy bo’lishi kerak. [133]
    “Oldinga ijarada” yoki ijara mavsoofa bi al zhimma Islom shartnomasi (so’zma-so’z “javobgarlik bilan tavsiflangan ijara”), shuningdek, translyatsiya qilingan ijara mavsufa bi al timma), ijaraga beriladigan xizmat yoki imtiyoz aniq belgilangan bo’lsa-da, ushbu xizmat yoki imtiyozni taqdim etadigan alohida birlik aniqlanmagan. Shunday qilib, agar xizmat yoki foyda keltiradigan birlik yo’q qilinsa, shartnoma bekor qilinmaydi. [134] Zamonaviy islom moliyasida ijara mavsoofa bi al zhimma bu hali ishlab chiqarilmagan yoki qurilmagan narsalarni (masalan, uy, ofis yoki fabrika) ijaraga berishdir. Bu degani ijara mavsoofa bi al zhimma shartnoma a bilan birlashtirilgan Istisna xizmat yoki foyda keltiradigan har qanday narsani qurish uchun shartnoma. [63] Moliyalashtiruvchi uni ishlab chiqarishni moliyalashtiradi, partiya esa aktivni “etkazib bergandan” keyin ijaraga berishni boshlaydi. Oldinga sotish odatda shariatga to’g’ri kelmasa ham, undan foydalanishga ruxsat beriladi ijora taqdim etilgan ijara / lizing to’lovi mijoz etkazib berishni qabul qilgandan keyingina boshlanadi. Shuningdek, shariat talab qiladiki, aktiv aniq belgilanishi, uning ijara stavkasi aniq belgilanishi kerak (garchi stavka ikki tomonning kelishuvi asosida o’zgarishi mumkin bo’lsa). [135]
    
    Qarama-qarshi qilingan shikoyatlar orasida ijara amalda ba’zi qoidalar e’tibordan chetda qolmoqda, masalan, ijaraga oluvchi mol-mulkni kutib bo’lmaydigan holat tufayli yo’q qilingan taqdirda ijaraga beruvchini / moliyachini javobgar qiladi (Taqi Usmoni); [136] ijara odatiy ipotekaga qaraganda zaifroq huquqiy mavqega ega va iste’molchilar huquqlarini himoya qiladi (Abu Umar Faruq Ahmad); [137] va mol-mulkni sotish (masalan, mashina) va qarzni to’lashdan oldin to’lashni istagan mijozlar uchun kamroq moslashuvchanlik (mijoz mulkka egalik qilmasligi sababli ruxsat berilmaydi) (Muhammad Akram Xon). [138] [139]
    
    Tavarruq
    
    Qo’shimcha ma’lumotlar: Murabaha § Bay.27_al-Tavarruq
    
    A Tavarruq (so’zma-so’z “kumushga aylanadi”, [140] yoki “monetizatsiya”) [141] shartnoma / mahsulot – bu mijoz mijoz tezda sotib olinadigan aktivni sotib olish, belgilangan narxni kechiktirilgan to’lov bilan to’lash va keyinchalik pul mablag’larini jalb qilish uchun aktivni tezda sotish orqali qaytarib berilishi uchun darhol pul mablag’larini to’plashi mumkin. Bunga misol qilib 900 dollar miqdorida qarz olishni istagan mijoz o’z banki etkazib beruvchidan 1000 dollar miqdorida biron bir tovarni (masalan, temir) sotib olishi va keyin temirni bankdan sotib olib, ularga 12 oy muddat berilishi to’g’risida kelishib olishi mumkin. 1000 dollar qaytarib berish uchun. So’ngra mijoz zudlik bilan metalni bankka 900 dollarga naqd pulga qaytarib yuboradi va bank dazmolni qayta sotadi. (Bu yiliga 900 foizni 11 foizli stavka bilan qarzga tenglashtirgan bo’lar edi). [140]
    
    Esa tavarruq pravoslav islom qonunchiligida taqiqlangan narsa – naqd puldagi qarzga va uning ancha murakkabligiga o’xshaydi bai ‘al inah Yuqorida aytib o’tilgan) odatdagi bank ssudasidan yuqori xarajatlarni anglatadi, tarafdorlar operatsiyalar asosida yotgan moddiy boyliklar unga shariat talablarini bajarishini beradi. [140] Biroq, shartnoma ba’zilar bilan bahsli (shuningdek, o’xshash) bai ‘al inah). [140] Chunki tovarlarni sotib olish va sotish Tavarruq hech qanday funktsional maqsadga ega bo’lmaganligi sababli, banklar / moliyachilar uni tark etishni juda xohlashadi. Islomshunos olimlarning ta’kidlashicha, “milliardlab dollarlik tovarlar savdosi bo’yicha bitimlar” amalga oshirilgan bo’lsa-da, tovar ayirboshlash qiymati mos kelmagan. [140] 2003 yil dekabr oyida Fiqh Akademiyasi Musulmonlar dunyosi ligasi tavaruqni “bugungi kunda islom banklari amal qilganidek” taqiqladi. [142] 2009 yilda yana bir taniqli yuridik kengash – Fiqh Akademiyasi IHT, “uyushgan Tavarruq” ga yo’l qo’yilmaydi, degan qarorga keldi. [8-eslatma] Bunga qarshi qaror chiqargan taniqli ulamolar kiradi Ibn Qayyim al-Javziyya va Ibn Taymiyya. [144] Boshqa tomondan, Faleel Jamaldin islom banklari foydalanayotganini ta’kidlamoqda Tavarruq 2012 yil holatiga ko’ra Birlashgan Arab Banki, QNB Al Islamic, Standard Chartered Birlashgan Arab Amirliklari va Bank Muamalat Malayziya. [145]
    
    Xayriya kreditlari
    
    Toqi Usmoni haqiqatan ham islomiy jamiyatda “ssudalarning roli” (sarmoyalash yoki moliya bilan taqqoslaganda) “juda cheklangan” ekanligini va shariat qonunlari oddiy hodisa sifatida emas, balki faqat o’ta zarur hollarda ruxsat berishini ta’kidlamoqda. [146]
    
    Shariatga muvofiq qarz sifatida tanilgan Qardh-ul Hasan, (shuningdek Qard Hasan, so’zma-so’z: “xayrixoh qarz” yoki “xayriya qarzi”). Bu ko’pincha muhtojlarga beriladigan foizsiz kredit sifatida tavsiflanadi. [147] [148] [149] Bunday kreditlar ko’pincha xususiy partiyalar, ijtimoiy xizmat agentliklari tomonidan beriladi, [9-eslatma] yoki firma tomonidan xodimlarga foyda sifatida, [151] islom banklari o’rniga.
    
    Iqtiboslar hadis, ba’zi manbalar ta’kidlashlaricha, “foizlar yoki haqiqiy qarz miqdoridan yuqori har qanday mukofot” emas, balki qarz beruvchi, shuningdek, “qarzdorning xachiriga minib, ovqatlanib”, qarzdan “hech qanday ustunlik yoki foyda” ololmasligi mumkin. uning stoli, yoki hatto devorining soyasidan foydalanadi ‘”. [152]
    
    Shu bilan birga, boshqa manbalarda qarz oluvchiga qo’shimcha pul to’lashga ruxsat beriladi, agar ortiqcha qo’shimcha bo’lsa va shartnomada nazarda tutilmagan bo’lsa. [153] Ba’zi moliya institutlari deb nomlangan mahsulotlarni taklif qilishadi qardh-ul hasan foizlar talab qilmaydigan, ammo menejment uchun qo’shimcha haq oladigan kreditorlarga. [154] Shuningdek, depozit hisobvarag’ining mahsulotlari deb nomlangan qardh-ul hasan, (“ssud” – bu bankdagi hisob raqamiga qo’yilgan depozit), bu erda qarzdor (bank) kreditning asosiy miqdoridan tashqari qo’shimcha summani to’lashi mumkin ( hibah, so’zma-so’z sovg’a) kreditorga (omonatchiga) minnatdorchilik belgisi sifatida. Agar ular qo’shimcha ravishda va’da qilinmagan yoki hisob / kredit shartnomasi bilan oldindan kelishilgan bo’lsa, ular (nazariy jihatdan) pravoslav shariatni buzmaydi. [155]
    
    Xavfsizlik, xavfsizlik, xizmat ko’rsatish shartnomalari
    
    Ushbu shartnomalar individual va biznes mijozlarga o’z mablag’larini xavfsiz saqlashga yordam berish uchun mo’ljallangan. [156]
    
    Gavala
    
    Qo’shimcha ma’lumotlar: Gavala
    
    Gavala (shuningdek Xivala, Xevala, yoki Xandi; so’zma-so’z o’tkazish yoki ba’zan ishonch) keng qo’llaniladigan, norasmiydir “qiymatlarni uzatish tizimi” naqd pul harakati yoki telegraf yoki kompyuter tarmog’i asosida emas, balki mablag’larni bir geografik hududdan boshqasiga o’tkazish uchun pul o’tkazmalari banklar o’rtasida, ammo butun musulmon dunyosida joylashgan ulkan pul brokerlari tarmog’ida (“Hawaladars” nomi bilan tanilgan). [157] Ga ko’ra XVF, havola operatsiyasi odatda pulni (yoki qarzni) qiymatini, lekin unga mos kelmaydigan naqd pulni bir mamlakatdan boshqasiga o’tkazadi. [158] Boshqa Islomiy moliyaviy mahsulotlardan farqli o’laroq, havola an’anaviy bank o’tkazmalariga alternativa sifatida ishga tushirilmadi, chunki elektron pul o’tkazmalari shariatni buzgan holda topilmadi, [10-eslatma] va Islom banklari elektron pul o’tkazmalaridan ham foydalanadilar. [160] [161] Biroq, havola pul o’tkazmasi mavjud bo’lmagan joylarda va oluvchiga bojxona to’lovlari va iste’mol solig’i kabi savdo bilan bog’liq yig’imlardan qochib qutula olmaslik afzalligi bor. [162]
    
    The havola tarmoq an’anaviy bank, moliyaviy kanallardan va undan tashqarida yoki unga parallel ravishda ishlaydi pul o‘tkazmasi tizimlar, lekin undan ko’p asrlar ilgari bo’lgan. 20-asrning birinchi yarmida u asta-sekin an’anaviy bank tizimining vositalari bilan almashtirildi, ammo 20-asrning oxirida musulmon ishchilari boy davlatlarga ish izlash uchun ko’chib kela boshlaganlaridan, “ko’pgina bank mahsulotlarining o’rnini bosuvchi” bo’ldi. va ularning oilalari tomonidan uyga qaytarib olingan kreditga pul yuborish yoki uni garovga qo’yish yo’llarini izladilar. [163] Dubay an’anaviy ravishda markaz sifatida xizmat qildi. [157]
    
    Hawala misoli bitim; tushuntirish uchun matnni ko’ring
    
    Har biri havola bitim to’liq amalga oshiriladi sharaf tizimi Va tizim da’volarning qonuniy bajarilishiga bog’liq emasligi sababli, u qonuniy va yuridik muhit bo’lmagan taqdirda ham ishlashi mumkin. Havaladars tarmoqlari ko’pincha bitta oila, qishloq, klan yoki etnik guruhga a’zolikka asoslangan va aldash samarali sobiq aloqa va “nomusni yo’qotish” bilan jazolanadi – bu og’ir iqtisodiy qiyinchiliklarga olib keladi. [162] Hawaladars ko’pincha Hawalada yonma-yon yoki oy yorug’ida ishlaydigan kichik savdogarlardir. [162] Hawala qisqa muddatli, chegirmali, kelishib olinadigan, “Hundi” deb nomlangan vekselga (yoki vekselga) asoslangan. [162] The Gavala qarz bir qarzdordan boshqasiga o’tkaziladi. Qarz ikkinchi qarzdorga o’tkazilgandan so’ng, birinchi qarzdor o’z majburiyatidan ozod bo’ladi. [156]
    
    O’ng tomondagi katakchada ko’rsatilganidek, (1) xaridor (A, chap tomon) bitta shahardagi Hawala brokeriga (X) murojaat qilib, oluvchiga o’tkazilishi kerak bo’lgan pul summasini (qizil o’q) beradi. (B, o’ng tomon) boshqasida, odatda chet elda. Pul bilan birga, odatda, u pulni to’lashga olib keladigan parolga o’xshash narsani belgilaydi (ko’k o’qlar). (2b) Havala brokeri X oluvchi shahardagi boshqa Hawala brokeri M ga qo’ng’iroq qiladi va kelishilgan parol to’g’risida M ga xabar beradi yoki mablag’larning boshqa tasarruf etish bo’yicha ko’rsatmalarini beradi. So’ngra, A tomonidan parol (2a) haqida xabardor qilingan mo’ljallangan qabul qiluvchi (B) endi M ga yaqinlashadi va unga kelishilgan parolni (3a) aytadi. Agar parol to’g’ri bo’lsa, unda M o’tkazilgan summani B (3b) ga chiqaradi, odatda kichik komissiyani olib tashlaydi. X endi asosan M ga B ga to’lagan pulni Mga qarzdor; shuning uchun M X ning qarzni keyinroq to’lash haqidagi va’dasiga ishonishi kerak. Tranzaksiyalar 15 daqiqada bajarilishi mumkin. [158]
    
    Kafala
    
    Kafala (so’zma-so’z “kafolat”, [164] “qo’shilish” yoki “birlashish”) [165] odatiy moliya sohasida “kafillik” yoki “kafolat” deb nomlanadi. Uchinchi shaxs mavjud majburiyatni qabul qiladi va birovning javobgarligini bajarish uchun javobgar bo’ladi. [156] Hech bo’lmaganda ba’zan bilan almashtirilishi mumkin Himalah va za’amah. [165] Besh “shartlari mavjud Kafala“: Kafolatlangan, Kafolat beruvchi, Kafolat ob’ekti, Kreditor va Sigah shartnomasini tuzish uchun shartlari. [165] Turli xil turlari mavjud Kafala: Kafala Bi Al-Nafs (Jismoniy kafolat) va Kafala Bi Al-Mal (Moliyaviy kafolat), uch turdagi moliyaviy kafolatlar bilan: kafala bi al-dayn (qarzdorlik kafolati), kafalah bi al-taslim (etkazib berish kafolati), va kafala bi al-dark. [165]
    
    Rahn
    
    Rahn (garov yoki garov shartnomasi) – bu majburiyat bo’yicha garovga qo’yilgan mulk. [166] Shuningdek, u moliyaviy majburiyatni kafolatlaydigan shartnomaga murojaat qilish uchun ishlatiladi, [156] boshqa nom berilgan haqiqiy jismoniy ta’minot bilan—marxun. [167] Ga binoan Mexelle, rahn “mol-mulkni talab qilish huquqiga nisbatan garovga aylantirish, uning to’liq miqdorini mol-mulkdan to’lashga ruxsat berish”. Hadis an’analarida Islom payg’ambari Muhammad o’zining zirhlarini garovga qo’yib, qarzga oziq-ovqat donalarini sotib olganligi aytilgan rahn. [168]
    - Rahn turlari kimga tegishli ekanligi bilan tavsiflanishi mumkin: Al-rahn al-heyazi (kreditor garovga ega bo’lgan joyda); Al-rahn g’ayr al-xeyaziy (garov qarzdorga tegishli bo’lgan joyda); Al-rahn al-musta’ar (bu erda uchinchi shaxs garovni taqdim etadi). [169]
    - Ular mavzu turi bo’yicha ham tavsiflanishi mumkin: Rahn al-manqul (harakatlanuvchi (manqul) mol-mulk, masalan, transport vositalari), Rahn gayr al-manqul (ko’chmas mulk (g’ayr manqul), masalan, er, binolar). [169]
    Vakala
    
    A Vakala bu shaxs (direktor yoki.) bo’lgan shartnoma muwakkel) [170] vakili tayinlaydi (agent yoki wakil) o’z nomidan a-ga o’xshash operatsiyalarni amalga oshirish vakolatnoma. U direktor vazifani o’zi bajarishi uchun vaqt, bilim yoki tajribaga ega bo’lmaganda ishlatiladi. Vakala – bu qat’iy belgilangan haq evaziga majburiy bo’lmagan shartnoma va agent yoki komitent ushbu agentlik shartnomasini istalgan vaqtda “o’zaro kelishuv, bir tomonlama bekor qilish, majburiyatni bajarish, predmetni yo’q qilish va huquq layoqati o’limi yoki yo’qolishi bilan bekor qilishi mumkin. Ahdlashuvchi tomonlarning “. [171] Agentning xizmatlari sotish va sotib olish, qarz berish va qarz olish, qarzni berish, kafolat, sovg’a qilish, sud jarayoni va to’lovlarni o’z ichiga olishi mumkin va ko’plab islom mahsulotlarida ishtirok etadi. Musharakah, Mudaraba, Murabaha, Salom va Ijarah. [172]
    
    Vakalx turlariga quyidagilar kiradi: umumiy agentlik (wakalah ‘ammah), maxsus agentlik (vokalah xassah), cheklangan yoki cheklangan agentlik (vaqala muqayyada), mutlaq yoki cheklanmagan agentlik (vakala mutlaqo), majburiy vakala (wakalah mulzimah), majburiy bo’lmagan vakala (wakalah ghair mulzimah), pullik agentlik, to’lanmaydigan agentlik va boshqalar. [173]
    
    Tushunchasiga misol vaqala ichida mudaraba foyda va zararni taqsimlash shartnomasi (yuqorida), bu erda mudarib (kapitalni oladigan va korxonani boshqaradigan tomon) a vazifasini bajaradi wakil uchun Rabb-ul-mal (poytaxtni ta’minlaydigan jim tomon) (garchi mudarib qat’iylikdan ko’ra ko’proq harakat erkinligiga ega bo’lishi mumkin wakil). [174]
    
    Islom banklarining depozit tomoni
    
    Omonatchilar nuqtai nazaridan foyda va zararni taqsimlash va aktivlar bilan ta’minlangan moliyalashtirishga asoslangan Islom banklarining “investitsiya hisobvaraqlari” “vaqt” ga o’xshaydi. depozitlar “odatdagi banklarning. (Masalan, bitta Islom banki -Al-Rayan banki Buyuk Britaniyada – “Belgilangan muddatli” depozitlar yoki jamg’arma hisobvaraqlari to’g’risida suhbatlashish). [175] Ushbu islomiy va odatiy hisobvaraqlarda ham omonatchi depozitni belgilangan muddatda bankda saqlashga rozilik beradi. [176] Islom banklarida rentabellik foizga emas, balki “kutilgan foyda darajasi” bilan o’lchanadi. [177] [178]
    
    “Talab qilingan depozitlar “hech qanday foyda keltirmaydigan Islomiy moliya institutlarining tuzilishi qard al-hasana (shuningdek, nomi bilan tanilgan qard, yuqoriga qarang Xayriya kreditlari) shartnomalar, yoki kamroq tarqalgan vodiy yoki amanah Muhammad O. Faruqning so’zlariga ko’ra. [153]
    
    Cheklangan va cheklanmagan investitsiya hisobvaraqlari
    
    Hech bo’lmaganda kuchli Islomiy bank sektoriga ega bo’lgan bir musulmon mamlakati (Malayziya) da, asosan, foyda va zararni taqsimlash rejimiga sarmoya kiritadiganlar uchun Islom banklari tomonidan taqdim etiladigan ikkita asosiy sarmoyalar hisobvarag’i mavjud. [179] [180] – cheklangan yoki cheklanmagan.
    - Cheklangan investitsiya hisobvaraqlari (RIA) mijozlarga investitsiya mandati va ularning mablag’lari kiritilishi mumkin bo’lgan asosiy aktivlarni belgilashga imkon beradi,
    - cheklanmagan investitsiya hisobvaraqlari (UIA) yo’q, [180] bank mablag’larini yoki investitsiya muassasalarini “maqsadga muvofiq deb hisoblagan holda” investitsiya qilish huquqini to’liq tark etish, maqsadlari, geografik taqsimoti va hisobvarag’iga mablag’larni kiritish usullariga cheklovlarsiz. [181] Qabul qilishning yanada moslashuvchan shartlari evaziga UIA jamg’armasi asosiy aktivlarning diversifikatsiyalangan portfellariga sarmoya kiritadigan mablag’larni birlashtirishi / birlashtirishi mumkin. Sarmoyaviy hisobvaraqlar mijozlarning turli xil ehtiyojlari va afzalliklarini qondirish uchun moslashtirilishi mumkin bo’lsa-da, hisobdagi mablag’lar Perbadanan Insurans Deposit Malaysia (PIDM) tomonidan kafolatlanmagan yoki Malayziya depozitlarini sug’urtalash korporatsiyasi (MDIC) sifatida ham tanilgan. [180]
    Ba’zilar UIA hisobvaraqlarida shaffoflik yo’qligi, islomiy bank standartlariga rioya qilmasliklari va boshqaruvchilar kengashida mijozlarning vakili yo’qligidan shikoyat qilishdi. [182] Ba’zi muassasalar o’zlarining UIA-lari yomon ishlashini “foydalarni tenglashtirish fondlari” yoki “investitsiya xavfi zaxiralari” ortida yashirishgan (ular yaxshi vaqtlarda olingan foyda hisobiga yaratiladi). “Faqatgina Islomiy moliya instituti to’lovga qodir emasligi to’g’risida murojaat qilganida, UIAlar ularning depozitlari bu davrda pasayib ketganligini bilishadi.” [183]
    
    Talab qilingan depozitlar
    
    Islamic banks also offer “demand deposits,” i.e. accounts which promise the convenience of returning funds to depositors on demand, but in return usually pay little if any return on investment and/or charge more fees. [184] [11-eslatma]
    
    Qard
    
    Because demand deposits pay little if any return and (according to orthodox Islamic law) Qard al-hasana (zikr qilingan yuqorida ) loans may not have any “stipulated benefit”, the Qard mode is a popular Islamic finance structure for demand deposits. Ushbu dizaynda, qard al-hasan is defined as “deposits whose repayment in full on demand is guaranteed by the bank,” with customer deposits constitute “loans” and the Islamic bank a “borrower” who pays no return (no “stipulated benefit”)—in accordance with orthodox Islamic law. [185] [153] However, according to Islamic jurisprudence, Qard al-hasana (literally, “benevolent loan”) are loans to be extended as charity to the needy who will be required to replay the loan only (at least in some definitions) “if and when . able”. [186]
    
    This puts account holders in the curious position—according to one skeptic (M. O. Farooq)—of making charitable loans with their deposits to multi-million or billion dollar profit-making banks, who are obliged by jurisprudence (in theory) to “repay” (i.e. to honor customers’ withdrawals) only if and when able. [186] [153] [12-eslatma]
    
    A further complication is that at least some conventional banks do pay a modest interest on their demand/savings deposits. [155] In order to compete with them, Islamic banks sometimes provide an incentive of a Hibah (literally “gift”) on the balance of the customers’ savings accounts. [57]
    
    Eronda, qard al-hasana deposit accounts are permitted to provide a number of incentives in lieu of interest, including:
    1. “grant of prizes in cash of kind,
    2. reductions in or exemptions from service charges or agents’ fees payable to banks, and
    3. according priority in the use of banking finances.” [153]
    Like dividends on shares of stock, hibah cannot be stipulated or legally guaranteed in Islam, and is not time bound. [188] Nonetheless, one scholar (Mohammad Hashim Kamali) has complained:
    
    “If Islamic banks routinely announce a return as a ‘gift’ for the account holder or offer other advantages in the form of services for attracting deposits, this would clearly permit entry of riba through the back door. Unfortunately, many Islamic banks seem to be doing precisely the same as part of their marketing strategy to attract deposits.” [189]
    
    Vadiya va Amana
    
    Ba’zida Islomiy moliya institutlari tomonidan talab qilinadigan to’lovlar bo’yicha hisob-kitoblar uchun foydalaniladigan yana ikkita shartnoma qard al-hasana, [155] [13-eslatma] bor Vodiy (so’zma-so’z “saqlash”) [191] va Amanax (literally “trust”). (The Jordan Islamic Bank uses Amanah (trust) mode for current accounts/demand deposits, the bank may only use the funds in the account at its “own risk and responsibility” and after receiving permission of the account owner.) [192]
    
    Sources disagree over the definition of these two contracts. “Often the same words are used by different banks and have different meanings,” [193] va ba’zan vodiy va amanah bir-birining o’rnida ishlatiladi. [194]
    
    Kelsak Vadiya, there is a difference over whether these deposits must be kept unused with 100 percent reserve or simply guaranteed by the bank. Financialislam.com [195] and Islamic-banking.com [196] haqida gaplashmoq vodiy deposits being guaranteed for repayment but nothing about the deposit being left the untouched/uninvested. Reuters Guide to Islamic finance glossary, on the other hand, states that in wadia “. the trustee does not have rights of disposal.” [197] But according to Reuters there is a contract called Wadia yadd ad daman which is used by Islamic Banks “to accept current account deposit”, and whereby the bank “guarantees repayment of the whole or part of the deposit outstanding in the account when repayment is due”, and nothing about not having rights of disposal. [197] (Two other authors, Vicary Daud Abdullah and Keon Chee, also talk of a contract with a guarantee of safe-keeping but which may be invested and not kept locked up called Wadiah yad dhamanah, apparently a different spelling of yadd ad damanh—Arabic for “guarantee”). [198] [155]
    
    Sources also differ on Amanax. Financialislam.com says it is a trust and an Islamic bank cannot use these funds for its operations, but Islamic-banking.com says a bank can if it “obtains authority” of depositor. [191] Reuters talks about amanah needing to be “guarded and preserved”. Abdullah and Chee, refer to amanah turi sifatida vodiy—Wadiah yad amanah—that is property deposited on the basis of trust or guaranteeing safe custody [198] and must be kept in the banks vaults. [155] (All sources note that the trustee of amanah is not liable for loss of the property entrusted if there is an “unforeseen mishap” (Abdullah and Chee), [198] “resulting from circumstances beyond its control” (financialislam.com), [57] or unless the trustee has been in “breach of duty” (Reuters ).) [199] [200] (According to Mohammad Obaidullah, Amanah is “unacceptable” as an “approach to deposits”, but vodiy yoki qard are acceptable). [201]
    
    Other sharia-compliant financial instruments
    
    Sukuk (Islom aloqalari)
    
    Asosiy maqola: Sukuk
    
    Sukuk, (plural of صك Sakk), is the Arabic name for financial certificates developed as an alternative to conventional bonds. They are often referred to as “Islamic” or “sharia-compliant” bonds. Sukukning har xil turlari yuqorida aytib o’tilgan Islom shartnomalarining turli tuzilmalariga asoslanadi (murabaha, ijara, vaqala, istisna, musharaka, istitmarva boshqalar), loyihaga qarab sukuk is financing. [202]
    
    Instead of receiving interest payments on lent money as in a conventional bond, a sukuk holder is given “(nominal) part-ownership of an asset” from which he/she receives income “either from profits generated by that asset or from rental payments made by the issuer”. [16] A sukuk security, for example, may have partial ownership of a property built by the investment company seeking to raise money from the sukuk issuance (and held in a Maxsus maqsadli transport vositasi ), so that sukuk holders can collect the property’s profit as ijara. Because they represent ownership of real assets and (at least in theory) do not guarantee repayment of initial investment, sukuk o’xshash tenglik asboblar, [203] but like a bond (and unlike equity) regular payments cease upon their expiration. Biroq, amalda, ko’pchilik sukuk “aktivlarga asoslangan” emas, balki “aktivlarga asoslangan” – ularning aktivlari haqiqatan ham ularga tegishli emas Maxsus maqsadli transport vositasi va (odatdagi obligatsiyalar singari), ularning egalari, agar to’lovlar etishmayotgan bo’lsa, ularni yaratuvchiga murojaat qilishadi. [204]
    
    The sukuk bozor 2000 yilda boshlanib, 2013 yilga kelib, sukuk global obligatsiyalar bozorining 0,25 foizini tashkil etadi. [205] Ajratilgan jami qiymati sukuk 2014 yil oxiriga kelib 294 milliard dollarni tashkil etdi, 188 milliard dollar Osiyodan va 95,5 milliard dollar Osiyo mamlakatlaridan Fors ko’rfazi hamkorlik kengashi [14-eslatma]
    
    According to a paper published by the IMF, as of 2015 the supply of sukuk, fell “short of demand and, except in a few jurisdictions, issuance took place without a comprehensive strategy to develop the domestic market.” [207]
    
    Takaful (Islomiy sug’urta)
    
    Asosiy maqola: Takaful
    
    Takaful, sometimes called “Islamic insurance”, differs from conventional insurance in that it is based on o’zaro bog’liqlik shuning uchun xavfni sug’urta kompaniyasi emas, balki barcha sug’urtalanganlar zimmasiga oladi. [208] Sug’urtalangan shaxs kompaniyaga mukofot puli to’lash o’rniga, menejer tomonidan nazorat qilinadigan jamg’arma fondiga o’z hissasini qo’shadi va ular jamg’arma sarmoyalaridan har qanday foyda olishadi. [16] Yig’ilgan mukofotlarning umumiy hovuzidagi har qanday ortiqcha sug’urtalangan shaxsga qayta taqsimlanishi kerak. (Barcha Islomiy moliyalashtirishda bo’lgani kabi, mablag’lar ham sarmoyalanmasligi kerak harom foizli vositalar, spirtli ichimliklar yoki cho’chqa go’shti bilan shug’ullanadigan korxonalar kabi faoliyat.) [208]
    
    Boshqa Islomiy operatsiyalar singari takaful industry has been praised by some for providing “superior alternatives” to conventional equivalents and criticized by others for not being significantly different from them. Omar Fisher and Dawood Y. Taylor state that takaful has “reinvigorate[d] human capital, emphasize[d] personal dignity, community self-help, and economic self-development”. [209] On the other hand, according to Muhammad Akram Khan, Mahmud El-Gamal, the cooperative ideal has not been followed in practice by most takaful companies—who do not give their holders a voice in appointing and dismissing managers, or in setting “rates of premium, risk strategy, asset management and allocation of surpluses and profits”. [210] [211] In a different critique, Mohammad Najatuallah Siddiqui argues that hamkorlik /o’zaro bog’liqlik does not change the essence of insurance—namely using the “katta sonlar qonuni ” to protect customers. [212]
    
    As of the end of 2014 “gross takaful contributions” were estimated to be US$26 billion according to INCIEF (International Centre for Education in Islamic Finance). [213] BusinessInsurance.com estimates the industry will reach $25 billion in size by the end of 2017. [214]
    
    Islomiy kredit kartalari
    
    Sources dispute whether a truly shariah-compliant credit card has been developed. According to scholar Manzur Ahmad, despite their efforts, (at least as of 2008), Muslim scholars have not been able to find a legal basis in classical jurisprudence for an Islamic parallel of the credit card. [215] [216] Other scholars (Hossein Askari, Zamir Iqbal and Abbas Mirakhor) also agree that (at least as of 2009), attempts to devise “some sort of ‘Islamic credit cards'” have found “no instrument that is compatible with shariah that can offer the same service as the conventional credit card”. [217] [216] Among other complaints, critics note that credit cards encourage people to go into debt and to buy luxuries – both unIslamic activities. [218]
    
    Despite this, there are credit cards claiming to be shariah-compliant, generally following one of three arrangements, according to Lisa Rogak:
    1. A bank provides a line of credit to the cardholder and charges a monthly or yearly usage fee tied to the outstanding balance of the line of credit. [219]
    2. A customer is allowed to buy an item with a card, but in the instant that the card goes through, the bank purchases the item before selling it to the cardholder at a higher price. [219]
    3. A lease-purchase agreement where the bank holds title to the purchased item until the cardholder makes the final payment. [219]
    Another source (Beata Paxford writing in Yangi ufq) finds Islamic credit cards based not one of three but one of five structures:
    1. ujra (the client simply pays an annual service fee for using the card)
    2. ijara (card as a leased asset for which it pays installments on a regular basis)
    3. kafala (the bank acts as a kafil (guarantor) for the transactions of the card holder. For its services, the card holder is obligated to pay kafala bi ujra (fee)).
    4. qard ( the client acts as the borrower and the bank as a lender).
    5. bai al-ina / wadiah (The bank sells a product at a certain price which is the pool of means available for the client from its credit card. And then the bank repurchases the item from the client at a lower price. The difference between the prices is the income of the bank. In this model, the client would have a ceiling limit of money it could spend.) [220]
    According to yet another source, (Faleel Jamaldeen), Islamic “credit cards” are much like debet kartalari, egasining bank hisobvarag’idan “to’g’ridan-to’g’ri hisobdan chiqarilgan” har qanday operatsiya bilan. [221] According to Maryam Nasuha Binti Hasan Basri, et al., Islamic credit cards have played an important role in “the development and success of Islamic banking in Malaysia”. [218] Banks in that country offering Islamic credit cards as of sometime after 2012 include Bank Islam Malaysia Berhad, CIMB Islamic Bank Berhad, HSBC Amanah Malaysia Berhad, Maybank Islamic Berhad, RHB Islamic Bank Berhad, Standard Chartered Berhad, Am Islamic Bank Berhad. [222]
    
    Islomiy fondlar
    
    Islamic mutual funds—i.e. professionally managed investitsiya fondlari that pools money from many investors to purchase qimmatli qog’ozlar that have been screened for sharia compliance—have been compared with “ijtimoiy mas’uliyatli ” mutual funds—both seeking some combination of high returns/low risk like conventional funds, but also screening their holdings according to a non-profit seeking criteria. [223] Islamic funds may also be birlik ishonchlari which are slightly different from mutual funds. [15-eslatma] The funds may hold tenglik va / yoki sukuk securities and/or own real estate. [225] [226]
    
    Before a company’s shares or other holdings can be purchased by a fund, the firm must be screened according to the sharia
    1. to filter out any company whose business involves industries or types of transactions that are prohibited by Islamic law (alcohol, tobacco, pork, adult entertainment industry, gambling, weapons, conventional banks and insurance companies) but also
    2. to make sure the company isn’t “engaged in prohibited speculative transactions (involving uncertainty or gambling), which are likely leveraged with debt”, the company’s “financial ratios” must be examined to meet “certain financial benchmarks”. [227]
    Islamic equity funds were launched in the early 1990s, [228] and began growing fairly rapidly in about 2004. [226] As of 2014 there were 943 Islamic mutual funds worldwide and as of May 2015, they held $53.2 billion of assets under management. [223] Malaysia and Saudi Arabia dominate the sector with about 69% of total assets under management. [223]
    
    According to a 2015 study by Thomson Reuters, the market for Islamic funds has much room to grow as there is a “latent demand” for Islamic investment funds of $126 billion which “could rise to $185.1 billion by 2019”. [223] That survey of fund managers and investment firms found “an estimated 28 percent” of investors wanted to invest in sukuk-owning mutual funds, 21% in equity-owning funds and 15% in funds owning real estate. [223]
    
    Benchmarks to gauge the funds’ performance have been established by Dow Jones and the FTSE Global Islamic Index Series. [229] (Dow Jones established the first Islamic investment index. There are now “thousands” of Dow Jones Islamic indices varying by size, region, strategy, theme. These include fixed-income indices.) [230]
    
    At least in the earlier part of the 2000s, equity fund performance was not impressive. According to a study by Raphie Hayat and Roman Kraeuss of 145 Islamic equity funds from 2000 to 2009, the funds under-performed both Islamic and conventional equity benchmarks, particularly as the 2007–08 moliyaviy inqiroz set in. The study also found fund managers unsuccessful in their attempts to vaqt bozor. [231] (An earlier study done by Said Elfakhani et al. before the 2007–08 financial crisis showed “no statistically significant difference” between Islamic and conventional funds in performance.) [232]
    
    A disadvantage Islamic funds have compared to conventional ones is that since they must “exclude companies with debt-to-market capitalization” above a certain ratio (which the industry has set at 33 percent), and since a fall in the price of the stock raises its debt-to-market capitalization ratio, falling stock prices may force a fund to sell stocks, “whether or not that was the best investmentstrategy”. This puts the fund at risk of being forced into “buying high and selling low”. [233]
    
    Sharia indices
    - Credit Suisse HS50 Sharia Index [234]
    - Dow Jons Islom bozorining indeksi [235]
    - Dubai Shariah Hedge Fund Index [236]
    - FTSE Sharia Global Equity Index [237]
    - Jakarta Islamic Index, Indoneziya
    - MSCI Barra Islamic Index [238]
    - S&P BSE 500 shariat ko’rsatkichi [239]
    Islom türevleri
    
    Asosiy maqola: Shariat va qimmatli qog’ozlar savdosi
    
    While “almost all conservative Sharia scholars” believe hosilalar (ya’ni narxi bir yoki bir nechta asosiy aktivlarga bog’liq bo’lgan qimmatli qog’ozlar) Islom taqiqlarini buzgan garar, [240] [241] [242] global standards for Islamic hosilalar were set in 2010, with help of Bahrain-based International Islamic Financial Market and New York-based Xalqaro svoplar va derivativlar assotsiatsiyasi. Bu Tahavvut/”Hedging Master Agreement” [243] provides a structure under which institutions can trade derivatives such as profit-rate and valyuta svoplari. [244] [245] Attempts to unify various swap documentation and has “strong parallels” to the 2002 ISDA Master and Schedule of the conventional banking industry. [246] Tahavvut has not being widely used as of 2015, according to Harris Irfan, as the market is “awash” with “unique, buyurtma qilingan . contracts documenting the profit rate swap”, all using “roughly the same structure”, but differing in details and preventing the cost saving of standardization. [247]
    
    According to critic of Islamic finance El-Gamal, the Islamic finance industry has “synthesized” Islamic versions of “short and long sales as well as put and call options”, [248] [41] (imkoniyatlari are a “common form” of a derivative). [249] Islomiy moliyalashtirishning odatiy ekvivalenti qo’ng’iroq opsiyasi (where the buyer has the right but not the obligation to buy in the future at a preset price, and so will make a profit if the price of the underlying asset rises above the preset price) are known as an urbun (down-payment) sale where the buyer has the right to cancel the sale by forfeiting her down-payment. [250] [251] The Islamic equivalent of the “premium” in a conventional call option is known as a “down-payment”, and the equivalent of the “strike price” is called the “preset price”. A qo’yish opsiyasi (i.e. where the seller has the right but not the obligation to sell at a preset price by some point in the future, and so will profit if the price of the underlying asset falls) is called a ‘reverse urbun` in Islamic finance. [252]
    
    Qisqa sotuvlar (though not technically a derivative) is also forbidden by conservative scholars because the investor is selling an item for which he never became the owner. [253] [16-eslatma] However “some Shariah-compliant hedge funds have created an Islamic-short sale that is Shariah-certified”. [241] Some critics (like Feisal Khan and El-Gamal) complain it uses a work-around (requiring a “down-payment” towards the shorted stock) that is no different than “margin” regulations for short-selling used in at least one major country (the US), but entails “substantially higher fees” than conventional funds. [241] [255]
    
    Wa’d
    
    Wa’d (literally “promise”), is a principle that has come to underpin or to structure shariah-compliant hedging instruments or derivatives. Conventional hedging products such as forward currency contracts and currency swaps are prohibited in Islamic Finance. [256] [257] [258] Wa’d has been called “controversial” [258] or a mimicry of conventional products and “‘Islamic’ in form alone”. [259]
    
    A “Double Wa’d” is a derivative that allows an investor to invest in and receive a return linked to some benchmark, sometimes ones that would normally be against shariah—such as an index of interest-bearing US corporate bonds. The investor’s cash goes to a “maxsus maqsadli korxona ” and they receive a certificate to execute the derivative. [260] It involves a promise that on an agreed day in the future the investor will receive a return linked to whatever benchmark is chosen.Several features of the double wa’d (allegedly) make the derivative sharia-compliant:
    - a special purpose entity where the investor’s cash goes to avoid commingling,
    - a shariah-compliant asset that is liquid and tradable—such as shares in a big company (like Microsoft) that has low levels of interest bearing debt (high levels being against shariah)—purchased with the investor’s cash. [260]
    - a contract involving two mutually exclusive promises (hence “double”):
    1. that on an agreed day in the future the investor will receive a return linked to a given benchmark;
    2. that the bank will purchase the investor’s asset “for a price equal to the benchmark” [261]
    So despite the fact that benchmark involves non-compliant investments, the contract is not “bilateral”, because “the two undertaking promised are mutually exclusive”, and this (proponents say) makes it in compliance with shariah. [262]
    
    In 2007, Yusuf DeLorenzo (chief sharia officer at Shariah Capital) issued a fatwa disapproving of the double wa’d [263] in these situations (when the assets reflected in the benchmark were not halol ), [264] but this has not curtailed its use. [17-eslatma]
    
    Qo’yish va qo’ng’iroq qilish imkoniyatlari
    
    Like the Islamic equivalent for short sales, a number of Islamic finance institutions have been using the down-payment sale or urbun as an sharia-compliant alternative to the conventional qo’ng’iroq opsiyasi. [18-eslatma] In this mode the Islamic equivalent of the option “premium” is known as a “down-payment”, and the equivalent of the “strike price” is called the “preset price”. [241]
    
    With a conventional qo’ng’iroq opsiyasi the investor pays a premium for an “option” (the right but not the obligation) to buy shares of stock (bonds, currency, and other assets may also be shorted) in the hope that the stock’s market price will rise above the strike price before the option expires. If it does, their profit is the difference between the two prices minus the premium. If it does not, their loss is the cost of the premium. When the Islamic investor uses an urbun they make a down-payment on shares or asset sale in hope the price will rise above the “preset price”. If it does not their loss is the down-payment which they have the right to forfeit. [250] [251]
    
    A qo’yish opsiyasi (where the investor hopes to profit by selling rather than buying at a preset price) is called a ‘reverse urbun` in Islamic finance. [252]
    
    The urbun and reverse urbun has been criticized by Sherif Ayoub, [266] and according to El-Gamal [267] and Feisal Khan, the procedure has many critics among scholars and analysts. [241]
    
    Mikromoliyalash
    
    Mikromoliyalash kambag’allarga yordam berishga intiladi va mikromoliyaviy banklar uchun juda kichik va kambag’al foizli tadbirkorlarga kichik kreditlar berish orqali. Uning strategiyasi islomiy moliyalashtirishning “rahbarlik tamoyillari” yoki maqsadlari bilan va dunyodagi kambag’allarning katta qismi yashaydigan aksariyat qismi musulmon bo’lgan mamlakatlarning ehtiyojlari bilan uyg’unlashadi. [19-eslatma] many of them small entrepreneurs in need of capital. (Many of them also among the estimated 72 percent of the Muslim population who do not use formal financial services, [269] often either because they are not available, and/or because potential customer believe conventional lending products incompatible with Islamic law). [270]
    
    Islom mikromoliyalash tarmog’i veb-saytiga ko’ra (taxminan 2013 yil), [271] [272] 32 mamlakatda 300 dan ortiq islomiy mikromoliya tashkilotlari mavjud, [273] The products used in Islamic microfinance may include some of those mentioned above—qard al hassan, musharaka, mudaraba, salom, va boshqalar. [274]
    
    Unfortunately, a number of studies have found Islamic microfinance reaching relatively few Muslims and lagging behind conventional microfinance in Muslim countries. Chiara Segrado writing in 2005 found “very few examples of actual MFIs [Microfinance institutions] operating in the field of Islamic finance and Islamic banks involved in microfinance”. [275] One 2012 report (by Humayon Dar and coauthors) [276] found that Islamic microfinance made up less than one percent of the global microfinance outreach, “despite the fact that almost half of the clients of microfinance live in Muslim countries and the demand for Islamic microfinance is very strong.” [272]
    
    An earlier 2008 study of 126 microfinance institutions in 14 Muslim countries [277] found similarly weak outreach—only 380,000 members [20-eslatma] out of an estimated total population of 77 million there were “22 million active borrowers” of non-sharia-compliant microfinance institutions (“Grameen Bank, BRAC, and ASA”) as of 2011 in Bangladesh, the largest sharia-compliant MFI or bank in that country had only 100,000 active borrowers. [278]
    
    (Muhammad Yunus, the founder of the Grameen Bank and microfinance banking, and other supporters of microfinance, though not part of the Islamic Banking movement, argue that the lack of garov and lack of excessive qiziqish in micro-lending is consistent with the Islamic prohibition of usury (riba).) [279] [280]
    
    Shuningdek qarang
    - Muamalat
    - Foyda va zararni taqsimlash
    - Shariat va qimmatli qog’ozlar savdosi
    - Islomiy bank va moliya
    - Murabaha
    - Riba
    - Shariat kengashi
    - Dow Jones Islamic Fund
    - Islamic marketing
    Adabiyotlar
    
    Izohlar
    1. ^ see also Hubar Hasan [24]
    2. ^ Winner of the 1997 IDB Prize in Islamic Banking
    3. ^ Convert Umar Ibrahim Vadillo states: “For the last one hundred years the way of the Islamic reformers have led us to Islamic banks, Islamic Insurance, Islamic democracy, Islamic credit cards, Islamic secularism, etc. This path is dead. It has shown its face of hypocrisy and has led the Muslim world to a place of servile docility to the world of capitalism.” [42] According to critic Feisal Khan “there have thus been two broad categories of critic of the current version of IBF [Islamic Banking and Finance]: the Islamic Modernist/Minimalist position, and the Islamic ultra Orthodox/Maximalist one. . The ultra Orthodox [such as the Islamic courts in Pakistan] . agree with the Modernist/Minimalist criticism that contemporary Islamic banking is indeed nothing but disguised conventional banking but . agitate for a truly Islamic banking and finance system”. [43]
    4. ^ Faleel Jamaldeen divides Islamic finance instruments into four groups—designating bay al-muajil va salom “trade financing instruments” rather than asset-based instruments. [48]
    5. ^ masalan bay al-muajil instruments are used in combination with murabaha, [62] a ijara (leasing) may be used in combination with bai (purchasing) contract, [63] and sukuk (“Islamic bonds”) can be based on mudaraba, murabaha, salom, ijara, va boshqalar. [64]
    6. ^ according to Mehmet Asutay quotes Zubair Hasan [78]
    7. ^ “In order to pressurize the buyer to pay the installments promptly, the buyer may be asked to promise that in case of default, he will donate some specified amount for a charitable purpose.” [93]
    8. ^ (Resolution 179 (19/5)). [143]
    9. ^ QardHasan lets you borrow from the community, interest-free, using the power of crowdfunding to get fair access to higher education. [150]
    10. ^ for example according to Saudi Muhammad Saalih al-Munajjid of IslamQA, it is not haram (forbidden) to use conventional banks to transfer money “but one should hasten to collect the money as soon as it arrives, so that the bank will not be able to make use of it in any riba-based dealings”. [159]
    11. ^ Deposit accounts held at a bank or other financial institution may be called operatsion hisobvaraqlar, checking accounts, current accounts or demand deposit accounts. It is available to the account owner “on demand” and is available for frequent and immediate access by the account owner or to others as the account owner may direct. Transaction accounts are known by a variety of descriptions, including a current account (British English), chequing account or checking account when held by a bank, [156] share draft account when held by a credit union in North America. In the UK, Hong Kong, India and a number of other countries, they are commonly called current or cheque accounts.
    12. ^ “. the Holy Qur’an has expressly said,’And if he (the debtor) is short of funds, then he must be given respite until he is well off.'” (2:280) [187]
    13. ^ According to Mahmud El-Gamal Classical jurists “recognized two types of property possession based on liability risk”: trust and guaranty. 1) With a trust (which result, e.g., from deposits, leases, and partnerships), the possessor only responsible for compensating the owner for damage to property if the trustee has been negligence or committed a transgression. 2) With guaranty the possessor guarantees the property against any damage, whether or not the guarantor was negligent or committed a transgression.Classical jurists consider the two possessions mutually exclusive, so if two different “considerations” conflict—one stating the property is held in trust and another stating in guaranty—”the possession of guaranty is deemed stronger and dominant,and rules of guaranty are thus applied”. [190]
    14. ^ According to data published by the Islamic Financial Services Board. [206]
    15. ^ A unit trust differs from a mutual fund in that it operates under a trust system where investors’ assets are entrusted to trustee. A mutual fund is like a limited liability company where investors are like shareholders in a company. [224]
    16. ^ Transactions such as futures, options and swaps which are undertaken “by means of a derivative contract” involve a short position, lekin emas a short sale “because no asset is actually delivered to the buyer”. [254]
    17. ^ Although not entirely in agreement with Sheikh Yusuf, the shariah board head (Sheikh Hussain Hamed Hassan) at the firm where the swap was developed, (Deutche Bank) “took pains to ensure that he [was] involved in both the development and distribution phases of each new product . But it was impossible to beat the bankers. Across the industry, other firms picked up on the methodology and began issuing their own products many of whom were not as intimately familiar with the structure. Corners were cut and products of dubious provenance continued to pour out from the sales desks of less scrupulous institutions.” [265]
    18. ^imkoniyatlari are a “common form” of a derivative. [249]
    19. ^ “Half of global poverty reside in Muslim world . ” [268]
    20. ^ This number excludes 80,000 cooperative members in Indonesia and all in Iran.
    Iqtiboslar
    1. ^“Shariat qonunlari bo’yicha qo’llanma”. Trustnet.com.
    2. ^Khan, Ajaz A., Sharia Compliant FinanceArxivlandi 11 yanvar 2018 da Orqaga qaytish mashinasi | halalmonk.com
    3. ^“Islamic Banking & Finance | Noorbank”. www.noorbank.com. Arxivlandi asl nusxasi 2018 yil 31 yanvarda . Olingan 31 yanvar 2018 .
    4. ^Foruq, Riba-Interest Equation and Islam, 2005: pp. 3–6
    5. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: pp. 216–226
    6. ^“Islomiy moliya: katta foiz, foiz yo’q”. Iqtisodchi. The Economist Newspaper Limited. 2014 yil 13 sentyabr . Olingan 15 sentyabr 2014 .
    7. ^ Mohammed, Naveed (2014 yil 27-dekabr). “Islomiy moliya bozorining hajmi”. Islamic Finance.
    8. ^ Tou, Kristofer; Kammer, Alfred; Norat, Mohamed; Pinon, Marko; Prasad, Ananthakrishnan; Zeydan, Zayn (2015 yil aprel). Islomiy moliya: imkoniyatlar, qiyinchiliklar va siyosat variantlari. XVF. p. 11 . Olingan 13 iyul 2016 .
    9. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: pp. xv–xvi
    10. ^ The Islamic Banking and Finance Database provides more information on the subject. “Islomiy banklar va moliya bo’yicha jahon ma’lumotlar bazasi” . Olingan 12 fevral 2015 .
    11. ^ abv El-Havari, Dahliya; Greys, Vafik; Iqbol., Zamir (2004). Islomiy moliyaviy tashkilotlarni tartibga solish: tartibga solinadigan tabiat. Jahon banki siyosati bo’yicha tadqiqot ishchi hujjati 3227. Vashington, DC: Jahon banki. p. 5. SSRN610268 .
    12. ^ Visser, Xans, tahrir. (Yanvar 2009). “4.4 Islom shartnomasi qonuni”. Islomiy moliya: asoslari va amaliyoti. Edvard Elgar. p. 77. ISBN9781848449473 . Olingan 9 iyul 2016 . Biroq, keng tarqalgan pozitsiya shundan iboratki, kreditorlar kechiktirilgan to’lovlar uchun jarimalar belgilashlari mumkin, ular kreditor tomonidan yoki to’g’ridan-to’g’ri mijoz tomonidan xayriya tashkilotiga o’tkazilishi kerak, ammo kreditorga qarzdor sifatida to’lashi kerak bo’lgan yagona to’lov. yig’ish xarajatlari uchun kompensatsiya ham ko’plab faqohlar uchun maqbuldir.
    13. ^ Kettell, Brayan (2011). Islom banki va moliya bo’yicha ish daftarchasi: Sizga yordam beradigan mashqlarni bosqichma-bosqich . Vili. p. 38. ISBN9781119990628 . Olingan 9 iyul 2016 . The bank can only impose penalties for late payment by agreeing to ‘purify’ them by donating them to charity.
    14. ^“Tez-tez so’raladigan savollar va savol bering. Islom banki o’z vaqtida to’lamaganligi uchun jarima solishi mumkinmi?”. al-Yusr . Olingan 9 iyul 2016 .
    15. ^ Husayn, Mumtaz; Shohmoradi, Asgar; Turk, Rima (iyun 2015). XVF Ish qog’ozi, Islomiy moliya haqida umumiy ma’lumot (PDF) . p. 8 . Olingan 9 iyul 2016 .
    16. ^ abvd F., J. (2014 yil 8 oktyabr). “Nega Islomiy moliyaviy mahsulotlar musulmon dunyosidan tashqarida”. Iqtisodchi . Olingan 6 avgust 2016 .
    17. ^ Mervin K. Lyuis, Latifa M. Algaoud: Islom banki, Cheltenxem, 2001 yil
    18. ^ abXon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 89
    19. ^ Fasman, Jon (2015 yil 20 mart). “[Kitoblar sharhi] Heaven’s Bankers by Harris Irfan”. Nyu-York Tayms . Olingan 20 avgust 2015 .
    20. ^ abvUsmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 12
    21. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 275
    22. ^Xon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 86
    23. ^ Iqbol, Munavar (1998). Islom banklari oldida turgan muammolar (PDF) . Islom taraqqiyot banki. 15-16 betlar.
    24. ^ Hasan, Zubayr (2014 yil 21-avgust). Islomiy moliyalashtirishda tavakkalchilikni taqqoslash va xavfni taqsimlash: baholash (PDF) . Kuala-Lumpur: Islom moliya global universiteti (INCEIF). MPRA qog’ozi № 58059, (Myunxen Shaxsiy RePEc arxivi) . Olingan 23 avgust 2016 .
    25. ^ Lyuis, M. K. va Algaoud, L. M. (2001) islom banki. “Cheltenxem”: Edvard Elgar.
    26. ^ Natan, S. va Ribiere, V. (2007) Bilimdan donolikka: Islom banklarida korporativ boshqaruv masalasi. Axborot va bilimlarni boshqarish tizimlari jurnali, 37 (4), 471-483 betlar.
    27. ^ Dar, Humayon A. 2010. Eron va Sudandagi islom banki. Business Asia, 2010 yil 27 iyun http://www.humayondar.com/businessasia4.pdf [doimiy o’lik havola ]
    28. ^ abEl-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 21
    29. ^ Ariff, Mohamed (sentyabr 1988). “Islom banki”. Osiyo-Tinch okeani iqtisodiy adabiyoti. 2 (2): 48–64. doi:10.1111 / j.1467-8411.1988.tb00200.x.
    30. ^“Islomiy bank nima?”. Islom banki va sug’urta instituti. Arxivlandi asl nusxasi 2016 yil 22-iyulda . Olingan 24 iyul 2016 .
    31. ^ Warsame, Mohamed Hersi (2009). “4. FOYDALARNI BERISH MOLIYASI VA UNING AHAMIYATI” (PDF) . Buyuk Britaniyada moliyaviy istisno bilan kurashishda islomiy moliyaning roli. Durham universiteti. p. 183 . Olingan 23 avgust 2016 .
    32. ^ abUsmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 11
    33. ^ Kamel, Solih (1998). Islom bank faoliyatining rivojlanishi: muammolari va istiqbollari (PDF) . Jidda: Islom tadqiqotlari va o’quv instituti, Islom taraqqiyot banki . Olingan 22 avgust 2015 .
    34. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 53
    35. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 236
    36. ^“Islomiy ipoteka kreditlari: shariatga asoslanganmi yoki shariatga muvofiqmi?”. Yangi ufq jurnali. 2009 yil 13 mart . Olingan 28 oktyabr 2015 .
    37. ^ Ali, Engku Rabiah Adaviya Engku. “SHARIYODA ASOSLANGAN MOLIYAVIY INNOVASIYADA SHARIYAT-MUVOFIQ: SEMANTIKA SAVOLI VA BOZORNING PROGRESSIY BO’YIChA DAVLATI” (PDF) . 4-SC-OCIS davra suhbati, 2013 yil 9–10 mart, Ditchley Park, Oksford, Buyuk Britaniya . Olingan 28 oktyabr 2015 .
    38. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 198
    39. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 192
    40. ^Islomiy moliya: u nimani o’zgartiradi, nimani o’zgartirmaydi? Tuzilish-ob’ektiv mos kelmaslik va uning oqibatlari. Xalqaro Islomiy Moliya Ta’lim Markazi (INCEIF). 2010 yil 21 fevral.
    41. ^ abXon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 112
    42. ^ Vadillo, Umar Ibrohim. “Federal Shariah sudi tomonidan Riba / Foizlarga asoslangan qonunlarni qayta ko’rib chiqish munosabati bilan yuriskonsultlar, mavzu bo’yicha mutaxassislar va keng jamoatchilik uchun so’rovnoma”. Oltin Dinor va Muamalat . Olingan 15 noyabr 2016 .
    43. ^Xon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 114
    44. ^ abvd Tou, Kristofer; Kammer, Alfred; Norat, Muhammad; Pinon, Marko; Prasad, Ananthakrishnan; Zeydan, Zayn (2015 yil aprel). Islomiy moliya: imkoniyatlar, qiyinchiliklar va siyosat variantlari. XVF. p. 9 . Olingan 13 iyul 2016 .
    45. ^ Husayn, M., A. Shahmoradi va R. Turk. 2014. “Islomiy moliya haqida umumiy ma’lumot”, Xalqaro valyuta jamg’armasining ish hujjati (kelgusi), Xalqaro valyuta fondi, Vashington, DC
    46. ^ abvXon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: 329-330-betlar
    47. ^ abv“Islomiy bank. Foyda va zararni bo’lishish”. Islom banki va sug’urta instituti. 30 Shavvol 1436 yil. Arxivlangan asl nusxasi 2012 yil 30-iyulda . Olingan 15 avgust 2015 . Sana qiymatlarini tekshiring: | sana = (Yordam bering)
    48. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: 160-62 betlar
    49. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 96
    50. ^ abXon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 90
    51. ^ Rizvi, Syed Aun R.; Bacha, Obiyatxulla I.; Miraxor, Abbos (2016 yil 1-noyabr). Davlat moliyasi va kapitalning islom bozori: nazariyasi va qo’llanilishi. p. 85. ISBN9781137553423 . Olingan 31 iyul 2017 .
    52. ^ abXon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: 322-23 betlar
    53. ^ ab“qo’g’irchoqlar uchun aldash varag’i” . Olingan 24 iyul 2016 .
    54. ^Xon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 87
    55. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 153
    56. ^ ab Kurtis (2012 yil 3-iyul). “Islom banki: qisqacha kirish”. Ummon qonunchilik blogi. Kertis, Mallet-Prevost, Colt & Mosle LLP . Olingan 10 avgust 2015 .
    57. ^ abv“Hisobvaraqdagi depozitlar”. financialislam.com . Olingan 19 avgust 2015 .
    58. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 330
    59. ^“Kontseptsiya va mafkura :: Islomiy bank masalalari va muammolari”. Islami Bank Bangladesh Limited. Arxivlandi asl nusxasi 2007 yil 16-iyulda . Olingan 12 fevral 2015 .
    60. ^ ab Islomiy moliyaviy xizmatlar kengashi (IFSB). 2014. Islomiy moliyaviy xizmatlar sanoatining barqarorligi to’g’risida hisobot. Kuala-Lumpur: IFSB.
    61. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 89
    62. ^ abJamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: s.160
    63. ^ abvJamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 158
    64. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: 218-26 betlar
    65. ^ Yousef, Tarik M. (2004). “Islomiy moliya sohasida Murabaha sindromi: qonunlar, institutlar va siyosat” (PDF) . Genrida Klement M.; Uilson, Rodni (tahrir). Islomiy moliya siyosati. Edinburg: Edinburg universiteti matbuoti . Olingan 5 avgust 2015 .
    66. ^ Iqbol, Munavar va Filipp Molyneux. 2005 yil. O’ttiz yillik islomiy bank: tarixi, faoliyati va istiqbollari. Nyu-York: Palgrave Macmillan.
    67. ^ Kuran, Temur. 2004 yil. Islom va Mammon: Islomizmning iqtisodiy ahvoli. Princeton, NJ; Prinston universiteti matbuoti
    68. ^ Lyuis, M. K. va L. M. al-Gaud 2001 yil. Islom banki. Cheltenham, Buyuk Britaniya va Northempton, MA, AQSh: Edvard Elgar
    69. ^ Yousef, T. M. 2004. Islomiy moliyalashtirishdagi murabaha sindromi: qonunlar, muassasalar va siyosat. Yilda Islomiy moliyalashtirish siyosati, tahrir. C. M. Genri va Rodni Uilson. Edinburg: Edinburg universiteti matbuoti
    70. ^ Dusuki, V; Abozaid, A (2007). “Maqasid ash-Shariatni amalga oshirish muammolari bo’yicha tanqidiy baho”. Xalqaro iqtisodiy, menejment va buxgalteriya jurnali. 19, qo’shimcha sonlar: 146, 147.
    71. ^Xon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 91
    72. ^ Uilson, Rodni (2012). Islomiy moliya sohasidagi huquqiy, tartibga solish va boshqaruv masalalari. Edinburg universiteti matbuoti. p. 184. ISBN9780748655274 . Olingan 16 sentyabr 2017 .
    73. ^“Mudaraba”. Islom iqtisodiyoti va moliya sohasidagi tushunchalar . Olingan 17 avgust 2015 .
    74. ^Musharakah & Mudarabah Muftiy Taqi Usmoniy tomonidan | Cheklangan javobgarlik | central-mosque.com
    75. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: 17-36 betlar
    76. ^Balansga hamjihatlikdan voz kechish dasturi. QISh [doimiy o’lik havola ] | Guidance Residential, LLC | 2012 yil
    77. ^“Islom banklarining tijorat operatsiyalari”. Moliyaviy Islom – Islomiy moliya. Arxivlandi asl nusxasi 2016 yil 12-iyulda . Olingan 12 iyul 2016 .
    78. ^ Zubair Hasan, “Malayziya iqtisodiy rivojlanishining ellik yili: siyosati va yutuqlari”, Islom iqtisodiyoti sharhi, 11 (2) (2007)
    79. ^ Asutay, Mehmet. 2007. Islomiy bank va moliya sohasidagi ijtimoiy muvaffaqiyatsizlikni bartaraf etish bo’yicha ikkinchi eng yaxshi echimni kontseptsiyalashtirish: homoislamicus-ning homoeconomicus tomonidan ustunligini tekshirish. IIUM Iqtisodiyot va menejment jurnali 15 (2) 173
    80. ^ Moriguchi, Takao; Xattak, Myuder Ahmed (2016). “Moliyaviy operatsiyalarda Musharakaning zamonaviy amaliyoti”. IJMAR Xalqaro menejment va amaliy tadqiqotlar jurnali. 3 (2) . Olingan 21 mart 2017 .
    81. ^ Nomani, Farhod; Rahnema, Ali. (1994). Islom iqtisodiy tizimlari. Nyu-Jersi: Zed kitoblari cheklangan. 99-101 betlar. ISBN1-85649-058-0 .
    82. ^“Musharakah Mutanaqisah an’anaviy uylarni moliyalashtirishga amaliy alternativami?”. Islomiy moliya yangiliklari . Olingan 1 avgust 2016 .
    83. ^ Kettell, Brayan (2011). Islomiy bank va moliya ish daftarchasi: Sizga yordam beradigan bosqichma-bosqich mashqlar . John Wiley & Sons. p. 25. ISBN9780470978054 . Olingan 8 iyun 2017 .
    84. ^ Meera, Aamed Kameel Mydin; Razak, Dzuljastri Abdul. Musharakah Mutanaqisah va al-Bay ‘Bithaman Ajil shartnomalari orqali Islom uyini moliyalashtirish: qiyosiy tahlil. Biznesni boshqarish bo’limi. Malayziya Xalqaro Islom universiteti Iqtisodiyot va menejment fanlari Kulliyasi . Olingan 8 iyun 2017 .
    85. ^Xon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 103
    86. ^“Moliyalashtirish usullari”. Moliyaviy Islom – Islomiy moliya. Arxivlandi asl nusxasi 2016 yil 12-iyulda . Olingan 14 iyul 2016 .
    87. ^ abTurk, Asosiy turlari va xatarlari, 2014: p. 31
    88. ^ Irfan, Xarris (2015). Osmon bankirlari. Matbuotni e’tiborsiz qoldiring. p. 135.
    89. ^ abvUsmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 65
    90. ^ abvIslomiy moliya: asboblar va bozorlar. Bloomsbury nashriyoti. 2010. p. 131. ISBN9781849300391 . Olingan 4 avgust 2015 .
    91. ^ Irfan, Xarris (2015). Osmon bankirlari. Matbuotni e’tiborsiz qoldiring. p. 139.
    92. ^ ab Haltom, Reni (2014 yil ikkinchi chorak). “Econ Focus. Islom banki, Amerika qoidalari”. Richmond Federal zaxira banki . Olingan 26 avgust 2015 .
    93. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 71
    94. ^“Noto’g’ri ishlatilgan murabaha sanoatga zarar keltiradi”. Arab biznesi. 2008 yil 1-fevral.
    95. ^“MURABAHA SAVDODA MOLIYALASH (NARX-PLUS SOTISH)” (PDF) . Olingan 15 avgust 2017 .
    96. ^“Bai Muajjal”. IFN, Islomiy moliya yangiliklari . Olingan 26 sentyabr 2016 .
    97. ^ abVisser, Islomiy moliya, 2013: p. 66
    98. ^ Hasan, Zubayr (2011). Kamchilik, shaxsiy manfaatdorlik va islomiy nuqtai nazardan maksimal darajaga ko’tarish. p. 318 . Olingan 22 mart 2017 .
    99. ^“Sarmoyaviy rejimlar: MUDARABA, MUDHARAKA, BAY-SALAM VA ISTISNA’A”. Bank maqolalari. 2011 yil fevral . Olingan 7 dekabr 2016 .
    100. ^ AB’AZIZ, MUHAMMAD RIDWAN (2013). “6. Islom banki va moliya sohasidagi muamalat shartnomalari”. Malayziyada Islom banki va moliya; Tizim, muammolar va muammolar. Al Manhal. p. 121 2. ISBN9789670393728 . Olingan 5 aprel 2017 .
    101. ^ Abu Umar Faruq Ahmad (2010). Zamonaviy islomiy moliya nazariyasi va amaliyoti: Avstraliyadan misollar tahlili. Universal-Publishers. p. 308. ISBN9781599425177 . Olingan 21 iyul 2015 .
    102. ^“Moliyaviy shartlarning izohli lug’ati – B”. Islom banki va sug’urta instituti. Arxivlandi asl nusxasi 2015 yil 29 avgustda . Olingan 26 avgust 2015 .
    103. ^ Alfatax, Amir. “Moliyalashtirish: Murabaha va Tavarruq tovarlari”. Islom bankirlari resurs markazi . Olingan 18 avgust 2017 .
    104. ^Tavoriyning Syariya tushunchasi asosida islomiy moliyalashtirishning paydo bo’lishi | AZMI va Associates | 2008 yil
    105. ^“Lug’at Bai al inah”. Tomson Reyterning amaliy qonuni . Olingan 25 sentyabr 2017 .
    106. ^Visser, Islomiy moliya, 2013: p. 67
    107. ^ Barozi, Ma’n (2009). Birinchi kurortning qarz beruvchisi: Islomiy moliya va xatarlarni boshqarish bo’yicha qo’llanma, barqarorlik va eng yaxshi amaliyot, inqirozdan keyingi istiqbol. Datalnvest Arabia Incorporated. p. 210 . Olingan 25 avgust 2017 .
    108. ^“Islomiy moliya: shartnomalar turlari” . Olingan 30 avgust 2017 .
    109. ^“Oldinga shartnoma”. Investopedia . Olingan 31 avgust 2017 .
    110. ^ ab El-Gamal, Mahmud. “Mahmud El-Gamolning islom nuqtai nazaridan oldinga yo’nalish, kelajak va variantlarni ko’rib chiqishdan keyingi xati. Murakkablikdan soddalikka”. academia.edu . Olingan 31 avgust 2017 .
    111. ^ abvdeUsmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 136
    112. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 159
    113. ^ abvdJamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 162
    114. ^ Sapovadia, Vrajlala (2017). “Ilova F”. Afrikaning moliyaviy xizmatlarini rivojlantirish: yuqori ta’sirning ahamiyati ... Emerald Group nashriyoti. p. 234. ISBN978-1-78714-187-2 . Olingan 31 avgust 2017 .
    115. ^ Meshari, Ahmad. “Qatar Islom banki: Islomiy bank uchun etalon belgilash”. worldfinance.com . Olingan 9 aprel 2017 .
    116. ^Turk, Asosiy turlari va xatarlari, 2014: p. 64
    117. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 128
    118. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 81
    119. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 133
    120. ^ ab Kettell, Brayan (2011). Islomiy bank va moliya bilan tanishish . John Wiley & Sons. p.155. ISBN9781119990604 . Olingan 29 mart 2017 . salom oltin kumush bo’lishi mumkin emas.
    121. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 161
    122. ^ abvdefUsmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 130
    123. ^“Oldinga savdo”. Malayziya Utara universiteti. 2013 yil 20-noyabr . Olingan 18 avgust 2017 .
    124. ^“Islomiy lug’at. Ijarah”. Islomiylik . Olingan 19 avgust 2017 .
    125. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 109
    126. ^ abv“IJARO MA’NOSI”. academia.edu . Olingan 21 iyul 2016 .
    127. ^“Lug’at Ijara”. Tompson Reyterning amaliy qonuni . Olingan 25 sentyabr 2017 .
    128. ^“Lug’at Ijara”. Tompson Reyterning amaliy qonuni . Olingan 25 sentyabr 2017 .
    129. ^ abv“Ijara Thumma Al Bai”. ijara jamoatchilikni rivojlantirish korpusi . Olingan 24 sentyabr 2017 .
    130. ^Ijarah va-iqtinaning “ta’rifi” ” “. Islom bankiri . Olingan 21 iyul 2016 .
    131. ^“ijara”. Islamic-finance.com . Olingan 19 avgust 2017 .
    132. ^“Ijara Muntahia-bi-tamleek”. ijara jamoatchilikni rivojlantirish korpusi . Olingan 24 sentyabr 2017 .
    133. ^ abvd“Ijara va Iqtina nima?”. Ijara CDC . Olingan 21 iyul 2016 .
    134. ^ Delorenzo, Yusuf Talal (nd). Islomiy moliya bo’yicha qo’llanma. Tompson Reuters. p. 59.
    135. ^“Ijarah Mavsufa Fi al-Zimma”. investitsiya va moliya. 2013 yil 12-fevral . Olingan 25 sentyabr 2017 .
    136. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 167
    137. ^ Ahmad, Abu Umar Faruq (2010). Zamonaviy islomiy moliya nazariyasi va amaliyoti: Avstraliyadan misollar tahlili. Universal-Publishers. p. 210. ISBN9781599425177 . Olingan 4 oktyabr 2017 .
    138. ^ Visser, Xans (2009). Islomiy moliya: asoslari va amaliyoti. Cheltenxem, Buyuk Britaniya; Northempton, MA, AQSh: Edvard Elgar.
    139. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 349
    140. ^ abvde“Tawarruq ta’rifi ft.com/lexicon”. Financial Times . Olingan 9 avgust 2015 .
    141. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 34
    142. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 72
    143. ^“Islomiy moliya sohasida fatvo” (PDF) . ISRA: 4. sentyabr 2013. Arxivlangan asl nusxasi (PDF) 2017 yil 16-may kuni . Olingan 13 sentyabr 2017 .
    144. ^ Ibrohim, Muhammad Shahid (nd). “Islomiy moliya sohasidagi qarz vositalari: tanqid” (PDF) . Arab huquqi har chorakda.
    145. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 156
    146. ^Usmoni, Foizlar bo’yicha tarixiy hukm, 1999: para 159
    147. ^“Qardhul Hasan”. Moliyaviy lug’at . Olingan 5 yanvar 2017 .
    148. ^“Al-Qard al-Hasan”. Investitsiya va moliya . Olingan 5 yanvar 2017 .
    149. ^Usmoni, Foizlar bo’yicha tarixiy hukm, 1999: 196-xat
    150. ^“KELAJAKNI FONDINGIZ”. QardHasan Ltd. . Olingan 5 yanvar 2017 .
    151. ^ Obidin, Ahmad Zaynal; Alvi, Norxayati Mohd; Ariffin, Noraini Mohd (2011). “Malayziyaning Islom banklarida Qardhul Hasan kontseptsiyasini moliyalashtirish mahsuloti sifatida amalga oshirish bo’yicha amaliy tadqiqotlar”. Xalqaro iqtisodiyot, menejment va buxgalteriya jurnali (Qo’shimcha 19-son): 81-100 . Olingan 5 yanvar 2017 .
    152. ^ Takaful.com. “Takaful tizimining kelib chiqishi va operatsiyalari”, 2007 yil 15 dekabrda olingan http://www.takaful.com.sa/m1sub2.aspArxivlandi 2014 yil 17-dekabr kuni Orqaga qaytish mashinasi. Ushbu qarash al-Rajhi Bankning Shariat bo’yicha maslahat kengashining 2001 yil aprelda qabul qilingan fatvosiga asoslanadi; keltirilgan Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    153. ^ abvde Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    154. ^ Abdul Rahmon, Ust Hj Zaharuddin Hj (2006 yil 20 sentyabr). “Qardul Xasan” dagi boshqaruv to’lovlari ‘ “. zaharuddin.net. NST Business Times . Olingan 5 yanvar 2017 .
    155. ^ abvde Abdulloh, Daud Vikari; Chee, Keon (2010). Islomiy moliya: uning asoslari va amallarini tushunish. Marshall Cavendish International Asia Pte Ltd. ISBN9789814312448 – Google Books orqali.
    156. ^ abvde Jamaldin, Faleel. “Islomiy moliyalashtirishda asosiy shariat tamoyillari va taqiqlari” . Olingan 24 iyul 2016 .
    157. ^ ab“Gavala” (PDF) . www.treasury.gov. Interpol / FOPAC bilan moliyaviy jinoyatlarga qarshi kurashish tarmog’i . Olingan 16 oktyabr 2016 .
    158. ^ ab Xalqaro valyuta fondi. Monetar va moliya tizimlari bo’limi (2005). Hawala va boshqa pul o’tkazmalari tizimlarining me’yoriy asoslari. 30-32 betlar. ISBN9781589064232 . Olingan 2 sentyabr 2017 .
    159. ^ Saolih al-Munajjid, Muhammad. “101747: riba asosida ishlaydigan bank orqali yoki jismoniy shaxs orqali haq evaziga pul o’tkazish”. Islom Savol-javob . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    160. ^“Islomiy pul o’tkazmalari to’g’risida bilishingiz kerak bo’lgan narsalar”. Global pul o’tkazmasi. 2014 yil 6-fevral . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    161. ^ Burhon. “Savol va javoblar. Pul o’tkazmasi halolmi yoki harommi. Rahmat.”. Islomga yordam liniyasi . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    162. ^ abvd Vaknin, Sem (2005 yil iyun). “Hawala yoki hech qachon bo’lmagan bank”. samvak.tripod.com. Arxivlandi asl nusxasi 2017 yil 20 sentyabrda . Olingan 5 sentyabr 2017 .
    163. ^ Usmon, Tarek (2016). Islomizm: Yaqin Sharq va dunyo uchun nimani anglatadi. Yel universiteti matbuoti. p. 24. ISBN9780300216011 .
    164. ^“2013 yildagi BNM ekspozitsiya loyihalarining sinopsi”. Islom bankirlari resurs markazi . Olingan 2 sentyabr 2017 .
    165. ^ abvd“Kafalaning huquqiy ma’nosi”. Yuridik fani o’qituvchisi . Olingan 7 oktyabr 2017 .
    166. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012:97
    167. ^“Rahn”. Investitsiya va moliya . Olingan 9 oktyabr 2017 .
    168. ^ Kureshi, Xuseyn; Hayat, Mohsin (2015). Islomiy moliya sohasidagi shartnomalar va bitimlar: pul oqimlari bo’yicha foydalanuvchi qo’llanmasi . John Wiley & Sons. p. 159. ISBN9781119020578 . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    169. ^ ab“Rahn turlari”. Investitsiya va moliya . Olingan 7 oktyabr 2017 .
    170. ^“Vakala: ta’rifi va tasnifi”. Investitsiya va moliya. 2013 yil 1-dekabr . Olingan 9 oktyabr 2017 .
    171. ^“Vakala”. Moliyaviy Islom – Islomiy moliya . Olingan 9 oktyabr 2017 .
    172. ^“Vakala”. depostis.org . Olingan 24 iyul 2016 .
    173. ^“Vakala: ta’rifi va tasnifi”. investitsiya va moliya . Olingan 9 oktyabr 2017 .
    174. ^ Kureshi, Xuseyn; Hayat, Mohsin (2015). Islomiy moliya sohasidagi shartnomalar va bitimlar: pul oqimlari bo’yicha foydalanuvchi qo’llanmasi . John Wiley & Sons. p. 152. ISBN9781119020578 . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    175. ^“Islomiy jamg’arma hisoblari / Halol sarmoyalar – Al Rayan Bank”. www.alrayanbank.co.uk . Olingan 11 aprel 2017 .
    176. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 105
    177. ^“Ishonishingiz mumkin bo’lgan bank ishi. Tezkor tejash”. www.alrayanbank.co.uk . Olingan 22 mart 2017 .
    178. ^“Al Rayan Bank. ISLOMIY SAVDOLARNI HISOBLAR [kutilayotgan foyda stavkasini yuklab oling] UBL Islam Mudaraba mahsulotlari uchun kutilayotgan foyda stavkalari”. United Bank UK. 15 mart 2017 yil.
    179. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: 253-54 betlar
    180. ^ abv“2014 yil moliyaviy barqarorligi va to’lov tizimi to’g’risidagi hisobot. 2013 yilgi moliyaviy moliyaviy xizmatlar to’g’risidagi qonunga muvofiq investitsiya hisobvaraqlari” (PDF) . bnm.gov.my . Olingan 6 avgust 2016 .
    181. ^“Cheklanmagan investitsiya hisobvarag’i”. Investitsiya va moliya. 2013 yil 8 mart . Olingan 6 avgust 2016 .
    182. ^ Magalxes, Rodrigo; Al-Saad, Shereen (2011). “Islomiy moliya institutlaridagi korporativ boshqaruv: cheklanmagan investitsiya hisobvaraqlari egalari bilan bog’liq muammolar”. Korporativ boshqaruv: Jamiyatdagi biznesning xalqaro jurnali. 13 (1): 39–57. doi:10.1108/14720701311302404.
    183. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 320
    184. ^ Maverick, J. B. (2017 yil 13-iyun). “Talabli depozit va muddatli depozit o’rtasidagi farq nima?”. Investopedia . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    185. ^ Ziauddin Ahmad, “Islomiy bank: san’at holati”, ITB Islom Ta’lim va Tadqiqot Instituti, 1994. Munavar Iqbol va Filipp Molyneux, O’ttiz yillik Islom banki: tarixi, faoliyati va istiqbollari, (Palgrave Macmillan, 2005), p. 41.
    186. ^ ab Munavar Iqbol va Filipp Molyneux, O’ttiz yillik Islom banki: tarixi, faoliyati va istiqbollari, (Palgrave Macmillan, 2005), p. 39, keltirilgan Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    187. ^Usmoni, Islomiy moliyaga kirish, 1998: p. 92
    188. ^“Islomiy bank haqida ko’proq ma’lumot oling – depozitlar bo’yicha daromadlar raqobatbardosh”. RHB Banking Group. 17 May 2006. Arxivlangan asl nusxasi 2009 yil 15 mayda . Olingan 26 mart 2009 .
    189. ^ Muhammad Hoshim Kamali. Islom huquqshunosligi asoslari [Islomiy matnlar jamiyati, 3-nashr, 2003], p. 45, keltirilgan Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    190. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 41
    191. ^ ab“Moliyaviy shartlarning izohli lug’ati – V”. Islom banki va sug’urta instituti. Arxivlandi asl nusxasi 2015 yil 31 avgustda . Olingan 19 avgust 2015 .
    192. ^ Kettell, Brayan (2011). Islomiy bank va moliya bo’yicha amaliy tadqiqotlar. Vili. p. 50 (7.3.1). ISBN9780470978016 . Olingan 8 noyabr 2017 .
    193. ^ Volker Nienhaus, “Islomiy banklarning faoliyati: tendentsiyalar va holatlar”, In: Chibli Mallat (Ed.), Islom qonuni va moliya (London: Graham & Trotman), 129-170, 131-betlar, keltirilgan Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    194. ^ Maulana Shamsud Doha, islom banki Bangladesh Limited kompaniyasining shar’iy mutaxassisi Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    195. ^“Moliyaviy Islom Islomiy Moliya” . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    196. ^“Moliyaviy shartlarning izohli lug’ati – V”. Islom banki va sug’urta instituti. Arxivlandi asl nusxasi 2015 yil 31 avgustda . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    197. ^ ab Delorenzo, Yusuf Talal (nd). Islomiy moliya bo’yicha qo’llanma. Tompson Reuters. p. 57.
    198. ^ abv“Vodiy”. Islom bankiri . Olingan 20 iyul 2016 .
    199. ^ Delorenzo, Yusuf Talal. “Islomiy moliya bo’yicha qo’llanma” . Olingan 11 aprel 2017 .
    200. ^ Muhammad Hoshim Kamali. Islom huquqshunosligi asoslari [Islomiy matnlar jamiyati, 3-nashr, 2003], p. 335, ko’rsatilgan Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    201. ^ Obaydulloh, op. xit., 44. keltirilgan Foruq, Muhammad Omar (19 yanvar 2012). “Qard al-Hasana, Wadiah / Amanah va bank depozitlari: Islom banklarida ba’zi tushunchalarning qo’llanilishi va noto’g’ri qo’llanilishi”. Arab huquqi har chorakda. 25 (2). SSRN1418202 .
    202. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: p. 214
    203. ^ Hayat, Usmon (2010 yil 11 aprel). “Islomiy moliya sukukini tushuntirdi”. www.ft.com . Olingan 29 mart 2017 .
    204. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: P. 210
    205. ^ Tou, Kristofer; Kammer, Alfred; Norat, Muhammad; Pinon, Marko; Prasad, Ananthakrishnan; Zeydan, Zayn (2015 yil aprel). Islomiy moliya: imkoniyatlar, qiyinchiliklar va siyosat variantlari. XVF. p. 15 . Olingan 13 iyul 2016 .
    206. ^ Mohammed, Naveed (2015 yil 21-may). “Islomiy moliya bozori hajmi”. Islomiy moliya.
    207. ^ Tou, Kristofer; Kammer, Alfred; Norat, Muhammad; Pinon, Marko; Prasad, Ananthakrishnan; Zeydan, Zayn (2015 yil aprel). Islomiy moliya: imkoniyatlar, qiyinchiliklar va siyosat variantlari. XVF. p. 7 . Olingan 13 iyul 2016 .
    208. ^ ab“Takaful va an’anaviy sug’urta o’rtasidagi farq”. Takaful Pokiston. v. 2009. Arxivlangan asl nusxasi 2016 yil 22-iyulda . Olingan 21 iyul 2016 .
    209. ^ Omar Fisher va Dovud Y. Teylor (2000 yil aprel). “XXI asrda Takaful rivojlanishining istiqbollari: Takafulning kelib chiqishi”. Garvard kolleji prezidenti va a’zolari.
    210. ^Xon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 409
    211. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 170
    212. ^ Siddiqiy, Muhammad Najatuallah “Islomiy bank va moliya nazariya va amaliyotda: zamonaviy texnologiyalarni o’rganish”. Islomiy iqtisodiy tadqiqotlar, 13 (2) (fevral): 1-48 betlar
    213. ^“Global Takaful Industry”. nozikif.org . Olingan 11 oktyabr 2017 .
    214. ^“Global takaful sanoati 25 milliard dollarga yetadi: tadqiqotlar”. BusinessInsurance.com . Olingan 6 sentyabr 2017 .
    215. ^ Ahmad, Manzur. 2008. Kredit kartalari shari’i hathiyat [Kredit kartalarining huquqiy holati]. Urdu. Fikro Nazar (Islomibod) 45 (4) (aprel-iyun): 83–125-betlar.
    216. ^ abXon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 255
    217. ^ Askari, Xusseyn, Zamir Iqbol va Abbos Miraxor (2009). Islomiy moliya va iqtisodiyotning yangi masalalari: taraqqiyot va muammolar. Singapur: John Wiley & Sons (Osiyo) p. 135)
    218. ^ ab Binti Hasan Basri, Maryam Nasuha; Norad, Normadalina Mohamad; Binti Abdul Haklif, Siti Zubayda; Binti Xoshim, Mastura (nd (2013 yoki undan keyin)). “ISLOM KREDIT KARTALARI: MAQASID SHARIYOYNING QO’LLANILMASIDAGI MUAMMALAR VA CHELGALAR”. academia.edu: 3 . Olingan 27 sentyabr 2017 . Sana qiymatlarini tekshiring: | sana = (Yordam bering)
    219. ^ abv Rogak, Liza (2008 yil 29-iyul). “Shariat talablariga muvofiq kredit kartalari keng tarqalmoqda”. creditcards.com . Olingan 10 iyul 2016 .
    220. ^ Paxford, Beata (2010 yil aprel-iyun). “Narxlar va axloq masalalari: islom banki va uning raqobatbardoshligi” (PDF) . Newhorizon (175): 18–19. ISSN0955-095X. Arxivlandi asl nusxasi (PDF) 2018 yil 19 fevralda . Olingan 27 sentyabr 2017 .
    221. ^Jamaldin, Dummies uchun Islomiy Moliya, 2012: 107
    222. ^ Binti Hasan Basri, Maryam Nasuha; Norad, Normadalina Mohamad; Binti Abdul Haklif, Siti Zubayda; Binti Xoshim, Mastura (nd (2013 yoki undan keyin)). “ISLOM KREDIT KARTALARI: MAQASID SHARIYOYNING QO’LLANILMASIDAGI MUAMMALAR VA CHELGALAR”. academia.edu: 7–8 . Olingan 27 sentyabr 2017 . Sana qiymatlarini tekshiring: | sana = (Yordam bering)
    223. ^ abvde Vizkayno, Bernardo (2015 yil 19-may). “Islomiy fondlar global talabga javob bermayapti”. Reuters . Olingan 7 sentyabr 2017 .
    224. ^“Tez-tez beriladigan savollar. 6-bob. Mahsulotlar – Qimmatli qog’ozlar bozori. 6.8.2 O’zaro fondlar va birlik trastlari o’rtasidagi farqlar nimada?”. HKEX. 31 Avgust 2009. Arxivlangan asl nusxasi 2015 yil 12 martda . Olingan 11 oktyabr 2017 .
    225. ^ Elfaxani, Said; Xasan, M. Kabir; Sidani, Yusuf (2005 yil noyabr). Islomiy dunyoviy o’zaro fondlarning qiyosiy ko’rsatkichlari (PDF) . p. 3 . Olingan 11 oktyabr 2017 .
    226. ^ ab“Shariatga muvofiq fondlar: investitsiyalarning yangi dunyosi *” (PDF) . pwc.com. 2009 . Olingan 19 yanvar 2017 .
    227. ^“Islomiy moliyaviy mahsulotlar turlari”. Dummies uchun . Olingan 6 avgust 2016 .
    228. ^ Elfaxani, Said; Xasan, M. Kabir; Sidani, Yusuf (2005 yil noyabr). Islomiy dunyoviy o’zaro fondlarning qiyosiy ko’rsatkichlari (PDF) . p. 2018-04-02 121 2 . Olingan 11 oktyabr 2017 .
    229. ^“Arxivlangan nusxa”. Arxivlandi asl nusxasi 2012 yil 15 yanvarda . Olingan 13 aprel 2013 . CS1 maint: nom sifatida arxivlangan nusxa (havola)
    230. ^“S&P Dow Jones indekslari» Dow Jones Islom bozorining indekslari »Umumiy ma’lumot» . Olingan 12 fevral 2015 .
    231. ^ Hayat, Raphie; Kraussl, Roman (iyun 2011). “Islom aktsiyadorlik fondlarining tavakkalchilik va rentabellik xususiyatlari”. Rivojlanayotgan bozorlar sharhi. 12 (2): 189–203. doi:10.1016 / j.ememar.2011.02.002.
    232. ^ Elfaxani, Said; Xasan, M. Kabir; Sidani, Yusuf (2005 yil noyabr). Islomiy dunyoviy o’zaro fondlarning qiyosiy ko’rsatkichlari (PDF) . 30-32 betlar . Olingan 11 oktyabr 2017 .
    233. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 12
    234. ^“Credit Suisse HS50 shariat ko’rsatkichi” (PDF) . Arxivlandi asl nusxasi (PDF) 2011 yil 8-iyulda . Olingan 9 oktyabr 2010 .
    235. ^Dow Jons Islom bozorining indeksi
    236. ^Dubay shariati to’siq fondi indeksi
    237. ^FTSE Sharia Global Equity IndexArxivlandi 2010 yil 6 oktyabr Orqaga qaytish mashinasi
    238. ^MSCI Barra Islom indeksi
    239. ^S&P BSE 500 shariat ko’rsatkichi
    240. ^ Mills, P. S .; Presli, J. R. (1999). Islomiy moliya: nazariya va amaliyot. Nyu-York: Sent-Martins matbuoti.
    241. ^ abvdeXon, Pokistondagi Islom banki, 2015: p. 111
    242. ^“Moliya bozori savdosi va islomiy moliya”. Dummies.com. Vili . Olingan 18 may 2017 .
    243. ^“IIFM va ISDA tomonidan Tahavvut (Xedjlash) bo’yicha asosiy bitim ishga tushirildi”. ISDA. 1 mart 2010. Arxivlangan asl nusxasi 2017 yil 14 oktyabrda . Olingan 12 oktyabr 2017 .
    244. ^“ISDA, IIFM global islom derivativlari standartlarini o’rnatdi”. Global Islomiy Moliya. Bloomberg. 3 mart 2010 yil . Olingan 21 iyul 2016 .
    245. ^iran-daily.com (“Islomiy hosilalar standartlari to’plami” ni bosing) 2010 yil 2 mart
    246. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 170
    247. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: 174-75 betlar
    248. ^ “5, 7”. Islomiy moliya: huquq, iqtisodiyot va amaliyot. Nyu-York: Kembrij universiteti matbuoti. 2006 yil.
    249. ^ ab“Variantlar: Qo’ng’iroqlar va qo’yishlar”. Investopedia . Olingan 7 sentyabr 2017 .
    250. ^ abEl-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 181
    251. ^ ab Kureshi, Xuseyn. “10. Bay al Urbun”. Islomiy moliya sohasidagi shartnomalar va bitimlar: pul oqimlari, balanslar va kapital tuzilmalari bo’yicha foydalanuvchi qo’llanmasi..
    252. ^ ab Ayub, M. (2007). Islomiy moliyani tushunish. Chichester: Jon Vili va o’g’illari.
    253. ^ Ajmeri, Ehzaz; Desai, Ibrohim (2012 yil 28-iyul). “Men aktsiyalarning kunlik savdogiman. Islomda qisqa muddatli sotish joizmi?”. IslomQA. Darul Iftaa, In’amiya madrasasi . Olingan 12 oktyabr 2017 .
    254. ^“Qisqa pozitsiya va qisqa savdo o’rtasidagi farq nima?”. Investopedia. 2015 yil 27-yanvar . Olingan 7 sentyabr 2017 .
    255. ^ Morais, R. C. (2007 yil 23-iyul). “Buni foiz deb atamang”. Forbes: 132 . Olingan 11 iyun 2017 .
    256. ^ Mohamad, Saadiya; Ahmad, Azlin Alisa; Shohimi, Shohida (2011). “Innovatsion islomiy xedjing mahsulotlari: Wa’dni Malayziya banklarida qo’llash”. Kapital bozorlarini ko’rib chiqish. 19 (1 & 2): 33–51.
    257. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 144
    258. ^ ab Irfan, Xarris (2015). Osmon bankirlari: Islomiy moliya yashirin olami ichida. Kichkina, jigarrang kitoblar guruhi. p. 144. ISBN9781472105066 . Olingan 28 oktyabr 2015 .
    259. ^ Ahmad, Azlin Alisa; Yaakob, Salmi Edavati; Mat Zeyn, Mat Nur (2014). “Vodandan Islomiy Shartnomada foydalanish: Oldinga o’tish: Maslahah va Mafsada o’rtasidagi og’irlik”. Osiyo ijtimoiy fani. 10 (22): 332. doi: 10.5539 / ass.v10n22p332 .
    260. ^ abIrfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 151
    261. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 152
    262. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 153
    263. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: 155-60 betlar
    264. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 159
    265. ^Irfan, Osmon bankirlari, 2015: p. 160
    266. ^ Ayoub, Sherif (2014). Islomiy moliya sohasidagi hosilalar: bozor xatarlarini boshqarish tizimini o’rganish. Edinburg: Edinburg universiteti matbuoti. p. 119. ISBN9780748695713 . Olingan 26 oktyabr 2017 .
    267. ^El-Gamal, Islomiy moliya, 2006: p. 92
    268. ^“Islom mikromoliyalashtirish kambag’allar uchun haqiqiy umid”.
    269. ^ Xonoxon, Patrik. 2007. “Uy xo’jaliklarining moliyaviy xizmatlardan foydalanish sohasidagi o’zgarishlari”. Jahon bankining moliya imkoniyatlariga bag’ishlangan konferentsiyasida taqdim etilgan, Vashington, DC, 2007 yil 15 mart, p. 1
    270. ^“Islom mikromoliyalashtirish: rivojlanayotgan bozor joyi” (PDF) . CGAP Fokus Eslatmalari (49): 1. Avgust 2008 yil . Olingan 22 mart 2017 .
    271. ^“Islom mikromoliyalashtirish yangiliklari”. imfn.org.
    272. ^ abXon, Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri?, 2013: p. 301
    273. ^ Mughal, Muhammad Zubayr. “Islomiy mikromoliyalash tashkilotlarini moliyalashtirish manbalari”. alhudacibe.com. AlHuda Islom banki va iqtisodiyot markazi . Olingan 6 avgust 2015 .
    274. ^“Islomiy mikromoliyalashtirish nima?”. microworld.org. 2013 yil 17 aprel . Olingan 7 sentyabr 2017 .
    275. ^ Segrado, Chiara (2005 yil avgust). “Islomiy mikromoliyalashtirish va ijtimoiy mas’uliyatli investitsiyalar” mavzusidagi ish. MEDA LOYIHASI. Universitetda mikromoliyalash. Torino universiteti. p. 4.
    276. ^ Dar, Humayon A. Rizvon Rahmon, Rizvon Malik va Osim Anvar Kamol, tahr. 2012 yil. Global Islomiy moliya hisoboti 2012. London: Edbiz Consulting.
    277. ^Karim, “Islomiy mikromoliyalash”, 2008 yil: p. 1
    278. ^ Xolid, Muhammad. [[wikipedia tomonidan qora ro’yxatga kiritilgan] “Nega hali ham Islom mikromoliyalashtirish ko’lamiga erishilmagan?”] Tekshiring | url = qiymati (Yordam bering) . Olingan 30 sentyabr 2017 .
    279. ^ Gabriel Rozenberg, Ibratli foyda uchun mikrokreditlardan foydalangan Nobel mukofoti sovrindori, The Times, 2006 yil 16-dekabr.
    280. ^ Zeeshan Hasan, Islom iqtisodiyotining ta’rifi, Daily Star, 1994 yil 27 avgust.
    Kitoblar, hujjatlar, jurnal maqolalari
    - Foruq, Muhammad Omar (2005 yil noyabr). Riba-foizlar tenglamasi va Islom: An’anaviy bahslarni qayta ko’rib chiqish. SSRN1579324 .
    - el-Gamal, Mahmud A. (2006). Islomiy moliya: huquq, iqtisod va amaliyot (PDF) . Nyu-York, Nyu-York: Kembrij. ISBN9780521864145 . Arxivlandi asl nusxasi (PDF) 2018 yil 3 aprelda . Olingan 13 sentyabr 2017 .
    - Irfan, Xarris (2015). Osmon bankirlari: Islomiy moliya yashirin olami ichida. Kichkina, jigarrang kitoblar guruhi. ISBN9781472105066 . Olingan 28 oktyabr 2015 .
    - Jamaldin, Faleel (2012). Dummies uchun Islomiy Moliya. John Wiley & Sons. ISBN9781118233900 . Olingan 15 mart 2017 .
    - Karim, Nimra; Tarazi, Maykl; Reilli., Zavier (2008 yil avgust). “Islom mikromoliyalashtirish: rivojlanayotgan bozor mavqei” (PDF) . CGAP Fokus Eslatmalari. Kambag’allarga yordam berish bo’yicha maslahat guruhi. 49: 1.
    - Kepel, Gilles (2002). Jihod: siyosiy Islomning izi . Garvard universiteti matbuoti. ISBN9780674010901 . Jihod: siyosiy Islomning izi.
    - Khan, Feisal (2015 yil 22-dekabr). Pokistondagi Islom banki: Shariat talablariga muvofiq moliyalashtirish va Pokistonni yanada islomiy qilish vazifasi. Yo’nalish. ISBN9781317366539 . Olingan 9 fevral 2017 .
    - Xon, Muhammad Akram (2013). Islom iqtisodiyoti bilan nima noto’g’ri ?: Hozirgi holat va kelajak kun tartibini tahlil qilish. Edvard Elgar nashriyoti. ISBN9781782544159 . Olingan 26 mart 2015 .
    - Kuran, Temur (2004). Islom va mammon: islomizmning iqtisodiy predikmentlari. Prinston universiteti matbuoti. ISBN1400837359 . Olingan 25 mart 2015 .
    - Roy, Olivier (1994). Siyosiy Islomning muvaffaqiyatsizligi . Garvard universiteti matbuoti. pp.132 –47. ISBN9780674291416 . Siyosiy Islom Royning muvaffaqiyatsizligi. CS1 maint: ref = harv (havola)
    - Said A .; Saloh, O. (2014) [2013]. “Sukukni rivojlantirish: sukuk tuzilmalariga pragmatik va idealist yondashuvlar” (PDF) . Xalqaro bank qonunchiligi va tartibga solish jurnali (1): 41–52 . Olingan 18 mart 2017 .
    - Sairally, Salma (2007). “Islomiy moliyalashtirishning” ijtimoiy javobgarligini “baholash: ijtimoiy mas’uliyatli investitsiya fondlari tajribasini o’rganish” (PDF) . Munavar Iqbolda; Salmon Sayid Ali; Dadang Muljavan (tahr.). Islom iqtisodiyoti va moliya sohasidagi yutuqlar: Islom iqtisodiyoti va moliya bo’yicha 6-xalqaro konferentsiya materiallari, Vol. 1. Jidda: Islom tadqiqotlari va o’quv instituti, Islom taraqqiyot banki. 279-320 betlar.
    - 2015/16 yilgi global islom iqtisodiyoti holati to’g’risidagi hisobot (PDF) . Thomson Reuters & Dinar Standard . Olingan 19 mart 2017 .
    - Turk, Rima A. (2014 yil 27-30 aprel). Islom banki mahsulotlarining asosiy turlari va xatarlari (PDF) . Quvayt: Islomiy bank bo’yicha mintaqaviy seminar. Xalqaro valyuta fondi. Arxivlandi asl nusxasi (PDF) 2017 yil 17-may kuni . Olingan 17 avgust 2017 .
    - Usmoni, Muhammad Taqi (1999 yil dekabr). Pokiston Oliy sudida chiqarilgan foizlar to’g’risidagi tarixiy hukm (PDF) . Karachi, Pokiston: albalagh.net.
    - Usmoni, Muhammad Taqi (1998). Islomiy moliyaga kirish (PDF) . Qozog’iston. Arxivlandi asl nusxasi (PDF) 2015 yil 7-avgustda . Olingan 13 sentyabr 2017 .
    - Visser, Xans (2013). Islomiy moliya: asoslari va amaliyoti (Ikkinchi nashr). Elgar nashriyoti. ISBN9781781001745 . Olingan 7 dekabr 2016 .
    - Vard, Ibrohim (2010) [2000]. Jahon iqtisodiyotidagi islomiy moliya. Edinburg: Edinburg universiteti matbuoti. ISBN9780748627769 .
    Tashqi havolalar
    - Islomiy moliyani tushunish
    - Dragon Fire Capital
    Related posts:

ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

Mufti Muhammad Taqiy Usmoniy: Islom moliyasiga kirish

Xususiyatlar

ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

Аннотация научной статьи по естественным и точным наукам, автор научной работы — Oybek Akhmadjonov, Mukhammadkodir Elmurodov, Dilshodbek Koplonov, Otabek Egamov

Похожие темы научных работ по естественным и точным наукам , автор научной работы — Oybek Akhmadjonov, Mukhammadkodir Elmurodov, Dilshodbek Koplonov, Otabek Egamov

Текст научной работы на тему «ISLOM MOLIYA TIZIMI BOSHQARUVI»

Islomiy moliyalashtirish mahsulotlari, xizmatlari va shartnomalari – Islamic finance products, services and contracts

Mundarija

Printsiplar

Mahsulotlar, shartnomalar va boshqalarga umumiy nuqtai.

Foyda va zararni taqsimlash

Mudaraba

Musharakah (qo’shma korxona)

Musharakani kamaytirish

Aktivlar bilan ta’minlangan moliyalashtirish

Murobaxa

Musavama

Istisna

Bai Salam

Ijarah

Tavarruq

Xayriya kreditlari

Xavfsizlik, xavfsizlik, xizmat ko’rsatish shartnomalari

Gavala

Kafala

Rahn

Vakala

Islom banklarining depozit tomoni

Cheklangan va cheklanmagan investitsiya hisobvaraqlari

Talab qilingan depozitlar

Qard

Vadiya va Amana

Other sharia-compliant financial instruments

Sukuk (Islom aloqalari)

Takaful (Islomiy sug’urta)

Islomiy kredit kartalari

Islomiy fondlar

Sharia indices

Islom türevleri

Wa’d

Qo’yish va qo’ng’iroq qilish imkoniyatlari

Mikromoliyalash

Shuningdek qarang

Adabiyotlar

Izohlar

Iqtiboslar

Kitoblar, hujjatlar, jurnal maqolalari

Tashqi havolalar

Related posts: