10-sinf uchun geografiya darsligi

predmetning belgisini bildiruvchi so‘zlar sifat deyiladi; kesim gapning markazi

Bevaqt qoʻngʻiroq

– Oyi, meni olib keting. Men u bilan yashay olmayman.

Sapargul hayron. Bundan bir oy oldin qizi: “Men usiz yashay olmayman” degani uchun oʻsha yigitga uzatgan edi.

Muslima Mambetniyazova

Quvonch va qaygʻu

U 18 yildan beri xotinining oʻlgan kunini tort va shampan vinosi bilan nishonlaydi. Qizi bu yil 18 ga toʻldi.

Shaxnoza Tursinbayeva

Adolat

– Ogʻa bu dunyoda adolat bormi?

– Albatta! Yaxshi ham, yomon ham bir kun kelib oʻladi. Shuning oʻzi adolat.

Islam Tilepov

Ishonch

– Yoʻq, yoʻq. U “alkash” emas. U keladi. Onam aldayapti. Kutaman.

Har oqshom shunday pichirlaydi qiz, onasi yirtib tashlagan otasining boshi yoʻq suratini quchoqlab.

Dinara Gʻayipbayeva

Abort

– Kel, yana harakat qilib koʻramiz.

Mexribanu Mambetnazarova

Soʻnggi iltimos

Islom ogʻir-ogʻir nafas olarkan, Xudodan soʻradi:

– Allohim, soʻnggi marta onamni koʻrsam edi. U shunday deya koʻzlarini yumdi. Va onasi uning qoʻllaridan tutib olib ketdi.

Baxtiyar Tursinbayev

Qoraqalpoq tilidan Nodirbek YOʻLDOSH oʻgirdi.

10-sinf uchun geografiya darsligi

Поделитесь ссылкой с друзьями выделив текст.
Заметили ошибку, тогда выделите ошибочный текст и нажмите клавишы CTRL + ENTER.

Поиск по сайту:

Разделы:

Физическая география мира
Физическая география Центральной Азии
Физическая география Узбекистана
Социально-экономическая география Узбекистана
Социально-экономическая география мира
Туризм
Путешествие по миру
Животный мир
Растительный мир
Гражданская оборона
Практические задания
Электронная библиотека
Нормативные акты
Экология
Толковый словарь
Важные даты
Фотофакты
Географические игры
Аттестация НОВОЕ
Конкурс НОВОЕ

Опрос:

Арxивные материалы:

Ключевые слова:

Требуется для просмотра Flash Player 9 или выше.

О нас

– Об авторе проекта
– О проекте
– Наша цель
– Написать письмо

ПОЛЕЗНОЕ

– Изучение мира
– Открытия, изменивший мир
– Исследование новой эры
– Путешествие по миру

ИНТЕРЕСНОЕ

– Знаете ли Вы?
– Игры по географии
– Ответы на интересные вопросы
– Полезности от природы

БИБЛИОТЕКА

– Онлайн репетитор
– Нормативные акты
– Практические задания
– Электронная библиотека

Вся информация сайта охраняется законом Республики Узбекистан “Об авторском праве и смежных правах”.
Материалы, загруженные с сайта, несанкционированная печать строго запрещено без согласия владельца сайта.
В разработке сайта были использованы новейшие технологии HTML5 и CSS3 за счет, которого поддерживается адаптивность сайта
для всех типов браузеров и мобильных устройств.
РАЗРАБОТКА – INTERNO

СВЯЗЬ С НАМИ

ФИО:	Abdiyev Rustam
Контактный номер:	(+99893) 438-41-11
E-mail:	geografiya@umail, geografiya@inbox
Адрес:	Республика Узбекистан, Навоийская область, г.Навои, ул. Мирзо Улугбека, д.6

1 abdumurod bobonorov ona tili 10 – sinf mavzulashtirilgan test

MA’DAN 1 Mineral. 2 Metall. 3 Ruda. GULSHAN Gulzor, gulbog‘, chaman.

IMON 1 Xudoga bo‘lgan ishonch,

e’tiqod; ko‘ngilda ishon ish va tilda

iqror qilish. 2 Umuman, ishonch.

GUHAR Gavhar (qimmatbaho tosh,

qoldiradigan, nomiga dog‘ tushiradigan

KECHIRIM, uzr, afv. Kechirish

iltimosi, O‘tinish iltimosi. Afv so‘zi bu

ma’noda juda kam qo‘llanadi

YOG‘IY Dushman, g‘anim.

SAMARA Natija, hosila, foyda.

MURID Pir yoki eshon (murshid)ga

qo‘l berib, so‘fiylikka kirgan shaxs

MURSHID Tariqat odoblaridan saboq

beruvchi pir, shayx va ustoz.

kishilarga, so‘ngra ulamo va faqihlarga

berilgan nom; keyinchalik muqaddas

joylarning mutasaddilari ham shayx

XONAQOH 1. Masjidning namoz

o‘qiladigan, odatda keng va katta

xonasi. 2. So‘fiylar mashg‘ulotlarini

o‘tkazish uchun mo‘ljallangan katta

xona va uning atrofidagi hujralar.

G‘O‘CH (shevada) Mard, botir.

OVOZ, tovush, un, sado, sas, nido,

sazo. Eshitish sezgisini uyg‘otuvchi,

qilinuvchi, eshitiluvchi narsa.

Ovoz, asosan, odam va jonli narsalar

tovushini ifodalash uchun qo‘llanadi.

Tovush odam va boshqa jonli narsalar

predmetlarning urilishi, ishqalanishi

va boshqa holatidan paydo bo‘lgan

ovozni ifodalash uchun ham qo‘llanadi.

Un faqat odam ovozini bildiradi va

ovoz so‘ziga nisbatan juda kam

Sado jonli va jonsiz narsalarning

so‘ziga nisbatan kam qo‘llanadi.

Sas shevaga oid so‘z bo‘lib, badiiy

adabiyotda, ayniqsa, poeziyada kishi

ovozi ma’nosida qo‘llanadi.

Nido kitobiy.

Sazo juda kam qo‘llanadi.

OVQAT, taom, oziq, tomoq, xo‘rak, yemish, ne’mat. Odam, hayvon,

umuman, jonivorlar iste’mol qiladigan suyuq yoki quyuq yegulik.

Ovqat odam yoki hayvonlar yeydigan

Taom faqat odamlar iste’mol qiladigan

ovqatni ifodalash uchun qo‘llanadi va

ovqat so‘ziga nisbatan biroz badiiy

Ovqat va taom so‘zlari, asosan, yeyish

uchun tayyor holatdagi narsa

Oziq, umuman, ovqatlanish uchun

holatdagi narsani bildiradi.

Oziq «odam va boshqa jonivorlar,

ovqat» ma’nosini ham bildiradi.

Xo‘rak, yemish juda kam qo‘llanadi.

Ne’mat badiiy uslubga xos.

mahsulot ishlab chiqarish va uni sotish

(talab va iste’mol, mahsulotga narx

Bozor ehtiyoji talablaridan

kelib chiqqan holda korxonaning yangi

mahsulotlar ishlanmalarini tayyorlash,

tovarlar ishlab chiqarish va sotish yoki

turli xil xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha

faoliyatini boshqarish tizimi.

BIRJA Qimmatbaho qog‘ozlar va har

xil mollar bilan savdo-sotiq qiladigan

yirik savdo muassasasi;

BARTER Pul mablag‘lari ishtirokisiz

bevosita tovarga tovar ayirboshlash va

shu haqdagi shartnoma.

INVESTITSIYA

risida yoki chet elda, foyda ko‘rish

iqtisodiyotning muayyan tarmog‘iga

kapital qo‘yish, kiritish va shunday

Korxona va kompaniya

egasi bo‘lmagan, maxsus tayyorgarlik

ko‘rgan malakali boshqaruvchi.

rahbarlik qilish, uni tashkil etish;

boshqarish to‘g‘risidagi fan.

Chehra, jamol

bo‘yoq mavjud, asosan, badiiy uslubda

Oraz, uzor, ruxsor so‘zlari eskirgan

va ko‘proq kitobiy uslubda.

Bet, aft, bashara, turq so‘zlarida esa salbiy bo‘yoq, ko‘proq so‘zlashuvda;

Chegara, eng so‘nggi

chegara. Sho‘xliklariga chek qo‘ymoq.

Bolalarning shodligiga chek yo‘q edi.

CHEK IV Ma’lum summani bankdan,

kassadan olish yoki boshqa yerga

o‘tkazish huquqini beruvchi hujjat. Siz

bergan chek bilan bankdan pulimni

CHEK II Chegaralari aniq belgilangan

Qur’a, bir ishni bajarish

majburiyatini yuklovchi shartli belgi.

Chek tashlamoq. Chek menga chiqdi.

CHEK V 1 Tortmoq. Iztirob chekmoq.

G‘am chekmoq. 2 Tushirmoq. Imzo

chekmoq. Gul chekmoq.

OBRO‘ hurmat, e’tibor, nufuz.

1 Oltin, kumush; javohir;

xazina. 2 ko‘chma Boylik, mol-mulk,

davlat; qadr-qimmatli narsa.

GANCH Alebastrning bir turi; suvoq,

naqsh uchun ishlatiladigan qu-

AFZAL Yaxshi, a’lo, ortiq.

ABZAL Ot-ulov asboblari majmui.

ADIB Adabiy asarlar ijodkori.

ADIP To‘nning chetidagi ensiz mato.

«Chittak» qushning qo‘nimsizligiga

ishora bor, salbiy sifat.

«Sinchalak» (sinchaloq – jimjiloq)

noziklikka ishora, ijobiy sifat.

Arxaik so‘zlar (dudoq – lab;

meng – xol; tilmoch –tarjimon)

Tarixiy so‘zlar (yasovul, bek, xon,

BITIK 1 Yozuv. 2 Xat, maktub.

3 Asar. O‘rxun-enasoy bitiklari.

ZAVJ Er, qayliq.

ZAVJA Xotin, rafiqa.

1 Rasm, gravyurada

ranglarning uyg‘un, o‘zaro mutanosib

bo‘lishi, uyg‘unlik kasb etishi.

2 ko‘chma Biror narsaning o‘ziga xos

tomonlari, xususiyatlari majmuyi.

MOZIY O‘tmish, hayotning o‘tgan

qismi, o‘tgan davrdagi hayot.

soliqlardan to‘plangan pullarni qabul

qilib oluvchi, saqlovchi va xon

xazinasiga topshiruvchi saroy amaldori

TANCHA shevada Sandal.

ommaviy axborot vositalari vakillari

bilan rasmiy nuqtayi nazar bildirish

yoki muayyan masala dagi xulosalarni

DIVERSIFIKATSIYA

MODERNIZATSIYA

talab va didga moslab o‘zgartirish.

STRATEGIYA Maqsadga erishishni

uzoq muddatli rejasi; ijtimoiy-siyosiy

davlatlarda, asosan, saylov yo‘li bilan

tuziladigan oliy vakillik va qonunchilik

TAYYOR, muhayyo, shay, taxt, hozir. Ishlatish, foydala nish yoki boshqa

narsa uchun naqd holatda.

Tayyor kengroq tushunchaga ega.

Muhayyo ko‘proq yozuv uslubiga xos.

bo‘yoq bilan ifodalaydi. Biror narsaga

har jihatdan mos holda tayyor ekanlikni

Taxt so‘zi bu ma’noda ko‘proq jonli

so‘zlashuvda qo‘llanadi va ma’noni

tayyor so‘ziga nisbatan biroz kuchli

bo‘yoq bilan ifodalaydi.

Hozir so’zi bu ma’noda juda kam qo‘llanadi.

Kelasi zamon fe’lining –ajak qo‘shimchasi ko‘proq publitsistik uslubga xos,

unda tantanvorlik ta’kidi yorqin aks etadi.

O‘nta kitoblar tarzidagi birikmada

odatdagi ko‘plikni ifodalovchi -lar

uslubiy jihatdan to‘g‘risi o‘nta kitob.

Ko‘plik qo‘shimchasi hurmat, kinoya-

piching,

kuchaytirish-ta’kidlash,

taxminlash,

umumlashtirish

ma’nolarni ifodalash uchun qo‘llanadi.

Masalan: Dadam keldilar (hurmat); Yigitcha «botir» bo‘lib keldilar (kinoya);

Bolalar quvonchlarga to‘ldi (kuchaytirish); Alpomishlar maydonga tushdi

(umumlashtirish).

KANIZ 1 Tutqun ayol; cho‘ri.

Xon, amir va boshqa hukmdorlar

saroyidagi xizmatchi ayol.

MUFTI(Y) Musulmonlarda oliy

darajadagi ruhoniy; shariat qonunlarini

RABOT 1 Mustahkamlangan qo‘r-

g‘onlarda soqchilar turadigan joy yoki

joylashgan istehkom; qo‘rg‘on. 2

Savdo yo‘llaridagi mustahkamlangan

3 Shahardan chetroqdagi turarjoy.

SUYURG‘OL

tomonidan amaldor va sarkardalarga

saltanat oldida ko‘rsatgan alohida

xizmatlari uchun in’om qilingan yer-

QIBLAGOH 1 Qibla tomon, qibla.

2 O‘ta hurmatga loyiq kishi (masalan,

ota) va unga murojaat shakli.

QURULTOY 1 Mo‘g‘ul va turkey

xalqlarda qadimdan mavj ud bo‘lgan

turli harbiy kengashlar va majlislarning

umumiy nomi. 2 O‘zbekistonda hozir:

o‘tkaziladigan katta yig‘ilish.

ishlangan, yaltiroq, naqshli g‘isht plas-

tinkasi. 2 Bir-biriga zich qilib

kabilardan yasalgan surat yoki naqsh.

KULLIYOT Bir adabiy turga mansub

asarlarning majmuyi, she’riy to‘plam.

Qal’a devorlari yoki

imoratlar aylanasiga tishga o‘xshatib

ishlangan me’moriy bezak; dandana.

MAQBARA Qabr ustiga qurilgan

me’moriy inshoot yoki tosh tobut;

MADRASA Diniy oliy o‘quv yurti.

AVAYLAMOQ, ayamoq, ehtiyotlamoq, ehtiyot qilmoq,

ardoqlamoq, e’zozlamoq, e’zoz etmoq, papalamoq (po‘palamoq).

Ehtiyot holda tutmoq, ehtiyot bilan munosabatda bo‘lmoq.

Avaylamoq, asosan, «tashqi ta’sirdan,

tashqi ta’sir natijasida biror narsa

bo‘lishdan ehtiyot qilish» ma’nosida

qo‘llanadi. Bu so‘zda ehtiyotlash

darajasi ayamoq, ehtiyot qilmoq

so‘zlaridagiga nisbatan kuchliroq.

Ayamoq «tashqi ta’sir natijasida biror

narsa bo‘lishdan, shuningdek, yo‘qo-

lanish» ma’nosida ham qo‘llanadi.

Ehtiyotlamoq,

ehtiyot qilmoq

so‘zlarining ma’no xususiyati ularning

o‘zagi (ehtiyotdan) anglashilib turadi.

Bular «tashqi ta’sir yoki biror sabab

bilan biror narsa bo‘lishdan ehtiyot

holda tutmoq» ma’nosida qo‘llanadi.

g‘amxo‘rlik, hurmat munosabati ham

E’zozlamoq, e’zoz etmoq kitobiy

Papalamoq (po‘palamoq) so‘zlashuv

nutqiga xos, suyish munosabati aks

ZAMON QO’SHIMCHALARI USLUBIYATI

-di qo‘shimchasi bilan yasalgan o‘tgan zamon shakli so‘zlashuv uslubi

taqozosiga ko‘ra kelasi zamon ma’nosida qo‘llangan:

Xo‘sh, anovi divanni nima qildik?

Bu yerda bo‘lgan bahslar shu eshikdan chiqmasin, ma’qulmi, nima dedingiz?

Hozirgi zamon shaklini yasovchi -yotir, -yap, -moqda qo‘shimchalari

ma’nodosh, ammo ular nutqiy uslublarga xoslanishi, uslubiy bo‘yog‘iga ko‘ra

bir-biridan farqlanadi. Ulardan -yap ko‘proq so‘zlashuv uslubiga xos, -yotir va

-moqda qo‘shimchalari esa poetik nutqda, badiiy uslubda ko‘proq qo‘llanib,

tantanavorlik, ko‘tarinkilik bo‘yog‘ini namoyon qiladi.

Kelasi zamon shaklini yasovchi –ajak qo‘shimchasi ham ana shunday

tantanavorlik, ko‘tarinkilikni ifodalaydi.

Ilmiy uslubda hozirgi-kelasi zamon shakli (-a, -y qo‘shimchasi) ning

qo‘llanishida ham uslubiy o‘ziga xoslik mavjud. Bu shakl aniq zamonni emas,

balki, umuman, zamonni, odatiylikni bildirish uchun ham qo‘llanadi. Masalan:

predmetning belgisini bildiruvchi so‘zlar sifat deyiladi; kesim gapning markazi

hisoblanadi; ega bosh kelishikdagi so‘z bilan ifodalanadi kabi ifodalarda buni

ko‘rish mumkin. So‘zlashuv va boshqa uslublarda ham bunday holat

odam gapiradi, qush uchadi, pichoq kesadi singari qo‘llanishlarda kuzatiladi.

AZOB, aziyat, jabr, jafo, ozor, zahmat, alam, iztirob, uqubat, sitam.

Ruhiy yoki jismoniy qiynoq.

Azob keng tushunchaga ega, u «ruhiy

va jismoniy qiyn oq» ma’nosida ham,

shuningdek, biror narsadan bo‘ladigan

qiynoq» ma’nosida ham qo‘llanaveradi

Aziyat, asosan, yozma nutqda va

so‘zida belgi darajasi

so‘zidagiga nisbatan kuchli va bu so‘z,

asosan, «inson tomonidan bo‘ladigan

azob» ma’nosida qo‘llanadi.

Jafo mustaqil so‘z holida juda kam

qo‘llanadi. Ko‘pincha jabr so‘zi bilan

juft so‘z holida (jabr-jafo) yoki qilmoq

fe’li bilan birga qo‘llanadi.

Ozor so‘zida belgi darajasi azob, jabr

so‘zlariga nisbatan kuchsizroq. Bu so‘z

Zahmat mehnat bilan bog‘liq azob.

Alam bu ma’noda kam qo‘llanadi.

azob» ma’nosida

qo‘llanadi va unda belgi darajasi azob

so‘zidagiga nisbatan kuchliroq. Oddiy

so‘zlashuvda deyarli qo‘llanmaydi.

sitam so‘zlari yakka holda

juda kam ishlatiladi. Uqubat so‘zi

azob so‘zi bilan, sitam so‘zi jabr so‘zi

bilan juft so‘z holida qo‘llanadi.

SHAXS-SON QO’SHIMCHALARI USLUBIYATI

So‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda birinchi shaxsning ko‘plik shakli

shu shaxsning birligini ifodalash uchun qo‘llanadi, bunda kamtarlik yoki

manmanlik, kinoya–kesatiq kabi uslubiy ma’nolarni ifodalaydi. Masalan:

Mana keldik, – dedi u ichki bir hayajon bilan.

Jahongir «Hozir ko‘ramiz» deb, boshqaruv stoliga qaytdi.

Bu maqolni biz ham bilamiz, – dedi Shoto‘ra.

Ikkinchi shaxsning birligi va ko‘pligini ifodalovchi –san va –siz qo‘shimcha-

larining qo‘llanishidagi uslubiy holat shundan iboratki, –siz hurmat ifodalashga,

ya’ni «sizlash»ga ham ixtisoslashgan, –san esa «senlash»ga ixtisoslashgan.

Masalan: Mansur aka, mana, siz ham, harqalay, uncha-muncha narsani

ko‘rgansiz. Otingni qamchila, bo‘lmasa, quruq qolasan!

Nutqda hurmatni va hurmatsizlikni yanada kuchliroq ifodalash zaruriyati

tug‘ilganda, –siz va –san qo‘shimchalariga –lar ko‘plik qo‘shimchasi ham

qo‘shiladi. Masalan: Voy, bo‘ylaringizga tasadduq. Xush kelibsizlar.

Nima, hammang mum tishlaganmisanlar, nega javob bermaysanlar?

Buyruq–istak maylidagi -ing qo‘shimchasi ham hurmat ma’nosini ifodalaydi,

ayni paytda ko‘pchilikni «sizlash» ma’nosida –inglar, ko‘pchilikni «senlash»

ma’nosida esa –laring qo‘shimchasi ishlatiladi. Masalan:

Sizlar ketaveringlar, orqalaringdan yetib boraman!

Bu bolaga yetti yot begona edilaring-ku! Amaldor bo‘lgandan keyin g‘imirlab

qoldilaringmi? Qani, jo‘nalaring!

AYYOR, mug‘ombir, hiylagar, quv, ustomon, makkor, dog‘uli,

mo‘ltoni, qilvir(i), shayton, tulki, tullak, qirriq, xirpa, maston.

Aldab, chalg‘itib, har qanday ishni o‘z foydasiga hal qiladigan hiylaga usta.

Ayyor, quv, mug‘ombir so‘zlari

odamga va ayrim boshqa jonivorlarga

Qolganlari esa bu ma’noda faqat

odamga nisbatan qo‘llanadi.

Ustomon, hiylagar so‘zlarining ma’-

nosi uning o‘zagidan anglashilib turadi.

Mug‘ombir so‘zida belgi darajasi

ayyor so‘ziga nisbatan biroz kuchsiz

Quv so‘zida belgi darajasi kuchliroq.

Dog‘uli, mo‘ltoni, qilvir(i), makkor

so‘zlarida ham belgi darajasi kuchli.

Lekin bu so‘zlar kam qo‘llanadi.

Shayton, tulki, tullak, qirriq, xirpa

so‘zlari «ish ko‘rgan ayyor» ma’nosida

Maston so‘zi folklor asarlarida va ayrim shevalarda uchraydi.

ASIL, sara, sarxil, xil, mumtoz, zupta, poshshaxon.

Qimmati, fazilati va boshqa xususiyati jihatidan eng yuqori darajali, eng yaxshi

Asil, sara, xil shaxs yoki narsalarga

nisbatan qo‘llanadi. Lekin oz uchraydi.

Sara, sarxil donalab sanaladigan

narsalarga nisbatan qo‘llanadi.

Mumtoz kitobiy uslubga xos, shaxsga

narsalarga nisbatan qo‘llanadi va

saralash (xillash) sezilib turadi.

Poshshaxon oddiy so‘zlashuv uslubga

Zupta kam qo‘llanadi.

INKOR SO’ZLAR USLUBIYATI

Inkorni ifodalovchi vositalar: -ma, emas, yo‘q, na. na

qo‘shimchasi so‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda tasdiqni,

tasdiqning kuchli ta’kidini ifodalashi mumkin. Ritorik so‘roq gaplar tarkibida

bu qo‘shimcha ko‘proq uchraydi va tasdiqni kuchaytirib ko‘rsatadi. Masalan:

Rahimov g‘animga tashlangan chog‘da Alpomish shiddatin payqamagan kim?!

(«Hamma payqagan» degan fikr yorqin ifodalangan).

–ma qo‘shimchasi fe’l tarkibida -moq, -moqda, -moqchi kabi qo‘shimchalar

mavjud bo‘lganda, fe’lga qo‘shila olmaydi, bu o‘zbek nutqiy odatida yo‘q.

kelmamoq, kelmamoqda, kelmamoqchi kabi qo‘llanish mumkin emas.

Ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmalarining har ikki qismi, ya’ni ham yetakchi, ham

ko‘makchi fe’lga -ma qo‘shimchasi qo‘shilganda ham, inkor emas, balki qat’iy

tasdiq ifodalanadi: Dushmanni yengmay qo‘ymaydi («albatta, yengadi»

ma’nosida); Hech kim bilmay qolmaydi («albatta, hamma biladi» ma’nosida).

Inkor ma’nosi ba’zan so‘zlashuv uslubida va badiiy uslubda ohang (intonatsiya)

yordamida ifodalanishi mumkin. Masalan:

Bir kuni egarga o‘ngarib, opqochaman-ketaman, – dedi o‘tni tizzasiga bosib. –

Topib bo‘ptilar keyin!

BAJARMOQ, ado etmoq, bitirmoq, o‘rinlatmoq, do‘ndirmoq, o‘tamoq,

bajo qilmoq. Ish-vazifa, topshiriqni amalga oshirmoq, bajo keltirmoq.

Bajarmoq, ado etmoq «ish-vazifa,

topshiriqni ijro qilish va yakuniga

yetkazish» ma’nosida qo‘llanaveradi.

Ado etmoq ko‘proq kitobiy uslubga xos

Bitirmoq, o‘rinlatmoq, do‘ndirmoq,

bajo qilmoq, asosan, «ish-vazifani

O‘rinlatmoq kam qo‘llanadi.

Do‘ndirmoq oddiy so‘zlashuvga xos

va unda belgi darajasi kuchli.

Bajo qilmoq nisbatan eskirgan, kam

O‘tamoq «burch-vazifani ado etish»

Gap bo’laklarining tartibini o’zgarishi inversiya hodisasi deyiladi:

Men kecha keldim(oddiy) —– Keldim kecha men(inversiya)

So‘roq bilan birga hayrat va taajjub (Shunaqayam bo‘ladimi?!),

So’roq va sevinch–hayajon (Do‘stim g‘olib bo‘ldimi?!),

So’roq va shubha–gumon (Vaqtida yetib bora olarmikanmiz?)

So‘roq gap so‘roqni emas, balki buyruqni ham bildirib kelishi mumkin:

Tez-tez yurmaysanmi?! («Tez-tez yur» mazmuni angashiladi).

Bunday holatlar ko‘proq so‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarga xos.

BALO, usta, ustamon, bilag‘on, bilarmon, chechan, epchil, chaqqon,

uddaburon. O‘rinlatib bajaradigan, mahorat va chaqqonlikka ega.

Balo ko‘proq oddiy so‘zlashuvga xos.

bajarishda yuqori mahoratga egalik»ni

ifodalash uchun qo‘llana oladi.

Ustamon quvlik, ayyorlik bo‘yog’iga

xususiyati ularning o‘zagidan ma’lum.

aql, malaka talab etadigan

harakatlarga nisbatan qo‘llanadi.

Bilarmon salbiy bo‘yoqqa ega.

Chechan, chaqqon, epchil «tez va

oson bajarish mahoratiga egalik»ni

Uddaburon, asosan, «ish-vazifani ijro

etish mahoratiga egalik»ni ifodalash

Ritorik so‘roq gaplar javob talab qilmaydigan, tasdiq mazmunidagi javobni

o‘zida yashirin ifodalaydigan gaplar hisoblanadi. Bunday gaplar, asosan,

so‘zlashuv, badiiy va publitsistik uslublarda keng qo‘llanadi. Misollar:

Hozir erta turmasa bo‘ladimi?!

Xalqini sevgan qaysi farzand vatanini ozod ko‘rishni xohlamaydi?!

Oliy adolat degani mana shu emasmi?!

BOSHLIQ, rahbar, yo‘lboshchi, ishboshi, boshchi, katta, kattakon,

ulug‘, rahnamo, sardor, peshvo, sarvar, sarkarda, xo‘jayin, kallampo.

Guruh, jamoa, xo‘jalik va shu kabilarning ish-harakatida

bosh bo‘luvchi, mas’ul shaxs.

«katta jamoa, xo‘jalikka

shuningdek, «uch-to‘rt kishidan iborat

kichik guruhning juda qisqa muddatli

ishiga boshchi shaxs» ma’nosida ham

qo‘llana oladi. Lekin «katta xo‘jalik

(muassasa) ish-faoliyatining rahbari»

ma’nosida ko‘proq oddiy so‘zlashuvga

Rahbar, asosan, «davlat idoralarining

boshchilari» ma’nosida qo‘llanadi.

Yo‘lboshchi so‘zida «boshlovchilik,

yetakchilik qilish» bo‘yog‘i bor.

Ishboshi nisbatan eskirgan.

Boshchi kam qo‘llanadi.

ulug‘ oddiy

Rahnamo kitobiy uslubga xos, ma’no

so‘ziga yaqin turadi.

Peshvo, sarvar eskirgan, kitobiy.

oddiy so‘zlashuvga xos,

biroz salbiy bo‘yoqqa ega.

asosan, obrazli ifodalarda qo‘llanadi.

Kallampo oddiy so‘zlashuvga xos,

kam qo‘llanadi, salbiy bo‘yog‘i kuchli.

UNDALMALAR USLUBIYATI

So’zlovchining nutqi qaratilgan shaxs undlama. Rasmiy uslubda qo‘llangan

undalmalarda rasmiylik bo‘yog‘i sezilib turadi:

Hurmatli Ahmad Rahmatovich, Sizga shuni ma’lum qilamizki.

Undash ma’nosini yanada kuchaytirish uchun undalmalar turli undovlar bilan

birga qo‘llanishi, takror holda kelishi mumkin:

Ey Vatan, bag‘ringda shod Erkin o‘g‘loning bo‘lib Yurmoqni istaydir ko‘ngil.

Hoy qizginam-ey, qizginam-ey. Nimalar qilib qo‘yding, qizginam-ey.

emotsionallik bo‘yog‘i ortiqroq bo‘ladi(ma’nosi kuchayadi):

Endi sen chorlasang, toki tanda jon, Labbay deyajakman, Vatan – onajon.

Oq yo‘l bo‘lsin sizlarga, yosh do‘stlarim.

Qutida zirak ham bor. Kumush bo‘lsa kerak-a, dada?

VAQT, payt, zamon, fursat, mahal, chog‘, kez, kezak, mavrid, palla,

muddat, dam, on, lahza. Yuz beradigan voqea-hodisa va narsalarning asrlar,

yillar, soatlar, daqiqalar va h.k. bilan o‘lchanadigan davomiyligi.

Payt, zamon, mahal, chog‘, kez,

kezak, palla, muddat, dam, on, lahza

so‘zlari ma’lum chegaralangan vaqtni

bildiradi. Shun ing uchun bu so‘zlar

aniqlab ko‘rsatuvchi so‘zlar bilan birga

qo‘llanadi: yoz payti, bir zamon, har

mahal, shu on, shu chog‘, o‘sha kezda,

har lahza, kuz pallasi kabi.

xarakterli bo‘lgan vaqt oralig‘ini ham

darajasini bildiradi va ko‘proq kitobiy

Fursat, ko‘pincha, ma’lum ish uchun

vaqt ma’nosini bildiradi.

KIRISHLAR USLUBIYATI

Tilimizdagi kirishlar so‘zlovchining bayon qilinayotgan fikrga bo‘lgan

subyektiv bahosi, turli munosabatini ifodalash uchun xizmat qiladi, ya’ni

nutqning ifodaliligi, ta’sirchanligi, ekspressivligini ta’minlaydi. Ular:

ishonch (U, albatta, keladi), gumon-taxmin (U, ehtimol, keladi),

istak, mamnunlik (U, xayriyat, keldi), taajjub (Tavba, u kelmaydimi?!),

ta’kid (Axir, u keladi), fikrning kimga tegishliligi (Menimcha, u keladi),

fikrni jamlash, xulosalash (Xullas, u keladi) kabi ma’nolarni bildiradi.

Kirishlar mohiyatan subyektiv ma’no ifodalashga xoslangani uchun rasmiy

uslubda deyarli qo‘llanmaydi. Kirishlar alohida so‘z (afsuski, sizningcha,

aytishlaricha), so‘z birikmasi (gapning ochig‘i, dangalini aytganda, so‘zning

qisqasi), gaplar (Rostini aytsam, O‘ylab ko‘rsam, Buni qarang) yoki undan

katta birliklar shaklida bo‘lishi mumkin. Kirishlar asosiy gapdan verguldan

tashqari, qavslar, ba’zan tire bilan ajartilishi mumkin.

BOPLAMOQ, qoyil qilmoq, qoyillatmoq, o‘xshatmoq, o‘rinlatmoq,

kelishtirmoq, qotirmoq, do‘ndirmoq, qiymoq, eshmoq, mondalamoq,

yasamoq. Ijrosini o‘rniga qo‘ymoq.

Boplamoq, qoyil qilmoq, qoyillatmoq,

o‘xshatmoq, o‘rinlatmoq, kelishtirmoq,

nisbatan ham, shuningdek, bajarilishi

harakatga nisbatan ham qo‘llana oladi.

Qiymoq, eshmoq

so‘zlashuvga xos, bular bajarilishi

harakatalarga nisbatan qo‘llanadi va bu

so‘zlarda belgi darajasi ancha yuqori

Mondalamoq shevaga xos.

Kelishtirmoq nisbatan kam qo‘llanadi

KIRITMALAR USLUBIYATI

Kiritmalar deb so‘zlovchining bayon qilinayotgan fikrga qo‘shimcha izohi,

to‘ldiruvchi ma’lumotini ifodalaydi. Ular nutqning aniqligi va to‘liqligini

ta’minlaydigan muhim vositalar sifatida nutqning deyarli barcha uslublarida

qo‘llanadi. Ammo badiiy va publitsistik uslublarda qahramon xarakterini ochish,

uning nutqini individuallashtirishdagi muayyan holatlarni izohlash, fikr

ifodalashning o‘ziga xos usuli kabi vazifalarni ham bajaradi. Kiritmalar ham

so‘z, so‘z birikmasi va gap shakllarida bo‘lishi mumkin.

Ko‘pincha qavslar bilan asosiy gapdan ajratiladi:

O‘g‘lining qo‘liga to‘rt dona chachvon (chimmat) tutqazdi.

Ijobatni olgandan keyin yuqorida mazkur Toshkent ashroflari bir majlis qurib,

o‘tirishga Normuhammad qushbegi (Toshkent hokimi)ni ham chaqiradilar.

Oqposhshoning in’omi kelganini eshitgan xotinlar (ustaning onasi va xotini)

talashib, nari-beri gapga borib qoldilar.

Salomatxonning dadasi, soqol-mo‘ylovidan tegirmon gardi arimaydigan (u kishi

qishloqda tegirmonchilik qilardi) xushsurat mo‘ysafid qizi bilan xayrlashdi.

JILMAYMOQ, kulimsiramoq, iljaymoq, irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq,

Ovoz chiqarmay ko‘z, lab harakati bilan kulgi ifoda qilmoq,

Jilmaymoq va iljaymoq

stilistik jihatdan neytral hisoblanadi.

Irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq,

irshaymoq salbiy bo‘yoqqa ega.

Bu salbiy bo‘yoq irjaymoq so‘ziga nisbatan tirjaymoq so‘zida, tirjaymoq

so‘ziga nisbatan ishshaymoq so‘zida, ishshaymoq so‘ziga nisbatan irshaymoq

so‘zida kuchliroq.

QO’SHMA GAPLAR USLUBIYATI

Qo‘shma gaplarning bog‘lovchili va bog‘lovchisiz turlari farqlanadi. Ularning

bog‘lovchili turida voqea-hodisalar o‘rtasidagi munosabat aniq, ochiq va

qabariq ifodalanadi, bog‘lovchisiz turida esa bunday emas. Masalan, quyidagi

misolda sabab-oqibat munosabatining ifodalanishini qiyoslang:

Til millatning bebaho mulki, shuning uchun uni hamisha muhofaza qilmoq

lozim (sabab-oqibat munosabati shaklan ochiq aks etgan)

Til millatning bebaho mulki: uni hamisha muhofaza qilmoq lozim.

(sabab-oqibat munosabati shaklan aks etmagan)

So‘zlashuv nutqida uzun va tarkibi murakkab jumlalarni tuzish imkoniyati

chegaralangan, bu uslub qo‘llanadigan nutqiy sharoit ham bunga yo‘l

qo‘ymaydi. Shuning uchun so‘zlashuv uslubida qo‘shma gaplarning, asosan,

bog‘lovchisiz turi ishlatiladi.

Ilmiy va rasmiy uslublarda esa mazmunni to‘liq va aniq ifodalash ehtiyoji bilan

qo‘shma gaplarning bog‘lovchili turi afzal ko‘riladi.

Badiiy va publitsistik uslublarda esa xilma-xil ma’no nozikliklari, uslubiy

bo‘yoq, tasviriylik zaruriyatiga qarab, qo‘shma gaplarning har ikki turi

GAPLARDAGI TINISH BELGILARINI YOD OLING!

1. Kunduz kunlari bog‘larga sho‘ng‘ib ketamiz: sababi urush, bog‘lar qarovsiz

qolgan. 2. O‘tmish tajribamdan bilaman: bunaqa xat olgan birorta qiz-juvon rad

etgan emas! 3. Matluba. musobaqaga yig‘ilgan olomonni ko‘rib hayratda qoldi:

odamning ko‘pligidan keng maydonga tanga tashlasa yerga tushmas edi. 4. Matluba

darrov sezdi: rashk qilishyapti! 5. Qizlarning rashk qilishi bejiz emas: xushqad,

kelishgan Samig‘jon o‘yinda ham ustasi farang edi. 6. Birdan bir tilagim: olib keting

men sho‘rlikni! 8. To‘satdan yana nog‘oralar gumburlaydi, otlar kishnaydi. 9. Yasovul

chiqadi, chodirga qop orqalagan ikki sipoh kirib, qoplarni yerga tashlashadi. 10. Jiyan

ham bir zumda buyruqni bajo keltiradi – inqillab, sinqillab buzoqchani ko‘tarib

chiqadi. 11. Deyarli hech narsa o‘zgarmagan: oqshom sukunatini chuqurlashtirib

shovullayotgan daraxtzor ham, ohista oqayotgan anhor ham, muyulishdagi bir tup

o‘rik ham – hammasi o‘sha-o‘sha. 12. Bilasizlar, Andijon shahrida uch xonali

«dom»im, bu yer – Marhamatda esa manavi hovli joy.

JUDA, g‘oyat, g‘oyatda, bag‘oyat,

nihoyatda, benihoya, ashaddiy,

o‘taketgan, toza, rosa, xo‘p (xo‘b), biram, chunon, beqiyos, mislsiz, obdan,

o‘bdan, chandon, zap, ko‘p, o‘ta, uvvalo, bisyor, yomon, kamoli, kiroyi,

o‘lgu(n)day, o‘larday, o‘larcha, qattiq. Yuqori darajada, ortiq darajada.

benihoya, rosa, toza

ham kuchli bo‘yoqda ifodalaydi.

Ashaddiy, o‘taketgan so‘zlari sifatiy

belgiga nisbatan qo‘llanadi. Bularda

belgi darajasi kuchli.

Benihoya(t) nisbatan kam qo‘llanadi.

so‘zlari, asosan, harakatning belgisini

bildiradi va bularda harakat darajasi

juda so‘zidagidan pastroq bo‘lishi ham

Xo‘p, rosa, biram, zap so‘zlari bu

ma’noda, asosan, so‘zlashuv uslubiga

O‘ta so‘zida belgi darajasi yana ham

kuchli. Bu so‘z oddiy so‘zlashuvda

qo‘llanadi. Bu so‘zda belgi darajasi

kuchli. Lekin juda kam qo‘llanadi.

Bisyor eski, kitobiy. Shunga ko‘ra

hozir yozuvda juda kam qo‘llanadi.

Yomon oddiy, jonli nutqqa xos.

KASAL, betob, notob, bemor, nosog‘, xasta, og‘riq.

Organizmning normal faoliyati buzilgan, sog‘ning aksi.

keng tushunchaga ega. U

odamga, hayvon yoki jonivorlarga,

hatto jonsiz narsalarga nisbatan ham

qo‘llanaveradi. Bu so‘z «organizm

faoliyatining vaqtincha buzilgan»ligini

«sog‘ning aksi» ma’nosida qo‘llanadi.

Betob, notob, bemor, xasta odamga

Betob, notob so‘zlari «vaqtincha deb

tasavvur qilinadigan kasal» ma’nosini

Notob kam qo‘llanadi.

Xasta nisbatan eskirgan.

so‘zida ijobiy munosabat

ifodalanadi.Bu so‘z oddiy so‘zlashuvga

nisbatan yozuvda ko‘p qo‘llanadi.

Nosog‘ juda kam qo‘llanadi.

Og‘riq so‘zi ham bu ma’noda kam

MATN VA IQTIBOS

Muayyan bir kishi muallif bo‘lgan matnda boshqa matnlardan olingan katta-

kichik parchalar bo‘lishi mumkin. Bunday parchalar ifodalanayotgan fikrni

dalillash, isbotlash, boshqa fikrni ma’qullash yoki rad qilish, tahlil va tanqid

qilish, unga munosabat bildirish kabi turli maqsadlar bilan matnga kiritiladi. Bir

matndan boshqasiga kiritilgan parcha IQTIBOS deb yuritiladi. Iqtiboslar har

qanday nutq uslublarida ham kuzatilsa-da, ayniqsa, ilmiy matnda alohida o‘ringa

ega. Ilmiy matndagi iqtiboslar ilmiy matnning o‘ziga xos belgilariga aylangan.

Badiiy matnda iqtiboslarning manbalari, ko‘pincha ataylab yashiriladi yoki

turli ishoralar bilan ifodalanadi, bunda o‘quvchining bilimlari, umumiy badiiy-

ma’rifiy tasavvurlari, badiiy-estetik idrokini harakatga keltirish naz arda tutiladi.

Badiiy matnga iqtiboslarning kiritilishi badiiy tasvir usulidir. Masalan, yozuvchi

Murod Muhammad Do‘stning «Lolazor» romanidan olingan quyidagi

parchada asar bosh qahramoni Yaxshiboyev nutqida Alisher Navoiyning

«Bu gulshan ichra yo‘qdur baqo guliga sabot,

Ajab saodat erur, chiqsa yaxshilik bila ot»

bayti keltirilgan va uning manbasi, kimga tegishliligi aytilmagan, shu tariqa

ijodkor maqsadiga – qahramon xarakterining bir qirrasini ochib berishga

batamom xizmat qiladigan poetik ifoda yuzaga kelgan: Xullas, xotin, bu gulshan

ichra yo‘qdur baqo guliga sabot, ajab saodat erur, qolsa yaxshilik bila ot. Lekin

o‘shal otni qachon qoldiramiz, qoldirib ulguramizmi.

Ilmiy matnda esa iqtiboslarning qayerdan olinganligi, kimga tegishliligi,

manbasi aniq ko‘rsatilishi shart. Aks holda, bu holat qonunan plagiat, ya’ni

o‘g‘irlik hisoblanadi. Ayni paytda ilmiy odob qoidalariga ham mutlaqo ziddir.

VATAN, mamlakat, yurt, diyor, el, mulk.

Kishi tug‘ilib o‘sgan, o‘zi uning fuqarosi bo‘lgan joy, territoriya.

Vatan so‘zida fuqaro, xalq tushunchasi

u mansub bo‘lgan joy tushunchasi bilan

birlashgan, shuningdek, unda joy

(hudud)ning fuqaro, xalq mansubligi,

uning «yashash joy»i bo‘yog‘i aks etib

Mamlakat ko‘proq adabiy nutqqa xos

bo‘lib, unda «yashash joyi» bo‘yog‘i

juda kuchsiz, hatto yo‘q darajada

bo‘ladi. Bu so‘z, umuman, biror xalq

(birlashtiruvchi) hududni bildiradi.

Yurt ko‘proq oddiy nutqqa xos va u

ma’lum joy (hudud) bilan shu joyga

mansub xalqni ham qo‘shib ifodalay

Diyor poetik uslubga xos. Bu so‘z,

umuman, ma’lum bir joy ma’nosida

tushunchasisiz) ham qo‘llanadi.

El nisbatan eskirgan, hozir ko‘proq poetik asarlarda uchraydi.

1. Adabiy til nima?

A) Milliy tilning ko’rinishi.

B) Kishilarning nutqidagi hududiy tildir.

D) Rivojlangan, boyigan, takomillashgan va

me’yorlashgan oily shakli.

2. Milliy til nima?

A) Ma’lum millat vakillari uchun umumiy

B) Xalq shevalari, oddiy so’zlashuv

unsurlari, jargonlarni o’z ichiga oladi.

C) Milliy madaniyatning ko’zgusi sifatida

ularni ruhan birlashtiradigan vosita.

D) Barcha javoblar to’g’ri.

3. Murshid so’zining ma’nosi nima?

A) Saboq beruvchi pir, shayx, ustoz

B) Dushman, g’anim

C) Islo dini tarqalgan mamalakatlarda

bilimdon kishilarga berilgan nom.

D) So’fiylik yo’liga kirgan shaxs

4. Badiiy uslubga xos so’zni toping.

5. Salbiylik va ijobiylik bo’yog’iga ega

Aravaning orqasidan iljaygan kalla ko’rindi.

Qiz Umidga qarab jilmaydi.

A) Iljaygan – salbiy. B)Jilmaydi – ijobiy.

C) Iljaygan – salbiy va ijobiy.

6. Menejment so’zining ma’nosi nima?

A) Zamonaviy ishlab chiqarishni boshqarish.

B) Korxona va kompaniya egasi bo’lmagan

C) Mahsulot ishlab chiqarish va sotish

D) Bozorni uyushtirishning tashkiliy shakli

7. Yuz, bet, aft, bashara, turq, chehra, jamol

so’zlaridagi ma’lum uslubga xoslanganligi

va uslubiy bo’yog’ini farqlang.

A) Yuz – biron-bir uslubga xoslanmagan,

bet, aft, bashara, turq – so’zlashuv uslubida,

Chehra, jamol – badiiy uslubda, ijobiy

xoslanmagan, bet, aft, bashara, turq –

so’zlashuv uslubida, salbiy bo’yoq. Chehra,

jamol – badiiy uslubda, ijobiy bo’yoq.

C) Yuz – biron-bir uslubga xoslanmagan,

bet, aft, bashara, turq – badiiy uslubda, ijobiy

Chehra, jamol – so’zlashuv uslubida, salbiy

D) Yuz, bet – badiiy uslubda, ijobiy bo’yoq.

bet, aft, bashara, turq – so’zlashuv uslubida,

salbiy bo’yoq. Chehra, jamol – biron-bir

8. Adip so’zining manosi …

A) Adabiy asarlar ijodkori, yozuvchi

B) Tortmoq, olmoq C) Mol-mulk

D) To’n, xalat kabilarning chetiga tikiladigan

ensiz mato – mag’iz

9. Kolorit so’zining ma’nosi nima?

A) Rasm, ranglarning uyg’unligi

B) O’tmish, hayotning o’tgan qismi

C) Biror narsaning o’ziga xos tomoni,

10. Brifing so’zining ma’nosi nima?

A) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini

B) Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot

C) Zamonaviy talb va didga moslab

D) Maqsadga erishishning uzoq muddatli

11. Kafolat muddati, davo, ariza, buyruq ,

ish qog’ozlari kabi tushunchalar asosan

qaysi uslubda qo’llaniladi ?

D) so ‘lashuv va rasmiy

12. Badiiy uslubga xos so’zlar qaysi

qatorda to’g’ri berilgan ?

samo, turna qator , koz’ binafsha

obi hayot , kamalak , falokat

hikoya, ruboiy , she’r , kelin

dil, fano, homush, sarmast

13. Insho qanday so’z va qanday ma’noni

A) lotincha soz’ bo’lib o’qish degan

B) arabcha soz’ bo’lib yaratish ijod qilish

yoama ish degan ma’noni bildiradi.

C) Inglizcha so’z bo’lib kuylash degan

D) Nemischa so’z bo’lib qurish degan

14. Strategiya so’zining ma’nosi nima?

A) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini

B) Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot

vositalari vakillari bilan rasmiy nuqtai nazar

C) Zamonaviy talb va didga moslab

D) Maqsadga erishishning uzoq muddatli

15. Diversifikatsiya so’zining ma’nosi nima?

A) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini

B) Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot

vositalari vakillari bilan rasmiy nuqtai nazar

C) Zamonaviy talb va didga moslab

D) Maqsadga erishishning uzoq muddatli

Do’stlaringiz bilan baham:

10 sinf nemis tili kitob

Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз
Ватсапта бөлісу

«Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналы министірліктің №KZ09VPY00029937 куәлігімен ресми тіркелген.

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды.

Сертификатты көру Осындай сертификат алу
Автордың материалдары
“Лессон Стади сабақтарына менің пікірлерім”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
23 Қазан 2020

Lesson stady мұғалімдердің педагогикалық білімі мен тәжірибесін дамытуға арналған тиімді педагогикалық құрал. Қазіргі таңда әрбір мұғалім өз білімін дамыту басты мақсат болып табылады. Lesson Study сабағын өткізу кезінде мұғалімдер оқыту тәжірибесіне жаңа әдістер енгізеді немесе оны жетілдіреді, кейін ашық Lesson Study өткізу немесе жұмыс сипатталған құжатты жариялау арқылы әріптестеріне таратады. Мектебімізде өткізіліп жүрген Lesson stady –де шараны бірлесе жоспарлап, оқыту мен оқуды талдай отырып, өз қорытындыларымызды қағаз бетіне түсіретін мұғалімдер тобы қатысты. Біздің проблемамыз мектептегі өткізілетін сабақ барысында оқушыларды қызығушылығын арттыру. Lesson Study тәсілі бастапқы кезеңде оны бірлесіп егжей-тегжейлі жоспарлауды көздейді. Содан соң топтың бір мүшесі зерттеу сабағын өткізеді, ал қалған мүшелері – қадағалайды. .

“Лессон Стади сабақтарына менің пікірлерім”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
23 Қазан 2020

Абай Құнанбаев
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
24 Сәуір 2020

«Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз.Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс»- деп елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың айтқан пікірімен аяқтағым келеді.

Абай Құнанбаев “Жазғытұры”
Юлдашова Наргиза Мирсидиковна
24 Сәуір 2020

Жазғытұры қалмайды қыстың сызы, Масатыдай құлпырар жердің жүзі. Жан-жануар, адамзат анталаса, Ата-анадай елжірер күннің көзі. Түйе боздап, қой қоздап – қора да шу, Көбелекпен, құспенен сай да ду-ду. Гүл мен ағаш майысып қарағанда, Сыбдыр қағып, бұраңдап ағады су. Ай, жұлдызға жылы жел хабар беріп, Жан-жануар қуанар тойға елеріп. Азалы ақ көрпесін сілке тастап, Жер күлімдер, өзіне шырай беріп.

10-sinf uchun geografiya darsligi

Bevaqt qoʻngʻiroq

10-sinf uchun geografiya darsligi

Похожие статьи по теме

7-sinf Geografiya darsligi

9-sinf Geografiya darsligi (o`zbek va rus tillarida)

6-sinf Geografiya darsligi

Поиск по сайту:

Разделы:

Популярные статьи:

Толковый словарь на букву А

Географическое положение Узбекистана. Границы и площадь

Ответы на интересные вопросы по географии

Страны Юго-Западной Азии: экономико-географический обзор.

Природные условия и природные ресурсы Узбекистана

Евразия. Географическое положение материка и история её исследования.

Опрос:

Арxивные материалы:

Ключевые слова:

Последние новости:

О нас

ПОЛЕЗНОЕ

ИНТЕРЕСНОЕ

БИБЛИОТЕКА

СВЯЗЬ С НАМИ

1 abdumurod bobonorov ona tili 10 – sinf mavzulashtirilgan test

10 sinf nemis tili kitob

10-sinf uchun geografiya darsligi

Bevaqt qoʻngʻiroq

10-sinf uchun geografiya darsligi

Похожие статьи по теме

7-sinf Geografiya darsligi

9-sinf Geografiya darsligi (o`zbek va rus tillarida)

6-sinf Geografiya darsligi

Поиск по сайту:

Разделы:

Популярные статьи:

Толковый словарь на букву А

Географическое положение Узбекистана. Границы и площадь

Ответы на интересные вопросы по географии

Страны Юго-Западной Азии: экономико-географический обзор.

Природные условия и природные ресурсы Узбекистана

Евразия. Географическое положение материка и история её исследования.

Опрос:

Арxивные материалы:

Ключевые слова:

Последние новости:

О нас

ПОЛЕЗНОЕ

ИНТЕРЕСНОЕ

БИБЛИОТЕКА

СВЯЗЬ С НАМИ

1 abdumurod bobonorov ona tili 10 – sinf mavzulashtirilgan test

10 sinf nemis tili kitob

Related posts: