Qizil kitobga kiritilgan hayvonlar va oʻsimliklar

юридик шахс (ташкилот)нинг номи, жисмоний шахснинг фамилияси ва исми;

25 Cho’l hayvonlari va ularning xususiyatlari

Ba’zilari cho’l hayvonlari eng vakili – tuya, dingo, koyot, gerbil, cho’l chayoni va boshqalar. Cho’lda yashovchi hayvonlar ko’pincha bu ekotizimning o’ta og’ir sharoitlarida omon qolishlariga imkon beradigan moslashish usullariga ega. Masalan, tuya va dromedari suv yutmasdan uzoq vaqt yurishi mumkin.

Cho’llar – yog’ingarchilik juda kam bo’lgan va issiq yoki sovuq bo’lishi mumkin bo’lgan mintaqalar. Bu Sahroi Kabir, AQShning janubi-g’arbiy qismidagi cho’llar va Antarktida cho’llari kabi turli xil cho’l zonalarini yaratadi.

Ushbu og’ir sharoitlarga qaramay, cho’llarda o’simlik va hayvonot dunyosining turli xil turlari yashaydi. Bundan tashqari, ushbu sharoitlar tufayli, turlari evolyutsiyasi cho’l ekotizimiga qaraganda aniqroq isbotlanadigan muhit yo’q deb aytish mumkin edi.

Shuningdek, siz 20 ta g’ayrioddiy cho’l o’simliklarini bilishga qiziqishingiz mumkin.

Cho’l zonalarida yashovchi hayvonlar ro’yxati

1- Tuya

Tuyalar, shubhasiz, “cho’l” deganda birinchi o’ylanadigan hayvonlardan biri. Bu hayvonlar o’zlarining dumg’azasida ko’p miqdordagi yog’larni to’playdi, tuyalar ovqat topolmay qolganida yonib ketadi.

Shuningdek, tuyalarning qalin quloq tuklari bor, ular quloqlaridan qum saqlaydi; xuddi shu narsa uning qalin va uzun kirpiklariga tegishlidir.

Bularning barchasiga biz ularning ko’zlarida va tuyoqlarida mavjud bo’lgan maxsus membranalarni qo’shishimiz kerak, bu odamlar qorda yurish uchun ishlatadigan poyabzal bilan taqqoslanishi mumkin.

2- Dingo

Dingoes – bu Avstraliyaning cho’l hududlarida yashovchi va 1,5 metrga etadigan uy itlarining avlodlari. Ular odatda oilaviy guruhlarda yashaydilar, ammo ovni kafolatlash uchun paketlarda uyushtirilishi mumkin.

Dastlab dingoes kengurular bilan oziqlangan, ammo odamning Avstraliyaga kelishi bilan bu hayvonlar ovqatlanish odatlarini o’zgartirib, endi qo’y va quyonlarni ovlashadi.

3 – Peccary

Pekkari – bu o’simliklarga ega bo’lgan minglab tikanlar ta’sir qilmasdan, kaktusni iste’mol qilish uchun etarlicha kuchli ovqat hazm qilish tizimiga ega bo’lgan sutemizuvchidir.

Bu ajoyib omon qolish usuli, chunki kaktuslar nafaqat oziq-ovqat manbai, balki ular hayvonni ko’p miqdorda suv bilan ta’minlaydi.

4 – savdolashish

Savdo-sotiqlar asosan Osiyo va Shimoliy Afrikaning cho’llarida joylashgan qushlardir. Ushbu qushning qornidagi patlarda oz miqdordagi suvni singdirish va saqlashga imkon beruvchi mexanizm mavjud.

Ushbu turdagi erkaklar bu patlarni shimgich sifatida ishlatib, suvni uyalariga olib borishadi va uni sheriklari va bolalari bilan bo’lishadilar.

5- yuguruvchi

Roadrunner – Shimoliy Amerikaning cho’llarida yashovchi qush. Ushbu ajoyib hayvonlar bir tomchi suv ichmasdan ham tirik qolishlari mumkin, chunki ular kerakli suyuqliklarni iste’mol qilayotgan ovqatlari orqali oladi.

Biroq, barcha turlar singari, yo’l egasi ham kerak bo’lmagan minerallarni chiqarib tashlashi kerak, ammo siydik orqali bajara olmaydi, chunki bu suyuqliklarning isrofgarchiligi bo’ladi.

Shunday qilib, bu qushlar nima qilsa, hayvonlarni ko’z yoshi bezi orqali yosh tomchisi shaklida ajratilgan bir tomchida to’plash.

6 – qumli ilon

Gemotoksin dunyodagi eng xavfli ilonlardan biri bo’lib, u tomonidan ishlab chiqarilgan gemotoksin tufayli deyarli har qanday o’ljani o’ldirishga qodir.

Qum iloni mayda sutemizuvchilar, qushlar va kaltakesaklar bilan oziqlanadi. Ushbu tur Sahro cho’lida yashaydi va 20 dan 35 sm gacha o’sishi mumkin. Uning boshi uchburchak bo’lib, mayda ko’zlari bor.

7- qo’ng’izlar

Cho’lda qo’ng’izlarning akatangalar yoki qo’ng’iz kabi bir necha turlari mavjud Stenokara gracilipes.

Acatanga, shuningdek, go’ng qo’ng’izi sifatida tanilgan, qadimgi Misrda muqaddas belgi bo’lgan. Ushbu tur boshqa hayvonlarning najaslari tufayli tirik qoladi, ular odatda to’p shaklida bo’ladi (shuning uchun “to’p o’yinchi” nomi berilgan).

The Stenokara gracilipes U Afrikaning janubidagi Namib cho’lida joylashgan. Dengizga yaqin bo’lganligi sababli, bu cho’l kunning birinchi soatlarida dengiz tumanini oladi. Ushbu tuman tufayli ushbu turdagi qo’ng’izlar ushbu cho’lda omon qolishga muvaffaq bo’lishdi.

Ushbu qo’ng’izlarning texnikasi shundan iboratki, tuman tanada quyuqlashishi uchun juda harakatsiz turishi kerak; bir necha tomchi hosil bo’lgach, qo’ng’izlar bu suvni ichishadi.

8- Adaks

Adax – bu Sahroi sahroda yashovchi va tartibsiz ov qilish va global isish tufayli yo’q bo’lib ketish xavfi ostida bo’lgan antilopaning bir turi; hozirda ushbu turdagi atigi 500 ga yaqin shaxs mavjud. Ushbu hayvonlar vatani Mavritaniya, Chad va Nigeriyada joylashgan.

Adax antiloplar egri shoxlari va yunglari bilan ajralib turadi, shuning uchun ularni ba’zan “oq antilop” deb atashadi.

Ular o’tlar, barglar va odatdagi cho’l o’simliklari bilan oziqlanadi. Ular bu o’simliklardan suv oladilar, shu sababli ular Sahroi cho’lda suv kam bo’lishiga qaramay tirik qolish imkoniyatiga ega.

9- Varanidos

Varanidos – bu Afrika qit’asiga xos bo’lgan bir nechta kaltakesak turlarini o’z ichiga olgan oiladir; ularning aksariyati Sahroi Kabir cho’lida. Ular zaharli va tahdid qilganda tajovuzkor. Ushbu jonzot sovuqqon, shuning uchun u sentyabrdan aprelgacha qish uyqusida qoladi.

Ushbu kaltakesaklar kemiruvchilar, baliqlar va tuxumlar bilan oziqlanadi, garchi ular vaziyatga yo’l qo’yadigan bo’lsa, qushlar, mayda sutemizuvchilar va boshqa jonzotlarni ham boqishlari mumkin. Varanidlarning uzunligi bir metrdan ikki metrgacha va umri 8 yil.

10- qizil bo’yin tuyaqush

Shimoliy Afrika tuyaqushlari dunyodagi eng katta qushlardan biri bo’lib, balandligi 2,7 metrga etishi mumkin. Ushbu qushlarning bo’ynida pushti va qizg’ish tuklar bor va tanasining boshqa joylarida ular qora va oq tuklar (erkaklar uchun) va kulrang (ayollar uchun).

Bu Sahrodagi eng tezyurar hayvonlardan biri: u soatiga 40 milya tezlikda, deyarli jayron kabi tez yurishi mumkin. Bu odamlar tomonidan ov qilish va yashash joylarini yo’qotish sababli tahdid ostida bo’lgan tur. Hozirgi vaqtda tuyaqushlar dastlab mavjud bo’lgan 18 mamlakatdan atigi 6tasida uchraydi.

11- gyraks

Hyrax – bu Sahara cho’lining janubida va Yaqin Sharqda topilgan o’txo’r sutemizuvchidir. Ushbu sutemizuvchilarning to’rt turi mavjud.

Ushbu hayvonlar odatda toshlar orasidagi yoriqlarda, 10 dan 80 gacha bo’lgan guruhlarda yashaydilar. Gıraxning bu yuqori konsentratsiyasi ularning haroratni nazorat qilish tizimining yaxshi emasligi bilan bog’liq, shuning uchun ular tana issiqligini saqlab qolish uchun boshqa shaxslarga juda yaqin bo’lishi kerak.

12- oddiy gazel

Oddiy g’azal yoki dorca – IUCN xavf ostida bo’lgan turlar ro’yxatiga kiritilgan Sahroi cho’lda yashovchi g’azal turi; hozirda bu turdagi atigi 35000 yoki 40.000 kishi bor.

Oddiy g’azal cho’ldagi hayotga juda moslashgan, shuning uchun u butun hayotini ichimlik suvisiz o’tishi mumkin. Ushbu hayvonlar quyosh botishi va quyosh chiqishi o’rtasida, ya’ni barglar, mevalar, ildizlar yoki boshqa mavjud bo’lgan cho’l o’simliklari bilan oziqlanadigan davrda faoldir.

13 – Cho’l tulkilari

Cho’l tulkilari orasida qirg’iy va rangpar tulki ajralib turadi. Fennec tulkiga kelsak, bu itlar oilasining eng kichik a’zosi. Ushbu tulkilar Marokash, Misr, Nigeriya va Quvaytda yashaydilar.

Ularda ushbu qurg’oqchil iqlim sharoitida yashashga imkon beradigan mexanizmlar mavjud, masalan: ularning issiq quloqlarini tarqatib yuboradigan uzun quloqlari bor. Feneklar qushlar, hasharotlar va kemiruvchilar bilan oziqlanadi.

Rangsiz tulkiga kelsak, ular Senegal va Sudan o’rtasidagi hududda joylashgan. Ularning mo’ynalari qum rangiga o’xshash juda ochiq rangga ega, bu esa o’zlarini cho’lda kamuflyaj qilishga imkon beradi.

14- Chita del Saxara

Saxara cho’lida yashovchi yirtqichlar orasida Sahara gepardi eng ko’zga ko’ringanlardan biri hisoblanadi; ular cho’lning markaziy-g’arbiy zonasida yashaydilar. Ushbu hayvonlar IUCNning tahdid ostida bo’lgan turlari ro’yxatiga kiritilgan, chunki hozirda 250 dan 300 gacha kattalar gepardlari mavjud bo’lib, bu juda xavfli.

Bu tur adax va jayron kabi antilopalar bilan oziqlanadi; ular umuman tunda va shirkatsiz ov qiladilar, chunki ular tabiatan yolg’iz.

Sahara gepardi boshqa turlardan farq qiladi, chunki paltosining rangi ancha oqargan va nuqta va chiziqlar kam ko’rinadi.

15- koyot

Qushlar itlarga o’xshash itlar oilasiga mansub, ammo ular yovvoyi hayvonlardir. Bu juda ta’sirli tur, chunki u deyarli har qanday ob-havo sharoitiga, qor bilan qoplangan joylardan cho’l hududlarga moslasha oladi.

Xuddi shunday, bu tur inson populyatsiyalariga yaqin joyda yashashi yoki alohida yashashlari mumkin, bu uning moslashish qobiliyatining sinovidir.

Cho’llarda koyotlar kemiruvchilar, chayonlar, qushlar va sudralib yuruvchilar bilan oziqlanadi. Odatda ularning vazni 25 kilogrammdan oshmaydi va o’rtacha 13 yil yashaydi.

16- shoxli qo’ylar

Shoxli qo’ylar – AQShning janubi-g’arbiy qismida cho’llarda uchraydigan qo’ylarning bir turi. Ushbu turdagi erkaklar qalin, o’tkir shoxlarga ega.

17- Cho’l fili

Cho’l fili Namibiyaning shimoli-g’arbiy qismida cho’l hududlarida joylashgan bo’lib, cho’l sharoitiga moslasha oladigan fillarning kam sonli turlaridan biridir.

Yangi boshlanuvchilar uchun oyoqlari boshqa fillarga qaraganda uzunroq va tekisroq bo’lib, ularni qumga tashishni osonlashtiradi. Xuddi shu tarzda, ular boshqa turlarga qaraganda kichikroq, shuning uchun ular cho’l o’simliklari asosida yashashlari mumkin.

18- Gerbil

Gerbils – bu hamsterlarda bo’lgani kabi, odatda uy hayvonlari sifatida qabul qilingan kichik kemiruvchilar. Biroq, yovvoyi o’tlar inson aralashuvisiz omon qolishga qodir.

Ushbu hayvonlar Afrika, Osiyo va Yaqin Sharq cho’llarida uchraydi. Ular don, meva, ildiz, urug ‘va gullar bilan oziqlanadi.

Shuni ta’kidlash kerakki, ushbu kemiruvchilarning dietasi atrof-muhit sharoitlariga qarab farq qilishi mumkin; masalan, agar zarurat tug’ilsa, gerbils qurt va hasharotlar bilan oziqlanishi mumkin. Ularning uzunligi 17 santimetrdan oshmaydi va ularning mo’ynalari odatda ochiq jigarrang, kulrang yoki oq rangga ega.

19- Kirpi

Kirpi tashqi qiyofasi bilan juda noyob jonzotlardir, chunki ular kalamush va cho’chqaning aralashmasi kabi ko’rinadi. Uning kattaligi 15 dan 30 santimetrgacha o’zgarishi mumkin.

Ushbu hayvonlar hasharotlar bilan oziqlanadi, ular orasida qo’ng’izlar ajralib turadi. Shuningdek, ular sichqon, qush, kaltakesak, salyangoz va ilon bilan oziqlanishi mumkin. Ularning deyarli har qanday parhezga moslashish qobiliyati bu hayvonlarning cho’lda omon qolishlarini anglatadi.

20- Peregrine Falcon

Peregrine lochin – ov qilish mahorati va katta tezligi tufayli sayyoramizning deyarli har qanday muhitida yashay oladigan yirtqich qush. Peregrine lochin – eng tez tanilgan qush, u soatiga 144 km gacha ucha oladi.

Ularning ko’rish qobiliyati ajoyib bo’lib, ularga 300 metrgacha o’lja topishga imkon beradi. Ushbu hayvonlar boshqa qushlar, ayniqsa kaptarlar bilan oziqlanadi.

21- Chayon imperatori

Bu eng katta chayonlardan biri va uning vazni 30 gramm bo’lgan uzunligi 21 sm ga etishi mumkin. Uning rangi yashash muhitiga bog’liq, u qora va jigarrang o’rtasida farq qiladi.

Ular ishlab chiqaradigan zahar boshqa chayonlar singari kuchli emas, garchi ularning chaqishi og’riqli bo’lsa ham. Imperator chayonlari G’arbiy Afrikada, garchi ular ekzotik uy hayvonlari sifatida mashhur.

22- Tikanli shayton

Tikan iblis – bu tabiiy ravishda Avstraliyaning Buyuk Qumli cho’lining qumli hududlarida yashaydigan alohida hayvon. Ularning tanasi qorong’i joylar bilan jigarrang bo’lib, ular mudofaa va suvni saqlash uchun foydalanadigan o’tkir tikanlar bilan qoplangan.

Voyaga etgan erkak tikanli shaytonning uzunligi 10 sm bo’lishi mumkin, ayol esa 20 sm ga etadi. Ularning vazni taxminan 50 grammni tashkil qiladi va ularning dietasi faqat chumolilarga asoslangan.

23- Mojave cho’l toshbaqasi

Bu to’q sariq yoki sariq dog’lar bilan to’q jigarrang qobig’i bo’lgan toshbaqa. Ularning mo’ynalari juda qalin va uzun, ingichka orqa oyoqlari bor, ular erga burmalarni qazishda foydalanadilar.

Ularning uzunligi 25 dan 36 santimetrgacha, balandligi esa 10-15 santimetrga teng. Boshqa tomondan, uning vazni 11 va 23 kilogramm orasida o’zgarib turadi.

24- Puma

Puma – bu mushuk, tog ‘sherlari deb ham ataladi. Ular 120 kg ga etadigan va uzunligi 2,8 m ga etadigan yirik hayvonlardir.Ularning quloqlari uchli va ular eshitish qobiliyatiga ega

Uning ko’ylagi turli xil o’zgarishlarga ega jigarrang. Ushbu mushuk shovullash qobiliyatiga ega emas, balki uvillash va xirillash kabi boshqa tovushlarni chiqarishi mumkin. Bu, shuningdek, yirtqich va umuman yolg’iz hayvondir.

25- Antilop quyoni

Antilop quyoni vatani Arizona va Meksikadir. Ular katta quyonlar va juda uzun va uchli quloqlari bilan ajralib turadi. Ularning mo’ynasi kul, jigarrang, to’q sariq va oq ranglarda farq qiladi.

Ular asosan kaktuslar va yam-yashil o’simliklar bilan oziqlanadi, garchi ular minerallarni olish niyatida tuproqda oziqlanishi kuzatilgan.

Adabiyotlar

1. Cho’l hayvonlari. 2017 yil 16-aprel kuni desertanimals.net saytidan olindi.
2. Dingo. 2017 yil 16 aprelda mbgnet.net saytidan olindi.
3. Beyker, Kreyg. Cho’lda yashash uchun hayvonlar uchun 20 ta ajoyib moslashuv. 2017 yil 16 aprelda mentalfloss.com saytidan olindi.
4. Addax. 2017 yil 16 aprelda mbgnet.net saytidan olindi.
5. Saxara cho’lida qanday hayvonlar yashaydi? 2017 yil 16 aprelda worldatlas.com saytidan olindi.
6. Hyrax. 2017 yil 16 aprelda skyenimals.com saytidan olindi.
7. Cho’lda yashaydigan hayvonlar. 2017 yil 16 aprelda factualfacts.com saytidan olindi.
8. Sahroi sahrodagi 10 ta ajoyib darajada moslashuvchan hayvon (2013). 2017 yil 16 aprelda conservationinstitute.org saytidan olindi.

Qoraqalpogʻistonda “Qizil kitob”ga kiritilgan Buxoro bugʻusini noqonuniy ovlaganlar ushlandi

Qoraqalpogʻistonning Beruniy tumanida 23-fevral kuni noqonuniy bugʻu ovlagan shaxslar ushlandi. Bu haqida Qoraqalpogʻiston Ekologiya qoʻmitasi xabar qildi .

Qayd etilishicha, shu kuni chamasi soat 04:30 da «Biybozor» ovuli hududidagi oʻrmon xoʻjaligiga yondosh joyda miltiqning otilgan ovozi haqida rezervat xodimlariga xabar kelib tushgan. Xodimlar miltiq ovozi chiqqan taxminiy joyga yetib borgan. Atrofni koʻzdan kechirish jarayonida shu yerdagi ichki asfalt yoʻlida qon izlarini koʻrgan. Shuningdek, ular fermer xoʻjaligiga tegishli bugʻdoy dalasining yonidagi ariqda tuzoq izlarini ham aniqlagan. Inspektorlar qon izlari boʻylab asfaltda 4 km va tuproq yoʻlda mototsikl izi bilan taxminan 2 km atrofida yoʻl yurgan.

Izlanish natijasida rezervat xodimlar fermer xoʻjaligi dalasi yonidagi ariq ichida bir dona Buxoro bugʻusining soʻyilgan boshi, oyoqlari, terisi va ichki aʼzolarini aniqlagan. Holat boʻyicha Orol tabiatni muhofaza qilish prokuraturasi va Beruniy tumani IIBga xabar qilingan.

Xodimlar mototsikl izi bilan borib, transport vositasi izi borib toʻxtagan uyni aniqlagan. Uyda davlat raqami yoʻq qizil rangli mototsikli turgani va bu mototsikl ushbu xonadonda yashovchi A.Sh.ga tegishli ekani maʼlum boʻlgan. Mototsikl koʻzdan kechirilganda yaxshilab yuvilgani, lekin baʼzi joylarida qon dogʻlari va hayvon junlari borligi aniqlangan.

Tergov davomida Sh.A. haqiqatan ham shu kuni bir dona Buxoro bugʻusini otganini tan olgan va uyidan bir dona hujjatsiz ov miltigʻini hamda bir juft Buxoro bugʻusi shoxini olib chiqib bergan.

U soʻroq davomida qonunbuzarlikni sherigi, “Oltinsoy” ovulida yashovchi K.M. (1996-yilda tugʻilgan) bilan birga sodir etganini tan olgan. K.M. soʻroq qilinganda Sh.A. bergan koʻrsatmalarni toʻliqligicha tasdiqlagan.

Holat boʻyicha Orol tabiatni muhofaza qilish qilish prokuraturasi tomonidan Sh.A. va K.M.ga nisbatan toʻplangan materiallar protsessual tartibda rasmiylashtirilib, qonunchilikda belgilangan tartibda huquqiy baho berish uchun olib ketilgan. Hozirda oʻrganish ishlari olib borilmoqda.

Qizil kitobga kiritilgan hayvonlar va oʻsimliklar

Внимание! Документ утратил силу.

Смотрите подробности в начале документа.

ЎзР Конунчилиги

ЎзР Конунчилиги / Ер ва бошқа табиий ресурслар. Атроф-муҳит муҳофазаси / Ўз кучини йўқотган ҳужжатлар / Ҳайвонот дунёси тўғрисидаги қонунчилик / Ҳайвонот дунёси объектларидан фойдаланиш, уларни Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва унинг ташқарисига олиб чиқиш ҳамда овчилик-балиқ овлаш хўжалигини юритиш тартиби тўғрисида Низом (ЎзР ВМ 28.10.2004 й. 508-сонли қарорига 2-илова)

Данная функция доступно только для клиентов (пользователей)

Полный текст документа доступен в платной версии. По вопросам звоните на короткий номер 1172

Вазирлар Ма ҳ камасининг

2004 йил 28 октябрдаги

Ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш,

уларни Ўзбекистон Республикасига олиб кириш

ва унинг таш қ арисига олиб чи қ иш ҳ амда

овчилик-бали қ овлаш хўжалигини

юритиш тартиби тў ғ рисида

I. УМУМИЙ Қ ОИДАЛАР

1. Мазкур Низом ” Ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш тў ғ рисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига мувофи қ ҳ айвонот дунёси объектларини фойдаланишга бериш, ҳ айвонларни, уларнинг қ исмларини, овчилик ўлжаларини, зоология коллекцияларини, ҳ айвонларнинг ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотларини Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва унинг таш қ арисига олиб чи қ иш, шунингдек овчилик ва бали қ чилик хўжалигини юритиш тартибини белгилайди.

2. Қ уйидагилар ҳ айвонот дунёси объектлари ҳ исобланади:

келиб чи қ иши ҳ айвонларга мансуб бўлган организмлар – сут эмизувчилар, паррандалар, судралиб юрувчи ҳ айвонлар, ҳ ам қ уру қ ликда, ҳ ам сувда яшовчи ҳ айвонлар, бали қ лар, умурт қ асизлар ва уларнинг популяциялари;

ёввойи ҳ айвонлардан ташкил топадиган табиий ҳ айвон галалари ёки уларнинг ҳ ар қ андай тўдалари;

ёввойи ҳ айвонларнинг камёб ёки йў қ олиб кетиш хавфи остидаги турлари;

ёввойи ҳ айвонлар яшаш фаолиятининг ма ҳ сулотлари.

3. Табиий эркинлик ҳ олатида яшовчи барча ёввойи ҳ айвонлар, шунингдек овчилик ва бали қ овлаш жойларига қ ўйиб юборилган ҳ айвонлар давлат мулки ҳ исобланади ва давлат овчилик-бали қ овлаш фондини ташкил этади.

Питомникларда, инкубаторларда, фермаларда, ҳ овуз хўжаликларида ўстирилган ва шу хўжаликларнинг чегараларида жойлашган ёввойи ҳ айвонлар питомниклар, инкубаторлар, фермалар, ҳ овуз хўжаликлари тегишли бўлган шахсларнинг мулки ҳ исобланади.

Ёввойи ҳ айвонлардан фойдаланиш ҳ у қ у қ и барча тоифалардаги ер ва сув объектларига эгалик қ илиш, уларни тасарруф этиш ва улардан фойдаланиш ҳ у қ у қ идан ажратилган.

4. Қ уйидагилар ов қ илиш ва бали қ овлаш ма ҳ сулотлари ҳ исобланади – мўйна ва тери, ҳ айвоннинг шохи, шунингдек улардан тайёрланган буюмлар, ёввойи ҳ айвонлар ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари ва улардан ҳ осил бўлган ма ҳ сулотлар, уларнинг гўшти, уларнинг қ исмлари, паррандалар ва судралиб юрувчи ҳ айвонларнинг тухумлари, бали қ ларнинг увулдири ғ и, овчилик ўлжалари ҳ амда белгиланган тартибда тутилган ҳ айвонларнинг ўзи.

II. Ҳ АЙВОНОТ ДУНЁСИ ОБЪЕКТЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ

5. Қ уйидагилар ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш турлари ҳ исобланади:

ов қ илиш (спорт, ҳ аваскорлик ва саноат ма қ садида);

бали қ овлаш (спорт, ҳ аваскорлик ва саноат ма қ садида);

ҳ айвонот дунёсидан илмий, тиббий, маданий-маърифий, тарбиявий ва эстетик ма қ садларда фойдаланиш;

ҳ айвонлар фаолиятининг фойдали хусусиятларидан фойдаланиш;

ҳ айвонлардан уларнинг фаолияти ма ҳ сулотларини олиш ма қ садида фойдаланиш;

кўпайтириш, илмий тад қ и қ отлар ўтказиш, намойиш қ илиш ҳ амда тижорат ма қ садларида тут қ унликда са қ лаш (питомникларда, ҳ айвонот бо ғ ларида ва ҳ оказо);

зоология коллекциялари барпо этиш;

ёввойи ҳ айвонлар сонини тартибга солиш, уларни мослаштириш ва қ айта мослаштириш;

тиббиёт, уй ҳ айвонларининг ўлат касалликларига қ арши, санитария-эпидемиология ва ветеринария ма қ садларида фойдаланиш.

Қ онун ҳ ужжатларида ҳ айвонот дунёсидан фойдаланишнинг бош қ а турлари ва усуллари ҳ ам назарда тутилиши мумкин.

6. Ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш умумий ва махсус фойдаланиш тартибида амалга оширилади.

Ҳ айвонот дунёсидан умумий фойдаланиш жисмоний шахслар томонидан ҳ айвонларни яшаш му ҳ итидан ажратиб олмасдан ва ҳ айвонларга зарар етказмасдан амалга оширилади. Шунингдек барча табиий сув ҳ авзаларида 5 килограммгача ва овчилик-бали қ овлаш хўжаликларига рўйхатдан ўтказилган табиий сув ҳ авзаларида 10 килограммгача ми қ дорда бали қ ларни спорт ва ҳ аваскорлик тарзида овлаш ҳ ам умумий фойдаланишга тегишли бўлади. Ҳ айвонот дунёси объектларидан умумий фойдаланиш бепул амалга оширилади.

Бали қ ларни спорт ва ҳ аваскорлик тарзида овлаш:

ушбу бандда белгиланган ми қ дорларда бали қ овлашнинг белгиланган қ оидаларига риоя қ илган ҳ олда барча сув ҳ авзаларида рухсат берилади;

қ ўри қ хоналар ҳ удудида, бош қ а қ ўри қ ланадиган ҳ удудларда овлаш та қ и қ ланади (уларнинг низомларига мувофи қ );

бали қ питомниклари ва ҳ авза хўжаликлари ҳ удудида эса – маъмуриятнинг розилиги билан овлашга рухсат берилади.

7. Умумий фойдаланишга тегишли бўлмаган ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш махсус фойдаланиш ҳ исобланади. Махсус фойдаланиш рухсатномалар асосида тўлов эвазига амалга оширилади.

Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланганлик учун тўлов ҳ айвонот дунёсидан фойдаланувчиларни ёввойи ҳ айвонларни ва уларнинг яшаш му ҳ итини му ҳ офаза қ илиш тадбирларини бажаришдан, биотехника тадбирларини ўтказишдан озод этмайди.

Му ҳ офаза қ илинадиган табиий ҳ удудларда ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ амалга оширилади.

8. Ўзбекистон Республикаси ҳ удудида яшайдиган ва рўйхатдан ўтказилган хорижий фу қ аролар ҳ айвонот дунёсидан умумий асосларда фойдаланиш ҳ у қ у қ ига эгадир.

III. Ҳ АЙВОНОТ ДУНЁСИДАН УМУМИЙ

9. Ҳ айвонот дунёсидан махсус фойдаланиш, унинг ма қ садларидан қ атъи назар, фа қ ат махсус ваколатли органлар томонидан бериладиган рухсатномалар асосида амалга оширилади. Рухсатномалар Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан келишув бўйича Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан тасди қ ланадиган ва та қ симланадиган пулли квоталар асосида берилади, қ онун ҳ ужжатларида назарда тутилган ҳ оллар бундан мустасно.

Чет эл фу қ аролари томонидан ҳ айвонот дунёсининг Ўзбекистон Республикаси Қ изил китобига киритилган айрим турларини овлашни ташкил этиш ва овлаш тартиби Вазирлар Ма ҳ камасининг ало ҳ ида қ арори билан белгиланади.

10. Ҳ айвонот дунёси объектларидан махсус фойдаланишга рухсатномалар:

Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган камёб ва йў қ олиб кетиш хавфи остидаги ҳ айвонларни табиий яшаш му ҳ итидан ажратиб олишга – Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камаси томонидан;

ўрмон фонди (Давлат ўрмон фонди) ерларида – Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси органлари томонидан ажратиладиган квоталар асосида Ўзбекистон Республикаси Қ ишло қ ва сув хўжалиги вазирлиги ҳ узуридаги Ўрмон хўжалиги бош бош қ армаси томонидан;

овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритувчи юридик шахслар томонидан – белгиланган квоталар доирасида фа қ ат уларга бириктирилган ҳ удудда;

Ўзбекистон Республикасининг барча ҳ удудида – Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан берилади.

11. Ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш учун рухсатнома олиш учун буюртманомалар:

ўрмон фонди (Давлат ўрмон фонди) ерларида ҳ айвонот дунёси объектларини тутиш (отиш, овлаш)га Ўзбекистон Республикаси Қ ишло қ ва сув хўжалиги вазирлиги ҳ узуридаги Ўрмон хўжалиги бош бош қ армасига;

фа қ ат уларга бириктирилган ҳ удудларда овчилик-бали қ чилик хўжаликларида белгиланган квоталар доирасида ҳ айвонот дунёсидан фойдаланишга – овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритувчи юридик шахсларнинг тегишли бош қ арув органларига;

қ олган ҳ олларда – Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасига берилади.

12. Ёввойи ҳ айвонларни илмий, тиббий, маданий-маърифий ма қ садларда ва бош қ а ма қ садларда тутишга рухсатномалар та қ дим этилган буюртманомалар асосида берилади, уларда қ уйидагилар кўрсатилади:

ёввойи ҳ айвонларни тутадиган юридик шахс (ташкилот)нинг номи, унинг реквизитлари, жисмоний шахснинг фамилияси ва исми, паспортига ёки шахсини тасди қ ловчи ҳ ужжатга оид маълумотлар;

тутишнинг ма қ садлари ва усуллари;

турлар бўйича ҳ айвонлар сони;

тутиш қ уроллари ва сузиш воситалари (бали қ овлашда);

мўлжалланаётган тутиш жойи (туман, вилоят);

ҳ айвонларни тутиш муддатлари.

Ариза 7 кун мобайнида кўриб чи қ илади. Рухсатнома бериш рад этилган та қ дирда, юридик ёки жисмоний шахс рухсатнома олиш учун буюртманомани такроран бериш ҳ у қ у қ ига эгадир.

Рухсатномаларни беришга буюртманомаларни қ айта кўриб чи қ ишда илгари ушбу рухсатномани беришни рад этиш тў ғ рисидаги билдиришномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича рухсатнома беришни рад этишга йўл қ ўйилмайди.

13. Ёввойи ҳ айвонларни спорт- ҳ аваскорлик ва саноат ма қ садларида тутишга рухсатнома та қ дим этилган буюртманомалар асосида берилади, унда қ уйидагилар кўрсатилади:

ёввойи ҳ айвонларни тутадиган юридик шахс (ташкилот)нинг номи, унинг реквизитлари, жисмоний шахснинг фамилияси ва исми, паспортига ёки шахсини тасди қ ловчи ҳ ужжатга оид маълумотлар;

ҳ айвонларни тутиш ма қ садлари;

овчилик-бали қ чилик хўжаликлари ёки бош қ а маъмурий ҳ удудлар бўйича турларига кўра ҳ айвонлар сони;

ҳ айвонларни тутиш муддатлари;

ҳ айвонларни тутиш жойи;

илмий ташкилотлар ва табиатни му ҳ офаза қ илиш органлари томонидан тасди қ ланган ҳ айвонларнинг сўралаётган турлари сони тў ғ рисидаги маълумотлар;

табиатни му ҳ офаза қ илиш органлари томонидан тасди қ ланган ўтган йили тутилган ҳ айвонлар сони ( ҳ айвонларнинг турлари ва хўжаликлар бўйича);

амалга ошириладиган му ҳ офаза қ илиш ва кўпайтириш тадбирлари ҳ ажмлари;

агар уларни Ўзбекистон таш қ арисига олиб чи қ иш мўлжалланаётган бўлса, ҳ айвонларни ва уларнинг ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотларини етказиб беришга шартномалар (контрактлар) мавжудлиги тў ғ рисидаги маълумотлар.

Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган ёввойи ҳ айвонларни табиатдан исталган шаклда ажратиб олишга рухсатнома олиш учун буюртманомага Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосаси илова қ илинади.

Буюртманома 7 кун мобайнида кўриб чи қ илади. Рухсатнома бериш рад этилган та қ дирда юридик ёки жисмоний шахс рухсатнома олиш учун буюртманомани такроран бериш ҳ у қ у қ ига эгадир.

Рухсатномаларни беришга буюртманомаларни қ айта кўриб чи қ ишда илгари ушбу рухсатномани беришни рад этиш тў ғ рисидаги билдиришномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича рухсатнома беришни рад этишга йўл қ ўйилмайди.

14. Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган ёввойи ҳ айвонларни табиатдан исталган шаклда ажратиб олишга буюртманомалар Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан 15 кун мобайнида кўриб чи қ илади. Кўриб чи қ иш натижалари бўйича Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган ёввойи ҳ айвонларни табиатдан исталган шаклда ажратиб олишга рухсатнома бериш тў ғ рисидаги та қ димномани Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг хулосаси илова қ илинган ҳ олда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камасига киритади. Рухсатнома бериш рад этилиши учун асос мавжуд бўлган та қ дирда Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси бу ҳ а қ да аризачига маълум қ илади.

Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камасининг қ арори асосида 10 кун мобайнида тегишли рухсатномани расмийлаштиради ва беради.

15. Фу қ аролар томонидан спорт- ҳ аваскорлик ови ва бали қ овлаш овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритувчи юридик шахсларнинг рухсатномалари бўйича фа қ ат уларга бириктирилган ҳ удудларда – овчилик-бали қ чилик хўжаликларида амалга оширилади.

16. Ҳ айвонот дунёсидан махсус фойдаланишга рухсатнома фа қ ат мазкур Низомга 1-иловага мувофи қ қ иймат тўлангандан кейин берилади.

17. Ҳ айвонот дунёсидан махсус фойдаланишга – ёввойи ҳ айвонларни тутиш (отиш, овлаш)га рухсатнома Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан тасди қ ланадиган ҳ исобга олиш ра қ амига ва ҳ имояланганлик даражасига эга бўлган белгиланган намунадаги махсус бланкаларда берилади. Рухсатномалар бланкалари қ атъий ҳ исобот бериладиган бланкалар ҳ исобланади ва белгиланган тартибда са қ ланади.

Ҳ айвонот дунёсидан махсус фойдаланиш учун юридик ва жисмоний шахсларга рухсатномалар берилиши махсус дафтарда қ айд этилади, унда фойдаланувчи, тутиш жойи ва тутишга рухсат берилган ҳ айвонлар сони, ҳ айвонларни тутиш муддатлари тў ғ рисидаги маълумотлар кўрсатилади.

18. Қ уйидаги ҳ олларда:

буюртманомада кўрсатилган ҳ айвонларнинг турларини тутишга квота мавжуд бўлмаганда;

ҳ айвонларни та қ и қ ланган жойларда, та қ и қ ланган ва қ тда ёки та қ и қ ланган усулда тутишга буюртманома та қ дим этилганда;

табиатни му ҳ офаза қ илиш органларига тутиш сўралаётган ҳ айвонлар сони тў ғ рисидаги маълумотлар ва илгари берилган рухсатнома (квота) бўйича тутилган ҳ айвонлар тў ғ рисидаги маълумотлар та қ дим этилмаганда;

тутилиши мўлжалланаётган ҳ айвонлар сони қ иймати тўланмаганда;

тутилган ҳ айвонларни узо қ ва қ т тутиб туриш учун шарт-шароитлар мавжуд бўлмаганда;

қ онун ҳ ужжатларда назарда тутилган бош қ а ҳ олатларда рухсатнома бериш рад этилиши мумкин.

Рухсатномаларни беришга буюртманомаларни қ айта кўриб чи қ ишда илгари ушбу рухсатномани беришни рад этиш тў ғ рисидаги билдиришномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича рухсатнома беришни рад этишга йўл қ ўйилмайди.

Рухсатнома берилиши рад этилганлиги тў ғ рисидаги қ арор юзасидан қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ ю қ ори органларга ёки судга шикоят қ илиниши мумкин.

19. Тайёрлаш ва спорт- ҳ аваскорлик ма қ садларида ёввойи ҳ айвонларни тутишга рухсатнома олишда ёввойи ҳ айвонларни му ҳ офаза қ илиш ва кўпайтириш, сонини ҳ исобга олиш ҳ амда тутилган ҳ айвонларни ҳ исобга олиш тадбирларини амалга оширадиган шахслар устуворлик ҳ у қ у қ идан фойдаланадилар.

20. Рухсатнома олган шахс уни фойдаланиш учун бош қ а шахсга бериш ҳ у қ у қ ига эга эмас. Айбдор шахслар (рухсатномани берган ва қ абул қ илган шахслар) қ онун ҳ ужжатларга мувофи қ жавоб берадилар.

21. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланишга рухсатнома олган юридик ва жисмоний шахс (ма қ садлардан қ атъи назар):

рухсатноманинг амал қ илиш муддати тамом бўлгандан кейин, биро қ 10 кунлик муддатдан кечикмай, рухсатномани уни берган органга ундан фойдаланганлик тў ғ рисидаги қ ис қ ача ҳ исобот билан биргаликда қ айтаришга;

рухсатномада кўрсатилган барча талабларга риоя қ илишга мажбурдир.

Рухсатномага ўзбошимчалик билан бирон-бир тузатиш ва қ ўшимчалар киритиш та қ и қ ланади.

22. Ҳ айвонларни спорт- ҳ аваскорлик овида ёки бали қ овида тутган жисмоний шахс овчилик-бали қ чилик ма ҳ сулотларини ўз хо ҳ ишига кўра тасарруф этишга ҳ а қ лидир.

Овчилик ма ҳ сулоти сотилган та қ дирда, жисмоний шахс ҳ айвонларни тутишнинг қ онунийлигини тасди қ ловчи ҳ ужжатларнинг нусхасига, шунингдек қ онун ҳ ужжатларида белгиланган бош қ а ҳ ужжатларга эга бўлиши шарт.

23. Рухсатнома унда кўрсатилган муддат мобайнида ҳ а қ и қ ийдир. Рухсатнома бир календарь йилдан орти қ бўлмаган муддатга берилади.

Тутилган ёввойи ҳ айвонлардан рухсатномада кўрсатилган ма қ садларга мувофи қ фойдаланилади.

24. Қ онун ҳ ужжатлари талабларига, мазкур Низомга, шунингдек ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш ҳ у қ у қ ини берувчи рухсатномаларда баён қ илинган талабларга риоя этилиши учун номига рухсатнома берилган юридик ва жисмоний шахслар жавоб берадилар. Йўл қ ўйилган бузилишлар учун рухсатнома олиб қ ўйилади, қ онунни бузувчига нисбатан эса амалдаги қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ чоралар қ ўлланилади.

25. Овчилик хўжалигига, инсоннинг хўжалик фаолиятига зарар етказаётган ҳ айвонлар уларга бириктирилган ер майдонларида овчилик-бали қ чилик хўжаликларининг овчилари ва ёлланган овчилари ҳ амда овчилар ва фу қ ароларнинг махсус бригадалари томонидан, ов мавсумидан таш қ ари, рухсатномалар бўйича, шунингдек Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан белгиланадиган тартибда тутилади.

IV. ХОРИЖИЙ ФУ Қ АРОЛАР ТОМОНИДАН

ОВ Қ ИЛИШ ТАРТИБИ

26. Ёввойи ҳ айвонларни овлаш учун Ўзбекистон Республикасига келадиган хорижий фу қ ароларга фойдаланиш ҳ у қ у қ и Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг рухсатномаси асосида қ уйидаги тартибда берилади:

ов қ илиш ва бали қ овлаш учун хорижий фу қ ароларнинг Ўзбекистон Республикасига келиши, бу ерда бўлиши ва Ўзбекистон Республикасидан кетиши қ онун ҳ ужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади;

ов қ илиш учун буюртманома, шунингдек ҳ авонот дунёсидан фойдаланиш учун тўлов тўланганлиги тў ғ рисидаги ҳ ужжат хорижий фу қ ароларга рухсатнома бериш учун асос ҳ исобланади, хорижий фу қ аронинг ўзи ёки унинг манфаатларини ифодаловчи шахс томонидан жўнатиладиган мазкур буюртманомада овланадиган ҳ айвонлар турлари ва ов қ илиш муддатлари кўрсатилади;

овлаш учун ов қ уролидан фойдаланувчи хорижий фу қ аро қ уроллар ва ў қ -дориларни республикага олиб кириш учун Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг рухсатномасини олиши зарур.

27. Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган ҳ айвонот дунёси объектлари айрим турларини, шу жумладан тувдо ғ қ ушини овлаш учун Ўзбекистон Республикасига келадиган хорижий фу қ ароларга фойдаланиш ҳ у қ у қ и қ онун ҳ ужжатларида белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камасининг қ арори асосида берилади.

28. Тувдо ғ қ ушини овлашда республиканинг бутун ҳ удуди бўйича ало ҳ ида Низом билан чеклашлар белгиланади.

29. Хорижий фу қ ароларнинг ов қ илиши Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси назорати остида амалга оширилади.

30. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш учун тўловлар ушбу Низомга 1-иловага мувофи қ ундирилади. Рухсатномалар мазкур тўловлар тўлангандан кейин берилади. Ёввойи ҳ айвонларни овлаганлик учун тўловлардан тушган мабла ғ лар белгиланган тартибда сарфланади.

31. Овлаш ва қ тида яраланган ҳ айвонлар овланган ҳ айвонларга тенглаштирилади.

32. Овланган ҳ айвонларни, уларнинг қ исмларини, ўлжаларни ва шу кабиларни республикадан олиб чи қ иб кетишга рухсатнома ҳ айвонот дунёсидан фойдаланишга рухсатнома ҳ амда табиатни му ҳ офаза қ илиш бўйича ваколатли давлат инспектори ва овчи томонидан имзоланган овланган ҳ айвонлар тў ғ рисидаги далолатнома асосида берилади.

V. Ҳ АЙВОНОТ ДУНЁСИ ОБЪЕКТЛАРИНИ,

УЛАРНИНГ Қ ИСМЛАРИНИ ЎЗБЕКИСТОН

РЕСПУБЛИКАСИГА ОЛИБ КИРИШ ВА УНИНГ

ТАШ Қ АРИСИГА ОЛИБ ЧИ Қ ИШ ТАРТИБИ

33. Ёввойи ҳ айвонлар, уларнинг қ исмлари, зоология коллекциялари, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари, ўлжалар, тулумларни Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва унинг таш қ арисига олиб чи қ иш Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан бериладиган рухсатномалар бўйича амалга оширилади.

34. Қ изил китобга киритилган ёввойи ҳ айвонларни, шу жумладан питомникларда етиштирилган ҳ айвонларни кўчириш ма қ садида Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва унинг таш қ арисига олиб чи қ ишга рухсатнома Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан келишган ҳ олда Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан берилади.

35. Ёввойи ҳ айвонлар, уларнинг қ исмлари, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари, зоология коллекциялари, ўлжалар, тулумларни олиб кириш ва олиб чи қ ишга рухсатнома юридик ва жисмоний шахсларга берилган ариза асосида рухсатнома берилганлиги учун ҳ а қ ундирилгандан кейин берилади. Аризада қ уйидагилар кўрсатилади:

юридик шахс (ташкилот)нинг номи, жисмоний шахснинг фамилияси ва исми;

олиб чи қ иш (мамлакат, ша ҳ ар) ёки олиб кириш жойи;

турлар бўйича олиб чи қ иладиган ёки олиб кириладиган ҳ айвонларнинг (уларнинг қ исмлари, ўлжалар, тулумлар, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари ва ҳ оказо) сони. Зоология коллекцияларини олиб чи қ ишда экспонатлар ҳ ар бир турининг нусхалари сони кўрсатилади;

олиб чи қ иш учун асос – ҳ айвон қ онуний сотиб олинганлиги ёки тутилганлигини тасди қ ловчи ҳ ужжат ( қ онуний тутишга рухсатноманинг тартиб ра қ ами, бош қ а ҳ ужжатлар), зоология коллекциясининг Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш органларида ҳ исобга олинганлиги тў ғ рисидаги ҳ ужжат.

36. Ёввойи ҳ айвонлар, уларнинг қ исмлари, зоология коллекциялари, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари, ўлжалар, тулумлар олиб кирилиши – олиб чи қ илишига рухсатнома бериш тў ғ рисидаги ариза ўн беш кун муддатда кўриб чи қ илади. Рухсатнома бериш рад этилган та қ дирда аризачи судга мурожаат қ илиш ҳ у қ у қ ига эгадир.

Ю қ орида кўрсатилган ҳ ужжатларнинг та қ дим этилмаслиги рухсатнома бериш рад этилиши учун асос бўлиши мумкин.

Рухсатнома бериш тў ғ рисидаги аризани қ айта кўриб чи қ ишда илгари ушбу рухсатномани беришни рад этиш тў ғ рисидаги билдиришномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича рухсатнома беришни рад этишга йўл қ ўйилмайди.

37. Ўзбекистон Республикасига но қ онуний олиб кириш ёки унинг таш қ арисига олиб чи қ ишга Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг махсус рухсатномасисиз уринишлар пайтида ушланган ёввойи ҳ айвонлар, уларнинг қ исмлари, зоология коллекциялари, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари ва улардан ҳ осил бўлган ма ҳ сулотлар, ўлжалар, тулумлар олиб қ ўйилади.

Олиб қ ўйилган ҳ айвонлардан келгусида фойдаланиш тў ғ рисидаги қ арор Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан келишган ҳ олда Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан қ абул қ илинади.

38. Ҳ айвонот дунёси объектларини республикадан таш қ арига олиб чи ққ анлик учун:

Ўзбекистон Республикаси Қ изил китобига киритилган битта ёввойи ҳ айвон, унинг қ исмлари, тулум, ўлжа, ҳ айвоннинг териси, бир жуфт шох, битта шох учун – мазкур ёввойи ҳ айвонни тутишга рухсатнома қ ийматининг 5 фоизи ми қ дорида;

бош қ а ёввойи ҳ айвонлар учун – ёввойи ҳ айвоннинг мазкур турини тутишга рухсатнома қ ийматининг 2 фоизи ми қ дорида тўлов назарда тутилади.

Ёввойи ҳ айвонлар, уларнинг қ исмлари, зоология коллекциялари, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари, ўлжалар, тулумлар республикага олиб кирилганлиги учун тўлов ундирилмайди.

39. Ёввойи ҳ айвонларни олиб кириш ва олиб чи қ ишга рухсатнома Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан тасди қ ланган белгиланган намунадаги бланкаларда берилади.

40. Рухсатнома бланкалари қ атъий ҳ исобот бериладиган бланкалар ҳ исобланади ва белгиланган тартибда са қ ланади. Берилган рухсатномалар махсус дафтарда рўйхатдан ўтказилади.

VI. ЙЎ Қ БЎЛИБ КЕТИШ ХАВФИ ОСТИДАГИ

ЁВВОЙИ ФАУНА ВА ФЛОРА ТУРЛАРИ БИЛАН

ХАЛ Қ АРО САВДО Қ ИЛИШ ТЎ Ғ РИСИДАГИ

КОНВЕНЦИЯГА (CITES) КИРУВЧИ Ҳ АЙВОНЛАР

ТУРЛАРИ НАМУНАЛАРИНИ ОЛИБ КИРИШ

ВА ОЛИБ ЧИ Қ ИШГА РУХСАТНОМАЛАРНИ

РАСМИЙЛАШТИРИШ ВА БЕРИШ

41. Йў қ бўлиб кетиш хавфи остидаги ёввойи фауна ва флора турлари билан хал қ аро савдо тў ғ рисидаги Конвенция (CITES)нинг I, II ва III иловаларига кирувчи ҳ айвонлар турлари намуналарини Ўзбекистон ҳ удудидан олиб чи қ иш ва Ўзбекистон ҳ удудига олиб кириш учун белгиланган намунадаги рухсатнома юридик ва жисмоний шахсларга CITESнинг Ўзбекистон Республикасидаги Маъмурий органи (Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг Давлат биология назорати) томонидан берилади.

42. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Зоология институти “Ботаника” илмий-ишлаб чи қ ариш бирлашмаси CITESнинг Ўзбекистон Республикасидаги илмий органи ҳ исобланади. Унинг функциясига қ уйидагилар киради:

I, II ва III иловаларига киритилган фауна турлари намуналарини олиб кириш ва олиб чи қ иш масалалари юзасидан Маъмурий органга масла ҳ атлар бериш;

фауна турлари намуналари экспорти-импорти бўйича хулосалар бериш;

фауна турлари намуналарини қ абул қ илишга давлатнинг тайёрлиги тў ғ рисида хулосалар бериш;

ҳ айвонларни са қ лаш шароитлари бўйича хулосалар бериш;

коллекциялар ва питомникларни рўйхатдан ўтказиш бўйича хулосалар бериш.

43. CITES Конвенцисининг I, II ва III иловаларига киритилган намуналарни олиб кириш-олиб чи қ ишга (экспорт, қ айта экспорт, импорт) CITESнинг рухсатномасини расмийлаштириш учун CITESнинг Маъмурий ва Илмий органларига ариза та қ дим этиш зарур. Аризада қ уйидагилар кўрсатилади:

экспорт, қ айта экспорт, импортнинг ма қ сади (тижорат операциялари, илмий тад қ и қ отлар, ҳ айвонот бо ғ лари ва музейлар ўртасида айирбошлаш, овчилик ўлжалари, ҳ адя ва бош қ алар);

ҳ айвоннинг рус ва лотин тилларида тўли қ номи кўрсатилган ҳ олдаги тури;

намунанинг тавсифи (тирик ҳ айвонлар, ҳ айвоннинг териси, тулуми, танаси, суяги, шохи, сўйло қ тиши, қ они, увулдири ғ и, шунингдек буюмлари ва бош қ алар; тирик ҳ айвонлар учун – жинси ва ёши, идентификацияловчи белгилар мавжудлиги);

намуналарнинг сони ёки о ғ ирлиги;

намунанинг келиб чи қ иши (табиатдан ажратиб олинган, сунъий шароитларда урчитилган ёки ўстирилган ёки қ андай ҳ ужжатлар асосида бош қ а мамлакатдан импорт қ илинган, мусодара қ илинган, сотиб олинган, ҳ адя ёки мерос сифатида олинган ва ҳ оказо);

намуналарни олиб кириш ёки олиб чи қ ишнинг режалаштирилаётган муддатлари ва божхона пункти, транспорт воситалари ва йўналиш схемаси;

тирик ҳ авонларни транспортда ташиш CITES қ оидаларига ва ҳ аво транспортида ташилган та қ дирда эса – тирик ҳ айвонларни транспортда ташиш (ИАТА) қ оидаларига мувофи қ амалга оширилишини тасди қ ловчи ҳ ужжат;

экспорт қ илувчи ( қ айта экспорт қ илувчи) ва импорт қ илувчининг рус ва инглиз тилларидаги юридик манзили (жисмоний шахслар учун – уй манзили, паспортига оид маълумотлар), уларнинг телефонлари ва факслари.

44. Қ уйидагилар намуналарни тутиш, сотиб олиш, тасарруф этиш ёки уларга эгалик қ илишнинг қ онунийлигини тасди қ лайдиган ҳ ужжатлар ҳ исобланади:

намунани тасарруф этиш ёки ундан фойдаланиш ҳ у қ у қ ини берувчи ишончнома;

ҳ айвонот дунёси объектларини тутишга берилган рухсатнома нусхаси;

сув биология ресурсларини тутишга берилган рухсатнома нусхаси;

ота-онаси тў ғ рисидаги маълумотлар иккинчи авлодигача, зарурат бўлганда эса ундан олдинги авлодигача кўрсатилган ҳ олда ту ғ илган санаси ва жойи, зот тартиб ра қ ами ва ла қ аблари кўрсатилган ҳ айвонлар зоти дафтаридан кўчирма;

агар намуна савдо шохобчасидан сотиб олинган бўлса – товар чеки;

мулкчилик ҳ у қ у қ ини ва/ёки олди-сотди шартномасини, васиятнома, ҳ адя шартномасини тасди қ ловчи бирламчи юридик ҳ ужжатлар;

ваколатли органларнинг намуналарни мусодара қ илиш тў ғ рисидаги қ арори ва/ёки CITESнинг Ўзбекистондаги Маъмурий органининг мусодара қ илишга сертификати;

музейларнинг ва коллекция қ илиш билан шу ғ улланувчи бош қ а ташкилотларнинг инвентарь дафтарларидан кўчирма;

агар экспорт қ илувчи мамлакат CITES Томони ҳ исобланмаса, экспорт қ илувчи мамлакат CITES Маъмурий органининг ёхуд ваколатли давлат органи рухсатномасининг асл нусхаси.

45. Истисно ҳ олларда, ҳ айвонлар са қ ланишини таъминлаш зарурлигидан ва Конвенция талабларига риоя қ илиш зарурлигидан келиб чи қ иб CITESнинг Ўзбекистон Республикасидаги Маъмурий органи олиб кириш-олиб чи қ ишга тегишли қ ўшимча ахборотни сўраши мумкин.

46. CITESнинг Ўзбекистон Республикасидаги Маъмурий органи аризани ва унга илова қ илинган ҳ ужжатларни кўриб чи қ ади, CITES назарда тутган ҳ олларда эса CITES Котибияти билан масла ҳ атлашади ва 30 кун мобайнида рухсатномани расмийлаштиради ёхуд асосланган рад жавобини юборади.

Рухсатнома 6 ойгача муддатга, кўчма кўргазмалар ва цирклар учун – 12 ойгача муддатга берилади.

Рухсатнома бериш белгиланган тартибда тўлов эвазига амалга оширилади.

47. Ҳ ар бир рухсатнома белгиланган намунадаги бланкада тўрт нусхада расмийлаштирилади, унинг биринчи нусхасида ҳ имоя маркаси бўлади, ваколат берилган мансабдор шахс томонидан имзоланади ва CITESнинг Маъмурий органи му ҳ ри билан тасди қ ланади. Намуналарнинг ҳ ар бир туркуми учун ало ҳ ида рухсатнома расмийлаштирилади.

48. Рухсатноманинг расмийлаштирилган нусхалари аризачига рухсатномаларни бериш журналида тилхат билан уч нусхада берилади ёхуд тўлов тасди қ лангандан кейин почта ор қ али юборилади.

49. Намуналарни олиб чи қ иш кўрсатилган муддатларда ва рухсатномада кўрсатилган божхона шохобчаси ор қ али амалга оширилади.

Ҳ имоя маркаси бўлган рухсатноманинг асл нусхаси намуна билан бирга бўлади.

Олиб кирилган намуналарда CITES рухсатномасининг асл нусхаси CITES Маъмурий органига та қ дим этилади ва ҳ ужжатлар йи ғ мажилдида са қ ланади.

50. Агар бирор сабаб билан рухсатномадан кўрсатилган муддатларда фойдаланилмаса, у CITESнинг Маъмурий органига қ айтарилиши шарт.

VII. ОВЧИЛИК ВА БАЛИ Қ ЧИЛИК

51. Спорт- ҳ аваскорлик ҳ амда саноат ма қ садида овлаш ва бали қ овлашга рухсат берилган ёввойи ҳ айвонларнинг яшаш ва юриш жойи бўлган барча ерлар, сувлар ва ўрмонлар ов қ илинадиган ва бали қ тутиладиган жойлар ҳ исобланади.

Саноат ма қ садларида сув ҳ айвонлари ва ўсимликларини овлаш учун фойдаланилаётган ёки фойдаланилиши мумкин бўлган ёхуд бали қ ларни кўпайтириш учун а ҳ амиятга эга бўлган барча сув ҳ авзалари (денгиз, дарёлар, кўллар, сув омборлари, каналлар ва бош қ а сув ҳ авзалари) бали қ чилик хўжаликлари ҳ исобланади.

52. Қ уйидагилар овчилик-бали қ овлаш жойлари ҳ исобланмайди:

а ҳ оли пунктлари ерлари;

табиатни қ ўри қ лаш, со ғ ломлаштириш, рекреацион ва тарихий-маданий вазифаларни бажарувчи ерлар;

ша ҳ арлар атрофидаги яшил зоналар;

корхоналар атрофидаги санитария- ҳ имоя зоналари;

сув олиш иншоотларининг ҳ имоя зоналари;

аэродромлар ва аэродром атрофи зоналари;

ҳ осили йи ғ иштириб олингунга қ адар қ ишло қ хўжалиги ма қ садларида фойдаланиладиган ерлар;

тў ғ онлар, сув айиргичлар, кўприклардан, бали қ питомниклари, ҳ овуз ва бош қ а маданий бали қ чилик хўжаликлари чегараларидан 200 метрли полоса ёки ушбу объектларни қ ўри қ лашнинг муайян режимида белгиланган йиро қ ликдаги полоса.

53. Овчилик-бали қ чилик хўжалиги – му ҳ офаза қ илиш ва урчитиш тадбирлари, ов қ илиш ва бали қ овлаш амалга ошириладиган ҳ удуд участкасининг овчилик жамоаси, муассасаси ёки ташкилотига бириктирилган ишлаб чи қ ариш бирлиги.

54. Овчилик ва бали қ чилик хўжаликлари:

давлат ташкилотлари ихтиёрида бўладиган ҳ амда овчилик ва бали қ чилик ма ҳ сулотлари етиштириш ва тайёрлашга мўлжалланган давлат хўжаликларига;

овчилик фаолияти ўрмон хўжалиги билан бирга қ ўшиб олиб бориладиган ўрмон-овчилик – давлат хўжаликларига;

жамоат бирлашмалари ва бош қ а нодавлат тузилмалар томонидан ташкил этиладиган, шахсий э ҳ тиёжларни қ ондириш ма қ садида жисмоний шахслар томонидан спорт- ҳ аваскорлик ови ва бали қ овлаш учун спорт- ҳ аваскорлик хўжаликларига;

амалдаги қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ ташкил этиладиган хусусий овчилик-бали қ чилик хўжаликларига бўлинади.

55. Овчилик ва бали қ чилик ер майдонларини бириктириш (овчилик-бали қ чилик ер майдонларини овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритиш учун юридик ва жисмоний шахсларга бериш) шартнома билан расмийлаштирилади.

Ўрмон фонди ерларидаги овчилик ва бали қ чилик ер майдонларини бириктириш Ўзбекистон Республикаси Қ ишло қ ва сув хўжалиги вазирлиги ҳ узуридаги Ўрмон хўжалиги бош бош қ армаси томонидан, бош қ а ҳ удудда – Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан амалга оширилади.

56. Овчилик хўжалигини юритиш учун овчилик-бали қ чилик ер майдонларини бириктириш ер эгалари ёки ердан фойдаланувчилардан ерни олиб қ ўймасдан амалга оширилади. Зарурият бўлганда, ер ажратиш масаласи белгиланган тартибда ҳ ал этилади.

Қ уйидагилар овчилик ва бали қ чилик хўжалигини юритиш ҳ у қ у қ ини бериш учун асос ҳ исобланади:

хўжаликни ташкил этиш и қ тисодий жи ҳ атдан асосланган (му ҳ офаза қ илиш ва урчитиш тадбирларини олиб боришга харажатлар ҳ ажми ва ҳ айвонлар сони ҳ исобини юритиш) ва ҳ удуд тавсифланган буюртманома;

Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси томонидан ўтказилган ёввойи ҳ айвонлар сони ҳ исобини юритиш материаллари ва Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси сўровига кўра та қ дим этиладиган ер майдонининг ҳ олати тў ғ рисидаги ахборот;

ҳ удудида хўжаликни ташкил этиш режалаштирилаётган ер эгалари ёки ердан фойдаланувчиларнинг розилиги.

57. Овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритиш ҳ у қ у қ и ўрмон фонди ерларида Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасига ахборот та қ дим этилган ҳ олда овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритувчи ташкилот билан Ўзбекистон Республикаси Қ ишло қ ва сув хўжалиги вазирлиги ҳ узуридаги Ўрмон хўжалиги бош бош қ армаси органлари ўртасида, бош қ а ҳ удудда – Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси билан тузилган шартнома билан расмийлаштирилади.

Шартнома асосий ҳ ужжат ҳ исобланади. Шартномага мувофи қ ҳ айвонот дунёсидан фойдаланилади ҳ амда овчилик ва бали қ чилик хўжалиги юритилади. Шартнома 10 йилгача муддатга тузилади. Шартномада овчилик ва бали қ чилик хўжалигини юритиш муддати, овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритиш масалалари бўйича томонларнинг ҳ у қ у қ ва мажбуриятлари, ёввойи ҳ айвонларни му ҳ офаза қ илиш, урчитиш, сонини ҳ исобга олиш ва тутиладиган ҳ айвонлар ҳ исобини юритиш, овчиликни ташкил этиш тадбирлари ва бош қ а масалалар кўрсатилади.

58. Овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритувчи юридик ва жисмоний шахснинг мажбуриятлари:

фойдаланиш учун қ абул қ илинган овчилик ва бали қ чилик ер майдонини, ҳ айвонот ва ўсимлик дунёсини му ҳ офаза қ илиш;

ёввойи ҳ айвонларни са қ лаш ва сонини кўпайтиришга, ёввойи ҳ айвонларнинг яшаш му ҳ итини са қ лаб қ олишга, бош қ а биотехника тадбирларига йўналтирилган илмий асосланган тадбирлар ўтказиш;

белгиланган методикаларга мувофи қ , махсус тайёрланган ва ў қ итилган одамларнинг кучи билан ёввойи ҳ айвонлар сони ҳ исобини ўз ва қ тида олиб бориш;

тутиладиган ёввойи ҳ айвонлар ҳ исобини юритиш;

ёввойи ҳ айвонларнинг нобуд бўлишига (ов қ илиш ва бали қ овлаш ҳ олатларидан таш қ ари) ва ер майдонларининг ёмонлашувига йўл қ ўймайдиган усуллар билан овчилик ва бали қ чилик хўжалигини юритиш;

овчилик ва бали қ чилик хўжаликларини чегара тўсинлари, аншлаглар ва кўрсаткичлар, хўжалик тў ғ рисида тўли қ ахборот берилган харита-схема билан таъминлаш;

ён ғ ин хавфсизлиги чораларига риоя этиш;

овчилик ва бали қ чилик хўжалигини юритиш билан бо ғ ли қ ахборотларни табиатни му ҳ офаза қ илиш органларига ўз ва қ тида та қ дим этиш;

ҳ ар йили ов бошлангунга қ адар табиатни му ҳ офаза қ илиш ма ҳ аллий органларини ани қ хўжаликларда ёки ҳ удудда ёввойи ҳ айвонларни тутишга берилган рухсатномалар сони тў ғ рисида хабардор қ илиш;

ҳ ар йили Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг ма ҳ аллий органларига ёввойи ҳ айвонлар сони ва уларнинг турлари таркиби, тутилган ҳ айвонларнинг сон ва турлари таркиби, биотехник, урчитиш ва му ҳ офаза қ илиш тадбирлари ўтказилганлиги тў ғ рисидаги ҳ исоботни та қ дим этиш;

ўз зиммасига олинган мажбуриятларни бажариш.

59. Овчилик ёки бали қ чилик хўжалигини юритувчи юридик шахслар ўз ваколатларига мувофи қ қ уйидаги ҳ у қ у қ ларга эгадир:

жисмоний шахсларга белгиланган квоталар доирасида ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланишга рухсатнома бериш;

белгиланган квоталар доирасида саноат ма қ садларида ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш учун юридик шахслар ва фу қ аролар билан шартномалар тузиш;

берилган квотага (рухсатномага) мувофи қ тутилган овчилик ва бали қ чилик ма ҳ сулотларини қ айта ишлаш ҳ амда санитария талабларига риоя қ илган ҳ олда ҳ айвонот дунёси объектларидан буюмлар ишлаб чи қ ариш;

ов қ илиш ва бали қ овлаш ма ҳ сулотларини уларни тутишнинг қ онунийлигини ёки сотиб олинишини, ма ҳ сулотнинг сифат сертификатини тасди қ ловчи ҳ ужжатлар мавжуд бўлган та қ дирда ҳ окимликлар томонидан махсус ажратилган жойларда сотиш;

ов қ илиш ва бали қ овлаш ма ҳ сулотларидан, ҳ айвонот дунёси объектларидан тайёрланган буюмлардан фойдаланиш ва уларни сотиш;

сунъий равишда етиштирилган ҳ айвонлардан, улардан ов қ илиш учун фойдаланилган та қ дирда эса – Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси билан келишган ҳ олда ўз хо ҳ ишига кўра фойдаланиш;

табиатни му ҳ офаза қ илиш органларига ов қ илиш қ оидалари бўйича таклифлар та қ дим этиш;

ҳ айвонларни, шу жумладан бали қ ларни тутишни белгиланган тартибда амалга ошириш.

60. Овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритиш ҳ у қ у қ и қ уйидаги ҳ олларда тўхтатилади:

ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатлари бузилганда;

овчилик-бали қ чилик хўжалигини юритиш рад этилганда;

фойдаланишнинг белгиланган муддати тамом бўлганда;

фойдаланиш ҳ у қ у қ и берилган юридик шахс тугатилганда;

ҳ айвонот дунёсидан фойдаланишнинг белгиланган қ оидалари бажарилмаганда;

ҳ айвонот дунёсидан бош қ а ма қ садларда фойдаланилганда;

шартнома мажбуриятлари бажарилмаганда;

ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ у қ у қ и ўзбошимчалик билан бош қ ага берилганда;

қ онун ҳ ужжатларида назарда тутилган бош қ а ҳ олатларда.

61. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ у қ у қ и тўхтатилган та қ дирда овчиликдан фойдаланувчилар томонидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан биргаликда ҳ айвонлар сони ҳ исоби юритилади ва ҳ айвонлар сони шартнома тузилгандаги сонга нисбатан асоссиз равишда пасайтириб юборилган та қ дирда, ҳ айвонот дунёсидан фойдаланувчи мазкур Низомга 1-иловага мувофи қ ҳ айвонларнинг етишмаётган сонини пул ифодасида қ оплайди.

62. Ўзбекистон Республикаси ҳ удудида ов қ илиш ва бали қ овлаш қ оидалари, шу жумладан тутиш нормалари, ов қ илиш (тутиш) қ уролларига қ ўйиладиган талаблар, тутиш муддатлари, ов қ илиш ёки бали қ овлаш та қ и қ ланган жойларни ани қ лаш тартиби, шунингдек ов қ илиш ва бали қ овлаш билан бо ғ ли қ бўлган бош қ а масалалар Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан тасди қ ланади.

VIII. ЁВВОЙИ Ҳ АЙВОНЛАРНИ

ТУТ Қ УНЛИКДА СА Қ ЛАШ

63. Ёввойи ҳ айвонларнинг барча турлари фа қ ат Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан бериладиган рухсатномалар бўйича тут қ унликда са қ ланиши мумкин. Зоология дўконларидан сотиб олинган ёввойи ҳ айвонлар бундан мустасно.

Тут қ унликда са қ лаш – ёввойи ҳ айвонларга улар тор (тўсилган) жойда яшайдиган шароитлар яратиш ( қ афасда, темир панжарали жойда, аквариумда, террариумда, бо ғ ланган ҳ олда са қ лаш ва ҳ оказо).

Хонакилаштирилмайдиган ҳ айвонлар ёввойи ҳ айвонлар ҳ исобланади.

64. Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган ёввойи ҳ айвонларни ҳ амда за ҳ арли ҳ айвонларни ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотларини олиш ма қ садида тут қ унликда са қ лашга фа қ ат Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси билан келишган ҳ олда ташкил этиладиган махсус питомникларда йўл қ ўйилади.

65. Ёввойи ҳ айвонларни са қ лаш ва урчитиш бўйича питомниклар Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасида ҳ исобга қ ўйилади.

Питомник – инсоннинг доимий назорати остида бўлган ва ҳ айвонларни урчитиш учун фойдаланиладиган, ҳ айвонларнинг назорат қ илинадиган ҳ удуддан чи қ иб кетишига тўс қ инлик қ илувчи чегараларга эга бўлган назорат қ илинадиган ҳ удуд (му ҳ ит).

66. Ёввойи ҳ айвонлардан ва питомникларда ўстирилган, CITES Конвенциясининг Иловасига кирадиган ҳ айвонлардан фойдаланишга қ онун ҳ ужжатларига ва CITES Конвенцияси иловаларига мувофи қ йўл қ ўйилади.

Ўзбекистон Республикасининг Қ изил китобига киритилган ва питомникларда ўстирилган ёввойи ҳ айвонлардан фойдаланиш Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг назорати остида амалга оширилади.

67. Ёввойи ҳ айвонларни тут қ унликда са қ лашга, ёввойи ҳ айвонлар са қ ланадиган ва урчитиладиган питомникларни ҳ исобга қ ўйишга рухсатнома олиш учун Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасига ёввойи ҳ айвонлар эгасининг аризаси та қ дим этилиши зарур. Аризада қ уйидагилар кўрсатилади:

юридик шахснинг жойлашган жойи (почта манзили), жисмоний шахснинг манзили, фамилияси ва исми;

ҳ айвонларни са қ лашнинг ма қ сади (кейинчалик табиатга қ ўйиб юбориш учун урчитиш, илмий тад қ и қ отлар, тижорат ма қ садлари ва бош қ алар);

турлари (кичик турлари) ва жинси бўйича сони кўрсатилган ҳ олда ҳ айвонларнинг турлари рўйхати (кичик турлари, агар дурагай бўлса, ота-оналарининг турлари кўрсатилади);

ҳ айвонларнинг келиб чи қ иши (сотиб олиниши);

ҳ айвонларнинг сотиб олинган санаси;

питомникда ҳ айвонларнинг қ айси авлоди мавжудлиги;

ҳ айвонларни са қ лаш шароитлари ( қ афасда, темир панжарали жойда, эркин ва ҳ оказо);

ҳ айвонларнинг белгиси борлиги (тавсифлаш, тартиб ра қ амини кўрсатиш);

ветеринария хизмати мавжудлиги.

Ариза ўн беш кун муддатда кўриб чи қ илади. Рухсатнома бериш рад этилган та қ дирда аризачи ю қ ори ташкилотга ёки судга мурожаат қ илиш ҳ у қ у қ ига эгадир.

Ю қ орида кўрсатиб ўтилган ҳ ужжатлар та қ дим этилмаслиги рухсатнома бериш рад этилиши учун асос бўлиши мумкин.

Рухсатнома бериш тў ғ рисидаги аризани қ айта кўриб чи қ ишда илгари ушбу рухсатномани беришни рад этиш тў ғ рисидаги билдиришномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича рухсатнома беришни рад этишга йўл қ ўйилмайди.

68. Ёввойи ҳ айвонларни тут қ унликда ёки питомникда са қ лашга рухсатнома берилган шахслар ҳ ар йили, 1 январгача, Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасига ўзларидаги ҳ айвонларнинг сони, тур таркиби ва ҳ олати тў ғ рисида ахборот бериши шарт. Ҳ айвон нобуд бўлган та қ дирда, уни са қ лайдиган шахс Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасига унинг нобуд бўлиши сабаби тў ғ рисидаги ветеринария хулосасини та қ дим этиши шарт.

69. Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг рухсатномасисиз тут қ унликда ва питомникларда са қ ланаётган ҳ айвонларни ўзбошимчалик билан табиатга чи қ ариб юбориш та қ и қ ланади.

IX. ЗООЛОГИЯ КОЛЛЕКЦИЯЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШ

70. Коллекция – консервация қ илинган ва тирик зоология объектлари йи ғ индиси. Коллекция тирик ҳ айвонлардан ( ҳ айвонот бо ғ лари, жонли бурчаклар ва ҳ оказо) – ҳ айвонларнинг тулумлари, таналари, терилари, скелетлари, уялари, тухумлари, ҳ аёт фаолияти ма ҳ сулотлари, нам препаратлар, овчилик ўлжалари ва ҳ оказолардан иборат бўлиши мумкин. Ю қ орида санаб ўтилган объектларнинг туркумлаштирилмаган ҳ олда тўпланишига ҳ ар қ андай турдаги коллекция сифатида қ аралади.

Туркумлаштирмаган ҳ олда тўплаш – ишлов берилмаган, коллекция тартиб ра қ амига, ани қ илмий номига ва тўплаш (сотиб олиш) жойига эга бўлмаган тўпланган намуналар.

71. Ёввойи ҳ айвонларни табиатдан ажратиб олиш йўли билан юридик ва жисмоний шахслар томонидан зоология коллекциялари ташкил этилиши ва уларнинг тўлдирилишига фа қ ат Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан бериладиган рухсатномалар бўйича йўл қ ўйилади ва улар мулкчилик шаклларидан қ атъи назар, мажбурий тартибда давлат ҳ исобидан ўтказилади.

72. Зоология коллекцияларини ҳ ар хил ма қ садлар учун Ўзбекистон Республикасидан таш қ арига олиб чи қ иб кетиш Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг рухсатномаси бўйича амалга оширилади.

73. Зоология коллекцияларини давлат ҳ исобига қ ўйиш учун Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасига ариза та қ дим этиш зарур. Аризада қ уйидагилар кўрсатилади:

зоология коллекцияси эгасининг манзили, жисмоний шахснинг фамилияси ва исми;

зоология коллекциясининг келиб чи қ иши;

зоология коллекциясининг таркиби ( ҳ айвонлар турлари, уларнинг қ исмлари, турлар бўйича сони);

зоология коллекцияси консервация қ илиниши тури (танаси, нам препаратлар, тулум ва бош қ алар);

Фанлар академиясининг зоология коллекциясининг илмий а ҳ амияти тў ғ рисидаги хулосаси.

74. Зоология коллекциясини давлат ҳ исобига қ ўйиш тў ғ рисидаги ариза ўн беш кун муддатда кўриб чи қ илади. Рухсатнома бериш рад этилган та қ дирда аризачи судга мурожаат қ илиш ҳ у қ у қ ига эгадир.

Ю қ орида кўрсатиб ўтилган ҳ ужжатларнинг та қ дим этилмаслиги зоология коллекциясини давлат ҳ исобига қ ўйишнинг рад этилиши учун асос бўлиши мумкин.

Зоологик коллекциянинг давлат ҳ исобига қ абул қ илиш тў ғ рисидаги аризани қ айта кўриб чи қ ишда илгари ушбу коллекцияни давлат ҳ исобига қ абул қ илишни рад этиш тў ғ рисидаги билдиришномада кўрсатилмаган янги асослар бўйича зоологик коллекциянинг давлат ҳ исобига қ абул қ илишни рад этишга йўл қ ўйилмайди.

75. Қ онун ҳ ужжатларини бузадиган зоология коллекциялари эгалари маъмурий жавобгар бўладилар. Қ онун ҳ ужжатлари такроран бузилган та қ дирда коллекцияни олиб қ ўйиш ва уни бош қ а юридик шахсга бериш тў ғ рисидаги масала кўриб чи қ илади.

X. Ҳ АЙВОНОТ ДУНЁСИ ОБЪЕКТЛАРИДАН

ФОЙДАЛАНИШНИ НАЗОРАТ Қ ИЛИШ

76. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ амда овчилик ва бали қ овлаш хўжалигини юритиш устидан давлат назорати ма ҳ аллий давлат ҳ окимияти органлари ва Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитаси томонидан амалга оширилади.

77. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ амда овчилик ва бали қ овлаш хўжалигини юритиш устидан идоравий назорат тасарруфида овчилик ва бали қ овлаш хўжаликлари мавжуд бўлган давлат органлари томонидан амалга оширилади.

78. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ амда овчилик ва бали қ овлаш хўжалигини юритиш устидан ишлаб чи қ ариш назорати овчилик ва бали қ овлаш хўжалигини юритувчи корхоналар ва ташкилотлар томонидан амалга оширилади.

79. Ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ амда овчилик ва бали қ овлаш хўжалигини юритиш устидан жамоатчилик назорати овчилар ва бали қ овловчиларнинг жамоат ташкилотлари томонидан – уларга бириктирилган ер майдонларида ва фу қ аролар томонидан амалга оширилади.

80. Ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш Ўзбекистон Республикаси Давлат табиатни му ҳ офаза қ илиш қ ўмитасининг табиатни му ҳ офаза қ илиш давлат инспекторлари, ўрмон қ ўри қ чилиги, давлат овчилик ва ўрмон-овчилик хўжаликлари қ ўри қ чилиги, овчилик-бали қ овлаш хўжаликлари, қ ўри қ хоналар ва табиий бо ғ лар, қ ўри қ ланадиган бош қ а ҳ удудларнинг инспекторлари томонидан амалга оширилади.

81. Табиатни му ҳ офаза қ илиш давлат инспекторлари қ уйидаги ҳ у қ у қ ларга эга:

ў ғ ринча овлашни ва ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ҳ амда улардан фойдаланиш нормалари ва қ арорлари бош қ ача тарзда бузилишини ани қ лаш ма қ садида ёввойи ҳ айвонлар яшайдиган ҳ удудни бориб кўриш;

ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш ҳ у қ у қ ини берадиган ҳ ужжатларни текшириш, тайёрланган овчилик-бали қ чилик ма ҳ сулотларини, ўрмончилар ва ёлланган овчиларнинг қ оровулхонасини, му ҳ офаза қ илинадиган табиий ҳ удудларнинг қ оровулхоналари ва биноларини, омборлар ва бош қ а иморатларни текшириш, шунингдек транспорт воситаларининг барча турларини кўздан кечириш ва ушлаб туриш;

ихтиёрида қ урол, овчилик-бали қ чилик ма ҳ сулотларини овлаш ва бали қ овлаш қ уроллари бўлган барча шахслардан ҳ айвонот дунёсидан фойдаланиш учун берилган ҳ ужжатларни кўрсатишни, улар томонидан ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатлари бузилиши муносабати билан ёзма тушунтиришлар берилишини талаб этиш;

мазкур Низом, ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш қ оидалари, нормалари, муддатлари ва бош қ а талаблари бузилишини бартараф этиш тў ғ рисида ҳ айвонот дунёси объектларидан барча фойдаланувчилар бажариши мажбурий бўлган кўрсатмалар бериш;

мазкур Низом ва ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш бўйича қ онун ҳ ужжатлари билан белгиланган бош қ а талаблар бузилган ҳ олларда но қ онуний тутилган ма ҳ сулотларни белгиланган тартибда олиб қ ўйиш ҳ амда тайёрлов ва савдо ташкилотларига бериш, шунингдек ҳ айвонот дунёси объектларидан фойдаланиш ҳ у қ у қ ини берувчи ҳ ужжатларни олиб қ ўйиш;

ўтказилган текшириш тў ғ рисида далолатномалар ва маъмурий қ онунбузарликлар тў ғ рисида протоколлар тузиш;

ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва уларни кўпайтириш бўйича фойдаланувчилар томонидан амалга оширилаётган чора-тадбирларни назорат қ илиш;

амалга ошириш чо ғ ида ” Ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш тў ғ рисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонуни , мазкур Низом ҳ амда ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш бўйича бош қ а қ онун ҳ ужжатлари талаблари бузилган ишларни тўхтатиб қ ўйиш;

мазкур Низом ва ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ҳ амда ундан фойдаланиш тў ғ рисидаги бош қ а қ онун ҳ ужжатларини бузганларни белгиланган тартибда жавобгарликка тортиш ва қ онунни бузишлар тў ғ рисидаги материалларни тегишли органларга юбориш;

хизмат бўйича берилган ў қ отиш қ уролини ва унга ў қ -дориларни белгиланган тартибда олиб юриш.

82. Табиатни му ҳ офаза қ илиш бўйича давлат инспекторлари юридик ва жисмоний шахсларнинг ҳ у қ у қ ларига риоя қ илишга ва ўз фаолиятини берилган ваколатлар доирасида амалга оширишга мажбурдир.

83. Но қ онуний ов қ илиш ёки бали қ тутиш ор қ али ҳ амда ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш тў ғ рисидаги қ онун ҳ ужжатларини бош қ ача тарзда бузиш ор қ али ҳ айвонот дунёсига етказилган зарар ҳ айвонни табиий яшаш му ҳ итидан но қ онуний ажратиб олиш (отиш, овлаш) деб ҳ исобланади. Етказилган зарар қ онун ҳ ужжатларида белгиланган тартибда ундириб олинади.

84. Но қ онуний ов қ илиш ёки бали қ тутишнинг ани қ ланган ма ҳ сулоти олиб қ ўйилади ва қ онун бузилишини ани қ лаган шахсларда та қ дирлаш сифатида қ олдирилади (кўпи билан бир бош туё қ ли ҳ айвон гўшти, умумий о ғ ирлиги 5 килограммдан орти қ бўлмаган ми қ дордаги ёввойи қ уш, бали қ ), тайёрлов ташкилотларига топширилиши шарт бўлган мўйна бундан мустасно. Туё қ ли ҳ айвонларнинг бош қ а гўшти ва бали қ тайёрлов ва савдо ташкилотларига, болалар уйларига, кексалар уйларига, мактаблар ва касалхоналарга белгиланган тартибда топширилади.

85. Ҳ айвонот ва ўсимлик дунёси объектларини, уларнинг қ исмлари, ўлжалар, тулумлар, ҳ аёт фаолияти ма ҳ суллари, зоология коллекциялари қ онуний сотиб олинганлигини тасди қ лайдиган ҳ ужжатлар мавжуд бўлмаганда но қ онуний олиб чи қ иб кетиш ёки олиб киришга, ташиш ва жўнатишга уринишда айбдор бўлган юридик ва жисмоний шахслар Ўзбекистон Республикаси қ онун ҳ ужжатларида назарда тутилган тартибда жавоб берадилар.

86. Ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш со ҳ асида идоравий, ишлаб чи қ ариш ва жамоатчилик назоратини амалга оширувчи органларнинг мансабдор шахслари қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ олиб қ ўйилган ҳ ужжатларнинг материалларини (баённомалар, қ онунни бузишлар тў ғ рисидаги далолатномалар), шунингдек олиб қ ўйилган қ урол-яро ғ ларни ва но қ онуний овлаш ва бали қ овлаш ма ҳ сулотларини, жиноят белгилари мавжуд бўлган та қ дирда, маъмурий ҳ у қ у қ ни бузишлар тў ғ рисидаги ишларни кўриб чи қ иш ваколатига эга бўлган органларга ёки ҳ у қ у қ ни му ҳ офаза қ илиш органларига беришлари керак.

Олиб қ ўйилган қ урол-яро ғ лар ва ў қ -дорилар белгиланган тартибда ички ишлар органларига топширилади.

Но қ онуний ов қ илаётган ёки бали қ тутаётган шахсларни ушлашда ҳ ужжатлар, қ урол-яро ғ лар, ов қ илиш ва бали қ овлаш анжомлари ва ма ҳ сулотларини олиб қ ўйиш ва фойдаланилаётган транспорт воситаларини ушлаб туриш қ онун ҳ ужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади.

87. Мазкур Низомнинг, ҳ айвонот дунёсини му ҳ офаза қ илиш ва ундан фойдаланиш тў ғ рисидаги бош қ а қ онун ҳ ужжатларининг бузилишида айбдор бўлган шахслар белгиланган тартибда интизомий, маъмурий ва жиноий жавобгарликка тортиладилар.

88. Ҳ айвонот дунёсига зарар етказган шахслар зарарни мазкур Низомга 2-иловага мувофи қ қ оплашга мажбурдир. Зарарнинг қ опланиши айбдорларни жавобгарликдан озод қ илмайди.

Ёввойи ҳ айвонлар тутилганлиги учун тўловлар