Ilm, kasb-hunar va ilmsizlik haqida maqollar to’plami
Ota hunari — bolaga meros.
Ilm haqida Sharq hikmatlari & Komillik o’gitlari
Агар инсон илм нури билан ўз йўлини ёритмаса, зулмат ва нодонлик кўчасида қолади. Киши қалбининг нури илм ва маърифат билан бақувват бўлади. Инсониятнинг қадри илм билан ҳосил бўлади. Илмдан ҳали ҳеч ким зарар кўрган эмас. Илмни эгаллаб олиш эса бир санъатдир.
ИЛМ ҲАҚИДА
ШАРҚ ҲИКМАТЛАРИ
Илм ўрганиш ҳар бир мусулмон учун фарздир.
Бешикдан қабргача билим иста.
Бир соатгина илм ўрганиш бир кечалик ибодатдан яхшидир.
Қайси бир олимнинг илмидан сўралганда қизғониб гапириб бермаса, қиёматда оғзига ўтдан тизгин солиб қўйилади.
Аввало олим бўл! Лоақал таълим олувчи ёки тингловчи, илму уламоларни севувчи бўлгин.
Садақанинг афзали мусулмон кишининг илм ўрганиб, сўнг бошқа мусулмон биродарларига ҳам ўргатишидир.
Илм ибодатдан афзал.
Илм ўқуб қилмаган амал мақбул,
Дона сочиб кЎтармади маҳсул.
Ер юзи бир дашту саҳро бўлса, гулзори илм,
Саҳнаи оламни бўлмоқда намудори илм.
Илму фан бирла қуролланмоқда сардори илм,
Илм ўқи, ҳеч бир жонга еткурмайди озор илм.
Эмиш ҳар элға қадри илм бало,
Ўла илм мақоми баски боло.
Кишиким илму фандин бохабардур,
Ҳалойиққа мўътабардур.
Тирикликда кишиким қилса ҳар кор,
Анинг осонлиғина илм даркор.
Жаҳон равшан зиёйи илмдандур,
Кўнгил софи сафойи илмдандур.
Кимда бўлса донишу, ақлу, тамиз,
Илм ила ҳилм аҳлини тутган азиз.
Сен хатолардан ўзингни тут узоқ,
Эй ўғил! Оқил эсанг солгил қулоқ!
Бировким қилса олимларға таъзим,
Қилур гўёки пайғамбарга таъзим.
Билимни буюк, ўқувни улуғ бил,
Бу иккиси танланган бандасини улуғлайди.
Заковат қаерда бўлса, улуғлик бўлади,
Билим кимда бўлса буюклик олади.
Илм ила кимнинг дили равшан эрур,
У замон ичра саломат тан эрур.
Билимсиз, шубҳасиз, аниқ кўрдир,
Кел, эй нодон, билимдан ҳисса ол.
Агар инсон илм нури билан ўз йўлини ёритмаса, зулмат ва нодонлик кўчасида қолади. Киши қалбининг нури илм ва маърифат билан бақувват бўлади. Инсониятнинг қадри илм билан ҳосил бўлади. Илмдан ҳали ҳеч ким зарар кўрган эмас. Илмни эгаллаб олиш эса бир санъатдир. Дунёда қандай ёвузлик содир бўлган бўлса, уларнинг ҳаммаси нодонлик орқали келиб чиққан. Энг зўр ҳалокат нодонлик, инсонийликни битирувчи ҳам нодонликдур. Яхши таҳсил кўрган ва илм нури билан ҳулқини яхшилаган аёл ҳар ерда иззат топади. Илм — аёл учун зийнат. Ақлини нодонликдан қутқарган ҳар бир аёл номус, иззат, аёллик қадрини тушуниб етади. Бундай аёл ҳеч бир ишда адашмайди. Илмсиз аёл эса бола тарбиялашда турли хатоларга йўл қўяди.
Муяссар бўлса тилладин сенга тахт,
Ўзингдин пастга зинҳор айламагин сахт.
Агар берса сенга жаҳон султонлиғи даст,
Киши ўз ҳолини билмак керак паст.
Агар рутбанг эрур аълойи офоқ,
Йиқилгон хасталарни ҳолина боқ.
Такаббур қилмағил эй бемаоний,
Фалонни ўғлидурмен деб фалоний.
Билиб дарсингиз айлаб азбар ўқунг,
Ўқунглар, ўқунглар, ўқунглар, ўқунг.
Ҳавоу ҳавасларни айлаб раҳо,
Сабоқларни такрор этинг борҳо.
Илм мартабаси мартабаларнинг зўридир, деган гап шубҳасиз тўғри. Қайси ерда илму маърифат кучли бўлса, ўша ер бахт маскани ҳисобланади. Қайси ерда нодонлик мавжуд бўлса, у ер қуруқ ёки тошлоқ жой кабидир.
Гўзал хулқ билан пайваста бўлган илм одамларни бахтиёр қилади, мартабасини баландлатади. Илмдан мақсад кўркам ва эзгу ишларни амалга оширишдир.
Илмсиз иликсиз сўнгак каби бўшдир, иликсиз сўнгакка қўл урилмайди. Билим билан кишининг мартабаси ошди, илмсизлик эса кишини тубанлаштирди. Билимли киши керақли сўзни сўзлайди, кераксиз сўзни кўмиб ташлайди.
Муродингни ҳаётинг ичра ахтар,
Ки мавҳум илм ичинда бўлма ахгар.
Заковатли уқади, билимли билади, Билимли, заковатли тилакка етади.
Ҳар кишининг руҳи илм бирла қувватланса, шафқатли ва бетамаъ бўлур.
Ҳамма эзгуликлар билим туфайлидир. Билим туфайли гўё кўкка йўл топилади. Сўз бўз ерга яшил кўкдан тушди, Сўзи туфайли инсон ўзини улуғ қилди.
Эй келди фунуни илм таслим санга,
Қилмоқ анга лозим бўлди таъзим санга.
Гарчи йўқ эрди қувват оёқимда, вале,
Келдим бош ила олғали таълим санга.
Дунёни билмакка идрокинг гаров,
Зеҳн қуймоққа дили покинг гаров.
Яхши иш қилмоқ учун йўқса ўқув,
Санга лозимдур ўқув бирлан ўқув.
Оз-оз ўрганиб доно бўлур,
Қатра-қатра йиғилиб дарё бўлур.
Билмаганни сўраб ўрганган олим,
Орланиб сўрамаган ўзига золим.
Илм, Навоий сенга мақсуд бил,
Эмдики, илм ўлди, амал айлагил.
Билим билан саодат йўли очилади, шунга кўра,
Илмли бўл, бахт йўлини изла.
Билим қидиришга урдим бошимни,
Бекорга ўтказмадим умримни бир дам.
Қайдаки эшитсам илму донишни,
Эшиги тагида ултирдим маҳкам.
Билимсиз кишиларнинг кўнгли хурофотга мойил бўлади.
Абу Райҳон Беруний
Одамидур илму дониш бирла одам, йўқ эса,
Жумлаи ҳайвонгадур яксон қаду рухсору лаб.
Билим — қайтариш ва такрорлаш мевасидир.
Абу Райҳон Беруний
Эр кишига зебу зийнат ҳикмат ва донишдур.
Бу дин илмики хомам қилди таҳрир,
Эрур фиқҳу ҳадису сўнгра тафсир.
Чу такмил ўлди бу уч илм, сен, бил,
Яна ҳар илм майлин қилма, ё қил.
Илмдан истасанг, нишон йўқтур,
Бор бошида қазонча салласи.
Ҳеч ким устозсиз топмас жаҳонда иззу жоҳ,
Нечаким ҳашмат била Искандари даврон эрур.
Илм андоқ ганжи нофеъдур бани одамғаким,
Кимда ул бўлса, икки олам бўлур обод анго.
Шахски, илм нурин топти зоти,
Анинг то ҳашр қолди яхши оти.
Сикандар чун топти илму ҳунарни,
Не янглиқ олди, кўргил, баҳру барни.
Эй азиз! Киши учун китобдан азизроқ ва ёқимлироқ суҳбатдош йўқдир. Китоб фасоҳат, балоғатда, латофатда тенги йўқ, мунофиқликдан холи ҳамроҳдир. Ёлғизликда ва ғамли айёмларда мунис улфатдир. Унда на нифоқ бору, на гина. У шундай ҳамдамки, сўзларида ёлғон ва хато бўлмайди. Суҳбатидан эса кишига малоллик етмайди. У ўз дўстининг дилини оғритмайди. Юрагини эса сиқмайди. У шундай рафиқдирки, киши орқасидан ғийбат қилиб юрмайди. Унинг суҳбатидан сенга шундай файзли фойдалар етадики, бундай фойдани одамлардан топа олмайсан. Аксинча, аксар одамлар суҳбатидан кишига зарар етади. Китобдек дўст ичида барча илму ҳилм мужассамдирки, у кишиларни ўтмишдан ва келажакдан огоҳ қилиб туради. Шунинг учун ҳам: «Китоб ақл қалъасидир», деганлар.
Билимнинг шундайки, у яланғоч бўлганингда ҳам ўзинг билан қолади уни ҳаммомга кирганингда сув ҳам йўқота олмайди.
Абу Райҳон Беруний
Камол эт касбким, олам уйидин
Сенга фарз улмагай гамнок чиқмоқ.
Дониш эрур отган ўқим нишони,
Дадиллик манбаи билимим кони.
Эзгулик осмонини маҳбусиман,
Занжирим фаною само уммони.
Ҳақ йўлинда ким сенга бир ҳарф уқутди юз ранж ила,
Айламоқ осон эмас ҳаққин адо минг ганж ила.
Касби илм этмай киши гар қолса маҳз жаҳл ила,
Икки олам обрўси бўлғуси барбод анго.
Agar inson ilm nuri bilan o‘z yo‘lini yoritmasa, zulmat va nodonlik ko‘chasida qoladi. Kishi qalbining nuri ilm va ma’rifat bilan baquvvat bo‘ladi. Insoniyatning qadri ilm bilan hosil bo‘ladi. Ilmdan hali hech kim zarar ko‘rgan emas. Ilmni egallab olish esa bir san’atdir.
ILM HAQIDA
SHARQ HIKMATLARI
Ilm o‘rganish har bir musulmon uchun farzdir.
Beshikdan qabrgacha bilim ista.
Bir soatgina ilm o‘rganish bir kechalik ibodatdan yaxshidir.
Qaysi bir olimning ilmidan so‘ralganda qizg‘onib gapirib bermasa, qiyomatda og‘ziga o‘tdan tizgin solib qo‘yiladi.
Avvalo olim bo‘l! Loaqal ta’lim oluvchi yoki tinglovchi, ilmu ulamolarni sevuvchi bo‘lgin.
Sadaqaning afzali musulmon kishining ilm o‘rganib, so‘ng boshqa musulmon birodarlariga ham o‘rgatishidir.
Ilm ibodatdan afzal.
Ilm o‘qub qilmagan amal maqbul,
Dona sochib kO‘tarmadi mahsul.
Yer yuzi bir dashtu sahro bo‘lsa, gulzori ilm,
Sahnai olamni bo‘lmoqda namudori ilm.
Ilmu fan birla qurollanmoqda sardori ilm,
Ilm o‘qi, hech bir jonga yetkurmaydi ozor ilm.
Emish har elg‘a qadri ilm balo,
O‘la ilm maqomi baski bolo.
Kishikim ilmu fandin boxabardur,
Haloyiqqa mo‘tabardur.
Tiriklikda kishikim qilsa har kor,
Aning osonlig‘ina ilm darkor.
Jahon ravshan ziyoyi ilmdandur,
Ko‘ngil sofi safoyi ilmdandur.
Kimda bo‘lsa donishu, aqlu, tamiz,
Ilm ila hilm ahlini tutgan aziz.
Sen xatolardan o‘zingni tut uzoq,
Ey o‘g‘il! Oqil esang solgil quloq!
Birovkim qilsa olimlarg‘a ta’zim,
Qilur go‘yoki payg‘ambarga ta’zim.
Bilimni buyuk, o‘quvni ulug‘ bil,
Bu ikkisi tanlangan bandasini ulug‘laydi.
Zakovat qayerda bo‘lsa, ulug‘lik bo‘ladi,
Bilim kimda bo‘lsa buyuklik oladi.
Yusuf Xos Hojib
Ilm ila kimning dili ravshan erur,
U zamon ichra salomat tan erur.
Bilimsiz, shubhasiz, aniq ko‘rdir,
Kel, ey nodon, bilimdan hissa ol.
Yusuf Xos Hojib
Agar inson ilm nuri bilan o‘z yo‘lini yoritmasa, zulmat va nodonlik ko‘chasida qoladi. Kishi qalbining nuri ilm va ma’rifat bilan baquvvat bo‘ladi. Insoniyatning qadri ilm bilan hosil bo‘ladi. Ilmdan hali hech kim zarar ko‘rgan emas. Ilmni egallab olish esa bir san’atdir. Dunyoda qanday yovuzlik sodir bo‘lgan bo‘lsa, ularning hammasi nodonlik orqali kelib chiqqan. Eng zo‘r halokat nodonlik, insoniylikni bitiruvchi ham nodonlikdur. Yaxshi tahsil ko‘rgan va ilm nuri bilan hulqini yaxshilagan ayol har yerda izzat topadi. Ilm — ayol uchun ziynat. Aqlini nodonlikdan qutqargan har bir ayol nomus, izzat, ayollik qadrini tushunib yetadi. Bunday ayol hech bir ishda adashmaydi. Ilmsiz ayol esa bola tarbiyalashda turli xatolarga yo‘l qo‘yadi.
Muyassar bo‘lsa tilladin senga taxt,
O‘zingdin pastga zinhor aylamagin saxt.
Agar bersa senga jahon sultonlig‘i dast,
Kishi o‘z holini bilmak kerak past.
Agar rutbang erur a’loyi ofoq,
Yiqilgon xastalarni holina boq.
Takabbur qilmag‘il ey bemaoniy,
Falonni o‘g‘lidurmen deb faloniy.
Bilib darsingiz aylab azbar o‘qung,
O‘qunglar, o‘qunglar, o‘qunglar, o‘qung.
Havou havaslarni aylab raho,
Saboqlarni takror eting borho.
Ilm martabasi martabalarning zo‘ridir, degan gap shubhasiz to‘g‘ri. Qaysi yerda ilmu ma’rifat kuchli bo‘lsa, o‘sha yer baxt maskani hisoblanadi. Qaysi yerda nodonlik mavjud bo‘lsa, u yer quruq yoki toshloq joy kabidir.
Go‘zal xulq bilan payvasta bo‘lgan ilm odamlarni baxtiyor qiladi, martabasini balandlatadi. Ilmdan maqsad ko‘rkam va ezgu ishlarni amalga oshirishdir.
Ilmsiz iliksiz so‘ngak kabi bo‘shdir, iliksiz so‘ngakka qo‘l urilmaydi. Bilim bilan kishining martabasi oshdi, ilmsizlik esa kishini tubanlashtirdi. Bilimli kishi keraqli so‘zni so‘zlaydi, keraksiz so‘zni ko‘mib tashlaydi.
Murodingni hayoting ichra axtar,
Ki mavhum ilm ichinda bo‘lma axgar.
Zakovatli uqadi, bilimli biladi, Bilimli, zakovatli tilakka yetadi.
Yusuf Xos Hojib
Har kishining ruhi ilm birla quvvatlansa, shafqatli va betama’ bo‘lur.
Hamma ezguliklar bilim tufaylidir. Bilim tufayli go‘yo ko‘kka yo‘l topiladi. So‘z bo‘z yerga yashil ko‘kdan tushdi, So‘zi tufayli inson o‘zini ulug‘ qildi.
Yusuf Xos Hojib
Ey keldi fununi ilm taslim sanga,
Qilmoq anga lozim bo‘ldi ta’zim sanga.
Garchi yo‘q erdi quvvat oyoqimda, vale,
Keldim bosh ila olg‘ali ta’lim sanga.
Dunyoni bilmakka idroking garov,
Zehn quymoqqa dili poking garov.
Yaxshi ish qilmoq uchun yo‘qsa o‘quv,
Sanga lozimdur o‘quv birlan o‘quv.
Oz-oz o‘rganib dono bo‘lur,
Qatra-qatra yig‘ilib daryo bo‘lur.
Bilmaganni so‘rab o‘rgangan olim,
Orlanib so‘ramagan o‘ziga zolim.
Ilm, Navoiy senga maqsud bil,
Emdiki, ilm o‘ldi, amal aylagil.
Bilim bilan saodat yo‘li ochiladi, shunga ko‘ra,
Ilmli bo‘l, baxt yo‘lini izla.
Bilim qidirishga urdim boshimni,
Bekorga o‘tkazmadim umrimni bir dam.
Qaydaki eshitsam ilmu donishni,
Eshigi tagida ultirdim mahkam.
Bilimsiz kishilarning ko‘ngli xurofotga moyil bo‘ladi.
Abu Rayhon Beruniy
Odamidur ilmu donish birla odam, yo‘q esa,
Jumlai hayvongadur yakson qadu ruxsoru lab.
Bilim — qaytarish va takrorlash mevasidir.
Abu Rayhon Beruniy
Er kishiga zebu ziynat hikmat va donishdur.
Bu din ilmiki xomam qildi tahrir,
Erur fiqhu hadisu so‘ngra tafsir.
Chu takmil o‘ldi bu uch ilm, sen, bil,
Yana har ilm maylin qilma, yo qil.
Ilmdan istasang, nishon yo‘qtur,
Bor boshida qazoncha sallasi.
Hech kim ustozsiz topmas jahonda izzu joh,
Nechakim hashmat bila Iskandari davron erur.
Ilm andoq ganji nofe’dur bani odamg‘akim,
Kimda ul bo‘lsa, ikki olam bo‘lur obod ango.
Shaxski, ilm nurin topti zoti,
Aning to hashr qoldi yaxshi oti.
Sikandar chun topti ilmu hunarni,
Ne yangliq oldi, ko‘rgil, bahru barni.
Ey aziz! Kishi uchun kitobdan azizroq va yoqimliroq suhbatdosh yo‘qdir. Kitob fasohat, balog‘atda, latofatda tengi yo‘q, munofiqlikdan xoli hamrohdir. Yolg‘izlikda va g‘amli ayyomlarda munis ulfatdir. Unda na nifoq boru, na gina. U shunday hamdamki, so‘zlarida yolg‘on va xato bo‘lmaydi. Suhbatidan esa kishiga malollik yetmaydi. U o‘z do‘stining dilini og‘ritmaydi. Yuragini esa siqmaydi. U shunday rafiqdirki, kishi orqasidan g‘iybat qilib yurmaydi. Uning suhbatidan senga shunday fayzli foydalar yetadiki, bunday foydani odamlardan topa olmaysan. Aksincha, aksar odamlar suhbatidan kishiga zarar yetadi. Kitobdek do‘st ichida barcha ilmu hilm mujassamdirki, u kishilarni o‘tmishdan va kelajakdan ogoh qilib turadi. Shuning uchun ham: “Kitob aql qal’asidir”, deganlar.
Bilimning shundayki, u yalang‘och bo‘lganingda ham o‘zing bilan qoladi uni hammomga kirganingda suv ham yo‘qota olmaydi.
Abu Rayhon Beruniy
Kamol et kasbkim, olam uyidin
Senga farz ulmagay gamnok chiqmoq.
Donish erur otgan o‘qim nishoni,
Dadillik manbai bilimim koni.
Ezgulik osmonini mahbusiman,
Zanjirim fanoyu samo ummoni.
Haq yo‘linda kim senga bir harf uqutdi yuz ranj ila,
Aylamoq oson emas haqqin ado ming ganj ila.
Kasbi ilm etmay kishi gar qolsa mahz jahl ila,
Ikki olam obro‘si bo‘lg‘usi barbod ango.
Ilm, kasb-hunar va ilmsizlik haqida maqollar to’plami
Avrasang, oqil bo’lar,
Bovrasang, botir bo’lar.
Aql ko’pga yetkazar,
Hunar — ko’kka.
Barakat — mag’izda,
Hunarli qo’l — og’izda.
Tavsiya etamiz :
Baxt belgisi — bilim.
Behunaming hunari — yalqovlik.
Bilagi zo’r birni yiqar,
Bilimi zo’r — mingni.
Bilak bilan bitmagan
Bilim bilan bitar.
Bilgan bilganin ishlar,
Bilmagan barmog’in tishlar.
Bilgan bitirar,
Bilmagan yitirar.
Bilgan o’zar,
Bilmagan to’zar.
Bilgan o’qir,
Bilmagan to’qir.
Bildirish uchun bihsh kerak.
Bilim — aql chirog’i.
Bilim baxt keltirar.
Bilim — davlatdan qimmat.
Bilim — kuchda,
Kuch — bilimda.
BilimJi — olim.
Bilimsiz — zohm.
Bilimliga dunyo yorug’,
Bilimsizga — qorong’u.
Bilimlining bilimi yuqar,
Bilimsizning nimasi yuqar.
Bilishim,
Bilishimga tushar bir ishim.
Bilimsiz kishiga ish yo’q,
Ilmsiz kishiga osh yo’q.
Bilimsiz mulladan ustiga yuk ortilgan eshak yaxshi.
Bilimsiz xalfa — ekinsiz dala.
Bilmagan ayb emas,
Bilishga tirishmagan ayb.
Bilmagan ishga urinma,
Urinib tuzoqqa ilinma.
Bilmagandan bilgan yaxshi,
To’g’ri ishni qilgan yaxshi.
Bilmaganni so’rab o’rgangan olim,
Orlanib so’ramagan o’ziga zolim.
Bilmaganning bilagi tolmas.
Bilmas tabib jon olar.
Bilmasang, bilgandan so’ra.
Bir yigitga yetmish hunar oz.
Bir yigitga qirq hunar oz.
Bol tutgan barmog’ini yalar,
Hunari bor — ermagini.
Go’zallik — ilm-u ma’rifatda.
Davlat tugar, bilim tugamas.
Didli yigit — ilmli yigit.
Dorboz dordan o’lar,
Morboz — mordan.
Joni borning g’ami bor,
Kasbi-kori nomi bor.
Zehn qo’ysa, ong qo’nar,
Hunar ortsa, ish unar.
Zehn qo’ysang bilimga,
Ilm tomar dilingga.
Ilm — aql bulog’i,
Aql — yashash chirog’i.
Ilm baxt keltirar,
Bilim taxt keltirar.
Ilm — yorug’lik,
Jaholat — zuimat.
Ilm izlagan yetar,
Izlamagan — yitar.
Ilm istasang, takror qil.
Ilm ko’p, umr oz,
Keragini o’qi.
Ilm olish — nina bilan quduq qazish.
Ilm olishning erta-kechi yo’q.
Ilm topmay, maqtanma.
Ilm — tubsiz quduq.
Ilm — egarlangan ot,
Bilganga — do’st,
bilmaganga — yov.
Ilm o’lchovi — aql,
Zehn o’lchovi — naql.
Ilm qog’oz qatida emas, miya qatida.
Ilmi borni yosh dema,
Ilmi yo’qni bosh dema.
Ilmi yo’qning ko’zi yumuq.
Ilmli odam — ilikli suyak.
Ilmli olar, Ilmsiz oldirar.
Tavsiya etamiz :
Ilmli uy — charog’on,
Ilmsiz uy — zimiston.
Ilmlining so’zi — o’q.
Ilmni mehnatsiz egallab bo’lmas.
limning avvali achchiq,
So’ngi — totli.
Ilmsiz bir yashar,
Ilmli ming yashar.
Ilmsiz bosh qashir,
Xushomadgo’y gap tashir.
Ilmsiz imomdan tuxum qilmaydigan tovuq yaxshi.
Ilmsiz kishi o’limga yaqin.
Ilmsiz olim — to’qimsiz eshak.
Ilmsizga ishonch yo’q,
Hunarsizga quvonch yo’q.
Ilm-u hikmat suvni yondirar.
Ilm-u hunar yelga emas, elga.
Imoni yo’qning burdi yo’q.
Yigit husni — hunar.
Kasbning yomoni yo’q.
Kitob — aql qayrog’i.
Kitob ko’rmagan kalla —
Giyoh unmagan dala.
Kitobsiz aql — qanotsiz qush.
Ko’rib bilish yaqinni,
O’qib bilish uzoqni.
Meros moli to’zadi,
Merosli hunar o’zadi.
Miltiq ko’targan bilan ovchi bo’lmas,
Dag’dag’a solgan bilan — dovchi.
Mulla bilganin o’qir,
Bo’zchi bilganin to’qir.
Mulla bilganin o’qir,
Tovuq ko’rganin cho’qir.
Mulla bo’lsang, takror qil,
Dehqon bo’lsang, shudgor qil.
Ogohlikni ko’rdan o’rgan,
Donolikni — ilmdan.
Oz-oz o’rganib usta bo’lur.
Ozdan yig’ilib daryo bo’lar,
So’rab-so’rab dono bo’lar.
Oltin olma, bilim ol,
Bilim olsang, bilib ol.
Ota kasbi — davlat kasbi.
Ota hunari — bolaga meros.
Otolmagan yoy tanlar.
Otolmagan ovchi yoyidan ko’rar.
Piligi yo’q chiroq yonmas,
Biligi yo’q yigit yaramas.
Piling kuchli bo’lguncha,
Biliming kuchli bo’lsin.
Poxoldan somon chiqmas,
Qo’poldan olim chiqmas.
Sa’va ishi — sayramoq,
Ho’kiz ishi — xirmon yanchmoq.
Tasbeh ag’darganning bari mulla emas,
Tayoq tutganning bail cho’pon emas.
Tekin boylik axtarguncha,
O’zingga bop hunar top.
Teshik idish suvda bilinar,
Bilimi oz kishi — sinovda.
Tikansiz gul bo’lmas,
Mashaqqatsiz — hunar.
Tikkan chevar emas,
Bichgan — chevar.
Til bilgan yo’lda qolmas.
Usta, ishni qilar puxta.
Usta ko’rmagan shogird
Har maqomga yo’ig’alar.
Ustadan shogird o’zar.
Ustani shogird sindirar,
Pistani — po’choq.
Ustoz ko’rgan xat tank.
Ustozsiz shogird — jonsiz kesak.
Uchishga qanot kerak,
O’qishga — toqat.
Uchqundan qo’rqqan temirchi bo’lmas.
Uquvsiz ishboshi bo’lsa,
Baqir-chaqirdan chiqmas.
Chalasavod — chirik rabot.
Chechanning — tili,
Chevarning — qo’li.
Chumchuq so’ysa ham, qassob so’ysin.
Shayxning hunari bo’lmasa, xonaqoh tang.
Shogird ustadan o’tmasa, ish yitar.
Shogirdiga tosh bergan tosh olar,
Bosh bergan bosh olar.
Shogirding oqil bo’lsa, boshingda toj,
Shogirding erka bo’lsa, boshga tayoq.
Shogirdning befarosati
Ustozni muttaham qilar.
Er yigit deb kim aytar,
Yovda yalov yiqmasa.
Chechanhgin kim maqtar,
Dovda uni chiqmasa.
Er ko’rki — bilik,
Suyak ko’rki — ilik.
Yuz tuman oltindan hunar yaxshi.
Yuz hunarni chala bilgandan
Bir hunarni to’la bil.
Yuzga kirsang, yuz yil o’qi.
Yuzga kirsang ham, hunar o’rgan.
Yuziga qarama, bilimiga qara.
Yamoqchining ishini suvoqchi bilmas.
Yaxshi bilsang ishingni,
Yaxshilar silar boshingni.
O’lmagan — qo’shiqchi,
Erinmagan — eshikchi.
O’nga olgin, birga sot,
Oting chiqsin savdogar.
O’rganish — bir hunar,
O’rgatish — ikki hunar.
O’rdak bo’lmay, g’oz bo’l,
Bilim olib, soz bo’l.
O’qigan — guliston,
O’qimagan — go’riston.
O’qigan — yorug’,
O’qimagan — choriq.
O’qigan — olim,
O’qimagan — o’ziga zolim.
O’qigan o’qdan oshar,
Nodon turtkidan shoshar.
O’qigan o’qigan emas,
Uqqan — o’qigan.
O’qigan o’g’il otadan ulug’.
Tavsiya etamiz :
O’qiganning oshi — pishirig’lik.
O’qiganning oshig’i — olchi.
O’qiganning tili — ikki.
O’qimagan shu damda,
Turtinar har qadamda.
O’qimagan — yalang oyoq,
Baayni bir quruq tayoq.
O’qimay mulla bo’lgan,
Cho’qimay qarg’a bo’lar.
O’qish boshqa, uqish boshqa.
O’qish — jafoli, keti — vafoli.
O’qish yaxshi,
Uqish undan ham yaxshi.
O’quvi bor ulg’ayar,
Uquvi yo’q sarg’ayar.
Qadam qo’y asta-asta,
Qadam yetguncha ilm ista.
Qaig’aning hunari bo’lsa, tezak yemasdi.
Qattiq baqirgan bilan qo’shiqchi bo’lmas.
Qiz bilagini shimarar,
Turli ipakhimarar.
Qizning ko’rki — noz,
Yigitning ko’rki — hunar.
Qirsiz yer bo’lmas,
Hunarsiz — er.
Quyma aql bo’lmasa,
Turtma aql hech bo’lar.
Qunt bilan o’rgan hunar,
Hunardan rizqing unar.
Qo’yingni qassobga so’ydir,
O’likni murdasho’ga yuvdir.
Qo’yni qassob so’ysin,
Oshni oshpaz pishirsin.
Qo’li hunarsiz — non gadoyi.
Har ish o’z ustasidan qo’rqar.
Har ishning bir ustasi bor,
Har ustaning bir ustozi bor.
Har kasbning o’z gashti bor.
Har kimning ishi emas uloq ulamoq,
Madrasaga borib tuproq yalamoq.
Har kimning kasbi — o’ziga.
Ilm ilmsizlik maqollar
Tavsiya etamiz : Boshqa maqollar
Tavsiya etamiz : Topishmoqlar to’plami