Shavkat Mirziyoyev kitobxonlik madaniyatini oshirish bo‘yicha komissiya tuzish to‘g‘risida farmoyish imzoladi

Дастурда кўзда тутилган қуйидаги асосий вазифаларни амалга оширишга алоҳида эътибор қаратилсин:

Президент китоб нашри, мутолааси ва китобхонлик маданиятини оширишга қаратилган қарорини имзолади

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг «Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури тўғрисида»ги қарори эълон қилинди. Ҳужжат матни ЎзА томонидан келтирилган.

Маънавий ҳаётимизни юксалтиришда улкан аҳамиятга эга бўлган ана шундай муҳим вазифаларни комплекс ҳал қилиш, китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини такомиллаштириш, ўзбек ва дунё адабиётининг энг яхши намуналарини интернет тармоқларига жойлаштириш ва уларни тарғиб қилиш ҳамда кенг китобхонлар оммасига етказиш ишларини самарали ташкил этиш мақсадида:

1. Китоб маҳсулотларини нашр этиш ва тарқатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш ҳамда тарғиб қилиш бўйича комплекс чора-тадбирлар дастури иловага мувофиқ тасдиқлансин.

Дастурда кўзда тутилган қуйидаги асосий вазифаларни амалга оширишга алоҳида эътибор қаратилсин:

китоб маҳсулотларини чоп этиш ва тарқатиш, ноширлик ва матбаа соҳаларини янада ривожлантиришга оид норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш, ижтимоий аҳамиятга эга бўлган китобларни, айниқса, болаларга мўлжалланган адабиётларни чоп этишни давлат томонидан қўллаб-қувватлаш;

китоб маҳсулотлари бўйича давлат буюртмасининг асосий йўналишларини шакллантириш, адабий-бадиий, ўқув-услубий, илмий-назарий, илмий-оммабоп ва кўргазмали адабиётларни чоп этиш ва тарқатиш тизимини такомиллаштириш, ихтисослаштирилган китоб дўконлари фаолиятини ривожлантириш;

жаҳон адабиётининг энг сара намуналарини ўзбек тилига таржима қилиш бўйича давлат буюртмалари бериш, уларни кўп нусхада юксак сифат билан нашр этиш ва молиялаштириш тизимини йўлга қўйиш, китоб тарқатиш тизимини янада ривожлантириш ва китоб маҳсулотларининг нархини шакллантириш ва сотиш бўйича аниқ механизмларни ишлаб чиқиш чораларини белгилаш;

ахборот-кутубхона фаолиятини кучайтириш, таълим муассасалари ахборот-ресурс марказларининг кутубхона фондлари, кутубхоналар, ташкилот ва муассасаларнинг “Маънавият хоналари”ни ўқув-услубий адабиётлар, адабий-бадиий, маърифий ва илмий-оммабоп китоблар билан бойитиш, уларнинг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш;

нашриётлар ва матбаа соҳаси мутахассисларини, бадиий ва техник муҳаррирлар, графикачи рассомлар, ахборот-кутубхона ходимларини тайёрлаш, малакасини ошириш ва рағбатлантириш тизимини такомиллаштириш;

лотин ёзувига асосланган янги ўзбек алифбосидаги илмий-техник, адабий-бадиий ва энциклопедик адабиётларни янада кўпайтириш бўйича аниқ чора-тадбирлар ишлаб чиқиш;

Ўзбекистон Миллий кутубхонаси ва ахборот-кутубхона марказларидаги барча турдаги ахборот-кутубхона ресурсларининг ягона базасини шакллантириш ва ундан бошқа ахборот-кутубхона муассасаларида туриб фойдаланишни таъминлаш;

қишлоқ аҳолисига кутубхона хизмати кўрсатиш тизимини ташкил этиш чоралари тўғрисида тадбирлар режаси лойиҳасини тайёрлаш;

мамлакатимизда интернет орқали зарур адабиётларни топиш ва харид қилиш имконини берадиган eReader электрон ўқув қурилмаларини ишлаб чиқаришни ташкил этиш, уларнинг ахборот базасига умумтаълим мактаблари, академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари, олий ўқув юртлари учун дарсликлар, ўқув қўлланмалари, ўқув-услубий, илмий-назарий манбаларни жойлаштириш, бундай маҳсулотларни арзон нархларда сотиб олиш механизмларини йўлга қўйиш бўйича таклифлар тайёрлаш;

мазмунан саёз, миллий маънавият ва қадриятларимизга, ахлоқ меъёрларига мос келмайдиган, ёшлар тарбиясига салбий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган адабиётларни тайёрлаш, босиб чиқариш ва тарқатишнинг олдини олиш чораларини кўриш;

китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини оширишга доир тарғибот ишларини тизимли ва самарали ташкил этиш, бу борада китобхонлар, кутубхоначи ва тарғиботчилар ўртасида “Энг китобхон мактаб”, “Энг китобхон маҳалла”, “Энг китобхон оила”, “Энг фаол кутубхоначи” каби кўрик-танловларнинг саралаш ва республика босқичларини юқори савияда ўтказишни йўлга қўйиш.

2. Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлиги китоб маҳсулотларини чоп этиш ва тарқатиш тизимини такомиллаштириш ҳамда ахборот-кутубхона фаолияти соҳасидаги махсус ваколатли давлат органи этиб белгилансин.

3. Белгилаб қўйилсинки:

дастурда кўрсатилган чора-тадбирларни ўз вақтида ва сифатли амалга ошириш тегишли вазирлик ва идоралар, маҳаллий давлат ҳокимияти органлари ҳамда уларнинг мансабдор шахсларининг устувор вазифаларидан бири ҳисобланади;

Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳри ҳокимликлари ҳар бир шаҳар ва туманда, қишлоқ ва овулларда китоб савдосига ихтисослашган дўконларни ташкил этиш, уларни қўллаб-қувватлаш мақсадида юридик шахс мақомидаги тадбиркорлик субъектларига давлат мулки объектларини текин фойдаланиш учун берилишини таъминлайди;

савдо айланмасида китоб сотиш улушининг ҳажми 70 фоиздан кўп бўлган юридик шахс мақомидаги тадбиркорлик субъектларининг алоҳида статистик ҳисоби юритилади ва улар 2020 йил 1 январга қадар ягона солиқ тўловини тўлашдан озод этилади;

Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси, Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги ва бошқа оммавий ахборот воситаларига шу йўналишда мунтазам равишда махсус кўрсатув ва эшиттиришлар, мақолалар тайёрлаш ва эълон қилиш тавсия этилади.

4. Ўзбекистон Республикаси Марказий банки, тижорат банкларига китоб савдосига ихтисослаштирилган замонавий дўконлар, шунингдек, нашриёт ва матбаа корхоналарининг моддий-техник базасини мустаҳкамлаш, уларнинг айланма маблағларини тўлдириш ҳамда янги китоб дўконларини қуриш учун Марказий банкнинг йиллик қайта молиялаштириш ставкасидан ошмаган фоизларда имтиёзли кредитлар ажратиш тавсия этилсин.

5. Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлиги Адлия вазирлиги ва бошқа манфаатдор вазирлик ва идоралар билан биргаликда икки ой муддатда:

қонун ҳужжатларига ушбу қарордан келиб чиқадиган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида Вазирлар Маҳкамасига таклифлар киритсин;

идоравий норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни ушбу қарорга мувофиқлаштирсин.

6. Мазкур қарорнинг бажарилишини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазири А.Арипов ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг Давлат маслаҳатчиси Х.Султонов зиммасига юклансин.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.МИРЗИЁЕВ

Тошкент шаҳри, 2017 йил 13 сентябрь

Shavkat Mirziyoyev kitobxonlik madaniyatini oshirish bo‘yicha komissiya tuzish to‘g‘risida farmoyish imzoladi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti “Kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ibot qilish bo‘yicha komissiya tuzish to‘g‘risida” farmoyish imzoladi. Hujjat matnini O‘zA keltirdi.

“Mustaqillik yillarida mamlakatimizda ta’lim muassasalari uchun o‘quv adabiyotlari yaratish va o‘quvchilarga yetkazishning mustahkam tizimi yaratildi, bunda O‘zbekistonda ta’lim berilayotgan yettita tilda darslik va o‘quv qo‘llanmalari nashr etilmoqda. Axborot-resurs va axborot-kutubxona markazlarining moddiy-texnika bazasi yangilanib, zamonaviy elektron kutubxonalar tizimlari faoliyat ko‘rsatmoqda”, — deyiladi farmoyishda.

“Shu bilan birga, ushbu muhim soha rivoji bilan bog‘liq aholi, xususan, yoshlar o‘rtasida kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirishda bir qator muammolar mavjudligini qayd etish lozim.

Avvalo, badiiy, ma’rifiy, ilmiy-ommabop, tarbiyaviy, yoshlarning intellektual salohiyatini oshirishga qaratilgan adabiyotlarni chop etish, ular bilan ta’lim muassasalarini ta’minlash, milliy va jahon adabiyoti namoyandalarining yetuk asarlarini saralash, tarjima qilish ishlari puxta o‘ylangan tizim asosida tashkil etilmagan.

Chop etiladigan kitoblarni nashriyotlardan hududlarga arzon narxlarda yetkazish, onlayn buyurtma berish va manzilga yetkazish tizimi sust rivojlangan, shuningdek, aholiga xizmat ko‘rsatishda elektron kitob shakllaridan keng foydalanish yaxshi yo‘lga qo‘yilmagan”, — deya kamchiliklarga ham alohida to‘xtalib o‘tilgan.

Ushbu sohadagi mavjud kamchiliklarni bartaraf etish, aholining kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish bo‘yicha tegishli takliflarni tayyorlash maqsadida kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ‘ibot qilish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar dasturini ishlab chiqish bo‘yicha ishchi guruh va kichik ishchi guruhlar tarkibi tasdiqlandi.

Ishchi guruh (A.Aripov)ga bir oy muddatda soha mutaxassislari va ekspertlarini keng jalb qilgan holda, ilg‘or xorijiy tajribalarni inobatga olib, quyidagi masalalarni atroflicha o‘rganish va chuqur tahlil qilish asosida tegishli takliflarni ishlab chiqish topshirildi:

— aholi, ayniqsa, yoshlar orasida badiiy jihatdan yuksak, intellektual saviyani o‘stirishga xizmat qiladigan kitoblarga bo‘lgan talabni o‘rganish, shu jumladan, ijtimoiy so‘rovlar orqali aniqlash, nashriyotlar tomonidan chiqariladigan badiiy, ma’rifiy, yoshlarning dunyoqarashini kengaytirishga doir adabiyotlarning (shu jumladan, elektron shaklda) umumiy buyurtma ro‘yxatini shakllantirish tizimining holati;

— kitoblarni chop etish hamda aholiga yetkazib berishni o‘z ichiga olgan boshqaruv tizimining, shuningdek, jahon adabiyotining eng sara namunalarini o‘zbek tiliga va o‘zbek adabiyotining eng yaxshi asarlarini chet tillariga tarjima qilish ishlarining tanqidiy tahlili;

— noshirlar va adiblarni moliyaviy rag‘batlantirish, bolalar adabiyotiga ixtisoslashgan nashriyotlarga moliyaviy imtiyozlar berish va moddiy qo‘llab-quvvatlash tizimini shakllantirish, matbaa korxonalari va nashriyotlarga kitob ishlab chiqarish uchun sifatli qog‘oz va matbaa xomashyolarini chetdan xarid qilish tartibini takomillashtirish;

— kitob tarqatish tizimini yanada rivojlantirish va aholining keng qatlamini qamrab olish, kitob mahsulotlarining narxini shakllantirish va sotish bo‘yicha aniq mexanizmlarni ishlab chiqish;

— ixtisoslashgan kitob do‘konlari uchun viloyat, tuman markazlari va shaharlarda hamda qishloqlarda aholi gavjum va qulay hududlardan joy ajratish yoki ijaraga berish masalalarini qayta ko‘rib chiqish, sotuv aylanmasida kitob ulushining hajmi 70 foizdan ko‘p bo‘lgan tadbirkorlik subyektlarini alohida statistik hisobga olish va ularga tegishli soliq imtiyozlari qo‘llash;

— mavjud axborot-kutubxona muassasalari aholining keng qatlamlariga xizmat ko‘rsatishi zarurligidan kelib chiqib, ularning viloyatlar, shaharlar va tumanlar bo‘yicha joylashish va bo‘ysunish tartibini qayta ko‘rib chiqish, faoliyati hamda o‘zaro hamkorligini takomillashtirish;

— axborot-kutubxona muassasalarining, ayniqsa, ta’lim sohasidagi axborot-resurs markazlari fondlarini shakllantirishda o‘quv adabiyotlari bilan bir qatorda badiiy, ma’rifiy, ilmiy-ommabop adabiyotlar ro‘yxatini hamda ularni xarid qilish bo‘yicha xarajatlar smetasini qayta ko‘rib chiqish;

— chop etilayotgan kitoblarni aholi o‘rtasida ommaviy axborot vositalari, jumladan, “Madaniyat va ma’rifat” telekanali orqali targ‘ib qilish, ta’lim muassasalari, kutubxonalar, mahallalarda kitob mualliflari bilan ijodiy uchrashuvlarni tizimli ravishda tashkil etish hamda ta’lim muassasalari, ayniqsa, maktabgacha va boshlang‘ich ta’limda o‘qish madaniyati va mutolaa ko‘nikmalarini shakllantirish;

— ta’lim muassasalarida sinfdan tashqari o‘qish uchun tavsiya etilgan o‘zbek va chet el adiblarining mumtoz va zamonaviy asarlarini tanlab, xrestomatiya adabiyotlari ro‘yxatlarini qayta ko‘rib chiqish va o‘quv jarayoniga mutolaa etilgan asarlar asosida insho yozish tizimini joriy etish, adabiyot to‘garaklari faoliyatini moddiy qo‘llab-quvvatlash tizimini qayta qo‘rib chiqish;

— hududlarda yozuvchi-shoirlar ishtirokida kitob bayrami va yarmarkalarini tashkil etish, aholi o‘rtasida badiiy jihatdan yuksak milliy va jahon mumtoz adabiyotlari namunalarini targ‘ib qilish, kitobxonlar, bosma va elektron kitob ishlab chiqaruvchilar, kitob sotuvchilar hamda kutubxonachi va targ‘ibotchilar orasida tanlovlar (“Yilning eng yaxshi kitobi”, “Eng yaxshi kitobxon oila”, “Yilning eng yaxshi bolalar kitobi”, “Yilning eng yaxshi audio kitobi”, “Yilning eng yaxshi elektron kitobi” kabi) o‘tkazish tizimini takomillashtirish.

Ishchi guruh (A.Aripov) ikki oy muddatda mutasaddi vazirliklar, idoralar va boshqa tashkilotlar bilan birgalikda kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini takomillashtirish, matbuot va axborot hamda axborot-kutubxona faoliyati sohasidagi yagona davlat siyosatini yurituvchi vakolatli davlat organini belgilash, moliyaviy qo‘llab-quvvatlash mexanizmini rivojlantirishni inobatga olgan holda tegishli kompleks chora-tadbirlar dasturini ishlab chiqadi va tasdiqlash uchun kiritadi.

“Bu millatning kitob o‘qimasligi kimga kerak?” – 28 yashar nashriyot rahbari bilan suhbat

Kitob o‘qish – inson tafakkurining ozuqasidir. Bu haqda Prezident Shavkat Mirziyoyev ham o‘z nutqlarida bir necha ta’kidlagan.

“Kitob o‘qigan, o‘zini ustida ishlagan odamda qanot bo‘ladi. U befarq bo‘lmaydi. Uning kuchi bilimida bo‘ladi. Shuning uchun hech kimni pisand qilmaydi. “Kattalar”ga xushomad qilmaydi. Uning bilimi bor, ilmi bor. Mana nima uchun kitob o‘qinglar deymiz. Kitob o‘qisangiz savol berishni bilasiz”, degan edi davlat rahbari.

Prezident tomonidan kitob mutolasi muhimligi, yoshlar, rahbarlar orasida buni targ‘ib qilish lozimligi haqida ko‘p bora aytildi, aytilmoqda. Davlat rahbari tomonidan Yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish va ularning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish bo‘yicha ilgari surilgan 5 ta muhim tashabbusning bittasi aynan kitobxonlikka qaratilgan bo‘lib, u yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish, ular o‘rtasida kitobxonlikni keng targ‘ib qilish bo‘yicha tizimli ishlarni tashkil etishga yo‘naltirilgan.

Ammo, davlat rahbarining topshiriqlari, qabul qilinayotgan hujjatlar, otashli nutqlarning amaliy natijasi qanday? Amalda ham bu talablarga javob beradigan qonunlar ishlayaptimi?

Xabaringiz bor, yangi tahrirdagi Soliq kodeksi normalari joriy yil 1 aprelidan boshlab kuchga kiradi. Unda kitob sanoati ijtimoiy jihatidan dolzarb va strategik soha bo‘lishiga qaramay, boshqa bizneslar qatori soliqqa tortilishi belgilanmoqda.

QALAMPIR.UZ mavzuning dolzarbligi bois ushbu masala yuzasidan tegishli mutaxassislar bilan intervyular tashkil qilishni boshladi.
Bu safargi suhbatdoshimiz “Davr press” nashriyot-matbaa uyi asoschilaridan biri Doniyorxon To‘raxonov bo‘ldi.

NOQONUNIY “KONTRAFAKT”CHILAR

— Ayni vaqtda mamlakatimizda kitob sanoati qay holatda?
— Prezident Shavkat Mirziyoyev e’tibor qaratgandan so‘ng, soha ikki qadam oldinga ketdi. Buni tan olish kerak, albatta. O‘zbek tilidagi badiiy-adabiy kitob bazasiga 100ga yaqin yangi kitoblar qo‘shildi. Odamlarda qandaydir uyg‘onish bo‘ldi. Odamlarda “Kitob turganda nega men bolalarimga mashina olib berishim, to‘yini qilib berishim, eng zo‘r kiyimlarni olib berishim kerak? Avvalo, ularga ilm berish kerak-ku”, degan fikr paydo bo‘ldi. Lekin, ishonch bilan ayta olamanki, natija Prezidentimiz xohlagan darajada emas.

Kitob sanoatida muammolar juda ko‘p. Qiynaydigan masalalardan biri – o‘zbek kitob bazasi. Tarixan olib qaraganda bizda kitob boyligi juda buyukdir. Afsuski, faqat o‘sha bazadan foydalanamiz. Yangi baza yo‘q. Tohir Malik, Abdulla Oripov kabi ko‘p yozuvchilar bilan gaplashganman. Hozirgi yosh yozuvchilar bilan gaplashganda so‘raymiz: “Qanday asar yozgansiz?”. Lotin Amerikasida bo‘lib o‘tgan voqea bo‘yicha detektiv asar yozganini aytadi. Gonorar va boshqa masalalarda kelishamiz. Muammo boshlanadi. Kitoblarni tarqatishdagi mexanizmlarda muammoga duch kelamiz. Kitobxon ko‘p bo‘lsa, kitob sotib foyda olasiz. Foydani yozuvchi va nashriyot ko‘radi, odatda. Nashriyot tushgan mablag‘ga yangi loyihalarni amalga oshiradi. Siz bozorga yangi kitob chiqarsangiz, ba’zi gaplar quloqqa chalinishni boshlaydi: “falonchi joyda o‘sha kitobni arzonroq narxda ko‘rdik”.

Har bir kitobni bosib chiqarishda o‘z standartlari bo‘ladi. Shu bo‘yicha chiqarsangiz, o‘ziga yarasha mablag‘ talab qiladi. Bu kitob narxiga ta’sir qiladi. Ba’zi noqonuniy faoliyat yurituvchi “kontrafaktchi”lar o‘g‘rincha kitobni bosib chiqarmoqda. Tabiiyki, xarajat qilmagani uchun bu ularga arzonga tushmoqda va kitoblari ham arzon sotilmoqda.

MUALLIFLIK HUQUQINING HIMOYASIZLIGI

Kitob sanoati tadbirkori Doniyorxon To‘raxonov kitob savdosida intellektual mulk himoyasi talab darajasida emasligini aytmoqda.

— Kontrafakt holatlarga duch kelsak, bu haqda tegishli huquqni muxofaza qiluvchi organlarga murojaat qilamiz. Ular ma’lum muddatda ko‘rib chiqib, qonuniy javob berishini aytishadi. Bu chuqur ma’noli gap – “qonuniy ko‘rib chiqamiz”. So‘ngra, qonunbuzarlik isbotlanmagani aytiladi. Chunki, qonunchilikda bu masalada aniq mexanizm ishlab chiqilmagan.

Nashriyotlarni haq-huquqini himoya qiladigan platforma shakllanmagan. Agar birorta bosmaxonada qalbaki pul bosilayotgani aniqlansa, darrovda chorasi ko‘riladi. Intellektual mulk bo‘yicha kitob bosuvchilar huquqi buzilsa, bunga jiddiy e’tibor berilmaydi. Achinarli holat. Mutasaddilar shikoyatingizni chiroyli qilib qaytarib yuborishadi. Bitta murojaatimiz bilan Iqtisodiy jinoyatlarga qarshi kurash departamenti shug‘ullanyapti. Rahmat ularga. Biz hamma ma’lumotni o‘zimiz taqdim etyapmiz. 1,7 milliard so‘mlik loyihadan 1,2 milliard so‘m zarar ko‘rganmiz.

NASHRIYOTLARNING ASL HOLATI

— Mamlakatda nashriyotlar holati qanday?
— Masalan, Tojikistondan oldindamiz. Ular Turkiyadan nashr qilib olib kelishadi. Qirg‘izistonda esa hamma nashriyotlar bankrot holatida, chunki Xitoydan arzon narxda kitoblar kirib kelmoqda. Rossiyada 2008 yilda 3-4 ming atrofida kitob do‘kon bo‘lgan. Ruslar juda katta kitob bazasiga ega. Agar ularning kitoblarini bir yo‘lakka tersak, 100 kilometrdan ortadi. Bu Ginness rekordlar kitobida qayd etilgan. Lekin soha 2016 yildan boshlab Rossiyada uch marta qisqargan. Sabab: soliqlar, kitob sanoatiga bo‘lgan imtiyozlar yo‘q qilinishi, yuqoridagi “kontrafaktchi”lar. O‘tgan yil hisobiga ruslar 55 milliard rubl zarar ko‘rgan. Hozirgi vaqtda Rossiya hukumati qat’iy choralar ko‘rmoqda. Kitob do‘konlari uchun ajratilgan yerlarga soliq imtiyozlari, ijara haqiga imtiyozlar berilgan. Bu Rossiya Prezidenti Vladimir Putin tomonidan alohida ta’kidlandi. Odamlar yig‘iladigan ijtimoiy hududlarda kitob do‘koni bo‘lishi shart qilib belgilandi.

Agar dorixonalar ko‘p bo‘lsa, kasallar ko‘p bo‘ladi. Agar kitob do‘kon ko‘p bo‘lsa, kitobxonlar soni ortadi. Olam shunday mexanizm bilan yaratilgan. Odam kitob o‘qisa, ruhiyati shakllanadi. Kitob miyadagi ishlamagan to‘qimalarni ishlatadi. Bitta kitobni o‘qib ma’nan ozuqa olsa, u odam olimga teng. Chunki, u endi to‘xtamaydi.

Bizda nashriyotlar yangi kitob nashr qilishga qo‘rqadi. Bitta muallif kitobi turli nashriyotlarda turlicha ko‘rinishda chiqadi. Aytaylik, bitta kitobni tarjima qildingiz va u uchun mutasaddi vazirlikdan ruxsat olishingizning o‘zi alohida muammo. “Asaxiy.uz” elektron savdo do‘koni bor. Shu yigitlarga rahmat. “1984” nomli kitobni tarjima qilishdi, bosib chiqarishdi. Kitob bazasi bitta kitobga boyidi. O‘ylaymanki, hamma nashriyotlar shunday harakat qilsa, 3 yilda o‘zbek kitob bazasi 2 mingdan ortadi.

QQSNI YARATGANLARDA HAM KITOBGA SOLIQ YO‘Q

— Yangi Soliq kodeksida kitob sanoatiga imtiyoz berilmagan. 1 apreldan bu joriy qilinadi. Bu soliq tartibi tufayli bizni kelajakda nimalar kutmoqda?

— Jahon tajribasidan andoza olayotganimiz bizni xursand qiladi, albatta. Lekin achinarli tomoni, o‘sha QQS tizimi bilan ishlaydigan va shu tizimni yaratgan davlatlarda ham kitob sanoatiga soliq yo‘q. Kitob savdosi, ya’ni kitob do‘koni, bosmaxonalar, nashriyotlar ishlashi – bu ijtimoiy soha. Bunday davlatlarda, aksincha, kitob savdosi milliy madaniyat darajasiga olib chiqilgan. Chunki bu jamiyatning to‘g‘ridan-to‘g‘ri onggiga ta’sir qiladigan soha.

Kitob savdosida taalluqli hamma soliqlarni olib tashlash kerak. Hattoki, aynan kitob ishlab chiqarish uchun zarur xomashyolarga ham imtiyozlar belgilanishi kerak. Kitob bozorini prognoz qiladigan bo‘lsak, kitob narxlari oshadi. Agar bizga aqlli jamiyat kerak bo‘lsa, bu qilayotgan ishimiz o‘z maqsadimizga zid. Bu o‘zi biznesdir balki, lekin mohiyati ijtimoiy soha hisoblanadi.

QQS qo‘yilganidan so‘ng, ko‘pchilik noqonuniy kitob bosishga o‘tib ketishi mumkin. Chunki, bitta kitob bosuvchi uskunada qancha kitob bosayotganini hisoblab chiqishning iloji yo‘q-ku. Bu sohaga soliq bo‘yicha imtiyoz berilishi uchun mexanizm ishlab chiqilishi kerak. Bu esa qo‘shimcha ish. Osongina soliq solib qo‘ya qolishgan. Prezidentimiz amalga oshirayotgan islohotlarni ayrim joylardagi amaldorlar orqaga tortyapti.

Tahririyat: Ma’lumot o‘rnida, Shavkat Mirziyoyev kitob mavzusiga ko‘p bora to‘xtalgan va yaratilgan sharoitlar talab darajasida emasligini aytib tanqid qilgan.

Shu holatlarni hisobga olib, Prezident Shavkat Mirziyoyev mutasaddi vazirlik va uyushmalarga “Kitob karvoni” loyihasi doirasida badiiy, ma’rifiy, ijtimoiy mavzularda kitoblar chop etish hamda Qoraqalpog‘iston Respublikasi va barcha viloyatlarga 1 million nusxadan kam bo‘lmagan miqdorda yetkazib berish bo‘yicha topshiriq bergan edi.

Shundan so‘ng, davlatning yuqori mulozimlari orasida #kitobchallenge boshlandi. Bosh vazirdan tortib, agentlik rahbarlari, bo‘lim boshliqlarigacha o‘zi o‘qigan maktabga borib, kutubxonaga kitob taqdim etish boshlandi. Ammo, bu ham uzoqqa bormadi.

Kitob tarqatish, kitobxonlikni targ‘ib qilish ijobiy holatdir. Biroq, kitobning soni kam bo‘lsa va narxi baland bo‘lsa, qanday qilib odamlar, yoshlar kitobxonligini oshirishda maqtana olamiz? Kitob savdosiga kuchli jamiyatga ega, rivojlangan davlatlarda ham soliq imtiyozlari berilgan vaqtda, nega biz Yangi O‘zbekiston davrida aholi ongiga bolta urishimiz kerak?