Tabiat hodisalari: turlari, sabablari va misollari
Asad, ekinlarni yasat.
Tabiat hodisalari va Yil fasllari haqida sara maqollar to‘plami
Aziz bo'lmay, maziz bo'lmas.
Aziz momo olti kun,
Qahri kelsa — yetti kun.
Aziz momo olti kun,
Qaltirasa — qatti kun,
Sakransa — sakkiz kun,
To'qransa — to'qqiz kun,
O'qransa — o'n kun.
Aziz aqchasiz ketmas,
Qizlar — bo'g'chasiz.
Asad yo rasad, yo narasad.
Asad kirsa, suv oqarar.
Asad suvi — asal suvi.
Asad, ekinlarni yasat.
Asad, g'o'zangni yasat.
Asadda oralab ye,
Sunbulada — saralab.
Ayamajuz olti kun,
Olti oy qishdan qattiq kun.
Aqrab kelar hayqirib,
Bola-chaqasini chaqirib.
Aqrab keldi aqirib,
Sovuqlarni chaqirib.
Aqrabda jo'xorini sovuq urmasa,
Oxiratda ham urmas.
Ahman-dahman olti kun,
Qahriga olsa qatti kun.
Ahman muzi dahmonday bo'lsa ham, qo'rqma,
Kuzning muzi ko'zguday bo'lsa ham, qo'rq.
Bars yili — boylik,
Quyon yili — qahatchilik.
Dalv kirdi — davr kirdi.
Dalv kirdi, ekinlarga davr kirdi.
Daroyi ola bo'ldi,
Daryo bir balo bo'ldi.
Yoz — yozil, qish — qisil.
Yoz yomg'iri yondan o'tar,
Qish yomg'iri — jondan.
Yoz yomg'iri — ilon bilan chayon.
Yoz kuyungan, qish suyunar.
Yoz mevasi — qish xazinasi.
Yoz qoqisi — qishga dori.
Yoz harakati — soz harakat.
Yozgi harakat — kuzgi barakat.
Yozda boshi pishmaganning,
Qishda oshi pishmas.
Yozda jarohat ko'rsang,
Qishda rohat ko'rasan.
Yozning gilami — keng.
Yozda xotin quturadi,
Qishda — burun.
Yozning yozig'i — qishning ozig'i.
Yozning yomg'iridan qo'rq,
Qishning — qirovidan.
Yozning kuni — yuz turli,
Qishning kuni — qirq turli.
Yozning yuvindisi — qishga osh-qatiq.
Yolqitsa ham, yog' yaxshi,
Yondirsa ham, yoz yaxshi.
Yomg'ir — ekinning joni.
Javzodagi yomg'irdan ilon yog'sa yaxshi.
Javzoning yarmida suv tagida arpa pishar.
Jul keldi — hamal keldi.
Juma yog'sa, shanba tinar,
Shanba tinmasa, qachon tinar.
Ilib-ilib, yoz bo'lar,
Sovib-sovib, qish bo'lar.
It yili eksang,
To'ng'iz yili o'rasan.
Yil yaxshi kelsa, arqar ketmas.
Yilning yaxshi kelishi bahordan ma'lum.
Kuzgi qatiq kuyovga bergisiz.
Kuzning bir kuni qishning bir oyini boqar.
Kun g'amini sahar ye,
Yil g'amini bahor ye.
Laylak kelmay, yoz bo'lmas,
Qirg'iyak chopmay, kuz bo'lmas.
Laylak kelsa — yorug' yoz,
Turna kelsa — tunuq yoz.
Mizon chiqib, aqrab kirsa — qish.
Navro'zdan so'ng qish bo'lmas,
Mizondan so'ng yoz bo'lmas.
Oz bo'lmay, yoz bo'lmas,
Yoz bo'lmay, maz bo'lmas.
Oy boshida kun yo tuzalar, yo buzilar.
Oy chalqancha tug'sa, oy bo'yi ayoz.
Oy o'tovlasa, oylik g'amingni ye,
Kun o'tovlasa, kunlik g'amingni ye.
Oy qulansa, oyog'ingni uzat,
Kun qulansa, kuragingni tuzat.
Oyning beshidan qo'rqma, boshidan qo'rq.
Oqpon-oqpon olti kun,
Oy-hoy sening qotuving.
O'lchab osgan etingga
Qo'noq kelsa, qattiq kun.
Oqponda ot odimiday kun uzayar.
Payti kelsa, daraxt gullar.
Payshanbaning kelishi chorshanbadan belgili.
Savr bo'lmay, sayron bo'lmas,
Sayron bo'lmay, ayron bo'lmas.
Savr degan sonli qish,
Men javzongdan qo'rqaman.
Savr yomg'iri — sari oltin.
Savr kelsa, muz turmas,
Quda kelsa, qiz turmas.
Savr kirdi — ekinlarga davr kirdi.
Savr oyi — davr oyi.
Savrning sanog'ida qishning yog'ini bor.
Saraton — sara ekish,
Qolaversa — tariq ekish.
Saratonda suv qo'y,
Asadda tek qo'y.
Saratonning o'ni — tegirmonning do'li.
Safar oyi — xatar oyi.
Savalab yoqqan yomg'ir yomon,
Maydalab yoqqan qor yomon.
Sovuq oyoqdan urar,
Issiq — boshdan.
Soyda yotma, sel olar,
Qirda yotma, yel olar.
Sigir yili — to'qlik,
Qo'y yili — yo'qlik.
Sumbula tug'ar sumpayib,
Ot semirar qampayib.
Sumbula tug'sa, suv sovir,
Tarozi tug'sa, tong sovir.
Sumbulada suv soviydi,
Mizonda — kun.
Sumbulaning suvi tiniq, o'zi sovuq.
Sumbulaning suvi — sharob.
Sumbulaning tuqqanini suv bilar.
Toza havo — dardga davo.
Toqqa yog'sa, cho'l obod,
Cho'lga yog'sa, el obod.
Toqqa qalin qor tushgani —
Yerning qonib suv ichgani.
Tog' havosi — dard davosi.
To'qson kirsa, to'rg'ay odimicha kun uzayar.
To'qson to'lmay, yoz chiqmas.
Chilla kirsa — chil oyog'i.
Chilla suvi — tilla suvi.
Chilla qori — yerning qoni.
Chillaga chillaki chidamas.
Chillada sug'orilgan bog',
Chil botmon uzum berar.
Shanbada bichma, jumada ko'chma.
Er tug'ilsa — elning baxti,
Yomg'ir yog'sa — yerning baxti.
Ertalabki tuman ochar,
Kechki tuman yopar.
Yantoq gullasa, chilgi pishar.
Yaxshi yil bahoridan ma'lum,
Yaxshi kun — saharidan.
Yaxshi kelsa — hut,
Yomon kelsa — yut.
Yaxshi kelsa hut —
Kadi-kadi sut.
Yomon kelsa hut —
Qaqshab qolgan put.
Yaxshi kelsa hutni ko'ring,
Xurma-xurma sutni ko'ring.
Yomon kelsa, hutni ko'ring,
Serrayib yotgan putni ko'ring.
Qavs suvi — jon suvi.
Qantar ovsa, qalt etar,
Dehqonning ko'zi yalt etar.
Qantar ovsa, qoziqning boshida qor turmas.
Qantarda qarg'a odimiday kun uzayar.
Qarg'a ketmay, qor ketmas,
Turna kelmay, muz ketmas.
Qarg'a qag'illasa, qishni chaqirar,
G'oz g'ag'alasa — yozni.
Qirqkuyak keldi — kuz keldi.
Qirqkuyakda qindagi ham pishar.
Qirqkuyakda qirq tomguncha,
Mizonda bir tomsin.
Qish — oladan, yoz — moladan.
Qish — sertashvish.
Qish o'ldirma, yoz o'ldir,
Och o'ldirma, to'q o'ldir.
Qish o'tar, qoralik qarg'aga qolar.
Qish o'chog'i tor,
Tur, uyingga bor.
Qish qattiq kelsa — it yili.
Qish qilig'ini qilmay qo'ymas,
Yoz yo'rig'ini yo'ymay qo'ymas.
Qish — qisilmoq, yoz — yozilmoq.
Qish qishligini qilmasa,
Yoz yozligini qilmas.
Qish qo'nog'i — o't.
Qishning bir kuni qolsa qo'rq.
Qishning kuni qirq turli,
Qirqovi ham qiliqli.
Qishning sovug'ida to'ngandan,
Yozning issig'ida o'lgan yaxshi.
Qishning qahri — kuzga baraka.
Qishning qori — yozga dori.
Qor yog'di — don yog'di,
Yomg'ir yog'di — osh yog'di.
Qor — osh bilan non.
Qora bulutdan tiniq suv tomar.
Qorachaning qori turmas.
Quyon yili yut bo'lar.
Quruq ayoz — tilsiz yov.
G'oz kelgani — yoz kelgani.
Hamal kirdi — amal kirdi.
Hulkar tug'di — o't tug'di.
Hulkarli oyning bari qish.
Hut kirdi, dehqonning ketiga quit kirdi.
Hut kirdi, yer ostiga dud kirdi.
Hut suviga ho'kizingni sug'orma.
Hutda mol to'ymasa, odam to'ymas.
Tabiat hodisalari: turlari, sabablari va misollari
The tabiat hodisalari Ular tabiatda muntazam yoki tasodifiy davriylik bilan yuzaga keladigan, inson tomonidan qabul qilinadigan jarayonlarning namoyonidir. Ular asta-sekin, deyarli sezilmaydigan, masalan, erning paydo bo'lishi yoki bo'ron yoki katta meteoritning zarbasi kabi halokatli bo'lishi mumkin.
Noto'g'ri sodir bo'ladigan va odamlarga kuchli salbiy ta'sir ko'rsatadigan tabiiy hodisalar tabiiy ofatlar yoki falokatlar deb ataladi. Masalan, shamol – bu tabiiy hodisa, ba'zi hollarda odatiy, boshqalarda favqulodda va halokatli, masalan, bo'ronlar.
Tabiatni o'rganish va tushunishni osonlashtirish uchun tabiiy muhitni ma'lum sohalarga ajratish orqali inson tabiat hodisalarining har xil turlarini nazarda tutadi. Shunday qilib, Yer atmosferasidan tashqarida sodir bo'ladigan narsalar astronomik hodisalar deb ataladi.
Atmosferada yuzaga keladigan tabiiy hodisalar atmosfera va gidrosferadagi hodisalar gidrologik hodisalar deb ataladi. Geosferada (Yerning tuzilishi) sodir bo'ladiganlar geologik hodisalar deb tasniflanadi va biologik hodisalar biosferada rivojlanadi.
Keyin Yerda sodir bo'lishiga yoki undan tashqarida sodir bo'lishiga qarab tabiatning 5 umumiy hodisasi mavjud. Shuning uchun ular astronomik, atmosfera, gidrologik, geologik va biologik hodisalar deb nomlanadi.
Astronomik hodisalar
Ular Yer atmosferasidan tashqarida namoyon bo'ladigan va bizning sayyoramizga bevosita ta'sir ko'rsatishi yoki ta'sir qilmasligi mumkin bo'lgan jarayonlardir. Bu koinotning o'zi, galaktikalar va ularning harakatlarini, shuningdek yulduzlarni, sayyoralarni, kometalarni va meteorlarni qamrab oladi.
Shuningdek, ular ushbu jismlar bilan bog'liq bo'lgan yana bir qator hodisalarni o'z ichiga oladi, masalan, qora tuynuklar, o'ta yangi yulduzlar, quyosh nurlari va tortishish kuchi.
Sabablari
Tabiat hodisalari katta portlash yoki katta portlash sodir bo'lganda va ular koinot tizimining ishlashini boshqaradigan fizik-kimyoviy qonunlar tufayli yuzaga keladi. Ushbu hodisalarni boshqaradigan asosiy qonun – bu tortishish qonuni bo'lib, unda har qanday katta massa tanasi kichik jismlarni jalb qiladi.
Ushbu portlash samoviy jismlarning paydo bo'lishi va yo'q bo'lib ketishi hodisalarini kengaytiradigan va yaratadigan ulkan materiya va energiya massasini harakatga keltirdi.
Misollar
Meteorlar
Qadim zamonlardan buyon odamlar tomonidan qabul qilinadigan tabiiy hodisa meteorlar bo'lib, biz ularni osmonni kesib o'tuvchi nur kabi qabul qilamiz. Bu 100 dan materiyaning bo'laklari µm diametri 50 m gacha bo'lgan, boshqa jismlardan ajralib, kosmos bo'ylab harakatlanadigan.
Agar ular Yer atrofidan o'tayotganda uning atmosferasiga tegsa, ishqalanish ularni qizg'in qiladi va engil iz qoldiradi va agar ular Yer yuziga tushsa, ular meteoritlar deb ataladi. Diametri 50 m dan katta bo'lganda, ular kometalar deb nomlanadi va agar ular Yer bilan to'qnashsa, bu halokatli tabiiy hodisalardir.
Aylanma va tarjima harakatlari
Astronomik hodisaning yana bir misoli – bu Yerning o'z o'qi (aylanish harakati) va Quyosh atrofida ham harakatlari (tarjima). Ushbu tabiiy hodisalar o'z navbatida boshqalarni belgilaydi, masalan, kun va tunning davomiyligi, fasllar, harorat, okean oqimlari va boshqa jarayonlar.
Atmosfera hodisalari
Tabiatning bunday hodisasi atmosferada, Yer sayyorasini o'rab turgan gazsimon qatlamda sodir bo'ladi. Yog'ingarchilik (yomg'ir, qor yoki do'l) va shamol kabi barcha iqlim hodisalari, bulutlarning paydo bo'lishi, ozon qatlamidagi teshiklarning hosil bo'lishi va boshqalar kiradi.
Sabablari
Atmosfera hodisalarining paydo bo'lishi uchun birlashadigan bir qancha omillar mavjud, garchi asosiy sabab Yerga ta'sir qiladigan quyosh energiyasidir. Bu energiya astronomik hodisadir, chunki uni biz Quyosh deb ataydigan yulduz taqdim etadi, uning sistemasi Yerga tegishli.
Quyosh energiyasi suvning bug'lanishini keltirib chiqaradi, bu esa yomg'ir yog'ishiga imkon beradi, shuningdek shamollar tomonidan hosil bo'lgan sayyoradagi harorat farqlari.
Misollar
Yomg'ir
Tabiiy atmosfera hodisasining xarakterli va takrorlanuvchi namunasi gidrologik va biologik hodisalar bilan bog'liq bo'lgan yomg'irdir. Atmosferada quyuqlashgan suv suv havzalaridan va o'simliklar va hayvonlarning transpiratsiyasidan kelib chiqadi.
Suv haroratning ta'siridan bug'langanda ko'tariladi va soviganida suspenziyadagi chang zarralari atrofida kondensatsiyalanadi va cho'kadi.
Shamollar
Shamollarning paydo bo'lishi – bu Yerni differentsial ravishda isitadigan quyosh nurlari energiyasi tufayli yuzaga keladigan yana bir tabiiy hodisa.
Hududdagi havo qizib ketganda, u sovuq joylardan havo massalari bilan to'ldirilgan vakuumni qoldirib ko'tariladi va biz shamol deb ataydigan havo oqimlari paydo bo'ladi.
Bo'ron
Kuchli yomg'ir va tez shamollarning birlashishi atmosfera hodisasining yana bir misoli bo'lgan bo'ron deb nom olgan halokatli atmosfera hodisasini hosil qiladi.
Gidrologik hodisalar
Gidrologik hodisalar suv havzalarida, ayniqsa eng katta suv havzalari bo'lgan okeanlarda uchraydi. Eng dolzarb tabiiy gidrologik hodisa dengiz oqimlari.
Boshqalari – bu okeanlarning tuz miqdori va yorug'likning suv ustunining vertikal o'lchamida taqsimlanishi. Xuddi shu tarzda, dengiz sathining balandligi (suv relyefi) har xil zichlik darajalari tufayli harorat farqi hodisasi kuzatiladi.
Bu harorat va zichlikdagi farqlar muz qatlamining paydo bo'lish hodisasini ham keltirib chiqaradi. Kontinental suvlarda esa gidrografik havzalarning ishlashi bilan bog'liq turli xil hodisalar mavjud.
Sabablari
Gidrologik hodisalarning sabablari orasida quyosh energiyasi va suvning xususiyatlari, ayniqsa uning suyuqlik xarakteri bor. Issiqlikni tez singdirish va uni sekin chiqarish va universal hal qiluvchi bo'lish qobiliyatiga qo'shimcha ravishda.
Gidrologik hodisalar boshqa turdagi hodisalar bilan chambarchas bog'liq, chunki quyosh nurlanishi astronomik hodisa. Xuddi shu tarzda, dengizga mineral tuzlarni tashish geologik hodisalardan kelib chiqadi va yomg'ir atmosfera tipidagi tabiiy hodisadir.
Misollar
Okean oqimlari
Eng dolzarb gidrologik hodisa shamollar va harorat va sho'rlanishning farqidan kelib chiqqan dengiz oqimlari. Ham sayoz, ham chuqur oqimlar, shuningdek yangilanganlar mavjud.
Barcha okeanlarni Meksika ko'rfazidan Shimoliy Atlantika okeanigacha yuzaki ravishda uzluksiz ravishda davom etadigan okean oqimi tizimi birlashtiradi. Keyin u Arktika bo'ylab aylanib, Antarktidaga chuqur oqim sifatida qaytadi va sharqqa siljiydi, Hind okeanida aylanib, Tinch okeaniga etadi.
Keyinchalik, dengiz oqimlari tizimi shimolga borib, yana sirt oqimi sifatida paydo bo'ladi va Atlantika tomon qaytib, ekvatorga etib boradi va g'arbga, Meksika ko'rfaziga buriladi. Gidrologik hodisalarning yana bir turi – suv qirg'oqlar bilan to'qnashganda shamol keltirib chiqaradigan va qirg'oq relyefini shakllantirgan to'lqinlar.
Tidal to'lqini yoki tsunami
Xuddi shu tarzda, suv osti zilzilalari natijasida kelib chiqadigan ulkan to'lqinlar bo'lgan to'lqin to'lqinlari yoki tsunami kabi halokatli gidrologik hodisalar ham sodir bo'ladi.
Geologik hodisalar
Geologik hodisalar – bu er qobig'ida yoki geosferaning eng chuqur qatlamlarida sodir bo'ladigan hodisalar. Bular tektonik harakatlarni, shu jumladan kontinental siljishni (kontinental massalarning siljishi) hisobga oladi.
Sabablari
Ushbu hodisalarning asosiy sababi – bu yadro qizigan va qattiq, mantiya suyuq, qobiq esa qattiq va sovuqroq bo'lganligi sababli, geosferaning turli qatlamlari tarkibidagi konstitutsiya, harorat va tutarlılığın farqidir.
Bu mantiyada konvektsiya oqimlarini keltirib chiqaradi (u harorat farqi tufayli harakat qiladi). U harakatlanayotganda u er qobig'ining plitalarini sudrab boradi va uni dengiz tubining ingichka (o'rta okean tizmalari) qismlarida parchalab tashlaydi.
Ushbu nuqtalarda magma yoki lava chiqadi va yangi okean tubi hosil bo'lib, eskisini itaradi va shu bilan materiklarni harakatga keltiradi. Ushbu harakatlanuvchi massaning harakatlanishi, zarbalari va cho'kishi zilzilalarni keltirib chiqaradi va er relyefiga shakl beradi.
Misollar
Vulkanik orol shakllanishi
Odamlar hayot avlodida kuzatishi mumkin bo'lgan geologik hodisalarning aniq namunasi – vulqon orollarining shakllanishi va yo'q qilinishi. Chiqib ketgan magma okeandagi yangi orollarni hosil qiladigan suv osti vulkanik portlashlarining bir nechta ma'lum holatlari mavjud.
Xuddi shunday, bu orollarni tashkil etuvchi vulqonlar yana portlashi bilan otilib chiqishi va orolni yo'q qilishi mumkin.
Zilzilalar
Tabiatga katta ta'sir ko'rsatadigan yana bir geologik hodisa – bu zilzilalar (er osti qobig'ining keskin silkinishini keltirib chiqaradigan qismlarining katta siljishi).
Ushbu hodisalar er yuzi qismlarining siljishini, cho'kishini va ko'tarilishini hosil qiladi. Xuddi shunday, ular odamlar egallagan hududlarga, masalan, katta shaharlarga ta'sir qilganda jiddiy zarar etkazadilar.
Biologik hodisalar
Biologik tipdagi tabiiy hodisalar tirik mavjudotlar bilan bog'liq jarayonlarni o'z ichiga olgan hodisalardir. Bunga tirik mavjudotning rivojlanishi, uning ko'payishi va o'limi, ekotizimlarda hosil bo'ladigan turli xil dinamikalar kiradi.
Yo'qolib ketish ham katta ahamiyatga ega bo'lgan biologik hodisadir, chunki bu turlarning qaytarib bo'lmaydigan yo'q bo'lib ketishi.Bu hodisalar inson tomonidan kelib chiqadigan hodisalarni istisno qiladi, bu holda sun'iy hodisalar deb ataladi.
Sabablari
Biologik hodisalarning asosiy sababi bu Biologiya tamoyillari bilan belgilanadigan Yerdagi hayotning dinamikasidir. Hayot Yerdagi bo'shliqlarni ko'paytiradi, ko'paytiradi, diversifikatsiya qiladi va mustamlaka qiladi, bu jarayonda turli xil biologik hodisalarni hosil qiladi.
Hayotning o'zi hayotni rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni ta'minlaydigan boshqa tabiat hodisalariga chambarchas bog'liq bo'lgan juda murakkab va dinamik tabiiy hodisadir.
Misollar
O'simlik etishtirish
Atrofimizda doimiy ravishda sodir bo'ladigan biologik hodisaga misol sifatida o'simlik paydo bo'lishi uchun urug'ning unib chiqishi hisoblanadi. Yashirin embrion namlik, harorat va yorug'likning mos sharoitlari bilan faollashadi va rivojlanish jarayonini boshlaydi.
Dastlabki bosqichida u to'plangan ozuqalardan energiya oladi, so'ngra barglari amalga oshiradigan fotosintez tufayli rivojlanishni davom ettiradi.
Yosunlarning o'sishi
Ammo barcha biologik hodisalar foydali emas, ba'zilari insonga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin.
Masalan, mikroskopik dengiz o'tlari yoki alg gullari populyatsiyasining portlashi. Ko'p marta bu suv o'tlari dengiz mahsulotlarini ifloslantiradigan va shuning uchun odam zaharlanishiga olib keladigan toksik moddalarni chiqaradi.
Pandemiya
Boshqa tomondan, yuqumli kasalliklarni keltirib chiqaradigan qo'zg'atuvchilarning populyatsiyadagi portlashlari pandemiyaga sabab bo'ladi. Bunga SARS-Cov2 koronavirusi sabab bo'lgan pandemiya bo'lgan COVID19 misoldir.
Adabiyotlar
- Alfaro, P., Alonso-Chaves, F.M., Fernández, C. va Gutierrez-Alonso, G. (2013). Plitalar tektonikasi, sayyoramizning ishlashiga oid integral nazariya. Kontseptual va didaktik asoslar. Yer haqidagi fanlarni o'qitish.
- Bateman, A. (2007). Asosiy va amaliy gidrologiya. Cho'kindilarni tashish bo'yicha tadqiqot guruhi.
- Calow, P. (Ed.) (1998). Ekologiya va atrof-muhitni boshqarish ensiklopediyasi.
- Camilloni, I. va Vera, C. (s / f). Atmosfera. Tabiiy fanlar. O'rganing. Zamonaviy dunyodagi fanlar.
- Izko, J., Barreno, E., Bruges, M., Kosta, M., Devesa, JA, Frenandes, F., Gallardo, T., Llimona, X., Prada, C., Talavera, S. va Valdes , B. (2004). Botanika.
- Neumann, G. (1968). Okean oqimlari. Elsevier nashriyot kompaniyasi.
- Prager, E.J. Va Earl, S.S. (2001). Okeanlar. McGraw-Hill.
- Purves, W. K., Sadava, D., Orians, G. H. va Heller, H. C. (2001). Hayot. Biologiya fani.
- Shevtsova-de Vargas, G. (1992). Yer atmosferasidagi heterojen jarayonlar va ularning ozon qatlamini yo'q qilishdagi ta'siri. Kimyo jurnali.
Yil fasllari va Tabiat hodisalari haqida maqollar to‘plami
Tabiat hodisalari hamda yil fasllari haqida eng sara maqollar to‘plami. «Tabiat — yaxshilik va go‘zallikning bevosita ifodasi» (Asqad Muxtor).
Toqqa yog‘sa, cho‘l obod,
Cho‘lga yog‘sa, el obod.
Savr degan sonli qish,
Men javzongdan qo‘rqaman.
Yozning yomg‘iridan qo‘rq,
Qishning — qirovidan.
Aziz aqchasiz ketmas,
Qizlar — bo‘g‘chasiz.
Yoz kuyungan,
Qish suyunar.
Asad kirsa,
Suv oqarar.
Shanbada bichma,
Jumada ko‘chma.
Ertalabki tuman ochar,
Kechki tuman yopar.
Qirqkuyak keldi — kuz keldi.
Savr kirdi — ekinlarga davr kirdi.
Yoz mevasi — qish xazinasi.
Sovuq oyoqdan urar,
Issiq — boshdan.
Saraton — sara ekish,
Qolaversa — tariq ekish.
Chilla kirsa — chil oyog‘i.
Aziz momo olti kun,
Qahri kelsa — yetti kun.
Qora bulutdan tiniq suv tomar
Oy qulansa, oyog‘ingni uzat,
Kun qulansa, kuragingni tuzat.
Yozda jarohat ko‘rsang,
Qishda rohat ko‘rasan.
Sumbulaning suvi tiniq, o‘zi sovuq.
Chillaga chillaki chidamas.
Mizon chiqib, aqrab kirsa — qish.
Sumbulaning tuqqanini suv bilar.
Qavs suvi — jon suvi.
Ayamajuz olti kun,
Olti oy qishdan qattiq kun.
Qarg‘a qag‘illasa, qishni chaqirar,
G‘oz g‘ag‘alasa — yozni.
Sumbulada suv soviydi,
Mizonda — kun.
Javzoning yarmida suv tagida arpa pishar.
Savr yomg‘iri — sari oltin.
Qishning kuni qirq turli,
Qirqovi ham qiliqli.
Qish o‘chog‘i tor,
Tur, uyingga bor.
Hulkar tug‘di — o‘t tug‘di.
Chilla qori — yerning qoni.
Aziz bo‘lmay, maziz bo‘lmas
Hamal kirdi — amal kirdi.
Savr bo‘lmay, sayron bo‘lmas,
Sayron bo‘lmay, ayron bo‘lmas.
Oqpon-oqpon olti kun,
Oy-hoy sening qotuving.
Sumbula tug‘ar sumpayib,
Ot semirar qampayib.
Oy chalqancha tug‘sa,
Oy bo‘yi ayoz.
Qish — qisilmoq,
Yoz — yozilmoq.
Juma yog‘sa, shanba tinar,
Shanba tinmasa, qachon tinar.
Yoz yomg‘iri — ilon bilan chayon.
Aqrab keldi aqirib,
Sovuqlarni chaqirib.
Dalv kirdi — davr kirdi.
Kuzning bir kuni qishning bir oyini boqar.
Oy boshida kun yo tuzalar, yo buzilar.
Asad suvi — asal suvi.
Qish qilig‘ini qilmay qo‘ymas,
Yoz yo‘rig‘ini yo‘ymay qo‘ymas.
Qantar ovsa, qoziqning boshida qor turmas.
Oyning beshidan qo‘rqma, boshidan qo‘rq
Bars yili — boylik,
Quyon yili — qahatchilik.
Asadda oralab ye,
Sunbulada — saralab.
Hutda mol to‘ymasa, odam to‘ymas.
Yomg‘ir — ekinning joni.
Qish qo‘nog‘i — o‘t.
Sumbulaning suvi — sharob.
Daroyi ola bo‘ldi,
Daryo bir balo bo‘ldi.
Toza havo — dardga davo.
Yoz yomg‘iri yondan o‘tar,
Qish yomg‘iri — jondan.
Yaxshi yil bahoridan ma’lum,
Yaxshi kun — saharidan.
Yoz qoqisi — qishga dori.
Aqrab kelar hayqirib,
Bola-chaqasini chaqirib.
Hut kirdi, dehqonning ketiga qurt kirdi.
To‘qson to‘lmay, yoz chiqmas.
Dalv kirdi, ekinlarga davr kirdi.
Tog‘ havosi dard davosi
Sumbula tug‘sa, suv sovir,
Tarozi tug‘sa, tong sovir.
O‘lchab osgan etingga
Qo‘noq kelsa, qattiq kun.
Yozda boshi pishmaganning,
Qishda oshi pishmas.
Chilla suvi — tilla suvi.
Jul keldi — hamal keldi.
Yaxshi kelsa hut —
Kadi-kadi sut.
Asad yo rasad, yo narasad.
Qishning sovug‘ida to‘ngandan,
Yozning issig‘ida o‘lgan yaxshi.
Hut suviga ho‘kizingni sug‘orma.
Er tug‘ilsa — elning baxti,
Yomg‘ir yog‘sa — yerning baxti.
Yantoq gullasa, chilgi pishar.
Qishning qahri — kuzga baraka.
Qantar ovsa, qalt etar,
Dehqonning ko‘zi yalt etar.
Qish o‘ldirma, yoz o‘ldir,
Och o‘ldirma, to‘q o‘ldir.
Aqrabda jo‘xorini sovuq urmasa,
Oxiratda ham urmas.
Yilning yaxshi kelishi bahordan ma’lum
Yaxshi kelsa — hut,
Yomon kelsa — yut.
Ahman muzi dahmonday bo‘lsa ham, qo‘rqma,
Kuzning muzi ko‘zguday bo‘lsa ham, qo‘rq.
Chillada sug‘orilgan bog‘,
Chil botmon uzum berar.
It yili eksang,
To‘ng‘iz yili o‘rasan.
Savr oyi — davr oyi.
Laylak kelmay, yoz bo‘lmas,
Qirg‘iyak chopmay, kuz bo‘lmas.
Toqqa qalin qor tushgani —
Erning qonib suv ichgani.
Qor yog‘di — don yog‘di,
Yomg‘ir yog‘di — osh yog‘di.
Saratonda suv qo‘y,
Asadda tek qo‘y.
Qirqkuyakda qindagi ham pishar.
Qish o‘tar, qoralik qarg‘aga qolar.
Yozda xotin quturadi,
Qishda — burun.
Hut kirdi, yer ostiga dud kirdi.
Qishning bir kuni qolsa qo‘rq.
Ilib-ilib, yoz bo‘lar,
Sovib-sovib, qish bo‘lar.
Quyon yili yut bo‘lar
Yaxshi kelsa hutni ko‘ring,
Xurma-xurma sutni ko‘ring.
Soyda yotma, sel olar,
Qirda yotma, yel olar.
Kun g‘amini sahar ye,
Yil g‘amini bahor ye.
Payshanbaning kelishi chorshanbadan belgili.
Payti kelsa, daraxt gullar.
Qish qattiq kelsa — it yili.
Savr kelsa, muz turmas,
Quda kelsa, qiz turmas.
Yozgi harakat — kuzgi barakat.
Yozning yuvindisi — qishga osh-qatiq.
Navro‘zdan so‘ng qish bo‘lmas,
Mizondan so‘ng yoz bo‘lmas.
Oy o‘tovlasa, oylik g‘amingni ye,
Kun o‘tovlasa, kunlik g‘amingni ye.
Yomon kelsa hut —
Qaqshab qolgan put.
Laylak kelsa — yorug‘ yoz,
Turna kelsa — tunuq yoz.
Yil yaxshi kelsa, arqar ketmas
Qarg‘a ketmay, qor ketmas,
Turna kelmay, muz ketmas.
G‘oz kelgani — yoz kelgani.
To‘qson kirsa, to‘rg‘ay odimicha kun uzayar.
Asad, ekinlarni yasat.
Aziz momo olti kun,
Qaltirasa — qatti kun,
Sakransa — sakkiz kun,
To‘qransa — to‘qqiz kun,
O‘qransa — o‘n kun.
Qish qishligini qilmasa,
Yoz yozligini qilmas.
Saratonning o‘ni — tegirmonning do‘li.
Qorachaning qori turmas.
Oz bo‘lmay, yoz bo‘lmas,
Yoz bo‘lmay, maz bo‘lmas.
Qishning qori — yozga dori.
Ahman-dahman olti kun,
Qahriga olsa qatti kun.
Qirqkuyakda qirq tomguncha,
Mizonda bir tomsin.
Yoz harakati — soz harakat.
Kuzgi qatiq kuyovga bergisiz.
Hulkarli oyning bari qish.
Savrning sanog‘ida qishning yog‘ini bor
Quruq ayoz — tilsiz yov.
Asad, g‘o‘zangni yasat.
Oqponda ot odimiday kun uzayar.
Safar oyi — xatar oyi.
Javzodagi yomg‘irdan ilon yog‘sa yaxshi.
Yozning yozig‘i — qishning ozig‘i.
Sigir yili — to‘qlik,
Qo‘y yili — yo‘qlik.
Yolqitsa ham, yog‘ yaxshi,
Yondirsa ham, yoz yaxshi.
Savalab yoqqan yomg‘ir yomon,
Maydalab yoqqan qor yomon.
Yozning gilami — keng.
Yoz — yozil, qish — qisil.
Yozning kuni — yuz turli,
Qishning kuni — qirq turli.
Qish — oladan,
Yoz — moladan.
Yomon kelsa, hutni ko‘ring,
Serrayib yotgan putni ko‘ring.
Sizni ushbu maqola ham qiziqtirishi mumkin
Kuz haqida maqol juda kam Juda zo‘r ekan, xamma maqollar bor ekan. Bu maqollar juda zõr Bu yerdagi maqollar rostdanham juda yaxshi ekan, saytgaham gap yo’q. Barglar haqida maqol topib bering. Baxor haqida maqollar bormi? Yoki men topa olmadimmi? Kuz fasli haqida maqollar kerak, kimda bo’lsa yozib yuboringlar iltiomos sizlardan. Barchinoy Bafoyeva : Kuz haqida maqol va topishmoqlar bo‘lsa yuboringlar… Bu maqollar juda yaxshi. Barchaga yordam beradi. ��
Assalomu alayko’m. Atrof muhitni tozaligi haqida maqollar kerak edi, kimda bo’lsa yozib yuborsin iltimos.
Man o’zimga kerakli maqolni topdim, sizlarga kattakon raxmat. Assalomu alayko’m barchaga, Kuz haqida maqol topolmadim, kimda bo’lsa yozib yuboringlar iltimos. Kuz haqida yana bir maqol: «Kuzning qozoni quyuq qaynaydi» Yaxshi maqollar rahmat ko’proq tabiat haqida yozing.
Salom hammaga. UzBaza.uz’ga omad! Barcha kerakli narsalarni bilib olaman. Maqollar musobaqasida 1-o’rinni egalladim. Katta rahmat!
So‘nggi yuklangan mavzular Ko‘p o‘qilgan mavzular Bo‘limlardan birini tanlang