Elektron kitobning ma nosi

– ta’lim mazmuni lavhasini o’zlashtirish funksiyasini maksimal darajada to’la tashkil etish funksiyasini bajaruvchi tuzilmaviy birlik

Elektron darslik asosini nima tashkil etadi

Spot e-imzo.uz saytida ERI sertifikatini masofadan turib qanday olish boʻyicha qoʻllanmani taqdim etadi.

Foto: Eldos Fazilbekov / Spot

ERI (elektron raqamli imzo) — imzoning yopiq kalitini qoʻllagan holda axborotning kriptografik oʻzgarishi natijasida olingan va imzoning shakllanish vaqtidan boshlab elektron hujjatdagi axborotda xatolik yoʻqligini aniqlovchi hamda imzo kaliti sertifikatini imzo egasiga taalluqliligini tekshiruvchi elektron hujjatning rekviziti hisoblanadi.

Yuridik yoki jismoniy shaxslar Davlat soliq qoʻmitasi roʻyxatdan oʻtkazish markazining davlat xizmatlari rasmiy veb-sayti e-imzo.uz dan foydalangan holda ERI olishi mumkin.

Birinchi qadam. Elektron-soʻrovnoma shakli toʻldiriladi.

Elektron-soʻrovnoma shaklida “Yuridik shaxs” yoki “Jismoniy shaxs” maqomi tanlanadi.

Soliq toʻlovchi (jismoniy shaxs)larning identifikatsiya raqamini (STIR) berish bekor qilinishi munosabati bilan soliq toʻlovchilarni soliq organlarida roʻyxatga olish JSHSHIR — jismoniy shaxsning shaxsiy identifikatsiya raqami orqali amalga oshiriladi.

Jismoniy shaxs tegishli oynada belgilangan qatorga 14 raqamdan iborat JSHSHIRni kiritadi.

Shundan soʻng arizachi nomiga rasmiylashtirilgan telefon raqami kiritiladi. Ariza toʻldirilgan soʻng koʻrsatilgan telefon raqamiga SMS shaklida tasdiqlash kodi yuboriladi.

Ekranda belgilangan qatorga ushbu kod kiritilib, ariza va telefon raqami tasdiqlanadi.

Ikkinchi qadam. Shundan soʻng keyingi shakl paydo boʻladi. Bu yerda yopiq kalit va parol shakllanadi.

Arizachi pasport nusxasi fayli va ochiq holatdagi pasporti bilan tushgan suratini ilova qilib biriktirishi lozim.

Ilova qilinayotgan faylda murojaatchi yuz qiyofasi “anfas” shaklda va tiniq koʻringan hamda pasportning asosiy sahifasi barcha simvollari oʻqib boʻladigan sifatda boʻlishi shart. Foto hajmi 5 MB dan oshmasligi lozim. Barcha qatorlar toʻldirilgandan soʻng “pfx faylni yaratish va davom etish” tugmasi bosiladi.

Ushbu shaklda kiritilgan kalit parolini esda saqlab qoling.

Shundan soʻng, tizim kiritilgan maʼlumotlar asosida elektron soʻrovnoma shakllantiradi. Soʻrovnoma bilan batafsil tanishib chiqib, maʼlumotlar toʻgʻri kiritilganligiga ishonch hosil qilgandan soʻng “Soʻrov yuborish” tugmasi bosiladi. Bu bosqichda elektron ariza toʻldirish yakunlanadi.

Yuborilgan anketa davlat xizmatlari markazi operatori tomonidan 1 ish kuni ichida koʻrib chiqiladi.

e-imzo.uz saytida “Arizani qidirish” boʻlimi orqali ariza holatini tekshirish mumkin. ERI sertifikatini berishda ijobiy qaror qabul qilingan taqdirda, murojaat etuvchiga arizada koʻrsatilgan telefon raqamiga SMS-xabar yuboriladi.

Arizachi “Arizani qidirish” boʻlimiga kirib qabul qilingan elektron sertifikatni tasdiqlashi lozim. “Tasdiqlash” tugmasi bosilgandan soʻng ERI kaliti beriladi. U orqali barcha interaktiv va davlat xizmatlaridan foydalanish mumkin. Ariza koʻrib chiqish jarayonida muayyan sabablarga koʻra rad etilishi ham mumkin.

Qoʻshimcha savollar tugʻilganda 71 202−32−82 yoki 1198 raqamiga murojaat qilish tavsiya etiladi.

Elektron kitobning ma’nosi

A elektron kitob yoki elektron kitob ispan tiliga tarjima qilingan anglicism degan ma’noni anglatadi elektron kitob, raqamli kitob yoki kiber kitob. Shunday qilib, bu so’z ingliz tilidan neologizm bo’lib, “va”, Boshlang’ich elektron, Y kitob, bu “kitob” ni tarjima qiladi. Shuning uchun vakitobraqamli formatdagi kitoblarni, ya’ni qog’ozli kitobning elektron versiyasini chaqirgan ism.

Qog’oz formatidan tashqarida ekranda o’qilishi mumkin bo’lgan kitoblar kontseptsiyasi urug’i, 1971 yilda Maykl Xart tomonidan o’ylab topilgan Gutenberg loyihasiUmumjahon adabiyotining erkin nomlari bilan raqamli kutubxonani yaratishdan iborat edi.

Bugun elektron kitob bu allaqachon nashriyot haqiqati, ammo uni o’qish uchun maxsus dasturlar kerak. Shu ma’noda, ingl elektron kitob hisoblash qurilmasining ekranida kitob topilgan formatni o’qishga imkon beradigan dasturni o’rnatish kerak. Foydalanuvchilar orasida eng ko’p ishlatiladigan raqamli formatlarning ba’zilari HTML, PDF, EPUB, MOBI, DjVu va boshqalar. A elektron kitobShu ma’noda uni shaxsiy kompyuter bilan o’qish mumkin, a planshet, a smartfon yoki a elektron kitob o’quvchi yoki elektron o’quvchi, bu ushbu maqsad uchun maxsus ishlab chiqarilgan qurilma.

Elektron kitobni qayta sozlash

The elektron kitob o’quvchi yoki elektron o’quvchi o’qish uchun maxsus mo’ljallangan qurilmaga berilgan nom elektron kitoblar, va ispan tiliga quyidagicha tarjima qilinishi mumkin elektron kitob o’quvchi.

The elektron kitob o’quvchiShunday qilib, bu raqamli fayllarda kitoblarni o’qish va saqlash, yozuvlarni yozish va tagiga chizish, shuningdek, Internetga ulanish (eng yangilangan modellarda) va kitoblarni sotib olishga imkon beradigan daftar o’lchamlari bilan portativ qurilma. on-layn. Dizayn konsepsiyasi, kattaligi, vazni va ekrani tufayli o’quvchiga qog’ozli kitobni o’qishga o’xshash tuyg’ularni beradi. Bundan tashqari, texnologiyasi elektron siyoh ko’zning charchashini oldini oladi va batareyadan foydalanishni minimallashtiradi. Ba’zilarida hatto yoritish tizimi ham mavjud. Ba’zi brendlar elektron o’quvchilar Amazon’s Kindle, Sony Reader, Tagus, Kobo va boshqalar mashhur bo’lib ketgan.

Afzalliklari va kamchiliklari

Biroz afzallik bilan bog’liq elektron kitob Ular kitoblarni ishlab chiqarish uchun qog’oz bilan tarqatadiganligi sababli, uning past ekologik ta’siri; uning ishlab chiqarish jarayonlari oddiyroq va tezroq, chunki bosmaxonadan o’tishni talab qilmaydi; uning Aksiya Bu, asosan, cheksizdir, chunki bitta nusxa o’zini qo’shimcha xarajatlarsiz cheksiz ko’paytirish uchun etarli; va uning tarqalishi, Internet tufayli deyarli hech qanday to’siqlarga ega emas. Bundan tashqari, uni saqlash oson – buning uchun javon yoki kitob javoni kerak emas.

Buning o’rniga, ularning kamsituvchilar raqamli kitobning afzalliklari nisbiy ekanligini ta’kidlaydi: garchi u qayta tiklanadigan va qayta ishlanadigan manba bo’lgan yog’ochni iste’mol qilmasa ham, ishlab chiqarishda ishlatiladigan mahsulotlar elektron o’quvchilar Ular yo’q va vaqt o’tishi bilan ular elektron chiqindilarga aylanadi; Bundan tashqari, ular elektron kitob u osongina ko’chiriladi va mualliflik huquqining buzilishini rag’batlantiradi, bularning barchasi ulkan noqonuniy bozorni avj oldirishi mumkin.

# Innovatsion sozining manosi

– kuzatish, tahlil, tekshirish, xulosa, tavsiya, taklif, mulohaza bildirish.

– yangiliklarni ta`lim mazmuni va mashg`ulotlar jarayoniga joriy qiluvchi.

– o’quvchilarning ko’nikmalarini rivojlantiruvchi mashqlar o’tkazuvchimaxsus tayyorgarlikdan o’tgan mutaxassis

# Ekspert kim?

+ kuzatish, tahlil, tekshirish, xulosa, tavsiya, taklif, mulohaza bildirish

– yangiliklarni ta`lim mazmuni va mashg`ulotlar jarayoniga joriy qiluvchi.

– nazariy ma`lumotlar bilan tanishtiruvchi

– o’quvchilarning ko’nikmalarini rivojlantiruvchi mashqlar o’tkazuvchi maxsus tayyorgarlikdan o’tgan mutaxassis

# Trener kim?

+ o’quvchilarning ko’nikmalarini rivojlantiruvchi mashqlar o’tkazuvchi maxsus tayyorgarlikdan o’tgan mutaxassis

– kuzatish, tahlil, tekshirish, xulosa, tavsiya, taklif, mulohaza bildirish.

– nazariy ma`lumotlar bilan tanishtiruvchi

# O’quv jarayoni nimalardan iborat?

+ ta`limning maqsadi va mazmuni, baholash, o’qish-o’qitish

– ishchi fazo, yordamchi vositalar paneli

– matnli belgi, ovozli belgi

– harakatlarni, shakllar va chizuvlar

# Muammoli ta`lim metodining ta`rifi qaysi javobda keltirilgan?

+ Ilmiy bilish jarayonining ob`ektiv qarama-qarshiliklarini aniqlash va ularni hal qilishga qaratilgan, fikrlashga o’rgatish va bilimlarni ijodiy o’zlashtirishga qaratilgan ta`lim metodi

– O’qituvchi talabalarning bilimiga tayanib, yangi materialni bayon qiladi

– Biror sohada yangi yutuqlarni tushuntirish, yangi tuzilma olish maqsadida berilgan elementlardan bir butunni hosil qilish

– Talabalarni biron ob`ekt bilan tanishtirish, so’ngra uni tarkibiy qismlarga bo’lib o’rganishdir

# Informatikani o’qitishda qaysi tushuncha ehtiyoj, intilish, qiziqish kabi ma`nolarni anglatadi?

# Didaktik o’yin texnologiyasi-.

+ Talabalarning o’quv – bilish faoliyatini o’yin faoliyati bilan uyg`unlashtirish

– shaxsiy kompyuterlarda ishlatiladi¬gan axborot texnologiyalaridir

– shax¬siy kompyuterlar va telekommunikasion vositalarda ishla¬tiladigan axborot texnologiyasidir

– shaxsiy va super kopyuterlar

# Didaktik o’yin texnologiyasi-.

+ Talabalarning o’quv – bilish faoliyatini o’yin faoliyati bilan uyg`unlashtirish

– shaxsiy kompyuterlarda ishlatiladi¬gan axborot texnologiyalaridir

– shax¬siy kompyuterlar va telekommunikasion vositalarda ishla¬tiladigan axborot texnologiyasidir

– shaxsiy va super kopyuterlar

# Yangi axborot texnologiyalariga berilgan to’g’ri ta’rifni aniqlang?

+ yangi axborot tex¬nologiyasi bu — foydalanuvchi ishlashi uchun “do’stona” aloqaga ega bo’lgan, shaxsiy kompyuterlar va telekommunikasion vositalar

– yangi axborot texnologiyasi bu — shaxsiy kompyuterlarda ishlatiladi¬gan axborot texnologiyalaridir

– yangi axborot texno¬logiyasi bu — shax¬siy kompyuterlar va telekommunikasion vositalarda ishla¬tiladigan axborot texnologiyasidir

– yangi axborot texnologiyasi bu — shaxsiy va super kopyuterlar

# Gipermedia texnologiyasi — bu . . .

+ matn, gra¬fi¬ka, videoaxborot va tovushni saqlovchi texnologiyadir

– videoaxborot va tovushni saqlovchi texnologiyadir

– gra¬fi¬ka, videoax¬bo¬rot va tovushni saqlovchi texnolo¬giya¬di

– matn, videoaxborot va tovushni saqlov¬chi texnologiyadir

+ program ta’minot va texnik vositalar yor¬da¬mida kompyu¬terda oddiy axbo¬rot¬ni, shu¬ningdek, ovoz, tasvir, anima¬siya va videoni qayta ishlovchi maxsus texnologiyalar

– program ta’minot va texnik vosita¬lar yordamida kom¬pyu¬terda oddiy axborotni qayta ishlovchi maxsus texnologiyalar

– program ta’minot va texnik vositalar yordamida kompyu¬ter¬da ovoz va tas¬vir¬ni qayta ishlov¬chi maxsus texnologiyalar

– program ta’minot va texnik vositalar yordamida kompyu¬terda ovoz, tasvir, animasiya va videoni qayta ishlovchi maxsus texnologiyalar

# Ta’lim va tarbiyaga yo’naltirilgan o’qituvchi va o’quvchining tartiblangan, o’zaro bog’langan munosabatining usullari – bu o’qitishning . dir

# . ilg’or texnologik vositalar yordamida talabalarning tarbiyalanganlik darajasini, bilim saviyasini aniqlash va uning kelajakdagi ahvolini bashorat qilish uchun qo’llaniladi

# O’qitishning zamonaviy axborot texnologiyasi nima?

+ o’quv jarayoniga qo’llanilishi mumkin bo’lgan axborot texnologiyalari

– faqat o’quv-tarbiya jarayoniga qo’llanilishi mumkin bo’lgan zamonaviy aydio-video texnik vositalar

– barcha axborot texnologiyalar

– eng yangi axborot texnologiyalari

# O’quv-tarbiya darayonida kompyuterdan qanday maqsadlarda foydalaniladi?

+ Passiv qo’llash, reaktiv muloqot, faol muloqot, interfaol muloqot

– faol muloqot, interfaol muloqot

– Passiv qo’llash, reaktiv muloqot

– reaktiv muloqot, faol muloqot, interfaol muloqot

# Zamonaviy proektorlarning o’quv jarayonidagi ahamiyati qanday?

+ Vaqtni tejash imkonini beradi va diqqatni asosiy masalalarga jalb qiladi, chuqur bilim olishga yordam beradi

– ma’ruzani ko’rgazmali va qiziqarli bayon etishga yordam beradi

– O’quvchilarni chuqur bilim olishlariga yordam beradi.

– Ko’p vaqtni oladi

# Ta’limni axborotlashtirish nima?

+ ta’lim-tarbiyaning pedagogik-psixologik maqsadlarini amalga oshirishga yo’naltirilgan zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish va ularni yaratish amaliyoti va metodologiyasi bilan ta’lim sohasini ta’minlash jarayonidir

– o’quv jarayonining barcha sifatiy xarakteris-tikalariga ega bo’lgan, ta’lim mazmuni lavhasini o’zlashtirish funksiyasini maksimal darajada to’la tashkil etish funksiyasini bajaruvchi tuzilmaviy birlik

– ta’lim mazmuni lavhasini o’zlashtirish funksiyasini maksimal darajada to’la tashkil etish funksiyasini bajaruvchi tuzilmaviy birlik

– zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish va ularni yaratish amaliyoti va metodologiyasi bilan ta’lim sohasini ta’minlash

# Multimedia nima?

+ kompyuterning axborotlarni rangli grafika, matn va grafikda dinamik effektlar, ovozlarning chiqishi va sintezlangan musiqalar, animasiya, shuningdek to’laqonli videokliplar, xatto video filmlar kabi turli xil ko’rinishlari bilan ishlash imkoniyati

– boshqa matnli hujjatlarga yo’l ko’rsatuvchi matn

– matndan tashqari multimedia imkoniyatlarini ham o’zida mujassamlashtirgan ma’lumotlarga yo’l ko’rsatuvchi hujjatlar

– boshqa matnli hujjatlarga yo’l ko’rsatuvchi matn

# Didaktik sikl nima?

+ o’quv jarayonining barcha sifatiy xarakteris-tikalariga ega bo’lgan, ta’lim mazmuni lavhasini o’zlashtirish funksiyasini maksimal darajada to’la tashkil etish funksiyasini bajaruvchi tuzilmaviy birlik.

– ta’lim-tarbiyaning pedagogik-psixologik maqsadlarini amalga oshirishga yo’naltirilgan zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalanish va ularni yaratish amaliyoti va metodologiyasi bilan ta’lim sohasini ta’minlash jarayonidir

– magnit optik tashuvchi yoki kompyuter tarmoqlarida joylashgan va o’zida o’quv axborotni elektron yozuvini saqlagan yuqori ilmiy metodik va texnik saviyada bajarilgan nashrlardir

– o’zida o’quv axborotni elektron yozuvini saqlagan yuqori ilmiy metodik va texnik saviyada bajarilgan nashrlardir

# Zamonaviy o’quv-metodik majmualar…

+ o’quv-metodik materiallarining turli shakllari kompleksi bo’lib, ular har bir fanning kasbiy ta’lim dasturlariga mos keladi

– pedagogik dasturiy vositalar majmui

– elektron darslik, elektron o’quv qo’llanma, elektron ma’lumotnoma, elektron xrestomatiya, elektron katalog

– pedagogika sohasi bo’yicha o’quv-me’yoriy, metodik hujjatlar, ilmiy faoliyat, tarbiyaviy faoliyat uning to’laqonliligini ta’minlaydi

# Uzluksiz ta`lim tizimi qaysi javobda to’g`ri ko’rsatilgan?

+ Maktabgacha ta`lim, umumiy o’rta ta`lim, o’rta maxsus kasb-hunar ta`lim, oliy ta`lim, oliy o’quv yurtidan keyingi ta`lim, kadrlarning malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash, maktabdan tashqari ta`lim.

– O’rta ta`lim, o’rta maxsus, kasb-hunar ta`lim tizimi, oliy ta`lim, kadrlar malakasini oshirish, maktabdan tashqari ta`lim

– Maktabgacha ta`lim, umumiy o’rta ta`lim, maktab, oliy o’quv yurtlari; akademik litseylar, universitetlar, malaka oshirish institutlari

– Bog`cha, maktab, institut, aspirantura, doktorantura, mustaqil tadqiqotchilik, maktabdan tashqari ta`lim, malaka oshirish muassasalari, nodavlat ta`lim muassasalari

# O’qitish usuli nima?

+ O’qitish usuli – o’qitish metodini amalga oshirish jarayonida o’qituvchi va o’quvchining o’zaro hamkorlikda bajaradigan operatsiya

– O’qitish usuli – bu muayyan fanni o’qitishga taaluqli bo’lgan metod, shakl va vositalar majmuasi

– O’qitish usuli – pedagogik texnologiyaning tarkibiy qismi bo’lib, uning barcha tarkibiy qismlarini o’zaro bog`lashga xizmat qiladi

– O’qitish usuli – o’quvchi va o’qituvchining o’zaro hamkorlikdagi faoliyati mahsuli

# Og`zaki ta`lim metodlari qaysi javobda ko’rsatilgan?

+ Hikoya, suhbat, ma`ruza;

– Hikoya, suhbat, mashq;

– Ma`ruza, seminar, laboratoriya ishi.

– Ma`ruza, trening, suhbat;

# Quyidagi tushunchalarning soddadan- murakkabga tomon to’g`ri

+ Usul → metod → metodika → metodologiya → texnologiya;

– Metod → metodika → usul → metodologiya → texnologiya;

– Metodika → metodologiya → metod → texnologiya → usul;

– Texnologiya → metodologiya → usul → metod → metodika;

# O’quv materialini tanlashda qaysi printsipga rioya qilinadi?

+ O’quv materialini soddadan-murakkabga tomon rivojlantirib borish;

– O’quvchilarga faqat oson mavzularni o’tish kerak;

– Osondan boshlash lozim;

– O’quv materialining mukammalligini ta`minlash;

# O’z-o’zini tarbiyalash metod va usullariga quyidagilar kiradi.

+ O’z-o’zini boshqarish, talaba shaxsini tushunish, o’z- o’zini nazorat qilish, o’z faoliyatiga o’zi baho berishi, muomalada o’zini ko’rsata olish, o’z nutqini to’g`ri tuza olish va boshqalar;

– Ekstensiv, taxminiy, metodologik, kommunikativ, psixologik, hamkorlikdagi ijodkorlik;

– O’z-o’ziga ko’rsatma berish, o’z-o’zini nazorat qilish, o’z-o’ziga hisobot berish,

– o’z faoliyatiga o’zi baho berishi, muomalada o’zini ko’rsata olish, o’z nutqini to’g`ri tuza olish va boshqalar;

# An`anaviy ta`limning asosiy kamchiligini ko’rsating?

+ Talabaning aqliy, ijodiy, kommutativ bilim olishini etarlicha ta`minlanmaydi.

– Ta`limda o’quvchining maqsadlari inobatga olinmaydi;

– Zamonaviy ta`limning talablariga butunlay javob bermaydi;

– Ta`lim faqat darslik va o’quv qo’llanmalarga asoslanadi;

# Didaktika nima?

+ Pedagogikaning ta`lim nazariyasi, fanlarni o’qish va o’qitish bilan bog`liq ta`lim masalalari bilan shug`ullanuvchi bo’limi;

– Didaktika pedagogikaning bir bo’limi

– Didaktika pedagogikaning tarbiya bilan shug`ulanuvchi bir bo’limi;

– Didaktika boshlang`ich sinflarda fanlarni o’qitish metodikasi

# Interfaol . ma`nosini anglatadi. Nuqtalar o’rnida qoldirilgan so’zni toping.

+ Ta`lim olish uchun o’zaro xarakat qilish;

– Kichik guruhlarga ajratish;

– Guruhlarda ta`lim olish;

# O’qituvchi va o’quvchi muloqotini bog`lovchi asosiy vosita?

# Laboratoriya mashg`ulotlarining tavsifi keltirilgan javobni belgilang.

+ Talabalar mustaqil ravishda vazifalarni bajaradilar yoki eksperiment o’tkazadilar;

– Tematik bog`langan muntazam kurs chuqur o’rganiladi;

– Talabalar mustaqil amaliy ishlarni bajaradi;

– Bilimlarni mustaqil o’zlashtiradi;

# O’quv mashg`ulotlarini tashkil qilishning liberal shakl bu

+ O’qituvchi tashabbuskor bo’lmaydi va his tuyg`ular, ehtiyojlar inobatga olinmaydi

– O’qituvchining qattiqqo’lligi, o’quvchilar his-tuyg`usini, ehtiyojlarini inobatga olmasligi

– O’qituvchi tashabbuskor bo’ladi, his-tuyg`ular, ehtiyojlar inobatga olinadi

– O’qituvchi tashabbuskor bo’ladi, his-tuyg`ular, ehtiyojlar inobatga olinmaydi

# Mashg`ulot maqsadi qanday yo’nalishlarda belgilanadi:

+ 3 yo’nalishda: ta`limiy, tarbiyaviy, rivojlantiruvchi;

– 2 yo’nalishda: estetik, ta`limiy

– 3 yo’nalishda: ta`limiy, estetik, iqtisodiy;

– 2 yo’nalishda: estetik, ta`limiy;

# O’qitishdagi informatsion va telekommunikatsion texnologiyalar –

+ kompyuterlar va telekommunikatsiya vositalari yordamida axborot uzatish usul va metodlarining majmui

– Kompyuterda ishlashni o’rganish

– real hayotda olingan bilimlarni qayta ishlash

– Mavjud bilimlardan foydalanish

+ Voqelikni o’zgartirishga, uning muammolari va usullarini echishni aniqlashga qaratilgan

– SHaxsiy ijodiy-motivatsion yo’nalganligini aniqlashga qaratilgan

– Kasbiy faoliyatni baholashga qaratilgan

– Innovatsion faoliyatga bo’lgan zaruriyatni anglashga qaratilgan

# Interfaol metodlar keltirilgan qatorni aniqlang

+ FSMU, Muammoli vaziyatlar

– Tanqidiy fikrlash, debat, munozara, aqliy hujum va b

– Aqliy hujum, tushuntirish, ma`ruza, seminar

– Amaliy, og`zaki, ko’rsatmali

# Kadrlar tayyorlash milliy modelining kaysi komponentlari o’quvchi faoliyatining ilmiy-metodik ta`minotini ta`minlaydi

+ SHaxs, ishlab chiqarish, Davlat va jamiyat, fan

– Davlat va jamiyat, fan

# O’qituvchining pedagogik faoliyati turlari – bu ..

+ Ta`lim beruvchi, tarbiyalovchi, rivojlantiruvchi

– Konstruktiv, tadqiqotchilik, kommunikativ, tashkilotchilik, gnostik

– O’quvchi faoliyatini tashkil etish va boshqarish

– SHakllantiruvchi va rivojlantiruvchi

– Topshiriq va etalon

# Muammoli o’qitish etarli darajada bo’lishi uchun qanday bo’lishi kerak?

+ Didaktik qimmatini belgilovchi o’quv materialiga urg`u berilib o’tishi kerak

– YAxlit o’quv-tarbiya jarayoning uzviy qismi bo’lishi kerak

– O’quv fanlari va bilishga bo’lgan qiziqish bilan boglangan bo’lishi kerak

– Talaba bilan individual suhbat qila bilishi kerak

# Ma`ruza turlari nechta?

# Innovatsion faoliyatining samaradorligi nima bilan belgilanadi?

– Pedagogning ish faoliyati

– Pedagogning muomalasi bilan

# YAngilik kiritishning muxim sharti nima?

+ O’z bilimlarini kengaytirish va chuqurlashlirish

– Muloqotning yangi vaziyatini tugrilash

– O’qituvchining madaniyat va muloqotini shakllantirish

– O’qituvchining o’z bilim va ilmiy faoliyatini namoyon qilish

# Innovatsiya faoliyatidagi «kreativlik » deganda siz nimani tushunasiz?

+ Individning yangi tushuncha yaratish va yangi ko’nikmalar hosil qilish qobiliyatini bildiradi

– O’qituvchining kasbiy mahorati cho’qqilariga erishuvi

– Ijtimoiy vaziyatlarda o’zining o’rnini anglab olish

– SHaxs o’zini namoyon qila olish va o’zining muayyan ishlarini amalga oshirish

# Innovatsiya jarayoni qaysi bosqichlarni qamrab oladi?

+ Ixtiro qilish, ya`ni yangilik yaratish jarayoni

– YAngilikni yoyish, uni keng tadbiq etish bosqichi

– YAratilgan yangilikni amalda qo’llay bilish bosqichi

– amalda qo’llay bilish bosqichi

# SHaxs shakllanishining asosini nima tashkil etadi?

+ Bilim, Ko’nikma, Malaka

# Pedagog uchun eng zarur nutq madaniyatini belgilang?

+ Nutqning grammatik to’g`riligi, uning leksik boyligi, aniq va Ravshan ifodalanganligi

– Keng fikrlilik, tinglovchini zeriktirmaydigan muloqot o’rnatish

– Tinglay olish, qo’llab-quvvatlash

– Tanqidiy nuqtai nazar, o’z fikrini himoya qilish

# Informatsiyalar almashuvini ta`minlovchi magistraldir uning yordamida dunyo bilimlar manbaiga kirish, qisqa vaqt ichida ma`lumotlar yig`ish, ishlab chiqish va uning texnik vositalarini masofadan turib nima orqali boshqarish mumkin?

# Internet, yoki biror bir kommunikativ moslama (masalan lakal) tarmoq orqali sizga qulay bo’lgan vaqtda o’qitishga nima deb ataladi?

# Ixtiro qilmoq, umumlashtirish, birlashtirish, rejalashtirish, ishlab chiqmoq, tizimlashtirmok, birlashtirmoq, tuzmoq, yaratmoq, loyihalashtirmoq qaysi tushunchaga kiradi?

# CHiqarmoq, ajratish, tabaqalashtirish, tasniflash, oldindan aytish, bo’lib chiqmoq, taqsimlash tekshirmoq

# Joriy etmoq, hisoblab chiqmoq, namoyish etmoq, foydalanmoq, o’rgatmok, belgilash, joriy etish, aniqlamoq, ruyobga chiqarish, echmoq qaysi tushunchaga kiradi?

Elektron kitob – E-book

An elektron kitob, shuningdek, an elektron kitob yoki elektron kitob, a kitob nashr etilgan nashr raqamli matn, rasmlar yoki ikkalasidan iborat bo’lgan shakl tekis panelli displey kompyuterlar yoki boshqa elektron qurilmalar. [1] Ba’zan “bosma kitobning elektron versiyasi” deb ta’riflangan bo’lsa ham, [2] ba’zi elektron kitoblar bosma ekvivalentsiz mavjud. Elektron kitoblarni maxsus o’qish mumkin elektron o’quvchi qurilmalarda, shuningdek, nazorat qilinadigan ko’rish ekraniga ega bo’lgan har qanday kompyuter qurilmasida, shu jumladan ish stoli kompyuterlar, noutbuklar, planshetlar va smartfonlar.

2000-yillarda bosma va elektron kitoblarni sotish tendentsiyasi o’tgan Internet, [ iqtibos kerak ] bu erda o’quvchilar an’anaviy qog’ozli kitoblarni va elektron kitoblarni sotib olishadi veb-saytlar foydalanish elektron tijorat tizimlar. Bosma kitoblar bilan o’quvchilar tobora ko’proq varaqlaydilar tasvirlar nashriyot yoki kitob do’koni veb-saytlaridagi kitoblarning muqovalari va sarlavhalarni onlayn tanlash va buyurtma qilish; keyinchalik qog’ozli kitoblar o’quvchiga pochta yoki boshqa etkazib berish xizmati orqali etkazib beriladi. Elektron kitoblar yordamida foydalanuvchilar sarlavhalarni Internet orqali ko’rib chiqishlari mumkin, so’ngra sarlavhalarni tanlash va buyurtma qilishda elektron kitob ularga onlayn yuborilishi yoki foydalanuvchi elektron kitobni yuklab olishlari mumkin. [3] 2010-yillarning boshlariga kelib, elektron kitoblar AQShda nashr etiladigan umumiy raqamlar tomonidan qattiq bosilib chiqila boshlandi. [4]

Elektron kitoblarni sotib olishning asosiy sabablari, ehtimol past narxlar, qulaylikning oshishi (ular uydan yoki mobil qurilmalar bilan sotib olishlari mumkin) va unvonlarning katta tanlovidir. [5] Elektron kitoblar bilan “[e] lektronik xatcho’plar havolani osonlashtiring va elektron kitoblarni o’qiydiganlar foydalanuvchiga sahifalarga izoh berishlariga imkon berishi mumkin. [6] “Badiiy va badiiy bo’lmagan kitoblar elektron kitoblar formatida bo’lishiga qaramay, texnik materiallar elektron kitoblarni etkazib berish uchun juda mos keladi, chunki kalit so’zlarni [elektron tarzda qidirish” mumkin. Bundan tashqari, kitoblarni dasturlash uchun kod misollarini nusxalash mumkin. [6] AQShda elektron kitob o’qish hajmi ko’paymoqda; 2014 yilga kelib kattalarning 28% elektron kitob o’qigan bo’lsa, 2013 yilda 23%; va 2014 yilga kelib, amerikalik kattalarning 50% elektron o’quvchi yoki planshetga ega edi, 2013 yilda 30% bunday qurilmalarga ega edi. [7]

Mundarija

1 Terminologiya

2 Tarix

2.1 Readies (1930)

2.2 Ixtirochi

2.2.1 Roberto Busa (1946–1970)
2.2.2 Anxela Ruis Robles (1949)
2.2.3 Duglas Engelbart va Andris van Dam (1960-yillar)
2.2.4 Maykl S. Xart (1971)

2.5.1 Qiyinchiliklar

2.7.1 Ilovalar

2.8.1 1980-yillarga qadar
2.8.2 1980 va 1990 yillar
2.8.3 2000-yillar
2.8.4 2010 yil

3.1 Raqamli huquqlarni boshqarish

6.1 Afzalliklari
6.2 Kamchiliklari

7.1 Qo’shma Shtatlar
7.2 Kanada
7.3 Ispaniya
7.4 Buyuk Britaniya
7.5 Germaniya
7.6 Braziliya
7.7 Xitoy

Terminologiya

An-da elektron kitob o’qiyotgan ayol elektron o’quvchi

Elektron kitoblar “elektron kitoblar”, “elektron kitoblar”, “elektron kitoblar”, “elektron kitoblar”, “elektron jurnallar”, “elektron nashrlar” yoki “raqamli kitoblar” deb ham nomlanadi. Elektron kitoblarni o’qish uchun maxsus ishlab chiqarilgan qurilmaga “elektron o’quvchi”, “elektron kitob qurilmasi” yoki “eReader” deyiladi.

Tarix

Readies (1930)

Ba’zilar elektron o’quvchi kontseptsiyasini, foydalanuvchiga kitoblarni ekranda ko’rishga imkon beradigan qurilmani, 1930 yilgi manifestda izlashadi. Bob Braun, uning birinchi filmini ko’rgandan keyin yozilgan “talkie “(ovozli film). U sarlavha qo’ydi Readies, “talkie” g’oyasini o’ynab. [8] Braun o’z kitobida, filmlar “talkies” yaratib, kitobdan ustun kelgan va natijada o’qish yangi vositani topishi kerak:

Oddiy o’qish mashinasi, uni olib yurishim yoki harakatlanishim mumkin, har qanday eski elektr yoritgichga ulab, agar xohlasam va xohlasam, yuz ming so’zli romanlarni 10 daqiqada o’qiy olaman.

Braunning tushunchasi, islohotlarga ko’proq e’tibor qaratgan imlo va so’z boyligi (“tiqinni tortib olish vaqti keldi va” so’zning qonli inqilobi “ni boshlash vaqti keldi): juda ko’p sonlarni kiritish portmanteau oddiy so’zlarni almashtirish uchun belgilar, harakat yoki harakatni simulyatsiya qilish uchun tinish belgilari; shuning uchun bu “elektron kitoblar” tarixiga to’g’ri keladimi yoki yo’qmi, aniq emas. Keyinchalik elektron kitobxonlar hech qachon Braunning modeliga o’xshamadilar; ammo, u elektron o’quvchilarning miniatizatsiyasi va portativligini to’g’ri taxmin qildi. Jenifer Shuessler bir maqolasida shunday deb yozadi: “Mashina, Braunning ta’kidlashicha, o’quvchilarga turlarning hajmini moslashtirishga, qog’oz kesishdan saqlanishga va daraxtlarni tejashga imkon beradi. Bularning barchasi so’zlarni” yurak uradigan efirga yozib olish “kunini tezlashtirmoqda.” [9] Braun elektron o’quvchi (va uning matnni o’zgartirish haqidagi tushunchalari) o’qishga mutlaqo yangi hayot olib kelishiga ishongan. Shessler buni a bilan bog’laydi DJ eski qo’shiqlarning bit qismlarini aylantirib, shunchaki tanish bo’lgan qo’shiqning remiksidan farqli o’laroq, beat yoki butunlay yangi qo’shiq yaratish. [9]

Ixtirochi

Birinchi elektron kitobning ixtirochisi bilan kelishilgan emas. Ba’zi taniqli nomzodlar quyidagilarni o’z ichiga oladi:

Roberto Busa (1946–1970)

Birinchi elektron kitob bu bo’lishi mumkin Thomisticus indeksi, asarlariga izohli elektron indeks Tomas Akvinskiy, Tayyorlagan shaxs Roberto Busa, S.J. 1946 yilda boshlanib, 70-yillarda yakunlangan. [10] Dastlab bitta kompyuterda saqlangan bo’lsa-da, tarqatiladigan CD-ROM versiyasi 1989 yilda paydo bo’lgan. Ammo, bu ish ba’zan qoldirilib ketiladi; Ehtimol, raqamlashtirilgan matn o’z-o’zidan nashr qilingan nashr sifatida emas, balki yozma matnlarni o’rganish va lingvistik kelishuvlarni rivojlantirish uchun vosita edi. [11] 2005 yilda indeks onlayn nashr qilindi. [12]

Anxela Ruis Robles (1949)

1949 yilda, Anxela Ruis Robles, o’qituvchisi Ferrol, Ispaniya, patentlangan Mekanika entsiklopediyasiyoki mexanik entsiklopediya – bu mexanik vosita bo’lib, siqilgan havoda ishlaydi, bu erda matnlar va grafikalar foydalanuvchilar aylanadigan shpindellarga yuklaydigan g’altaklarga joylashtirilgan. Uning fikri o’quvchilarining maktabga olib boradigan kitoblari sonini kamaytiradigan moslama yaratish edi. Yakuniy qurilmada audio yozuvlar, lupa, kalkulyator va tunda o’qish uchun elektr chiroq bo’lishi rejalashtirilgan edi. [13] Uning qurilmasi hech qachon ishlab chiqarishga kiritilmagan, ammo prototipi Milliy Fan va Texnologiya Muzeyida saqlanadi Koruna. [14]

Duglas Engelbart va Andris van Dam (1960-yillar)

Shu bilan bir qatorda, ba’zi tarixchilar elektron kitoblarni 1960-yillarning boshlarida boshlangan deb hisoblashadi NLS boshchiligidagi loyiha Duglas Engelbart da Stenford tadqiqot instituti (SRI) va Gipermatnli tahrirlash tizimi va FRESS boshchiligidagi loyihalar Andris van Dam da Braun universiteti. [15] [16] [17] FRESS hujjatlari IBM meynframlarida ishlagan va chiziqqa emas, balki tuzilishga yo’naltirilgan; ular turli xil foydalanuvchilar uchun dinamik ravishda formatlangan, displey uskunalari, oyna o’lchamlari va boshqalar, shuningdek avtomatlashtirilgan tarkib jadvallari, indekslar va hk. Ushbu tizimlarning barchasi keng qamrovli ta’minlandi ko’prikli, grafikalar va boshqa imkoniyatlar. Van Dam odatda “elektron kitob” atamasini yaratgan deb o’ylashadi, [18] [19] va 1985 yilgacha maqola sarlavhasida foydalanish uchun etarli darajada aniqlandi. [20]

FRESS keng ko’lamli boshlang’ich matnlarni Internetda o’qish uchun, shuningdek ingliz she’riyati va biokimyosi kabi bir necha kurslarda annotatsiya va onlayn munozaralarda foydalanilgan. Braunning fakulteti FRESS-dan keng foydalangan; masalan, faylasuf Roderik Chisholm undan bir nechta kitoblarini ishlab chiqarish uchun foydalangan. Shunday qilib, uchun Muqaddimada Shaxs va ob’ekt (1979) u yozadi “Kitob epoxa fayllarni qidirish va tahrirlash tizimisiz tugallanmagan bo’lar edi . ” [21] Braun Universitetining elektron kitob tizimidagi faoliyati ko’p yillar davomida davom etdi, shu jumladan AQSh dengiz kuchlari elektron ta’mirlash-qo’llanmalar uchun moliyalashtirilgan loyihalar; [22] InterMedia nomi bilan mashhur bo’lgan keng miqyosli tarqatilgan gipermedia tizimi; [23] qurgan “Elektron kitob texnologiyalari” spinoff kompaniyasi DynaText, birinchi SGML – elektron o’quvchi tizimiga asoslangan; va Scholarly Technology Group-ning keng ko’lamli ishlari Elektron kitobni oching standart.

Maykl Xart (chapda) va Gregori Newby (o’ngda) ning Gutenberg loyihasi, 2006

Maykl S. Xart (1971)

Ilgari tarixga qaramay, bir nechta nashrlar xabar berishadi Maykl S. Xart elektron kitob ixtirochisi sifatida. [24] [25] [26] 1971 yilda Xerox Sigma V meynframe operatorlari Illinoys universiteti Xartga keng kompyuter vaqtini taqdim etdi. Ushbu manbadan munosib foydalanishni qidirib, u o’zining birinchi elektron hujjatini yozib yaratdi Amerika Qo’shma Shtatlarining mustaqillik deklaratsiyasi oddiy matnli kompyuterga. [27] Xart oddiy matn yordamida hujjatlarni yuklab olishni va qurilmalarda ko’rishni iloji boricha osonroq qilishni rejalashtirgan.

Dastlabki dasturlar

1971 yilda Xart birinchi marta AQShning Mustaqillik Deklaratsiyasini elektron hujjatga moslashtirgandan so’ng, Gutenberg loyihasi ko’proq matnlarning, ayniqsa kitoblarning elektron nusxalarini yaratish uchun ishga tushirildi. [27] Dastlabki elektron kitobni amalga oshirishning yana biri bu taklif qilingan noutbuk kompyuterining ish stoli prototipi edi Dynabook, 1970-yillarda PARC: o’qish uchun kitoblarni namoyish etishga qodir bo’lgan umumiy mo’ljallangan ko’chma shaxsiy kompyuter. [28] 1980 yilda AQSh Mudofaa vazirligi texnik xizmat ko’rsatuvchi ma’lumotlar uchun ko’chma elektron etkazib berish qurilmasi uchun konsepsiya ishlab chiqishni boshladi PEAM loyihasi, parvarishlash uchun ko’chma elektron yordam. Batafsil xususiyatlar to’ldirildi FY 1981/82 va prototipni ishlab chiqish boshlandi Texas Instruments o’sha yili. 1986 yilda to’rtta prototip ishlab chiqarildi va sinov uchun topshirildi, 1987 yilda esa sinovlar tugallandi. Yakuniy xulosa 1989 yilda AQSh armiyasining o’zini tutish va ijtimoiy fanlarni tadqiq qilish instituti tomonidan ishlab chiqilgan. J. Peter Kincaid. [29] PEAM qurilmasi uchun patentga talabnoma, [30] “Protsessual turdagi ko’rsatmalarni etkazib berish apparati” deb nomlangan, Texas Instruments tomonidan 1985 yil 4 dekabrda Jon K. Harkins va Stiven H. Morrissni ixtirochilar ro’yxatiga kiritilgan.

Birinchi portativ elektron kitob, AQSh Mudofaa vazirligining “Ta’mirlash uchun shaxsiy elektron yordam”

1992 yilda, Sony ishga tushirdi Data Discman, CD-larda saqlangan elektron kitoblarni o’qiy oladigan elektron kitob o’quvchi. Data Discman-da o’ynash mumkin bo’lgan elektron nashrlardan biri chaqirildi Kelajak kutubxonasi. [31] Dastlabki elektron kitoblar odatda ixtisoslashgan joylar va cheklangan auditoriya uchun yozilgan bo’lib, ularni faqat kichik va ixlosmand qiziquvchilar guruhlari o’qishlari kerak edi. Ushbu elektron kitoblarning mavzusi texnik vositalar, ishlab chiqarish texnikasi va boshqa mavzular uchun texnik qo’llanmalarni o’z ichiga olgan. [ iqtibos kerak ] 1990-yillarda, ning umumiy mavjudligi Internet elektron fayllarni, shu jumladan elektron kitoblarni uzatishni ancha osonlashtirdi. [ iqtibos kerak ]

1993 yilda Pol Baim bepul dasturni chiqardi HyperCard EBook deb nomlangan stack, bu har qanday matnli faylni osongina import qilish, elektron qog’ozli kitobga o’xshash sahifali versiyasini yaratishga imkon berdi. Diqqatga sazovor tomoni shundaki, oxirgi o’qilgan sahifani avtomatik ravishda kuzatib boring, shunda siz “kitob” ga qaytib, o’qishni to’xtatgan joyingizga qaytasiz. Ushbu to’plamning nomi zamonaviy sharoitda ishlatiladigan “elektron kitob” atamasining birinchi misoli bo’lishi mumkin. [32]

Elektron kitob formatlari

Shuningdek qarang: Elektron kitob formatlarini taqqoslash
Jamoat transportida elektron kitob o’qish

Elektron kitob formatlari paydo bo’lishi va ko’payishi bilan, [ iqtibos kerak ] kabi ba’zi yirik dasturiy ta’minot kompaniyalari tomonidan qo’llab-quvvatlandi Adobe uning bilan PDF 1993 yilda kiritilgan format. [33] Ko’pgina boshqa formatlardan farqli o’laroq, PDF hujjatlari joriy sahifaga, oynaga yoki boshqa o’lchamlarga dinamik ravishda moslashtirish o’rniga, odatda ma’lum bir o’lcham va maketga bog’langan. Turli xil elektron o’quvchi qurilmalari turli xil formatlarga rioya qilishdi, ularning aksariyati faqat bitta yoki bir nechta formatda kitoblarni qabul qilishdi va shu bilan elektron kitoblar bozorini yanada ko’proq parchalashdi. Elektron kitoblarning eksklyuzivligi va cheklangan o’quvchilar soni tufayli mustaqil noshirlar va maxsus mualliflarning bozori buzilgan bozorda elektron kitoblarni qadoqlash va sotish standarti bo’yicha kelishuvga erishilmadi. [ iqtibos kerak ]

Ayni paytda, olimlar Matnni kodlash tashabbusi, turli xil analitik maqsadlarda, shuningdek o’qish uchun ilmiy qiziqishdagi kitoblarni va boshqa materiallarni kodlash bo’yicha konsensus ko’rsatmalarini ishlab chiqdi va TEI yondashuvidan foydalangan holda son-sanoqsiz adabiy va boshqa asarlar ishlab chiqildi. 1990-yillarning oxirida konsorsium tashkil topdi Elektron kitobni oching format mualliflar va noshirlarning ko’plab kitoblarni o’qiydigan dasturiy ta’minot va apparat platformalari boshqarishi mumkin bo’lgan yagona manba hujjatini taqdim etish usuli sifatida. TEI-dan bir nechta olimlar Open eBook-ning dastlabki rivojlanishida yaqindan qatnashdilar [1]. Portativlikka e’tiborni qaratgan holda, e-kitobni belgilangan quyi to’plamlari kabi oching XHTML va CSS; multimedia formatlari to’plami (boshqalar ishlatilishi mumkin, ammo kerakli formatlarning birida kamchilik bo’lishi kerak) va XML “manifest” uchun sxema, berilgan elektron kitobning tarkibiy qismlarini ro’yxatlash, tarkibini aniqlash, rasmlarni qoplash va hk. [ iqtibos kerak ] Ushbu format ochiq formatga olib keldi EPUB. Google Books ko’plarni aylantirdi jamoat mulki ushbu ochiq formatda ishlaydi. [34]

2010 yilda elektron kitoblar o’zlarining maxsus mutaxassislari va er osti bozorlarida o’z daromadlarini topishda davom etishdi. [ iqtibos kerak ] Ko’pgina elektron kitoblar nashriyotlari kitoblarni tarqatishni boshladilar jamoat mulki. [ iqtibos kerak ] Shu bilan birga, noshirlar tomonidan qabul qilinmagan kitoblarga ega bo’lgan mualliflar o’zlarining ishlarini boshqalarga ko’rishlari uchun Internet orqali taklif qilishdi. Internetda kitoblarning norasmiy (va vaqti-vaqti bilan ruxsat etilmagan) kataloglari paydo bo’ldi va elektron kitoblarga bag’ishlangan saytlar jamoatchilikka elektron kitoblar haqida ma’lumot tarqatishni boshladi. [35] AQSh iste’molchilarining elektron kitoblarini nashr etish bozorining deyarli uchdan ikki qismi “Katta beshlik” tomonidan nazorat qilinadi. “Katta beshlik” noshirlari: Hachette, HarperCollins, Makmillan, Penguen tasodifiy uyi va Simon va Shuster. [36]

Kutubxonalar

AQSh kutubxonalari 1998 yilda o’z veb-saytlari va tegishli xizmatlari orqali ommaga bepul elektron kitoblarni taqdim etishni boshladi, [37] garchi elektron kitoblar asosan ilmiy, texnik yoki professional xarakterga ega bo’lsa-da, ularni yuklab olishning iloji yo’q edi. 2003 yilda kutubxonalar ommaga bepul yuklab olinadigan mashhur badiiy va badiiy bo’lmagan elektron kitoblarni taqdim etishni boshladi elektron kitoblarni kreditlash ommaviy kutubxonalar uchun ancha muvaffaqiyatli ishlagan model. [38] Keyingi yillarda kutubxonalarning elektron kitoblarini tarqatuvchilar va kreditlash modellari soni o’sishda davom etdi. 2005 yildan 2008 yilgacha kutubxonalarda elektron kitoblar to’plamining 60% o’sishi kuzatildi. [39] 2010 yilda jamoat kutubxonasini moliyalashtirish va texnologiyalarga kirishni o’rganish Amerika kutubxonalari assotsiatsiyasi [40] AQShdagi ommaviy kutubxonalarning 66% elektron kitoblarni taklif qilayotganligini aniqladi, [41] va kutubxona sohasidagi katta harakat elektron kitoblarni kreditlash bilan bog’liq masalalarni jiddiy o’rganishga kirishdi va “uchish nuqtasi “qachon elektron kitob texnologiyasi keng yo’lga qo’yiladi. [42] Umumiy kutubxonalardan tarkibni elektron o’quvchilarga yuklab olish orqali yuklab olish mumkin dasturiy ta’minot kabi Overdrive va Hoopla. [43]

The AQSh milliy tibbiyot kutubxonasi ko’p yillar davomida taqdim etilgan PubMed, tibbiy adabiyotlarning to’liq bibliografiyasi. 2000 yil boshida NLM PubMed Markaziy ko’plab tibbiy jurnal maqolalari va kitoblarining to’liq matnli elektron kitoblarini ushbu sohadagi olimlar va noshirlar bilan hamkorlik qilish orqali saqlaydigan ombor. Pubmed Central endi arxivlash va standartda saqlangan 4,1 milliondan ziyod maqolalarga kirishni ta’minlaydi XML deb nomlanuvchi format Journal Article Tag Suite (yoki “JATS”).

Elektron kitoblarning keng qo’llanilishiga qaramay, ba’zi noshirlar va mualliflar ushbu kontseptsiyani qo’llab-quvvatlamadilar elektron nashr foydalanuvchi talabi bilan bog’liq muammolarni keltirib, mualliflik huquqining buzilishi mulkiy qurilmalar va tizimlar bilan bog’liq muammolar. [44] So’rovda kutubxonalararo kredit (ILL) kutubxonachilari, kutubxonalarning 92% i o’z to’plamlarida elektron kitoblarni saqlaganligi va ushbu kutubxonalarning 27% i ba’zi elektron kitoblari uchun ILL huquqlari to’g’risida kelishib olganliklari aniqlandi. Ushbu so’rovnoma elektron kitoblar uchun kutubxonalararo kredit olishda katta to’siqlarni topdi. [45] Patron tomonidan boshqariladigan sotib olish (PDA) bir necha yillardan buyon ommaviy kutubxonalarda mavjud bo’lib, sotuvchilarga kutubxonaning tanlangan profilini sotuvchining elektron kitoblari nomlariga mos keltirishni taklif qilish orqali sotib olish jarayonini soddalashtirishga imkon beradi. [46] Keyin kutubxonaning katalogi profilga mos keladigan barcha elektron kitoblar yozuvlari bilan to’ldiriladi. [46] Sarlavha sotib olish to’g’risida qaror qabul qilish homiylarning ixtiyorida, garchi kutubxona maksimal mablag ‘va sotib olish chegaralari kabi xarid qilish shartlarini belgilashi mumkin, shunda ajratilgan mablag’lar kutubxona byudjetiga muvofiq sarflanadi. [46] 2012 yilgi uchrashuv Amerika universitetlari matbuot uyushmasi PDAning natijalarini o’rgangan raqamli nashriyot bo’yicha maslahatchisi Jozef Espozitoning dastlabki hisobotiga binoan universitet matbuotida ishlab chiqarilgan kitoblarning PDA-ga bag’ishlangan grantni taqdim etdi. Endryu V. Mellon jamg’armasi. [47]

Qiyinchiliklar

21-asrning dastlabki yigirma yilida kutubxonalarda elektron kitob xizmatlariga talab oshgan bo’lsa-da, qiyinchiliklar kutubxonalarni mijozlarga ba’zi elektron kitoblar bilan ta’minlashda to’sqinlik qilmoqda. [48] Nashriyotlar kutubxonalarga elektron kitoblarni sotadilar, lekin aksariyat hollarda ular kutubxonalarga faqat sarlavha uchun cheklangan litsenziya berishadi, ya’ni kutubxonada yo’q Shaxsiy elektron matn, lekin uni ma’lum bir vaqt davomida yoki ma’lum miqdordagi chiqish yoki ikkalasida ham tarqatishga ruxsat beriladi. Kutubxona elektron kitob litsenziyasini sotib olganida, bu xarajat shaxsiy iste’molchi uchun kamida uch baravar ko’p bo’ladi. [48] Elektron kitoblar litsenziyalari qog’oz formatdagi nashrlarga qaraganda qimmatroq, chunki noshirlar sotilayotgan elektron kitobni ko’p sonli foydalanuvchilar nazariy jihatdan o’qib chiqishi va / yoki tekshirib ko’rishlari, sotuvlarga zarar etkazishi mumkinligidan xavotirda. Biroq, ba’zi tadkikotlar qarama-qarshi ta’sirni to’g’ri deb topdi (masalan, Xilton va Wikey 2010). [49]

Arxiv ombori

The Internet arxivi va Kutubxonani oching olti milliondan ortiq to’liq foydalanish mumkin bo’lgan ommaviy elektron kitoblarni taklif qilish. Gutenberg loyihasi 52000 dan ortiq bepul foydalanish imkoniyatiga ega jamoat mulki elektron kitoblar.

Maxsus apparat o’quvchilari va mobil dasturiy ta’minot

Asosiy maqola: Elektron o’quvchi
Shuningdek qarang: Elektron kitob o’quvchilarini taqqoslash
BEBook elektron o’quvchi

An elektron o’quvchi, shuningdek, elektron kitob o’quvchi yoki elektron kitob qurilmasi, a mobil elektron qurilma bu asosan o’qish uchun mo’ljallangan elektron kitoblar va raqamli davriy nashrlar. Elektron o’quvchi shakli jihatidan o’xshash, ammo maqsadi jihatidan a ga nisbatan cheklangan planshet. Tabletkalar bilan taqqoslaganda, ko’plab elektron kitobxonlar o’qish uchun planshetlardan yaxshiroqdir, chunki ular ko’chma, quyosh nurlarida yaxshi o’qiydi va batareyaning ishlash muddati uzoqroq. [50] 2010 yil iyul oyida onlayn kitob sotuvchisi Amazon.com elektron kitoblarni o’z mulkiga sotish to’g’risida xabar berdi Kindle dan oshgan savdo qattiq qopqoqli kitoblar ikkinchi marta birinchi marta chorak 2010 yilda, har 100 ta qattiq jildli kitobga 140 ta elektron kitob sotilganligini, shu jumladan yo’q bo’lgan qattiq disklar sotilishini aytdi raqamli nashr. [51] 2011 yil yanvar oyiga kelib, Amazon-dagi elektron kitoblar savdosi qog’ozli savdodan oshib ketdi. [52] AQShning umumiy bozorida qog’ozli kitoblar savdosi hali ham qattiq qog’ozli yoki elektron kitoblarga qaraganda ancha katta; Amerika noshirlik assotsiatsiyasining taxminlariga ko’ra, elektron kitoblar 2010 yil o’rtalarida savdolarning 8,5 foizini tashkil etdi, bu o’tgan yilgi ko’rsatkichdan 3 foizni tashkil etgan. [53] 2012 yilning birinchi choragi oxirida Qo’shma Shtatlarda elektron kitoblar savdosi birinchi marta qattiq muqovali kitoblar savdosidan oshib ketdi. [4]

2013 yil oxirigacha samolyotlarda parvoz paytida va qo’nish paytida elektron o’quvchidan foydalanishga ruxsat berilmagan FAA. [54] 2013 yil noyabr oyida FAA samolyot rejimida bo’lsa, har doim ham samolyotlarda elektron kitobxonlardan foydalanishga ruxsat berdi, ya’ni barcha radiolar o’chirilgan va Evropa keyingi oyda ushbu ko’rsatmaga amal qilgan. [55] 2014 yilda, The New York Times 2018 yilga kelib elektron kitoblar Qo’shma Shtatlar va Buyuk Britaniyada iste’molchilar tomonidan nashr etiladigan barcha daromadlarning 50% dan ortig’ini tashkil etishini taxmin qildi. [56]

Ilovalar

Turli xil qurilmalarda dasturlarni o’qish

Ba’zi yirik kitob chakana sotuvchilari va bir nechta uchinchi tomon ishlab chiqaruvchilari bepul elektron pochtani (ba’zi bir uchinchi tomon holatlarida esa premium pullik) elektron o’quvchini taklif qilishadi. dasturiy ta’minot (ilova) Mac va PC kompyuterlari hamda Android, Blackberry, iPad, iPhone, Windows Phone va Palm OS qurilmalari uchun maxsus elektron kitob qurilmalaridan mustaqil ravishda elektron kitoblarni va boshqa hujjatlarni o’qishga imkon beradi. Masalan, uchun dasturlar Amazon Kindle, Barnes va Noble Nook, iBooks, Kobo eReader va Sony Reader.

Xronologiya

1980-yillarga qadar

Anxela Ruis Robles Mexanik Entsiklopediya deb nomlangan elektron kitob g’oyasini patentlaydi Galisiya, Ispaniya.
Roberto Busa rejalashtirishni boshlaydi Thomisticus indeksi. [11]

Duglas Engelbart boshlanadi NLS (va keyinroq) Kattalashtirish ) loyihalar. [15]

Andris van Dam boshlanadi GES (va keyinroq) FRESS ) yordami bilan loyihalar Ted Nelson, uchun elektron darsliklarni ishlab chiqish va ulardan foydalanish gumanitar fanlar va pedagogika. [16][17]

Maykl S. Xart turlari AQShning mustaqillik deklaratsiyasi Internetda mavjud bo’lgan birinchi elektron kitobni yaratish va ishga tushirish uchun kompyuterga Gutenberg loyihasi ko’proq kitoblarning elektron nusxalarini yaratish maqsadida. [27]

Avtostopchilar uchun Galaktika bo’yicha qo’llanma Galaxy seriyasidagi barcha bilimlarni o’z ichiga olgan elektron ma’lumotnomani o’z ichiga olgan radio-seriallar (1979 yilda nashr etilgan roman). Ushbu juda katta miqdordagi ma’lumotlar “Sub-Etha” orqali olingan yangilanishlar bilan katta qog’ozli kitob hajmiga mos kelishi mumkin. [57]

Roberto Busa yakunlaydi Thomisticus indeksi, to’liq lemmatizatsiya ning 56 bosma jildidan Avliyo Tomas Akvinskiy va bir nechta tegishli mualliflarning. [58]

1980 va 1990 yillar

Judi Malloy birinchi bo’lib onlayn ravishda yozadi va dasturlaydi gipermatnli fantastika, Rojer amaki, o’quvchining tanloviga qarab hikoyani turli yo’nalishlarda olib boradigan havolalar bilan. [59]

Franklin kompyuteri ning elektron nashrini chiqaradi Injil faqat mustaqil qurilma bilan o’qilishi mumkin. [60]

Eastgate tizimlari floppi-diskda chiqarilgan birinchi gipermatnli fantastikani nashr etadi, tushdan keyin, bir hikoya, tomonidan Maykl Joys. [61]
Elektron kitob texnologiyalari DynaText, samolyot texnik qo’llanmalari kabi keng ko’lamli kitoblarni etkazib berish uchun birinchi SGML-ga asoslangan tizim. Keyinchalik u AQSh samolyot tashuvchisida qog’oz qo’llanmalariga almashtirish sifatida sinovdan o’tkazildi. [iqtibos kerak ]
Sony ishga tushiradi Data Discman elektron kitob pleer. [62][63]

Voyager kompaniyasi rivojlanadi Kengaytirilgan kitoblar, bu kitoblar CD-ROM raqamli formatda. [64]

DD-8 ma’lumot diskman

F. Crugnola va I. Rigamonti tezis loyihasi sifatida Incipit deb nomlangan birinchi elektron o’quvchini yaratadilar va yaratadilar. Milan politexnika universiteti. [65][66]
olma uning DocViewer-dan foydalanishni boshlaydi [67] “hujjatlarni ishlab chiquvchilarga elektron shaklda tarqatish” formati, [68] bu samarali ma’noga ega edi Macintosh ichida kitoblar.

Piter Jeyms romanini nashr etadi Xost ikkitasida floppi, o’sha paytda “dunyodagi birinchi elektron roman” deb nomlangan; uning nusxasi Ilmiy muzey. [69]
Ugo mukofoti va Tumanlik mukofoti nomzod asarlari a CD-ROM tomonidan Bred Templeton. [70]
Bibliobytes veb-saytini ishga tushirish, elektron kitoblarni bepul va bepul sotish uchun Internet. [71]
Pol Baim EBook 1.0 ni chiqaradi HyperCard foydalanuvchi istalgan matnli faylni osongina a-ga o’zgartirishi mumkin bo’lgan stack HyperCard sahifaga asoslangan kitob. [32]

C & M Online yilda tashkil etilgan Raleigh, Shimoliy Karolina va uning izi orqali elektron kitoblarni nashr etishni boshlaydi, Boson kitoblari; mualliflar o’z ichiga oladi Fred Chappell, Kelly Cherry, Leon Kats, Richard Popkin va Robert Rodman.
Inside Macintosh-ning yigirmadan ortiq jildi nashr etilgan [72] birgalikda Apple DocViewer formatidagi bitta CD-ROMda. Keyinchalik Apple foydalanishga o’tadi Adobe Acrobat. [73]
Elektron kitoblarni nashr etishning mashhur formati oddiy matndan o’zgaradi HTML.

Onlayn shoir Aleksis Kirke simsiz Internetga ehtiyojni muhokama qiladi elektron qog’oz o’quvchilari uning “Emuse” maqolasida. [74]

Gutenberg loyihasi 1000 nomga etadi. [75]
Jozef Jeykobson da ishlaydi MIT yaratmoq elektron siyoh, elektron kitoblarni namoyish qilish uchun yuqori kontrastli, arzon narxlardagi, o’qish / yozish / o’chirish vositasi. [76]

E siyoh korporatsiyasi MIT magistrantlari tomonidan asos solingan JD Albert, Barrett Komiski, MIT professori Jozef Jeykobson, shuningdek, Jeremy Rubin va Russ Wilcox elektron bosib chiqarish texnologiyasini yaratish uchun. [77] Ushbu texnologiya keyinchalik displeylarda qo’llaniladi Sony Reader, Barnes va Noble Nook va Amazon Kindle.

Bookeen’s Cybook Gen1

NuvoMedia birinchi qo’lda ishlaydigan elektron o’quvchini chiqaradi Rocket eBook. [78]
SoftBook o’zining SoftBook o’quvchisini ishga tushiradi. Kengaytiriladigan xotiraga ega ushbu elektron o’quvchi 100000 sahifaga qadar matn, grafika va rasmlarni o’z ichiga olgan tarkibni saqlashi mumkin edi. [79]
The Kiber kitob tomonidan dastlab sotiladi va ishlab chiqariladi Tsitale (1998-2003) va keyinchalik Bookeen.

The NIST chiqaradi Elektron kitobni oching asosida format XML jamoat mulki uchun; kelajakdagi elektron kitob formatlarining aksariyati Open eBook-dan olingan. [80]
Nashriyotchi Simon va Shuster ibooks deb nomlangan yangi iz yaratadi va bir vaqtning o’zida ba’zi nomlarini elektron kitob va bosma shaklda nashr etgan birinchi savdo nashriyotiga aylanadi.
Oksford universiteti matbuoti netLibrary orqali o’z kitoblarining bir qismini elektron kitoblar sifatida taqdim etadi.
Nashriyotchi Baen kitoblari ochadi Baen bepul kutubxonasi Baen nomlarini bepul elektron kitoblar sifatida taqdim etish. [81]
Kim Blagg o’zining Books OnScreen kompaniyasi orqali CD-larda multimedia yaxshilangan elektron kitoblarni sotishni boshlaydi, shu jumladan chakana savdo do’konlari orqali Amazon, Barnes va Noble va Chegaralar haqidagi kitoblar. [82]

2000-yillar

Jozef Jakobson, Barrett O.Komiski va Jonatan D. Albertga berilgan AQSh patentlari elektron kitoblarni namoyish qilish bilan bog’liq bo’lgan ushbu patentlar keyinchalik aksariyat elektron o’quvchilar uchun displeylarda qo’llaniladi. [83]
Stiven King o’zining yangi romanini chiqaradi O’qda minish faqat onlayn va 48 soat ichida 500000 nusxada sotilgan birinchi ommaviy elektron kitobga aylandi. [84]
Microsoft chiqaradi Microsoft Reader bilan ClearType shaxsiy kompyuterlarda va qo’lda ishlaydigan qurilmalarda o’qish qobiliyatini oshirish uchun. [85]
Microsoft va Amazon birgalikda Amazonda sotib olinishi mumkin bo’lgan elektron kitoblarni sotish va shaxsiy kompyuterlar va qo’llarga yuklab olingan Microsoft dasturiy ta’minotidan foydalanishadi.
Ning raqamli versiyasi Gutenberg Injil onlayn manzilida mavjud Britaniya kutubxonasi. [86]

Adobe Adobe Acrobat Reader 5.0-ni chiqaradi, bu foydalanuvchilarga taglik chizish, yozuvlar va xatcho’plar yozish imkoniyatini beradi.

Palm, Inc va OverDrive, Inc Palm Reader elektron kitoblarini butun dunyo bo’ylab ommalashtirish, 5000 dan ortiq turli xil tillarda elektron kitoblarni taqdim etish; ularni Palm PDA-larda yoki kompyuter dasturidan foydalanish mumkin. [87]
Tasodifiy uy va HarperCollins o’z nomlarining raqamli versiyalarini ingliz tilida sotishni boshlang. [iqtibos kerak ]

Sony Librie, an-dan foydalangan holda birinchi elektron o’quvchi E siyoh displey bo’shatildi; u olti dyuymli ekranga ega. [88]
Google bir nechta yirik kutubxonalar fondlarini raqamlashtirish rejalarini e’lon qiladi, [89] keyinchalik deb nomlanadigan narsaning bir qismi sifatida Google Kitoblar kutubxonasi loyihasi.

Amazon sotib oladi Mobipocket, mobi yaratuvchisi elektron kitob fayli formati va elektron o’quvchi dasturi. [90]
Google sudga berildi mualliflik huquqining buzilishi tomonidan Mualliflar gildiyasi mualliflik huquqidagi kitoblarni skanerlash uchun. [91]

Sony Reader E Ink ekrani va batareyaning ishlash muddati ikki hafta bo’lgan PRS-500 chiqarildi. [92]
LibreDigital BookBrowse-ni noshirlarning tarkibi uchun onlayn o’quvchi sifatida ishga tushiradi. [iqtibos kerak ]

Kindle 2-ni kattaroq Kindle DX bilan o’lchamlarini solishtirish

The Xalqaro raqamli nashrlar forumi Open eBook-ni almashtirish uchun EPUB-ni chiqaradi. [93]
Noyabr oyida, Amazon.com chiqaradi Kindle AQShda 6 dyuymli siyoh ekranli elektron o’quvchi va u 5,5 soat ichida sotuvga chiqadi. [94] Bir vaqtning o’zida Kindle do’koni ochiladi, dastlab 88000 dan ortiq elektron kitoblar mavjud. [94]
Bookeen ishga tushiradi Cybook Gen3 Evropada; u elektron kitoblarni namoyish qilishi va audiokitoblarni o’ynashi mumkin. [95]

Adobe va Sony o’zlarining texnologiyalari bilan bo’lishishga rozilik bildiradilar (Adobe Reader va DRM ) bir-birlari bilan. [iqtibos kerak ]
Sony sotadi Sony Reader PRS-505 Buyuk Britaniyada va Frantsiyada.

Bookeen chiqaradi Cybook Opus AQShda va Evropada.
Sony Reader Pocket Edition va Reader Touch Edition-ni chiqaradi.
Amazon The Kindle 2 bu matndan nutqqa o’tish xususiyatini o’z ichiga oladi.
Amazon The Kindle DX AQShda 9,7 dyuymli ekranga ega
Barnes & Noble Nook AQShdagi elektron o’quvchi.
Amazon kompyuter uchun Kindle-ni chiqaradi dastur 2009 yil oxirida Kindle Store kutubxonasini birinchi marta Kindle apparatidan tashqarida foydalanish imkoniyatiga ega bo’ldi. [96]

2010 yil

Yanvar – Amazon The Kindle DX Xalqaro nashr butun dunyo bo’ylab. [97]
Aprel – olma chiqaradi iPad deb nomlangan elektron kitob dasturi bilan birga iBooks. [98]
May – Kobo Inc. o’zining nashrini chiqaradi Kobo eReader sotilishi kerak Indigo /Boblar Kanadada va Chegaralar Qo’shma Shtatlarda.
Iyul – Amazon o’zining elektron kitoblari savdosi sotishdan ko’p bo’lganligi haqida xabar beradi qattiq qopqoqli kitoblar ikkinchi marta birinchi marta chorak 2010 yil. [51]
Avgust – PocketBook o’z yo’nalishini Android elektron o’quvchi bilan kengaytiradi. [99]
Avgust – Amazon uchinchi avlod Kindle-ni chiqaradi Wi-fi va 3G va Wi-Fi versiyalari.
Oktyabr – Bookeen ochib beradi Cyberbook Orizon da CES. [100]
Oktyabr – Kobo Inc. Wi-Fi imkoniyatini o’z ichiga olgan yangilangan Kobo eReader-ni chiqaradi.
Noyabr – Sentimentalistlar nufuzli milliy g’olib Giller mukofoti Kanadada; roman noshirining kichik ko’lami tufayli kitob bosma shaklda keng tarqalgan emas, shuning uchun elektron kitob nashri eng ko’p sotilgan nomga aylandi Kobo 2010 yil uchun moslamalar. [101]
Noyabr – Barnes & Noble Rangli rang, rangli LCD planshet.
Dekabr – Google ishga tushirildi Google elektron kitoblari 3 milliondan ortiq nomlarni taqdim etib, dunyodagi eng yirik elektron kitob do’koniga aylandi. [102]

May – Amazon.com AQShdagi elektron kitob savdosi hozirda bosma kitoblarning barcha sotuvlaridan oshib ketganligini e’lon qiladi. [103]
Iyun – Barnes & Noble Nook Simple Touch elektron o’quvchi va Nook Tablet. [104]
Avgust – Bookeen o’zining BookeenStore.com elektron kitoblar do’konini ishga tushiradi va frantsuz tilida nomlarning raqamli versiyasini sotishni boshlaydi. [105]
Sentyabr – Tabiatni nashr etish ning uchuvchi versiyasini chiqaradi Biologiya asoslari, moslashtirilgan, modulli darslik, mos keladigan qog’oz nashrlari bo’lmagan. [106]
Iyun / noyabr – Ispaniyada elektron kitobxonlar bozori o’sib borar ekan, Telefónica, Fnac va Casa del Libro kabi kompaniyalar o’zlarining elektron o’quvchilarini Ispaniyaning “bq reader” brendi bilan ishga tushirishadi.
Noyabr – Amazon Kindle Fire va Kindle Touch, ikkala qurilma ham elektron o’qish uchun mo’ljallangan.

AQSh bozoridagi elektron kitoblar savdosi uch milliarddan ortiq daromadni yig’adi. [107]
Yanvar – Apple nashrlari iBooks Muallifi, yaratish uchun dasturiy ta’minot iPad to’g’ridan-to’g’ri nashr etiladigan elektron kitoblar iBooks kitob do’koni yoki sifatida ulashilishi kerak PDF fayllar. [108]
Yanvar – Apple kompaniyasi ochildi darslik uning qismida iBooks kitob do’koni. [109]
Fevral – Nature Publishing butun dunyo bo’ylab chiqarilishini e’lon qiladi Biologiya asoslari, bir necha oy oldin pilot versiyasining muvaffaqiyati ortidan. [106]
Fevral – Library.nu (ilgari ebooksclub.org va elektron kitoblarni yuklab olish uchun ommabop veb-sayt – gigapedia.com) ayblangan mualliflik huquqining buzilishi va sud qarori bilan yopilgan. [110]
Mart – nashriyot kompaniyalari Tasodifiy uy, Xoltsbrink va arvato Skoobe deb nomlangan elektron kitob kutubxonasini bozorga chiqaring. [111]
Mart – AQSh Adliya vazirligi tayyorlaydi ishonchga qarshi da’vo Apple qarshi, Simon va Shuster, Hachette Book Group, Pingvin guruhi, Makmillan va HarperCollins, da’vo qilmoqda til biriktirish Amazonda sotiladigan kitoblar narxini oshirish. [112][113]
Mart – PocketBook PocketBook Touch-ni chiqaradi, u Ink Pearl nomli elektron o’quvchi bo’lib, nemis jurnallarining mukofotlariga sazovor bo’ldi. Tablet kompyuter va Computer Bild. [114][115]
Iyun – Kbuuk the bulut – elektron kitoblarni o’z-o’zini nashr etish asosida SaaS platforma [116] ustida Pubsoft raqamli nashriyot mexanizmi.
Sentabr – Amazon The Kindle Paperwhite, o’rnatilgan birinchi LED chiroqlari bilan birinchi elektron o’quvchi.

Aprel – Kobo Kobo Aura HD 6,8 dyuymli ekran bilan, bu AQShdagi raqobatchilar tomonidan ishlab chiqarilgan hozirgi modellardan kattaroqdir. [117]
May – Mofibo birinchi Skandinaviya cheksiz kirish elektron kitoblariga obuna xizmatini ishga tushiradi. [118]
Iyun – Amerika noshirlari uyushmasi elektron kitoblar hozirda kitob sotilishining qariyb 20 foizini tashkil etishini e’lon qiladi. Barnes & Noble uning hisob-kitoblariga ko’ra AQShning elektron kitoblar bozorida 27% ulushga ega. [119]
Iyun – Barnes & Noble Nook planshetlarini ishlab chiqarishni to’xtatish, ammo Nook Simple Touch kabi oq-qora elektron o’quvchilarni ishlab chiqarishni davom ettirish niyatida ekanligi haqida e’lon qiladi. [119]
Iyun – Apple ijrochi direktori Kit Moerer elektron kitoblar narxini belgilash bo’yicha sud jarayonida guvohlik beradiki, iBookstore ishga tushirilgandan keyingi bir necha oy ichida Qo’shma Shtatlardagi elektron kitoblar bozorining 20 foiz ulushiga ega edi – bu raqam Publishers Weekly hisobotlar uchinchi shaxslar tomonidan qilingan avvalgi taxminlarning taxminan ikki baravariga ko’pdir. Moerer, shuningdek, iBookstore-ning Random House-ni 2011 yilda qo’shib, qo’shimcha 20 foizga ega ekanligini tasdiqladi. [120]

Kobo Aura sozlamalari menyusi

AQShning beshta yirik elektron nashriyotchilari narxlarni belgilash da’vosini hal qilishda, Nyu-York Taymsning eng ko’p sotilgan har bir elektron nusxasi uchun 2010 yil aprelidan 2012 yil mayigacha sotilgan har bir nusxasi uchun taxminan 3 AQSh dollarini qaytarib berishni buyurdilar. [107] Bu hisob-kitob uchun 160 million dollarga teng bo’lishi mumkin.
Barnes & Noble Nook Glowlight, E Ink Pearl va Regal yordamida 6 dyuymli sensorli ekranga ega, o’rnatilgan old LED chiroqlari bilan.
Iyul – AQSh tuman sudining sudyasi Denis Kot Apple kompaniyasini elektron kitoblarning chakana narxini ko’tarish uchun fitna uyushtirishda aybdor deb topadi va zararni aniqlash uchun 2014 yilda sud jarayonini tayinlaydi. [121]
Avgust – Kobo Kobo Aura, asosiy sensorli ekran olti dyuymli elektron o’quvchi.
Sentyabr – ustritsa cheksiz kirish uchun elektron kitobga obuna bo’lish xizmatini ishga tushiradi. [122]
Noyabr – AQSh okrug sudyasi Chin Google tomonida Mualliflar gildiyasi va Google, adolatli foydalanishga asoslanib. [123] Mualliflar apellyatsiya berishlarini aytdilar. [124]
Dekabr – Skribd elektron kitoblar uchun birinchi ommaviy cheksiz kirish obuna xizmatini ishga tushiradi. [125]

Aprel – Kobo Aura H₂0, dunyodagi birinchi suv o’tkazmaydigan; suvga chidamli tijorat asosida ishlab chiqarilgan elektron o’quvchi. [126]
Iyun – AQSh okrug sudi sudyasi Kot Apple kompaniyasining elektron kitoblar narxlari bo’yicha fitnasi bo’yicha da’vogarlarga da’vogarlarga ish bo’yicha sertifikat berdi; da’vogarlar 840 million dollar miqdorida tovon puli talab qilmoqda. [127] Apple ushbu qaror ustidan shikoyat qiladi.
Iyun – Apple kompaniyasi elektron kitoblarning antitrestlik ishini hal qildi va Apple elektron kitoblar narxini davlatlar bilan suddan tashqari ravishda belgilashga qarshi fitna uyushtirdi; ammo sudya Kotning apellyatsiya shikoyati bilan chiqarilgan qarori bekor qilinsa, kelishuv bekor qilinadi. [128]
Iyul – Amazon ishga tushirildi Kindle Unlimited, cheklanmagan elektron kitob va audiokitoblarga obuna xizmati. [129]

Iyun – AQSh 2-chi Apellyatsiya sudi, 2: 1 ovoz bilan, sudya Kot bilan kelishgan, Apple elektron kitoblar narxini belgilashga qarshi fitna uyushtirgan va federal monopoliyaga qarshi qonunlarni buzgan. [130] Apple ushbu qaror ustidan shikoyat qildi.
Iyun – Amazon The Kindle Paperwhite (3-avlod) bu birinchi elektron o’quvchi Bookerly, faqat elektron o’quvchilar uchun mo’ljallangan shrift. [131]
Sentyabr – Oyster cheksiz kirish uchun elektron kitoblarga obuna bo’lish xizmati 2016 yil boshida o’chirilishini va uni Google sotib olishini e’lon qildi. [132]
Sentyabr – Malayziyaning elektron kitoblar kompaniyasi, e-Sentral, birinchi marta bluetooth mayoq orqali elektron kitoblar uchun geo-joylashuvni tarqatish texnologiyasini joriy etadi. Bu birinchi bo’lib Kuala-Lumpur xalqaro aeroportida keng ko’lamda namoyish etildi. [133]
Oktyabr – Amazon The Kindle Voyage 6 dyuymli, 300 ppi E Ink Carta HD displeyga ega, bu 2014 yilga kelib elektron o’quvchilarda mavjud bo’lgan eng yuqori aniqlik va kontrast edi. [134] Bundan tashqari, moslama svetodiodli chiroqlar va qurilmaning yon tomonlarida sahifalarni burish datchiklari mavjud.
Oktyabr – Barnes & Noble Glowlight Plus, uning birinchi suv o’tkazmaydigan elektron o’quvchi. [135]
Oktabr – AQSh mualliflar uyushmasi o’rniga AQShning apellyatsiya sudi, Google o’zining kitoblarni skanerlash loyihasida mualliflik huquqi qonunlarini buzmaganligini e’lon qildi. [136]
Dekabr – Playster elektron kitoblar va audiokitoblarni o’z ichiga olgan cheksiz obuna xizmatini ishga tushirdi. [137]
2015 yil oxiriga kelib Google Books 25 milliondan ortiq kitobni skanerdan o’tkazdi. [9]
2015 yilga kelib dunyo bo’ylab 70 milliondan ziyod elektron o’quvchi jo’natildi. [9]

Mart – The Amerika Qo’shma Shtatlari Oliy sudi Apple kompaniyasining sudning 2013 yil iyuldagi qaroriga binoan kompaniyaning elektron kitoblar narxini belgilashga qarshi fitna uyushtirganligi to’g’risidagi apellyatsiya shikoyatini ko’rib chiqishni rad etadi, shu sababli avvalgi sud qarori Apple kompaniyasini 450 million dollar to’lash majburiyatini olgan. [138]
Aprel – Oliy sud Mualliflar uyushmasining kitoblarni skanerlash bo’yicha ishi bo’yicha apellyatsiyasini ko’rib chiqishni rad etdi, shuning uchun quyi sudning qarori o’z kuchida qoldi; natija shuni anglatadiki, Google kutubxonadagi kitoblarni skanerlashi va parchalarni qidiruv natijalarida AQSh mualliflik huquqi to’g’risidagi qonunlarini buzmasdan ko’rsatishi mumkin. [139]
Aprel – Amazon The Kindle Oasis, uning so’nggi besh yil ichidagi birinchi elektron o’quvchi sahifani o’girish tugmachalariga ega bo’lgan va premium mahsulot, uning ichiga batareyasi bo’lgan charm korpus kiradi; ishni qo’shmasdan, u bugungi kungacha bozorda eng engil elektron o’quvchi hisoblanadi. [140]
Avgust – Kobo Aura One, 7,8 dyuymli E Ink Carta HD displeyli birinchi tijorat elektron o’quvchi. [141]
Yil oxiriga kelib, smartfonlar va planshetlar elektron kitoblarni o’qish usullari sifatida elektron kitobxonlarni ham yakka o’zi egallab oldilar va qog’ozli kitoblar savdosi endi elektron kitoblar savdosidan yuqori. [142]

Fevral – The Amerika noshirlari uyushmasi AQShning kattalar elektron kitoblari bozori 2016 yilning to’qqiz oyida 2015 yilning shu davriga nisbatan 16,9 foizga pasayganligini ko’rsatuvchi ma’lumotlarni e’lon qildi va Nilsen kitobi elektron kitoblar bozori 2016 yilda 2015 yilga nisbatan umumiy 16 foizga pasayganligini aniqladi. shu jumladan barcha yosh guruhlari. [143] Ushbu pasayish qisman yirik noshirlar tomonidan elektron kitoblar narxining keng ko’tarilishi bilan bog’liq bo’lib, bu elektron kitoblarning o’rtacha narxini 6 dollardan deyarli 10 dollargacha oshirdi. [144]
Fevral – Kindle Unlimited-ning AQShdagi versiyasi 1,5 milliondan ortiq nomni o’z ichiga oladi, shu jumladan 290 000 dan ortiq chet tilidagi nom. [145]
Mart – Guardian jismoniy kitoblar savdosi Buyuk Britaniyada raqamli nomlardan ustun kelayotganligi haqida xabar beradi, chunki Amazonning nashriyotlar bilan agentlik narxini belgilashga imkon berganligi sababli kitobning fizik versiyasini raqamli versiyasiga nisbatan sotib olish arzonroq bo’lishi mumkin. [142]
Aprel – The Los Anjeles Tayms 2016 yilda qattiq muqovali kitoblar savdosi so’nggi besh yilda birinchi marta elektron kitoblardan yuqori bo’lganligi haqida xabar beradi. [144]
October – Amazon releases the Oasis 2, the first Kindle to be IPX8 rated meaning that it is water resistant up to 2 meters for up to 60 minutes; it is also the first Kindle to enable white text on a black background, a feature that may be helpful for nighttime reading. [146]

January – U.S. public libraries report record-breaking borrowing of OverDrive e-books over the course of the year, with more than 274 million e-books loaned to card holders, a 22% increase over the 2017 figure. [147]
October – The EU allowed its member countries to charge the same QQS for ebooks as for paper books. [148]

May – Barnes & Noble releases the GlowLight Plus e-reader, the largest Nook e-reader to date with a 7.8-inch E Ink screen. [149]

Formatlar

Asosiy maqola: Elektron kitob formatlarini taqqoslash

Writers and publishers have many formats to choose from when publishing e-books. Each format has advantages and disadvantages. The most popular e-readers [150] and their natively supported formats are shown below:

O’quvchi	Native e-book formats
Amazon Kindle va Yong’in planshetlar [151]	AZW, AZW3, KF8, non-DRM MOBI, PDF, PRC, TXT
Barnes va Noble Nook va Nook Tablet [152]	EPUB, PDF
Apple iPad [153]	EPUB, IBA (Multitouch books made via iBooks Author), PDF
Sony Reader [151]	EPUB, PDF, TXT, RTF, DOC, BBeB
Kobo eReader va Kobo ark [154] [155]	EPUB, PDF, TXT, RTF, HTML, CBR (comic), CBZ (comic)
Android devices with Google Play Books preinstalled	EPUB, PDF
PocketBook Reader and PocketBook Touch [156] [157]	EPUB DRM, EPUB, PDF DRM, PDF, FB2, FB2.ZIP, TXT, DJVU, HTM, HTML, DOC, DOCX, RTF, CHM, TCR, PRC (MOBI)

Raqamli huquqlarni boshqarish

Shuningdek qarang: Digital rights management § DRM and e-books

Most e-book publishers do not warn their customers about the possible implications of the raqamli huquqlarni boshqarish tied to their products. Generally, they claim that digital rights management is meant to prevent illegal copying of the e-book. However, in many cases, it is also possible that digital rights management will result in the complete denial of access by the purchaser to the e-book. [158] The e-books sold by most major publishers and electronic retailers, which are Amazon.com, Google, Barnes va Noble, Kobo Inc. va Apple Inc., are DRM-protected and tied to the publisher’s elektron o’quvchi software or hardware. The first major publisher to omit DRM was Tor kitoblari, one of the largest publishers of science fiction and fantasy, in 2012. Smaller e-book publishers such as O’Reilly Media, Carina Press and Baen kitoblari had already forgone DRM previously. [159]

Ishlab chiqarish

Shuningdek qarang: Kitobni skanerlash

Some e-books are produced simultaneously with the production of a printed format, as described in elektron nashr, though in many instances they may not be put on sale until later. Often, e-books are produced from pre-existing qattiq Nusxa books, generally by hujjatlarni skanerlash, sometimes with the use of robotic book scanners, having the technology to quickly scan books without damaging the original print edition. Scanning a book produces a set of image files, which may additionally be converted into text format by an OCR dastur. [160] Occasionally, as in some projects, an e-book may be produced by re-entering the text from a keyboard. Sometimes only the electronic version of a book is produced by the publisher. [ misol kerak ] It is possible to release an e-book chapter by chapter as each chapter is written. [ misol kerak ] This is useful in fields such as axborot texnologiyalari where topics can change quickly in the months that it takes to write a typical book. It is also possible to convert an electronic book to a printed book by buyurtma asosida chop etish. However, these are exceptions as tradition dictates that a book be launched in the print format and later if the author wishes an electronic version is produced. The New York Times keeps a list of best-selling e-books, for both fiction [161] va fantastika. [162]

Ma’lumotlarni o’qish

All of the e-readers and reading apps are capable of tracking e-book reading data, and the data could contain which e-books users open, how long the users spend reading each e-book and how much of each e-book is finished. [163] 2014 yil dekabr oyida, Kobo released e-book reading data collected from over 21 million of its users worldwide. Some of the results were that only 44.4% of Buyuk Britaniya readers finished the bestselling e-book Oltin chimdik and the 2014 top selling e-book in the UK, “One Cold Night”, was finished by 69% of readers; this is evidence that while popular e-books are being completely read, some e-books are only sampled. [164]

Comparison to printed books

Afzalliklari

iLiad e-book reader equipped with an e-paper display visible in sunlight

In the space that a comparably sized physical book takes up, an e-reader can contain thousands of e-books, limited only by its memory capacity. Depending on the device, an e-book may be readable in low light or even total darkness. Many e-readers have a built-in light source, can enlarge or change fonts, use text-to-speech software to read the text aloud for visually impaired, elderly or disleksik people or just for convenience. [165] Additionally, e-readers allow readers to look up words or find more information about the topic immediately using an online dictionary. [166] [167] [168] Amazon reports that 85% of its e-book readers look up a word while reading. [169]

Printed books use three times more raw materials and 78 times more water to produce when compared to e-books. [170] While an e-reader costs more than most individual books, e-books may have a lower cost than paper books. [171] E-books may be printed for less than the price of traditional books using on-demand book printers. [172] Moreover, numerous e-books are available online free of charge on sites such as Gutenberg loyihasi. [173] For example, all books printed before 1923 are in the jamoat mulki in the United States, which enables websites to host ebook versions of such titles for free. [174]

Depending on possible raqamli huquqlarni boshqarish, e-books (unlike physical books) can be backed up and recovered in the case of loss or damage to the device on which they are stored, a new copy can be downloaded without incurring an additional cost from the distributor, as well as being able to synchronize the reading location, highlights and bookmarks across several devices. [175]

Kamchiliklari

The umurtqa pog’onasi of the printed book is an important aspect in kitob dizayni and of its beauty as an object

There may be a lack of maxfiylik for the user’s e-book reading activities; for example, Amazon knows the user’s identity, what the user is reading, whether the user has finished the book, what page the user is on, how long the user has spent on each page, and which passages the user may have highlighted. [176] One obstacle to wide adoption of the e-book is that a large portion of people value the printed book as an object itself, including aspects such as the texture, smell, weight and appearance on the shelf. [177] Print books are also considered valuable cultural items, and symbols of liberal ta’lim va gumanitar fanlar. [178] Kobo found that 60% of e-books that are purchased from their e-book store are never opened and found that the more expensive the book is, the more likely the reader would at least open the e-book. [179]

Jou Queenan has written about the pros and cons of e-books:

Electronic books are ideal for people who value the information contained in them, or who have vision problems, or who like to read on the subway, or who do not want other people to see how they are amusing themselves, or who have storage and clutter issues, but they are useless for people who are engaged in an intense, lifelong love affair with books. Books that we can touch; books that we can smell; books that we can depend on. [180]

Apart from all the emotional and habitual aspects, there are also some readability and usability issues that need to be addressed by publishers and software developers. Many e-book readers who complain about eyestrain, lack of overview and distractions could be helped if they could use a more suitable device or a more user-friendly reading application, but when they buy or borrow a DRM-protected e-book, they often have to read the book on the default device or application, even if it has insufficient functionality. [181] While a paper book is vulnerable to various threats, including water damage, mold and theft, e-books files may be corrupted, deleted or otherwise lost as well as qaroqchilik. Where the ownership of a paper book is fairly straightforward (albeit subject to restrictions on renting or copying pages, depending on the book), the purchaser of an e-book’s digital file has conditional access with the possible loss of access to the e-book due to raqamli huquqlarni boshqarish provisions, copyright issues, the provider’s business failing or possibly if the user’s credit card expired. [182]

Ta’limning asosiy didaktik tamoyillari

Video: Didaktik o’yin texnologiyalari O’qituvch: Xalikova Z.M.

Tarkib

Asosiy didaktik printsiplar
Maktabgacha pedagogikada o’qitishning didaktik tamoyillarini amalga oshirish xususiyatlari
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ta’lim dasturlarining mazmuni
Shaxsga yo’naltirilgan o’zaro ta’sir modeli
Didaktik o’yinlar
O’rta va o’rta maktab didaktikasi
Ta’lim vazifalarining xususiyatlari
Profilni o’qitish
Kasbiy tayyorgarlik tamoyillari
Didaktik printsiplarning ma’nosi

Pedagogikada o’qitishning didaktik printsiplari kontseptsiyasini hozirgi kunda taniqli sinf-dars tizimini yaratuvchisi Yan Amos Komenskiy (1592-1670) kiritgan. Vaqt o’tishi bilan ushbu atamaning mazmuni o’zgardi va hozirgi vaqtda didaktik printsiplar deganda ta’lim jarayoni maksimal samaradorlik bilan amalga oshiriladigan tarzda ta’lim jarayonini tashkil etadigan g’oyalar, usullar va naqshlar tushuniladi.

Asosiy didaktik printsiplar

Soddalashtirilgan ma’noda ushbu atamani o’qitishni tashkil etish uchun qo’yiladigan asosiy talablar ro’yxati sifatida tushunish mumkin. Asosiy didaktik printsiplar quyidagilardan iborat:

Yo’naltirilganlik printsipi jamiyatning har tomonlama rivojlangan va murakkab shaxsni ishlab chiqarishga bo’lgan ehtiyojidan kelib chiqadi. U keng qamrovli o’quv dasturlarini tuzish va ularni amaliyotga tatbiq etish orqali amalga oshiriladi, bu o’quv jarayonini intensivlashtirishga, samaradorligini oshirishga va darsdagi keng ko’lamli vazifalarni hal qilishga yordam beradi.
Ilmiy tamoyil darsda olingan bilimlarning ilmiy faktlarga muvofiqligini taxmin qiladi. Bunga fanda yuz berayotgan o’zgarishlarni hisobga olgan holda darsliklar va qo’shimcha materiallar yaratish orqali erishiladi. Dars vaqti cheklanganligi va o’quvchilar yoshiga qarab murakkab ma’lumotlarni idrok eta olmaganliklari sababli, darslik uchun asosiy talablardan biri bahsli va tasdiqlanmagan nazariyalarni chiqarib tashlashdir.
Ta’lim va hayot o’rtasidagi bog’liqlik printsipi, ya’ni o’quvchilarga keyinchalik ular kundalik hayotda yoki ishlab chiqarish faoliyatida amalga oshiradigan ma’lumotni taqdim etish.
Erkinlik printsipi ta’lim jarayonida sinfning yoshi va psixologik xususiyatlarini hisobga olishini nazarda tutadi. Ham murakkab tushunchalar bilan ortiqcha to’yinganlik, ham ataylab soddalashtirilgan til talabaning motivatsiyasi va qiziqishining pasayishiga olib keladi, shuning uchun asosiy vazifa zarur bo’lgan murakkablik darajasini topishdir.
O’qishdagi faollik printsipi. Didaktik nuqtai nazardan talaba o’quv jarayonining sub’ekti sifatida harakat qilishi kerak va mustaqil ishlash jarayonida yangi bilimlar eng samarali o’zlashtiriladi. Shu sababli, sinfda talaba o’z nuqtai nazarini bayon qilishga va u uchun bahslashishga majbur bo’ladigan vaziyatlarni yaratish kerak ko’rinadi.
Nafaqat plakatlar, diagrammalar va illyustratsiyalarni namoyish qilishni, balki turli xil eksperimentlar va laboratoriya ishlarini olib borishni o’z ichiga olgan ko’rish printsipi, bu birgalikda mavhum fikrlashni shakllantirishga olib keladi.
Uning mazmuni va undagi vazifalarga muvofiq ravishda amalga oshiriladigan mavzuga kompleks yondashuv printsipi.

Ta’lim jarayonining samaradorligi didaktik o’qitish tamoyillarining butun tizimini qo’llash bilangina erishiladi. Shaxsiy buyumning o’ziga xos vazni o’rganilayotgan mavzu yoki mavzuga qarab kamroq yoki ko’p bo’lishi mumkin, ammo u u yoki bu shaklda bo’lishi kerak.

Maktabgacha pedagogikada o’qitishning didaktik tamoyillarini amalga oshirish xususiyatlari

Ushbu bosqichda bolaga bilim asoslari va xulq-atvor me’yorlari singdiriladi, bu ma’lum darajada ushbu davrda shaxsiyat shakllanishining yuqori tezligi bilan osonlashadi. Biroq, intellektual va psixologik sohalarni rivojlantirish jarayonlari insonparvarlik va yaxlitlik nuqtai nazaridan boshqarilishi kerak, maktabgacha yoshdagi bola ham ta’lim jarayonining sub’ekti ekanligini unutmaslik kerak.Shuning uchun zamonaviy maktabgacha pedagogikada nuqtai nazar ustunlik qiladi, unga ko’ra ta’lim bola uchun qiziqarli va mazmunli shaklda olib borilishi kerak.

Maktabgacha yoshdagi bolalarni o’qitishning asosiy didaktik printsiplari asosan umumiy nazariy printsiplarga to’g’ri keladi: ta’lim jarayoni qulay, tizimli bo’lishi va rivojlanish va ta’limga yordam berishi kerak. Biroq, tajriba shuni ko’rsatadiki, ushbu bosqichda bilimning mustahkamligi tamoyilini joriy etish zarur. Uning mohiyati o’qituvchidan olgan bilimlarning kundalik hayot bilan o’zaro bog’liqligidadir. Bunga amaliy vazifalarni bajarish orqali erishiladi, bu esa ta’lim vazifalarini bajarish ko’nikmalarini shakllantirishga yordam beradi.

Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun ta’lim dasturlarining mazmuni

Maktabgacha ta’lim muassasalari o’qituvchilari uchun uslubiy tavsiyalar bola oxir-oqibat o’zaro bog’liq bo’lgan ikkita manbadan bilim oladi, deb taxmin qiladi:

tashqi dunyo bilan har kuni o’zaro ta’sir o’tkazish;
maxsus tashkil etilgan mashg’ulotlar.

Maktabgacha ta’lim muassasasida o’quv jarayonining didaktik printsiplariga ko’ra, ikkala manba uchta blok bilan ifodalanishi kerak: ob’ektiv dunyo, tirik va inson dunyosi. Ushbu bilimlarni olishda keng doiradagi vazifalar hal qilinadi. Xususan, bu bilimlarni amaliy o’zlashtirish jarayonida tajriba to’plash va bolaning dunyo va jamiyatdagi o’rni to’g’risida xabardorligi. Aloqa qobiliyatlarini o’zlashtirish va madaniyatning umumiy darajasini ko’tarish muhim rol o’ynaydi.

Shaxsga yo’naltirilgan o’zaro ta’sir modeli

Maktabgacha tarbiya muassasalarida o’qitishning didaktik printsiplarini amalga oshirish bola va o’qituvchi o’rtasida ishonchli munosabatlarning mavjudligini taxmin qiladi. Ikkinchisi nazoratchiga aylanmasligi va uning ayblovlarini qattiq nazorat qilishi kerak, aks holda bu bolaning o’zini yopishiga olib keladi va uning ijodiy salohiyati va bilim qobiliyatlari amalda amalga oshirilmaydi. Shu bilan birga, o’qituvchi mavzuga muvofiq ravishda kerakli materialni tanlab, bolalar bilan tanishishning turli usullarini taklif qilganda, o’zaro ta’sirning sub’ekt-ob’ekt modelida nazoratning yumshoq shakllari va o’qituvchining etakchi roli to’liq amalga oshiriladi.

Xayolotni rivojlantirish uchun xayoliy fikrlash va muloqot qobiliyatlarini rivojlantirish uchun ko’proq ahamiyatga ega bo’lgan ob’ekt-sub’ekt modeli bo’lib, unda ta’lim jarayoni ishtirokchilari joylarini o’zgartiradilar. Bolalar o’zlari taklif qilgan muammoni mustaqil ravishda o’rganadilar, xulosalar chiqaradilar va o’qituvchiga xabar berishadi. Bola qasddan xatoga yo’l qo’ygan bo’lsa ham, bu jarayonga aralashish tavsiya etilmaydi: tajriba to’plashda xatolar ham muhim rol o’ynaydi.

Uchinchi model sub’ekt bilan sub’ektlarning o’zaro aloqasini nazarda tutadi, ya’ni o’qituvchi va bola o’z imkoniyatlari bo’yicha tengdir va muammoni birgalikda hal qilishadi. Bunday munosabatlar bilan ularni topish jarayonida muammoni hal qilish yo’llarini muhokama qilish mumkin bo’ladi.

Ushbu modellardan foydalanish ob’ektga va uni o’rganish shakllariga qarab farq qiladi. O’qishga kirishning didaktik printsipi ekskursiya, eksperiment yoki o’yin kabi yangi ma’lumotlarni olish usullarining mavjudligini belgilaydi. Birinchi holda, o’qituvchi bolalarning e’tiborini yangi o’rganilayotgan mavzularga yo’naltirish yoki ushlab turish yoki kutilmagan tomondan allaqachon ma’lum bo’lgan narsalarni namoyish qilish uchun mavzu-ob’ekt modelini qo’llashdan boshqa iloji yo’q. Ammo eksperiment o’tkazishda ob’ektning sub’ekt modeliga mos keladigan guruhning fikrini tinglash muhimroq va o’yin uning barcha ishtirokchilarining tengligini nazarda tutadi, ya’ni o’zaro ta’sirning sub’ekt-sub’ekt strategiyasi ishlaydi.

Didaktik o’yinlar

O’qitishning bunday usuli bolalarda katta qiziqish uyg’otadi va shu bilan birga, bilish faoliyatiga turtki beradi. O’qituvchi guruh faoliyatini tashkil etadi, bolalar o’zlariga qo’yilgan muammoga echim topishi kerak bo’lgan qoidalarni belgilaydi.Didaktik o’yinlarning asosiy xususiyati shundaki, ularda voqealar rivojining qat’iy ssenariysi yo’q, lekin bolaga eng yaxshisini izlash uchun barcha mumkin bo’lgan variantlardan o’tishga imkon beradi.

Shu bilan birga, o’yin bolaning yoshi bilan murakkablashishi mumkin, professional ish elementlarini o’z ichiga oladi: rasm chizish, modellashtirish va hk. Bunda bolaning kattalar harakatlariga taqlid qilish istagi alohida o’rin tutadi: tayyor, yuvish, xonani tozalash. Didaktik o’yin shu tariqa mehnatga bo’lgan munosabatni shakllantirish bosqichlaridan biriga aylanadi.

O’rta va o’rta maktab didaktikasi

Leonid Vladimirovich Zankov o’tgan asrning 60-70-yillari boshlarida o’quv jarayonining qo’shimcha didaktik printsiplarini shakllantirdi. O’qish dunyoni mustaqil ravishda bilishga tayyorlash uchun bolaning rivojlanishidan ustun bo’lishi kerak degan nuqtai nazardan kelib chiqib, u maktab o’quvchilariga talablar darajasini ataylab oshirishni taklif qildi. Zankovning yana bir printsipi: yangi material tezda o’rganilishi va tezligi doimo oshib borishi kerak.

Dunyoni anglashning asosi nazariy bilimlarning bagajidir, shuning uchun Zankov uslubi o’quv jarayonining ushbu tomoniga ko’proq vaqt ajratishni belgilaydi. O’qituvchi esa har bir o’quvchining rivojlanishi bilan shug’ullanishi kerak, zaiflarni uning e’tiboridan mahrum qilmasligi kerak.

Zankov tizimi o’quvchilarga yo’naltirilganligi bilan o’qitishning asosiy didaktik printsiplariga amal qiladi. Bu talabalarning kuchiga bo’lgan ishonchga bo’lgan munosabatdan kelib chiqadi: materialni tez va chuqur o’zlashtirish ularning yangi bilimlarni olishga tayyor bo’lishiga yordam beradi. Talabaning xato qilish huquqi alohida belgilab qo’yilgan. Bu sinfni pasaytirish uchun sabab emas, balki muammoni hal qilishning ushbu bosqichida nima uchun bunday xato qilinganligi haqida butun sinf o’ylashi kerak. Noto’g’ri strategiyalarni birgalikda o’rganish va muhokama qilish talabani kelajakda ularni darhol rad etishga undaydi.

Ta’lim vazifalarining xususiyatlari

Zankov tizimining eng muhim talablaridan biri bu krampni rad etishdir. Sinfda va o’z-o’zidan amalga oshiriladigan mashqlar bolaga umumiy xususiyatlarni ta’kidlash, unga kiritilgan elementlarni tasniflash va tahlil qilish ko’nikmalarini o’rgatishi kerak. Bu erda ham deduktiv (umumiydan boshqasiga), ham induktiv (xususiydan umumlashtirishgacha) yondashuvlar mumkin.

Rus tili darslarida kamayib ketmaydigan ismlarning jinsini aniqlash mavzusi. Dastlab talabalardan qarz olish rus tilida o’zini qanday tutishini, ba’zilari nega moyillik tizimiga ulanganligi, boshqalari esa buni e’tiborsiz qoldirishi haqida mulohaza yuritishlarini so’rashlari mumkin. Natijada talabalarning gaplari o’qituvchi tomonidan xulosa qilinadi va ulardan yangi qoida kelib chiqadi.

Profilni o’qitish

Zankov tomonidan ishlab chiqilgan yangi avlodni o’qitishning o’ziga xos didaktikasi va didaktik printsiplari o’rta maktabda alohida fanlarni chuqur yoki ixtisoslashgan o’rganish kontseptsiyasining asosini tashkil etdi. Ushbu yondashuv talabaga o’quv majmualaridan birini tanlashga imkon beradi, bu esa uni qiziqtirgan mavzular uchun boshqalar uchun soatlarni qisqartirish hisobiga ko’proq vaqt ajratishni o’z ichiga oladi. Profil tizimining yana bir elementi ma’lum bir mavzuni chuqur o’rganish amalga oshiriladigan umumiy ta’lim dasturlarida ko’zda tutilmagan qo’shimcha sinflarni o’quv dasturiga kiritishdan iborat. Yaqinda o’quv jarayoniga individual dasturlarni kiritish ham ommalashmoqda.

Asosiy muammo – bu ta’lim mazmunidagi umumiy ta’lim va ixtisoslashtirilgan kurslar o’rtasidagi muvozanatni topishdir. Didaktik printsiplar ta’limga yondoshishni talab qiladi, bunda hamma bir xil boshlang’ich imkoniyatga ega bo’ladi va o’z qobiliyatlari va qiziqishlarini ifoda etish uchun zarur resurslarni oladi. Ushbu qoidaga rioya qilish keyinchalik kasbga yo’naltirishni tanlash uchun asosdir.Profil tizimi o’rta va kasb-hunar ta’limi o’rtasidagi uzluksizlikning didaktik printsipini amalga oshirishga imkon beradi.

Kasbiy tayyorgarlik tamoyillari

Oliy ta’lim bosqichida ularning tizimidagi o’qitishning didaktik printsiplari nisbati nisbati o’zgaradi. Bu ulardan kompleksda foydalanishni inkor etmaydi, ammo o’yin turlari aniq bir vaziyatda o’ynashda amalga oshirilib, orqa fonga qaytadi.

Avvalo, kasb-hunar ta’limi didaktikasi ta’lim normalarining ishlab chiqarishning hozirgi holatiga mos kelishini talab qiladi. Bunga nazariy kursga yangi ma’lumotlar qo’shish va amaliyotda zamonaviy uskunalardan foydalanish orqali erishiladi. Rivojlantiruvchi ta’limning didaktik printsipi ushbu talablardan mantiqan kelib chiqadi: talaba nafaqat mavjud ishlab chiqarish bazasini mukammal bilishi, balki uning keyingi rivojlanishini mustaqil ravishda idrok etishga tayyor bo’lishi kerak.

Nazariya va amaliyot o’rtasidagi bog’liqlikni o’rnatayotganda, ko’rish printsipini amalga oshirish kerak. Nazariy kurs vizual diagrammalar va rasmlar bilan birga bo’lishi kerak.

Talabalar olgan bilimlarini tekshirish va mustahkamlash imkoniyatiga ega bo’lgan sanoat amaliyotining mavjudligi oliy o’quv yurtlarining ajralmas elementidir.

Va nihoyat, mustaqil ish kasbiy ma’lumot olish jarayonida eng muhim rol o’ynaydi. Hatto eng sifatli ma’ruzalar va keng ko’lamli amaliy mashg’ulotlar ham mustaqil bilimlar kabi zarur bilimlarni puxta egallashga yordam bermaydi. Faqat ular tufayli ish jarayonini rejalashtirish, texnik hujjatlardan kerakli ma’lumotlarni olish, ularning mehnatini boshqarish va javobgarlikni o’z zimmasiga olish qobiliyatlari shakllanadi.

Didaktik printsiplarning ma’nosi

Didaktika tufayli yangi bilimlarni har tomonlama o’zlashtirish amalga oshiriladi va o’quv jarayoni o’quvchining shaxsiyatiga yo’naltirilgan. O’qitishning deyarli barcha didaktik printsiplari fan kurslarida amalga oshiriladi: ba’zilari katta darajada, ba’zilari kamroq darajada. Biroq, ularning umumiy ishlatilishi boladan dunyo va o’zini mustaqil bilishga tayyor, kasbiy faoliyatga va jamiyat uchun foyda keltiradigan shaxsni yaratishga imkon beradi.