Musiqa fanidan 5-sinf uchun dars ishlanma -tan-olgan-bastakorlarning-operalari

V. DARSGA YAKUN YASASH VA O‘QUVCHILARNI BAHOLASH.

Mavzusida tayyorlagan dars ishlanmasi mavzu

Ta’limiy: o‘quvchilarni she’r mazmuni bilan tanishtirish, kons titutsiya haqida bilim berish, to‘g‘ri va ravon o‘qishga o‘rgatish.

Tarbiyaviy: o‘quvchilarda vatanparvarlik, fidoyilik, jonkuyarlik kabi fazilatlarni tarbiyalash.

Rivojlantiruvchi: o‘quvchilarning she’rni ifodali o‘qish, mazmunini so‘zlab berish malakalarini rivojlantirish.

Dars turi: yangi tushuncha va bilimlarni shakllantiruvchi.

Dars metodlari: suhbat, savol-javob, «yosh hu quqshunos»

Dars jihozi: konstitutsiya va o`qish kitobi rasmlari, multimedia

DARSNING BORISHI:

I. Tashkiliy qism.

• Salomlashish.
• davomatni aniqlash.
• o‘quvchilarning darsga hozirligini tekshirish.

Uyga berilgan vazifa so‘raladi. o‘quvchilar «Qizcha va qarg`alar» hikoyasini navbat bilan o‘qiydilar, mazmunini so‘zlab beradilar.

III. YANGI MAVZUNI TUSHUNTIRISH.

yangi mavzu e’lon qilinadi va doskaga yoziladi: “Kitob, mening do‘stimsan” (Zafar Diyor)

o‘qituvchi she’rni darslikdan ifodali o‘qib beradi. o‘quvchilar

She’r matnida uchragan notanish so‘zlar yuzasidan lug‘at ishi

KITOB, MENING DO‘STIMSAN

ZAFAR DIYOR

Varaqlasam bir boshdan

Quvnab bag‘rim ochilur.

Totli ma’no sochilur.

Shuning uchun deymanki:

Kitob, mening do‘stimsan!

Bir hikoya so‘zlaydi.

O‘qib olim bo‘lgin, deb,

Yaxshi niyat ko‘zlaydi.

Shuning uchun deymanki:

Kitob, mening do‘stimsan!

Seni jondan sevaman,

Meni tilga o‘rgatding.

Yorug‘ yo‘llar ko‘rsatding.

Shuning uchun deymanki:

Kitob, mening do‘stimsan!

IV. YANGI MAVZUNI MUSTAHKAMLASH.

«Kitob, mening do‘stimsan» she’rini o‘quvchilar navbat bilan o‘qiydilar.

O‘quvchilar she’rdagi qofiyadosh so‘zlarni topadilar.

O‘quvchilarning yangi mavzu yuzasidan olgan bilimlarini

Mustahkamlash maqsadida quyidagi o‘yin o‘tkaziladi.

«maqollar zanjiri» o‘yini o‘tkaziladi. Bu o‘yinda o‘quvchilar kitob haqidagi maqollardan ketma-ket aytadilar.

– kitob – aql qayrog‘i.

– kitob ko‘rmagan kalla,

Giyoh unmagan dala.

– kitobsiz aql – qanotsiz qush…

V. DARSGA YAKUN YASASH VA O‘QUVCHILARNI BAHOLASH.

O‘quvchilarga quyidagi savollar beriladi:

1. She`r nima haqida ekan?

2. „Hadya qilib ilm-fan, Yorug‘ yo‘llar ko‘rsatding“ misrasini qanday tushundingiz?

3. Nima uchun kitobni eng yaqin do‘stimiz deymiz?

Dars xulosalanib, faol qatnashgan o‘quvchilar baholanadi.

Uyga vazifa.

“Kitob, mening do‘stimsan” she’rini yod olish

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

Musiqa fanidan 5-sinf uchun dars ishlanma V.A.Mocart.dune-tan-olgan-bastakorlarning-operalari

Mavzu: “V.A.Motsart, J.Bize, P.Chaykovskiy, N.Rimskiy-Korsakov kabi dunyo tan olgan bastakorlarning operalari”.

Vazifalar: O’quvchilarda mavzuga nisbatan qiziqish uyg`otish, mavzu asosida bilim va ko’nikmalarni shakllantirish va kengaytirish.

Shakl: Suhbat-munozara, kichik guruhlar va jamoada ishlash.

Vosita: Tarqatma materiallar, audio SD disk yozuvlari, fortepiano cholg`u asbobi, rag`barlantiruvchi kartochkalar.

Usul: Tayyor yozma materiallar.

Nazorat: Og`zaki nazorat, savol-javoblar, kuzatish. O’z-o’zini nazorat qilish.

Mavzu: V.A.Motsart, J.Bize, P.Chaykovskiy, N.Rimskiy-Korsakov kabi dunyo tan olgan bastakorlarning operalari”.

Darsning tarbiyaviy maqsadi: O’quvchilarda musiqaga bo’lgan mehrlarini uyg`otish va estetik his tuyg`ularini shakllantirish.

Darsning rivojlantiruvchi maqsadi: O’quvchilarda jahon musiqasiga bo’lgan qiziqishlarini va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish. Musiqa asarlarining manaviy-estetik mazmunini his qilish qobiliyatlarini shakllantirish.

Dars metodi: Hikoya, suhbat, “Klaster”, “Test”.

Dars jihozi: 5-sinf musiqa darsligi, yillik ish reja, reja konspekt, fortepiano musiqa cholg`u asbobi, texnik vositalar (Audio SD disk yozuvlari), rag`barlantiruvchi kartochkalar, tarqatma materiallar.

Darsning blok chizmasi:

b) davomat aniqlanadi,

v) o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi.

1. Jamoa bo’lib kuylash: R.Abdullayev musiqasi “Parvozdagi qushchalar” qo’shig`i takrorlanib, Sh. Yormatov musiqasi “Oymomojon rom bo’ldi” (darslik 75 bet) qo’shig`i jumlalarga bo’lib o’rgatiladi. Sof intonatsiyada kuylashga erishiladi.

2. O’qituvchining tushuntirishi.

Darsning borishi: O’quvchilar sinfga o’qituvchi tanlagan musiqa sadolari ostida kirib kelishadi.

Tashkiliy qism: Salomlashib, davomat aniqlanadi, o’quvchilarning darsga tayyorgarligi tekshiriladi. O’tilgan mavzularni takrorlab mustahkamlash uchun har bir qatordagi 10 tadan o’quvchiga savollar tarqatiladi va berilgan 4 daqiqa ichida savollarga tug`ri javob berishgan o’quvchilar quvnoq notachalar bilan rag`barlantiriladi.

1. Orkestr deganda nimani tushunasiz?
2. Qanday orkestr turlarini bilasiz?
3. O’zbek xalq cholg`ulari orkestri necha guruhdan iborat?
4. O’zbek xalq cholg`ulari orkestrining damli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`ular kiradi?
5. O’zbek xalq cholg`ulari orkestrining mezrobli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`u asboblari kiradi?
6. Nog`ora, qayroq, safoil, doyra cholg`u asboblari o’zbek xalq cholg`ulari orkestrining qaysi guruhiga kiradi?
7. O’zbek xalq cholg`ulari orkestrining torli-kamonli cholg`ular guruhiga kiruvchi cholg`ularni ayting?
8. Simfonik orkestr deganda nimani tushunasiz?
9. Simfonik orkestr necha guruhdan tashkil topadi?
10. Simfonik orkestrning yog`och damli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`u asboblari kiradi?
11. Simfonik orkestrning mis damli cholg`ular guruhiga qaysi cholg`u asboblari kiradi?
12. Litavra, baraban, tarelka simfonik orkestrning qaysi guruhiga kiradi?
13. Simfonik orkestrning torli-kamonli cholg`ular guruhiga kiruvchi cholg`ularni ayting?
14. Xor deganda nimani tushunasiz?
15. Xorda qanday ovozlar bor?
16. “Tenor” va “Bas” ovozlar kimlarga xos? “Soprano” va “Alt” ovozlar-chi?
17. Sahnaviy musiqa asarlariga qanday asarlar kiradi?
18. “Balet” deganda nimani tushunasiz?
19. “Opera” deganda nimani tushunasiz?
20. “Musiqali drama” janri haqida gapirib bering?
21. O’zbek raqs san’atining rivojlanishiga xissa qo’shgan raqqosalardan kimlarni bilasiz?
22. “Musiqali komediya” janri haqida gapirib bering?
23. Qanday o’zbek baletlarini bilasiz?
24. O’zbek kompozitorlarini ayting?
25. J.Verdi yaratgan operalarni ayting?
26. Musiqali dramalarga misollar keltiring?
27. Alteratsiya belgilarini sanab bering?
28. Musiqada qanday intervallarni bilasiz?
29. Musiqada qanday dinamik belgilar bor?
30. Milliy raqs uslubidagi baletlarni ayting?

Har bir qatorga slaydda musiqa savodxonligi va utilgan mavzular yuzasidan rasmlar kursatiladi va qatorlarga qo’yidagi savollar beriladi.

1-qatorga “O’zbek bastakorlarining ismi shariflarini ayting”

2-qatorga “Bular qanday belgilar. Bu belgilar nota chizig`ida qanday yoziladi va vazifasini ayting”

3-qatorga “Bu cholg`ular qaysi orkestrda chalinadi va qaysi guruhlarga hos”

Har bir qatordagi o’quvchilar javobini yozib borishadi va fikrlar umumlashtirilib, qatorlar quvnoq notachalar bilan rag`barlantiriladi.

Jamoa bo’lib kuylash: O’qituvchi xoxishiga ko’ra ovoz sozlash mashqlari bajarilib, R.Abdullayev musivasi “Parvozdagi qushchalar” qo’shig`i takrorlanib, Sh. Yormatov musiqasi “Oymomojon rom bo’ldi” (darslik 75 bet) qo’shig`ining mualliflari qo’shiq haqida o’quvchilarga tushuncha beriladi. Qo’shiq o’quvchilarga o’qituvchi tomonidan kuylab berilib, jumlalarga bo’lib o’rgatiladi. Sof intonatsiyada kuylashga erishiladi. (10 daqiqa)

Yangi mavzu: Opera san’ati paydo bo’lgandan buyon qancha-qancha bastakorlar bu janrda qalam tebratib ko’rishgan. Turli tillarda operalar saxnalashtirilgan. Ulardan ayrimlari faqat bir marta saxnada qo’yilgan. Lekin kamdan-kam kompozitorlarning operalari. J.Verdining operalari kabi asrdan-asirga o’tib kelmoqda. V.A.Motsart, J.Beze, P.I.Chaykovskiy, N. Rimskiy-Korsakov kabi dunyo tan olgan kompozitorlarning nomlari va ular yaratgan opera durdonalari butun dunyoga mashhurdir. “Klaster” fikrlarning tarmoqlanishi metodidan foydalanib opera durdonalari haqida tushuntiriladi.

V.A.Motsart 1756 yil 27-yanvarda Zalsburg shahrida tug`ilgan. U musiqaga juda yoshlagidan qiziqa boshladi. U 3 yoshida klavishda chalishni, 4 yoshida esa musiqa asarlarini yarata boshladi. 6 yoshidan konsertlarda ishtirok etadi. Uning myunxen, Vena, Parij, London va boshqa shaharlardagi ajoyib konsertlari hammani qoyil qoldirdi. 12 yoshida Motsart bir necha opera, simfoniya, konsert va boshqa musiqa asarlarining muallifi bo’lib tanilgan edi. Motsartni XVIII asr mujizasi deb atashdi.

V.A.Motsart 1791 yil 15 dekabrda 36 yoshida vafot etdi. O’zining qisqa hayoti davomida u 18 ta opera, 50 dan ortiq simfoniya, 40 ta konsert, ramanslar, ariyalar bir qancha cholg`u asarlarini yaratdi. Motsart mashaqqatli xayot kechirishiga qaramay, o’z asarlarida shodlik va baxtni kuylaydi.

Musiqa tinglash: Nota yozuvlari audio CD disk yozuvlaridan foydalanib, dunyo tan olgan bastakorlarning oper musiqa parchasidan namuna eshittirib suhbat-munozara o’tkaziladi.Tinglangan asar tahlil qilinadi. O’z fikrlarini bildirgan o’quvchilar quvnov notachalar bilan rag`barlantirib boriladi.

Dars yakuni: Testdan foydalanib, mavzu mustahkamlanadi. O’qituvchi test yozilgan kartochkalarni har bir qatordagi o’quvchilarga tarqatadi, o’quvchilar ketma-ket javob berishadi.

1. “Opera” deganda nima tushuniladi?
2. a) musiqa va raqs xarakatlari orqali vovealar yaratish san’ati
3. b) lebretto ya’ni sheriy-dramatik p’esa asasida yaratilgan asar
4. d) musiqa sadolari ostida raqsga tushish
5. V.A.Motsart yaratgan operalar qaysilar?
6. a) “Aida”, “Ivan Susanin”
7. b) “Sehrli nay”, “Figaroning uylanishi”
8. d) “Ruslan va Lyudmila”, “Buron”
9. “Qor qiz” operasini qaysi kompozitor yaratgan?
10. a) Rimskiy-Korsakov
11. b) V.Motsart
12. d) M.Glinka
13. Qaysi qatorda sahnaviy-musiqa asarlari tug`ri ko’rsatilgan?
14. a) opera, lapar, kantata
15. b) orkestr, kantata. syuita
16. d) opera, balet, musiqali drama va komediya, operetta
17. J.Bize yaratgan opera qaysi?
18. a) “Karmen”
19. b) “Qor qiz”
20. d) “Aida”
21. P.I.Chaykovskiy qayerlik kompozitor?
22. a) Angliyalik
23. b) Rossiyalik
24. d) Avstriyalik
25. P.I.Chaykovskiy yaratgan operalar qaysilar?
26. a) “Sehrli nay”, “Aida”
27. b) “Qor qiz”, “Otello”
28. d) “Yevgeniy Onegin”, “Toppon xonim”
29. Rimskiy-Korsakov yaratgan operalarni toping?
30. a) “Sadko”, “Qor qiz”, “Shox Sulton xaqida ertak
31. b) “”Sexrli nay”, “Buron”
32. d) “Karmen”, “Rigoletto”
33. “Balet” deganda nimani tushunasiz?
34. a) ham kuylab, ham raqsga tushishni
35. b) qo’shiq kuylashni
36. d) Musiqa va raqs harakatlari orqali obrazlar, voqealar yaratish san’ati.

Faol qatnashgan o’quvchilarga rag`barlantiruvchi quvnoq notachalar tarqatiladi. Har bir qatordagi o’quvchilar dars faoliyati davomida olishgan qizil, (5 ball), yashil (4 ball), ko’k (3 ball) notachalar umumlashtirilib, doskada yoziladi va darsda g`olib qator aniqlanadi. Quvnoq notalarni qulga kiritgan o’quvchilar rag`barlantirilib, kundalik daftarlariga baho qo’yiladi.

Uyga vazifa: Mavzuni o’qish. Sh.Yormatov musiqasi “Oymomojon rom bo’ldi” qo’shig`ini yodlash.