Tasviriy san’at. II. Darsning mavzu
1)O`quvchilarga soat , vaqt haqida ma`lumot berish, soat rasmini chizishni va bo`yashni o`rgatish..
2-dars Fan: Tasviriy san`at Sana: Mavzu: Rassomning ish qurollari Darsning maqsadi
1)O`quvchilarga tasviriy san`at darsida rasm chizishda ishlatiladigan jihozlar haqida, ulardan foydalanish va xavfsozlik qoidalari haqida tushuncha berish.
2) O`quvchilarning estetik didlarini oshirishga harakat qilish.
3) O‘quvchilarning qo`l motorikasini shakllantirishga harakat qilish..
Dars metodlar: Suhbat, «Aqliy hujium» interfaol metodi,tarmoqlash, ko`rsatmali
Dars jihozlari: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Navbatchi axborotini tinglash
Darsga hozirlik ko`rish.
Fasl haqida suhbat.
II.O’tilgan mavzuni so’rash va mustahkamlash .
Uyga berilgan vazifa “Tasviriy san`at turlari ” mavzusi yuzasidan savol-javoblar o`tkaziladi.
- Tasviriy san`at bizga nimalarni o`rfatadi?
- Tasviriy san`at turlarini sanab bering?
- Nima uchun tasviriy san`at bizni go`zallikka undaydi?
III.Yangi mavzu bayoni:
O`qituvchi o`quvchilarga yangi mavzuni e`lon qiladi. Barcha o`quvchilar diqqati darslikdagi mavzuga qaratiladi.Yangi mavzu”Rassomning ish qurollari” mavzusi rasm va narsalar orqali tushuntiriladi.
Demak, biror narsa rasmini chizsh uchun bizga avvalo ish stoli kerak bo`ladi.Ish stolimiz boshqa stollardan ancha farq qiladi. Bunda qog`ozni mahkamlsh uchun stolning doskasi qiya, yoki bertikal holatda bo`lishi lozim. Shuningdek turli bo`yoqlar uchun maxsusu joy, suv to`ldirilgan idish uchun maxsus joy kerak bo`ladi. Ish stolini tartibli joylashtirgan o`quvchining ishi ham tartibli chiqadi.
Rassom uchun qalam, va turli xil mo`yqalamlar, akvarel bo`yoqlari, guash bo`yoqlar, rangli qalamlar, suv uchun idish, o`chirg`ich, palitra , albom kerak bo`ladi.
Rangli bo`yoqlar bilan ishlash jarayonida o`quvchilar qo`llariga maxsus yengchalar kiyib olishsa yanada yaxshi bo`ladi. Maxsus yengchalar bo`lmaganda, biz doim kiyimlarimizni ozoda saqlashga harakat qilishimiz shart.
Rasm chizshdan avval biror narsaning rasmi tanlab olinadi, uni qora , oddiy qalamda chizb olamiz, so`ng turli xil bo`yoqlar yordamida bo`yab chiqamiz.Har bir rasmni mehr va e`tibor bilan chizganda biz aynan shu rasmni o`xshatishga erishishmiz mumkin. Shuningdek chizsh jarayonida biz ranglarni ham to`g`ri tanlashimiz ahamiyatlidir.
O`quvchilar bilan dam olish daqiqasi o`tkaziladi.
IV. Mustahkamlash.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilar bilan darslikdagi rasmlar asosida ishlar olib boriladi. Darslikda berilgan rasmlar asosida suhbatlar uyushtiriladi. Har bir rasmning tarbiyaviy tomoni yoritib boriladi.
O`quvchilar o`zlarining ish stollarida mavjud narsalarni bir boshdan ko`zdan kechirib, rasm chizsh uchun kerakli ish qurollari bilan tanishib chiqiladi.
V. O`quvchilarni baholash.
Darsda faol qatnashgan o`quvchilar rag`batlantiriladi.
VI. Uyga vazifa berish, darsni yakunlash:
Uyga vazifa yana qanday mehnat qurollari borligi va ulardan to`g`ri foydalanishni o`rganib kelish topshiriladi.. Dars yakunlandi.
Fan: Jismoniy tarbiya
Mavzu: Jismoniy tarbiya darslarida xavfsizlik qoidalari.
Darsning maqsadi.:
1)O`quvchilarga jismoiy tarbiya darslarida xavfsozlik qoidalariga rioyaqilish, jismoniy tarbiya bilanshug`ullanishda gigiyenik qoidalarga amal qilsih haqida tushuncha berish.
2) O`quvchilarning estetik didlarini oshirishga harakat qilish.
3) O‘quvchilarning qomatlarini tik tutish, sog`lom o`sishlarini shakllantirishga harakat qilish..
Dars turi: Yangi bilim beruvchi
Dars metodlar: Suhbat, amaliy, ko`rsatmali, o`yin.
Dars jihozlari: Koptok, sakrash uchun arqoncha, hushtak
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Navbatchi axborotini tinglash
Darsga hozirlik ko`rish.
Fasl haqida suhbat.
II.Yangi mavzu bayoni:
O`qituvchi o`quvchilarga yangi mavzuni e`lon qiladi.Mavzuni tushuntirishda nazariy bilimlar beriladi. O`quvchilarga avvalo jismoniy tarbiya fani haqida tushuncha beriladi.Insonlar o`zlarining noto`g`ri harakatlari yoki dangasaliklari tufayli turli xil kasallik va tanalarning qiyshayishlariga sababchi bo`lib qolishadi. Aslida inson tanasining noto`g`ri rivojlanayotganligiga e`tibor bermaydi, yoki nima qilishni bilmaydi. Bolalarning sog`lom, baquvvat, chiroyli bo`lib o`sishi uchun maktablarda, turli xil o`quv maskanlariga jismoniy tarbiya darsi fan sifatida kiritilgan.
- Maxsusu sport kiyimi kiyish
- Yugurish mashqlarida bir-birimizni turtmaslik, itarmaslik
- Har doim o`qituvchining ko`rsatmalariga rioya qilish
- Yugu`rib kelib suv ichmaslik
- Mashqlarni qoidasiga ko`ra to`g`ri bajarish
- Yosh xususiyatlariga mos ravishda mashqlar bajarish
Endi esa bir qatorga saflanishni o`rgamnamiz. Qatorga saflanish uchun hamma bo`y-bo`yiga qarab bir qatorga turiladi.Bu esa uzundan qisqaga qarab amalga oshiriladi. O`quvchilarning o`z joylarini esda saqlab qolishlari va bunga har doim amal qilishlari talab qilnadi. So`ng sanoqqa sanaladi. O`quvchilar 1 dan boshlab bir-birlariga sanoqlarni aytishadi va shu aytilgan sanoq uning safdagi o`rni ekanligi tushuntiriladi.
Safda turish bir necha marta takrorlanadi. Keyin o`quvchilar bilan doira bo`ylab o`ng oyoqdan boshlab tekis, qomatni tik tutgan holda yurish mashqlari o`rgatiladi. Bunda o`qituvchi o`quvchilarning har birining qomatini to`g`ri tutishlariga e`tibor qaratadi.So`ng sekin, bir tekisda 2-3 marotaba katordan chiqmasdan yugurish mashqlarini bajaradilar. Har bir o`quvchining tartib-qoidasi o`qituvchining nazoratidan qolmasligi lozim. Tog`ri bajargan o`quvchilar izohli rag`batlantirib boriladi.(2-dars ham shu tartibda olib boriladi)
III. Mustahkamlash.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilar bilan “Bir qatorga saflaning”, “Hamma tezda o`z joyiga” harakatli o`yinlari o`ynatiladi va safga turish mashqlari mustahkamlanadi.
V. O`quvchilarni baholash.
Darsda faol qatnashgan o`quvchilar rag`batlantiriladi.
VI. Uyga vazifa berish, darsni yakunlash:
Uyga vazifa qomatni tik tutish va URMlarni tog`ri bajarishni mashq qilib kelish topshiriladi.
3-dars
Fan: Tasviriy san`at
Mavzu: Chiziqlar va shakllar
Darsning maqsadi.:
1)O`quvchilarga tasviriy san`at darsida rasm chizishda ishlatiladigan chizqlar va shakllar haqida, ulardan o`rinli foydalanish haqida tushuncha berish.
2) O`quvchilarning estetik didlarini oshirishga harakat qilish.
3) O‘quvchilarning rang-tasvir k`onikmalarini va qo`l motorikasini shakllantirishga harakat qilish..
Dars turi: Aralash
Dars metodlar: Suhbat, «Aqliy hujium» interfaol metodi, ko`rsatmali
Dars jihozlari: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Navbatchi axborotini tinglash
Darsga hozirlik ko`rish.
Fasl haqida suhbat.
II.O’tilgan mavzuni so’rash va mustahkamlash.
Uyga berilgan vazifa “Rassomning ish qurollari” mavzusi yuzasidan savol-javoblar o`tkaziladi.
- Tasviriy san`at bizga nimalarni o`rgatadi?
- Rassom kim?
- Rassomning qanday ish qurollari mavjud?
- Biz rasm chizishdan avval nimalarga e`tibor berishimiz lozim?
III.Yangi mavzu bayoni:
O`qituvchi o`quvchilarga yangi mavzuni e`lon qiladi. Barcha o`quvchilar diqqati darslikdagi mavzuga qaratiladi.Yangi mavzu”Chiziqlar va shakllar” mavzusi rasm va narsalar orqali tushuntiriladi.
Demak, biror narsa rasmini chizish uchun qanday chiziqlardan foydalanishimiz kerakligi aniqlanadi. Biz to`gri va qiya chiziqlardan ko`plab narsalarning rasmini chizishimiz mumkin.
Har bir chizilgan rasm mazmuni yoritiladi va ularning hayotda ishlatilishi aytib o`tiladi.
Bundan tashqari biz turli geometrik shakllardan narsalar yasashimiz mumkin. Geometrik shakllarga: uchburchak, to`rtburchak, doira, kvadrat va h.z.lar kiradi.
Tabiatda uchraydigan barcha narsalar geometrik shakla asosida
Yaratilgan. Masalan: Quyosh , yer, oy- doira , shar shaklida.
Qurilayotgan binolar, kitob-daftarlar- to`rtburchak shaklda.
Yo`l chekkasida uchraydigan belgilar uchburchak shakldadir
Rasm chizish jarayonida biz yana to`lqinsimon chiziqlar va
Shakllardan ham foydalanamiz.
Rasm chizsh tartibi yana bir bor o`quvchilarga eslatiladi.
Rasm chizshdan avval biror narsaning rasmi tanlab olinadi, uni qora , oddiy qalamda chizb olamiz, so`ng turli xil bo`yoqlar yordamida bo`yab chiqamiz.Har bir rasmni mehr va e`tibor bilan chizganda biz aynan shu rasmni o`xshatishga erishishmiz mumkin. Shuningdek chizsh jarayonida biz ranglarni ham to`g`ri tanlashimiz ahamiyatlidir.
O`quvchilar bilan dam olish daqiqasi o`tkaziladi.
IV. Mustahkamlash.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilar bilan darslikdagi rasmlar asosida ishlar olib boriladi. Darslikda berilgan rasmlar asosida suhbatlar uyushtiriladi. Har bir rasmning tarbiyaviy tomoni yoritib boriladi.
O`quvchilar albomlariga to`g`ri va to`lqinsimon chiziqlar yordamida o`z tasavvurlari darajasida xohlagan rasmlarini chizishlari mumkin. O`qituvchi o`quvchiloar bilan individual ish olib boradi. Barcha o`quvchilarga imkon darajasida amaliy yordam berib boriladi.
V. O`quvchilarni baholash.
Darsda faol qatnashgan o`quvchilar rag`batlantiriladi.
VI. Uyga vazifa berish, darsni yakunlash:
Uyga vazifa sinfda chizayotgan rasmlarini yakunlab kelish topshiriladi.Dars yakunlandi.
4-dars
Fan: Tasviriy san`at
Mavzu: Bo`yoqlar va ranglar
Darsning maqsadi.:
1)O`quvchilarga tasviriy san`at darsida rasm chizishda ishlatiladigan bo`yoqlar va ranglar haqida, ulardan o`rinli foydalanish haqida tushuncha berish.
2) O`quvchilarning estetik didlarini oshirishga harakat qilish.
3) O‘quvchilarning rang-tasvir k`onikmalarini va qo`l motorikasini shakllantirishga harakat qilish..
Dars turi: Aralash
Dars metodlar: Suhbat, «Aqliy hujium» interfaol metodi, ko`rsatmali
Dars jihozlari: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Navbatchi axborotini tinglash
Darsga hozirlik ko`rish.
Fasl haqida suhbat.
II.O’tilgan mavzuni so’rash va mustahkamlash.
Uyga berilgan vazifa “Chiziqlar va shakllar” mavzusi yuzasidan ishlangan rasmlar parta oralab tekshiriladi va rag`batlantiriladi.
- Tasviriy san`at bizga nimalarni o`rgatadi?
- Rassom kim?
- Rassomning qanday ish qurollari mavjud?
- Biz rasm chizishdan avval nimalarga e`tibor berishimiz lozim?
III.Yangi mavzu bayoni:
O`qituvchi o`quvchilarga yangi mavzuni e`lon qiladi. Barcha o`quvchilar diqqati darslikdagi mavzuga qaratiladi.Yangi mavzu”Bo`yoqlar va ranglar” mavzusi rasm va narsalar orqali tushuntiriladi.
So`ng o`qituvchi kamalak rasmini namoyish qiladi. Undagi ranglar va ularning nomlari birma-nir aytib o`tiladi. Hayotda qanday ranglar ko`proq uchrashi haqida aytiladi. So`ng tabiatda asosiy 3 ta rang mavjudligi, bular qizil, sariq va ko`k ranglar ekanligi, boshqa ranglar shu 3 ta rangning aralashmasidan hosil bo`lishi aytib o`tiladi.
O`qituvchi tomonidan ranglarning aralshmasi orqali turli xil ranglar hosil bo`lishi ko`rsatiladi. So`ng biz rasm darslarida akvarel bo`yoqlar va guashlardan foydalanishimiz ta`kidlanadi.Ranglar ko`rsatiladi va tabiatda nimalarning rangi aha shunday rangda ekanligi so`raladi va namoyish qilinadi.
Rasm chizshdan avval biror narsaning rasmi tanlab olinadi, uni qora , oddiy qalamda chizb olamiz, so`ng turli xil bo`yoqlar yordamida bo`yab chiqamiz.Har bir rasmni mehr va e`tibor bilan chizganda biz aynan shu rasmni o`xshatishga erishishmiz mumkin. Shuningdek chizsh jarayonida biz ranglarni ham to`g`ri tanlashimiz ahamiyatlidir.
O`quvchilar bilan dam olish daqiqasi o`tkaziladi.
IV. Mustahkamlash.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilar bilan darslikdagi rasmlar asosida ishlar olib boriladi. Darslikda berilgan rasmlar asosida suhbatlar uyushtiriladi. Har bir rasmning tarbiyaviy tomoni yoritib boriladi.
O`quvchilar albomlariga 13 –sahifada berilgan rasmlarini chizishlari va bo`yashlari ko`rsatiladi va o`rgatiladi. O`qituvchi o`quvchiloar bilan individual ish olib boradi. Barcha o`quvchilarga imkon darajasida amaliy yordam berib boriladi.
V. O`quvchilarni baholash.
Darsda faol qatnashgan o`quvchilar rag`batlantiriladi.
VI. Uyga vazifa berish, darsni yakunlash:
Uyga vazifa sinfda chizayotgan rasmlarini yakunlab kelish topshiriladi.Dars yakunlandi.
5-dars
Fan: Tasviriy san`at
Darsning maqsadi.:
1)O`quvchilarga bayroq haqida ma`lumot berish, bayroqcha rasmini chizishni va bo`yashni o`rgatish..
2) O`quvchilarning estetik didlarini oshirishga harakat qilish.
3) O‘quvchilarning rang-tasvir k`onikmalarini va qo`l motorikasini shakllantirishga harakat qilish..
Dars turi: Aralash
Dars metodlar: Suhbat, «Aqliy hujium» interfaol metodi, ko`rsatmali
Dars jihozlari: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Navbatchi axborotini tinglash
Darsga hozirlik ko`rish.
Fasl haqida suhbat.
II.O’tilgan mavzuni so’rash va mustahkamlash.
Uyga berilgan vazifa “Bo`yoqlar va ranglar” mavzusi yuzasidan ishlangan rasmlar parta oralab tekshiriladi va rag`batlantiriladi.
So`ng o`qituvchi tomonidan rang-tasvirga , grafikaga, haykaltaroshlikka oida rasmlar k`orsatiladi. Rang-tasvirda turli xil bo`yoq va rangli qalamlardan, grafikada qora qalamdan, haykaltaroshlikda plastilin, loy va shunga o`xshash narsalardan foydalanishimiz kerakligi aytib o`tiladi. O`quvchilar bularning barchasini ko`rib, tushunib nomini aytishlari lozim bo`ladi. Shuningdek o`quvchilar bilan ranglar va bu ranglar qayerlarda uchrashi haqida suhbat uyushtiriladi.O`quvchilar rag`batlantirib boriladi.
III.Yangi mavzu bayoni:
O`qituvchi o`quvchilarga yangi mavzuni e`lon qiladi. Barcha o`quvchilar diqqati darslikdagi mavzuga qaratiladi.Yangi mavzu”Bayroqcha rasmini ishlash” mavzusi rasm va narsalar orqali tushuntiriladi.
Bayroq haqida ma`lumot beriladi. O`quvchilarga bayroq har bir davlatning ramzi hisoblanishi, bayroqqa qarab qaysi davlatdan ekanligini aniqlash mumkinligi haqida aytib o`tiladi. Sport musobaqalarida , g`oliblarning yurt bayroqlari balandlikka ko`rtarilishi va bu hammada iftihor tuyg`usini yuzaga chiqarishi aytib o`tiladi.
Bugun biz sizlar bilan bayroqcha rasmini chizishni `organamiz. Bayroqchalar turli shakllarda bo`ladi. To`rtburchak, Uchburchak, Kesilgan, kvadrat shaklida. O`qituvchi o`quvchilarga ikki xil bayroqning chizilishini bosqichma-bosqich tushuntirib , chizb ko`rsatadi. Rasm chizhs texnologiyasi eslartiladi.
Rasm chizshdan avval biror narsaning rasmi tanlab olinadi, uni qora , oddiy qalamda chizb olamiz, so`ng turli xil bo`yoqlar yordamida bo`yab chiqamiz.Har bir rasmni mehr va e`tibor bilan chizganda biz aynan shu rasmni o`xshatishga erishishmiz mumkin. Shuningdek chizish jarayonida biz ranglarni ham to`g`ri tanlashimiz ahamiyatlidir.
O`quvchilar bilan dam olish daqiqasi o`tkaziladi.
IV. Mustahkamlash.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun o`quvchilar bilan darslikdagi rasmlar asosida ishlar olib boriladi. O`quvchilar albomlariga 15 –sahifada berilgan rasmlarini chizishlari va bo`yashlari ko`rsatiladi va o`rgatiladi. O`qituvchi o`quvchiloar bilan individual ish olib boradi. Barcha o`quvchilarga imkon darajasida amaliy yordam berib boriladi.
V. O`quvchilarni baholash.
Darsda faol qatnashgan o`quvchilar rag`batlantiriladi.
VI. Uyga vazifa berish, darsni yakunlash:
Uyga vazifa sinfda chizayotgan rasmlarini yakunlab kelish topshiriladi.Dars yakunlandi.
6-dars
Fan: Tasviriy san`at
Mavzu: Soat rasmini ishlash
Darsning maqsadi.:
1)O`quvchilarga soat , vaqt haqida ma`lumot berish, soat rasmini chizishni va bo`yashni o`rgatish..
2) O`quvchilarning estetik didlarini oshirishga harakat qilish.
3) O‘quvchilarning rang-tasvir k`onikmalarini va qo`l motorikasini shakllantirishga harakat qilish..
Dars turi: Aralash
Dars metodlar: Suhbat, «Aqliy hujium» interfaol metodi, ko`rsatmali
Dars jihozlari: Darslik, tarqatma materiallar, mavzuga doir plakatlar.
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism:
Navbatchi axborotini tinglash
Darsga hozirlik ko`rish.
Fasl haqida suhbat.
II.O’tilgan mavzuni so’rash va mustahkamlash.
Uyga berilgan vazifa “Bayroqcha” rasmi parta oralab tekshiriladi va rag`batlantiriladi.Bayroqlar qayerda uchrashi, davlat ramziga oidligi, bayroqlarni yirtmaslik, uni asrtab avaylash haqida ma`lumotlar beriladi. Rang- tasvirni yaratishda bo`yoqlardan foydalanish texnikasi yana bir bor bollarga eslatib o`tiladi.
O`quvchilar rag`batlantirib boriladi.
III.Yangi mavzu bayoni:
So`ng o`qituvchi tomonidan muammoli vaziyat yaratiladi va o`quvchilar diqqati jamlanadi.
Nima bir kunda 2 marta bir xil vaqtni ko`rsatadi.(soat)
Topishmoqning javobini topish uchun o`quvchilarning bilimlari yo`naltiriladi. O`quvchilar topishmoqning javobini topadilar , so`ng o`qituvchi bugungi yangi mavzu “Soat” rasmini chizsh ekanligini ma`lum qiladi. So`tning insonlar hayotidagi o`rni, vaqtyni bekgilovchi asbob ekanligi, qadimda soat ixtiro qilinmagan vaqtda insonlar quyosh gullaridan, quyish nurlarining tushishidan, qum soatlardan vaqtni belgilaganliklari aytib o`tiladi.
Soatning har bir detali o`quvchilarga ko`rsatiladi va tushuntiriladi.
Rasm chizshdan avval biror narsaning rasmi tanlab olinadi, uni qora , oddiy qalamda chizb olamiz, so`ng turli xil bo`yoqlar yordamida bo`yab chiqamiz.Har bir rasmni mehr va e`tibor bilan chizganda biz aynan shu rasmni o`xshatishga erishishmiz mumkin. Shuningdek chizish jarayonida biz ranglarni ham to`g`ri tanlashimiz ahamiyatlidir.
Soat rasmiga qarab o`qituvchi bosqichma-bosqich soat rasmini chizishni ko`rsatib beradi.
O`quvchilar bilan dam olish daqiqasi o`tkaziladi.
Tasviriy san’at. II. Darsning mavzu
Tasviriy san’at.
II. Darsning mavzu: O‘zbekiston me’morchiligi tarixi haqida hamda sharq me’morchiligi mavzusida suhbat va kompozitsiya ishlash.
III. Darsning maqsadi:
a) O‘zbekistonning qadimiy va o‘rta asrlar me’moriy yodgorliklari haqida ma’lumot berish.
b) Sharq me’morchiligini o‘ziga xosligi haqida muxtasar bilim berish.
2. Darsning tarbiyaviy maqsad:
a) Me’morchilik san’at turi sifatida, unda davlat tarixi, an’analarining ifoda etishini o‘rganish.
b) Dunyo aholini lol qoldirgan O‘zbekiston me’morchiligi namunalariga hurmat bilan qarash.
3. Darsning rivojlantiruvchi maqsadi:
O‘zingiz istiqomat qiladigan hududdagi me’moriy yodgorliklar va ularning bezaklarini ishlashga harakat qilib ko‘ring.
4. Darsning mafkuraviy maqsadi:
Milliy mafkura tamoyillarini bolalar ongiga singdirish, bir-biriga mehribon bo‘lish, milliy qadriyatlarni qadrlash, me’moriy yodgorliklarni asrab-avaylash, mahalla va uylaringizdagi inshootlar atrofini toza va ozoda tutish haqida tushuncha berish.
5. Darsning kasbga yo‘llovchi maqsadi:
O‘quvchilarni kasbga qiziqtirish, tasviriy san’at va uning millat madaniyati, san’ati, tarixi, tarixiy buyuk siymolari bilan tanishib, ranglar haqidagi bilimlaringizni yanada boyitasiz.
Y. Darsning uslubi:
Suhbat, ko‘rsatish bajarish.
YI. Dars didaktikasi.
Mustaqil ish va amaliyot orqali ishlash.
YII. Darsning tipi: Aralash.
YIII. Darsning tipi:
IX. Dars jihozlari:
O‘zbekiston me’moriy yodgorliklar rasmlari va akvarilda ishlangan obidalar rasmlari.
Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism. (5daqiqa)
b) Davomatni aniqlash.
s) Sinfni darsga hozirlash.
d) Ma’naviyat daqiqalari.
Bolalar biz yaqinda kimning tavallud kunini belgilaymiz?
… To‘g‘ri Navoiy bobomizning tavallud topgan kuniga 564-yil to‘ldi 8.
Ular 1441-yilning 9-fevralida Hirot shahrida tavallud topganlar. Navoiy hikmatlarini bilasizlarmi? Qani kim aytadi?
Oz-oz o‘rganib daryo bo‘lur
Qatra-qatra yig‘ilib daryo bo‘lur
Demak biz bu hikmatlarga amal qilgan holda yashashimiz kerak.
2. Uyga vazifani tekshirish va baholash. (15 daqiqa)
… Bolalar o‘tgan darsdan nima vazifa berilgan?
… Juda ham to‘g‘ri. Biz o‘tgan darsda sizlarga bino maketini jamoa tarzda ishlash vazifasini bergan edik, qani kimlar tugallab keldi?
3. O‘tilgan mavzuni mustahkamlash va takunlash. ( 3daqiqa)
… O‘tilgan mavzuda bino maketini ishlashda maket elementlarini individual tarzda ishlash kerak, ishlash kabi amallarni bajarishda amalga oshirilgan yutuqlar uchun o‘quvchilarni rag‘batlantirish.
4. Yangi mavzu bayoni ( 13 daqiqa)
Aziz o‘quvchilar, sizlar bilan o‘tadigan mavzumiz O‘zbekiston me’morchiligi tarixi haqida hamda sharq me’morchiligi mavzusida suhbat hamda kompozitsiya ishlash.
Bolalar yurtimizda ko‘plab me’morchilik obidalariga boy shaharlar juda ham ko‘p. Dunyo xalqlarining me’morchiligi turar joy, jaomatchilik binolari, saroylar va boshqa turdagi inshootlarning tashqi va ichki ko‘rinishlari bir-biridan farq qiladi. Bu avvalo har bir xalqning turmush tarzi, tarixiy an’analari, mahalliy iqlim sharoitlariga asoslanadi. O‘zbekiston zamini me’moriy obidalarga boy o‘lka. Bu yerda qadim zamonlardan boshlab me’morchilik san’ati rivojlanib kelgan. Dastlab odamlar g‘orlar yashash, yer ustiga ham turar joylar qura boshlaganlar. Loy va turli shakldagi xom g‘ishtlardan foydalanib uylar qurishgan. O‘zbekiston yerlarida qo‘rg‘ontepa qurilishi zaminida shahar va shahar davlatlari rivojlanib bordi.
Temur va Temuriylar davrida me’morchilik san’ati nihoyatda rivojlandi. Bu davrda me’morchilik davrida birinchi bor vujudga kelgan yirik va murakkab me’morchilik majmualari muhim o‘rinni egallaydi. Me’morchilik yodgorliklarini rangli koshinlar bilan boyishi katta badiiy estetik ahamiyati kasb etadi.
Temur va Temuriylar davri me’morchiligi Shohi Zinda me’morchilik majmuasisiz etib bo‘lmaydi. Afsonaviy Afrosiyob Yonbag‘rida joylashgan. Bu majmua XI-XII asrlarda mavjud maqbaralar o‘rniga qurilgan. Bu yer musulmonlarga qadar ham muqaddas sajdagoh joy bo‘lgan. Shohi Zinda-“Tirik shoh” nomi ham shu yerdan olingan. Hozirgi Shohi – Zinda majmuasining ko‘rinishi XIV-XV asrlarning birinchi yarmida shakllangan. U 1434-1435-yillarda Ulug‘bek tomonidan qurdirilgan peshtoq bilan boshlanadi.
Xorazm Davlati Meloddan Avvalgi IV asrdan boshlab o‘z yuksalishning yangi bosqichiga ko‘tariladi va miloddan avvalgi II-I-asrlarda esa o‘zining gullagan davrini boshdan kechirdi. Biroq Tuproqqal’a shu davrning muhim yodgorligidir. Qal’a qalin devor bilan aylantirilib, o‘rab chiqilgan va atrofidan zovur o‘tkazilgan. Qal’adagi saroy va ibodatxonalar bezakka boy va hashamatli qilib qurilgan bo‘lib, uni bezashda rassomlik va haykaltaroshlik san’atidan foydalanilgan. Rivojlangan feodalizm davrining nodir yodgorligi Samoniylar maqbarasidir. Bu maqbarasidir haqli jahon me’morchilik san’atining nodir yodgorligi hisoblanadi. Dastlab o‘zining sodda va tuzilishining aniqligi nisbatlarining nihoyatda mutanosibligi va me’moriy shakl devorning nihoyatda nafis holda bir-biri uyg‘unlashib ketganligi bilan ajralib turadi.
O‘zbekiston me’morchiligi namunalari o‘ziga xos tashqi va ichki ko‘rinishlari betakror bezaklar bilan dunyo ahlini lol qoldirib ketmoqda. Xususan Samarqand, Buxoro, Xiva Sharisabz, Toshkent va Qo‘qon kabi shaharlardagi qadimiy me’moriy obidalar sharq me’morchiligining eng yorqin namunalari hisoblanadi. Samarqand Registon ansamblining Sherdor madrasasi peshtoqida real tasvir Yo‘lbars, Quyosh, Odam qiyofasi aks ettirilgan bo‘lsa, boshqa obidalarda ismiliy va girix usulidagi naqshlar suls uslubida bitilgan yozuvlar tushirilgan. Me’moriy ansambl fragmentini ishlashda zamonaviy ish bajarish, unda bir necha o‘quvchi bajargan ishlarda bir butun me’moriy ansambl kompozitsiyasini tuzish mumkin.
5. Yangi mavzuni mustahkamlash:
O‘zbekistonning qadimiy va o‘rta asrlar me’moriy yodgorliklarini tahlil qilish, sharq me’morchiligini o‘ziga xosligi haqida muxtasar ma’lumot berish.
6. Darsni yakunlash va uyga vazifa berish.
Bugungi savollar bo‘lsa bering. Uyga vazifa sharq me’morchiligidan bajargan ishlarni yakunlash.