Ona tili va o‘qish savodxonligi, 2 sinf, 1 qism, Mavlonova K, 2021
(12 soat)
48-mavzu. Og‘zaki nutq va yozma nutq (1 soat).
Ona tili fanidan o‘quv dasturi (1-, 2-,4-sinf) uqtirish xati
(1-, 2-,4-SINF)
UQTIRISH XATI
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida (1-9-sinf) ona tili fanini o‘qitishning asosiy maqsadi – o‘z fikrini og‘zaki va yozma tarzda to‘g‘ri va ravon bayon qiladigan, kitobxonlik madaniyati shakllangan, mustaqil va ijodiy fikrlay oladigan, o‘zgalar fikrini anglaydigan, muloqot va nutq madaniyati rivojlangan shaxsni kamol toptirishdan iborat.
Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida ona tili fanini o‘qitishning asosiy vazifasi: o‘quvchi shaxsini fikrlashga, o‘zgalar fikrini anglashga, o‘z fikrini og‘zaki hamda yozma shaklda savodli bayon qila olishga qaratilgan nutqiy kompetensiyani rivojlantirish; o‘quvchilarda grammatikaga oid bilimlarni (fonetika, leksikologiya, so‘zning tarkibi, so‘z yasalishi, morfologiya, sintaksis, yozuv va imlo, tinish belgilari, nutq uslublariga oid tushunchalarni) shakllantirish va rivojlantirish hamda ona tilining keng imkoniyatlaridan unumli foydalangan holda fikrini to‘g‘ri va ravon bayon eta olish ko‘nikmalarini rivojlantirishga qaratilgan lingvistik kompetensiyalarni shakllantirishdan iborat.
Boshlang‘ich ta’limning ona tili fani o‘quv dasturi o‘quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishga yo‘naltirilgan Davlat ta’lim standarti talablaridan kelib chiqib tuzildi. Ushbu o‘quv dasturida 1-4-sinf o‘quvchilarida tayanch hamda fanga oid (nutqiy va lingvistik) kompetensiyalarning elementlarini shakllantirish ko‘zda tutilgan.
Boshlang‘ich ta’limda – o‘quvchilarning savodxonligini ta’minlash, ularni og‘zaki va yozma nutqida adabiy nutq me’yorlariga rioya qilishga o‘rgatishdan iborat. Mazkur ona tili o‘quv dasturi quyidagi bo‘limlarni o‘z ichiga oladi:
1. Savod o‘rgatish va nutq o‘stirish.
2. Fonetika, grammatika, imlo va nutq o‘stirish.
Savodga o‘rgatish davri 2-sentabrdan to dekabr oyining oxirigacha bo‘lgan muddatni, ya’ni ikki o‘quv choragini qamrab oladi. Savodga o‘rgatish jarayoni tayyorgarlik va alifbe davridan tashkil topadi. Tayyorgarlik va alifbe davrida ta’lim savodga o‘rgatishning tahlil-tarkib (analitik-sintetik) tovush usulida amalga oshiriladi. Savodga o‘rgatishning tahlil-tarkib usuliga ko‘ra matndan gap, gapdan so‘z, so‘zdan bo‘g‘in va tovush, yoki aksincha, tovush > bo‘g‘in > so‘z > gap > matn uzviy aloqada butundan bo‘lakka, bo‘lakdan butunga qarab tahlil-tarkib qilinadi. Bu esa o‘quvchilar tafakkur faoliyatini onglilik, tushunarlilik, mantiqiylik, didaktik mezonlar asosida rivojlantirish imkoniyatini vujudga keltiradi. Boshlang‘ich ta’limning ilk savodga o‘rgatish davridanoq, o‘quvchilar nutqini yangi so‘zlar hisobiga boyitishga alohida e’tibor qaratiladi.
“Alifbe” darsligida berilgan: yangi so‘zlar, matn, kichik hikoya va she’rlardan foydalanib, o‘quvchilarni so‘z ma’nosi bilan atroflicha tanishtirishda, she’riy va nasriy matnlarni yodlatish, qayta hikoyalashga e’tibor beriladi. Sinfdan tashqari o‘qish darslari o‘quvchilarni bolalar adabiyoti namunalari bilan tanishtirib borishga, ularni mustaqil o‘qishga, o‘qituvchi va ota-onalar yordamida badiiy o‘qishga qiziqtirish, nutqini boyitish va rivojlantirishga yordam beradi. Boshlang‘ich ta’limning ilk savodga o‘rgatish davridanoq, o‘quvchilar nutqini yangi so‘zlar hisobiga boyitishga alohida e’tibor qaratiladi.
Ona tili erkin fikrlay olish, o‘zgalar fikrini anglash, o‘z fikrlarini og‘zaki va yozma ravishda bayon qila olish, kishilar bilan erkin muloqotda bo‘la olish ko‘nikma va malakalarini rivojlantirishga xizmat qiladi.
Ona tili (1-4-sinf) mazmuni quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
Ona tilining fonetik tizimi:
nutq tovushlari va harflar, unli tovushlar va harflar, undosh tovushlar va harflar, jarangli va jarangsiz undoshlar, alifbo, bosh va kichik harflar, tutuq belgisi (fonetik tahlil);
bo‘g‘in va bo‘g‘in tuzilishi, so‘zlarni bo‘g‘inlab ko‘chirish. So‘z va so‘z ma’nolari (lug‘aviy tahlil: bir ma’noli so‘zlar, qarama-qarshi ma’noli so‘zlar, ko‘p ma’noli so‘zlar);
So‘z tarkibi: asos va qo‘shimcha (turlovchi, tuslovchi va yasovchi), asoslarda tovush o‘zgarishi, asos va qo‘shimchalar imlosi;
So‘z ma’nosi: so‘zlarning ma’nosiga ko‘ra guruhlash: shaxs-narsalar nomini bildiruvchi so‘zlar, shaxs-narsalarning harakatini, belgisini, sanog‘ini va tartibini bildiruvchi so‘zlar, shaxs-narsaga ishorani ifodalovchi so‘zlar (shaxsga nisbatan kishilik olmoshi).
Gap, gapning fikr bildirishi, gapning maqsadga ko‘ra turlari (darak, so‘roq, buyruq va his-hayajonni bildiruvchi gaplar), gapda tinish belgilarining ishlatilishi (nuqta, so‘roq, undov va h.k.), yozma nutqda ishlatiladigan muhim (ayrim) belgilar: vergul, qavs, ikki nuqta, ko‘p nuqta;
gapning gap bo‘laklariga ko‘ra tuzilishi: gapning asosiy mazmunini bildiruvchi bo‘laklar (ega va kesim), gapning asosiy mazmunini to‘ldiruvchi bo‘laklar (ikkinchi darajali bo‘laklar – ularning turi va nomlaridan mustasno);
gapda so‘zlarning o‘zaro bog‘lanishi, so‘z birikmasi, gapning uyushiq bo‘laklari, ularning o‘zaro bog‘lanishi (ohang, bog‘lovchi so‘zlar yordamida);
Undalma uning shaxsga qarab bilishi, undalmali gaplarda tinish belgisining ifodalanishi. Gap va matn, matnning tuzilishi: mavzu, voqea tafsiloti, asosiy fikr bayoni, xulosa chiqarish, reja tuzish, sarlavha, xat boshi, dialog, monolog nutq, bayon, kichik hikoya;
Husnixatga o‘rgatish. Husnixatga o‘rgatishning vazifasi harf, so‘z, gap va matnni to‘g‘ri va chiroyli yozishni takomillashtirishdir. Yozuvni o‘rganish jarayonida o‘quvchi tovushning shakli bo‘lgan harfni, so‘z va gapni kitobdan va doskadan to‘g‘ri, husnixat qoidalariga rioya qilib ko‘chirib yozish, yozganlarini tekshira olish va yo‘l qo‘ygan grafik kamchilik hamda xatolarini o‘qituvchi rahbarligida o‘zi tuzata olishi kerak. Bu davrda eshitib yozish ko‘nikmalari ham rivojlantirib boriladi. 1-sinfda o‘quv yilining 2-yarmidan boshlab husnixat malakalari takomillashtirib boriladi. Shuningdek, 2-4-sinflarda esa har bir ona tili darsining 5-8 daqiqasi “Husnixat daqiqasi”ga ajratiladi.
1-4-sinflarda “Iqtisod va soliq alifbosi” fanining sodda elementlari ona tili fani mazmuniga, ya’ni mavzular kesimida ham singdirib o‘qitilishi ko‘zda tutilgan.
Shuningdek, 1-4-sinflarda ona tili fani chuqur o‘rganiladigan ixtisoslashtirilgan davlat umumta’lim muassasalarida ta’lim jarayonini takomillashtirish, ta’lim sifati va samaradorligini oshirish, o‘quvchilardagi qobiliyat va iste’dodni yanada kamol toptirish uchun ixtisoslikka yo‘naltirilgan o‘quv dasturi kompetensiyalarni shakllantirishga yo‘naltirilgan o‘quv dasturiga moslashtirildi. Bunda yillik o‘quv soatlari A1 bosqichda 608 soat bo‘lsa, A1+ bosqichida esa 680 soatni tashkil etadi. Jumladan, nutq o‘stirish va husnixat darslari uchun har bir sinflar kesimida 68 soatdan ajratilgan.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida tayanch va fanga oid (nutqiy va lingvistik) kompetensiyalarning shakllantirilishi belgilab berilgan. Bunga ko‘ra, Ona tili fanini o‘qitish jarayonida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida quyidagi tayanch kompetensiya elementlari shakllantirilib boriladi.
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari:
Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:
radiodan eshitgan, televizordan ko‘rgan lavhalarni tushunish va turli manbalardan kerakli ma’lumotlarni izlab topish hamda undan foydalana olish;
televizor, radio, telefon orqali berilgan xabarlarni gapirib bera olish;
darsda kitob bilan ishlay olish, o‘rganilayotgan mavzuni, kerakli qoidani, mashqni topish, mashq topshiriqlarini tartibi bilan bajarish.
media vositalaridan, didaktik materiallaridan foydalanib, topshiriqlarni bajarish.
O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:
o‘quv fanlarini o‘rganish va bir-biridan farqlash;
mustaqil ma’noga ega bo‘lgan bir necha so‘zdan tuzilgan so‘zni topish va namuna asosida so‘zlar tuzish;
rasmli kitoblar, jurnal va gazetalarni mustaqil o‘qib-o‘rganish orqali bilimini muntazam oshirib borish;
kun tartibiga rioya qilish, uni to‘g‘ri tashkil etish va badantarbiya bilan shug‘ullanish;
kattalarni hurmat qilish, ularning nasihatiga amal qilish, jamoat joylarida o‘zini tuta bilish.
og‘zaki va yozma matnlar mazmuniga to‘g‘ri baho berish;
o‘zining xato va kamchiliklarini to‘g‘ri tushunib, o‘zini nazorat qila olish va xatolarini tuzatishga harakat qilish, kattalarga, kichiklarga va o‘rtoqlariga yordam berish.
Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:
maktabda, oilada va turar joylarida bo‘layotgan jarayonlarda (turli tadbirlar va h. k.) ishtirok etish;
o‘zining o‘quvchilik burch va huquqlarini, vazifalarini bilish va ularga rioya qilish;
davlat ramzlarini bilish, davlat ramzlariga hurmat va ehtirom ko‘rsata olish;
maktabda va maktabdan tashqari tadbirlarda (ko‘rik-tanlovlar va h. k.) ishtirok etish hamda muomala madaniyatiga amal qilish;
sinfda va oilada o‘z o‘rnini bilish, o‘ziga yuklatilgan vazifalarni anglay olish;
o‘zidan kattalarga, o‘rtoqlariga va o‘zidan kichiklarga yordam berish;
sinfdagi jihozlar va o‘quv qurollarini asrab-avaylash.
jamiyatda bo‘layotgan voqea, hodisa va jarayonlarga munosabat bildirish
Milliy va umummadaniy kompetensiyasi:
orasta kiyinish va gigienik talablarga amal qilish;
maktabning ichki qoidalariga va odob-axloq qoidalariga rioya qilish;
yaxshi va yomon odatlarni bir-biridan farqlay olish;
milliy bayramlarni, milliy qadriyatlarni, o‘zi yashab turgan tarixiy obidalarni bilish va ularni bir-biridan farqlash.
Vatanimizda mustaqillik yillarida bunyod etilgan inshootlarni hamda tarixiy obidalarni bilish va ularni bir-biridan farqlash.
Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:
sinfida va oilada necha nafar kishi borligini, sinf xonasi jihozlari va o‘quv qurollari sonini bilish;
Mamlakatimizda nishonlanadigan bayram kunlari sanalarini aniq aytish;
kundalik faoliyatida turli jadvallardan foydalanish;
ehtiyoji uchun kerak bo‘lgan narsalardan (o‘quv qurollari, kiyim-kechagi va h. k.) tejab foydalana olish;
aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuzish, kundalik faoliyatda mavzuga oid jadvallarni o‘qish.
aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza olish, kundalik faoliyatda mavzuga oid jadvallarni o‘qiy olish.
Shuningdek, me`yoriy hujjatlarni yuritishda tayanch va fanga oid kompetensiyalar quyidagicha yozilishi tavsiya qilinadi.
- TK1 – kommunikativ kompetensiya
- TK2 – axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi
- TK3 – o‘zini-o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi
- TK4 – ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
- TK5 – milliy va umummadaniy kompetensiya
- TK6 – matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi
- FK1 – nutqiy kompetensiya
- FK2 – lingvistik kompetensiya
fonetika, grammatika, imlo va nutq o‘stirish
I bo‘lim. TOVUSHLAR VA HARFLAR
( 28 soat)
1-2-3-mavzular. “Ona tilim” she’ri (Muhammad Yusuf). Tovush va harflar (3 soat).
So‘zlarning tovushlardan tuzilishi. Tovushlarning so‘z ma’nosini farqlashi. Tovushlarning o‘rin almashishi bilan yangi so‘zlar hosil bo‘lishi.
4-mavzu. Unli tovushlar va harflar (1 soat).
Tovushlarning talaffuzi va ma’no farqlashi, harflar bilan ifodalanishi. Unli tovushlar, ularning talaffuzi, harflar bilan ifodalanishi va imlosi.
5-6-7-mavzular. A va o unlilarining talaffuzi va imlosi. I va U unlisi (3 soat).
A unlisining o tarzida talaffuz qilinishi va imlosi. i va u unlilari, ularning talaffuzi va imlosi, u unlisining i tarzida aytilishi va yozilishi.
Nazorat ishi (1 soat).
8-mavzu. U unli tovush va harfini mustahkamlash (1 soat).
Nazorat ishi: a va o, i va u unlilari, ularning talaffuzi va imlosi yuzasidan o‘quvchilar bilimi, ko‘nikma va malakasini aniqlash.
9-10-mavzular. Undosh tovushlar va harflar (2 soat).
Undosh tovushlarning harfiy ifodasi. Ayrim undosh tovushlarning talaffuzi va imlosi (d-t , b-p, z-s, j-ch, g-k, v-f undoshlarining talaffuzi va imlosi), so‘z oxirida ketma-ket kelgan (d,t) undoshlarning talaffuzda tushib qolishi, lekin yozuvda saqlanishi.
11-mavzu. X va h tovush va harfi (1 soat).
X va h undosh tovushining talaffuzi va imlosi.
12-mavzu. J harfining ikki xil tovushni ifodalashi va ularning talaffuzi, imlosi (1 soat).
J harfining j (portlovchi) va j (sirg‘aluvchi) tovushni ifodalashi.
13-14-15-mavzular. Harf birikmalari. Q va g‘ tovushlari (3 soat).
Sh, ch, ng harf birikmalari, ularning bitta tovush ifodalashi va talaffuzi hamda imlosi. Q va g‘ tovushlari, ularning harfiy ifodasi, so‘z oxirida kelganda q tovushining g‘ tarzida, so‘z o‘rtasida kelganda x tarzida (maqsad-maxsad) talaffuz qilinishi va imlosi.
16–mavzu. Aytilishi va yozilishida farqlanuvchi undoshlar (1 soat). So‘zdagi tovush va harflarni aniqlash. Aytilishi va yozilishida farqlanadigan undoshlarni ajrata bilish.
17-mavzu. Aytilishi va yozilishida farqlanuvchi undoshlar (1 soat).
Aytilishi va yozilishida farqlanuvchi undoshlarga jufti bor b-p, d-t, z-s, j- sh, j-ch, v-f, g‘-x kabi undoshlar kirishi, ularning talaffuzi va imlosi.
Nazorat ishi (1 soat).
18-19-mavzular. Tutuq belgisi (2 soat).
Tutuq belgili so‘zlarning talaffuzi va imlosi: Tutuq belgisini (’) so‘z tarkibida to‘g‘ri shakllantirish. Tutuq belgisining so‘zdagi vazifasi: o‘zidan oldingi unlining cho‘ziq aytilishiga, oldingi bo‘g‘inning keyingi bo‘g‘indan ajratib talaffuz qilinishiga xizmat qilishi, so‘z ma’nolarini farqlashi. O‘quvchilarning undosh tovush va harflar yuzasidan bilim, ko‘nikma va malakalarini nazorat qilish.
20-21-mavzular. Alifbe va alifbo (2 soat).
Alifbo harflarning ma’lum bir tartibda joylashuvi ekani, harflarning bosh va kichik shakllari. So‘zlarni alifbo tartibida yozish. Alifboning amaliy ahamiyati. Tovush va harflarga doir tahlil.
22-23-mavzular. Bo‘g‘in. Unli tovushlarning bo‘g‘in hosil qilishi (2 soat).
So‘zlarning bo‘g‘inlarga bo‘linishi. So‘zlarni bo‘g‘inga bo‘lish va chiziqcha bilan yozish. Unlining bo‘g‘in hosil qilishi. So‘zda nechta unli bo‘lsa, shuncha bo‘g‘in bo‘lishi.
24-25-26-mavzular. So‘zlarni bo‘g‘inlab ko‘chirish (3 soat).
So‘zlarni bo‘g‘inlarga bo‘lish va bo‘g‘inlab ko‘chirish tushunchalarini farqlash, so‘zlarni bo‘g‘inlab ko‘chirishga ko‘ra bo‘g‘inlarga bo‘lish, bir unlidan iborat bo‘g‘inlarni oldingi satrda qoldirmaslik va keyingi satrga ko‘chirib bo‘lmasligi, ko‘p bo‘g‘inli, tutuq belgili so‘zlarni, yonma-yon kelgan bir xil undoshli so‘zlarning bir satrdan keyingi satrga bo‘g‘inlab ko‘chirilishi. Harf birikmali (sh, ch, ng) so‘zlarning bir satrdan ikkinchi satrga bo‘g‘inlab ko‘chirilishi.
Nazorat ishi (1 soat).
II bo‘lim. SO‘Z
27-28-29-mavzular. So‘z ma’nosi (3 soat).
So‘z, so‘zlarning ma’nolariga ko‘ra farqlanishi, so‘roqlari asosida so‘z ma’nolarini farqlash, guruhlash. So‘zlarning kim?, nima?, nima qildi?, qanday?, necha?, nechanchi? so‘roqlariga javob bo‘lishi.
30-31-mavzular. Shaxs va narsaning nomini bildirgan so‘zlar (2 soat).
Shaxs va narsaning nomini bildirgan so‘zlar. Ularning so‘roqlariga ko‘ra farqlanishi. Kim?, nima? so‘roqlariga javob bo‘lishi. Shaxs va narsaning nomini bildirgan so‘zlarni kim?, kimlar?, nima?, nimalar? so‘roqlariga javob bo‘lishiga ko‘ra guruhlash.
32-33-mavzular. Kishilar ismi va familiyasining bosh harf bilan yozilishi (2 soat).
O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
mavzu doirasida o‘qituvchi nutqini va sodda audio (multimedia ilovalari) matnlarni va topshiriqlarini tinglab tushuna oladi;
ko‘rgan rasmlari asosida va o‘qib eshittirilgan matn yuzasidan o‘qituvchi yordamida suhbatga kirisha oladi, nutq jarayonida o‘zlashtirgan yangi so‘zlarni og‘zaki nutqda qo‘llay oladi;
unli tovushlar, ularning talaffuzi, harflar bilan ifodalanishini, J harfining j (portlovchi) va j (sirg‘aluvchi) tovushni ifodalashini, sh, ch, ng harf birikmalari, ularning bitta tovush ifodalashini, aytilishi va yozilishida farqlanuvchi undoshlarni, ya’ni b-p, d-t, z-s, j- sh, j-ch, v-f, g‘-x kabi undoshlarni, so‘zda nechta unli bo‘lsa, shuncha bo‘g‘in bo‘lishini tinglab tushuna oladi;
mashq matnidagi so‘zlarni to‘g‘ri o‘qiy oladi, tuzilishi murakkab so‘zlarni bo‘g‘inlab yoza oladi, tutuq belgili so‘zlarni yoza oladi, tutuq belgisining o‘rniga ko‘ra, ya’ni tutuq belgisidan oldingi unlini cho‘ziqroq aytib va tutuq belgisi undoshdan so‘ng kelganda bo‘g‘inlarni ajratib o‘qiy oladi;
so‘z oxirida ketma-ket kelgan (d-t, (nd, st, rg, lt) g-k) undoshlarini yozuvda yoza oladi. Tutuq belgisi qatnashgan so‘zlarni, ya’ni o‘zidan oldingi unli va undosh bilan qoldirib yozishni biladi. Alifbodagi bosh va kichik harflarni alifbo tartibida yoza oladi, sh, ch, ng harf birikmali so‘zlarni bir satrdan ikkinchi satrga ko‘chirib yoza oladi. Gap ohangiga rioya qilgan holda ravon va ifodali o‘qiy oladi;
joy nomlarining bosh harf bilan, ya’ni Respublika, shahar, ko‘cha, qishloq, daryo nomlarini bosh harf bilan yoza oladi, shaxs va narsaning nomini, harakatini, belgisini, miqdorini bildirgan so‘zlarni yoza oladi, harflarni yozuvda imlo va husnixat qoidalariga amal qilgan holda harflarni bir-biriga bog‘lab, ko‘chirib, namunaga qarab yoza oladi. Bir mavzu doirasidagi savollarga javob yoza oladi.
Lingvistik kompetensiya:
o‘zbek tilidagi nutq tovushlarini to‘g‘ri qo‘llay oladi;
bo‘g‘in ko‘chirish qoidasiga rioya qila oladi;
mavzuga oid so‘zlarni og‘zaki nutqda qo‘llay oladi.
Nazorat ishi (1 soat).
34-35-mavzular. Joylarga atab qo‘yilgan nomlarning bosh harf bilan yozilishi (2 soat).
Respublika, shahar, ko‘cha, qishloq, daryolarga atab qo‘yilgan nomlar joy nomlari ekani, ularning bosh harf bilan yozilishi.
36-37-mavzular. Hayvonlarga atab qo‘yilgan nomlarning bosh harf bilan yozilishi (2 soat).
Hayvonlarga atab qo‘yilgan nomlar, ularning bosh harf bilan yozilishi. Darslikda berilgan lug‘atdan foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish.
38-39-mavzular. Shaxs va narsaning harakatini bildirgan so‘zlar (2 soat).
Shaxs va narsaning harakatini bildirgan so‘zlar, ularning nima qildi?, nima qilyapti?, nima qiladi? so‘roqlariga javob bo‘lishi va imlosi. Darslikda berilgan lug‘atdan foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish.
40-mavzu. Mustahkamlash (1 soat).
41-mavzu. Shaxs va narsaning belgisini bildirgan so‘zlar (1 soat).
Shaxs-narsaning belgisini bildirgan so‘zlarning qanday?, qanaqa? so‘roqlariga javob bo‘lishi.
42-43-mavzular. Shaxs va narsaning belgisini bildirgan so‘zlar (2 soat).
Shaxs-narsaning belgisini bildirgan so‘zlarning qanday?, qanaqa? so‘roqlariga javob bo‘lishi, ma’nosi, gapdagi vazifasi. Shaxs va narsaning belgisini bildirgan so‘zlarning imlosi.
44-45-mavzular. Shaxs va narsaning miqdorini va tartibini bildirgan so‘zlar (2 soat).
Shaxs va narsaning miqdorini, tartibini bildirgan so‘zlarning necha?, nechanchi? so‘roqlariga javob bo‘lishi. Miqdorni va tartibni bildirgan so‘zlarni so‘roqlari va ma’nosiga ko‘ra farqlash. Darslikda berilgan lug‘atdan foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish.
46-47-mavzular. So‘z ma’nolarini takrorlash (2 soat).
Shaxs va narsaning nomini, belgisini, miqdori va tartibini, harakatini bildirgan so‘zlarni gap tarkibida aniqlash va ularning ma’nosini farqlash. So‘roqlari asosida ajratish. Darslikda berilgan lug‘atdan foydalanish ko‘nikmasini shakllantirish.
Nazorat ishi (1 soat).
III bo‘lim. NUTQ VA GAP
(12 soat)
48-mavzu. Og‘zaki nutq va yozma nutq (1 soat).
Nutq, nutqning og‘zaki va yozma shakllari.
49-mavzu. Og‘zaki nutq va yozma nutq (1 soat).
Og‘zaki nutqning tovushlarga asoslangan bo‘lishi. Yozma nutqning harfiy ifodalar bilan shakllantirilishi. Nutq va matnning gaplardan tuzilishi, gaplarning mazmun jihatdan aloqador bo‘lishi.
50-51-mavzular. Gap (2 soat).
Gap. Gapning so‘zlardan tuzilishi, uning bosh harf bilan yozilishi va oxiriga tinish belgilarining qo‘yilishi.
52-mavzu. Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari (1 soat).
Gapning oxiriga nuqta, so‘roq, undov belgilarining qo‘yilishi; gapning kim yoki nima haqida aytilganini bildirgan so‘zni aniqlash.
53-mavzu. Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari (1 soat).
Rasmlarga qarab gap tuzish va yozish; savol-javob gaplar; savol-javob tuzilishidagi matnlarning yozilishi; nutq odobi.
Nazorat ishi (1 soat).
54-55-mavzular. Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari (2 soat).
Xabar mazmunini, so‘roq mazmunini bildirgan gaplar, ularni mazmuniga ko‘ra farqlash, gapning oxiriga mazmuniga mos tinish belgilarni, ya’ni nuqta va so‘roq belgilarni qo‘yish.
56-57-mavzular. Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari (2 soat).
Xabar mazmunini, so‘roq mazmunini bildirgan gaplar, kishilarning his-hayajonini bildirgan gaplar, ularni mazmuniga ko‘ra farqlash, gapning oxiriga mazmuniga mos tinish belgilarni, ya’ni nuqta, so‘roq va undov belgilarni qo‘yish. Gapdan kim?, nima? so‘roqlariga javob bo‘lgan so‘zlarni aniqlash.
Nazorat ishi (1 soat).
IV bo‘lim. O‘QUV YILI OXIRIDA O‘TILGANLARNI TAKRORLASH (4 soat)
58-59-60-mavzular. O‘quv yili oxirida o‘tilganlarni takrorlash (3 soat).
So‘z ma’nosi. Gap, unli va undosh tovushlar, shaxs, narsa, harakat, belgi, miqdor va tartibni bildirgan so‘zlar, mustahkamlovchi mashqlar.
O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:
Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
mavzu doirasida o‘qituvchi nutqini va sodda audio (multimedia ilovalari) matnlarni va topshiriqlarini tinglab tushuna oladi;
ko‘rgan rasmlari va o‘qib eshittirilgan matn yuzasidan o‘qituvchi yordamida suhbatga kirisha oladi, nutq jarayonida o‘zlashtirgan yangi so‘zlarni og‘zaki nutqda qo‘llay oladi. Nutq va matnning gaplardan tuzilishi, matnni mazmunan bog‘langan gaplar bera oladi;
kishilarning his-hayajonini bildirgan gaplarni, gaplarni mazmuniga ko‘ra farqlaydi, oxiridagi nuqta, so‘roq va undov belgilariga qarab o‘qiy oladi, ajrata oladi, gap ohangiga rioya qilgan holda ravon va ifodali o‘qiy oladi;
gapni bosh harf bilan boshlab yoza oladi, rasmlarga qarab gap tuzadi va yoza oladi, harflarni yozuvda imlo va husnixat qoidalariga amal qilgan holda harflarni bir-biriga ulab, ko‘chirib, namunaga qarab yoza oladi. Bir mavzu doirasidagi savollarga javob yoza oladi, 15-20 so‘zli diktant yoza oladi.
Lingvistik kompetensiya: o‘zbek tilida nutq tovushlarini to‘g‘ri talaffuz qila oladi, so‘zlarni talaffuz me’yorlariga rioya qilagan holda bo‘g‘inlab ko‘chirish qoidasiga rioya qila oladi, mavzuga oid so‘zlarni og‘zaki va yozma nutqda qo‘llay oladi, tinish belgilarini to‘g‘ri qo‘llay oladi.
Nazorat ishi (1 soat).
HUSNIXAT
Yozuvga oid malakalarni shakllantirish: harflarni yozuv chiziqlari orasida to‘g‘ri joylashtirish; harflarning qiyaligi, ulanishini hamda so‘zlar orasini bir xil tenglikda chamalash. Kichik va bosh harflarni alifbo tartibida husnixat bilan yozishni mashq qilish.
Ayrim yozuv qoidalari. Partada to‘g‘ri o‘tirish, daftarni belgilangan qiyalikda qo‘yish; ruchkani uch barmoq orasida erkin ushlash; daftarni chap qo‘l bilan ushlab turib yozish; har bir harfni to‘g‘ri tutashtirish, harf va harf birikmalarini to‘g‘ri va aniq yozish.
O‘quv yili davomida o‘rganiladigan imlosi qiyin so‘zlar: ajdar, arg‘imchoq, achchiq, bodring, boyqush, bog‘bon, bog‘cha, burgut, daraxt, eshik, garaj, harf, havo, holva, jahl, jahon, jajji, kombayn, kuch, mag‘rur, mehmon, oyoq, og‘a-ini, pishloq, pochta, qaldirg‘och, qarindosh, qarz, qasr, qirg‘ovul, qishloq, quruvchi, quzg‘un, qo‘shiq, qo‘g‘irchoq, qo‘zichoq, sanchqi, san’at, savatcha, sirk, siyoh, sochiq, Toshkent, uloqcha, urishqoq, uchrashmoq, xirmon, xontaxta, yong‘oq, zinapoya, yashnamoq, o‘rik, o‘yinchoq, o‘quvchi, o‘q, shaftoli, shahar, shamol, sholg‘om, shudring, sho‘rva, chaqaloq, chinni, chiroyli, chumchuq, chuchuk, chuchvara, chorraha, choynak.
Mavzularni o‘rganish uchun – 60 soat
Nazorat ishlari uchun – 8 soat
Jami – 68 soat
Ona tili va o‘qish savodxonligi, 2 sinf, 1 qism, Mavlonova K., 2021
Ona tili va o‘qish savodxonligi, 2 sinf, 1 qism, Mavlonova K., 2021.
Учебник родного языка и грамотность чтения для 2 класса на узбекском языке.
Фрагмент из книги:
Qadim zamonda bir boy savdogar yashagan ekan. Uning boyligi mamlakat podshohining boyligidan kam emas ekan. Shunga qaramasdan, savdogar o‘g‘lini gilamdo‘zga shogird qilib beribdi. Gilamdo‘z yigitga o‘z hunarini o‘rgatibdi. Tez orada yigit mahoratli gilamdo‘z bo‘lib yetishibdi.
QUSHLAR QISHDA QAYDA QO‘NOQLAR?
Ko‘p qushlarning qishda yotar ini yo‘q,
Patdan boshqa ko‘ylak, kostyum, to‘ni yo‘q.
Bir xili ochiq daraxt shoxlarida qo‘noqlar,
Qor-bo‘ronda, sel-yomg‘irda quvnoqlar.
Sovuq eltib, muzlab to‘ngib qolmasmi?
Yo ularning joni qattiq olmosmi?
Yo‘q, qushlarning xillari ko‘p ajoyib,
Issiq yoqqa ketishar qanot yoyib.
Qolganlari sovuq, muzdan qo‘rqmaydi,
Patlariga qor-u yomg‘ir yuqmaydi.
Chumchuqchalar pir-pir uchar, dikonglab.
Bo‘rondan ham qo‘rqishmaydi, likonglab.
Ammo shuni, bolajonlar, unutmang,
Qor yog‘ganda qushlar holi bo‘lar tang.
Bari shoshib, don izlashib qolishar,
Chirqillashib, uchib-qo‘nib nolishar.
O‘shanda siz qushlarga yordam bering,
Uvoq seping, ularga inlar quring.
Rahmat aytib, chig‘illab sayrab berar,
Qanot qoqib osmonda o‘ynab berar.
МУНДАРИЖА.
1-BO‘LIM. O‘ZBEKISTON – MENING VATANIM!.
Vatanparvarlik nima?.
Katta bo‘lsam, Nobel mukofotini olaman!.
2-BO‘LIM. MEN, SEN, U VA ULAR.
Maktabim – ikkinchi uyim.
Mustahkamlash.
Tug‘ilgan kuning bilan!.
Mustahkamlash.
Mening mahallam.
Mustahkamlash.
3-BO‘LIM. TABIAT NE’MATLARI.
Qishda uxlaydigan hayvonlar.
Mustahkamlash.
Yer ostida nima bor?.
Mustahkamlash.
Sayohatchi qushlar.
Mustahkamlash.
4-BO‘LIM. SOG‘ TANDA SOG‘LOM AQL.
Bakteriya va mikroblar.
Mustahkamlash.
Foydali nonushta.
Mustahkamlash.
Tanamizni o‘rganamiz.
Mustahkamlash.
5-BO‘LIM. KASBIM – FAXRIM.
Hunar – hunardan unar.
Mustahkamlash.
Kasblar.
Mustahkamlash.
Katta bo‘lsam, kim bo‘laman?.
Mustahkamlash.
Matnlarda qo‘llangan so‘zlar lug‘ati.
Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Ona tili va o‘qish savodxonligi, 2 sinf, 1 qism, Mavlonova K., 2021 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.
Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу
2 sinf ona tili fanidan ko’rgazmalar
Assalomu aleykum. ��
Bugun, 14-fevral ,buyuk davlat arbobi, bobomiz, Temuriylar naslidan, Boburiylar saltanati asoschisi Zahiriddin Muhammad Boburning tavallud kuni.
Z.M.Bobur 1483-yil 14-fevralda Andijonda tug’iladi. 12 yoshida taxtga chiqadi. 1526-yilda Hindistonda Boburiylar saltanatiga asos soladi.
20.7K views 19:40
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
Zahiriddin Muhammad Bobur haqida video rolik
15.5K views 19:40
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
�� #Video_Dars
Z.M.Bobur haqida
15.3K views 19:40
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
�� #Video_Dars
Zahiriddin Muhammad Bobur
16.8K views 19:40
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
��Video_Dars
✍Zahiriddin Muhammad Bobur
��Bahor ayomi
16.1K views 19:40
Bobur slayd.pptx
⭐️Bugungi darsingiz uchun
12.9K views edited 01:29
Bobur Mirzo tavalludi arafasida buyuk olim va sarkarda haqida eng muhim 10 ta faktni yodingizga solamiz:
1. Boburning otasi — Umarshayx Mirzo Farg‘ona viloyati hokimi, onasi — Qutlug‘ Nigorxonim Mo‘g‘uliston xoni va Toshkent hokimi Yunusxonning qizi edi.
2. Asl ismi — Zahiriddin Muhammad ibn Umarshayx Mirzo. Dovyurakligi va jasurligi uchun u yoshligidan «Bobur» («Sher») laqabini oladi.
3. Otasi Axsida bevaqt, 39 yoshida fojiali halok bo‘lgach, oilaning katta farzandi, 12 yoshli Bobur valiahd sifatida taxtga o‘tiradi (1494 yil iyun).
4. Bobur Afg‘onistonda «Bog‘i Shahroro», «Bog‘i Jahonoro», «O‘rtabog‘», «Bog‘i vafo» va «Bog‘i Bobur» kabi oromgohlar tashkil etgan.
5. Boburning Humoyun, Gulbadanbegim, Komron va Hindol ismli farzandlari Kobulda tug‘ilgan.
6. Bobur 1526 yil aprelda (43 yoshida) Panipatda asosiy raqibi, Dehli sultoni Ibrohim Lo‘diyning yuz ming kishilik qo‘shinini 12 minglik askari bilan tor-mor qiladi hamda Dehlini egallaydi. Oradan ko‘p o‘tmay, ikkinchi yirik hind sarkardasi Rano Sango ustidan ham zafar qozonib, Shimoliy Hindistonning Bengaliyagacha bo‘lgan qismini o‘ziga bo‘ysundiradi.
7. Boburning «Mubayyin» asari masnaviy tarzida yozilgan bo‘lib, Islom huquqshunosligi va shariat aqidalariga bag‘ishlangan.
8. “Boburnoma” voqealari Andijon, Samarqand, Xo‘jand, Hirotdan boshlab Kobul va Agragacha bo‘lgan qamrovga ega. Unda O‘rta Osiyodan boshlab Hindistongacha bo‘lgan masofadagi deyarli 50 yillik voqealar haqqoniy ifoda va bahosini topgan.
9. Bir necha muddat oldin podsholikni Humoyunga topshirgan Bobur 47 yoshida o‘zi asos solgan saltanat poytaxti Agrada vafot etdi va o‘sha yerda dafn etildi, keyinchalik (1539), vasiyatiga muvofiq xoki Kobulga keltirilib, o‘zi bunyod ettirgan «Bog‘i Bobur»ga qo‘yildi.
10. Bobur asos solgan boburiylar sulolasi Hindistonda uch yarim asrga yaqin hukm surgan.