Ochiq darslar ona tili

Ona tili va Adabiyot fan oyligi doirasida Samarqand viloyati Qo’shrabot tuman XTBga qarashli 1-umumiy o’rta ta’lim maktabida .

Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining ona tili o‘qituvchilariga ochiq xat

Maktab partasida o‘tirgan bolalarimizning barchasi tilshunos bo‘lishi kerakmi? Aziz hamkasbim. Hurmatli ustozjonlar! Onadek mo‘tabar tilimizning ta’limi bilan shug‘ullanayotgan jonfido muallimjonlar!

Sizning mehnatlaringizni, aslida, hech bir tosh-u tarozi bilan o‘lchab bo‘lmaydi. Ba’zan o‘z farzandiga ham toshmehr odamlarga duch kelamiz, shundaylar haqida o‘qib qolamiz. Albatta, yoqa tutib aytamiz: “Inson zoti shunday bo‘lishi mumkinmi?”. Siz maktab partasida o‘tirgan yuzlab bolalarga mehr ko‘rsatasiz, bilim berasiz. Ularning yorqin kelajagi uchun qayg‘ura­siz. Fidokorlikni o‘rgatasiz va fidoyilikda namuna bo‘lasiz. Tanlagan kasbimizning mashaqqati ham, sharafi ham shunda bo‘lsa kerak. Zero, “Bir soatlik ilm o‘rgatmoq, yuz soatlik toat-ibodatdan ko‘ra yaxshiroq” ekanligi bizning amaliy faoliyatimiz negiziga aylangan. Demak, qilayotgan ishimiz savob, savob va yana savobdan iborat. Shundaymikan?!

Keling, aziz hamkasbim, gapni uzoqroq­dan boshlaylik. Biz ona tili ta’limi bilan shug‘ullanamiz. Ona tili — (ta’lim o‘zbek tilida olib boriladigan) maktabda barcha o‘quv predmetlarini ham o‘rganish, ham o‘rgatish vositasi. Tili o‘zbek tilida chiqqan, o‘z ona tilida so‘zlashadiganlar uchun bu tafakkur tili hamdir. Demak, dunyoning lisoniy manzarasini har bir o‘zbek o‘zi uchun ona tili vositasida bunyod etadi, tom ma’noda, ona tili xazinasiga ega bo‘ladi va umri davomida bu tuganmas xazinadan foydalanaveradi, foydalanaveradi…

Vaholanki, bu yorug‘ olamda inson istalgan davraga so‘zi orqali kirib boradi, uning ortida ham so‘zi qoladi, inson so‘nggi nafasida ham lablari pichirlab so‘z aytadi. (Hatto tushlarimizni ham ona tilimizda ko‘ramiz.) Biz kalom ilmining ta’limi egalari va har bir o‘zbek uchun tafakkur tilining targ‘ibotchilari ekanligimizni inkor etib bo‘lmaydi.

Aytaylik, sizning o‘quvchingiz (o‘g‘il bola) maktabni o‘rtacha baholarda o‘qib tugatdi. Oliy ta’limga hujjat topshirdi, shartnomaga ilinishiga ham 5–10 ball yetmay qoldi. (Qo‘shimcha to‘lov asosida o‘qishi uchun oila budjeti “to‘g‘ri kelmadi”.) Xo‘sh, bola endi nima ish bilan shug‘ullanadi?! (Siz-u biz bu savolga javob berolmasligimizni bilaman.) Deylik, o‘sha o‘quvchingizning bobo­si: “Bolam, er kishisan. Oilaga yordam berishni o‘rgan. Har kuni halol mehnat qilib uyga ikkitagina non kiritsang ham, katta gap. Hayotni, odamlar bilan muomalani o‘rgan” deb, kichikkina arava yasatib berib bolani bozorga chiqardi.

Bugun bolaning aravasiga hech kim yuk ortmadi. Qorni ochgan bola non do‘koniga kirsa, bitta obinon 1.200 so‘m va bitta buxanka non 1.700 so‘m turibdi. Bolaning cho‘ntagida ming so‘m puli bor. Bitta obinon sotib olishiga (arzimas pul) 200 so‘m yetmaydi. Sobiq o‘quvchingiz non do‘konidagi amakiga (yoki opaxonga) deyapti: “Men ergashgan qo‘shma gaplarning besh turini bilaman. Undalmali gaplar haqida bilaman. Fe’lning ma’noviy guruhlarini sanab beraymi? Kesim, ega, to‘ldiruvchi, aniqlovchi haqidagi qoidalarni aytib beraymi? Holning oltita turini aytaymi? Ajratilgan izoh bo‘laklar…Unli, undoshlarning til oldi va til orqaligi, lablangan-lablanmaganligi, quyi keng, o‘rta keng, yuqori torligi, til undoshning lab-lab, lab-tish, til oldi, til yoni, til o‘rta, til orqa tovushi­ning yaqin til orqa, chuqur til orqaligi…”.

O‘quvchi non olishi uchun yetmayotgan 200 so‘m uchun sizning 5-sinfdan 11-sinfgacha (naq 7 yil) o‘rgatganlaringizdan “madad so‘radi”. Tabiiy­ki, non sotuvchi 200 so‘m kamiga non sotmaydi va bolani telbalikda ayblab haydab soladi.

Sizning maktabda 7 yil davomida mashaqqat chekib, o‘quvchini sinfga qamab o‘rgatgan son-sanoqsiz qoidalaringiz bola­ning bir martagina qor­nini to‘yg‘azishi uchun ham yaramadi-ya?!

Tahlil: Amaldagi maktab “Ona tili” darsliklariga e’tibor beraylik. Xo‘sh, ularda (“Bilib oling”, “Esda tuting” shaklidagi) qan­cha grammatik qoidalar berilgan?

5-sinf “Ona tili” darsligida – 192 ta;

6-sinf “Ona tili” darsligida – 194 ta;

7-sinf “Ona tili” darsligida – 117 ta;

8-sinf “Ona tili” darsligida – 51 ta;

9-sinf “Ona tili” darsligida – 40 ta;

10-sinf “Ona tili” darsligida – 26 ta;

11-sinf “Ona tili” darsligida – 25 ta.

Ammo bu hali hammasi emas. Agar 9-, 10-, 11-sinf “Ona tili” darsliklarida berilgan qoidalar­ning har biri 1-1,5 sahifa egallashini inobatga olsak, ular miqdori o‘rtacha uch barobarga oshadi. (Bu umumiy qoidalar miq­dorining 800 dan oshishini ko‘rsatadi.)

Hadisi shariflardan birida shunday deyi­ladi: “Ilmga rag‘bati bo‘lmagan kishiga ilm o‘rgatmoq — gunohga botmoq, behuda ilm o‘rgatmoq esa ikki karra gunohga botmoq­dir.” Biz o‘quvchilari­mizga behuda ilm o‘rgatmayapmizmi?! Professor B.Mengliyev ta’biri bilan aytganda: “Maktabda yoshlarimiz ona tili mashg‘ulotlarida boshi ham, adog‘i ham yo‘q, buning ustiga darslikdan darslikka o‘tish, sinfdan sinfga ko‘chish bilan keskin o‘zgarib turadigan son-sanoqsiz ilmiy (lingvistik) qoidalarni yodlashga maj­bur bo‘lishayotganligi” bolaga nima beryapti?!

Biz qachon o‘quvchilarimizga til o‘rga­tish bilan tilshunoslik asoslarini o‘rgatish masalasini farqlab olamiz? Qachongacha bolalarimizga “keraksiz ilmni o‘rgatib” ilm o‘rgatmoq savobidan bebahra qolaveramiz?

Agar bilsangiz, o‘quvchi uchun umr bo‘yi kerak bo‘ladigan 3 toifadagi qoidalar bor (men buni takror ta’kidlayapman). Bular:

1) orfografiya qoidalari (bu qoidalar umr bo‘yi kishining yozma savodxonligini tartibga solib turadi);

2) orfoepiya qoidalari (bu qoidalar umr bo‘yi kishining og‘zaki nutqini adabiy me’yorlarga moslashtirib turadi);

3) punktuatsiya qoidalari (Bu qoidalar umr bo‘yi kishining yozma nutqida nima demoqchili­gini ko‘rsatib turadi).

Qolgan barcha qoidalar mutaxassis sifatida biz uchun, o‘zimiz uchun zarur.

Yana ta’lim berishda nega buncha darslikka “yopishib oldik?” Darslik nima o‘zi?! Darslik, avvalo, didaktik ta’lim vositalaridan biri. Didaktik ta’lim vositalari deganda ta’lim jarayonida ishlatiladigan, foydalaniladigan barcha vositalar — darslik, o‘quv qo‘llanma, metodik tavsiyalar-u ishlanmalar, ko‘rgazmalar, ko‘rsatmali va tarqatma materiallar, testlar, nostandart topshiriqlar, lug‘atlar, ma’lumotnomalar, qomuslar majmuyi tushuniladi.

Biz qanday darsliklar bilan ishlashni istayapmiz? Albatta, dastur asosida tuzilgan, ta’lim mazmunini aks ettiruvchi o‘quv materialini ham, uning o‘quvchi tomonidan o‘zlashtirilish usullarini ham, ta’lim oluvchi va ta’lim beruvchi uchun zarur sanal­gan tahlil (analiz), umumlashtirish (sintez) uchun materialni ham, o‘quv materialidagi tarqoq hodisalarni bir-biriga bog‘lovchi qonuniyatlarini ham o‘z ichiga olgan, bir so‘z bilan aytganda, ta’lim oluvchi uchun ma’lum miqdordagi bilimlarni, malaka, ko‘nikma, odatlarni o‘ziga singdirish uchun tayanch manbani istayapmiz.

Darslik (muayyan o‘quv predmeti ta’limi­dan kutayotgan natijamizga qarab) ta’lim maqsadi, mazmuni va usuli bilan uzviy bog‘liqlikda har xil bo‘ladi. O‘quvchiga qoida-yu ta’riflar asosida ma’lum miqdor­dagi bilimlarni berishga mo‘ljallangan darslik o‘quvchi o‘zlashtirishi nazarda tutilgan bilimlar va hosil qilinishi kerak bo‘lgan malaka hamda ko‘nikmalarni deyarli to‘la qamrab oladi va bu holatda o‘quv materiali, asosan, darslik bilan cheklanadi. Maqsad bitta: o‘quvchi darslik materialini bilsa bas. Bunday darslik bilan ishlash tom ma’nodagi ijodiy tafakkurni shakllantirish va rivoj­lantirishga to‘sqinlik qiladi.

Darslik topshiriqlar tizimida o‘quvchi­ning mustaqil izlanishi uchun yo‘llanmalar berib borganda, ta’lim oluvchining axborot banklariga doimiy murojaatini talab qilganda, uni ijodiy faoliyatga undagandagina u o‘z maqsadiga eri­shishi mumkin. Shuning uchun darslik bilan dars davomida ta’lim oluvchi bajarishi lozim bo‘lgan topshiriqlar tizimi(algoritmi)ni va zaruriy o‘quv materialini aralashtirmaslik lozim. Biz hozir darslik deganda ham mavzu talqinini, ham o‘quv materialini, ham ta’lim oluvchi bajarishi lozim bo‘lgan amaliyotlar va ularning tartibi­ni ham, ta’lim oluv­chi kelishi kerak bo‘lgan yechim(xulosa)ni ham o‘z ichiga olgan majmuani tushunyapmiz.

Haqiqiy ijodiy tafakkur sohibini shakl­lantirish va rivojlantirishga mo‘ljallangan darslik yuqorida zikr etilgan darsliklardan farq qilmog‘i lozim; yangi maqsadlar uchun yangi turdagi darsliklar zarur. Eski qolipda yozilgan darsliklardan xalos bo‘lmay, bolalarimizni yangicha fikrlashga o‘rga­tish mumkin emas. Yangicha o‘qitishda, ijodiy

tafakkur sohibini yetishtirishda o‘quv materiali darslik materiallaridan ancha keng bo‘lmog‘i shart. Jumladan, ona tilidan darsliklar o‘quvchilarga xilma-xil lug‘atlardan (axborot banklaridan), qomuslardan, ma’lumotnomalardan, maktabda o‘qitiladigan boshqa o‘quv predmetlari bo‘yicha olgan bilimlari va ma’lumotlaridan, tajri­bali kishilar(o‘quvchilarning yaqinlari)dan qo‘shimcha material olishga, bu — darslikda berilmagan material ustida ijodiy ishlar tizimini loyihalashtirgan taqdirdagina ko‘zlagan maqsadiga erisha oladi. Aks holda, u o‘quvchi oyoq-qo‘liga kishan, tafakkuriga g‘ov bo‘ladi.

Bu borada amaldagi yangi 8-sinf “Ona tili” darsligida bir qadar ijobiy o‘zgarishlar seziladi. Darslikdagi milliyligimiz zami­nidan uzilmagan, tarbiyaviy ahamiyati beqiyos matnlarning, fikr-u mulohazalar­ning o‘quvchi hukmiga havola etilishi, shu­ningdek, “behuda qoidabozlik”larning 5-, 6-, 7-sinf “Ona tili” darsliklariga nisbatan o‘r­tacha uch barobar qisqargani, baralla aytish zarurki, quvonarli hol.

Yangi maqsadga yangi turdagi darslik, yangicha mazmun, yangicha usul va vositalar olib keli­shi va yangi shaxsni — tadbirkor, axborot manbalarini chuqur biladigan, undan o‘ziga kerakli ma’lumotlarni tez topa oladigan, bu ma’lumotlar ichida o‘zi yashab turgan muayyan sharoit uchun eng qulay va serunumidan foydalana oladigan tezkor tadbirkor shaxsni yetishtirishni ta’minlashi mumkin. Shuning uchun yangi darsliklar mashqlar majmuasidan emas, balki topshiriq­lar tizimidan iborat bo‘lmog‘i kerak. Lekin bunday darslik bilan ishlash uchun ta’lim ishtirokchilari ona tilidan ta’lim jarayonida zarur bo‘lgan axborot banklari bilan to‘la ta’minlangan bo‘lishi kerak.

“Ma’rifat” gazetasining joriy yil 19-fevral soni “Ona tilimizning nufuzini oshirish mavsumiy masala emas” shiori ostida to‘laligicha O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 21-oktabrdagi “O‘zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeyini tubdan oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni ijrosiga bag‘ishlanganligi kishini sevintiradi. Shu sondagi bir maqolada: “Bu vazifalar(8-sinf yangi “Ona tili” darsligi topshiriq­lari — izoh bizniki)ni bajarish uchun “O‘zbek tilining sinonimlar lug‘ati”, “O‘zbek tilining izohli lug‘ati” zarur. Muammo shundaki, bu kabi lug‘atlar o‘quvchilar tugul, hatto ko‘pchilik o‘qituvchilarda ham yo‘q! Internetdan topib yoki elektron nusxa­lardan foydalanish mumkin, ammo ulardan dars jarayonida foydalanish uchun hamma o‘qituv­chida yoki maktablarda imkoniyat mavjudmi?!” degan mulohaza meni o‘ylantirdi. Negaki, bugun maktab o‘quvchilari uchun mo‘ljallab tayyorlangan lug‘atlar­ning 10 dan ortig‘i amalda. “O‘zbek tilining izohli lug‘ati” (5 tomli)dan tortib “O‘zbek tili paronimlar lug‘ati”gacha yuzga yaqin lug‘at-u qomuslarning elektron nusxasi internet tizimida joylashgan. Shukurki, ularni istagancha saqlab olish imkoniyatimiz bor. Albatta, bu imkoniyat o‘quvchida ham bor.

“Shaharda hamma sharoiti muhayyo-da, gapiraveradi”, degan mulohazaga bormang. Yurtboshimiz tashabbusi bilan eng chekka qishloq maktablarida ham kompyuter sinflari tashkil etildi. Siz shu maktab kompyuterlari xotirasiga hech bo‘lmasa, ellikta lug‘atning elektron shaklini joylay oldingizmi? Ona tili mashg‘ulotlarini kompyu­ter sinflarida o‘tishga harakat qilib ko‘ryapsizmi? E’tibor bering. Dars payti o‘quvchingiz bir nafasgina bo‘sh qoldi deguncha telefoniga qarab oladi. Nega biz o‘quvchimizning telefoni xotirasiga o‘zbek tili lug‘atlarini joylay olmayapmiz? (Axir ingliz tili o‘qituvchilari buni yaxshi uddalashyapti-ku?!)

Muammolar bisyor. Biz hammamiz birgalashib muammolar yechimini izlashga harakat qilmayapmiz. (Chamamda, o‘zimizni harakat qila­yotganga o‘xshab ko‘rsatyapmiz, xolos.)

Bugun maktab darsliklarini tanqid qilish­ga ko‘nikib qoldik. Bu qaysidir jihatdan yaxshi. Ammo dunyoda eng qiyin yumushlardan biri — darslik tayyorlash. Sababki, tayyorlagan mahsulotingdan ming-minglab kishi foydalanadi. Ta’lim oluvchi sen darslikda “chizgan chiziq” asosida bilim oladi va uning natijasi kamida 10–15 yilda jamiyatda “balqib chiqadi”. Masalan, maktab ona tili mashg‘ulotlari o‘z vazifasi — barcha darslar amaliy xarakterda bo‘lib ularda o‘quvchini so‘z mantig‘ini anglash, so‘z va birikmalarni o‘z o‘rnida qo‘llay olish malaka va ko‘nikmalari­ni, shuningdek, sharqona nutq odobini o‘rgatish o‘rniga qoidabozlikka o‘tib ketdi. (Go‘yo maktab partasida o‘tirgan hamma o‘quvchi tilshunos bo‘lishi shartday?!) Natija nima bo‘ldi? Natijada ona tili mashg‘ulotlari hayotdan deyarli uzilib qoldi. O‘quvchi tarbiyasidagi o‘rnini boy berdi…

Zero, umumta’lim maktablarida o‘qiti­ladigan ona tili darslari o‘quvchiga tilshunoslik asoslarini emas, tilning cheksiz imkoniyatlaridan foydalanishni, ya’ni tilni o‘rgatishi zarur.

Shu o‘rinda Respublika ta’lim markaziga ham ba’zi e’tirozlarimiz bor. Nega darsliklar tuzishda rivojlangan mamlakatlar(masalan, Yaponiya, Turkiya, Fransiya, Rossiya va b.)ning tajribalari maxsus o‘rganilmayapti? Nega maktab darsliklarini tuzish va amaliyotga tatbiq etish tanlovlari anonim tarzda o‘tkazilmaydi? (Ya’ni tayyorlangan darslik mutaxassis-ekspert tekshiruvidan keyin alohida tanlab olinmagan maktabning eksperiment sinfi amaliyotida omilkor o‘qituv­chilar tomonidan (mual­liflari sir saqlangan holda) sinab ko‘rilma­yapti?) Nega yangi darsliklarning mualliflari kim bo‘lishi avvaldan ma’lum? “Maktab darsliklarini tayyorlashga faqat soha olimlari yoki professorlar haqli” degan yozilmagan, ammo rad etilmayotgan qonunlardan voz kechish payti allaqachon yetmadimikan?! Bugun darsliklar tuzish borasida “kim deganiga emas, nima degani­ga boq”aylik.

Siz bugun maktab “qozonida qaynayapsiz”. O‘quvchiga nima kerakligini boshqalardan ko‘ra SIZ ko‘proq his etasiz. Nega yangi avlod darsliklarini tuzishga kirishmaysiz?! Juda boy til­ning egasimiz. E’tibor bering-a, birgina go‘zal qiz birikmasi takibidagi go‘zal so‘zini qancha ma’nodoshi (yoki ma’no nozikligida farq qiluvchi muqobili) bilan almashtira olamiz: chiroyli qiz, bejirim qiz, xushbichim qiz, husnli qiz, husndor qiz, xushro‘y qiz, ko‘rkam qiz, ko‘hlik qiz, barno qiz, suluv qiz, nazokatli qiz, latofatli qiz, deganday qiz, zebo qiz, sohibjamol qiz, ketvorgan qiz, tamtam qiz… Hali bu sirani yana davom ettirish imkoni bor…

Onadek mo‘tabar tilimizning ta’limi bilan shug‘ullanayotgan jonfido muallim-u muallimajonlar.

Bugun qo‘l qovushtirib o‘tirmasdan bolalarimiz uchun ona tili darslarida zarur bo‘lgan ta’limiy vositalarni birgalashib tayyorlaylik. Chunki O‘zbekiston bolalari hammamizning farzandlarimizdir.

BuxDU filologiya fakulteti “O‘zbek tilshunosligi” kafedrasi dotsenti, pedagogika fanlari nomzodi

Migel Servantes. “Don Kixot” romani

Attestatsiya-2021 Toshkent shahrida tushgan testlar 2021.9-mart
(ko`k rangdagi savollar ona tilidan)
1. Yasama ot-yasama sifat.. qalamdon-bilimdon
2. Ko`makchi qatnashmagan gap? A.Do`kon sari. B.paykal uzra.
C.Sizdan sira xafa emasman,roziman mudom. D.Ming marta eshitgandan ko`ra
3. Asosi shakldoshiga ega bo`lgan yasama fe`l? o`ylanmoq
4 Ikki o`rinda miqdor-daraja ravishi qo`llangan gap? Gapni kam so`zla,ishni ko`p ko`zla
5. Bir xil so`z turkumidagi egalar… do`stlik va hamjihatlik
6. Egalik qo`shimchasi qo`shilsa y tovushi ortadigan so`zlar. Mavqe(yim),avzo (ying)
7. Asosdosh bo`lmagan so`z qatnashgan gap? Daryo tinch oqardi. Daraxtlar oqlandi.
8.Mem-mashhur bo`lib bahsga aylangan g`oya yoki rasm
9.Vebinar-to`g`ridan to`g`ri mashg`ulot
10.Dayjest-ma`lum bir mavzu bo`yicha xabarlarni tarqatishda foydalaniladigan yorliq

11 “Muqanna” dramasi- ?. H.Olimjon

12 “Novvoy qiz ” hikoyasi-Cho`lpon
13. Fransiyalik masalchi- Lafonten
14. “Saddi Iskandariy” da Iskandarga oynani kim bergan- Chin xoqoni
15 “Saddi Iskandariy”da Malluning o`rniga kim taxtga chiqqan? -o`g`li Feruz
16. “Sevgi sening shirin tilingdan…” muallifi-U. Nosir
17. “Tuyg`ular” -Oybek
18 “Ulug`bek xazinasi” da ustozdan yuz o`girgan-Mavlono Muhiddin
19. “Undoshlarim” , “Jumhuriyat”- M. Shayxzoda
20. “Xazonrezgi” romani kimniki- R. N. Guntegin
21. “Xiradnomai Iskandariy” kimniki-Jomiy
22. “Ayol” she’ri muallifi-A. Oripov
23 “Al Kimyogar”ni kim tarjima qilgan-Ozod Sharofiddinov
24. “Badarg`a” kimning asari-M. Osim
25. “Dunyoning ishlari” qissasidagi qaysi hikoyada farzandiga jonini berishga tayyor turadi-
Gilam paypoq
26. “Kecha va kunduz” dagi Fitna deb chaqiradigan obraz?-Razzoq so`fi
27. “Ko`ksingga boshim qo`yib” kimniki-X.Davron
28. “Qissasi Rabg`uziy”-Payg`ambarlarga, avliyolarga bag`ishlangan asar
29. “Qoralar falsafasi” muallifi-A. Otin
30 Birinchi bo`lib falsafiy-publisistik yo`nalishda asar yozgan?-Anbar Otin
31. “Laylo” dostoni-X. Saloh
32. “Mardlik” afsonasida qo`li bog`liq yashashdan o`lim a’lodir deb kim aytgan? – Butun xalq
33. “Mahmud Torobiy” kimning asari-Oybek drama, M. Osim -qissa
34. “Men o`lmasam o`z elimdan kechmayman” -qaysi dostondan?-Ravshan
35. Manas va Qirqqiz kim tarjima qilgan?-Mirtemir
36. “Hayotga muhabbat” tarjimoni? -Saidjamol Saidmurodov
37. 18 oyda yozilgan asar- Qutadg`u bilig
38. 1950 -yilda Toshket Botanika bog`iga asos solindi. Mazkur park Dendrapark deb ham ataladi.
Ko`plab o`simlik navlari jam-t bog`da turli mamlakatlardan olib kelingan noyob o`simliklar
parvarish q-di. Majhul nisbatdagi yasama fe’llar nechta-3 ta
39. 1-publisistik falsafiy asar yozgan- A. Otin “Qarolar falsafasi”
40. Abulfayzxonga Farhod otaliqning qiziga kim sovchi bo`lib boradi– Qozi Nizom
41. Ajratilgan hol-Yozda, qovun pishig`ida, dalaga chiqib ketdik
42. Akkaunt-foydalanuvchining nomi
43. Atmosfera-atmo-sfera
44. Avatarka-foydalanuvchi taqdimoti sifatida tanlangan rasm
43. Imlo xato 2 ta o`rinda. -Kitob mutolaasi deb boshlanadi
44. Ichi bo`sh so`zlar-olmosh
45. Kelishik bilan turlangan son-Birni kessang, o`nni ek
46. Kambag`al xudoyimning suygan bandasi.Jumla qaysi asardan?- Kecha va kunduz
47. Kim kurashsiz, mehnatsiz shodlikni o`g`rilik topilgan mol deydi- Saida Zunnunova
48. Ko`rsatish olmoshi qatnashgan gap-O`xshashi yo`q bu go`zal bo`ston
49. Ko`sa maddoh obrazi – “Shum bola”
50. Bloger,akkaunt so`zlarining ma`nosi?-Bloger-o`z qarashlarini internetdagi ma`lum bir platformada doimiy ravishda e`lon qiladigan kishi
Akkaunt-ijtimoiy tarmoqlardagi foydalanuvchi nomi
51. Bandasiga mehribondir avvali oxir xudo- Mashrab muxammasi
52. Baribiram so`zi-qo`shib yoziladi
53. Boburning qaysi g`azali ritmik. -sintaktik? Topmadim g`azali
54. Gamletga kim zahar bergan- amakisi Klavdiy
55. Gans tosh o`rniga nimani siqqan-pishloq
56. Daraxt tagida kitob o`qib o`tirgan bola- “Choliqushi” Kamron
57. J. Manguberdini suiqasddan kim qutqaradi- devona chol
58. Jahon adabiyotida 20 ga yaqin roman va 150 dan ortiq hikoya yozgan kim- Jek London
59. Zubta so`zining ma’nodoshi-sarxil,asil,sara

60. Qaysi asarda so`zlarning ma’nosi,izohi, she’rlar, ruboiylardan tashkil topgan-Devoni

lug`otit turk
61. Qaysi gapda ega yasama so`z qatnashgan? -O`qituvchi so`zi bor
62. Qaysi maqolda sifat ishtirok etmagan-Maqtanma g`oz maqoli
63. Qishloqni dunyo tanidi.Qanday ma`no ko`chish bor?-Metonimiya
64. Qo`shib yoziladigan so`zlar-kamquvvat, hammabop
65. Mallu Iskandarga nimani nisor qiladi- jonini
66. Manfredni o`zbek tiliga tarjima qilgan-R. Parfi
67. Mashrabning muxammasining boshlanishi- Ne g`urbatlar chektim charxi bebunyod dastingdan
68. Mirtemirning 1-to`plami- “Shu’lalar qo`ynida”
69. Mustaqil vatanni baxt nuri chaysin.. kimniki- Oydin Hojiyeva
70. Nilufar gulini yoqtiradigan, hattoki kiyimlari ham nilufar gul rangi edi- Mehr
71. Nodiraning qaysi g`azalida qofiyadagi so`zlarning barchasi forscha-turkcha so`z bo`lib, o`zbekcha egalik qo`shimchasini olgan- “Eshit”
72. Nodirxo`ja obrazi?-“Ikki eshik orasi”
73. Olmosh ma’no turi-menda-senda, bizda-har o`g`il-qizda
74. Otning gulmixlarini tishi bilan sug`urgan doston qahramoni-Barchin (Alpomish)
75. R. Parfi dostoni-“Adashgan ruh”
76. Saidjalol Saidmurodov qaysi asarni o`zbek tiliga tarjima qilgan-Alfone Dode “So`nggi saboq”
77. Gans tosh o`rnida nimani siqadi? Pishloqni
78. Sodda yasama so`zlar tarkibida imlo xato-Adabiyot olamida eng noyob hislar:insonparvarlik,
shavqatlilik, fidoyilik singdirlgan tuyg`ular.
79. Tom ustida maysalar o`sgan uyimizni sog`indim ona. Kimniki-R. Parfi
80. Tong paytida taralgan badbaxtlik .tutunidek-Mirtemir “Onaginam”
81. To`qbug`aga atalgan asar-Qissasi Rabg`uziy
82. Turkiy tilda 1-yozilgan asar-“Qutadg`u bilig”
83. O`. Hoshimov 1-ocherklar to`plami- “Po`lat chavandoz”-1962
84. O`zbek adabiyotida 1-tarixiy doston- Shayboniynoma
85. Umrining oxirida “Yodgorlik” she’riy to`plamini kim yozgan- Mirtemir
86. O`rin holi uyushgan gap-Uylar, ko`cha, maydonlarda bayram nafasi.
87. Fikr xulosasini bildirish-umuman, xullas
88. Fransiyalik masalchi kim?-Lafonten
89. Xotini xiyonat qilgan Egamberdi va Xo`ja obrazi ?aysi asardan- Dunyoning ishlari
90. H. Olimjon “Yanog`ing uzra hol bo`lsam”- aruz hazaji musammani solim
91. Xeshteg nima-xabarlarni tarqatishda foydalaniladigan yorliq
92. Chet elda kim maqola yozgan-Fitrat .
93. Chexov pesalari- “Chayka”, “Vanya amaki”, “Uch opa-singil”, “Olchazor”
94. “Tanho qayiq” muallifi ?- Erkin A`zam
95. “Men o`lmasam o`z elimdan kechmayman” qaysi asardan?- “Ravshan” dostonidan
96. O`rin holi uyushgan gap?- Uylar,ko`cha,maydonlarda….
97. Birinchi qiyosiy lug`at?- “Devonu lug`atit turk”
98. ”Kitob-tafakkur qanotidir”- Oybek
99. A.Qahhorning dramatic asarlari?- Ayajonlarim,Tobutdan tovush,Og`riq tishlar
100. O`.Umarbekovning vafotidan keyin nashr qilingan asari?- Fotima va Zuhra
101. Navoiy “Xamsa”sining qaysi dostonida Samarqand qurilishi haqida so`z boradi?-Saddi Iskandariy
102. Qaysi asarda marosim,marsiya qo`shiqlari uchraydi? -“Devonu lug`ot at turk”
103. Qaysi shoir pattachi bo`lib ishlagan?- Muqimiy
104. Furqatning tarjimasi?- “Nuh manzar”
105. Ta`did san`ati? -sanash
106. Tadrij san`ati?- ketma ketlik
107. Oxiri men deb tugaydigan?- Navoiy g`azali
108. Qaysi dostonlarda qizlar shart qo`yadi?- Kuntug`mish,Alpomish
109. Dantening “Ilohiy komediya” si tarjimoni? A.Oripov
110. Navoiyning ajdaho deb tugaydigan she`ri janri?- qit`a
111. Bolalik vaqtida Erondan kishi o`g`irlab keluvchi bir turkman qo`lidan 15 tilloga sotib olgan
edi.Gap kim haqida?-.Hasanali
112. Fikrning xulosasini bildiruvchi kirish so`zlar?- umuman,xullas
113. Olmoshning uch xil ma`no turi qatnashgan ?- Menda-senda bizda-har bir o`g`il qizda
114. Sodda yasama so`z tarkibida imlo xato? Shavqatlilik

Do’stlaringiz bilan baham:

Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling

Ochiq darslar ona tili

Ona tili va Adabiyot fan oyligi doirasida Samarqand viloyati Qo’shrabot tumani XTBga qarashli 1-umumiy o’rta ta’lim maktabida .

Adabiyot fanidan ochiq dars. MULLAYEVA MUNOJATXON
Просмотров 18 тыс. Год назад
Farg’ona viloyati Dang’ara tumani 22-umumiy o’rta ta’lim maktabida bo’lib o’tgan ochiq dars.
Ona tili va adabiyot fani o’qituvchilari 15-guruhida ochiq dars bo’lib o’tdi.
Просмотров 6 тыс. Год назад

Joriy yilning 13-oktabr sanasida Toshkent viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy .

�� “Eng yaxshi ochiq dars” �� tanloviga
Просмотров 20 тыс. Год назад

Respublika ta’lim markazi tomonidan eʻlon qilingan “Eng yaxshi ochiq dars” tanloviga “Oʻzbekiston Respublikasida qonun .

Ona tili fanidan”Ochiq Dars”
Просмотров 7 тыс. Год назад

Ona tili va Adabiyot fan oyligi doirasida Samarqand viloyati Qo’shrabot tuman XTBga qarashli 1-umumiy o’rta ta’lim maktabida .

Ona tili fanidan”Ochiq Dars”
Просмотров 2 тыс. Год назад

Ona tili va Adabiyot fan oyligi doirasida Samarqand viloyati Qo’shrabot tumani XTBga qarashli 1-umumiy o’rta ta’lim maktabida .