Kiyim taxlash usullari
173. Винтли конвейерларнинг қ оп қ о ғ и тарновига шарнирлар билан бириктирилиши, ичига ботиб турадиган очиш учун дастаги бўлиши ва конвейернинг зичлигини яхши таъминлаши керак.
Пахта тозалаш ишлаб чиқариши ходимлари учун меҳнатни муҳофаза қилиш Қоидалари (АВ томонидан 16.07.2009 й. 1983-сон билан рўйхатга олинган меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирининг 10.06.2009 й. 29/Б-сон буйруғи билан тасдиқланган)
Мазкур Қ оидалар Ўзбекистон Республикасининг “Ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш тў ғ рисида”ги (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 й., 5-сон, 223-модда) Қонунига мувофи қ пахта тозалаш ишлаб чи қ ариши ходимлари учун ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш тартибини белгилайди.
I. УМУМИЙ Қ ОИДАЛАР
1. Мазкур Қ оидалар мулкчилик шаклидан қ атъи назар, барча турдаги пахта тозалаш ишлаб чи қ ариши билан шу ғ улланувчи юридик шахсларга (бундан кейинги ўринларда корхоналар деб юритилади) тааллу қ лидир.
2. Мазкур Қ оидалар ишлаб чи қ ариш биноларини ва иншоотларини лойи ҳ алаш, қ уриш ва қ айта қ уришда, цехларни техник жи ҳ озлаш ва қ айта жи ҳ озлашда, технологик жараёнлар ҳ амда ускуналардан фойдаланишда ҳ исобга олиниши лозим.
3. Мазкур Қ оидалар Қ урилиш меъёрлари ва қ оидалари, Санитария қ оидалари ва меъёрлари, Давлат стандартларининг тегишли нормаларини, шунингдек ани қ ишлаб чи қ аришда белгиланган тартибда тасди қ ланган бош қ а тармо қ норматив ҳ ужжатлари талаблари бажарилиши шарт эканлигини истисно этмайди.
4. Корхоналарда ме ҳ натни му ҳ офаза қ илишга доир қ онунлар ва бош қ а меъёрий ҳ ужжатларга риоя этилиши устидан давлат назорати бунга махсус ваколат берилган давлат идоралари томонидан, жамоатчилик назорати эса ме ҳ нат жамоалари ва касаба уюшмаси ташкилотлари томонидан сайланадиган ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш бўйича вакиллар томонидан амалга оширилади.
II. ХАВФСИЗЛИК БЎЙИЧА
1-§. Ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш
хизматини ташкил этиш
5. Корхоналарда ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш борасидаги ишларни ташкил қ илиш Ме ҳ нат му ҳ офазаси бўйича ишларни ташкил қ илиш тў ғ рисидаги намунавий низомга (рўйхат ра қ ами 273, 1996 йил 14 август) мувофи қ амалга оширилиши лозим.
6. Ме ҳ нат му ҳ офазаси бўйича ишларни ташкил қ илиш тў ғ рисидаги намунавий низомга мувофи қ корхоналарда ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш бўйича ички назоратнинг асосий турлари қ уйидагилар ҳ исобланади:
ишларга ра ҳ барлик қ илувчи ва бош қ а мансабдор шахсларнинг тезкор назорати;
маъмурий-жамоатчилик назорати (уч бос қ ичли назорат);
бош мутахассислар хизмати томонидан амалга ошириладиган назорат.
Қ уйидагилар назорат қ илиниши лозим:
иш жойларининг а ҳ воли;
ме ҳ нат қ онунчилигига риоя қ илиниши;
ме ҳ натни му ҳ офаза қ илишни бош қ ариш вазифаларини амалга оширишга доир ишларни бажариш;
ишлаб чи қ аришдаги бахтсиз ҳ одисаларнинг ўз ва қ тида, тў ғ ри ўрганиб чи қ илиши;
ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш чора-тадбирларининг бажарилиши;
ме ҳ натни му ҳ офаза қ илишга ажратилган мабла ғ ларнинг тў ғ ри сарфланиши.
7. Корхоналарда қ уйидаги асосий ҳ ужжатлар ишлаб чи қ илади (тасди қ ланади) ва юритилади:
ме ҳ нат шароитлари ва ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш ишларини яхшилаш, санитария-со ғ ломлаштириш чора-тадбирлари бўйича бўлимни ўз ичига олган жамоавий шартнома;
тасди қ ланган ме ҳ нат шароитларини ба ҳ олаш ва иш ўринларини аттестация қ илиш услубига мувофи қ иш ўринларини аттестация қ илиш карталари;
ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш хизматининг чораклик иш режалари;
ишчилар ва му ҳ андис-техник ходимларни ў қ итиш, йўл-йўри қ бериш ва билимларини синовдан ўтказиш дастурлари;
ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш бўйича маъмурий-жамоатчилик назоратини юритиш журнали (уч бос қ ичли назорат);
ишчи ва хизматчилар билан ён ғ инга қ арши йўл-йўри қ бериш ва ён ғ ин-техникавий минимум маш ғ улотларини ўтказиш дастури;
ҳ ар бир касб ва иш турлари бўйича ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш йўри қ номалари.
8. Ўзбекистон Республикасининг “Ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш тў ғ рисида”ги Қ онунининг (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1993 йил, 5-сон, 223-модда) 14-моддасига мувофи қ ходимлар сони 50 нафар ва ундан ошадиган корхоналарда махсус тайёргарликка эга шахслар орасида ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш хизматлари тузилади (лавозим жорий этилади), 50 ва ундан орти қ транспорт воситаларига эга бўлган корхоналарда эса бундан таш қ ари йўл ҳ аракати хавфсизлиги хизматлари тузилади (лавозимлар жорий этилади). Ходимлар сони ва транспорт воситалари ми қ дори камро қ корхоналарда ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш хизматининг вазифаларини бажариш ра ҳ барлардан бирининг зиммасига юклатилади.
9. Ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш хизмати ўз ма қ омига кўра корхонанинг асосий хизматларига тенглаштирилади ва унинг ра ҳ бари ёки бош му ҳ андисига бўйсунади ҳ амда корхонанинг фаолияти тугатилган та қ дирда бекор қ илинади.
10. Ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш хизматининг мутахассислари лавозим йўри қ номасига биноан уларнинг мажбуриятлари жумласига киритилмаган бош қ а ишларни бажаришга жалб қ илиниши мумкин эмас.
11. Корхоналарда ме ҳ нат фаолияти билан бо ғ ли қ равишда содир бўлган бахтсиз ҳ одисалар ва бош қ а жаро ҳ атланишларни текшириш ва ҳ исобини юритиш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камасининг 1997 йил 6 июндаги 286-сонли қарори билан тасди қ ланган Ишлаб чи қ аришдаги бахтсиз ҳ одисаларни ва ходимлар саломатлигининг бош қ а хил зарарланишини текшириш ва ҳ исобга олиш тў ғ рисидаги низомга мувофи қ амалга оширилиши лозим.
2-§. Ходимларга йўл-йўри қ бериш, ў қ итиш
ва уларнинг билимларини текшириш
ишларини ташкил этиш
12. Корхоналарнинг барча ходимлари, шу жумладан ра ҳ барлари ўз касблари ва иш турлари бўйича белгиланган тартибда ў қ ишлари, йўл-йўри қ лар олишлари, билимларини текширувдан ўтказишлари ҳ амда қ айта аттестациядан ўтишлари лозим.
13. Бевосита ишлаб чи қ аришда ишларни ташкиллаштириш ва бажариш билан бо ғ ли қ ишчилар, ра ҳ барлар, му ҳ андис-техник ходимларнинг ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш бўйича билимларини синовдан ўтказиш Ме ҳ нат му ҳ офазаси бўйича ў қ ишларни ташкил қ илиш ва билимларни синаш тў ғ рисидаги намунавий низомга (1996 йил 14 август, рўйхат ра қ ами 272) мувофи қ амалга оширилиши лозим.
14. Корхона маъмурияти барча ишга кираётганлар, шунингдек бош қ а ишга ўтказилаётганлар учун ишларни бажаришнинг хавфсиз усулларини ташкил этишлари, ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш ва бахтсиз ҳ одисаларда жабрланганларга ёрдам кўрсатиш бўйича йўл-йўри қ лар беришлари шарт.
15. Бажариши лозим бўлган иши бўйича касб ва мутахассислигига эга бўлмаган ишчилар иш жойида бирламчи йўл-йўри қ олганларидан сўнг камида дастлабки 6 – 10 та смена давомида цех бўйича фармойиш билан тайинланган тажрибали ишчилар ва му ҳ андис-техник ходимларнинг ра ҳ барлиги остида хавфсиз иш услубларига ў қ итилишлари лозим. Ў қ итиш корхона бош му ҳ андиси томонидан тасди қ ланган дастурлар бўйича ўтказилиши керак.
16. Ишга янги қ абул қ илинган ёки ўз мутахассислиги бўйича бир цехдан бош қ а цехга ўтказилган ишчилар ишга қ ўйилишдан олдин бевосита иш жойида участка устаси ёки бошли ғ идан бехатар иш услублари бўйича йўл-йўри қ олишлари шарт.
17. Ишларни технологик регламент бўйича хавфсиз юритиш йўри қ номалари Ме ҳ нат му ҳ офазаси бўйича йўри қ номаларни ишлаб чи қ иш тў ғ рисидаги низомга (рўйхат ра қ ами 870, 2000 йил 7 январь) (Ўзбекистон Республикаси вазирликлари, давлат қ ўмиталари ва идораларининг меъёрий ҳ ужжатлари ахборотномаси, 2000 й., 1-сон) мувофи қ ишлаб чи қ илади ва ишловчилар ҳ амда иш жойларини шу йўри қ номалар билан таъминлаш корхона ра ҳ барияти зиммасига юклатилади.
3-§. Жамоавий ва якка тартибдаги
ҳ имоя воситаларини қ ўллаш
18. Ишловчиларни зарарли ва хавфли ишлаб чи қ ариш му ҳ ити омилларидан ҳ имоя қ илиш тегишли стандартлар ва меъёрлар талабларига мос жамоавий ва шахсий ҳ имоя воситаларидан фойдаланиш ор қ али таъминланиши лозим.
19. Жамоавий ҳ имоя қ илиш воситалари жумласига қ уйидагилар киради:
ишлаб чи қ ариш хоналари ва иш жойларининг ҳ аво му ҳ итини нормаллаштириш воситалари (шамоллатиш ва ҳ аво тозалаш, иситиш, ҳ аво ҳ ароратини, намлигини бир хил меъёрда са қ лаш ва бош қ алар);
ишлаб чи қ ариш хоналари ва иш жойларининг ёру ғ лигини нормаллаштириш воситалари (ёритиш асбоблари, ёру ғ лик ўринлари, ёру ғ ликдан ҳ имоя қ илиш мосламалари ва бош қ алар);
шов қ ин, тебранма, электр токи уриши, статик ток ва ускуналар юзасининг ю қ ори даражадаги ҳ ароратдан ҳ имоя қ илиш воситалари;
механик ва кимёвий омилларнинг таъсиридан ҳ имоя қ илиш воситалари.
20. Жамоавий ҳ имоя воситалари (вентиляция, аспирация, ерга улаш, ма ҳ аллий сўр ғ ичлар ва бош қ алар) зарарли ва хавфли ишлаб чи қ ариш му ҳ ити омиллари хонадаги барча ишловчиларга таъсир қ илганда қ ўлланиши шарт ва корхонани қ уриш ёки реконструкция қ илиш лойи ҳ аларига киритилиши лозим.
21. Жамоавий ҳ имоя воситалари зарарли ва хавфли омилларни рухсат этилган ми қ доргача камайтириш имконини бермаган ҳ олларда шахсий ҳ имоя воситалари қ ўлланиши лозим. Бундай ҳ олларда шахсий ҳ имоя воситаларисиз кишиларнинг иштироки ва ишлар амалга оширилиши та қ и қ ланади.
22. Ме ҳ нат шароити но қ улай ишларда банд бўлган ходимлар белгиланган нормалар бўйича:
сут (шунга тенг бош қ а ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари);
даволаш-профилактика ози қ -ов қ ати;
газли шўр сув (исси қ цехларда ишловчилар учун);
махсус кийим-бош, махсус пойабзал, бош қ а шахсий ҳ имоя ва гигиена воситалари билан бепул таъминланиши лозим.
23. Шахсий ҳ имоя воситаларидан фойдаланган ҳ олда ишловчилар, уларнинг қ ўлланиши, ҳ имоя хусусиятлари, амал қ илиш муддати тў ғ рисида маълумотларга эга бўлиши ҳ амда улардан фойдаланишга ўргатилиши лозим.
24. Корхона маъмурияти ёки иш берувчи қ уйидагиларни таъминлаши шарт:
амалдаги меъёрлар бўйича мазкур ишлаб чи қ ариш учун талаб қ илинадиган барча шахсий ҳ имоя воситаларининг зарур ми қ дори ва номенклатурасини;
ҳ имоя воситаларини қ ўллаш ва тў ғ ри фойдаланиш устидан доимий назоратни амалга оширишни;
қ ўлланилаётган ҳ имоя воситаларининг самарадорлиги ва созлигини текширишни;
шахсий ҳ имоя воситаларидан хавфли ва за ҳ арли моддалар му ҳ итида фойдаланилганда уларни дегазация ва дезинфекция қ илишни (бир марта қ ўлланиладиган ҳ имоя воситалари бундан мустасно).
25. Ходимлар Пахта тозалаш ва каноп-жут ишлаб чи қ ариш корхоналари ходимлари учун махсус кийим, махсус пойабзал ва бош қ а якка тартибдаги ҳ имояланиш воситаларини бепул беришнинг намунавий меъёрларига (рўйхат ра қ ами 1925, 2009 йил 18 март) (Ўзбекистон Республикаси қ онун ҳ ужжатлари тўплами, 2009 й., 12-сон, 138-модда) мувофи қ якка тартибдаги ҳ имоя воситалари билан таъминланиши лозим.
4-§. Касбий танлов
26. Корхона ўта хавфли шароитда бажариладиган ишлар рўйхатига эга бўлиши лозим. Рўйхатда ани қ технологик жараён, ишлаб чи қ ариш ускунаси, ишлатиладиган хом ашё ва ишларни амалга ошириш хусусиятлари билан бо ғ ли қ хавфлар ҳ исобга олиниши лозим. Рўйхатга хавфли моддалар билан бажариладиган ишлар, баландликда, ифлосланган ҳ аво ва сув му ҳ итида, ю қ ори ҳ арорат ва намлик шароитида бажариладиган ишлар, бу ғ ва сув иситиш қ озонлари, юк кўтариш механизмлари, босим остида ишлайдиган си ғ имлар, электр ускуналарга хизмат кўрсатиш билан бо ғ ли қ ишлар ва амалдаги тармо қ рўйхатларига мувофи қ бош қ а ишлар киритилиши шарт.
27. Ўта хавфли ишларга тегишли касбий маълумотга эга бўлмаган шахсларни қ абул қ илиш ман этилади.
28. Ўта хавфли ишларга хизмат кўрсатиш ишлари билан шу ғ улланиш фа қ ат белгиланган тартибда тасди қ ланган, махсус ў қ итилганлиги тў ғ рисидаги гуво ҳ номаларга эга бўлган шахсларга рухсат этилиши лозим.
29. Корхона мутахассислари, ишлаб чи қ ариш участкаларининг ра ҳ барлари тегишли маълумотга ва иш тажрибасига, ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш талабларига мос даражада ишларни ташкил этиш қ обилиятига эга бўлиши лозим.
30. Корхона ходимлари ишларни хавфсиз юритишга ў қ итилиб, олинган билимлари Ме ҳ нат му ҳ офазаси бўйича ў қ ишларни ташкил қ илиш ва билимларни синаш тў ғ рисидаги намунавий низомга мувофи қ синовдан ўтказилиши ва белгиланган тартибда расмийлаштирилиши лозим.
31. Касбий танловдан сўнг ишга қ абул қ илинган ходимларни касбий ма ҳ орати ю қ ори эканлигига ишонч ҳ осил қ илиш ма қ садида назорат ўрнатиш, зарур бўлганда қ айта йўл-йўри қ дан ўтказиш лозим.
32. Ўн саккиз ёшдан кичик шахсларнинг ме ҳ нати қ ўлланиши та қ и қ ланадиган но қ улай ме ҳ нат шароитлари ишлари рўйхатига (рўйхат ра қ ами 1990, 2009 йил 29 июль) (Ўзбекистон Республикаси қ онун ҳ ужжатлари тўплами, 2009 й., 30-31-сон, 355-модда) мувофи қ ўн саккиз ёшга тўлмаган шахслар зарарли ва но қ улай ме ҳ нат шароити мавжуд ишларга қ абул қ илинмаслиги лозим.
33. Корхона маъмурияти ёки иш берувчи хавфлилик даражаси ю қ ори бўлган ишларни режалаштириш, ташкиллаштириш ва уларга нисбатан белгиланган талабларга мувофи қ ҳ олда амалга ошириш учун тўли қ жавобгар ҳ исобланади.
5-§. Ходимларнинг со ғ ли ғ ини
34. Корхона маъмурияти (ёки иш берувчи) касаба уюшмаси қ ўмитаси ва ваколатли со ғ ли қ ни са қ лаш органлари билан биргаликда ҳ ар йили даврий тиббий кўрикдан ўтиши лозим бўлган ходимларнинг рўйхатини тузиши ҳ амда ходимларнинг кўрикка келишини таъминлаши лозим.
35. Корхоналарда ходимларнинг саломатлигини назорат қ илиш “Ўзбекистон Республикасида ходимларни ишга қ абул қ илишда дастлабки ва даврий тиббий кўрикдан ўтказиш тизимини такомиллаштириш тў ғ рисида”ги буйруқ (рўйхат ра қ ами 937, 2000 йил 23 июнь) (Ўзбекистон Республикаси вазирликлари, давлат қ ўмиталари ва идораларининг меъёрий ҳ ужжатлари ахборотномаси, 2000 й., 12-сон) асосида амалга оширилиши лозим.
36. Тиббий кўрикдан ўтишдан ёки тиббий комиссияларнинг текширувлар натижасида берган тавсияларини бажаришдан бўйин товлаган ходимларни маъмурият ишга қ ўймасликка ҳ а қ лидир.
37. Со ғ ли ғ и ҳ олатига кўра енгилро қ ёки но қ улай ишлаб чи қ ариш омилларининг таъсиридан ҳ оли бўлган ишга ўтказишга му ҳ тож ходимларни иш берувчи, уларнинг розилиги билан, тиббий хулосага мувофи қ ва қ тинча ёки муддатини чекламай, ана шундай ишларга ўтказиши шарт.
38. Тиббий кўриклар корхонанинг тиббий-санитария қ исмлари ва поликлиникалари, улар мавжуд бўлмаган ҳ олда даволаш-профилактика муассасаси томонидан ўтказилиши лозим. Тиббий кўриклар даволаш-со ғ ломлаштириш тадбирлари белгиланган текшириш далолатномаси билан якунланиши лозим.
39. Корхона маъмурияти (ёки иш берувчи) ва касаба уюшмаси қ ўмитаси тиббий кўрик далолатномаси билан танишиб чи қ иши, иш берувчи эса далолатномада кўзда тутилган барча тадбирлар ва кўрсатмаларни бажариши лозим.
40. Даврий тиббий кўриклар ўз ва қ тида, сифатли ўтказилиши ва уларнинг натижаларига кўра тавсиялар бажарилиши учун жавобгарлик корхонанинг маъмурияти зиммасига юкланади.
41. Ходимларни со ғ ли ғ и туфайли уларга рухсат этилмаган ишларда ишлатиш та қ и қ ланади.
6-§. Санитария ва гигиена талаблари
42. Иш ҳ удудида ҳ аводаги зарарли моддаларнинг ми қ дори ГОСТ 12.1.005-2000 ССБТ “Иш зонасидаги ҳ аво. Умумий санитария-гигиена талаблари”га асосан рухсат этилган ми қ дорларидан ошмаслиги лозим.
43. Ишлаб чи қ ариш хоналарида рухсат этилган ҳ арорат, нисбий намлик ва ҳ авонинг ҳ аракатланиш тезлиги иш жойларидаги орти қ ча исси қ лик, бажарилаётган ишнинг о ғ ирлик даражасига кўра, йил мавсуми ҳ исобга олинган ҳ олда белгиланиши керак.
44. Ишлаб чи қ ариш хоналарида шов қ ин ва тебранма даражаси ГОСТ 12.1.003-89 ССБТ “Шов қ ин. Умумий хавфсизлик талаблари”, ГОСТ 12.1.012-90 ССБТ “Тебранма. Умумий хавфсизлик талаблари” талабларида белгиланган ми қ дордан ошмаслиги лозим.
45. Ишлаб чи қ ариш, санитария-маиший хоналарнинг, хом ашё ва тайёр ма ҳ сулотни са қ лаш хоналарининг ёру ғ лиги Қ М Қ 3.01.05-98 “Табиий ва сунъий ёру ғ лик. Лойи ҳ алаштириш меъёрлари” талабларига жавоб бериши лозим. Шунингдек, тоза хоналарда ёритиш асбоблари чанг тўпланишига имконият бермайдиган конструкцияга эга ва синган та қ дирда унинг парчалари сочилиб кетмаслиги учун ёпи қ бўлиши лозим.
46. Электр токининг одамга таъсир этишининг олдини олиш бўйича хавфсизлик талаблари ГОСТ 12.1.019-86 ССБТ “Электр хавфсизлик. Умумий талаблар”га мувофи қ бўлиши лозим.
47. Статик токдан ҳ имоя қ илиш тадбирлари ГОСТ 12.1.18-93 ССБТ “Статик электр. Уч қ ун хавфсизлиги. Умумий талаблар” талабларига мувофи қ амалга оширилиши керак.
48. Ишлаб чи қ ариш, санитария-маиший хоналарни, хом ашё ва тайёр ма ҳ сулотни са қ лаш хоналарини гигиеник жи ҳ атдан тоза са қ лаш ва ходимларнинг шахсий гигиенасига қ ўйиладиган талаблар қ онун ҳ ужжатларида белгиланган қ оидаларга мувофи қ бўлиши лозим.
49. Зарарли ва хавфли ме ҳ нат шароити мавжуд ишлаб чи қ аришларда, шунингдек махсус ҳ ароратли шароитлардаги ёки ифлосланиш билан бо ғ ли қ бўлган ишларда банд бўлган ходимларга давлат бош қ аруви органлари томонидан белгиланган меъёрларда махсус кийим, пойабзал ва бош қ а шахсий ҳ имоя воситалари, ювувчи ва инфекцияни йў қ отувчи воситалар, сут ёки унга тенглаштирилган ма ҳ сулотлар, даволовчи профилактик ов қ ат бепул берилиши керак.
7-§. Корхоналарнинг ишлаб чи қ ариш
бинолари ва хоналарига қ ўйиладиган
50. Корхона ўз ма ҳ сулотининг сифатига салбий таъсир этувчи ишлаб чи қ аришлардан етарлича узо қ бўлган масофада жойлашган бўлиши лозим.
51. Корхоналарнинг биноларини қ уриш, қ айта қ уриш ва таъмирлаш ишлари Қ М Қ 3.01.02-00 ” Қ урилишда хавфсизлик техникаси” қ оидаларига риоя этилган ҳ олда амалга оширилиши лозим.
52. Атмосфера ё ғ инларини чи қ ариб юбориш учун мўлжалланган о қ ава сув тарновлари тасди қ ланган жадвалга мувофи қ мунтазам равишда тозаланиши ва таъмирланиши лозим.
53. Йўллар, ўтиш йўллари ва бинолар, қ урилмалар ҳ амда иншоотлар орасидаги ҳ удудлардан материалларни са қ лаш учун фойдаланиш, уларга ускуналар ёки ишлаб чи қ ариш чи қ индиларини тахлаб қ ўйиш ман этилади.
54. Корхона ҳ удудида чекишга фа қ ат махсус ажратилган, “Саноат корхоналарида ён ғ ин хавфсизлиги бўйича намунавий қ оидалар” ШМ Қ 2.01.02-04 га мувофи қ жи ҳ озланган жойларда рухсат этилади.
55. Ишлаб чи қ аришда ишлаб чи қ ариш хоналари ва омборхоналар автоматик ён ғ инни ўчириш воситалари ва автоматик ён ғ индан хабар берувчи сигнализация билан жи ҳ озланган бўлиши лозим.
56. Корхона маъмурияти бинолар ва иншоотларни са қ лаш, уларни эксплуатация қ илиш ва таъмирлаш устидан назоратни амалга ошириши шарт.
57. Ишлаб чи қ ариш хоналарида ҳ аво о қ имини бош қ арувчи ускуналар ва ҳ арорат, намлик ва фильтрларда босим ўзгаришини ўлчаш мосламалари билан жи ҳ озланган самарали ҳ аво о қ имини олиш ва ҳ аво тортиш вентиляция тизими мавжуд бўлиши лозим.
8-§. Маиший ва қ ўшимча хоналарга,
уларнинг сони, ҳ олати ва жойлашувига
қ ўйиладиган талаблар
58. Ҳ ар бир корхонада Қ М Қ 2.09.12-98 “Корхоналарнинг маъмурий ва маиший хоналари” қ оидалари талаблари ва мазкур Қ оидаларга мувофи қ санитария-маиший ва қ ўшимча хоналар қ урилиши лозим.
59. Маиший ва қ ўшимча биноларни лойи ҳ алаш ҳ амда қ уриш уларни ишлаб чи қ ариш объектлари билан бир пайтда ишга тушириш зарурлигини ҳ исобга олган ҳ олда амалга оширилиши лозим.
60. Маиший хоналар имкон қ адар иш жойларига я қ ин жойлаштирилиши зарур.
61. Махсус кийим-кечак ва баданнинг катта даражада ифлосланишини юзага келтирадиган му ҳ итдаги участкаларда ишловчи ходимлар учун махсус маиший хоналар жи ҳ озланиши лозим.
62. Уй ва иш кийимлари са қ ланадиган гардероблар, ҳ ожатхоналар, ювиниш ва чўмилиш хоналари эркаклар ва аёллар учун ало ҳ ида бўлиши лозим.
63. Кийим алмаштириш хоналари, душхоналарнинг ўлчамлари, душ сеткалари, оё қ ванналари, бет- қ ўл ювгичлари, истеъмол сув таъминоти қ урилмалари, ҳ ожатхоналар ва шу кабилар қ урилмаларнинг сони, кўпчиликни ташкил этадиган сменада ишловчиларнинг сони ҳ исобга олинган ҳ олда белгиланиши лозим.
64. Душхоналар ва ҳ ожатхоналардаги тарновлар, каналлар, траплар, писсуарлар ва унитазлар мунтазам равишда тозаланиши, ювилиши ва дезинфекция қ илиниши лозим. Ҳ ожатхоналарнинг поллари қ уру қ ҳ олда са қ ланиши лозим.
65. Ҳ ар бир ювиниш жи ҳ ози исси қ ва сову қ сув келадиган қ увурларга уланган бўлиши лозим.
66. Ювиниш хоналарида электр қ уритгичлар, кўзгу, кийим илгичлар, сую қ совун учун идишлар ва қ атти қ совун солгичлар, шунингдек энг кўп сонли сменада 40 кишига битта қ урилма ҳ исобидан келиб чи ққ ан ҳ олда қ ўлни хлорли эритмада ювиш мосламаси кўзда тутилиши лозим.
67. Махсус кийимни ювиш учун корхоналарда кир ювиш хоналари бўлиши лозим.
68. Ов қ атланиш пунктлари умумий ов қ атланиш корхоналари учун белгиланган санитария қ оидалари талабларига жавоб бериши лозим.
9-§. Сув таъминоти ва канализацияга
қ ўйиладиган талаблар
69. Сув билан таъминлаш ва канализация тизими Қ М Қ 2.04.01-98 “Биноларнинг ички сув қ увури ва канализацияси” талабига мос келиши керак.
70. Корхонани хўжалик-ичимлик сувга бўлган э ҳ тиёжини таъминлаш учун сув билан таъминлаш манбалари O“ZDST 950:2000 “Ичимлик суви” талабига мувофи қ бўлиши лозим.
71. Корхонанинг ишлаб чи қ ариш о қ ава сувлари, таш қ и канализацияга етиб келгунча зарарли моддалардан тозаланиши керак.
72. Тозалангандан сўнг сувда зарарли моддаларнинг таркиби саноат корхоналарини лойи ҳ алаштириш санитар нормалари ўрнатган, чегараланган рухсат этилган концентрациясидан ошиб кетмаслиги керак.
73. Агар ичимлик сувининг сифати хавфсизликни таъминлай олмаса, махсус хона ажратилиб, унда қ айнатиб совутилган сув ёки исси қ чой тар қ атилади.
74. Ичимлик суви са қ ланадиган идишлар зангламайдиган ва енгил тозаланадиган ва дезинфекцияланувчи материаллардан, коп қ о ғ и зичлаб беркитиладиган қ илиб ясалади.
75. Ичишга тар қ атиладиган сувнинг ҳ арорати 20°С дан кўп ва 8°С дан кам бўлмаган ҳ олда бўлиши ва қ айнатилган сув ҳ ар сменада камида бир марта янгиланиб турилиши керак.
76. О қ ава сувларни ҳ осил қ илиш ва сув ҳ авзаларига тушириш Қ М Қ 2.04-01-98 “О қ ава. Лойи ҳ алаштириш меъёрлари” ва Қ М Қ 2.04-03-97 “О қ ава. Таш қ и тизимлар ва иншоотлар” талабларига мувофи қ бўлиши лозим.
77. Бутун таш қ и о қ ава тизими ёпи қ бўлиши лозим. Ё ғ ингарчилик (ём ғ ир) сувлари ва ювиш учун хизмат қ иладиган сувлар учун мўлжалланган очи қ майдончаларда новлар (лотоклар) ўрнатилиши керак.
78. Цехлар ичидаги ифлосланган ишлаб чи қ ариш о қ ава сувлари учун о қ ава ёпи қ бўлиши лозим.
79. Сую қ ҳ олдаги ишлаб чи қ ариш чи қ индиларининг о қ иб тушиш тизимлари сую қ лик ор қ а томонга о қ иб тушишини бартараф этиш учун мослаштирилган бўлиши лозим. Ушбу чи қ индилар ўтадиган жойлар тегишли вентиляция билан жи ҳ озланиши лозим.
80. Ўзига хос ифлосланишлардан тозалаб бўлмайдиган о қ ава сувлар махсус ажратилган жойларга о қ изилиши керак.
81. Корхона ишлаб чи қ ариш ва маиший о қ ава сувларнинг тозаланиш самарадорлиги юзасидан мунтазам лаборатория назоратини таъминлаши шарт.
10-§. Иш жойларини ва хоналарни
ёритишга қ ўйиладиган талаблар
82. Корхона майдонида, ишлаб чи қ ариш ва ёрдамчи бинолар ва хоналарда табиий ва сунъий ёритишлар Қ М Қ 2.01.05-98 “Табиий ва сунъий ёритиш” талабларига мувофи қ бўлиши керак.
83. Ёритиш ускуналарини ўрнатишда қ андилларнинг турлари, лампаларнинг қ уввати ва уларнинг жойлашиши тасди қ ланган лойи ҳ ага мос бўлиши керак. Монтаж пайтида ва ундан сўнг ҳ ар қ андай ўзгариш ва қ ўшимчалар амалдаги меъёрларга жавоб бериши ва лойи ҳ ага тегишли ўзгартириш киритилган ҳ олда амалга оширилиши керак.
84. Бир текис та қ симланган умумий ёру ғ лик қ андиллари машиналар гуру ҳ и орасидаги йўлакларда, полдан 4,5 – 6 метр баландликда, локаллашган умумий ёру ғ лик қ андиллари эса иш камералари тарафидан шнекларни бош қ ариш баландлигида ва оператор тарафидаги майдончадан 2 – 2,5 метр баландликда жойлаштирилиши лозим.
85. Ишлаб чи қ ариш цехларидаги, хом ашё омборлари ва юк тушириш-ортиш майдонларидаги технологик ускуналар қ ўшимча равишда кўчма ёритиш мосламалари билан таъминланган бўлиши керак.
86. Ишлаб чи қ ариш лабораториясида ёритишнинг комбинациялашган (умумий ва ма ҳ аллий) системасини ёки локаллашган системасини қ ўллаш керак.
87. Ишлаб чи қ ариш ва ёрдамчи хоналардан одамларни эвакуация қ илишга мўлжалланган авария ёру ғ лиги тегишли Қ М Қ талабларига биноан бажарилиши керак.
88. Авария ёру ғ лиги қ андиллари, иш ёру ғ лиги тармо ғ идан ало ҳ ида муста қ ил тармо ққ а уланиши керак.
89. Таш қ и ёритиш системаси, ички ёритиш системасидан қ атъи назар, муста қ ил бош қ ариш пультига эга бўлиши керак.
90. Корхоналар асосий ишлаб чи қ ариш цехларида, лабораторияларида, тарозихоналарида асосан люминесцент лампалар қ ўйилиши керак. Бунда асосий технологик цехларда о қ ранг берувчи (ЛБ) лампалар, лаборатория ва тарозихоналарда ЛДЦ-1 ва ЛД туридаги лампалар ишлатилиши керак.
91. Енгил алангаланувчи ва ёнувчан сую қ ликлар омборида ҳ амда аккумуляторларни зарядлаш хоналарида фа қ ат портлашдан ҳ имояланган қ андиллар ишлатилиши лозим.
92. Қ андилларни, ойналарни, фонарларнинг мунтазам равишда ҳ ар ойда бир марта ювувчи моддалар билан тозалаб турилиши ҳ амда куйган лампаларни алмаштириш хавфсизликни таъминловчи ускуна ва мосламалар ёрдамида амалга оширилиши лозим.
93. Қ андилларни ўрнатиш ва тозалаш, лампаларни алмаштириш ҳ амда электр тармо қ ларини созлаш ишлари электр токи ўчириб қ ўйилган ҳ олда ва бу ишларни бажаришга рухсати бор шахс томонидан бажарилиши керак.
94. Ёритиш ускуналарини тў ғ ри ишлатиш ва техник ҳ олатини назорат қ илиш корхона бўйича буйру қ билан тайинланган ва техник тайёргарлиги етарли бўлган шахсга топширилади.
III. ИШЛАБ ЧИ Қ АРИШ
Қ ЎЙИЛАДИГАН ТАЛАБЛАР
1-§. Материаллар омборларига ва юк
қ ўйиладиган талаблар
95. Корхона ҳ удудига келадиган материаллар ва ускуналар учун шу ма қ садга ажратилган ва тайёрланган махсус омборлар ҳ амда юк ортиш-тушириш майдончалари бўлиши ва уларнинг тузилиши ва жойлашиши “Умумий ма қ садлар учун омбор бинолари ва иншоотлари” Қ М Қ талабларига мос бўлиши керак.
96. Омборларда материалларни тахлаш усуллари ёритилган ме ҳ нат му ҳ офазаси ва ён ғ ин профилактикаси бўйича йўри қ нома кўринарли жойга осиб қ ўйилади. Бу йўри қ номада ушбу омборда қ андай материаллар, қ анча ми қ дорда, қ андай идишда са қ ланиши мумкинлиги кўрсатилиши керак. Кўринарли жойларга юкларни жойлаш ва ортиш схемаси осиб қ ўйилиши лозим.
97. Корхоналардаги юк ортиш-тушириш эстакадалари, майдончалари, платформаларининг поллари вагон поли ёки автомобиль кузови текислиги билан баробар бўлиши керак.
98. Юк ортиш майдончаси периметри бўйича (бундан юк ташиш транспорти йўли мустасно) баландлиги 30 см.ли муста ҳ кам ҳ имояловчи тўси қ билан тўсилиши лозим.
99. Юк ортиш-тушириш майдончалари ва эстакадалари текисланган ва асфальтланган бўлиши керак. Унинг сат ҳ и сув тўпланмайдиган бўлиши ва қ иш ва қ тида мунтазам равишда қ ор ва муздан тозалаб турилиши керак.
100. Босим остида бўлган баллонлар са қ ланадиган омборлар, “Саноатконтехназорат” давлат инспекцияси томонидан тасди қ ланган “Босим остида ишловчи идишларни хавфсиз ишлатиш ва са қ лаш қ оидалари” талабларига мос бўлиши керак.
101. Си қ илган газ, шу жумладан, кислород махсус шамоллатиладиган, очи қ аланга манбаларидан ва пайвандлаш жойларидан ҳ имояланган, биринчи қ аватда жойлашган ва корхона ҳ удудига ало ҳ ида чи қ иладиган хонага жойлаштирилиши лозим.
102. Кальций карбиди захираси қ уру қ , яхши шамоллатиладиган, ёнмайдиган ва таш қ аридан ёритиладиган хоналарда са қ ланиши керак.
103. Кальций карбидини ертўлаларда са қ лаш та қ и қ ланади.
104. Битта омборда кальций карбиди билан бирга, си қ илган газ тўлдирилган баллонлар ҳ амда кислородли баллонлар ва ёнувчи газлар са қ ланиши та қ и қ ланади.
105. Кислота ало ҳ ида хонада са қ ланиши керак. У хонада фа қ ат дистилланган сув бўлиши мумкин.
2-§. Юкларни кўтариш ва ташишда
106. Қ ўлда кўтариш ва ташишда белгиланган меъёрлардан орти қ юкларни кўтариш ва ташиш ишлари механизациялаштирилиши керак.
107. Барча механизм ва юк кўтариш ускуналари “Саноатконтехназорат” давлат инспекцияси томонидан тасди қ ланган “Юк кўтариш кранларини хавфсиз ишлатиш Қ оидалари”га мос бўлиши керак.
108. Юкни илувчилар иши шу ишларни хавфсиз бажариш йўри қ номасига биноан бажарилиши керак.
109. Пахта тойлари, бо ғ лам ва шу каби нарсаларни электротельфер билан кўтаришда илгакни кўтариш чегаралагичи бўлиши керак.
110. Электротельфер илгагидан тойлар тушиб кетишининг олдини олиш учун ҳ имоя қ урилмалари билан таъминланган бўлиши керак.
111. Юкларни кўтариш ва ташиш ва қ тида тугун ва сиртмо қ ларни тў ғ рилаш ва сирпаниб кетган ар қ онни тў ғ рилаш та қ и қ ланади. Юкни одамлар устидан кўтариб ўтиш та қ и қ ланади.
112. Юк кўтариш-ташиш ускуналарининг техник ҳ олати ва тў ғ ри ишлатилиши устидан назорат буйру қ билан тайинланган, махсус ў қ итилган, аттестациядан ўтган му ҳ андис-техник ходимга топширилиши лозим.
113. Юк кўтариш ускунасига кўтариши мумкин бўлган юкнинг о ғ ирлик чегараси, ўтказилган синовнинг ва қ ти ва келгуси синов ва қ ти ёзиб қ ўйилиши керак.
114. Транспорт воситалари ўлчамлари ва конструкцияси, ташиладиган юкнинг ўлчамига мос бўлиши керак.
3-§. Ён ғ ин ва портлаш
115. Ишлаб чи қ аришда ўрганилмаган ён ғ ин ва портлаш хавфи ва токсик хусусиятларга эга бўлган моддалар ва материалларни ишлаб чи қ ариш жараёнида қ ўллаш та қ и қ ланади.
116. Технологик объектларнинг портлаш хавфлилиги ҳ олати юзасидан белгиланган тартибда назорат ўрнатилиши лозим.
117. Технологик жараёнлар жойлаштирилган бинолар ва хоналарнинг портлаш жи ҳ атидан хавфлилик тоифалари лойи ҳ а ташкилоти томонидан ТЛТМ 24-86 “Технологик лойи ҳ алаштириш тармо қ меъёрлари”га мувофи қ ҳ ар бир ҳ олат учун ало ҳ ида ани қ ланиши керак.
118. Технологик жараёнларни амалга оширишда ён ғ инлар, портлашлар, авариялар, за ҳ арланишлар содир бўлиши ҳ амда атроф-му ҳ ит ишлаб чи қ ариш чи қ индилари (о қ ава сувлари, вентиляция чи қ индилари ва шу каби) билан ифлосланиш э ҳ тимолини истисно этадиган шароитлар таъминланиши лозим.
119. Барча ишлаб чи қ ариш цехлари, хом ашё ва тайёр ма ҳ сулот омборхоналари, маъмурий ва бош қ а ёрдамчи бинолар ҳ амда иншоотлар дастлабки ён ғ инни ўчириш воситалари билан таъминланган бўлиши шарт.
120. Вентиляция тизими ён ғ индан дарак берувчи сигнализация билан бирлаштирилган бўлиши лозим.
4-§. Шов қ ин ва титрашга
қ ўйиладиган талаблар
121. Шов қ ин даражаси иш жойларида, хоналарда ва корхона ҳ удудида ГОСТ 12.1.003-83, титраш даражаси эса ГОСТ 12.1.012-90 талабларига мувофи қ бўлиши керак.
122. Иш жойларида шов қ ин ва титраш даражасини мунтазам назорат қ илиб туриш керак. Агарда у белгиланган меъёрлардан ю қ ори бўлган ҳ олларда уни пасайтириш учун қ уйидаги тадбирлар қ ўлланиши лозим:
деталларнинг зарбали ҳ аракатларини зарбасиз ҳ аракатларга, илгарилама- қ айтма ҳ аракатларни айланма ҳ аракатларга ўзгартириш;
шов қ ин чи қ арувчи агрегат ёки унинг айрим қ исмларига шов қ инни тўсувчи қ оби қ лар ўрнатиш;
агрегатдан чи қ аётган аэродинамик шов қ инларга қ арши самарали товуш сўндиргичлар қ ўллаш;
шов қ инли ускуналарни (вентилятор, компрессор) тўсилган хоналарда ёки цехдан таш қ арида жойлаштириш;
титрашни камайтириш учун, унинг манбаларини (электр двигателлар, вентиляторлар ва шунга ўхшашлар) муста қ ил полдан ва бинонинг бош қ а конструкцияларидан изоляцияланган пойдеворларда ёки махсус ҳ исоблаб чи қ илган амортизаторларга ўрнатилиши керак. Бу агрегатларни бино конструкцияларига қ атти қ ма ҳ камлаб қ ўйиш та қ и қ ланади;
ишчилар дам олиши учун шов қ индан изоляцияланган хоналар ташкил қ илиш;
ишчиларни эшитиш аъзоларини шахсий ҳ имоя воситалари билан таъминлаш.
123. Асбоблар, механизм ва ускуналарда ишлаётган ишчиларнинг қ ўлига берилаётган титраш ҳ амда иш жойларидаги умумий технологик титраш давлат стандартлари ва санитария меъёрларида белгиланган меъёрдан ю қ ори бўлмаслиги керак.
124. Ишлаб чи қ ариш хоналарида шов қ инни техник воситалар билан бартараф этишнинг иложи бўлмаса, шахсий ҳ имояланиш воситаларидан фойдаланиш керак.
5-§. Ишлаб чи қ ариш ускуналари автоматик
ўчишини таъминловчи назорат ва технологик
жараёнларни бош қ ариш тизимлари
125. Портлаш жи ҳ атидан хавфли технологик жараёнлар учун технологик ускуналарда аварияга қ арши ҳ имоя тизимлари назарда тутилади.
126. Аварияга қ арши ҳ имоя тизимлари технологик жараённи бош қ аришнинг умумий тизимига уланган ҳ олда бўлиши лозим.
127. Аварияларнинг олдини олиш ма қ садида технологик тизимларда аварияга қ арши қ урилмаларни, жумладан, қ улфлаш, клапанлар, ажратувчи ва бош қ а ўчирувчи ҳ амда босим қ иймати ошиб кетишига қ арши са қ ловчи қ урилмаларни қ ўллаш тавсия қ илинади.
128. Технологик жараённи олиб бориш хавфсизлиги ани қ бир параметрлар ( ҳ арорат, босим ва бош қ алар) билан белгиланадиган барча аппаратларда сигнал берувчи, ростловчи, ўзиёзар, кўрсатувчи ва бош қ а асбоблар ўрнатилган бўлиши лозим.
129. Ме ҳ нат шароитлари хавфсизлигини таъминлаш ва технологик жараённинг параметрларини назорат қ илиш учун ишлаб чи қ аришлар назорат-ўлчов асбоблари, авария, ого ҳ лантирув ва технологик сигнализациялар билан таъминланган бўлиши лозим.
130. Корхона ва цех ра ҳ барияти қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ зарарли иш шароитларини бартараф этиш, бахтсиз ҳ одисаларнинг олдини олиш ва иш жойларининг тегишли санитария-гигиена талабларига мос ҳ олда са қ ланишини таъминлаш бўйича зарурий чораларни кўриши шарт.
6-§. Пахтани ташишда
131. Автомашина ёки тракторларда ҳ амда механизмлар ёрдамида бажариладиган ортиш-тушириш ишларида ишлашга қ уйидаги шахсларга рухсат берилади:
18 ёшга тўлганлар;
ушбу касбда ишлашга ҳ у қ у қ и борлиги ҳ а қ ида гуво ҳ номаси бор шахслар;
техника ва ён ғ ин хавфсизлиги бўйича йўри қ нома олган ва имти ҳ он топширган шахслар;
тиббий кўрикдан ўтганлар.
132. Автомобиллар ва тракторларнинг газ чи қ ариш қ увурлари созланган уч қ ун ўчиргич билан таъминланган бўлиши керак.
133. Пахта хом ашёсини ташишда тракторга тўрттадан орти қ тиркама улаш та қ и қ ланади.
134. Пахта тайёрлаш пунктларида трактор ва автомобилларнинг тезлиги 10 км/с дан, бурилишларда эса – 5 км/с дан ошмаслиги керак.
135. Тиркама аравани ор қ ага юргазишда унинг бурилиб кетмаслиги чорасини кўриш керак. Ор қ ага юргазиш учун я қ инида турган одамларни ого ҳ лантириш ва товуш сигнали бериш керак.
136. Пахта автомашина, трактор ва тиркамаларда ташилганда, улар бортларидан пахта ошиб кетмаслиги ва брезент ёки қ алин мато билан ёпилиши ва бортнинг ҳ амма томонидан 10 – 15 см пастга тушиб туриши керак. Устига тўшалган брезент ёки мато ар қ он билан бо ғ лаб қ ўйилади.
137. Автомобиль, трактор ва тиркамалар бортларида одамларни ташиш та қ и қ ланади.
138. Автотранспорт воситаларининг бортлари устига брезентларни тортиш ёки тушириш учун чи ққ анда ю қ ори учига илгак илинган тиркама нарвонлардан ёки кузовларда мавжуд бўлган вертикал нарвонлардан фойдаланилади. Автомобиль кузови устида пахтани зичловчилар ҳ имоя камарлари ва узунлиги 2,6 м бўлган, қ арама- қ арши бортларга бо ғ ланган ар қ онлар билан таъминланишлари керак.
139. Автотранспорт бортида пахта бор ва қ тда уч қ ун чи қ арувчи асбоб-анжомлардан фойдаланган ҳ олда созлаш ишларини олиб бориш та қ и қ ланади.
7-§. Пахтани ғ арамларга ва омборларга
жойлашда хавфсизлик талаблари
140. Механизмлар ёрдамида пахтани ғ арамларга жойлашда уларнинг баландлиги 8 м дан ошмаслиги керак.
141. Пахта ғ арам майдонига қ абул қ илувчи-узатувчи ва тасмали транспортёр ёрдамида узатиб берилади.
142. Механизация воситаларини ишга туширишдан олдин машина ёнидаги ва ғ арам устидаги одамларни овоз билан ого ҳ лантириш керак.
143. Ғ арам майдонига бирваракайига иккита транспортёр ўрнатилади, уларнинг ҳ ар бири ғ арамнинг узунлиги бўйича ярмига пахта узатиши лозим.
144. Сутканинг қ орон ғ и ва қ тларида ғ арам майдонлари махсус мачталарга ўрнатилган прожекторлардан ёритилиши керак.
145. Баландлиги 5 м дан орти қ бўлган ғ арамларга кўтарилишда сурилувчи нарвонлардан фойдаланиш керак. Бу нарвонларда ишлашга махсус ў қ итилган, унинг тузилишини яхши биладиган, унда хавфсиз ишлаш усулларини биладиган шахсларга рухсат берилади. Баландлиги 5 м гача бўлган ғ арамлардан тушиш ва чи қ иш тиркама нарвонлар ёрдамида амалга оширилиши мумкин.
146. Пахта ғ арамларида туннел қ азишни ғ арам ўрнаша бошлагандан сўнг 10 – 12 кун ўтказиб бажарилади ва бунга албатта наряд-рухсат олиши шарт.
147. Туннел қ азиш ишини қ ўлда бажаришда бу ишни камида икки киши бажаради, улардан биттаси ғ арамнинг таш қ арисида туриши лозим.
8-§. Ғ арамлардан пахтани титиб
олишда хавфсизлик талаблари
148. Ғ арамдан пахтани титиб олувчи машина ишини таш қ аридан туриб бош қ ариш пульти ор қ али амалга оширилади. У машина ў қ идан чапга ёки ўнгга камида 5 м ва ғ арамдан камида 10 м масофада бўлиши керак.
149. Пахтани ғ арамдан титиб олувчи машина тишларининг учи (фреза қ ози қ лари) рангли металлдан ёки пластмасса бўлиши керак.
150. Пахтаси титиб олинаётган ғ арам атрофи 2 м масофада ар қ он билан ўраб қ ўйилади ва “Хавфли майдон” деб ёзилган ого ҳ лантирувчи белги қ ўйилади.
151. Машина ҳ аракатланаётган ва қ тда кабелни суришга ишчида албатта диэлектрик қ ўл қ оп бўлган та қ дирдагина рухсат берилади.
152. Пахтани ғ арамдан биринчи марта олишда 15 – 20° нишабликда олиш керак.
153. Машинада иш ва қ тида пайдо бўлган носозликни бартараф қ илиш учун уни ғ арамдан камида 5 м узо қ ликка олиб бориш, стрелкасини пастки ҳ олатига тушириб, электр манбаидан узиб қ ўйиш керак.
9-§. Пахтани ғ арамдан ва ёпи қ омборлардан
қ ўлда олишда хавфсизлик талаблари
154. Пахтани ғ арамлардан ва ёпи қ омборлардан қ ўлда олишга фав қ улодда ҳ олларда, машиналар бузилиб қ олганда рухсат этилади.
155. Пахтани ғ арамнинг устида туриб пастга ташлаётган ишчилар ҳ имояловчи мосламалардан фойдаланишлари керак.
156. Ғ арамдан пахтани олиш унда тик деворлар ҳ осил қ илиш ва катта пахта бўлакларини ерга ёки транспортёр тасмасига ташлаш та қ и қ ланади.
157. Ғ арамнинг пастки қ исми икки метр масофада ар қ он ёки сим билан ўраб қ ўйилади ва “Хавфли майдон” деб ёзилган ого ҳ лантирувчи белги осиб қ ўйилади.
IV. ИШЛАБ ЧИ Қ АРИШ
УСКУНАЛАРИГА Қ ЎЙИЛАДИГАН
1-§. Ишлаб чи қ ариш ускуналарига
қ ўйиладиган умумий талаблар
158. Барча қ ўз ғ алмас ускуналар, агрегат ва дастго ҳ лар ишлаб чи қ арган завод кўрсатмасига биноан муста ҳ кам асосларга ва пойдеворларга ўрнатилиши лозим.
159. Барча айланувчи ва ҳ аракатланувчи қ исмлар (валларнинг чи қ иб турган учлари, ҳ аракат узатувчи тасмалар ва бош қ алар) тўсилган бўлиши керак.
160. Тўси қ лар муста ҳ кам, енгил, ишончли равишда ма ҳ камланган бўлиши ва қ исиб қ олувчи тир қ ишлари, кесиб олувчи ва ўткир бурчаклари бўлмаслиги керак.
161. О ғ ирлиги 5 кг дан орти қ бўлган тўси қ лар ушлаш учун қ улай дастакларга эга бўлиши керак.
162. Ўзидан чангли ҳ аво чи қ арувчи ишлаб чи қ ариш ускуналари зичлаб беркитилиши ва чанг ҳ авони сўриш мосламалари билан таъминланган бўлиши керак.
163. Янги ўрнатилган ёки капитал созлашдан чи ққ ан ускуналарни хавфсизлик техникаси му ҳ андиси иштирокида далолатнома тузилгандан кейин ишлатишга рухсат берилиши лозим.
164. Машинани созлаш, тозалаш, мойлаш ва камчиликларини бартараф қ илиш билан бо ғ ли қ бўлган барча ишларни бажариш электр таъминотидан узиб қ ўйилган, бутунлай ҳ аракатдан тўхтаган ва ого ҳ лантирувчи белги осиб қ ўйилган ҳ олатда бажарилиши лозим. Машинани юргазиш белгини осиб қ ўйган шахс томонидан амалга оширилиши керак.
165. Тўси қ ларнинг ва ҳ имояловчи мосламаларнинг ҳ амда асбобларнинг созлиги цех (бўлинма) ра ҳ барияти томонидан мунтазам текшириб турилиши керак.
166. Монтаж ва демонтаж ва қ тида қ ўлланадиган тагликлар ва кўтариш механизмлари иш бошлашдан аввал синаб кўрилиши керак.
167. Ишлаб турган корхоналарда монтаж ва демонтаж ишларини олиб боришда очи қ аланга ҳ амда уч қ ун чи қ арувчи турли механизм ва мосламалардан фойдаланиш та қ и қ ланади.
168. Мойланган артиш материалларини (латталар) фа қ ат металл яшикларда са қ лаш ва ишлатилганларини ё қ иб юбориш ёки завод ён ғ ин хавфсизлиги белгилаган жойга ташлаш лозим.
2-§. Электр ускуналарни ишлатиш
ва қ тида электр хавфсизлиги талаблари
169. Электр қ урилмаларини ва тармо қ ларини монтаж қ илиш ва ишлатиш ва қ тида “Истеъмолчиларнинг электр қ урилмаларидан техник фойдаланиш қоидалари ” (ИЭ Қ ТЭ Қ ) (рўйхат ра қ ами 1383, 2004 йил 9 июль) (Ўзбекистон Республикаси қ онун ҳ ужжатлари тўплами, 2004 й., 27-сон, 317-модда) ва “Истеъмолчиларнинг электр қ урилмаларидан фойдаланишда техника хавфсизлиги қ оидалари” (ИЭ Қ Э Қ ХТ Қ ) (рўйхат ра қ ами 1400, 2004 йил 20 август) талабларига риоя қ илиш керак.
170. Ҳ ар бир корхонада маъмурият буйру ғ и билан тегишли му ҳ андис-техник ходимлардан корхона электр хўжалигининг умумий ҳ олати учун жавобгар шахс тайинланиши ва ундан ИЭ Қ Э Қ ХТ Қ ва мазкур Қ оидаларнинг бажарилишини таъминлаш талаб этилиши лозим.
171. Шахснинг билими текширилиб, электр хавфсизлиги бўйича кучланиши 1000 V гача бўлган электр ускуналарга IV гуру ҳ , электр хавфсизлиги бўйича кучланиши 1000 V ва ундан ю қ ори бўлган ускуналар бўйича V гуру ҳ берилгандан кейин жавобгар шахсни тайинлаш ҳ а қ идаги буйру қ чи қ арилади. Корхонада бош энергетик лавозими бўлса, электр хўжалиги бўйича жавобгарлик унга юкланади.
3-§. Винтли конвейерлар (шнеклар) ва
элеваторларга қ ўйиладиган талаблар
172. Конвейерлар жойлаштирилган ер ости каналлари олинадиган металл қ оп қ о қ лар билан ёпилиши керак.
173. Винтли конвейерларнинг қ оп қ о ғ и тарновига шарнирлар билан бириктирилиши, ичига ботиб турадиган очиш учун дастаги бўлиши ва конвейернинг зичлигини яхши таъминлаши керак.
174. Қ оп қ о қ лар конвейер электр двигатели билан блокировка қ илинган бўлиши ва очилган пайтида 100 – 110° да яхши ўрнашиши ва қ айта ёпилиб қ олиш э ҳ тимоли бўлмаслиги керак.
175. Винтли конвейер ер устидан ўтган ҳ олларда унинг устидан ўтиш учун кўприкча ясалиши ва ўтиш майдончаси юзаси сирпаниб кетмаслик учун ғ адир-будур бўлиши лозим.
176. Агар винтли конвейер 2 метр ва ундан баланддан ўтса, унинг бутун узунлиги бўйича эни 0,7 метрли иш майдончаси қ илиниши ва баландлиги 0,9 метрли тўси қ билан таъминланиши, полининг атрофи баландлиги 0,1 метр тўси қ билан ва унга чи қ иш учун тўси қ ли нарвон билан таъминланиши керак.
177. Конвейер ҳ ар бир жин ва линтер қ аршисидаги лоток остидан чигитларни ажратиб олиш учун яхши ма ҳ камланган панжара билан таъминланиши керак.
178. Шнекни созлаш ёки унинг тарновини тозалаш ишлари, конвейер тўла тўхтатилган ва тасодифий юриб кетишининг олдини олувчи блокировка соз бўлгандагина амалга оширилиши лозим.
179. Ҳ аракатланувчи қ исмлари тўсилмаган, ўчиргич мосламалари созланмаган ёки қ оп қ о қ ларнинг блокировкаси ўрнатилмаган ҳ олларда уларни ишлатиш та қ и қ ланади.
180. Элеваторларнинг нарвонлар билан таъминланган қ ўз ғ алмас майдончалари бўлиши керак. Майдончаларнинг атрофи 0,9 метр баландликда тўсилган ва пастида 0,1 метр тўси ғ и бўлиши керак.
181. Элеватор қ оби ғ и пастки таранглаштирувчи барабандан 2-2,5 метр баландликда жойлашган назорат дарчаларига эга бўлиши керак.
182. Элеваторнинг пастки қ исмида баландлиги 1 метр бўлган тўси қ ёп қ ичи бор эшиги бўлиши керак.
183. Элеваторнинг пастки қ исмида чанг сўриш системаси бўлиши керак.
4-§. Пахтани қ уритиш ускуналарига
қ ўйиладиган талаблар
184. 2СБ-10 маркали қ уритиш ускунаси ҳ аракат узатиш қ исмининг тўси ғ и зичлаб беркитилиши ва электр двигатели билан блокировка қ илиниши керак.
185. Қ уриган пахта йи ғ иладиган чу қ урча атрофида 1 метрли тўси қ ва ёп қ ич билан таъминланган эшик бўлиши керак. Ёнма-ён икки ва ундан орти қ қ уритгич ўрнатилган та қ дирда, қ уриган пахта учун битта умумий чу қ урча қ илиниши ва ўтиш кўприкчаси билан таъминланган бўлиши керак.
186. Барабан ичида бажариладиган барча созлаш ишларига исси қ ҳ аво тўхтатилиб, барабан ичидаги ҳ амма пахта чи қ ариб олингач, сову қ ҳ аво юборилиб, элетр токи тармо ғ идан ўчирилгандан сўнг, ого ҳ лантирувчи белги осилган ҳ олда рухсат этилиши керак.
187. 2СБС ва 2СБ-10 қ уритгичлари юргазиш ҳ а қ ида ого ҳ лантирувчи сигнал бериш мосламаси билан таъминланиши керак.
188. Барабаннинг ички қ исмини созлаш ва қ тида ёритиш учун 12 V кучланишга эга бўлган кўчма лампалардан, диэлектрик қ ўл қ оплар, диэлектрик калиш ва резина гиламчалар каби шахсий ҳ имоя воситаларидан фойдаланиш керак.
189. Иш пайтида конструкциясида кўзда тутилган барча блокировкалар соз ҳ олатда бўлиши керак.
190. Қ уритгич тўхтатилганда смена устасининг рухсатисиз барабан ичига одам киришига йўл қ ўйилмайди.
191. Қ уритгични ишга туширишдан аввал унинг ичида одам йў қ лигига ишонч ҳ осил қ илиш керак.
192. Ҳ аракат узатувчи тасмалар ва бириктирувчи муфталар муста ҳ кам тўс қ ичлар билан тўсилиши керак.
193. Исси қ лик генераторининг шиберлари, тутун сўргич аппарати йўналтирувчиси ва форсункалари носоз бўлса ҳ амда етарлича ёритилмаган бўлса, ишга тушириш та қ и қ ланади.
194. Исси қ лик генераторларини ишга туширишдан олдин ўтхонани шамоллатиш ва унда газ ҳ иди йў қ лигига ҳ амда газ қ увурининг бутунлигига ишонч ҳ осил қ илиш керак.
195. Исси қ лик генераторларининг элементлари ва узеллари ва қ изийдиган ёрдамчи элементлари ҳ арорати 45°дан ошмайдиган исси қ лик изоляциясига эга бўлиши керак.
196. Ўтхоналарда ишлашга 18 ёшга тўлган, тасди қ ланган дастур бўйича ў қ итилган, тиббий кўрикдан ўтган, ўтхоналарда ишлаш ҳ у қ у қ ини берадиган белгиланган намунадаги гуво ҳ номага эга бўлган шахсларга рухсат берилади.
197. Ўтхоналарда кўринарли жойга иситиш коммуникациялари схемаси, ўтхонани иситиш ва қ тида ён ғ ин хавфсизлиги, хавфсизлик техникаси ва ишлатиш бўйича йўри қ номалар осиб қ ўйилган бўлиши керак.
198. Газ билан қ уритишда, газ магистралида пломбаланган са қ ловчи клапанлар мавжуд бўлгандагина газ ишлатишга рухсат этилади.
199. Сую қ ё қ ил ғ и ишлатилганда уни са қ лаш резервуарлари ён ғ ин хавфсизлиги ҳ амда енгил алангаланувчи ва ёнувчи сую қ ликларни са қ лаш омборларига қ ўйиладиган техник шартлар ва талабларга мувофи қ бўлиши керак.
200. Амалдаги ҳ ар бир резервуар лойи ҳ ада ва тегишли Давлат стандартида кўрсатилган ускуналар комплекти билан таъминланиши керак.
201. Резервуарлар дастлабки ўт ўчириш воситалари билан таъминланиши керак.
202. Ҳ ар бир ер усти резервуари, қ увурлар тизими ва сую қ ёнил ғ ини сўрувчи аппаратлар ишончли равишда ерга уланиши керак.
203. Резервуарлардаги ё қ ил ғ и сат ҳ ини пўлат тасма ёрдамида ўлчашда, тасма та қ аладиган тешикнинг ички деворлари уч қ ун чи қ армайдиган махсус мослама билан жи ҳ озланган бўлиши лозим.
204. Сую қ ва газсимон ё қ ил ғ идан фойдаланилганда ўтхонадаги автоматик ускуналарнинг барчаси соз ҳ олатда бўлиши керак.
205. Резервуар ва цистерналарнинг ички қ исми таш қ и ҳ аво билан ало қ ада бўлиши учун улар нафас найчалари ёки клапанлари билан таъминланган бўлиши керак.
206. Сую қ ё қ ил ғ и са қ ланадиган резервуарлар парки кечаси ён ғ ин хавфсизлиги ва хавфсизлик техникаси талабларига жавоб берувчи ёру ғ ликка эга бўлиши ва яшин қ айтаргичлар билан таъминланган бўлиши керак.
5-§. Пахта тозаловчи ускуналарга
қ ўйиладиган талаблар
207. ЧХ-3МI тозалагич қ оби ғ ида ўрта чўткали вал қ аршисида машинанинг бутун эни бўйича назорат ойнаси, машина юргазгичи билан блокировка қ илинган очилувчи қ оп қ о ғ и бўлиши керак.
208. Қ ози қ ли барабаннинг ҳ аракатни узатувчи қ исмининг тўси ғ и ва тозаловчи ЧХ-3МIнинг вариаторида очилувчи қ оп қ о қ бўлиши ва у барабан электродвигатели билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
209. Тозаловчи ЧХ-3МI аррали барабанлари қ оби қ ларини беркитувчи ускуналари бўлиши керак.
210. Тозаловчи ЧХ-3МIнинг очилувчи қ оп қ о қ ларидан (иккитаси ён томонидан, учтаси ор қ а томондан) фа қ ат блокировка қ илинган тўси қ лари очилиши керак.
211. Тозаловчи ЧХ-3МIнинг пахта туширувчи лотоги намуна олишга мўлжалланган очилиб ёпиладиган қ оп қ о қ билан таъминланиши керак.
212. Тозаловчиларнинг қ оп қ о қ лари яхши ёпилиши ва машина ишини назорат қ илиш учун дарчалари бўлиши керак.
213. Тозаловчилар чанг ҳ авони сўрувчи ускуналарга эга бўлиши ва улар цехнинг умумий вентиляция системасига уланган бўлиши керак.
214. Тозаловчи ЧХ-3МIнинг ю қ орида жойлашган қ исмларини бош қ ариш учун махсус майдончали кўчма нарвондан, ЧХ-3М2 тозаловчида эса ушлагичи ва майдончаси бор бўлган кўчма нарвонлардан фойдаланилади. Нарвон машинага илгаклар ёрдамида илиб қ ўйилади.
215. Колосник панжараларини, аррали ва қ ози қ ли барабанларни тозалаш, ўралиб қ олган пахталарни олиш ишлари блокировка қ илинган қ оп қ о қ ва ён тўси қ лар очилиб, ого ҳ лантирувчи плакатлар осиб қ ўйилгандан сўнг бажарилиши лозим.
216. Тозаловчи 6А12М1нинг очилувчи қ оп қ о қ лари ва эшикларининг зичловчилари ва илгаклари соз ҳ олатда бўлиши керак.
217. 6А12М1 тозаловчисининг ю қ оридаги қ оп қ о ғ и қ ози қ ли барабан ҳ аракат узатувчиси билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
218. 6А12М1 тозаловчисидаги қ ози қ ли шнекларнинг очи қ жойлари машинадан пахта тушадиган қ исмларида махсус қ оби қ билан ёпилиши керак.
219. 6А12М1 тозаловчисидаги қ ози қ ли барабанларнинг ю қ оридаги қ исмларини бош қ ариш ва машинани тозалаш учун иш майдончалари ва ушлагичлар билан таъминланган нарвонлари бўлиши керак.
220. Тозалагичлар чанг тортиш тизимига эга бўлиши ва цехни чангсизлантириш вентиляциясига уланган бўлиши керак.
221. Тўрнинг юзасини ёпиб турувчи, очилувчи қ оп қ о қ очи қ ҳ олатда туриши ҳ амда қ улф-дастаги бўлиши керак.
6-§. Жинларга ва тола тозалагичларга
қ ўйиладиган талаблар
222. Жинларнинг аррали цилиндри бутун узунлиги бўйича пастки ва ор қ а томонидан (колосниклар ор қ асидан) ҳ имояловчи панжара билан тўсилган бўлиши керак.
223. Жин камераси ажралувчи фартугининг ёпи қ ҳ олатда ишончли равишда ушлаб турувчи электр двигатели билан блокировка қ илинган махсус ёп қ ичи бўлиши керак.
224. Жиннинг иш камераси кўтарилган ҳ олатда қ атти қ шарнирли тирсак билан тутиб турилиши керак.
225. Жиндаги колосникли панжаранинг пастки қ исми чигитларнинг ўтишини назорат қ илиш имконини берадиган дарчали қ оп қ о қ билан беркитилган бўлиши керак.
226. Жиннинг колосникли панжараси кўтариш, ечиб олиш ва кўтарилган ҳ олатида муста ҳ кам ушлаб қ олиш имконини берадиган мосламага эга бўлиши керак.
227. Жиндаги чи қ инди чи қ арувчи шнекнинг машинадан чи қ иб турган қ исмининг устида қ оп қ о қ бўлиши, агар чи қ индилар ҳ аво билан сўриб олинса, бу қ оп қ о қ нинг устида тешикчалар бўлиши керак.
228. Жиндаги колосникли панжара шундай ўрнатилиши керакки, арралар кўтарилган ҳ олатида колосниклар юзасидан чи қ иб турмаслиги керак.
229. Жиндаги колосникли панжарани фа қ ат иш камераси кўтарилган ҳ олатда тозалаш керак. Бунда колосникларнинг пастки қ исмини (фартук ости) ё ғ оч белкураклар, ю қ ори қ исмини эса махсус мосламалар билан тозалаш (илгак, уч шохли пичо қ ва шунга ўхшаш) керак.
230. Жиндаги ҳ аво камераси четларини иш камераси кўтарилган ҳ олатда ва аррали цилиндрни ё ғ оч таё қ ча билан тўхтатиб тозалаш керак.
231. Валикли жинларнинг асосий барабанларини ёпиб турувчи қ оп қ о қ (фартук) жиннинг электр двигатели билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
232. Валикли жинларнинг таъминловчи лотоги назорат дарчаси бўлган очилувчи қ оп қ о қ билан ёпиб қ ўйилиши керак.
233. Валикли жинлардаги қ ози қ ли барабан олдидаги ҳ аво тешикчаларини беркитиб турувчи очиладиган қ оп қ о қ зичловчи ти қ инларга ва қ улай қ улф-дастакларга эга бўлиши керак.
234. Аррали ва валикли жинларнинг, ердан 2 метрдан баландда жойлашган қ исмларини бош қ ариш учун, кенглиги 0,8 метрдан кам бўлмаган, тўси қ ва нарвон билан таъминланган махсус майдончаси бўлиши керак.
235. Tезлaштиpувчи вaликни ҳ аракатга келтиpyвчи яccи қ айишни ҳ apакатланиб тypraнда кийдириш та қ и қ ланади.
236. Машина ишлаб турган пайтда ҳ аракатланиб турган қ исмлари ва валларидан илиниб қ олган пахта толаларини олиб ташлаш та қ и қ ланади.
237. Бол ғ ачаларни созлаш пайтида валик юзасидаги қ айишни олиб қ ўйиш керак.
238. Иш валигидаги ўлик толалар тушадиган ари қ чани тозалаш учун махсус аррачадан ёки махсус ари қ чани тозалаш асбобидан фойдаланиш керак.
239. Тола тозалагичнинг тасмали транспортёрининг ю қ ори қ исми очиладиган ва қ улфланадиган қ оп қ о қ билан таъминланган металл қ оби қ ичига жойлаштирилади.
240. Тола тозалагичининг аррали цилиндрлари устидаги очилувчи қ оп қ о ғ и машинанинг ва жиннинг электр двигателлари билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
241. Қ оп қ о қ лари очилганда муста ҳ кам туриши ва дастак- қ улф билан таъминланган бўлиши керак.
242. ЗОВПМ тола тозалагичининг чи қ индилар камерасини тўсувчи панжара ўз ҳ олатида муста ҳ кам туриши ва машинага ҳ аракат узатувчи қ исм билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
243. Ҳ аво берувчи ва узатувчи қ исмларнинг машина қ оби ғ идаги тешиклари аррали цилиндр юзасидан камида 0,8 метр масофада бўлиши керак. Агap бу масофа 0,8 метрдан кам бўлса, бу тешикларни беркитувчи қ оп қ о қ лар электр двигатели билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
244. Толани сўриб кетувчи қ увурга тола ти қ илиб қ олса, уни тозалаш учун майдончаси ва тўси қ лари бўлган нарвондан фойдаланилади. Бунда иш бошлашдан аввал вентилятор ўчириб қ ўйилиши керак.
7-§. Аррали линтерларга
қ ўйиладиган талаблар
245. Иш камерасининг фартуги линтерни юргизиш ва тўхтатиш қ исми билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
246. Аррали цилиндр пастдан бутун узунлиги бўйича ого ҳ лантирувчи панжара билан тўсилган бўлиши, у эса ўз навбатида колосникли панжаранинг пастки қ исми билан ва ого ҳ лантирувчи таро қ билан шарнирли бирикиши керак.
247. Арралар валининг учи цилиндр қ оби қ билан тўсилиши лозим.
248. Линтерлар чанг ҳ авони ва чи қ индиларни ҳ аво ёрдамида сўрувчи вентиляторлар билан таъминланиши керак.
249. Линтни сўриб кетувчи камерада ва ҳ аво қ увурининг учидаги ти қ илиб қ олган толани махсус металл илгаклар билан тозалаш керак.
8-§. Гидропресс қ урилмаларига
қ ўйиладиган талаблар
250. Зичлаштиргич поршени плитасининг ҳ аракат зонаси тўрт томондан қ оби қ билан ўралган бўлиши керак. Унинг олд тарафида эса илгакли назорат эшикчаси бўлади.
251. Прессловчи яшикларнинг айланиш доиралари прессловчи цех поли сат ҳ и билан баравар бўлиши керак. Айланиш доирасининг пол билан орали ғ и 10 мм дан катта бўлмаслиги ва эластик материал билан ёпиб қ ўйилиши керак.
252. Ён устунлар ва пол орасидаги тир қ иш ҳ амда фиксаторнинг ўтиш жойи зичлаштирилиши кepaк.
253. Гидравлик пресс цилиндрларининг қ уду қ чалари муста ҳ кам бириктирилган металл тўси қ лар билан ёпилиши керак.
254. Ю қ ори босимли сую қ лик қ увурлари муста ҳ кам умумий қ оби қ ли тўси қ билан таъминланиши керак.
255. Пресснинг тойни итариб юборувчи механизми бўлиши, унинг занжири ён томонларидан 10 – 15 мм баландликда чи қ иб турган тўси қ лар билан таъминланган бўлиши керак.
256. Тойларни пресс ичидан итариб чи қ ариш учун нишаблик бўлиши керак.
257. Прессловчи яшикларни айланиш ва қ тида фиксатор ўчиши билан биринчи ва иккинчи қ аватда автоматик равишда товуш сигнали ва биринчи қ аватда қ ўшимча равишда ёру ғ лик сигнали берилиши керак.
258. Ю қ ори траверс билан пресс эшиклари орасида камида 40 мм ли тир қ иш бўлиши ва дастаклар эшик қ иррасидан 100 мм масофада ўрнатилиши керак.
259. Ҳ ар бир пресс цилиндридаги сую қ ликнинг босимини назорат қ илиб туриш учун созланган ва белгиланган тартибда текширилган манометр билан таъминланиши керак.
260. Гидронасосларнинг ишини назорат қ илиб туриш учун улар манометр ва ого ҳ лантирувчи клапанларга эга бўлиши керак. Ого ҳ лантирувчи клапанлар пресс цилиндридаги сую қ ликнинг иш босимига мўлжалланган бўлиши лозим.
261. Пресслаш цехида камарлари узилган пахта ма ҳ сулотлари тойларининг йи ғ илишига ёки прессланмаган пахта ма ҳ сулотлари массасининг бир той ҳ ажмидан орти қ тўпланишига йўл қ ўймаслик лозим.
262. Тойларни ўраш материаллари ва бойлаш симлари ёки тасмалари иш жойини тўсмайдиган масофада са қ ланиши керак.
263. Тойларни пресслаш цехидан олиб чи қ иб кетиш учун транспортёрлар ишлатилиши, улар бўлмаганда қ ис қ ичли ва ҳ имояловчи тўси қ ли махсус аравачалар қ ўлланиши лозим.
264. Толани ва моми қ ни пресслаш цехи жин, линтер, тозаловчи, қ уритиш ва пахтани узатиш цехлари ва участкалари билан сигнализация ор қ али бо ғ ланган бўлиши керак.
9-§. Конденсор ва сепараторларга
қ ўйиладиган талаблар
265. Конденсорнинг олдида “Тўхтатиш” авария тугмаси бўлиши керак.
266. Конденсорнинг тўрли барабани ёки машина узелларининг люклари муста ҳ кам, блокировка ва зичлагичлар билан таъминланган қ оп қ о қ лари бўлиши керак.
267. Конденсорнинг очилувчи қ оп қ о қ ларида назорат дарчалари бўлиши ва улар блокировка қ илиниши керак.
268. Конденсор лотогининг қ оп қ о ғ и сурилувчан бўлиши ва ю қ ори қ исми илгак билан илинган бўлиши керак.
269. Сепарациялаш камерасининг ён томонида жойлашган тешик, сепараторга ҳ аракат узатиш қ исми билан блокировка қ илинган қ оп қ о қ билан беркитилиши керак.
10-§. Толали чи қ индиларни қ айта
ишлаш машиналарига (РОВ, ОВМ-А)
қ ўйиладиган талаблар
270. Таъминловчи столча ва рифланган таъминловчи цилиндр ю қ ори тарафидан қ улфли очилувчи қ оп қ о қ билан ёпилиши керак.
271. Машинанинг аэродинамик ҳ олатини меъёрлаштириб ва тешикларни беркитиб турувчи таё қ лар орасидаги тир қ иш 25 – 30 мм дан орти қ бўлмаслиги керак.
272. Тозаланган толани сўриб кетувчи қ увурдаги тешик аррали цилиндр юзасидан камида 0,8 метр масофада бўлиши ва қ оп қ о қ билан ёпилиши керак.
273. РОВ машинасининг тўрли бapaбaни тепасидан блокировка қ илинган ва муста ҳ кам очилувчи қ оп қ о қ билан ёпилиши керак.
274. Чи қ индиларни чи қ ариб ташловчи шнекнинг чи қ ариш коробкасидаги тешиклар тепасидан тўси қ лар билан беркитилган бўлиши керак.
275. ОВМ-А туридаги толали материалларни тозаловчи ускунанинг ҳ аракат узатиш қ исмлари икки таба қ али, электр двигатели билан блокировка қ илинган қ ўз ғ алмас қ оби қ билан беркитилган бўлиши керак.
276. ОВМ-А машинасининг ю қ ори қ оп қ о ғ и электр двигатели билан блокировка қ илинган ва очи қ ҳ олатида муста ҳ кам турувчи фиксатор билан таъминланган бўлиши керак.
277. Толали чи қ индиларни қ айта ишлаш машиналари чанг ҳ авони сўрувчи ма ҳ аллий вентиляция билан таъминланиши ва у цехни чангсизлантириш тизимига уланган бўлиши керак.
11-§. Пневмотранспорт ва вентиляция
ускуналарига қ ўйиладиган талаблар
278. Вентиляторларнинг бириктирувчи муфталари электр двигатели билан блокировка қ илинган очилувчи қ оби қ лар билан таъминланиши керак. Қ оби қ четлари ва вентилятор подшипниги ва электр двигатели ораларидаги тир қ иш 10 мм дан ошмаслиги керак.
279. Вентилятор сўрувчи ҳ аво қ увурига ўрнатилган ва йўналтирувчи аппарат парракчаларини хо ҳ лаган ҳ олатда тўхтатиш имконини берувчи фиксатор билан таъминлаши лозим.
280. Циклон ва ҳ аво тозаловчи циклон қ урилмаларининг шнек ва вакуум-клапанга ҳ аракат узатувчи қ исмлари умумий, қ ўз ғ алмас қ оби ққ а эга бўлиши ва унинг ор қ а қ исмида олинувчи қ оп қ о ғ и бўлиши керак.
281. ЦП-3 (ЦЛ-3) ва ҳ аво тозаловчи циклон қ урилмалари қ ўз ғ алмас майдончалар билан ва уларга чи қ иладиган, ушлагичли нарвонлар билан таъминланиши зарур.
282. О ғ ир жисмларни ушлаб қ олгичларнинг титувчи-таъминловчи барабанининг ёп қ ичи блокировка қ илинган қ оп қ о ққ а эга бўлиши керак.
12-§. Уру ғ лик чигитларни тайёрлаш
машиналари ва цехларига
қ ўйиладиган талаблар
283. Уру ғ лик чигитларни тайёрлаш машиналари зарарли чи қ индиларни бевосита пайдо бўлаётган жойидан сўриб олувчи вентиляция ускунаси билан таъминланган бўлиши лозим.
284. Чанг, чи қ индилар ҳ амда химикатлардан бўшаган қ о ғ оз қ оплар (идишлар) махсус ажратилган жойларда ё қ иб юборилиши лозим.
285. За ҳ арли химикатлар қ опини очиш ва уни дозаторга солиш ишлари герметик ёпи қ камераларда ишчининг ўзи таш қ арида турган ҳ олда бажарилиши керак.
286. Чигитларга ишлов бериладиган препарат махсус омборда, идишларда са қ ланиши ва омбордан бир суткалик сарфи ҳ ажмида чи қ арилиши керак.
287. Зарарсизлантирилган чигитлар машинадан тўрт қ аватли қ о ғ оз қ опларга солиниши ва устига “За ҳ арли” деб ёзиб қ ўйилган там ғ а босилиши керак.
288. Ходимлар фа қ ат тармо қ меъёрларида кўрсатилган шахсий ҳ имоя воситаларидан фойдаланилган ҳ олда ишлашлари керак.
289. Чигитларга ишлов бериш цехида ов қ атланиш, сув ичиш, чекиш ҳ амда ўзи билан ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари олиб кириш та қ и қ ланади.
290. Дориловчи машиналарнинг аралаштирувчи барабанида блокировка қ илинган қ оп қ о қ бўлиши керак.
291. Машинанинг таъминловчисини ва дозаторини бош қ ариш учун нарвон билан таъминланган майдонча бўлиши керак.
292. Майдончанинг caт ҳ и дозатор бункери ю қ ори қ ир ғ о ғ идан 0,8 – 1 метр пастро қ бўлиши керак.
293. Винтли конвейер қ оби ғ ида больтлар билан ма ҳ камланиб, очиладиган қ оп қ о ғ и бўлиши керак.
294. Таъминловчи транспортёр блокировка қ илинган қ оп қ о ққ а эга бўлиши керак.
295. Вентиляторнинг сўрувчи қ увури остидаги тўси қ да чи қ индиларни олиш учун мўлжалланган люкнинг блокировкаланган қ оп қ о ғ и бўлиши керак.
V. ТАЪМИРЛАШ (ТУЗАТИШ)
1-§. Юк ортувчи машиналарга
қ ўйиладиган талаблар
296. Аккумуляторли юк ортгичлар ва пневматик шинали электрокаралар текисланган, сув тўпланмайдиган ва қ атти қ юзали майдончаларда ҳ аракатланиши лозим.
297. Ишга тормозлари соз, товуш сигнали яхши ишлайдиган ва техник жи ҳ атдан соз бўлган юк ортгичлар қ ўйилади.
298. Юк ортгичлар ҳ аракати пайтида юкни кўтариш, тушириш, қ ийшайтириш та қ и қ ланади.
299. Юк ортувчи машиналарда одамларни олиб юриш та қ и қ ланади.
300. Юк ортувчи машиналарда ва автоюклагичларда ишлашга 18 ёшга тўлган, ҳ айдаш ҳ у қ у қ и берилган гуво ҳ номаси бор, тиббий кўрикдан ўтган, билими синовдан ўтказилган шахслар қ ўйилади.
301. Иш тугагач, дам олиш ва қ тларида ёки ҳ айдовчининг ва қ тинчалик йў қ лигида машина тўла ўчирилган, коробка қ улфланган бўлиши ва паншахалар ерга тушириб қ ўйилган бўлиши керак.
302. Юк ортгичларни ва электрокараларни созлаш ва техник кўрикдан ўтказиш ишлари махсус жи ҳ озланган хоналарда бажарилиши керак.
2-§. Завод ҳ удудидаги темир
йўлларга қ ўйиладиган талаблар
303. Завод ҳ удудидаги темир йўлларни бош қ ариш ва тузилиши темир йўл транспорти хавфсизлик техникаси қ оидаларига мос бўлиши керак.
304. Пахта тойларини темир йўл вагонларига ортиш-тушириш ишлари темир йўл транспорти хавфсизлик техникаси қ оидаларига риоя қ илган ҳ олда амалга оширилиши керак.
305. Темир йўлларни кесиб ўтадиган йўлаклар қ улай ва хавфсиз жойларга қ урилиши, уларга рельслар юзаси билан баравар қ илиб тўшамалар тўшалиши керак. Ўтиш жойларида “Ўтиш жойи” деб ёзилган белги бўлиши керак.
306. Йўллар доимо соз ҳ олатда бўлиши ва махсус малакали мутахассислар томонидан мунтазам текшириб турилиши керак. Назорат даврийлиги завод ҳ удудида йўлларни са қ лаш йўри қ номасида белгиланган бўлиши лозим.
307. Йўлнинг охирида вагон издан чи қ иб кетмаслиги учун тўс қ ич билан таъминланиши шарт.
308. Темир йўлнинг машина йўли билан кесишган жойида, йўлнинг бутун кенглиги бўйича ўтиш қ улай бўлиши учун тўшама тўшалади. Йўловчилар ва ҳ айдовчилар учун товуш сигнали ва “Поезддан са қ ланинг” ого ҳ лантирувчи белгиси ўрнатилган бўлиши лозим.
309. Темир йўлнинг икки четида эни камида 1 метрли йўлаклар бўлиши керак. Бу йўлаклар ҳ ар хил нарсалар билан тўсиб қ ўйилмаслиги, мунтазам равишда тозалаб турилиши, текис ва қ атти қ юзали бўлиши керак.
310. Стрелкалар ва ўтиш жойлари ёритилиши керак.
3-§. Металларга сову қ ҳ олатда ишлов
беришга қ ўйиладиган талаблар
311. Станокнинг қ исиб турувчи қ исмларига детални муста ҳ кам ўрнатиш керак.
312. Ишлов бериш ва қ тида, узлуксиз қ иринди чи қ арадиган металларни қ ир қ аётганда махсус қ ир қ увчи ёки қ ириндиларни майдаловчи мосламалар қ ўлланиши керак. Синувчи қ иринди чи қ адиган металларга ишлов беришда қ ириндиларни чи қ ариб турувчи мослама ишлатилиши лозим.
313. Дастго ҳ ларда ма ҳ сулотни сай қ аллаш, тозалаш ва ялтиратиш ишларини бажариш ва қ тида хавфсизликни таъминловчи махсус мосламалар қ ўлланиши керак.
314. Станок юриб турганда қ ўлда сай қ аллаш та қ и қ ланади.
315. Кавшарланган кескичларни кавшарлаш сифати текширилганидан сўнг ишлатиш лозим.
316. Горизонтал ва вертикал пармалаш дастго ҳ ларининг узатиш валлари тўси қ лар билан тўсилиши керак.
317. Дастго ҳ лар ишлаётганда, ишлов берилаётган материалга тегиб турмаётган фрезаларнинг кесувчи қ исмлари ишлатишга қ улай бўлган тўс қ ичлар билан тўсилиши керак.
318. Айланмаётган парма я қ инидаги қ ириндилар ё ғ оч таё қ ча ёки узунлиги камида 250 мм бўлган чўтка билан олиб турилиши керак.
319. Дастго ҳ ишлаб турган пайтда детални алмаштириш ёки қ отириш та қ и қ ланади.
320. Пармалашдан чи ққ ан қ ириндини фа қ ат дастго ҳ тўхтагандан ва асбоб узо қ лаштирилгандан сўнг йи ғ иштириш мумкин.
321. Пармалаш дастго ҳ ида асбобни ечиб олиш учун урганда синмайдиган, бўлаклари учмайдиган металлдан ясалган махсус бол ғ алар ва асбоблар ишлатилиши керак.
322. Дастго ҳ нинг столи ва стойкаси орасидаги масофа тўси қ билан тўсилиши керак.
323. Металларни қ ир қ ишга мўлжалланган қ айчи-дастго ҳ ларда пичо қ остига ишчининг қ ўли бориб қ олишидан ого ҳ лантирувчи стол ва қ ўз ғ алмас линейка бўлиши лозим.
324. Прессларда ма ҳ сулотни узатиш ва олишда ишловчининг қ ўлини шикастламаслик учун ҳ имояловчи мослама қ ўлланиши керак.
325. Ҳ ар бир чарх доирасини дастго ҳ га ўрнатишдан олдин уни бутунлай беркитувчи махсус қ оби қ ли дастго ҳ да синовдан ўтказиш лозим.
326. Доиралар дастго ҳ валига махсус дисклар билан ва улар орасига картон қ ўйиб гайкалар билан қ отирилиб ўрнатилиши керак.
327. Қ исувчи дискларнинг диаметри чарх доираси ёки тоши диаметрининг учдан биридан кам бўлмаслиги керак.
328. Чархлаш дастго ҳ и тўси қ билан таъминланиши керак.
329. Бу дастго ҳ лар шаффоф ҳ имоя тўси қ лари билан таъминланиши ва бу экранлар дастго ҳ билан блокировка қ илинган бўлиши керак.
330. Сай қ алловчи дастго ҳ лар, одамларни жаро ҳ атламаслиги ва совутувчи сую қ лик сачратмаслиги учун ён томонидан тўси қ билан тўсилиши керак.
331. Совутгичларсиз ишлайдиган чархлаш асбобли дастго ҳ лар чанг сўриш ускунаси билан таъминланиши керак.
332. Металларга ишлов берувчи дастго ҳ лар атрофидаги пол текис ва сирпанмайдиган бўлиши керак. Пол цементланган бўлса устига ё ғ очдан ясалган панжара ташланиши керак.
333. Дастго ҳ ларга о ғ ир ва қ ўпол (20 kg дан орти қ ) деталларни ўрнатиш ва олиш ишлари механик мосламалар ёрдамида бажарилиши керак.
334. Дастго ҳ лар кучланиши 36 V бўлган ёритгичлар билан таъминланиши керак.
4-§. Чилангарлик ишларига
қ ўйиладиган талаблар
335. Чилангарлик ишларининг барча асбоблари фа қ ат соз ҳ олда ишлатилиши керак. Цехда чилангарлик асбобларини са қ лаш, топшириш ва қ абул қ илиб олишнинг тартиби ва назорати ўрнатилиши керак.
336. Цех маъмурияти чилангарларга берилаётган асбобларнинг сифатини ҳ ар куни, иш жойларидаги ва омборлардаги барча асбобларнинг сифатини эса камида бир ойда бир марта текшириши керак. Текшириш ва қ тида ани қ ланган носоз асбоблар йи ғ иштириб олиниши ва белгиланган тартибда ҳ исобдан чи қ арилиши ёки таъмирланиши лозим.
337. Чилангарлик бол ғ а ва тў қ мо қ ларининг иш юзалари бироз қ абари қ , парчинланиб кетмаган ва ёрилмаган бўлиши керак.
338. Зубила ва шунга ўхшаш қ ир қ увчи асбоблар билан ишлаганда маъмурият томонидан ишчиларга ҳ имоя кўзойнаклари берилиши лозим.
339. Барча кавшарлаш лампалари ҳ ар ойда кўрикдан ўтказилиши ва камида бир йилда бир марта иш босими икки марта оширилган ҳ олда гидравлик синовдан ўтказилиши керак. Синов ва кўрик натижалари ҳ ужжатлар билан расмийлаштирилиши керак.
340. Керосинли кавшарлаш лампалари учун ё қ ил ғ и сифатида фа қ ат керосиндан фойдаланиш керак.
5-§. Электр пайвандлаш ишларига
қ ўйиладиган талаблар
341. Электр пайвандлаш ускуналарининг ток остида бўлмаган металл қ исмлари (трансформаторлар, генераторлар қ оби қ лари) ҳ амда пайвандланаётган конструкциялар ва буюмлар ерга уланиши керак.
342. Электр пайвандлаш ишларини бошлашдан олдин симларнинг ва электр двигателларининг изоляцияларини ҳ амда барча контактларнинг қ атти қ бириктирилганлигини текшириш зарур.
343. Симларни бир жойдан иккинчи жойга ўтказишда уларнинг изоляция қ оби қ лари шикастланишига, пўлат симларга, ацетилен аппаратлари ичакларига, газ аппаратларига ва исси қ қ увурларга тегиб кетишига йўл қ ўйиб бўлмайди.
344. Электр пайвандлаш агрегат ва аппаратларини токка улаш ёпи қ рубильниклар ор қ али амалга оширилади. Кўчма пайвандлаш агрегатларида рубильник қ оп қ о қ лари блокировка қ илинган бўлади.
345. Пайвандлаш агрегатларини токка улаш, узиб қ ўйиш ҳ амда уларни созлаш ишларини фа қ ат электр монтёрлари бажаришлари керак. Бу ишларни пайвандловчиларнинг бажариши та қ и қ ланади.
346. Электр пайвандлаш аппарат ва агрегатларининг созлигини иш бошлашдан аввал текшириш керак.
347. Ерга уловчи сифатида биноларнинг металл конструкциялари, коммуникацияларнинг қ увурлари ва технологик ускуналардан фойдаланиш мумкин эмас.
348. Тасодифан тегиб кетиши мумкин бўлган ток юрувчи қ исмлар (электр симлари, рубильниклар, контактлар) пайвандловчини токдан ҳ имоялаш ма қ садида тўсиб қ ўйилади.
349. Очи қ электр ёйи билан ишлаганда электр пайвандловчининг юзи ва кўзини ҳ имоялаш учун шлем-маска ёки ҳ имояловчи ойнаси бўлган тўси қ билан ишлаш керак.
350. Ём ғ ир ё ғ иб турганда ва мома қ алдиро қ бўлаётганда электр пайвандлаш ишларини бажариш та қ и қ ланади.
351. Пайвандлаш ишлари махсус ажратилган хоналарда, бош қ а ҳ олларда эса электр пайвандлаш иш жойи бош қ а иш жойларидан ёнмайдиган материалдан қ илинган кўчма тўси қ билан тўсилиши керак.
352. Босим остида турган аппарат ва идишларни пайвандлаш та қ и қ ланади.
6-§. Газ билан пайвандлаш ва қ ир қ иш
ишларига қ ўйиладиган талаблар
353. Газ билан пайвандлаш ишларини бажаришда металларни кислород, ацетилен ва газ билан ишлов бериш саноат санитарияси ва хавфсизлик техникаси қ оидаларига риоя қ илиш керак.
354. Кўчма ацетилен генераторлари (кейинги ўринларда генераторлар деб юритилади) очи қ ҳ авода ёки бостирмалар тагида ишлатилиши керак. Генераторларни, зарур пайтларда, ҳ ар бир генератор учун ҳ ажми 300 м3 тў ғ ри келган хоналарда ёки генератор бир хонада, пайвандлаш бош қ а хонада бўлса 100 м3 ҳ ажмли хоналар ичида ҳ ам пайвандлашга рухсат этилади лекин иккала ҳ олда ҳ ам хона яхши шамоллатиб турилиши керак.
355. Генераторларни компрессорларнинг ва вентиляторларнинг ҳ аво сўрувчи жойлари я қ инига енгил алангаланувчан моддалар ёки ацетилен билан бирикиб ўз-ўзидан портловчи модда ажралиб чи қ адиган хоналарга киритиш мумкин эмас.
356. Генераторни қ ия ҳ олатда ўрнатиш мумкин эмас.
357. Металларга газ алангаси билан ишлов бериладиган хоналар қ уйидаги талабларга жавоб бериши керак:
ҳ ар бир иш жойи учун, ускуналардан ва йўлаклардан таш қ ари камида 4 x 2 метр майдон ажратилиши, йўлакларнинг эни эса 1 метрдан кам бўлмаслиги керак;
металларга газ алангаси билан ишлов бериш ишларини ертўлаларда, иккинчи ва ундан ю қ ори қ аватларда бажариш та қ и қ ланади;
газ билан пайвандлаш цехларининг поллари ёнмайдиган, исси қ лик ўтказмайдиган ва енгил тозаланадиган бўлиши керак.
358. Пайвандлаш ва газ билан қ ир қ иш ишлари цехларнинг ичида махсус ажратилган ва махсус жи ҳ озланган жойларда ва хоналарда амалга оширилиши лозим.
359. Газ алангаси билан ишлов бериш жойларидан 5 метрдан я қ инда жойлашган ё ғ оч деворлар, пардеворлар ва эшиклар асбест билан ёки наматни лойсуво қ қ илиб, устидан тунука билан қ опланиши керак.
360. Металларга газ алангаси билан ишлов бериш цехлари хоналари ҳ аво сўрувчи вентиляция билан таъминланиши керак. Вентиляция ишламаган ҳ олларда газ билан пайвандлаш ишларини бажариш та қ и қ ланади.
361. Газ билан пайвандловчининг доимий иш жойи, ишлов берилаётган ма ҳ сулотни ўрнаштириш ва жойини алмаштириш учун махсус стол ёки мослама билан таъминланиши керак.
362. Доимий иш жойларида ўчирилган горелкаларни илиб қ ўйиш учун махсус илгак бўлиши керак.
363. Доимий иш жойининг поли бетон ёки асфальт бўлса, ё ғ оч панжаралар билан тўсилиши керак.
364. Газ алангаси билан ишлашда иш жойи яхшилаб кўриб чи қ илиши, орти қ ча, ишга хала қ ит берувчи буюмлар, енгил алангаланувчи сую қ ликлар олиб ташланиши керак.
365. Кальций карбиди қ оп қ о ғ и яхши беркитиладиган, қ уру қ идишларда, ўтга чидамли, енгил конструкцияли, яхши шамоллатиладиган, таш қ и электр ёритгичли хоналарда са қ ланади. Уларни ертўлаларда са қ лаш та қ и қ ланади.
366. Баллонларни, махсус жи ҳ озланган ало ҳ ида хоналарда, вертикал ҳ олатда махсус уялари бор мосламаларда са қ ланади. Бўш баллонлар ало ҳ ида са қ ланиши керак.
367. Карбид кальций солинган барабанларни уч қ ун чи қ армайдиган махсус асбоблар билан очиш керак.
368. Кўчма ацетилен аппаратларини ишлатиш ва қ тида қ уйидагилар та қ и қ ланади:
кальций карбидини хўл яшик ва корзинкаларга солиш;
бир генератордан бир неча горелка ор қ али қ ир қ иш ишларини бажариш;
карбидни ишлатиш бўйича йўри қ номада кўрсатилганидан орти қ ча солиш;
кислород ва ацетилен баллонларидан 10 метргача бўлган масофада чекиш, гугурт ё қ иш ва очи қ аланга ишлатиш;
газни белгиланган ми қ доридан орти қ ча чи қ ариш;
орти қ ча газни чи қ ариб юбориш ма қ садида генератор қ оп қ о ғ ини очиш;
ацетилен генераторларини йўлларда, йўлакларда, зинапоя майдончаларида, ертўлаларда, қ орон ғ у жойларда ва одамлар кўп тўпланадиган жойларга ўрнатиш;
манометрсиз, бузу қ манометрли ёки ишлатиш муддати тугаган манометрли редукторларни қ ўллаш;
иш тугагач, дам олиш пайтида ёки иш орасидаги қ ис қ а танаффус пайтларида кислородли баллонларни ёки ацетилен генераторларини назоратсиз қ олдириш.
369. Музлаган ацетилен генераторларини фа қ ат мой аралашмаган бу ғ ёки исси қ сув билан эритишга рухсат берилади. Кўчма генераторларни хоналарда иситиш очи қ аланга манбаидан ва ҳ аво сўрувчи вентиляция мавжуд бўлган та қ дирда камида 10 метр масофада бажарилиши лозим.
370. Генераторлардан чи қ адиган ишлатиб бўлинган кальций карбиди балчи қ симон қ олди ғ и яхшилаб металл яшикларга йи ғ иб олиниши ва махсус жойларга олиб бориб ташланиши керак.
7-§. Арраларни созлаш
цехидаги ишларга талаблар
371. Қ ум ваннаси очилувчи блокировка қ илинган қ оп қ о қ , ушлаб турувчи фиксатор ва қ улай дастак билан таъминланиши керак.
372. Дастго ҳ нинг валиги ўрнатилган чарх тоши ГОСТ ССБТ “Абразив асбоблари. Хавфсиз ишлашнинг меъёр ва Қ оидалари” талабларига мувофи қ ҳ имоя воситалари билан таъминланиши керак.
373. Қ ум ваннаси ва арраларнинг тишларидаги қ ировларни туширувчи дастго ҳ чанг сўрувчи агрегат билан таъминланган бўлиши лозим.
374. Чархланган, текисланган ва созлашни талаб қ иладиган арралар учун ало ҳ ида жавонлар бўлиши керак.
8-§. Сим қ ир қ иш дастго ҳ идаги
ишларга қ ўйиладиган талаблар
375. Тойни ўраш симларини ёки тасмасини кесиш дастго ҳ и, ало ҳ ида хонада, таш қ арига чи қ адиган бевосита эшик билан бо ғ ланган бўлиши керак.
376. Материал омбори ва той симларини қ ир қ иш хонаси вентиляция системаси билан жи ҳ озланган бўлиши керак.
377. Жавонлар пиши қ ва устувор бўлиши, баландлиги 3 метрдан ошмаслиги керак.
378. Тў ғ риловчи каллакка ҳ аракат узатувчи қ исмлар тўси қ ичкарисида бўлиши, қ айиш ва шкивларни осон ва хавфсиз алмаштириш имконини бериши керак.
VI. МЕ Ҳ НАТНИ МУ Ҳ ОФАЗА Қ ИЛИШ
Қ ОИДАЛАРИНИ БУЗГАНЛИК
379. Корхоналарни (цехларни) лойи ҳ алаштиришда, қ уришда (монтаж қ илишда) мазкур Қ оидаларга амал қ илиш учун жавобгарлик тегишли ишларни бажарувчи ташкилотлар зиммасига юклатилади.
380. Мансабдор шахслар ва ходимлар ме ҳ натни му ҳ офаза қ илиш қ оидаларига риоя қ илмаганликлари учун қ онун ҳ ужжатларига мувофи қ белгиланган тартибда жавобгарликка тортиладилар.
VII. ЯКУНИЙ Қ ОИДА
381. Мазкур Қ оидалар “Ўзпахтасаноат” уюшмаси, Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қ урилиш қ ўмитаси, Ички ишлар вазирлиги, Со ғ ли қ ни са қ лаш вазирлиги, Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерацияси Кенгаши, “Саноатконтехназорат” давлат инспекцияси ва “Ўздавэнергоназорат” инспекцияси билан келишилган.
“Ўзбекистон Республикаси қ онун ҳ ужжатлари тўплами”, 2009 йил, 29-сон, 341-модда.
2023
Музыка онлайн:
Kiyimlarni Taxlash Usullari
Kiyimlarni ixcham qilib taxlash
2021:02:21 03:13 27192
Mana kiyim taxlash
2019:02:21 01:01 27515
Kiyim tahlash
2021:02:21 00:14 3588
Kiyimlarni taxlash До и После
2021:02:21 03:56 10598
Shkaflarni tartibga keltirdim Qishki kiyimlarni Yengil kiyimlarga almashtirdim
2020:02:21 02:35 39548
kerakli idea kiyim taxlash
2022:02:21 00:29 3087
kiyim taxlash
2021:02:21 00:13 828
Lifehack kiyim taxlash
2022:06:21 00:16 4083
Kiyim tahlash usullari
2018:02:21 00:28 26623
Kiyilmayotgan kiyimlarni nima qilish kerak
2022:02:21 02:44 12663
KRASOFKA OYOQ KIYIMLARNI OSON USULDA TOZALASH IKKI DAQIQADA HUDDI YANGIDAY QILISH USULI
2021:02:21 02:11 116008
Karobkadan 5 daqiqa ichida kiyim uchun idish
2022:02:21 01:36 8555
Кийимларни тахлаш
2020:02:21 00:41 5230
Sofiyadan Layfhak lifehack Kiyim javoni tartibli bo lsin
2021:02:21 02:22 1423
chiroyli va tez kiyimlarni taxlash
2022:11:21 00:23 722
Kiyim Tanlashdagi 20 ta Xato 20 Mistakes in Choosing Clothes
2022:03:21 03:21 22004
DIY КРАСИМ ДЖИНСЫ В ЧЁРНЫЙ ЦВЕТ КАК ПОКРАСИТЬ ДЖИНСЫ В ДОМАШНИХ УСЛОВИЯХ
2017:02:21 02:39 335398
O zimni kiyinish uslubimni qanday topsam bo ladi Oydinoy Tuxtayeva
2022:02:21 02:03 22182
TINIQLASHTIRISH YUZNI TINIQLASHTIRISH YUZNI DONACHALARDAN TOZALASH AJINNI YOʻQOTISH
2022:02:21 01:44 813687
Hamma qizga Uzun sochlar nasib qilsin amin alloh akbar like bosing hamma ko rsin padpiska ham
2022:02:21 00:12 4136878
[email protected] – для правообладателей и обратной связи
Jinsiy aloqa usullari
Klassik, o’zgartirilgan va g’ayrioddiy… Ushbu maqolada jinsiy aloqada har bir sherikga zavq bag’ishlaydigan va maxsus akrobatika ko’nikmalarini talab qilmaydigan jinsiy aloqa usullari surati bilan ya’ni jinsiy pozitsiyalar haqida ma’lumot olishingiz mumkin.
Doggy usuli
Eshitilgandek , it usuli (Doggy style) — bu ayolning qoʻllariga yoki bilaklariga suyanib, toʻrt oyoqda turishi va erkakning orqa tarafdan pozitsiyani tanlab, ichkariga kiradi. “Doggy uslubi boshqa pozitsiyalarga qaraganda qattiqroq moslashishni taʼminlaydi va bu G-nuqta stimulyatsiyasi uchun juda yaxshi”, deb qaraladi. Buni orgazm qilishdagi eng yaxshi jinsiy aloqa pozitsiyalaridan biri qilish uchun er-xotin oʻz fantaziyalarini ishlatishlari mumkin.
Kovgirl
Agar jinsiy aloqa paytida turli vositalarsiz klitorial stimulyatsiya qilishni istasangiz, kovgirl buni qilishning eng yaxshi usulidir.
Ayol tizzasiga tiz cho’kadi, sherigining ko’kragidan itarib, sonlaridan yuqoriga va pastga siljiydi. Orqaga suyanib, sonlarga tayanib, tos suyagidan ozgina og’irlikni yengillashtirasiz. Ushbu jinsiy aloqada ustun bo’lish bilan ayol juftining avj nuqtasini kechiktiradi va o’zinikini kuchaytiradi.
Yuzma-yuz
Agar siz sherikingiz bilan chuqurroq aloqa qilishni istasangiz, ushbu eng yaxshi jinsiy aloqa usulini sinab ko’ring. Sherigingiz har qanday sirtda o’tirishi mumkin, lekin stul yoki to’shakning chekkasi keng tarqalgan. Ayol keyin tepaga sakrab o’tirish orqali pozitsiyani hosil qiladi. Yuzma-yuz jinsiy aloqa usuli bir-birining ko’ziga to’g’ridan-to’g’ri qarashga imkon beradi, bu munosabatlar iliqligini keskin kuchaytiradi.
Juftliklar o’zaro kelishgan holda bu usulni fantaziyalari orqali to’ldirib, qulay pozitsiyaga aylantirishlari mumkin.
Yordamchi stul
Qo’lsiz stulni olib, unga suratdagidek pozitsiyada joylashish hamda qabul qiluvchi sherik tepada harakatlanishi mumkin, ko’tarilish uchun poldan foydalanishi mumkin. Erkak ayolga qaraganda uzoqroq mashg’ulot o’tkazishi osonroq kechadi.
Arava usuli
Agar yotgan holdagi aloqadan tashqariga chiqishni istasangiz, jinsiy aloqada tik turgan holda va arava usulidan foydalanish mumkin. Erkak devordan yoki karavotning chetidan tizzalarini ozgina egilgan holda bir necha dyuym turishi kerak. Ayol juftidan yuz o’girgan holda, qo’llarini yerga (yoki karavotga) tekis qilib qo’yib va kam dominant oyog’ini yuqoriga ko’tarib, erkak ularni qo’llari bilan ushlashi kerak.
Bu usul ayoldan jismoniy jihatdan ko’p kuch talab qilganligi, harakatlanishda noqulayliklar tug’dirishi sababli juftliklardan bu usulni kashf etishda jismoniy va tibbiy holatlarini inobatga olishlari tavsiya etiladi.
Missionercha
Bu usul ko’rinishidan oddiydek bo’lishiga qaramay, missionerlik usuli ayollarning orgazmni his qilishiga olib keluvchi eng yaxshi jinsiy aloqalaridan birini yaratishga xizmat qilishi mumkin. “Missionerlik klassik uslublardan biri bo’lib, bunda umumiy aloqa chindan ham yoqimli va chuqurdir, aloqa davomida suhbatlashishingiz, o’pishingiz va ko’z bilan aloqa qilishingiz mumkin.
To’shak chekkasi
Chuqur penetratsiya va klitoral stimulyatsiya uchun ushbu qiziqarli jinsiy pozitsiyani sinab ko’rish mumkin. Ayol orqasi bilan karavotning chetida yotib, karavotning chetidan erkak suratdagidek pozitsiyaga kirishadi.
Bu usulni ham boshqa barcha usullar singari juftliklar o’zaro fantaziyasini ishga solib, qo’shimchalar bilan boyitishi hamda jinsiy aloqa usulini yanada mazmunli qilishi mumkin.
Dangasa Doggy usuli
“Dangasa Doggy usuli yuqoridagi Doggy uslubiga o’xshaydi, lekin ikkala sherik ham karavotga tekis joylashgan pozitsiyani egallaydi. Ikkala sherik ham o’zlarini biroz charchagan his qilganda juda qo’l keladigan pozitsiya hisoblanadi.
Yoga missionerligi
Klassik missionerlik uslubining fantaziyalangan varianti, yoga missionerligi hayz kunlaridan keyingi jinsiy aloqalar davomida qo’l kelishi mumkin. Jinsiy aloqani chiroyli va mazmunli olib borish uchun choyshabda yoga missionerligi pozitsiyasi bilan ozgina ijod qilishingiz mumkin.
Oyoqlarni ayol erkak sherigining yelkasi ustiga suratdagiday qo’yadi, va biroz belini ko’taradi. Bonus maslahati: Ayol belini karavotdan ozgina osib qo’yishi va sherigining erkin harakatlanishi uchun barcha tartibsiz joylarni to’shakdan butunlay chiqarib qo’yishi lozim.
Yostiq orqali Doggy usuli
Ayol qornida yostiqqa tayanib yotadi, erkak tepada. Bu doggy va missionerlik pozitsiyasi o’rtasidagi kombinatsiyadir.
Bu usul ikkala sherik uchun ham qulay usul hisoblanadi. Juftliklar o’z fantziyasidan foydalanib, usulni boyitishlari hamda yanada mazmunli qilish imkoniyatiga egalar.
Jinsiy aloqa, jinsiy munosabat mavzusi haqida koʻproq va ishonchli maʼlumot olishni istasangiz saytimizning “Jinsiy hayot” boʻlimini kuzatib boring.
Ushbu maqola orqali jinsiy aloqa usullari surati bilan bayon qilishimizdan maqsad suratlar orqali shahvatni qoʻzgʻatib, jinsiy aloqa mavzusini targʻib qilish emas, balki yosh oilalarning internet orqali koʻp izlangan asosiy savollariga, asosli va ishonchli javob topishlariga yordam berishdan iborat.
Ushbu mavzu yuzasidan savollaringiz bormi? Unda savollaringizni quyida “Fikr bildirish” qismi orqali yozib qoldiring. Dolzarb va muhim savollarga shifokor ekspertlarimiz javob berishadi.
2 comments
Inomjon :
Yoshim 25da ayolim bilan qo’shilganda birinchisini bo’shalib bo’lgach spermani artib tashlab yana davom etaman bu kasallikmi? bu ishim xatomi?
Mirzoulugbek ergashev :
Jinsiy aloqa vaqtida ayollar nega baqiradi
Добавить комментарий Отменить ответ
Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.