153-mashq ona tili 5 sinf
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
5-“ ” sinf ona tili fani ” 201
1-topshiriq. Ertalab turib ota-onangizga, oila a’zolaringizga nima deysiz? Ular bilan gaplashayotganda qaysitildan foydalanasiz? Ona tili deyilishi sababini izohlang.
2-topshiriq. Nima uchun Rossiyada yoki Amerikada o’zbek tilida gapla- shishmaydi? Nega rus, ingliz, nemis, arab tillarini maxsus o’rganamiz? Shu til sohiblari qayerlarda yashashini ayting.
Rossiyada rus tilida, Fransiyada fransuz tilida, Eronda fors tilida gaplashishadi.
Har bir til asrlar davomida rivojlanib, boyib boradi. Jamiyatdan uzilgan, insonlarning o’zaro aloqasiga xizmat qilmaydigan til o’lik tildir.
Siz kitoblar, kinofilmlar orqali yovvoyi hayvonlar orasida o’sgan bolalar haqida ma’lumot olgansiz. O’shanda bir narsaga e’tibor berganmisiz? Bunday bolalar hayvoniy qiliqlarga ega bo’lib, eng muhim
insoniy fazilatdan-so’zlashdan mahrum edilar.
Demak, til jamiyatga, ya’ni odamlarning o’zaro munosa- batga kirishuviga, aloqa qilishiga xizmat qiladi, shuning uchun u ijtimoiy hodisa sanaladi.
Mustaqillikka erishganimizdan keyin o’zbek tilining ijtimoiy vazifalari yanada kengaydi.
1-mashq. Quyidagi so’zlarning o’zbek tilida paydo bo’lish sabablarini aniqlang.
Yer yuzida tillar ko’p. Olimlarning hisob-kitobiga ko’ra ularning miqdori 3000 dan ortib ketadi. Masalan: rus, ingliz, nemis, arab, fors, koreys va boshqa tillar. Tillarning barchasi insonlar o’rtasidagi aloqa- aralashuvni ta’minlash vazifasinibajaradi.
kollej, litsey, tadbirkor, fermer, tuman, viloyat.
2-mashq. Matnni o’qing va undagi g’oya haqida o’z fikringizni bayon qiling.
Podshoh bir kuni vazirlariga:
– Menga eng lazzatli taom pishirib keltiringlar,-dedi.
Vazirlar maslahatlashib unga til go’shtidan taom pishirib keldilar.
Taom podshohga ma’qul bo’ldi.
U: – Endi esa menga eng achchiq narsadan tayyorlangan ovqat olib kelinglar, – deb farmon berdi.
Bu gal ham unga til go’shtidan ovqat pishirib keldilar.
Podshohga topshiriqning ijrosi maqbul bo’ldi. Nima uchun?
3-mashq. Quyidagi maqollarni daftaringizga yozib oling va yodlang.
Tig’ yarasi bitadi, lekin til yarasi bitmaydi. Odobning boshi – til. Yaxshi so’z-jon ozig’i, yomon so’z – bosh qozig’i. Yaxshi so’z bilan ilon inidan chiqadi, yomon so’z bilan pichoq – qinidan. Til – dil kaliti.
4-mashq. Topishmoqlarning javobini toping. O’zingiz ham til, so’z, ilm, kitob haqida bilgan topishmoqlaringizni o’rtoqlaringizga aytib bering.
1. Tilsiz aql o’rgatar. 2. Og’izdan chiqquncha meniki, og’izdan chiqqani elniki. 3. Asaldan shirin, zahardan achchiq. 4. Temir qo’rg’on ichida qizil toychoq o’ynaydi. 5. Bir nafasda olamni kezar.
Savollarga javob bering
1. Yer yuzidagi xalqlar nima uchun har xil tilda gaplashishadi?
2. Til-ijtimoiy hodisa deganda nimani tushunasiz?
3. Nima uchun yowoyi hayvonlar ichida o’sgan bolalar gapira olmaydi?
4.0’zbeklarning qayerlarda istiqomat qilishi haqida so’zlab bering.
5.Ijtimoiy so’ziga izoh bering.
6.O’zingiz o’rganayotgan xorijiy til haqida nimalarni bilasiz?
V. O`quvchilarni baholash:
VI. UYGA VAZIFA:
5-mashq. Uyga topshiriq. Bugungi ozod va obod hayotimiz haqida fikrlaringizni yozing.
5-“________________” SINF ONA TILI
FANI
«____”____________201___
Mavzu: 2-dars. O’ZBEK TILI – DAVLAT TILI
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: ____________________________________________
Darsda foydalaniladigan jihoz: ____________________________________________
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1. Yer yuzidagi xalqlar nima uchun har xil tilda gaplashishadi?
2. Til-ijtimoiy hodisa deganda nimani tushunasiz?
3. Nima uchun yowoyi hayvonlar ichida o’sgan bolalar gapira olmaydi?
4.0’zbeklarning qayerlarda istiqomat qilishi haqida so’zlab bering.
5.Ijtimoiy so’ziga izoh bering.
6.O’zingiz o’rganayotgan xorijiy til haqida nimalarni bilasiz?
III. YANGI MAVZU BAYONI.
2-dars. O’ZBEK TILI – DAVLAT TILI
1- topshiriq. Nima uchun ota, aka-uka yoki opa-singil tili emas, aynan onaga nisbat berib ona tili atamasidan foydalanamiz? Shu haqda bahs yuriting.
2- topshiriq. Siz yashayotgan yoki Sizga yaqin bo’lgan ko’cha, mahallaning 10—15 yil oldin qanday nom bilan yuritilganini eshitganmisiz? Agar farqlansa, buning sababini aytib bering.
Har bir millat o’z hayoti davomida aloqa-aralashuv quroli sifatida, asosan, bitta tildan foydalanadi. Farzandni tarbiyalab voyaga yetkazishda onaning o’rni beqiyos bo’lganligi, bola ilk tovushlarni, so’zlarni onasidan eshitganligi bois, bu tilga ona tili deyiladi.
Ota-bobolarimiz asrlar davomida ona tilimizni asrab-avaylab kelganlar.
1989-yilning 21-oktabr kuni o’zbek tiliga davlat tili maqomi berildi. Shundan boshlab ta’lim-tarbiya ishlari, majlislar, ish qog’ozlari, asosan, o’zbek tilida yuritiladigan bo’ldi.
Mustaqillik tufayli bu ish yanada jadallashdi.
Milliy qadriyatlarimizni, tariximizni o’rganish uchun keng yo’l ochildi.
6-mashq. Quyidagi hikmatli so’zlarni daftaringizga ko’chirib yozing. O’zingiz ham shunday misollar toping.
Ona tilim – jon-u dilim.
Ona tilim – jonimga masih.
Ona tilisini unutganlar xor bo’ladi.
7-mashq. She’rni o’qing va unda ilgari surilgan g’oyani aniqlang. Uning mustaqillik g’oyasiga birlashadigan jihatlari haqida gapiring.
Ona tilim – onajonim tili bu- Beshikdanoq singgan jon-u quloqqa. El-u yurtim xonumonim tili bu, Qadimlikda o’xshar ona tuproqqa.
Tayanch so’ z 1 ar: ona, bola, chaqaloq, beshik, alia, mehr, Vatan, munosib, farzand, ulg’aymoq, tarbiyalamoq, sevmoq, duosini olmoq, xizmat qilmoq
Savol va topshiriqlar
IV. MUSTAHKAMLASH
1. Ona tili deganda nimani tushunasiz?
2. O’zbek tiliga davlat tili maqomi qachon berilgan?
3. Tilimizda sodir bo’layotgan o’zgarishlar haqida nima deysiz?
V. O`quvchilarni baholash:
VI. UYGA VAZIFA:
9-mashq. Uyga topshiriq. Mustaqillik tufayli tilimizda sodir bo’layotgan o’zgarishlar haqida hikoyacha yozing.
5-“________________” SINF ONA TILI
FANI
«____”____________201___
Mavzu: TAKRORLASH AYRIM UNLILAR IMLOSI
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: ____________________________________________
Darsda foydalaniladigan jihoz: ____________________________________________
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1. Ona tili deganda nimani tushunasiz?
2. O’zbek tiliga davlat tili maqomi qachon berilgan?
3. Tilimizda sodir bo’layotgan o’zgarishlar haqida nima deysiz?
III. YANGI MAVZU BAYONI.
AYRIM UNLILAR IMLOSI
10-mashq. Maqollarni o’qing, unlisining aytilishi va yozilishiga diqqat qiling.
1. Vatanni sevmoq iymondandir. 2. Ona yurting omon bo’lsa, rang-u ro’ying somon bo’lmas. 3. Bulbul chamanini sevar, odam- Vatanini. 4. O’z yurtingning qadri o’zga yurtda bilinadi. 5. Qush ham iniga qarab intiladi.
11-mashq. Nuqtalar o’rniga i yoki u harflaridan mosini qo’yib ko’chiring.
But. n, sov. q, uyq. kulg. shov. llamoq, sup. rmoq, quv. r, uch. n, qiz. q, . st. qlol.
- mashq. Quyidagi so’zlarni daftaringizga ko’chirib yozing. E harfining yozilish o’rinlariga diqqat qiling.
- mashq. Gaplarni o’qing, o’ unlisining aytilishi va yozilishiga diqqat qiling.
IV. MUSTAHKAMLASH
Takrorlash uchun savollar
1. O’zbek tilida nechta unli tovush bor?
2. i unlilarining imlosi haqida ayting.
3.E va u unlilarining imlosi haqida so’zlab bering.
4.A va o unlilarining imlosi haqida gapiring.
14-mashq. Uyga topshiriq. Boshqotirmaning javobini toping. A harfining aytilishi va yozilishiga diqqat filing.
5-“________________” SINF ONA TILI
FANI
«____”____________201___
Mavzu: 4-dars. AYRIM UNDOSHLARNING YOZILISHI
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: ____________________________________________
Darsda foydalaniladigan jihoz: ____________________________________________
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
III. YANGI MAVZU BAYONI.
4-dars. AYRIM UNDOSHLARNING YOZILISHI
15-mashq. So’zlarni daftaringizga ko’chirib yozing va ular o’rtasidagi farqlarni aytib bering.
Bob-bop, bol-pol, besh-pesh, barcha-parcha,dala-tala, dil – til, dur-tur, oz-os, eg-ek, mard-mart.
16-mashq. Tez aytishlarni mashq qiling. Qaysi tovushga ta’kid tushayotganini toping va shu tovushga ta’rif bering.
Turg’un turib tarozida turp tortdi. O’zim uzum uzdim. Sharif Sharofatni sharaflab she’r o’qidi. Qayiqqa ayiq chiqdimi, qayiq qirg’oqqa chiqdimi?
17-mashq.Gaplarni ko’chirib yozing. Undosh tovushlarning imlosiga diqqat qiling.
1. Obod va ozod Vatan bizniki. 2. Daraxtni yer ko’kartiradi, odamni- el. 3. Kattaga hurmatda, kichikka izzatda bo’l. 4. Sayoq yursang, tayoq yeysan. 5. Do’stsiz boshim-tuzsiz oshim. 6. Sog’lom tanda sog’ aql.
18-mashq.Nuqtalar o’rniga jc yoki h harflaridan mosini qo’yib ko’chiring.
. ushyor, sa-..iy, ma..*sulot, . ulosa, . arakat, . urmatli, . ukm,
. oziijavob, ta_.t, sa. na, . ayol, .».ar kim, .».ech qachon.
19-mashq. O’qing. Undosh tovushlarning imlosiga diqqat qiling.
1. Falak-palak, faqir-paqir, sof-sop, tuf-tup, to’fon-to’pon. 2. Juma, jurnal, jirafa, jonsarak, hayajon, jajji, g’ijjak. 3. Ong, tong, bong, hang- mang, ko’ngil, singil, dengiz, kelingiz. 4. G’ujg’on, og’a, tog’, ag’darmoq.
IV. MUSTAHKAMLASH
1. O’zbek tilida nechta undosh tovush bor va ular yozuvda nechta • harf bilan ifodalanadi?
2.B-p, v-f, d-t, g-k undoshlarining yozilishi haqida gapirib bering.
3.H va jc undoshlarining yozilish o’rinlari qanday?
4.Q, g’, ng undoshlarining imlosi haqida so’zlab bering.
V. O`quvchilarni baholash:
VI. UYGA VAZIFA:
20-mashq Uyga topshiriq. «Ozod va obod diyorim» mavzusida kichik hikoya yozib keling.
5-“________________” SINF ONA TILI
FANI
«____”____________201___
Mavzu: 5-dars. BOSH VA KICHIK HARFLARNING QO’LLANILISHI
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: ____________________________________________
Darsda foydalaniladigan jihoz: ____________________________________________
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1. O’zbek tilida nechta undosh tovush bor va ular yozuvda nechta • harf bilan ifodalanadi?
2.B-p, v-f, d-t, g-k undoshlarining yozilishi haqida gapirib bering.
3.H va jc undoshlarining yozilish o’rinlari qanday?
4.Q, g’, ng undoshlarining imlosi haqida so’zlab bering.
III. YANGI MAVZU BAYONI.
5-dars. BOSH VA KICHIK HARFLARNING QO’LLANILISHI
21-mashq. Bosh harflarning ishlatilish sababini aniqlang, matnni ko’chirib yozing.
O’zbekiston-yer yuzining jannati.U bizning jonajon Vatanimizdir.
Yam-yashil bog’-rog’larga burkangan Farg’ona vodiysi, ko’hna Samarqand-u Buxoro, Xiva, azim Qashqadaryo va Surxondaryo yurtimizning maftunkor maskanlaridir.
O’zbekistonda Amudaryo, Sirdaryo, Zarafshon kabi daryolar, Chotqol, Qurama, Hisor, Nurota, Chimyon singari tog’lar bor.
22-mashq. «Mening ona shahrim» (yoki qishlog’im) mavzusida matn tuzing. Bosh harflarning ishlatilish o’rinlariga izoh bering.
23-mashq. Mashqimiz «Xato toping» deb nomlanadi. Matnda kichik harflar bilan berilgan so’zlarni to’g’rilab bosh harflar bilan yozing.
Mening bolalik yillarim Farg’ona vodiysining yaypan, nursuq, qudash, buvayda, tolliq, olqor, yulg’unzor, oqqo’ig’on degan qishloqlarida o’tgan. o’ttizinchi yillarning o’rtalarida bolaligimni o’ylaganimda chalakam-chatti tush ko’rganday edim: dumli yulduz chiqqan edi; Babar (Bobir bo’lsa kerak) degan yigitni otqorovul miltiq bilan otganda o’lmagan edi. (Abdulla Qahhor)
24-mashq. Buxoro, Hamid Olimjon, «Tong yulduzi» kabi so’z va so’z birikmalarining bosh harflar bilan yozilish sabablarini tushuntirib bering.
IV. MUSTAHKAMLASH
Takrorlash uchun savollar
1. Joy nomlari nima uchun bosh harf bilan yoziladi?
2.Kishilarning ism-familiyalari, taxalluslariga misollar keltirib, ularning qanday harf bilan yozilishini tushuntirib bering.
3.Korxona, tashkilot, gazeta, jurnal nomlari qanday yoziladi?
V. O`quvchilarni baholash:
VI. UYGA VAZIFA:
25-mashq. Uyga topshiriq. O’zingiz istiqomat qilayotgan ko’cha (mahalla) yoki qishloq atrofiga joylashgan korxona va tashkilot nomlarini dafitaringizga yozing va ularning bosh harflar bilan yozilish sabablarini izohlang.
5-“________________” SINF ONA TILI
FANI
«____”____________201___
Mavzu : BIR TOVUSH BILAN FARQ QILADIGAN SO’ZLAR MA’NOSI VA IMLOSI
Maqsad: A) ta`limiy maqsad-______________________________________
B) tarbiyaviy maqsad-____________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
S) rivojlantiruvchi maqsad –_______________________________ ____________________________________________________________________________________________________________
Dars turi: ______________________________________________________
Darsda foydalanilaniladigan
metod: ____________________________________________
Darsda foydalaniladigan jihoz: ____________________________________________
DARSNING BORISHI:
I.Tashkiliy qism:
B) Davomatni aniqlash.
V) o`quvchilarni darsga tayyorlash
II.O`TILGAN MAVZUNI TAKRORLASH
1. Joy nomlari nima uchun bosh harf bilan yoziladi?
2.Kishilarning ism-familiyalari, taxalluslariga misollar keltirib, ularning qanday harf bilan yozilishini tushuntirib bering.
3.Korxona, tashkilot, gazeta, jurnal nomlari qanday yoziladi?
III. YANGI MAVZU BAYONI.
6-dars. BIR TOVUSH BILAN FARQ QILADIGAN SO’ZLAR MA’NOSI VA IMLOSI
26-mashq. Gaplarni o’qing. Nuqtalar o’rniga quyida berilgan so’zlardan mosini qo’yib ko’chiring.
. bir o’lar, nomard-ming. Og’zi kuygan . ni ham puflab ichadi. . shamol esdi. Sakkizinchi . – onamlarning bayrami. Onangni . ingda tutsang, singlingni . da tut. . soat sakkiz yarimda boshlanadi. Oynaga . ketdi.
So’zlar: mard, mart, qatiq, qattiq, kift,kaft,dars, darz.
27-mashq. So’zlarni izohlang va ular ishtirokida gaplar tuzing.
Barmoq-bormoq, da’vo-davo, sa’va-sava, yod-yot, odim-odam.
28-mashq. So’zlarni o’qing. Ularning o’rtasidagi farqlarni aniqlang.
azm-azim xalos-xolos urush-urish
ahl-ahil sut-sud paxta-puxta
Sanat saroyiga konsert tomosha qilgani bordik.
- Chop yoni bilan turmoq.
- Urish, noming o’chsin jahonda. (Zulfiya)
1- Tilla-tila, qatiq-qattiq kabi so’zlarning yozilishini va ma’nosini ayting.
2. Qarz-qars, darz-dars, yod-yot kabi so’zlardagi o’zgarishlarni belgilab, ularning ma’nosini tushuntiring.
3. Yuqoridagi so’zlarni bir xil yozsak bo’ladimi?
Do’stlaringiz bilan baham:
Ma’lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2023
ma’muriyatiga murojaat qiling
153-mashq ona tili 5 sinf
Счерчением. нужно нарисовать по отдельности каждую деталь(вид спереди, вид сбоку, вид сверху),кроме болта.
Другие предметы, 09.03.2019 02:17
3564 3158 672 ? правильный ответ вместо ?
Другие предметы, 10.03.2019 09:39
Определи координаты точек пересечения графиков функций y=x2+3,3xиy=12,3x .
Другие предметы, 10.03.2019 10:43
Врезультате дтп уничтожен легковой автомобиль стоимостью 900 000 руб. износ на день заключения договора – 1/5. определить сумму ущерба и сумму страхового возмещения при условии, что автомобиль застрахован на действительную стоимость.
Другие предметы, 10.03.2019 12:10
Если в четырехугольнике все стороны равны ,то он . почему? а) всегда является правильным б) может быть правильным в) никогда не является правильным
Другие предметы, 10.03.2019 13:57
Выбери, в каком предложении идёт речь о приближённом значении a-яблок в корзине 33 в-население города-25000 человек с- в классе учатся 25 детей d- в алфавите 33 буквы е- на полке книг 20
Другие предметы, 10.03.2019 14:20
Sos ни прочитайте текст и напишите, в чём не права девочка —я пошла к себе в комнату, прошу меня не беспокоить, – сказала тринадцатилетняя девочка, закрыв дверь комнаты перед мамой. теперь что бы попасть в комнату дочери, родителям приходиться долго стучаться. в лучшем случае они получают милостивое “войдите”, а в худшем капризное “я занята”
5sinf ona tili 196 mashq
Har bir inson faxr bilan mehmon kutib olishni bilishi kerak. Agar zerikib o’tirsak mahalladagi do’st-u, birodarlarni qahramonlarcha ixtiyorimiz bilan mehmonga chaqirsak bo’ladi. Shu bilan yaxshi suhbatlashib, xotiralarni eslab turishimiz kerak. Keyin boshqa insonlar ham buni payqab , havas qilib, mehmon kutishni xohlashadi.
Новые вопросы в Оʻzbek tili
Hammaning ham õz iqtidori mavjud bõladi.Ammo bazi insonlar bu iqtidorni namoyish eta olishmaydi.Shuning uchun ular õz ustilarida juda kõp ishlashlari … lozim.Men ham õz iqdorimni namoyish etishga urinaman.Men iqtidorimni rasm chizish yoki bolalarni tarbiyalashda bõlsa kerak deb õylayman.Chunki menga bu ishlar yoqadi.
285 mashq ona tili Koinot haqidagi tasavvurlaringizni 10 12ta gapdan iborat matnda yoriting
285 mashq ona tili Koinot haqidagi tasavvurlaringizni 10 12ta gapdan iborat matnda yoriting
Берите быллы не жалко
Як в домашніх умовах виготовити золото !Срооочно в мене кр пжжп