Python Math
Test sinovlari barcha hududlarda o`tkazilmoqda.
Mudofaa vazirligi qo`shinlarida “ligota” uchun test sinovlari boshlandi
Bugun, 26 yanvar kuni Mudofaa vazirligi qo`shinlarida xizmat qilayotgan muddatli harbiy xizmatchilartomonidan jangovar va ma`naviy-ma`rifiy tayyorgarlik dasturlarining o`zlashtirganligini yakuniy baholash hamda ularning bilim darajasini tekshirish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Oliy ta`lim, fan va innovasiyalar vazirligi huzuridagi Bilim va malakalarni baholash agentligi xodimlari ishtirokida test sinovlari boshlandi.
O`qishga kirishda muddatli harbiy xizmatchilarga imtiyoz beradigan tavsiyanoma uchun tuzilgan mazkur test savollarining umumiy soni 100 ta bo`lib, ularning 40 tasi – jangovar tayyorgarlik, 20 tasi – ma`naviy-ma`rifiy tayyorgarlik, 10 tasi – matematika, 10 tasi – fizika, shuningdek, qolgan 20 tasi mantiqiy savollardan iboratdir. Test sinovlarini bajarish va javoblarini belgilash uchun askarlarga 3 soat vaqt ajratilgan.
Ma`lumot uchun, O`zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari safida muddatli harbiy xizmatni o`tab, harbiy qismlar qo`mondonligining tegishli tavsiyanomalariga ega bo`lgan fuqarolar respublikaning oliy harbiy ta`lim muassasalaridagi tegishli ta`lim yo`nalishlariga o`qishga kirishda test sinovlari natijalariga ko`ra to`plagan ballarining 50 foizi miqdorida qo`shimcha ball shaklidagi imtiyozga ega bo`ladilar.
Shuningdek, ular respublikaning oliy ta`lim muassasalari bakalavriatiga o`qishga kirishi uchun tegishli o`quv yiliga tasdiqlanadigan oliy ta`lim muassasalariga qabul parametrlaridan tashqari alohida ajratilgan qabul ko`rsatkichlari doirasida tanlovda ishtirok etishadi. Tavsiyanomalar, ular berilgan sanadan boshlab uch yil mobaynida amal qiladi.
Test sinovlari barcha hududlarda o`tkazilmoqda.
Python Math
Python dasturlash tilida tayyor matematika amallarni bajarish uchun modul va funksiya lar mavjud bu modulning nomi math. Bu sizga raqamli amallarni bajarishda yordam beradi. Siz bilan bir qancha matematik funksiyalarni ko’rib chiqamiz.
min() va max()
Sonlarning eng kichik va eng kattasini topish uchun qo’llaniladi.
x = min(5, 10, 25) y = max(5, 10, 25) print(x) print(y)
abs()
Berilgan qiymatni musbatini junatadi. U musbat bo’lsa ham musbat qaytaradi.
x = abs(-7.25) print(x)
pow(x, y)
Funksiya x ning y chi darajasini hisoblab beradi. bunda siz ildiz osti sonlarni hisobla olish imkoniyatingiz bo’ladi.
x = pow(4, 3) print(x)
sqrt()
Funksiya berilgan qiymatni ikkinchi darajali ildiz ostini hisob kitob qilib beradi.
import math x = math.sqrt(64) print(x)
ceil()
Funksiya berilgan qiymatni yuqoriga qarab eng yaqin butun songa yaqinlashtiradi.
import math x = math.ceil(1.4) print(x) # 2
floor()
Funksiya berilgan qiymatni pastga qarab eng yaqin butun songa yaqinlashtiradi.
import math x = math.floor(1.4) print(x) # 1
Math moduli ichida bundanda ko’proq funksiyalar mavjud, biz keltirgan funksiyalar kamdek tuyilsa uzbekdevs dagi maqolalar bo’limida o’zingizga tegishli maqola topa olasiz degan umiddamiz.
Python
Python bo’yicha darsliklar va ko’nikmalar.
Dasturlash tillari, ularning turlari va asoslari
Kompyuterda dasturlash bu – kompyuter mikroprotsessori uchun turli buyruqlar berish, qachon, qayerda nimani o’zgartirish va nimalarni kiritish yoki chiqarish haqida buyruqlar berishdir. Ushbu maqolada, qanday dasturlash tillari borligi, eng keng tarqalgan dasturlash tillari va ularning farqi. Hamda, Dasturlashni o’rganish yo’llari haqida suhbatlashamiz Kompyuter dunyosida ko’plab dasturlash tillari mavjud bo’lib, dasturlash va unga qiziquvchilar soni ortib bormoqda. Bir xil turdagi ishni bajaradigan dasturlarni Basic, Pascal, Ci va boshqa tillarda yozish mumkin. Pascal, Fortran va Kobol tillari universal tillar hisoblanadi, Ci va Assembler tillari mashi tiliga ancha yaqin tillar bo’lib, quyi yoki o’rta darajali tillardir. Algoritmik til inson tillariga qanchalik yaqin bo’lsa, u tilga yuqori darajali til deyiladi. Mashina tili esa eng pastki darajali tildir. Mashina tili bu sonlardan iboratdir, Masalan: 010110100010101 Dasturlash tillari 2 ta katta guruhlarga bo’linadi, Quyi va Yuqori darajali dasturlash tili. Quyi darajali dasturlash tili ancha murakkab bo’lib ular juda maxsus sohalarda ishlatiladi va ularning mutaxassislari ham juda kam. Chunki quyi dasturlash tillari (masalan: assembler) ko’pincha miktoprotsessorlar bilan ishlashda kerak bo’lishi mumkin. Odatda turli dasturlash ishlari uchun yuqori darajali dasturlash tilidan keng foydalaniladi. EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) endi yuzaga kelgan paytda programma tuzishda, faqat mashina tillarida, ya’ni sonlar yordamida EHM bajarishi kerak bo’lgan amallarning kodlarida kiritilgan. Bu holda mashina uchun tushinarli sanoq, sistemasi sifatida 2 lik, 6 lik, 8 lik sanoq sistemalari bo’lgan. Programma mazkur sanoq sistemasidagi sonlar vositasida kiritilgan. Yuqori darajali dasturlashda, mashina tillariga qaraganda mashinaga moslashgan (yo’naltirilgan) belgili kodlardagi tillar hisoblanadi. Belgilar kodlashtirilgan tillarning asosiy tamoyillari shundaki, unda mashina kodlari ularga mos belgilar bilan belgilanadi, hamda xotirani avtomatik taqsimlash va xatolarni tashhis qilish kiritilgan. Bunday mashina moslashgan til – ASSEMBLER tili nomini oldi. Odatda dasturlash yuqori saviyali dasturlash tillari (Delphi, Java, C++, Python) vositasida amalga oshiriladi. Bu dasturlash tillarining semantikasi odam tiliga yaqinligi tufayli dastur tuzish jarayoni ancha oson kechadi. Ko’p ishlatiladigan dasturlash tillari. Biz hozir biladigan va ishlatadigan tillarning barchasi shu guruhga mansub. Ular insonga “tushunarli” tilda yoziladi. Ingliz tilini yaxshi biluvchilar programma kodini qiynalmasdan tushunishlari mumkin. Bu guruhga Fortran, Algol, C, Pascal, Cobol va h.k. tillar kiradi(ko`pchiligi hozirda deyarli qo`llanilmaydi). Eng birinchi paydo bo`lgan tillardan to hozirgi zamonaviy tillargacha ishlatish mumkin. Lekin, hozirgi web texnologiya orqali ishlaydigan tillarda(PHP, ASP, JSP) bunday dasturlar tuzilmaydi. Chunki bunday dasturlarning ishlashi uchun yana bir amaliy dastur ishlab turishi kerak. Hozirda, amaliy dasturlar, asosan, Visual C++, C#, Borland Delphi, Borland C++, Java, Phyhon kabi tillarda tuziladi. O`zbekistonda ko`pchilik Delphi dan foydalanadi. Buning asosiy sababi: soddaligi, komponentlarning ko`pligi, interfeysining tushunarliligi va h.k. Delphida birinchi ishlagan odam ham qanaqadir dastur tuzishi oson kechadi. Lekin, Windows da dasturning asosiy ishlash mohiyatini ancha keyin biladi(komponentlarning ko`pligi va API funksiyalari dasturda ko`rsatilmasligi uchun). Yana bir tarafi, Delphi(Pascal) operativ xotirani tejashga kelganda ancha oqsaydi. Unda o`zgaruvchilarni oldindan e’lon qilib qo`yish evaziga ishlatilmaydigan o`zgaruvchilar va massivlar ham joy olib turadi. Eng keng tarqalgan dasturlash tili(Windows OS ida) Microsoft Visual C++ tilidir. Ko`pchilik dasturlar hozirda shu tilda tuziladi. Umuman olganda, C ga o`xshash(C-подобный) tillar hozirda dasturlashda yetakchi. Deyarli hamma zamonaviy tillarning asosida C yotadi. Bundan tashqari, Turli komputer o’yinlari tuzishda yoki kichik hajmdagi dasturlar tayyorlashda LUA script yoki JavaScript tillari ham keng ishlatilmoqda. Biz sizga xozirgi kunda keng tarqalgan desktop dasturlashda ishlatiladigan dasturlash tillaridan bazilari haqida aytib o’tamiz: Delphi (talaff. délfi) — dasturlash tillaridan biri. Borland firmasi tomonidan ishlab chiqarilgan. Delphi dasturlash tili ishlatiladi va avvaldan Borland Delphi paketi tarkibiga kiritilgan. Shu bilan bir qatorda 2003-yildan hozirgacha qoʻllanilayotgan shu nomga ega bulgan. Object Pascal — Pascal tilidan bir qancha kengaytirishlar va toʻldirishlar orqali kelib chiqqan boʻlib, u ob’yektga yoʻnaltirilgan dasturlash tili hisoblanadi. Avvaldan ushbu dasturlash muhiti faqatgina Microsoft Windows amaliyot tizimi uchun dasturlar yaratishga mo’ljallangan, keyinchalik esa GNU/Linux hamda Kylix tizimlari uchun moslashtirildi, lekin 2002-yilgi Kylix 3 sonidan so’ng ishlab chiqarish to’xtatildi, ko’p o’tmay esa Microsoft tizimini qo’llab quvvatlashi to’g’risida e’lon qilindi. Lazarus proekti amaliyotidagi (Free Pascal) dasturlash tili Delphi dasturlash muhitida GNU/Linux, Mac OS X va Windows CE platformalari uchun dasturlar yaratishga imkoniyat beradi. Visual Basic (talaffuzi: “Vijual Beysik”) – Microsoft korporatsiydan dasturlash tili va uning uchun dasturlash muhitdir. U BASICdan ko`p tushunchalar oldi va tez rasmli interfeys bilan dasturlar taraqqiyot ta`minlaydi. Oxirgi versiya 6.0 1998 yilda reliz kelishdi. Microsoftdan voris Visual Basic 2002 yilda paydo bo`ldi. Java dasturlash tili – eng yaxshi dasturlash tillaridan biri bo’lib unda korporativ darajadagi mahsulotlarni(dasturlarni) yaratish mumkin.Bu dasturlash tili Oak dasturlash tili asosida paydo bo’ldi. Oak dasturlash tili 90-yillarning boshida Sun Microsystems tomonidan platformaga(Operatsion tizimga) bog’liq bo’lmagan holda ishlovchi yangi avlod aqlli qurilmalarini yaratishni maqsad qilib harakat boshlagan edi. Bunga erishish uchun Sun hodimlari C++ ni ishlatishni rejalashtirdilar, lekin ba’zi sabablarga ko’ra bu fikridan voz kechishdi.Oak muvofaqiyatsiz chiqdi va 1995-yilda Sun uning nomini Java ga almashtirdi, va uni WWW rivojlanishiga hizmat qilishi uchun ma’lum o’zgarishlar qilishdi. Java Obyektga Yo’naltirilgan Dasturlash(OOP-object oriented programming) tili va u C++ ga ancha o’xshash.Eng ko’p yo’l qo’yildigan xatolarga sabab bo’luvchi qismalari olib tashlanib, Java dasturlash tili ancha soddalashtirildi. Java kod yozilgan fayllar(*.java bilan nihoyalanuvchi) kompilatsiyadan keyin bayt kod(bytecode) ga o’tadi va bu bayt kod interpretator tomonidan o’qib yurgizdiriladi. C++ (talaffuzi: si plyus plyus) — turli maqsadlar uchun moʻljallangan dasturlash tili. 1979-yili Bell Labsda Biyarne Stroustrup tomonidan C dasturlash tilining imkoniyatlarini kengaytirish va OOP(object Oriented Programming) xususiyatini kiritish maqsadida ishlab chiqarilgan. Boshida „C with Classes” deb atalgan, 1983-yili hozirgi nom bilan yaʼni C++ deb oʻzgartirilgan. C++ C da yozilgan dasturlarni kompilyatsiya qila oladi, ammo C kompilyatori bu xususiyatga ega emas. C++ tili operatsiyon tizimlarga aloqador qisimlarni, klient-server dasturlarni, EHM oʻyinlarini, kundalik ehtiyojda qoʻllaniladigan dasturlarni va shu kabi turli maqsadlarda ishlatiladigan dasturlarni ishlab chiqarishda qoʻllaniladi. Quyidagi jadvalda programmalash tillari haqida ma’lumotlar keltirilgan.
Internet. Web Server. Web dasturlash vositalari (tillari) Ma`lumki, yuqori darajadagi dasturlash tillarida yozilgan dasturlarni kompyuterga tushuntirish uchun kompilyator degan qo’shimcha dastur kerak bo’ladi. Web dasturlashda ham huddi shunday jarayon sodir bo’ladi. Siz internetdagi saytlarni ko’rishlik uchun ishlatadiganingiz Brauzerlar – web dasturlash tillarining bazilarini kompilyatori hisoblanadi. Web dasturlashda yana shunday tillar ham borki ularni brouzer kompyuterga tarjima qilib tushuntirib bera olmaydi, lekin bunday tillar web saytni asosini tashkil etadi. Ana shunday tillarni brouzer tushunadigan qilib berish uchun ham Web server ga o’xshagan dasturlar (kompilyator yoki interpretatorlar) to’plami kerak bo’ladi. Bunday dasturlar esa sayt joylashgan serverlarda turadi, qachonki unga so’rov yuborganingizda (istalgan biror ssilkani bosganingizda, birinchi marta saytni ochganingizda va hokazo. ) shu sayt joylashgan serverdagi Web server dasturlari sizning brauzeringizga saytni brauzer tushunmaydigan tillarda yozilgan joylarini tarjima qilib jo’natadi. Shunday qilib klient – yani siz tomondagi web saytni kodlarini kompyuteringizga tushuntirib beradigan tarjimon bu – Brauzer, server tomonidagi web saytni sizning brauzeringiz tushunmaydigan joylarini unga tarjima qilib jo’natadigan tarjimon bu Web Server hisoblanadi. Quyida web serverni
Mudofaa vazirligi qoʻshinlarida imtiyozli tavsiyanomalarni olish uchun test sinovlari boshlandi
Bugun, 26-yanvar kuni Mudofaa vazirligi qoʻshinlarida xizmat qilayotgan muddatli harbiy xizmatchilar tomonidan jangovar va maʼnaviy-maʼrifiy tayyorgarlik dasturlarining oʻzlashtirganligini yakuniy baholash hamda ularning bilim darajasini tekshirish maqsadida Oʻzbekiston Respublikasi Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Bilim va malakalarni baholash agentligi xodimlari ishtirokida test sinovlari boshlandi.
Oʻqishga kirishda muddatli harbiy xizmatchilarga imtiyoz beradigan tavsiyanoma uchun tuzilgan mazkur test savollarining umumiy soni 100 ta boʻlib, ularning 40 tasi – jangovar tayyorgarlik, 20 tasi – maʼnaviy-maʼrifiy tayyorgarlik, 10 tasi – matematika, 10 tasi – fizika, shuningdek, qolgan 20 tasi mantiqiy savollardan iboratdir. Test sinovlarini bajarish va javoblarini belgilash uchun askarlarga 3 soat vaqt ajratilgan.
Maʼlumot uchun, Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari safida muddatli harbiy xizmatni oʻtab, harbiy qismlar qoʻmondonligining tegishli tavsiyanomalariga ega boʻlgan fuqarolar respublikaning oliy harbiy taʼlim muassasalaridagi tegishli taʼlim yoʻnalishlariga oʻqishga kirishda test sinovlari natijalariga koʻra toʻplagan ballarining 50 foizi miqdorida qoʻshimcha ball shaklidagi imtiyozga ega boʻladilar.
Shuningdek, ular respublikaning oliy taʼlim muassasalari bakalavriatiga oʻqishga kirishi uchun tegishli oʻquv yiliga tasdiqlanadigan oliy taʼlim muassasalariga qabul parametrlaridan tashqari alohida ajratilgan qabul koʻrsatkichlari doirasida tanlovda ishtirok etishadi. Tavsiyanomalar, ular berilgan sanadan boshlab uch yil mobaynida amal qiladi.
Test sinovlari barcha hududlarda oʻtkazilmoqda.
Mudofaa vazirligi Axbotot va ommaviy
kommunikatsiyalar departamenti