Xalqaro baholash dasturlari ( pisa, timss, pirls) va ularni amalda qo‘llay olish
1-topshiriq: Xojaning “Kechadur” g‘azalidagi 1-baytdagi “kechadur”
Ona-tili 7-sinf I variant
4. 1645-yilda Normuhammad Xivani o’ziga nima qilish uchun qo’shin tortadi?
a) o’ldirish uchun b)qo’zg’ash uchun c) bo’ysundirish uchun d)urushish uchun
e) Turdi Farog’iyni o’ldirish uchun
5. Jahon Otin Uvaysiy taxminan qachon vafot etgan?
a)l850-yillarda b) 1855-yillarda c) l800-yillarda d) l888-yillarda e) l950-yillarda
6. Maxmuming qaysi sheri bor?
a) Humor b)Umar c)Kosib d)Hapalak e)Dahshat
7. Chiston qaysi so’zdan olingan?
a) Forscha b)Turkcha c)O’zbekcha d) Ruscha e) Tatarcha
8. Turdi Farog’iydan bizga nechta she’ri yetib kelgan?
a) l4-ta b) l8-ta c) 60-ta d) 23-ta e) 22-ta
9.Maxmurdan qancha she’r yetib kelgan?
a) 70-ta b) 80-ta c) 69-ta d) 75-ta e) 50-ta
lO. Maxmurning asli ismi qanday bo’lgan?
a) Mahmud b) Islom c) Umar d) Maxsud e) Sardor
1 l. Maxmurning otasi kim bo’lgan?
A) shoir b) kosib c) o’qituvchi d) yozuvchi e) domla
12.Maxmur qaysi tillarda ijod etgan?
a) o’zbek va fors b) ruscha c) hindcha d) inglischa e) tatarcha
13. Jahon Otin Uvaysiyning nechta farzandi bo’lgan?
a) l-ta b) 2-ta c) 3-ta d) 4ta e) bo’lmagan
14. “Mir” nima demakdir?
a) amir b) shoir c) ziyoli d) xalq e) zeroki
15. “Xamsa”dostonini Alisher Navoiy nechanchi yilda yozishga kirishgan?
a) l483-yilda b) l843-yilda c) l900-yilda d) 1100-yilda e) 1501-yilda
16.Birinchi shaxs kishilik olmoshlariga qaysi so’zlar kiradi?
a.men,biz b.sen,biz c.u,ular d.bu,shu e,nima,nimaga
17.Ikkinchi shaxs kishilik olmoshlariga qaysi so’zlar kiradi?
a.sen,siz b.u,ular c.men,biz d.bu,shu e,kim,nima
18. Uchinchi shaxs kishilik olmoshlariga qaysi so’zlar kiradi?
a.u,ular b.bu,shu c.men,biz d.sen,siz e. o’sha, o’shandek
19.Birlik sonda hurmat ma’nosida qaysi kishilik olmoshi ishlatiladi?
a.siz b.ular c.sen d.u e.biz
20.Belgilash olmoshlariga qaysi so’zlar kiradi?
a.har b.agar c.ular d.zeroki e.agarki
21 .Biriktiruv ,ayiruv,zidlov bog’lovchilari ,ham,na bog’lovchi-yuklamalari qanday bog’lovchilardir?
a.teng bog’lovchi b.zidlov bog’lovchilari c.ko’rsatish bog’lovchilari
d.ayiruv bo’lovchilari e.biriktiruv bog’lovchilari
22.Chunki,shuning uchun,zeroki qanday bog’lovchidir?
a.zidlov bog’lovchi b.sabab bog’lovchi c.biriktiruv bog’lovchi
d.ko’rsatish bog’lovchi e.teng bog’lovchi
23.Yozuvda shart ergash gap hokim gapdan doimo nima bilan ajratiladi?
a.vergul b.nuqta c.qo’shtirnoq d.chiziqcha e.undov
24. -mi,-ku,-gina,-u,-yu,-da, axir, xatto, faqat, ham, xuddi, naq, go’yo, go’yoki kabilar nimadir?
a.bog’lovchidir b.qo’shimcha c.yuklama d.aniqlovchi e.to’ldiruvchi
25.Ya’ni,-ki,(-kim) bog’lovchilari qanday bog’lovchidir?
a.ergashtiruvchi bog’lovchi b.shart bog’lovchidir c.yuklamadir
d.aniqlov bog’lovchidir e.so’zlar
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 |
| A | E | B | C | A | D | A | B | C | A | A | A | B | A | A | A | A | A | A | A | A | B | A | C | D |
Xalqaro baholash dasturlari ( pisa, timss, pirls) va ularni amalda qo‘llay olish
Юсупова, Г., & Сабурова, Ш. (2022). Xalqaro baholash dasturlari ( pisa, timss, pirls) va ularni amalda qo‘llay olish. Развитие лингвистики и литературоведения и образовательных технологий в эпоху глобализации, 1(1), 302–306. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/dllseteg/article/view/5613
- APA
- MLA
Гулара Юсупова, Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti
Шахноза Сабурова, Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti
Аннотация
So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ulkan iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali kadrlar va yetuk mutaxassislarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda. Bu o‘z-o‘zidan o‘quvchilarning ta’lim-tarbiyasi har tomonlama e’tiborni kuchaytiradi. Mamlakatimiz innovatsion taraqqiyot yo‘lida shiddat bilan rivojlanib borayotgan bir davrda kelajagimiz davomchilari bo‘lmish yoshlarni ijodiy g‘oyalari va ijodkorligini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllantirish hamda ilg‘or xorijiy tajribalar, xalqaro mezon va talablar asosida baholash tizimini takomillashtirish, shu yo‘lda xalqaro tajribalarni o‘rganish, mavjud tizimni har tomonlama qiyosiy tahlil qilish, tegishli yo‘nalishdagi xalqaro va xorijiy tashkilotlar, agentliklar, ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan yaqindan hamkorlik qilish muhim ahamiyatga egadir. Shu maqsadda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish choratadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 8-dekabrdagi 997-sonli qarori bilan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi huzurida Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi tashkil etildi. Shu bilan birga, ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish vazifalari belgilandi:
Respublika ilmiy-amaliy konferensiya
XALQARO BAHOLASH DASTURLARI ( PISA, TIMSS, PIRLS)
VA ULARNI AMALDA QO‘LLAY OLISH
Yusupova Gulara Ataxanovna
– Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika
instituti dotsenti, PhD
Saburova Shaxnoza
– Ajiniyoz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti 1-kurs
So‘nggi yillarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida
ulkan iqtisodiy o‘sish ko‘rsatkichlariga erishilayotganligi barcha sohalarda malakali
kadrlar va yetuk mutaxassislarga bo‘lgan talabni yanada oshirmoqda.
o‘quvchilarning ta’lim-tarbiyasi har tomonlama e’tiborni kuchaytiradi.
innovatsion taraqqiyot yo‘lida shiddat bilan rivojlanib borayotgan bir davrda
kelajagimiz davomchilari bo‘lmish yoshlarni ijodiy g‘oyalari va ijodkorligini har
tomonlama qo‘llab-quvvatlash, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini
shakllantirish hamda ilg‘or xorijiy tajribalar, xalqaro mezon va talablar asosida
baholash tizimini takomillashtirish, shu yo‘lda xalqaro tajribalarni o‘rganish, mavjud
tizimni har tomonlama qiyosiy tahlil qilish, tegishli yo‘nalishdagi xalqaro va xorijiy
tashkilotlar, agentliklar, ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan yaqindan hamkorlik qilish
muhim ahamiyatga egadir. Shu maqsadda, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini baholash sohasidagi xalqaro
tadqiqotlarni tashkil etish choratadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 8-dekabrdagi 997-sonli
qarori bilan O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Ta’lim sifatini
nazorat qilish davlat inspeksiyasi huzurida Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro
tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi tashkil etildi. Shu bilan birga, ta’lim
sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish vazifalari belgilandi:
– boshlang‘ich 4-sinf o‘quvchilarining matnni o‘qish va tushunish
– 4- va 8-sinf o‘quvchilarining tabiiy-ilmiy yo‘nalishdagi fanlardan
– rahbar va pedagog kadrlarning umumiy o‘rta taʼlim muassasalarida
o‘qitish va taʼlim olish muhitini hamda o‘qituvchilarning ish sharoitlarini o‘rganish;
– 15 yoshli o‘quvchilarning o‘qish, matematika va tabiiy yo‘nalishdagi
fanlardan savodxonlik darajasini baholash.
EGRA va EGMA
esa boshlang‘ich sinflarda o‘qish hamda matematika
bo‘yicha ko‘nikmalariga baho beradi. Baholash natijalariga ko‘ra yangi o‘quv
dasturlari, o‘qitish uslubi va yondashuvlar O‘zbekiston yoshlarining yaxshi natija
ko‘rsatishi uchun moslashtiriladi
Bu loyihalar o‘quvchi-yoshlarning ijodiy va tanqidiy fikrlash ko‘nikmalari,
egallagan bilimlarini hayotda qo‘llay olish layoqatiga turli xil topshiriqlar orqali baho
berish va keyinchalik bu ko‘nikmalar rivojlanishiga turtki berishga xizmat qiladi.
Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi. O‘quvchilarning
savodxonligini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqot dasturi haqida qo‘llanma.-T.:2019.-6-bet
Globallashuv davrida tilshunoslik va adabiyotshunoslik taraqqiyoti hamda ta’lim texnologiyalari
Hozirgi kunga qadar Ta’lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi va
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti hamda Ta’lim sohasidagi yutuqlarni
baholash xalqaro assotsiatsiyasi o‘rtasida imzolangan kelishuvlarga muvofiq 2021-
yilda PISA va PIRLS xalqaro dasturlarida ishtirok etish rejalashtirilgan.
PISA (inglizcha – Programme for International Student Assessment) – turli
davlatlarda 15 yoshli o‘quvchilarning (o‘qish, matematika, tabiiy fanlar)
savodxonligini hamda bilimlarini amaliyotda qo‘llash qobiliyatini baholovchi dastur.
Bu dastur 3 yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Unda o‘quvchilarning bilim sifati o‘qish,
matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha monitoring qilinadi va 1000 ballik tizimda
baholanadi. Dastlab 1997-yilda ishlab chiqilgan va 2000-yilda birinchi marta
qo‘llanilgan.
PISA – o‘quvchilarni ta’lim sohasidagi yutuqlarini baholash bo‘yicha xalqaro
dastur bo‘lib, undagi test jahon davlatlaridagi maktab o‘quvchilarining bilimi va
ularni amaliyotda qo‘llay olish mahoratini baholaydi. Dasturning asosiy maqsadi –
15yoshli o‘quvchilar ta’lim dargohida olayotan bilim va tajribalarini ijtimoiy
munosabatlarda va inson faoliyatida uchraydigan turli xil hayotiy vazifalarni
yechishda qanchalik foydalana olish qobiliyatini baholashdir. Ushbu sinov har uch
yilda bir marotaba o‘tkaziladi. Testda faqat 15 yoshdagi o‘smirlar ishtirok etadi.
Maktabdagi ta’lim sifatini monitoring qilishga qaratilgan PISA dasturi asosiy uch
yo‘nalishda: o‘qish, matematika va ijtimoiy fanlar savodxonligi bo‘yicha olib
boriladi
PIRLS – (inglizcha – Progress in International Reading Literacy Study – matnni
o‘qish va tushunish darajasini aniqlovchi xalqaro tadqiqot ) mazkur xalqaro
tadqiqotning maqsadi turli xil ta’lim tizimidan iborat bo‘lgan davlatlarni boshlang‘ich
maktab o‘quvchilarining matnni o‘qish va qabul qilish bo‘yicha tayyorgarligi hamda
o‘quvchilarning har xil yutuqlarga erishishga sabab bo‘luvchi ta’lim tizimidagi o‘ziga
xos xususiyatlarni aniqlash va baholashdan iborat.
PIRLS yosh o‘quvchilarning sinfda va sinfdan tashqari o‘qishining ikkita keng
qamrovli maqsadiga qaratilgan. Bular badiiy tajriba orttirish hamda ma’lumot olish
va ulardan foydalanish uchun o‘qishdir. Bundan tashqari, PIRLS o‘qish
maqsadlarining har birida to‘rtta keng tushunish jarayonini birlashtiradi. Bular:
diqqatni jamlash va aniq ko‘rsatilgan ma’lumotlarni topish, to‘g‘ridan to‘g‘ri
xulosalar chiqarish, g‘oyalar va axborotni talqin qilish va uyg‘unlashtirish, kontent va
matn elementlarini baholash va tanqid qilish.
O‘qish savodxonligining maqsadi
– badiiy tajriba orttirish;
– axborotni olish va undan foydalanish.
Tushunish jarayoni:
– diqqatni jamlash va aniq ko‘rsatilgan mа’lumotlarni topish;
– to‘g‘ridan to‘g‘ri xulosalar chiqarish;
– g‘oyalar va axborotni talqin qilish va uyg‘unlashtirish;
– kontent va matn elementlarini baholash va tanqid qilish.
oecd.org/pisa/ – PISA xalqaro baholash dasturi sayti
Respublika ilmiy-amaliy konferensiya
TIMSS – (Trends in International Mathematics and Science Study) maktabda
matematika va tabiiy fanlarni o‘qitish sifatining xalqaro monitoringi bo‘lib, ta’lim
yutuqlarini baholash xalqaro assotsiatsiyasi (IEA) tomonidan tashkil etiladi. Mazkur
dastur 4-sinf o‘quvchilarining matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha egallagan bilim
darajasi, sifatini solishtirish hamda milliy ta’lim tizimidagi farqlarni aniqlashga
yordam beradi. Mazkur dasturning o‘ziga xosligi shundaki, u dunyodagi
maktablarning matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha berilayotgan ta’lim mazmuni,
o‘quv jarayoni, o‘quv muassasasi imkoniyati, o‘qituvchilarning bilim darajasi, tahsil
oluvchilarning oilaviy muhiti bilan bog‘liq omillarni o‘rganadi. Ko‘rsatib o‘tilgan
omillar matematika fanlarini o‘zlashtirish holatini ko‘rsatishda asos bo‘lib xizmat
qiladi.
PISA va TIMSS o‘rtasidagi asosiy farq. PISA va TIMSS dasturlarining asosiy
farqi eng avvalo ularning turli xil yosh va sinflar toifasida o‘tkazilishidan iboratdir.
Masalan, PISA 15 yoshli o‘quvchilarning bilimlarini baholashga qaratilgan bo‘lsa,
TIMSS esa muayyan yoshdagi o‘quvchilarning emas, balki to‘rtinchi va sakkizinchi
sinf o‘quvchilarining bilim va ko‘nikmalarini baholaydi. Shu bilan birga, TIMSS
baholashlari o‘quv dasturlariga asoslangan bo‘lsa, PISA esa, o‘quvchilar egallagan
bilim va ko‘nikmalarini real muammolarni hal qila olishlarini baholashga qaratiladi.
TIMSS aynan maktab bilimlarni o‘zlashtirish darajalarini baholasa, PISA bilim va
ko‘nikmalarni maktabda, uyda va jamoatchilik orasida qo‘llay olish darajalariga
alohida e’tibor qaratadi.
Ta’limdagi bunday o‘zgarishlar o‘quv dasturi va o‘quv adabiyotlari mazmunini
o‘zgartirishga undadi. Ona tili, matematika va tabiiy fanlardan PISA baholash dasturi
yo‘nalishidagi savollar milliy bazasini yaratildi va o‘quv dasturlariga kiritildi. PISA
baholash dasturi yo‘nalishidagi savollar singdirilgan o‘quv dasturlari asosida
qo‘shimcha qo‘llanma hamda adabiyotlar yaratish va amaliyotga joriy etildi. 5-
sinfdan 11-sinfgacha o‘quv darsliklarida buni ko‘rish mumkin. PISA ona tili,
matematika va tabiiy fanlarni o‘qitishning shakl, metod, texnologiyalarini yangilanib
o‘qituvchilarning bu boradagi bilimini oshirilmoqda. Bu fanlardan o‘quvchilar
savodxonligini baholashning milliy tizimini yaratilib, 2019-2021-yillarda amaliy
ko‘nikmalarni shakllantirishni baholashga qaratilgan sinovlarni tizimli ravishda
o‘tkazish niyatida. PISA testlaridan ona tili darslarida foydalansa, o‘quvchilarni
mantiqiy fikrlashga o‘rgatish, matn bilan ishlash ko‘nikmasini rivojlantirish va
sinchkovlik talab etiladigan topshiriqlarni qo‘llash o‘quvchining hayotiy va
intellektual ko‘nikmalarini oshirishga xizmat qiladi. Masalan, 7-sinf ona tili dasturida
berilgan “Biriktiruv bog‘lovchilari” mavzusini o‘tishda o‘qituvchi mavzuni
mustahkamlash maqsadida darslikdan tashqari quyidagi matn asosida PISA
topshiriqlari tuzishi mumkin:
“Aljabr” matni asosida mantiqiy topshiriqlar
Riyoziyot olimi al-Xorazmiydan inson haqida so‘rashdi. Olim shunday dedi:
-Agar inson yaxshi xulq sohibi bo‘lsa, u 1 ga teng. -Agar inson husn sohibi bo‘lsa,
birning yoniga nolni qo‘shamiz, 10 bo‘ladi. -Agar inson boy bo‘lsa, yana bir nolni
qo‘shamiz – 100 bo‘ladi. -Agar nasl-nasabli bo‘lsa, yana bir nolni qo‘shamiz-1000
bo‘ladi. -Agar 1 raqami yo‘q bo‘lib ketsa, insonning qiymati yo‘qqa chiqib,
nollarning o‘zi qoladi.
Globallashuv davrida tilshunoslik va adabiyotshunoslik taraqqiyoti hamda ta’lim texnologiyalari
1-topshiriq: Javobi tanlanadigan test
Al-Xorazmiy insonning qanday fazilatini 1 ga tenglashtiradi?
A.Uning nasl-nasabini
B.Yaxshi xulqini
S.Husn sohibi ekanligini
D. Boyligini
2-topshiriq: Bir necha javobli test
Al-Xorazmiy insonni yaxshi xulqli, chiroyli va boy
bo‘lishini uch xonali songa tenglashtiradi.
Agar yaxshi xulq yo‘q bo‘lib ketsa, 3 xonali son 2 xonali
songa almashadi.
Xorazmiy ushbu ajoyib tenglamada insonning qiymati,
avvalo, yaxshi xulqi bilan o‘lchanishini ta’kidlayapti.
3. Javobi yoziladigan test:
RIYOZIYOT so‘zi hozirda qaysi fanni bildiradi?
Javob: (Hozirgi matematika fani)
4-topshiriq: Lingvistik topshiriq:
Matn mazmunidan kelib chiqib, bir o‘rinda
bog‘lovchisini, yana bir o‘rinda
ham bog‘lovchisini qo‘llang. Qo‘llangan bog‘lovchilar matn mazmuniga ta’sir
ko‘rsatmasin.
Agar inson yaxshi xulq sohibi va chiroyli bo‘lsa, uning qiymati
10 ga teng. Agar inson ham yaxshi xulq sohibi bo‘lsa, ham chiroyli bo‘lsa, uning
qiymati 10 ga teng.
Ona tili darslarida bunday keng qamrovli topshiriqlarni qo‘llash matematikadan
o‘rgangan nazariy bilimlarini hayotiy ko‘nikmalar asosida idrok etishimkoniyatini
beradi.
Adabiyot darslarida ham matn mazmunini tinglab tushunish kompetensiyasini
o‘stirish o‘quvchilarni xalqaro baholash dasturiga tayyorlashda muhim omildir.
Yangi avlod darsliklarida bu talablarga asosiy urg‘u berilayotgani hech kimga sir
emas. 9-sinf adabiyot darsligida Xojaning “Kechadur” g‘azali keltirilgan
o‘rganish jarayonida quyidagi mantiqiy savollar bilan ishlash o‘quvchilarni xalqaro
baholash dasturlariga tayyorlashda dastlabki qadamdir:
Kunduz avqotim sening hajringda nolon kechadur
Kecha ham zulfing kabi holim parishon kechadur.
Anbarin zulfung xayolidin ko‘zumga, ey pari,
Yil-u oy-u soat-u kun bori yakson kechadur.
1-topshiriq: Xojaning “Kechadur” g‘azalidagi 1-baytdagi “kechadur”
so‘zlariga berilgan to‘g‘ri izohni toping.
1.1-misradagi “Kechadur” so‘zi kunduz so‘ziga qarama-qarshi qo‘yilgan. HA-
2.1 va 2-misradagi “kechadur” so‘zining ikkitadan ma’nosi mavjud. Ha-Yo‘q
Mahmudov N., Nurmonov A., Sobirov A. Ona tili. Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik. – T.:
O‘zbekiston, 2019. 87-bet.
Respublika ilmiy-amaliy konferensiya
2-topshiriq: Geografik bilimlaringiz asosida oy, yil, soat, kun so‘zlarini
xronologik tartibda yozing va ushbu atamalarga ta’rif bering.
Xulosa qilib aytganda, ona tili va adabiyot darslarida aniq fanlar, tabiiy fanlar
bilan fanlararo integratsiyani qo‘llash o‘quvchilarni xalqaro baholash dasturlariga
tayyorlashning muhim omili hisoblanadi.
Adabiyotlar:
1. Ahmedov S. va boshqalar. Adabiyot. 5-sinf. Darslik. – Toshkent: Sharq,
2. Qodiriy A. Mehrobdan chayon. – Toshkent: Cho‘lpon, 2018. 23-b.
3. Muhammajonov A. 7-sinf O‘zbekitson tarixi. – Toshkent: Sharq, 2017. 146-b.
4. G‘ulomov A. v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012, 8-9 b.
5. G‘ulomov A.v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012,11-b.
6. Ona tili va adabiyot fanidan bilish darajasini
baholashning milliy test sinovi
test topshiriqlari kitobi, DTM 2021.
7. Юлдашева, Ш. Ш. (2018). Almighty power of the word. Молодой ученый,
8. Mengliboevna, B. S., & Atakhanovich, M. S. (2021). Phonetic-Lexical
Commonity and Characteristics in Uzbek and Karakalpak Literature Text Lexemas.
Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 10, 6-8.
Библиографические ссылки
Ahmedov S. va boshqalar. Adabiyot. 5-sinf. Darslik. – Toshkent: Sharq, 2020, 155-b.
Qodiriy A. Mehrobdan chayon. – Toshkent: Cho‘lpon, 2018. 23-b.
Muhammajonov A. 7-sinf O‘zbekitson tarixi. – Toshkent: Sharq, 2017. 146-b.
G‘ulomov A. v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012, 8-9 b.
G‘ulomov A.v.b. Ona tili o‘qitish metodikasi. – Toshkent, 2012,11-b.
Ona tili va adabiyot fanidan bilish darajasini baholashning milliy test sinovi test topshiriqlari kitobi, DTM 2021.
Юлдашева, Ш. Ш. (2018). Almighty power of the word. Молодой ученый, (3), 238-242.
Mengliboevna, B. S., & Atakhanovich, M. S. (2021). Phonetic-Lexical Commonity and Characteristics in Uzbek and Karakalpak Literature Text Lexemas. Pindus Journal of Culture, Literature, and ELT, 10, 6-8.
Ona tili, 7 sinf, Mahmudov N., 2017
Учебник по родному языку для 7 класса на узбекском языке.
Donishmandlar: «Til – dilning kaliti», – deb bejiz aytmaganlar. Hayotda har bir insonning qalbiga yo‘l topish vositasi til ekanini Siz ham yaxshi bilasiz, albatta. Modomiki, shunday ekan, ona tilini mukammal o‘rganmoqning foydasi nechog‘lik katta ekani ayondir. Siz 7-sinfda 6-sinf «Ona tili» darsligidan olgan bilimlaringizni boyitasiz, yana yangi-yangi ma’lumotlar olasiz, o‘rgangan nazariy bilimlaringizni bir-biridan qiziq mashqlarga tatbiq etib, amaliy mashg‘ulotlar bilan shug‘ullanasiz.
7-sinf «Ona tili» darsligi mustaqil fikrlashingiz, to‘g‘ri xulosalar chiqara olishingiz, so‘z boyligingizning oshishi, to‘g‘ri talaffuz va puxta imlo sohibi bo‘lishingiz yo‘lida Sizga hamroh va yordamchi bo‘la oladi.
Aziz o‘quvchilar!
Ona tilingizning sir-asrorlarini chuqur o‘rganish boshqa fanlar eshigini oson va dadil ochishingizda muhim omil bo‘lishini his qilgan holda uni mehr bilan o‘rganing.
Bu yo‘lda Sizlarga sabot va g‘ayrat tilaymiz.
TIL VA NUTQ.
Matnni o‘qing. Dunyodagi tillar va ular orasida o‘zbek tilining tutgan o‘rni haqida bahslashing.
Alisherning qalbiga kirmoqchiday, tikilib qarardi tog‘asi. Fors shoirlari yuksak tuyg‘ular, teran fikrlar ila to‘la ajib she’rlar yaratmishlar. Bizning turkigo‘y shoirlar ham ularga ergashib, forsiy she’rlar ijod qilishni odat qilib olmishlar. Turkiston o‘lkamiz vodiylari, sahrolari keng, tog‘lari buyuk, aholisi turk – o‘zbekdur. O‘zimizga xos odatlarimiz, an’analarimiz, qo‘shiqlarimiz, kuylarimiz, dostonlarimiz, ertaklarimiz bor. Bular – cheksiz boyligimiz. Ayniqsa, tilimiz go‘zal, shirin va rangli. Jiyan, o‘z yo‘lingni topsang bas! (Oybek).
Gaplarni ko‘chiring. O‘zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi va uning ahamiyati haqida bahs uyushtiring.
Tilimiz boy. Har qanday ma’no ifodasiga bir necha so‘z topiladi. Faqat bu so‘zlarni topish va dadil devon tiliga kiritish kerak.
Til haqidagi qonun bizga nima uchun kerak? G‘ururimizni namoyish qilish uchunmi? Izzat-nafsimizni qondirishimiz uchunmi?
Yo‘q! Bizga til haqidagi qonun o‘zligimizni saqlab qolish uchun, tilimizni yo‘qotib qo‘ymaslik uchun, o‘zbek degan xalqning yo‘q bo‘lib ketmasligi uchun kerak. (E. Vohidov).
MUNDARIJA.
Kirish
Til va nutq.
Takrorlash.
Fonetika bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Imlo bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Qo‘shimchalar va ularning imlosi bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Leksikologiya bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Fe’l so‘z turkumi bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Ot, sifat so‘z turkumlari bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Son va ravish so‘z turkumlari bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash.
Matn.
Matnda ko‘p ma’noli, ma’nodosh so‘zlardan foydalanish.
Shakldosh, qarama-qarshi ma’noli so‘zlardan foydalanish.
Mustaqil so‘z turkumlari haqida ma’lumot.
Olmosh so‘z turkumi va uning tasnifi.
Ko‘rsatish olmoshlari.
Ko‘rsatish olmoshlarining talaffuzi va imlosi.
Kishilik olmoshlari.
O‘zlik olmoshi.
So‘roq olmoshlari.
Belgilash olmoshlari.
Gumon olmoshlari.
Bo‘lishsizlik olmoshlari.
Olmoshlarning tuzilishiga ko‘ra turlari.
Sodda va qo‘shma olmoshlar. Ularning imlosi.
Juft va takroriy olmoshlar. Ularning imlosi.
Mustahkamlash.
So‘zlarning munosabat shakllari.
Ismlarning munosabat shakllari.
Ismlarning lug‘aviy va munosabat shakllari.
Egalik shakllari va ularning imlosi.
Sifatdosh va harakat nomlaridagi egalik qo‘shimchalari.
Egalik qo‘shimchali so‘zlarning imlosi.
Mustahkamlash.
Kelishik shakllari.
Bosh kelishik shakli.
Qaratqich kelishigi shakli.
Tushum kelishigi shakli.
Jo‘nalish kelishigi shakli.
O‘rin-payt kelishigi shakli.
Chiqish kelishigi shakli.
Ismlarni kesimga xoslovchi shakllar.
Mustahkamlash.
Yordamchi so‘z turkumlari.
Yordamchi so‘zlar.
Ko‘makchilar.
Sof ko‘makchilar.
Vazifadosh ko‘makchilar.
Ko‘makchilarning ma’no turlari.
Ko‘makchilar va qo‘shimchalar ma’nodoshligi.
Ko‘makchilar bilan birga kelgan so‘zlarning shakllari.
Mustahkamlash.
Bog‘lovchilar.
Bog‘lovchilarning vazifasiga ko‘ra turlari.
Teng bog‘lovchilar.
Sof va vazifadosh bog‘lovchilar.
Biriktiruv bog‘lovchilar.
Ayiruv bog‘lovchilari.
Zidlov bog‘lovchilari.
Inkor bog‘lovchisi.
Yakka va takror bog‘lovchilar.
Ergashtiruvchi bog‘lovchilar.
Sabab bog‘lovchilari.
Aniqlov bog‘lovchisi.
Shart bog‘lovchilari.
Mustahkamlash.
Yuklama haqida ma’lumot.
Sof va vazifadosh yuklamalar.
So‘roq va taajjub yuklamalari.
Ayiruv-chegaralov yuklamalari.
Kuchaytiruv-ta’kid yuklamalari.
O‘xshatish-qiyoslash yuklamalari.
Gumon va inkor yuklamalari.
Undov so‘zlar.
His-hayajon undovlari.
Buyruq-xitob undovlari.
Taqlid so‘zlar.
Taqlid so‘zlarning tuzilishi va imlosi.
Modal so‘zlar.
Modal so‘zlarning ma’no turlari.
Sof va vazifadosh modal so‘zlar.
Tasdiq va inkor so‘zlar.
Mustahkamlash.
Olmosh, egalik va kelishik shakllari yuzasidan o‘tilganlarni takrorlash.
Yordamchi so‘zlar, undov, taqlid va modal so‘zlar yuzasidan o‘tilganlarni takrorlash.
Matndagi asosiy fikrni aniqlash. Matnni o‘qish va qayta hikoya qilish.
Tasviriy matnni qayta hikoya qilish.
Takrorlash.
Ish qog‘ozlari ustida ishlash.
Asosiy atamalar ustida ishlash.
Testlardan namunalar.
Foydalanilgan adabiyotlar.
Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Ona tili, 7 sinf, Mahmudov N., 2017 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.
Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу