Adabiyot, 10 sinf, Darslik-majmua, 2 qism, To‘xliyev B, Karimov B, 2017

1. Natura qanday narsalardan tuzilgan ? 2. Tarvuzni eni kattami bo’yimi?

5-синф 2- ярим йиллик

Dars mavzusi: Rangtasvirda natyurmort. Natyurmort janrida yaratilgan asarlarni badiiy idrok etish.

Dars maqsadi: Natyurmort janrida yaratilgan asarlarni badiiy idrok etishni o’rganish.

a) talimiy maqsad: Tasviriy o‘zbek va boshqa xalqlar badiiy madaniyatining nodir asarlari haqidagi dastlabki bilimlarni egallash .

b) tarbiyalovchi maqsad: Badiiy didni shakllantirish, go‘zallik qonuniyatlari his etish qobiliyatini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad: Hayot va san’at voqyeligiga tuyg‘uli munosabatni rivojlantirish.

Tasviriy san’at tarixi va nazariyasini mazkur standartida nazarda tutilgan xususiyatlarini, portret, manzara, natyurmort janrlarida ijod qilgan rassomlarning hayoti va ijodini bilish. Kompozitsion faoliyatda chiziq, chizgi (shtrix), rang surtmasi, dog’, yorug’-soya kabi grafik tasvir vositalarini, hajm, fazo va perspektivani tasvirlashda, rang va uning tuslari va koloritini tasvir mazmuniga mos tarzda tasvirlashda, havo perspektivasini ifodalashda qo’llay olish. Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Natyurmort janrida ishlangan tasvirlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. O’.Tansiqboyev qanday mukofotlar olgan?

2. Uning eng katta mukofot olgan asari qaysi?

3. Uning asarlari qaysi mamlakatlar muzeylaridan o’rin olgan?

III. Yangi mavzu bayoni:

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Naturaga qarab rasm ishlaganda tasvir qog’oz yuzasiga qanday jaylashtirilishi kerak?

2. Natyurmort ishlaganda yana nimalarga e’tibor berish kerak?

Натюрморт жанрида ижод қилувчи рассомлар қайси қаторда ?

*Г.Абдурахманов, Л.Шарден, А.Икромжонов

Н.Тен, Л.Абдуллаев, А.Саврасов

И. Перов, Ж.Умарбеков, М.Набиев

А.Мўминов, Куприянов, А.Волков

Натюрморт қўйилмасининг таърифи қайси қаторда тўғри ифодаланган?

Тўғри тўртбурчак ичида нақш ишлаш

*Нарсанинг ўзига қараб тасвирлаш

Тасвирий санъат ҳақида суҳбат

Мавзу асосида расм ишлаш

Контраст ранглар деб нимага айтилади?

Иккита бир хил ранг

Учта бир хил ранг

*Бир-биридан кескин фарқ қилувчи ранг

Бир-бирига яқин бўлган ранг

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Natyurmort janrida tasvirni yakunlash.

O`lBDO` Qurbonova N

18- dars Tasviriy san’at 5-”A” 22.01.2019

5-”B” 21.01.2019

5-”V” 21.01.2019

5-”G” 22.012019

Dars mavzusi: Milliy idish tovoqlardan tuzilgan mavzuli natyurmort (2-3 ta buyum)ni rangtasvirda ishlash.

Dars maqsadi: Milliy idish tovoqlardan tuzilgan mavzuli natyurmortni rangtasvirda ishlash

a) talimiy maqsad: Tasviriy o‘zbek va boshqa xalqlar badiiy madaniyatining nodir asarlari haqidagi dastlabki bilimlarni egallash .

b) tarbiyalovchi maqsad: Atrof muhitdagi go’zallik haqidagi bilimlarini o’z faoliyatiga tatbiq eta olish.

s) rivojlantiruvchi maqsad: O’z “asari” uchun material to’plash va ulardan tasviriy faoliyatda foydalana olish.

Tasviriy san’atning turlari (rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik) va asosiy janrlari (portret, natyurmort, manzara)ning xususiyatlarini bilish. Turli buyum va predmetlarning konstruktiv tuzilishlarini, odam gavdasining harakatdagi holati, tanasining turli bo’laklari nisbatlarini (qalamtasvirda, haykaltaroshlikda) to’g’ri tasvirlay bilish. Tasviriy san’atning tur va janrlariga muvofiq tarzda tasviriy vosita va usullardan amaliy faoliyatda maqsadga muvofiq tarzda foydalana bilish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Natyurmort janrida ishlangan tasvirlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Naturaga qarab rasm ishlaganda tasvir qog’oz yuzasiga qanday jaylashtirilishi kerak?

2. Natyurmort ishlaganda yana nimalarga e’tibor berish kerak?

III. Yangi mavzu bayoni:

Natyurmortning rasmini ishlash yoli doskada chizib ko’rsatiladi. Bolalar, siz turli buyumlar, mevalar, sabzavotlar, gullardan tashkil topgan natyurmortlarni bir necha bor rasmini ishlagansiz. Bu mavzuda rasm ishlagan ko’pgina rassomlarni ham bilasiz. Bu mavzuda rasm ishlagan ko’pgina rassomlarni ham bilasiz. Qani eslab ko’ring-chi, qaysi rassomlar ro’zg’or buyumlaridan natyurmortlar ishlagan. Rassomlarimizdan Yu.Elizarov, Z.Kovalevskaya, N.Kashina, L.Salimjanova, M.To’htayev, chet el rassomlaridan Sharden, Kalf, Snayderslar ham bu sohada shuhrat qozonganlar. Bu rassomlar o’z natyurmortlarida turmushda ishlatiladigan buyumlarni tasvirlar ekanlar, ularning nihoyatda go’zalligini, rang va shakllarining be’takrorligidan zavqlanadilar.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Natyurmortni umumiy eni kattami, yoki bo’yimi?

2. Qaysi predmetlarda perespektiv qisqarish bor?

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Natyurmort tasvirni qalamda yakunlash.

O`lBDO` Qurbonova N

19- dars Tasviriy san’at 5-”A” 29.01.2019

5-”B” 28.01.2019

5-”V” 28.01.2019

5-”g” 29.01.2019

Dars mavzusi: Milliy idish tovoqlardan tuzilgan mavzuli natyurmort (2-3 ta buyum)ni rangtasvirda ishlash.

Dars maqsadi: Sifatli ta’lim berish.

a) talimiy maqsad: tasviriy o‘zbek va boshqa xalqlar badiiy madaniyatining nodir asarlari haqidagi dastlabki bilimlarni egallash .

b) tarbiyalovchi maqsad: badiiy didni shakllantirish, go‘zallik qonuniyatlari his etish qobiliyatini tarbiyalash.

s) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg‘uli munosabatni rivojlantirish

tasviriy san’at tarixi va nazariyasini mazkur standartida nazarda tutilgan xususiyatlarini, portret, manzara, natyurmort janrlarida ijod qilgan rassomlarning hayoti va ijodini bilish. Kompozitsion faoliyatda chiziq, chizgi (shtrix), rang surtmasi, dog’, yorug’-soya kabi grafik tasvir vositalarini, hajm, fazo va perspektivani tasvirlashda, rang va uning tuslari va koloritini tasvir mazmuniga mos tarzda tasvirlashda, havo perspektivasini ifodalashda qo’llay olish. Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Natyurmort janrida ishlangan tasvirlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Natyurmortni umumiy eni kattami, yoki bo’yimi?

2. Qaysi predmetlarda perespektiv qisqarish bor?

Naturaga qarab tasvirlashni qanday tushunasiz?

a) Miniatyura ishlash; b) Qo’yilmani o’ziga qarab tasvirlash;

s) Qo’yilmani hayoldan ishlash; d) Kompozisiya tuzish.

“Toj Mahal” me’morchilik obidasi qaysi shaharda?

a) Dehli; b) Tbriz; s) Astrabod; d) Agra.

III. Yangi mavzu bayoni:

Natyurmortda rassomlar tabiatning in’om-exsonlarini va kishilar mexnati bilan yaratilgan narsalar go’zalligini va ular orqali kishilarning turmushini tasvirlaydilar. O’z o’lkasini chin yurakdan sevgan kishilargina uning tabiatini mexr bilan realistikh xolda tasvirlay oladilar. natyurmort janrida ko’proq ijod qiladigan O’zbekistonlik rassomlar orasida V.Ufimsev, Z.Kovalevskaya, R.Axmedov, L.Salimjanova, Y.Yelizarov, M. Fatxullin va boshqalar bor.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Servisning badiiy bezagida qanday naqsh unsurlari ishlatilgan ?

2. Qaysi predmetlarda perespektiv qisqarish bor?

2. Yashil rang qaysi bo’yoqlar aralashmasidan olinadi?

a) Zangori va sariq rangning aralashmasidan; b) Zangori va qizil rangning aralashmasidan;

s) Zangori va binafsha rang aralashmasidan; s) To’g’ri javob yoq.

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Servis tasvirni yakunlash.

O`lBDO` Qurbonova N

20- dars Tasviriy san’at 5-”A” 5.02.2019

Dars mavzusi: Rang tuslari jihatidan qarama-qarshi (kontrast) buyumlardan tashkil topgan natyurmortni grafik usulda ishlash.

Dars maqsadi: rang tuslari jihatidan qarama-qarshi buyumlardan tashkil topgan natyurmortni grafik usulda ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad: narsaning o’ziga qarab tasvirlashda ular shaklidagi xarakterli xususiyat va o’lchovlarni to’g’ri olishni bilish.

b) tarbiyalovchi maqsad: san’atga qiziqishni o’stirish va unga nisbatan muhabbatni tarbiyalash .

s) rivojlantiruvchi maqsad: t asviriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish . Syujetli kartinalarning mazmuni va shaklini badiiy idrok etish. Tasviriy faoliyat uchun qo’shimcha materiallarning amaliy asoslarini real hayotda ko’ra bilish va ulardan foydalana olish. Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Natyurmort janrida ishlangan tasvirlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Servisning badiiy bezagida qanday naqsh unsurlari ishlatilgan ?

2. Qaysi predmetlarda perespektiv qisqarish bor?

III. Yangi mavzu bayoni:

Natyurmortlarda ma’lum bir davr, e’tiborga loyiq bo’lgan tarihiy voqealar tasvirlanishi mumkin. Buning sababi rassomning borliqqa, o’sha mamlakat halqining turmush tarziga bo’lgan shahsiy o’z munosabatida ifodalanadi. Natyurmortlarda ularni o’rab olgan borliqdagi narsalar o’rtasidagi uyg’unlik, xamoxanglik, ularning materiali va shakllaridagi go’zalliklarini ko’rsatib berishdan iborat. Navbatdagi vazifa chizish uchun o’qituvchi tomonidan o’rnatilgan natyurmortni yahshilab kuzatish, tahlil qilish va quyidagi savollarga javob topishdan iboratdir.

Naturani chizishdan avval uni qog’oz betid а kompozision jihatdan to’g’ri belgilanadi. Bu esa naturaning qog’oz etidagi o’lchovining to’g’ri bo’lishligiga yordam beradi. Shuni ham hisobga olish lozimki, naturaning eni katta ko’rinsa qog’ozni eniga, bo’yi katta ko’rinsa uning bo’yiga qo’yiladi. Tasvirni qalamda ishlab yakunlab, so’ngra bo’yoq berishga kirishiladi.

Natyurmortni bo’yoq bilan ishlashga kirishishdan avval birinchi galda narsalarning asosiy rangi, shuningdek, naturaning foni va taglik rangi beriladi, bliklarning o’rniga bo’yoq tekkizilmay oq qoldiriladi. So’ngra tarelka, tarvuz, anor va olmalarning soyalaritasvirlanib, keyinchalik ularning soyalari yanada natura rangidagi kabi asta sekin to’qlashtirib boriladi.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Natura qanday narsalardan tuzilgan ?

2. Tarvuzni eni kattami bo’yimi?

Ахроматик ранглар қайси қаторда ?

Қизил, ҳаворанг, сариқ

Жигарранг, сабза, ҳаворанг

Барикарам, зарғалдоқ, бинафша

*Оқ, қора, кулранг

Натюрморт қўйилмасининг таърифи қайси қаторда тўғри ифодаланган?

Тўғри тўртбурчак ичида нақш ишлаш

*Нарсанинг ўзига қараб тасвирлаш

Тасвирий санъат ҳақида суҳбат

Мавзу асосида расм ишлаш

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Natyurmortni yakunlash.

O`IBDO` Qurbonova N

21- dars Tasviriy san’at 5-”A” 12.02.2019

5-”B’’ 11.02.2019

5-”V” 11.02.2019

5-”g” 12.02.2019

Dars mavzusi: Tabiat manzarasi fonida natyurmort ishlash.

Dars maqsadi: Tabiat manzarasi fonida natyurmort ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad: O‘quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish.

b) tarbiyalovchi maqsad: Halq amaliy san’ti, tasviriy san’at bilan tanishtirish orqali barcha bolalarni badiiy-estetik didini o‘stirish.

s) rivojlantiruvchi maqsad: Bolalarda ko‘rish xotirasini, chamalash qobiliyatini, rang sezishni, kompozitsion madaniyatni, fazoviy fikrlash, obrazli tasavvur va kombinatsiyalash kabi hususiyatlarni rivojlantirish.

Dastgoh asarlari, syujetli kartinalarning yaratilish jarayoni, haykaltaroshlik turlari (dastgoh, monumental, hiyobon uchun ishlanadigan haykal) haqida tasavvurga ega bo’lish. T asviriy faoliyat uchun qo’shimcha materiallarning amaliy asoslarini real hayotda ko’ra bilish va ulardan foydalana olish. Kompozitsiya yaratishda eskiz variantlarini ishlash va ularni umumlashtira olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Natyurmort janrida ishlangan tasvirlar.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Natyurmort ishlaganingizda qanday kayfiyat hosil bo’ldi ?

2. Tarvuzni eni kattami bo’yimi?

Ахроматик ранглар қайси қаторда ?

Қизил, ҳаворанг, сариқ

Жигарранг, сабза, ҳаворанг

Барикарам, зарғалдоқ, бинафша

*Оқ, қора, кулранг

Натюрморт қўйилмасининг таърифи қайси қаторда тўғри ифодаланган?

Тўғри тўртбурчак ичида нақш ишлаш

*Нарсанинг ўзига қараб тасвирлаш

Тасвирий санъат ҳақида суҳбат

Мавзу асосида расм ишлаш

III. Yangi mavzu bayoni:

Manzara-janridagi asarlarda borliq, tabiatdagi ko‘rinishlar xaqqoniy aks ettiriladi. Manzarada faqatgina narsa va voqealar emas, balki musavvirning ichki kechinmalari ham ifodalanadi. Ayrim musavvirlar vodiylarni, tog‘u-toshlarni tasvirlashga ishqiboz bo‘lsalar, ayrimlari dengiz manzarasini tasvirlashga harakat qiladilar.

O‘zbekistonda tabiatni o‘z asarlarida ifoda etgan rassomlarimiz talaygina. Ular, N.Kashina. Z.Inagamov, V.Yeremyan, A.Volkov, A.Niqolayev.I.V.Raufov, I.Kazanov, M.Nabiyev, P.Benkov, V.Ufimsev, V.Kedrin, U.Tansikboyev, Isfandiyor, Xaydarov, Abdulxaq Abdullayev, Raxim Axmedov, M.Saidov, I.Kuziboyev, M.Raximboyev, Ro‘zi Choriyev, R.Temurov. Sh.Abdurashidov, P.Toxirov, M.Yo‘ldoshev va boshqalar o‘zlarining asarlarida O‘zbekiston Respublikasi o‘lkasining jamolini tasvirlash orqali “Tabiat milliy boyliklar insonda go‘zallikka muxabbat uygotish kerak”, degan fikrlarni talkin etadilar. Manzara janrini yaratishda o‘ziga xos uslublari bilan tasviriy san’atning nozik tomonlarini ochib berishga harakat qiladilar.Natyurmortlarda ma’lum bir davr, e’tiborga loyiq bo’lgan tarihiy voqealar tasvirlanishi mumkin. Buning sababi rassomning borliqqa, o’sha mamlakat halqining turmush tarziga bo’lgan shahsiy o’z munosabatida ifodalanadi. Natyurmortlarda ularni o’rab olgan borliqdagi narsalar o’rtasidagi uyg’unlik, xamoxanglik, ularning materiali va shakllaridagi go’zalliklarini ko’rsatib berishdan iborat. Navbatdagi vazifa chizish uchun o’qituvchi tomonidan o’rnatilgan natyurmortni yahshilab kuzatish, tahlil qilish va quyidagi savollarga javob topishdan iboratdir.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Natura qanday narsalardan tuzilgan ?

2. Bu asarni qanday nomlash mumkin?

V. O’quvchilarni baholash. VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash.

O`IBDO` Qurbonova N

22- dars Tasviriy san’at 5-”A” 19.02.2019

5-”B” 18.02.2019

5-”V” 18.02.2019

5-”g” 19.02.2019

Dars mavzusi: Tabiat manzarasi fonida natyurmort ishlash.

Dars maqsadi: Tabiat manzarasi fonida natyurmort ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad: Narsaning o’ziga qarab tasvirlashda ular shaklidagi xarakterli xususiyat va o’lchovlarni to’g’ri olishni bilish.

b) tarbiyalovchi maqsad: San’atga qiziqishni o’stirish va unga nisbatan muhabbatni tarbiyalash .

s) rivojlantiruvchi maqsad: T asviriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish . Syujetli kartinalarning mazmuni va shaklini badiiy idrok etish. Tasviriy faoliyat uchun qo’shimcha materiallarning amaliy asoslarini real hayotda ko’ra bilish va ulardan foydalana olish. Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Manzara, natyurmort tasvirlari.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Natura qanday narsalardan tuzilgan ? 2. Tarvuzni eni kattami bo’yimi?

Акварель бўёқлардан қайси санъат турида қўлланилади ?

Асосий ранглар қайси қаторда тўлиқ берилган ?

Зарғалдоқ, кўк, жигарранг

*Қизил, зангори, сариқ

яшил, сиёхранг, зангори

III. Yangi mavzu bayoni:

Manzara-janridagi asarlarda borliq, tabiatdagi ko‘rinishlar xaqqoniy aks ettiriladi. Manzarada

faqatgina narsa va voqealar emas, balki musavvirning ichki kechinmalari ham ifodalanadi. Ayrim musavvirlar vodiylarni, tog‘u-toshlarni tasvirlashga ishqiboz bo‘lsalar, ayrimlari dengiz manzarasini tasvirlashga harakat qiladilar.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Syratda reflekslar bormi ?

2. Yorug’lik natyurmortga qaysi tomondan tushyabti?

Ахроматик ранглар қайси қаторда ?

Қизил, ҳаворанг, сариқ

Жигарранг, сабза, ҳаворанг

Барикарам, зарғалдоқ, бинафша

*Оқ, қора, кулранг

Натюрморт қўйилмасининг таърифи қайси қаторда тўғри ифодаланган?

Тўғри тўртбурчак ичида нақш ишлаш

*Нарсанинг ўзига қараб тасвирлаш

Тасвирий санъат ҳақида суҳбат

Мавзу асосида расм ишлаш

V. O’quvchilarni baholash. VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash.

O`IBDO` Qurbonova N

23- dars Tasviriy san’at 5-”A” 26.02.2019

5-”B” 25.02.2019

5-”V” 25.02.2019

5-”g” 26.02.2019

Dars mavzusi: Hotiradan natyurmort kompozisiyasini ishlash.

Dars maqsadi: Hotiradan natyurmort kompozisiyasini ishlashni o’rganish.

a) talimiy maqsad: bajarilayotgan ishning mazmuni va mohiyatiga ko’ra mustaqil tarzda tasviriy usul, material va vosita tanlay olish va undan amaliy foydalana bilish;

b) tarbiyalovchi maqsad: san’atga qiziqishni o’stirish va unga nisbatan muhabbatni tarbiyalash .

s) rivojlantiruvchi maqsad: bolalarda ko’rish hotirasini, chamalash qoboliyatini, rang sezishni, obrazli tasavvur kabi xususiyatlarni rivojlantirish Syujetli kartinalarning mazmuni va shaklini badiiy idrok etish. Tasviriy faoliyat uchun qo’shimcha materiallarning amaliy asoslarini real hayotda ko’ra bilish va ulardan foydalana olish. Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Manzara, natyurmort tasvirlari.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Syvratda reflekslar bormi ?

2. Yorug’lik natyurmortga qaysi tomondan tushyabti?

Натюрморт жанрида ижод қилувчи рассомлар қайси қаторда ?

*Г.Абдурахманов, Л.Шарден, А.Икромжонов

Н.Тен, Л.Абдуллаев, А.Саврасов

И. Перов, Ж.Умарбеков, М.Набиев

А.Мўминов, Куприянов, А.Волков

III . Yangi mavzu bayoni :

Tasviriy san ‘ at – Eng qadimiy va k е ng tarkalgan san ‘ at turlaridan biridir . u k е ng ma ‘ noga ega . O ’ z urnida haykaltaroshliq rangtasvir , amaliy san ‘ at va grafika kabi turlarga bulinadi . Turlari xam o ’ z urnida yana bir qancha janrlarga bulinib k е tadi .

Tasviriy san ‘ at tur va janrlarini nazariy jixatdan o ’ rganish , o ’ rgatish , shuningd е k talaba , O ’ quvchilarga mashg ’ ulot yoki suxbat davomida ko ’ rsatmali qurollar orqali o ’ rgatishning uslubiy asoslari , yul – yuriq 1 ari m е todik jixatdan aloxida o ’ ziga xos alifbosiga ega .

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

1. Tasviriy san’at turlarini aytib bering ?

2. Rassomlardan kimlarni bilasiz?

Яшил ранг қайси бўёқлар аралашмасидан ҳосил бўлади ?

Зангори ва бинафша

*Зангори ва сариқ

Зангори ва пушти

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash.

O`IBDO` Qurbonova N

24- dars Tasviriy san’at 5-”A” 5.03.2019

Dars mavzusi: Badiiy bezak grafikasi (taklifnoma, emblem, badiiy harf va hokazo) Nazo.rat Ishi 3

Dars maqsadi: Badiiy bezak grafikasi haqida ma’lumotga ega bo’lish.

a) talimiy maqsad: o’quvchilarning badiiy fikr doirasini kengaytirish.

b) tarbiyalovchi maqsad: tasviriy, amaliy san’at asarlarini badiiy idrok etishni va estetik zavqlanish hissini tarbiyalash .

s) ivojlantiruvchi maqsad: tas viriy malaka (rasm ishlash, haykal yasash v.b.)larni rivojlantirish .

Bilim Ozbekison va jahon tasviriy san’ati, ularning namoyondalaridan bshlang’ich maktabda o’rgatganlariga qo’shimcha 5-6 nafarini va ularning asarlarini bilish. Berilgan topshiriqqa mos tarzda kompozitsiyaning rangshunoslik yechimini to’g’ri hal eta olish (masalan: manzarada turli holat hamda kayfiyatlarni tasvirlashda rang va uning tuslaridan, shuningdek, kontrast, issiq-sovuq ranglardan maqsadli foydalana olish).

Tasviriy faoliyat (rangtasvir)da issiq va sovuq ranglar gammasidan foydalana bilish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Manzara, natyurmort tasvirlari.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Tasviriy san’at turlarini aytib bering ?

2. Rassomlardan kimlarni bilasiz?

3 . Syvratda reflekslar bormi ?

4. Yorug’lik natyurmortga qaysi tomondan tushyabti?

III. Yangi mavzu bayoni:

O’zbekiston amaliy bezak san’atida qo’llaniladigan naqsh ramzlari, ulaming tabiiy shakli va stilizatsiyalashtirish haqida tasavvurga ega bo’ldingiz. Endi o’zingiz uchun tanish bo’lgan tabiiy materiallarni stilizatsiyalash orqali naqsh elementlarini chizing. Stilizatsiyalash- shakllarni badiiylashtirish hisobiga amalga oshiriladi.

Gul, butoq, daraxt singari islimiy naqshlar ramziy ma’nolarni o’zida mujassam etgan. Masalan, gullagan bog’ ramzi-hayotning go’zalligi, baxt, farovonlik kabi sifatlarga bog’langan. To’lqinli o’simlik poyasi-tinimsiz ijod va tabiat tarovati, to’lqinlar – shiddatli hayot oqimi, gul esa yorug’ olam go’zalligi va hokazolarning ramzyi ifodalarini anglatgan.

Naqqoshlikda g’uncha elementi ham ko’p qo’llaniladi. U hayotning davomiyligi, ajdodlar o’rnini avlodlar egallab borishini anglatadi. Lola ham bahor, jo’shqinlik alomati sifatida ko’p qo’llaniladigan element hisoblanadi. Tabiatdan olingan barg ham naqsh kompozitsiyasini to’ldiruvchi va uning jozibasini oshiruvchi element sifatida ko’p ishlatiladi. Barglarning tabiiy ko’rinishini stilizatsiyalashtirilgan variantlari asosida oddiy va murakkab burglar ixtiro qilingan. Ular shobarg, qo’shbarg, ko’pbarg, chor barg (to’rt bargli naqsh elementi) deb ataladi. Naqsh kompozitsiyalarida jiyda guli, gultojixo’roz elementlarini ham uchratish mumkin.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

S iz yana qanday tabiiy shakllarni stilizatsiyalashtirib naqsh elementlarini hosil qilgan bo’lar edingiz? Shu haqida o’ylab ko’ring.

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash.

O`IBDO` Qurbonova N

25- dars Tasviriy san’at 5-”A” 19.03.2019

5-”B” 18.03.2019

5-”V” 18.03.2019

5-”g” 19.03.2019

Dars mavzusi: 8-mart bayramiga devoriy gazeta ishlash. (2 -soat)

Dars maqsadi: Sifatli ta’lim berish.

a) talimiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad: san’atga qiziqishni o’stirish va unga nisbatan muhabbatni tarbiyalash .

s) rivojlantiruvchi maqsad: b adiiy kasb-hunarlar haqida tasavvurlarni shakllantirish . Tasviriy san’atning turlari (rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik) va asosiy janrlari (portret, natyurmort, manzara)ning xususiyatlarini bilish.

Kompozitsion faoliyatda chiziq, chizgi (shtrix), rang surtmasi, dog’, yorug’-soya kabi grafik tasvir vositalarini, hajm, fazo va perspektivani tasvirlashda, rang va uning tuslari va koloritini tasvir mazmuniga mos tarzda tasvirlashda, havo perspektivasini ifodalashda qo’llay olish. Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Manzara, natyurmort tasvirlari.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1.S iz yana qanday tabiiy shakllarni stilizatsiyalashtirib naqsh elementlarini hosil qilgan bo’lar edingiz? Shu haqida o’ylab ko’ring.

2. Yorug’lik natyurmortga qaysi tomondan tushyabti?

Узоқ вақтда ишланган асар

Хаёлдан ишланган асар

*Қисқа муддатда натурадан ишланган тасвир

Узоқ вақт давомида натурадан ишланган тасвир

III. Yangi mavzu bayoni:

Musavvir Chingiz Ahmarov nomi O’zbekiston tasviriy san’atida haqli ravishda fahrli o’rinlaridan birini egallaydi. Bu ulkan rassomning ijodi o’zbek tasviriy san’atining ajralmas bir qismi sifatida keng halq ommasining olqishiga sazovor bo’ldi.

Bo’lajak rassom 1912 yilda Rossiyaning Troisk shahrida tug’ilgan .1920 yillarning ohirida Ahmarovlar oilasi Qarshiga, so’ng Samarqandga ko’chib keladilar.

Chingizning qarshisida go’yo u bolalik chog’idan bo’yon o’ylab yurgan afsonaviy shahar darvozasi lang ochilgandek bo’ldi. Keyinchalik u Perm badiiy tehnikumida tahsil olar ekan, barcha ta’til kunlarini Samarqandda o’ttkazar edi. 30-yillari Samarqand badiiy bilim yurti mamlakatdagi etakchi bilim yurtlaridan biri hisoblanib, bu yerda P.Benkov, V.Eremyan, N.Kashina, A.Siddiqiy va boshqalar dars berar edilar.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

S iz yana qanday tabiiy shakllarni stilizatsiyalashtirib naqsh elementlarini hosil qilgan bo’lar edingiz? Shu haqida o’ylab ko’ring.

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash,tayyorlab kelish.

O`IBDO` Qurbonova N

26- dars Tasviriy san’at 5-”A” _______________ “Ko’rildi” __________

5-”B” _______________5-”V” _______________5-”g” _______________

Dars mavzusi: 8-mart bayramiga devoriy gazeta ishlash.

Dars maqsadi: Sifatli ta’lim berish.

a) talimiy maqsad: borliqdagi va san’atdagi go’zalliklarni ko’ra bilish, idrok etish va qadrlashga o’rgatish;.

b) tarbiyalovchi maqsad: tasviriy, amaliy san’at asarlarini badiiy idrok etishni va estetik zavqlanish hissini tarbiyalash;

s) rivojlantiruvchi maqsad: tasviriy malakalarni rivojlantirish;

DTC talablari:

Bilim Tasviriy faoliyatda turli material va uslublardan foydalana olish;

Ko’nikma: Kompozitsion faoliyatda chiziq, chizgi (shtrix), rang surtmasi, dog’, yorug’-soya kabi grafik tasvir vositalarini, hajm, fazo va perspektivani tasvirlashda, rang va uning tuslari va koloritini tasvir mazmuniga mos tarzda tasvirlashda, havo perspektivasini ifodalashda qo’llay olish.

Malaka: Turli buyum va predmetlarning konstruktiv tuzulishlarini to’q’ri tasvirlay bilish;

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Manzara, natyurmort tasvirlari.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Dars rejasi:
I. Tashkiliy qism -3 daqiqa
II. Uy vazifani mustahkamlash – 12 daqiqa
III. Yangi mavzu bayoni – 15 daqiqa
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash – 10 daqiqa

V. O’quvchilarni baholash – 3 daqiqa

VI. Uyga vazifa – 2 daqiqa

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism: O’quvchilar bilan salomlashish. Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Ch. Ahmarov qayerda va qachon tug’lgan?

2. Ch. Ahmarov qayerda tahsil oldi?

Абу Райхон Беруний портретининг муаллифи ким ?

Сангина, пастель, соус каби бадиий материаллар тасвирий санъатнинг қайси турида қўлланилади ?

III. Yangi mavzu bayoni:

Ch. Ahmarovning mahobatli rang tasvir ustasi sifatida ijodining ilk yorqin sahifasini uning Toshkentdagi Alisher Navoiy nomli opera va balet teatri foyesi devorlariga ishlangan ishlarida ko’rish mumkin. To’rt yillik mexnat jarayonida (1944-1947) rassom unga sakkizta kompozisiya yaratdi. Bir andozadagi to’rtta devoriy suvrat teatrning birinchi qavatidagi foyega ziynat bag’ishlandi. Ularning xar birida kuy, raqs va she’riyatni o’zida ifoda e’tuvchi go’zal qizlar obrazi talqin etilgan. Ikkinchi qavatidagi devoriy rasmlar Navoiyning mashhur “Hamsa”siga kirgan “Xayrat-ul abror”, “Farhod va Shirin”, “Layli va Majnun”, “Saddi Iskandariy”, Sab’ai sayyor” dostonlaridagi kulminasion epizodlarga bag’ishlangan.

XX asarning ikkinchi yarmi boshlarida Axmarovning qilgan yirik ishlaridan biri Ulug’bek rasadhonasi yonida qad ko’targan buyuk munajjim muzeyi binosi ichki qismiga mo’ljallangan maxobatli dekorativ pannolar turkumi bo’ldi. Keyinchalik rassom Abu Rayxon Beruniy nomli Sharqshunoslik instituti binosi vestibyulining ichki qismiga (1969), Toshkentdagi A.Navoiy nomli Adabiyot muzeyining ba’zi zallariga (1968), Samarqanddagi “Yulduz” choyhona-restoran majmuasining banket zaliga (1970), Andijondagi adabiyot muzeyi shahobchasiga (1974) devoriy rasmlar ishladi.

Rassom o’zining serqirra, qaytarilmas ijodi bilan milliy san’atimizning taraqqiyotiga ulkan xissa qo’shgan. Shu bois u san’atimiz tarihida o’chmas iz qoldirdi.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

Натурага қараб тасвирлашни қандай тушунасиз ?

*Қўйилмани ўзига қараб тасвирлаш

Қўйилмани хаёлдан ишлаш

Совуқ ранглар қайси қаторда ?

Қора, жигарранг, кулранг

*Яшил, ҳаворанг, зангори

Яшил, қизил, зарғалдоқ

IV. O’quvchilarni baholash. VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash.

27- dars Tasviriy san’at 5-”A” 2.04.2019

_ 5-”g” 2.04.2019

Dars mavzusi: Tasviriy san’atda portret janrida ishlangan asarlarni badiiy idrok etish.

Dars maqsadi: tasviriy san’atda portret janrida ishlangan asarlarni badiiy idrok etishni o’rgatish.

a) talimiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish.

b) tarbiyalovchi maqsad: san’atga qiziqishni o’stirish va unga nisbatan muhabbatni tarbiyalash .

s) rivojlantiruvchi maqsad: tasviriy, amaliy san’at asarlarini badiiy idrok etishni va estetik zavqlanish hissini tarbiyalash . Tasviriy san’atning turlari (rangtasvir, grafika, haykaltaroshlik) va asosiy janrlari (portret, natyurmort, manzara)ning xususiyatlarini bilish. Tasvir mazmuniga ko’ra qog’oz o’lchami va holatini to’g’ri belgilay olish;

Tasviriy san’at turlari (grafika, rangtasvir) va janrlarida (manzara, portret, natyurmort) rasm ishlay olish.

Dars turi: Ko’rgazmali.

Dars jihozi: Portret tasvirlari.

Foydalanilgan adabiyot:

1) Tasviriy san’at. Asqarali Sulaymonov, Ne’mat Abdullayev,

2) Tasviriy san’atni o’qitish metodikasidan amaliy mashg’ulotlar. Ikkinchi qism Rahim Hasanov.

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism: O’quvchilar bilan salomlashish. Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. O’tilgan mavzuni mustahkamlash:

1. Ch. Ahmarov qayerda va qachon tug’lgan?

2. Ch. Ahmarov qayerda tahsil oldi?

III. Yangi mavzu bayoni:

Mustaqillikning ijobiy ta’siri ularoq, san’atning turli yo`nalish va uslublarida erkin ijodga yo`l ochildi. Jumladan portret janrida ham. Buning natijasida portret zamonaviy badiiy jarayonida yetakchi bo`lib qoldi. Respublikamizning yetakchi badiiy oliygohi K.Behzod nomidagi Milliy rassomlik va dizayn instito`tida aynan, realistik maktab asosida o`quv mashg`ulotlari olib boriladi. . Bu esa rangtasvirning realistik janrida ijod etgan o`tmish ijodkorlarimizning boy merosini tan olinganligi, shuningdek, jahon san’ati ilg`or tajribasini chuqur o`rganishdan dalolat berib, bo`tun dunyoda avangard yo`nalish bilan bir qatorda, aynan, realistik yo`nalish rivojiga e’tibor bilan qaralganligini ko`p jihatdan namoyon etadi.

Alisher Navoiy 1441 yil 9 fevralda Xirotda saroy xizmatchisi oilasida tavallud topgan. 1501 yil 3 yanvarda Xirotda vafot etgan. U o’zbek xalqining ulug’ shoiri va mutaffakiri, buyuk olim va davlat arbobi, Jaxon adabiyotining yirik vakillaridan biri bo’lgan. Portret janri O`zbekiston rangtasvirchilarining kuchli jixatlaridan biri hisoblanadi. O`zbekistonda kuchli realistik maktab tarkib topishi ajoyib portret nafis-rassomlar sulolasini vujudga keltirdi. Ular orasida A.Abdullayev, R.Ahmedov, R.Choriyev, T.Oganesov, V.Burmakin kabi portret ustalari jahonda keng tan olinganligi e’tirof etiladi

1990 yillarda o`zbek rangtasvirida portret janrining asoschisi, yetakchi portretnavis, akademik A.Abdullayev ham ijodiy faoliyatini davom ettirdi. Bo`tun umri davomida u iste’dodli va ma’naviy go`zal insonlarga hurmatini 18.saqlab qoldi. Musavvir mo`yqalamiga mansub har bir portret kishilarning chuqur ma’naviy dunyosini akslantiruvchi, rassom bilan portret kahramoni va portret bilan tamoshabin o`rtasidagi haqiqiy va ochiq munosabatni taqozo etuvchi manbadir. 1999 yilda A.Abdullayevning 1984 yilda yaratilgan mashhur avtoportretini turli davr va halqlarga mansub buyuk rassomlar avtoportretlari saqlanayotgan dunyoning yirik to`plami, Uffitsidagi (Italiya) kartina galeriyasiga berilishi O`zbekiston san’ati uchun olamshumul voqea bo`ldi.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash:

Беруний портретининг муаллифи ким?

Портрет жанрида ижод этаётган рассомлар қайси қаторда ?

Н. Кашина, А. Бойматов

*М. Набиев, А. Абдуллаев

А. Мўминов, Г. Абдурахманов

Я. Салпинкиди, И. Хайдаров

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa: Tasvirni yakunlash.

28-dars Tasviriy san’at 5-”A” 9.04.2019

Dars mavzusi: “Men sevgan qahramon” mavzusida portret ishlash.

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta’limiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: bolalarda ko’rish hotirasini, chamalash qobiliyatini, rang sezishni, kompozision madaniyatni, obrazli tasavvur, kombinasiyalash kabi xususiyatlarni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarni ertak, badiiy kitob qahramonlariga bo’lgan munosabatni tarbiyalash Dastgoh asarlari, syujetli kartinalarning yaratilish jarayoni, haykaltaroshlik turlari (dastgoh, monumental, hiyobon uchun ishlanadigan haykal) haqida tasavvurga ega bo’lish. T asviriy faoliyat uchun qo’shimcha materiallarning amaliy asoslarini real hayotda ko’ra bilish va ulardan foydalana olish. Kompozitsiya yaratishda eskiz variantlarini ishlash va ularni umumlashtira olish .

Dars turi: an’anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar, rasm daftar, plakatlar.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism: O’quvchilar bilan salomlashish. Davomat. Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

2. Portret qanday guruhga ajratiladi?

Беруний портретининг муаллифи ким?

Портрет жанрида ижод этаётган рассомлар қайси қаторда ?

Н. Кашина, А. Бойматов

*М. Набиев, А. Абдуллаев

А. Мўминов, Г. Абдурахманов

Я. Салпинкиди, И. Хайдаров

III. Yangi mavzu bayoni.

Naturani yaxlit idrok etganda, yorug‘lik tikka ta’sir etayotgan joydagi narsalar yagona bir qismni tashkil etadi va undagi dog‘lar kuchliligi bo‘yicha soya qismdagiga teng kela olmaydi. Xuddi shularni shaxsiy va tushayotgan soyalarga moslash mumkin: ular tus bo‘yicha yarimsoya bilan yaxshi chiqishadi, yarimsoya esa tasvirning yorug‘lik qismlaridagi kuchga teng kela olmaydi. Soyadagi refleks yarimsoyadan och bo‘la olmaydi, ammo shaxsiy soyaning umumiy tusiga bo‘ysunadi. Ob’ektdagi ushbu katta shakllar yoki buyumlar guruhi tusi va rangining to‘g‘ri saqlanishi tasvirga yaxlitlik va yoritilishining to‘g‘ri bo‘lishiga turtki bo‘ladi.

Umumiy ranglar munosabati va navbatdagi ishning davomi naturaga hos koloritni hisobga olgan holda borishi kerak. Naturadan kam ishlagan, tajribasiz rassomlar u yoki bu natyurmort ranglavha etyudini , manzarani yoki portretni tasvirlayotganda har doim ham undagi yaxlitlik va bo‘yoqlar birligini muvaffaqiyatli bajara olishmaydi. Naturadan ishlash jarayonida har bir aniq holatda koloritni tushunib yetish, tusli va rangli holat xususiyatini ko‘rsata bilishlari zarur. Hamma gap natura bo‘yoqlaridagi umumiy tus, rang holati va kolorit birligini ko‘rish va tushunib yetishdadir.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

2. Portret qanday guruhga ajratiladi?

Машҳур Амир Темур портретининг муаллифи ким ?

Гуашь бўёғи асосан санъатнинг қайси турида қўлланилади ?

Хроматик ранглар қайси қаторда тўғри кўрсатилган ?

*Қизил, сариқ, яшил

Жигарранг, оқиш, кулранг

Сариқ, кулранг, қора

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa. Ertak qahramonlari tasviridan chizish.

O`IBDO` Qurbonova N

29-dars Tasviriy san’at 5-”A” 16.04.2019

5-”B” 15.04.2019

5-”V” 15.04.2019

5-”g” 16.04.2019

Dars mavzusi: “Men sevgan qahramon” mavzusida portret ishlash.

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta’limiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarda amaliy va tasviriy san’atga qiziqish va muhabbatni tarbiyalash;tarbiyalash

Turli janrlardagi san’at asarlarining yaratilish texnikasini ajrata olish va ularni tahlil eta bilish.

Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Tasvirlanayotgan odam va hayvonlarni obrazli tasvirlash.

Dars turi: an’anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar, rasm daftar, plakatlar.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Nima uchun bu ertak qahramonlarini tanladingiz?

2. Tasvirda kunning qaysi vaqti tasvirlangan?

Қизил ва зангори бўёқлар аралашмасидан қандай ранг ҳосил бўлади ?

“Тонг”, “Оналик” асарининг муаллифи ким ?

III. Yangi mavzu bayoni.

Issiq va sovuq tuslar tasvir ohangdorligini oshiradi, naturadagi tabiiy ko‘rinishni naomyon etadi.

Buyumning katta shaklini modellashtirayotib, mayda bo‘laklarni chiza turib, shuni yodda tutish kerakki, katta shaklning ham yoritilgan, ham soyadagi yuzasida joylashgan ko‘plab kichik shakllarda aniqlanadigan tusni oshirib yubormaslik kerak. Yorug‘likda yoki soyada joylashgan mayda shakl tuslarining yaqinligini ilg‘ab olish uchun, ish jarayonida atrof – muhitga bog‘liq bo‘lmagan buyumlarga e’tibor berish shart emas. Aytib o‘tganimizdek, buyumlarni yaxlit ko‘rib, doimo ularni o‘zaro solishtirib turish zarur. Buyumning och qismini tasvirlay turib, qaysi nuqtada u yorug‘ligi va rangining eng quyuqligi va qaerda kuchliroq namoyon bo‘lishini, so‘ngra esa xajmli shaklning qolgan qismida topilgan tus bilan taqqoslab aniqlash kerak. Eslatib o‘tamiz, ranglarni uch xususiyat bo‘yicha taqqoslaymiz: yorug‘ligi, rang tusi va to‘yinganligi. Agar biror bir rang yorug‘ligi bo‘yicha to‘g‘ri topilib, boshqa xususiyatlari aniq bo‘lmasa,bu rangni to‘g‘ri deb bo‘lmaydi – munosabatlar rang tusi va to‘yinganligi bo‘yicha ham aniqlangan bo‘lishi kerak. Buyumlarni solishtirib , o‘xshashligini yoki ularning orasidagi farqlarini aniqlash shunday holatda yenggillashadiki, agar havo rang buyumni boshqa bir tusi o‘zgacharoq buyum bilan solishtirsak. Bunday taqqoslash bizni sinchiklab qarashimizni charxlaydi hamda ulardagi rang tusini aniq ko‘rishga ko‘mak beradi.

Buyumlarni ranggi bo‘yicha taqqoslashda yana bir holatni hisobga olish zarur. Ketma-ketlikdagni rang kontrasti tufayli , kulrangning nozik tusi uni nima bilan qiyoslashimizga bog‘liq bo‘lib, goh issiq, goh sovuq bo‘lgan holda tuyuladi. Agar kulrangni qizil rang bilan solishtirsak, u sovuq tusda, havo rang bilan taqqoslasak, issiq tusda ko‘rinadi. Shu sababli buyumning nozik tusini aniqlashda xolis rangni xolis bilan, issiqni issiq bilan, sovuqni sovuq bilan, och rangni och bilan, to‘q rangni to‘q bilan o‘zaro solishtirish kerak.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Zumradni tasvirlab bering?

2. Oilasida bir biriga qanday munosabatdalar?

Яшил ранг қайси бўёқлар аралашмасидан ҳосил бўлади ?

Зангори ва бинафша

*Зангори ва сариқ

Зангори ва пушти

“Иссиқкўлда оқшом” асарининг муаллифи ким ?

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa.

Ertak qahramonlari tasvirini akvarelda tugatish.

Tasviriy san’at 5-sinf

Dars mavzusi: “Men sevgan qahramon” mavzusida portret ishlash.

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta’limiy maqsad: tasviriy san’atning qonun-qoidalarining oddiy nazariy asoslarini o’rgatish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: o’quvchilarda amaliy va tasviriy san’atga qiziqish va muhabbatni tarbiyalash;tarbiyalash

Turli janrlardagi san’at asarlarining yaratilish texnikasini ajrata olish va ularni tahlil eta bilish.

Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Tasvirlanayotgan odam va hayvonlarni obrazli tasvirlash.

Dars turi: Noan`anaviy usulida.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar, rasm daftar, plakatlar.
Darsning borishi:

I.Tashkiliyqism: O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish. O`quvchilarni guruhlarga bo`lish

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Nima uchun bu ertak qahramonlarini tanladingiz?

2. Tasvirda kunning qaysi vaqti tasvirlangan?

Қизил ва зангори бўёқлар аралашмасидан қандай ранг ҳосил бўлади ?

“Тонг”, “Оналик” асарининг муаллифи ким ?

Savol javoblarga faol qatnashgan guruhlar rag`batlantiriladi.

5 BALL 4 BALL 3 BALL

Yangi mavzu bayoni.

Aziz o`quvchilar bugungi mavzuda, siz sevgan qahramon mavzusida rasm chizasizlar,masalan: ertak qahramonlari yoki multifilm qahramonlari, kino qahramoni bo`lishi mumkin.Tasvirni rangtasvirda bajariladi.

Issiq va sovuq tuslar tasvir ohangdorligini oshiradi, naturadagi tabiiy ko‘rinishni naomyon etadi.

Kino qahramonlaridan lavhalar ko`rsatiladi:

Multifelm qahramonlaridan lavhalar ko`rsatiladi:

Asar qahramonlaridan lavhalar ko`rsatiladi:

O`quvchilar o`zlari xoxlagan qahramonlarini tanlab chizishni boshlashadi.Chizilgan tasvirlar namuna sifatida ko`rsatiladi.Doskaga chizib ko`rsatiladi. Mavzuni mustahkam tushuntirib beriladi

. Yorug‘likda yoki soyada joylashgan mayda shakl tuslarining yaqinligini ilg‘ab

olish uchun, ish jarayonida atrof – muhitga bog‘liq bo‘lmagan buyumlarga e’tibor berish shart emas. Aytib o‘tganimizdek, buyumlarni yaxlit ko‘rib, doimo ularni o‘zaro solishtirib turish zarur. Buyumning och qismini tasvirlay turib, qaysi nuqtada u yorug‘ligi va rangining eng quyuqligi va qaerda kuchliroq namoyon bo‘lishini, so‘ngra esa xajmli shaklning qolgan qismida topilgan tus bilan taqqoslab aniqlash kerak. Eslatib o‘tamiz, ranglarni uch xususiyat bo‘yicha taqqoslaymiz: yorug‘ligi, rang tusi va to‘yinganligi. Agar biror bir rang yorug‘ligi bo‘yicha to‘g‘ri topilib, boshqa xususiyatlari aniq bo‘lmasa,bu rangni to‘g‘ri deb bo‘lmaydi – munosabatlar rang tusi va to‘yinganligi bo‘yicha ham aniqlangan bo‘lishi kerak. Buyumlarni solishtirib , o‘xshashligini yoki ularning orasidagi farqlarini aniqlash shunday holatda yenggillashadiki, agar havo rang buyumni boshqa bir tusi o‘zgacharoq buyum bilan solishtirsak. Bunday taqqoslash bizni sinchiklab qarashimizni charxlaydi hamda ulardagi rang tusini aniq ko‘rishga ko‘mak beradi.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Zumradni tasvirlab bering?

2. Oilasida bir biriga qanday munosabatdalar?

Яшил ранг қайси бўёқлар аралашмасидан ҳосил бўлади ?

Зангори ва бинафша

*Зангори ва сариқ

Зангори ва пушти

“Иссиқкўлда оқшом” асарининг муаллифи ким ?

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa.

Ertak qahramonlari tasvirini akvarelda tugatish.

30-dars Tasviriy san’at 5-”A” 23.04.2019

5-”B” 22.04.2019

5-”V” 22.04.2019

5-”g” 23.04.2019

Dars mavzusi: Plastilin yoki loydan xarakterli kayfiyatdagi portret ishlash.

Darsning maqsadi: Plastilin yoki loydan xarakterli kayfiyatdagi portret ishlashni o’rganish.
a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: badiiy kasb-hunarlar haqida tasavvurlarni shakllantirish.Plastilin yoki loydan xarakterli kayfiyatdagi portret ishlashni bilish. Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Tasvirlanayotgan odam va hayvonlarni obrazli tasvirlash.

Dars turi: an’anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar, rasm daftar, plakatlar.
Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Zumradni tasvirlab bering?

2. Oilasida bir biriga qanday munosabatdalar?

Стекдан қайси санъат турида фойдаланилади ?

Портрет жанрида ижод этаётган рассомлар қайси қаторда ?

Н. Кашина, А. Бойматов

*М. Набиев, А. Абдуллаев

А. Мўминов, Г. Абдурахманов

Я. Салпинкиди, И. Хайдаров

III. Yangi mavzu bayoni.

Issiq va sovuq tuslar tasvir ohangdorligini oshiradi, naturadagi tabiiy ko‘rinishni nam o yon etadi.

Tasvirlanayotgan buyumlarni nafaqat asosiy yuqorida qayd etilgan rangning uchta xususiyati bo‘yicha, balki tashqi ko‘rinishining aniqligi bo‘yicha ham taqqoslash zarur. Tasvirlanayotgan buyumlarning chegarasi hamma joyda ham bir xil aniq ko‘rinmaydi. Bir xil joyda buyumning silueti yaxshi ko‘rinadi, boshqa joyda esa fon bilan birikib ketadi. Buyumdan tushayotgan soyalar chegarasi ham barcha yerda bir xil ko‘rinmaydi. Ish jarayonida doimo munosabatlar bilan fikrlash kerak: matoda tasvirlanayotgan bir necha buyumlarni naturadagi xuddi shu guruh buyumlari bilan qiyoslab borish maqsadga muvofiq. Faraz qilamiz, birinchi ko‘rinishdagi buyumlar guruhining ranglari ikkinchi ko‘rinishdagi buyumlar ranggiga nisbatan juda ham yorqin va to‘q tusdadir. Ularning naturadagi bu farqlarini sezgach, palitrada ranglarni alohida bitta, bitta emas, balki birdaniga bir necha rangni munosabatlarda tanlash zarurdir.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Zumradni tasvirlab bering?

2. Oilasida bir biriga qanday munosabatdalar?

Тасвирий санъатда симметрия нима ?

Буюмларнинг бир-бирига ўхшамаслиги

Буюмларнинг бир-бирига ўхшашлиги

*Буюм шаклининг мутаносиблиги

Буюм шаклининг номутаносиблиг

Натурага қараб тасвирлашни қандай тушунасиз ?

*Қўйилмани ўзига қараб тасвирлаш

Қўйилмани хаёлдан ишлаш

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa.

Ertak qahramonlari tasvirini akvarelda tugatish.

O`IBDO` Qurbonova N

31-dars Tasviriy san’at 5-”A” _______________ “Ko’rildi” __________

5-”B” _______________5-”V” _______________5-”g” _______________

Dars mavzusi: Adabiy asar qaxramoni mavzusida portret illyustrasiya ishlash. 4-Nazorat ishi.

Darsning maqsadi: Adabiy asar qaxramoni mavzusida portret illyustrasiya ishlashni bilish.
a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: badiiy kasb-hunarlar haqida tasavvurlarni shakllantirish.

DTS talablari:

Bilim: Dastgoh asarlari, syujetli kartinalarning yaratilish jarayoni, haykaltaroshlik turlari (dastgoh, monumental, hiyobon uchun ishlanadigan haykal) haqida tasavvurga ega bo’lish.

Ko’nikma: T asviriy faoliyat uchun qo’shimcha materiallarning amaliy asoslarini real hayotda ko’ra bilish va ulardan foydalana olish.

Malaka: Kompozitsiya yaratishda eskiz variantlarini ishlash va ularni umumlashtira olish

Dars turi: an’anaviy.
Dars jihozi: kitoblar, doska, rangli bo`r, tarqatma materiallar (test, savollar), texnik vositalar, rasm daftar, plakatlar.
Dars rejasi:
I. Tashkiliy qism -3 daqiqa
II. Uy vazifani mustahkamlash – 12 daqiqa
III. Yangi mavzu bayoni – 15 daqiqa
IV. Yangi mavzuni mustahkamlash – 10 daqiqa

V. O’quvchilarni baholash – 3 daqiqa

VI. Uyga vazifa – 2 daqiqa

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Zumradni tasvirlab bering?

2. Oilasida bir biriga qanday munosabatdalar?

Стекдан қайси санъат турида фойдаланилади ?

Портрет жанрида ижод этаётган рассомлар қайси қаторда ?

Н. Кашина, А. Бойматов

*М. Набиев, А. Абдуллаев

А. Мўминов, Г. Абдурахманов

Я. Салпинкиди, И. Хайдаров

III. Yangi mavzu bayoni:
Portret janri O`zbekiston rangtasvirchilarining kuchli jixatlaridan biri hisoblanadi. O`zbekistonda kuchli realistik maktab tarkib topishi ajoyib portretnavis-rassomlar sulolasini vujudga keltirdi. Ular orasida A.Abdullayev, R.Ahmedov, R.Choriyev, T.Oganesov, V.Burmakin kabi portret ustalari jahonda keng tan olinganligi e’tirof etiladi. Mustaqillikning ijobiy ta’siri ularoq, san’atning turli yo`nalish va uslublarida erkin ijodga yo`l ochildi. Jumladan portret janrida ham. Buning natijasida portret zamonaviy badiiy jarayonida yetakchi bo`lib qoldi. Respublikamizning yetakchi badiiy oliygohi K.Behzod nomidagi Milliy rassomlik va dizayn instito`tida aynan, realistik maktab asosida o`quv mashg`ulotlari olib boriladi. Bu esa rangtasvirning realistik janrida ijod etgan o`tmish ijodkorlarimizning boy merosini tan olinganligi, shuningdek, jahon san’ati ilg`or tajribasini chuqur o`rganishdan dalolat berib, bo`tun dunyoda avangard yo`nalish bilan bir qatorda, aynan, realistik yo`nalish rivojiga e’tibor bilan qaralganligini ko`p jihatdan namoyon etadi.

1990 yillarda o`zbek rangtasvirida portret janrining asoschisi, yetakchi portretnafis, akademik A.Abdullayev ham ijodiy faoliyatini davom ettirdi. Butun umri davomida u iste’dodli va ma’naviy go`zal insonlarga hurmatini saqlab qoldi. Musavvir mo`yqalamiga mansub har bir portret kishilarning chuqur ma’naviy dunyosini akslantiruvchi, rassom bilan portret qahramoni va portret bilan tamoshabin o`rtasidagi haqiqiy va ochiq munosabatni taqozo etuvchi manbadir. 1999 yilda A.Abdullayevning 1984 yilda yaratilgan mashhur avtoportretini turli davr va halqlarga mansub buyuk rassomlar avtoportretlari saqlanayotgan dunyoning yirik to`plami, Uffitsidagi (Italiya) kartina galeriyasiga berilishi O`zbekiston san’ati uchun olamshumul voqea bo`ldi. Yaqin davr (2001) da esa musavvir “Ofarin” respublika sovrinining “San’atga baxshida umr” nominatsiyasi bilan taqdirlandi.

Akademik R. Ahmedov o`z portretlarida epik kenglik va teranlikka erishadi. Uning qahramonlari oddiy insonlar, qishloq kishilari bo`lib, aynan, ularda musavvir donishmanlikni, ma’naviy poqlikni, yuksak ahloqiy qoidalarni gavdalantiradi. (“Jizzaxlik ayol”, 1992; “Nigina” 1993).

Zamondoshlar obrazlari akademik R.Choriyevni ham qiziqtirgan va o`ziga jalb etgan. Ko`p sonli ijodiy safarlar natijasida, musavvirning butun boshli portretlar galereyasi vujudga keladi. Ular orasida “Boysunlik qariya”, (1996), “Sayroblik go`zal” (1997) singari o`z halqining eng yaxshi ma’naviy-axloqiy fazilatlarini tarannum etuvchi murakkab kompozitsion yechimdagi portretlari sanab o`tiladi. Rangtasvirchi R. Choriyevning kuchli jihati shundaki, u doimo naturadan ishlaydi.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Portret janrida qanday rassomlar ishlagan?

2. Tasviriy san’atning janrlarini aytib bering.

Контраст ранглар деганда нимани тушунасиз ?

Бир-бирига яқин бўлган ранглар

*Рангларнинг ўзаро қарама-қаршилиги

Беруний портретининг муаллифи ким?

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa. Ijodiy ish.

32-dars Tasviriy san’at 5-”A” _______________ “Ko’rildi” __________

5-”B” _______________5-”V” _______________5-”g” _______________

Dars mavzusi: Rangtasvir yoki grafik usulda portret ishlash.

Darsning maqsadi: Rangtasvir yoki grafik usulda portret ishlashni o’rganish.
a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: badiiy kasb-hunarlar haqida tasavvurlarni shakllantirish.

DTS talablari:

Bilim Adabiy asar qaxramoni mavzusida portret illyustrasiya ishlashni o’rganish.

Konikma Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Malaka Tasvirlanayotgan odam va hayvonlarni obrazli tasvirlash.

V. O’quvchilarni baholash – 3 daqiqa

VI. Uyga vazifa – 2 daqiqa

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1.Portret janrida qanday rassomlar ishlagan?

2. Tasviriy san’atning janrlarini aytib bering.

Контраст ранглар деганда нимани тушунасиз ?

Бир-бирига яқин бўлган ранглар

*Рангларнинг ўзаро қарама-қаршилиги

Беруний портретининг муаллифи ким?

III. Yangi mavzu bayoni.

Rangtasvir – rang san’ati. Rangtasvir – xaqiqiy hayotni aks ettirib, tamoshabinning fikri va hissiyotlariga ta’sir o`tkazuvchi tasviriy san’at turlaridan biridir.

Biror bir satx yuzasiga, bo`yoqlar (moybo`yoq , tempera, akvarel, guash va boshqalar) bilan bajarilgan san’at asariga rangtasvir deyiladi. Rangtasvirdagi obrazlar juda yorqin va tomashabop. Rassomlar asarlarini rangtasvir va plastik vositalar bilan yaratadilar. Ular qalamtasvir va kompozitsiya imkoniyatlaridan foydalanganlari bilan, rangtasvirdagi eng asosiy ta’sirchanlikni beruvchi vositalardan biri bu rang hisoblanadi.

Rangtasvirdagi tasvirlar tasviriy satxda uzluksiz bo`yoq qatlamini hosil qiluvchi bo`yoqlar yordamida yaratiladi. Xattoqi akvarel rangtasvirida 2.qog`ozda bo`yoq tegmagan joylar qolsa ham, tasvirning uzluksizligiga ta’sir qilmaydi, chunki bo`yoqlar bir-biriga singishib va aralashib ketishadi.

Rangning tasviriy va ta’sirchanlik imkoniyatlaridan rangtasvirda rassomga zarur bo`lgan erkinlik va to`liq kuch bilan foydalaniladi. Rang orqali kompozitsiyadagi asosiy fikrni ajratib ko`rsatish, muhim detallarini bo`r ttirish, masofani chuqurligini berish yoki tasvirning yassiligini berish mumkin.

Rangtasvirning eng muhim ajralib turuvchi xususiyatlari shundan iboratki, unda shakl va masofaning tasviri, obrazlar va harakatlar faqat rang orqali ko`riladi.

V. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Bahorgi gullar ifodalangan qatorni toping.

a) atirgul, astra, moychechak, chuchmomo; b) giran, aloye, lola

s) chirmovuqgul, gladiolus;

d) lola, boychechak, chuchmomo, qizg’aldoq, binafsha

2. Bir necha gullarni ko’yib tasvirlash nima deyiladi?

a) portret; b) haykaltaroshlik;

s) manzara; d) natyurmort

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa. Rangtasvirda portretni tugatish.

33-dars Tasviriy san’at 5-”A” _______________ “Ko’rildi” __________

5-”B” _______________5-”V” _______________5-”g” _______________

Dars mavzusi: Rangtasvir yoki grafik usulda portret ishlash.

Darsning maqsadi: Sifatli ta’lim berish.
a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: badiiy kasb-hunarlar haqida tasavvurlarni shakllantirish.

DTS talablari:

Adabiy asar qaxramoni mavzusida portret illyustrasiya ishlashni o’rganish.

Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Tasvirlanayotgan odam va hayvonlarni obrazli tasvirlash.

V. O’quvchilarni baholash – 3 daqiqa

VI. Uyga vazifa – 2 daqiqa

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Bahorgi gullar ifodalangan qatorni toping.

a) atirgul, astra, moychechak, chuchmomo; b) giran, aloye, lola

s) chirmovuqgul, gladiolus;

d) lola, boychechak, chuchmomo, qizg’aldoq, binafsha

2. Bir necha gullarni ko’yib tasvirlash nima deyiladi?

a) portret; b) haykaltaroshlik; s) manzara; d) natyurmort

III. Yangi mavzu bayoni.

Yirik plandagi tus munosabatlarini aniqlab olgandan so‘ng , yorug‘-soya qismlarini modellashtirishga ya’ni ,har bir buyumning yorug‘-soyasi, yarim soya , shaxsiy hamda tushayotgan soyalarini topgan holda xajmli shaklini rang-barang qilib tasvirlashga o‘tish mumkin. Shuni yodda tutish kerakki , buyumlarning ustki qismi ham rang-tusi bo‘yicha, ham yorug‘ligi bo‘yicha, ham to‘yinganligi bo‘yicha ham tushayotgan yorug‘lik nurining oraliq masofasiga, sinadi, burchagiga hamda atrofida o‘rab turgan buyumlarning reflekslariga va kontrast munosabatlariga bog‘liq holda o‘zgaradi. Yorug‘likka, yarim soyaga yoki soyaga yonma-yon turgan qandaydir ikkita yuza jismlaridagi narsalarda bir xil yoritilish sharoiti mavjud emas. Buyumni barcha qismini palitrada topilgan rang bilan unga och yoki to‘q rangni qo‘shib ishlash mumkin emas. Buyumning har bir bo‘lagi uchun yangi va yana yangi bo‘yoq qorishmalarini topish kerak. Odatda lokal (buyum) rangi yarim soyada sezilarliroq, chunki yarim soya yorug‘lik manbaining asosiy va aks etayotgan tomonlaridan ancha sust ta’sir etadi. Buyumning xajmli shaklini jozibadorligi va natura qo‘yilmasining yaxlitligini to‘g‘ri anglash uchun , issiq tuslar bilan yonma-yon aralash kontrast kuchida inson ko‘zi sovuq rangni ko‘radi. Bir rang boshqasiga qo‘shimcha bo‘lgan rangni his qiladi. Buning natijasida naturadagi sovuq ranglarga issiq ranglar hamisha yo‘ldoshdir. Agar biz buyumning sirtida zarg‘aldoq rangni ko‘rsak, yonida esa albatta havo rangni sezamiz.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Asosiy ranglar qaysi qatorda berilgan?

a) ko’k, qizil zangori; b) qizil, sariq, yashil;

s) zangori, qora, sariq; d) binafsha rang; zangori, qizil.

2. Leonardo Da Vinchini mashhur qilgan asar qaysi?

a) “Jakonda”; b) “sirlar hazinasi”;

s) “ Mahfiy ko’cha”.

V. O’quvchilarni bahlash.

VI. Uyga vazifa: Rangtasvirda portretni tugatish.

34-dars Tasviriy san’at 5-”A” _______________ “Ko’rildi” __________

5-”B” _______________5-”V” _______________5-”g” _______________

Dars mavzusi: Yil davomida bajarilgan ishlarning yakuni.

Darsning maqsadi:
a) ta’limiy maqsad: o’quvchilarning tasviriy-ijodiy malakalarini shakllantirish;
b) rivojlantiruvchi maqsad: hayot va san’at voqyeligiga tuyg’uli munosabatni rivojlantirish;
s) tarbiyaviy maqsad: badiiy kasb-hunarlar haqida tasavvurlarni shakllantirish.

DTS talablari:

Adabiy asar qaxramoni mavzusida portret illyustrasiya ishlashni o’rganish.

Rassomlar, ularning asarlarini og’zaki yoki yozma nutqda sharhlay bilish.

Tasvirlanayotgan odam va hayvonlarni obrazli tasvirlash.

V. O’quvchilarni baholash – 3 daqiqa

VI. Uyga vazifa – 2 daqiqa

Darsning borishi:

I. Tashkiliy qism:

O’quvchilar bilan salomlashish.

Darsga hozirlik ko’rish.

II. Uy vazifani mustahkamlash :

1. Bahorgi gullar ifodalangan qatorni toping.

a) atirgul, astra, moychechak, chuchmomo; b) giran, aloye, lola

s) chirmovuqgul, gladiolus; d) lola, boychechak, chuchmomo, qizg’aldoq, binafsha

2. Bir necha gullarni ko’yib tasvirlash nima deyiladi?

a) portret; b) haykaltaroshlik; s) manzara; d) natyurmort

III. Yangi mavzu bayoni.

Uyg`onish davri buyuk insonlari: Leonardo da Vinchi, Rafael, Mikelandjelo, Jorjone va Titsian, Tintorettolar o`z ijodlarida davrning yangi dunyo qarashini aks ettirdilar.

Niderlandiya, Frantsiya va Germaniya (XV-XVI asrlar) san’atining rivojlanishini Shimoliy Uyg`onish deb yuritiladi. Rangtasvirchilardan Yan Van Eyk, katta P.Breygellarning ijodi o`sha davr san’atining cho`qqisi hisoblangan. Germaniyada nemis Uyg`onishining buyuk rassomlaridan biri A.Dyurer hisoblangan.

XVII-XVIII asrlarda Yevropa rangtasvirining rivojlanish jarayoni murakkablashib ketadi, o`z an’analari va xususiyatlariga ega bo`lgan milliy maktablar vujudga keladi. Rangtasvirda psixologik muammolar chuqurlashib ketadi. Insonni o`rab turgan atrov-muhit, kundalik hayotga va real voqea – xodisalarga murojat qilish rangtasvirda ham janrlarning paydo bo`lishiga olib keldi. Bu janrlar manzara, natyurmort, portret, maishiy janr va xakozolar edi. San’atda turli stildagi yo`nalishlar yaratildi.

Kaydalov yaratgan portretda Navoiyning 50-55 yoshlar o’rtasidagi siymosi – kuchli, go’zal, har tomonlama kamol topgan shahs davlat arbobi va shoir timsolida tasvirlangan. Rassom Navoiyning hayotidagi tez-tez uchrab turadigan ko’pgina fojiali kunlarni bir chekkaga surib qo’yib, uni ijod, zavq-shavqqa to’la ko’rinishda ifoda etgan.

IV. Yangi mavzuni mustahkamlash.

1. Manzarachi rassomlardan kimlarni bilasiz?

2. Asosiy ranglarga qaysi ranglar kiradi?

V. O’quvchilarni baholash.

VI. Uyga vazifa. Takrorlash.

Adabiyot, 10 sinf, Darslik-majmua, 2 qism, To‘xliyev B., Karimov B., 2017

Adabiyot, 10 sinf, Darslik-majmua, 2 qism, To‘xliyev B., Karimov B., 2017.

Учебник по литературе для 10 класса на узбекском языке.

Фрагмент из книги:
Mahmudxo‘ja Behbudiy 1875-yil 19-yanvarda Samarqand yaqinidagi Baxshitepa qishlog‘ida tug‘ilgan. Mahmudxo‘ja tog‘ asi Muhammad Siddiqning tarbiyasini olgan. Arab tili grammatikasini kichik tog‘asi Mulla Odildan o‘rgangan.
Behbudiy 1899–1900-yillarda hajga boradi; 1903–1904-yillarda Moskva, Peterburgga hamda 1906-yili Qozon, Ufa, Nijniy Novgorod, Misr va Turkiyaga safar qiladi.

«PADARKUSH» DRAMASI HAQIDA.
Mahmudxo‘ja Behbudiyning «Padarkush» dramasi 1911-yilda yozilgan bo‘lib, oradan ikki yil o‘tgach, ya’ni 1913-yilda kitob holida nashr qilinadi. Behbudiy o‘zbek adabiyoti tarixida birinchilardan bo‘lib dramatik asar yozdi va u Turkistonning barcha shaharlarida namoyish etildi. Bu bilan Behbudiy o‘zbek teatrining tamal toshini qo‘ydi.

Dramada jaholat, ilmsizlik, tarbiyasizlikka qarshi ma’rifat ulug‘lanadi. Muallif «o‘qimagan bolaning holi»ni, ayanchli oqibatlarini bayon etishni maqsad qilib oladi. Behbudiy yoshlar ta’lim olishi va kamolga yetishida ijtimoiy va oilaviy muhit alohida o‘rin tutishini «Padarkush» dramasi negiziga joylashtiradi. Unda qahramonlardan birining tilidan o‘z g‘oyasini: «Bizlarni xonavayron. bevatan va bandi qilg‘on tarbiyasizlik va jaholatdir, bevatanlik, darbadarlik, asorat, faqirlik, zarurat va xorliqlar. hammasi ilmsizlik va betarbiyalikning mevasi va natijasidir. », degan yo‘sinda bayon qiladi.

MUNDARIJA.
Yangi o‘zbek adabiyoti.
Mahmudxo‘ja Behbudiy.
Padarkush.
«Padarkush» dramasi haqida.
Abdulla Qodiriy.
O‘tkan kunlar.
«O‘tkan kunlar» romanidan olingan boblar haqida.
Hamid Olimjon.
O‘rik gullaganda.
«O‘rik gullaganda» she’ri haqida.
Chimyon esdaliklari.
«Chimyon esdaliklari» she’ri haqida.
G‘azal.
Shoirning «G‘azal»i haqida.
Said Ahmad.
Qorako‘z majnun.
«Qorako‘z majnun» hikoyasi haqida.
Abdulla Oripov.
Ko‘rgan-bilganlarim.
«Munojot»ni tinglab.
«Munojot»ni tinglab» she’ri haqida.
Yurtim shamoli.
«Yurtim shamoli» she’ri haqida.
Birinchi muhabbatim.
«Birinchi muhabbatim» she’ri haqida.
Qo‘riqxona.
«Qo‘riqxona» she’ri haqida.
O‘tkir Hoshimov.
Mashaqqatli safar.
Ikki eshik orasi.
«Ikki eshik orasi» romanidan olingan parcha haqida.
Jahon adabiyoti.
Jek London.
Hayotga muhabbat.
«Hayotga muhabbat» hikoyasi haqida.
Alfons Dode.
So‘nggi saboq.
«So‘nggi saboq» hikoyasi haqida.
Xulosa.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Adabiyot, 10 sinf, Darslik-majmua, 2 qism, To‘xliyev B., Karimov B., 2017 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу

Adаbiyot, 5 sinf, 2 qism, Ahmеdоv S., Qоsimоv B., Qo‘chqоrоv R., Rizаyеv Sh., 2015

Adаbiyot, 5 sinf, 2 qism, Ahmеdоv S., Qоsimоv B., Qo‘chqоrоv R., Rizаyеv Sh., 2015.

Учебник по литературе для 5 класса на узбекском языке.

Фрагмент из книги:
Таniqli o‘zbеk аdibi Musо Тоshmuhаmmаd o‘g‘li Оybеk 1905-yil 10-yanvаr kuni Тоshkеnt shаhridа bo‘zchi оilаsidа tug‘ilgаn. Avvаl mаktаbdа, kеyin pеdаgоgikа tехnikumidа o‘qigаn. 1925–1930-yillаrdа O‘rtа Оsiyo dаvlаt dоrilfununi (hоzirgi O‘zbеkistоn Milliy univеrsitеti) ning ijtimоiy fаnlаr fаkultеtidа tа’lim оlgаn Оybеk o‘qishni bitirib, shu dоrilfunundа muаllimlik qilgаn.

FANОRCHI ОТA.
Тоr, qiyshiq ko‘chаning o‘ksiz оqshоmini Тursunqul аkаning churuk dаrvоzаsi tеpаsigа o‘tqizilgаn bir fаnоrning titrаk nurlаriginа yoritаr edi. Uni hаr kuni kеchqurun pаst bo‘yli, burushiq yuzli bir chоl kеlib, yoqib kеtаr edi. Biz uni «Fаnоrchi оtа» dеr edik. U judа yuvоsh, indаmаs kishiydi; kichkinа nаrvоnchаsini chаqqоn qo‘yib, аllаqаndаy ustаlik bilаn chiqаr, qo‘ltig‘idаn kir ro‘mоlchаsini оlib, аvаylаb fаnоr оynаlаrini аrtаrdi. Fаnоrni yoqqаch, yеrgа tushib, оbkаshdеk bukilgаn yеlkаsigа nаrvоnchаsini qo‘yib, birpаsdа ko‘zdаn yo‘qоlаr edi.

Fаnоr qurilgаn vаqtlаrdа butun mаhаllа quvоnib, ungа аllаqаndаy mеhr ilа qаrаgаn bo‘lsаlаr-dа, fаqаt bu mеhr uzоqqа cho‘zilmаgаndi. Kеyinchа hаr kim ungа pаrvоsiz bo‘lа bоshlаdi.

MUNDARIJA.
Bolalikning beg‘ubor olami.
Oybek (R. Qo‘chqorov).
Fanorchi ota (Hikoya).
Bolaning ko‘ngli poshsho («Bolalik» qissasidan).
Usmon Nosir (R. Qo‘chqorov).
Bolaligimga.
Yurganmisiz birga oy bilan.
Yur, tog‘larga chiqaylik.
Yo‘lchi.
Yoshlik.
Gulzor – chaman.
Nazariy ma’lumot. She’r haqida tushuncha.
Mirtemir (Sh. Rizayev).
Bulut.
Baliq ovi.
To‘rg‘ay.
Shudring.
Qishlog‘im.
Mirtemir she’rlari haqida.
Asqad Muxtor (Sh. Rizayev).
Hafta.
«Hafta» she’ri haqida.
Po‘lаtjоn yuz tup ko‘chаt ekmоqchi.
«Po‘lаtjоn yuz tup ko‘chаt ekmоqchi» shе’ri hаqidа.
O‘tkir Hoshimov (S. Ahmedov).
Dunyoning ishlari (Qissadan boblar).
Antuan de Sent-Ekzyuperi (S. Ahmedov).
Kichkina shahzoda (Asardan boblar).
Mumtoz adabiyot bo‘stoni.
Alisher Navoiy (Sh. Rizayev).
«Hayrat ul-abror» dostonidan.
«Hayrat ul-abror» dostonida to‘g‘rilik va egrilik to‘g‘risida.
Zahiriddin Muhammad Bobur (B. Qosimov).
Ruboiylar.
Nazariy ma’lumot. Ruboiy haqida tushuncha.
Muhammad Aminxo‘ja Muqimiy (S. Ahmedov).
«Sayohatnoma»dan.
Nazariy ma’lumot. «Sayohatnoma» haqida tushuncha.
Sa’diy Sheroziy (B. Qosimov).
«Guliston»dan.
«Bo‘ston»dan.
«Mufradot»dan.
Hikmatlar.
Vatanni sevmoq imondandir.
Abdulla Avloniy (B. Qosimov).
«Vatanni suymak».
«Vatan».
«Vatanni suymak» lavhasi va «Vatan» she’ri haqida.
Erkin Vohidov (Sh. Rizayev).
«Nido» dostonidan.
«Nido» dostoni haqida.
Abdulla Oripov.
«O‘zbekiston» (Qasida).
«O‘zbekiston» qasidasi haqida.
Nodar Dumbadze (R. Qo‘chqorov).
«Hellados» (Hikoya).
«Hellados» hikoyasi haqida.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Adаbiyot, 5 sinf, 2 qism, Ahmеdоv S., Qоsimоv B., Qo‘chqоrоv R., Rizаyеv Sh., 2015 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу

Adabiyot, 10 sinf, Darslik-majmua, 2 qism, To‘xliyev B, Karimov B, 2017

5-синф 2- ярим йиллик

Adabiyot, 10 sinf, Darslik-majmua, 2 qism, To‘xliyev B., Karimov B., 2017

Adаbiyot, 5 sinf, 2 qism, Ahmеdоv S., Qоsimоv B., Qo‘chqоrоv R., Rizаyеv Sh., 2015

Related posts: