ВПР по биологии 8 класс – Демоверсия 2023 года
“Ayol borki, olam munavvar” nomli 8-mart — Xalqaro xotin-qizlar kuniga bag’ishlangan tadbir senariysi. Maqsad: a) 8-mart-Xalqaro xotin-qizlar kuni, uning yer yuzida bayram qilinishi haqida, onajonlarimiz dunyodagi eng ulug’ zot bo’lib, olam ayol tuyfayligina mukammal ekanligi to’g’risida ma’lumot berish; b) Bolalarni onajonlarimizni hurmat qilishga,onalar oldidagi farzandlik burchini ado etishga Sahna bayramona bezatilgan. Sharlar va …
Darsliklar
“Qo`shiq bo`lib qaytaman…” Muhammad Yusufga atab tadbir ishlanmasi
Shoir Muhammad Yusuf tavalludining 61yilligiga bag`ishlangan «Ulug`imsan Vatanim» deb nomlangan adabiy-musiqiy kechaning ssenariysi. Tadbir o`tkaziladigan zal bayramona bezatiladi. «Muhammad Yusuf 61 yoshda»mavzusida kitob ko`rgazmasi tashkil qilinadi. Ko`rgazmaga shoirning chop etilgan kitoblari, gazeta va jurnallarda u haqida bosilgan maqolalardan namunalar shu bilan birga shoirning fotosuratlari qo`yiladi. Kechaga shoirning yaqinlari, yozuvchi va shoirlarni, adabiyot fani o`qituvchilarini …
«Odam savdosi — davr muammosi» mavzusida bir soatlik dars ishlanma
Mavzu: “ Odam savdosi- davr muammosi” mavzusida bir soatlik dars ishlanma. Dars maqsadlari: Ta’limiy: O’quvchilar ongida ushbu jinoyatga bo’lgan nafrat va osoyishta turmushga bo’lgan qiziqishni Tarbiyaviy: Odam savdosi va uning oldini olish omillari haqida tushunchalar berib Rivojlantiruvchi: O’quvchilarning dunyoqarashini Oqituvchi: Odam savdosi inson, uning sha’ni, qadr – qimmati, osoyishta turmushi hamda kelajagiga tahdid soluvchi …
«O`yla, izla, top! » tadbir ssenariysi
31-umumiy o’rta ta’lim maktabi matematika fani o’qituvchisi Yorqinoy Sayidovaning “OYLA,IZLA,TOP!” tadbir ssenariyasi Maktab sahnasi gullar bilan bezatilgan .Fevral informatika va matematika fanlari oyligi munosabati bilan matematika fani bilan bog’liq bir qator fanlar nomi ekranga yozib qo’yilgan . Sahnada madhiyamiz yangraydi . Navbat bilan sahnaga jamoalarni taklif qilinadi. Tadbirni ochib berish uchun so’z navbatini maktabimiz rahbari …
«Assalom Navro’zi olam» nomli tadbir ssenariysi
“Assalom Navro’zi olam” nomli TADBIR SSENARIYSI Jarchi chaqirig’i: 1-jarchi: Odamlar-u odamlar, Bog’da bitgan bodomlar, Eshitmadim demanglar, Navro’zni olqishlanglar, Sayldan kech qolmanglar-o, ho-hoy! 2-jarchi: Bozorlar bo’lsin to’kin, Xalqimiz eksin ekin, Hunarmand-u kosiblar, Chevar-u holvagarlar, Barcha-barchangiz bu kun, Sayldan kech qolmanglar-o, ho-hoy! (Doirachilar to’garagining “ZARB” guruhi chiqishi) 1-boshlovchi: Bugun …
Ingliz tilida talaffuz qilinmaydigan harflar
To’g’ri o’qish qoidalar: talaffuz qilinmaydigan harflar. Silent Letters. Talaffuz qilinmaydigan B hafri: comb, bomb, lamb, numb, limb, debt, tomb, crumb, climbing, plumber, doubt ,thumb. Talaffuz qilinmaydigan K harfi: knife, know, knew, knot, knee, knitting, knob, knuckle, knight, knock, knack Talaffuz qilinmaydigan H harfi: what, when, where, why, which, honest, hour, whether, while, white, ghost, rhythm, rhyme. Talaffuz qilinmaydigan T harfi: often, fasten, …
A. Oripov hayoti va ijodi “O’zbekiston” qasidasi mavzusida dars ishlanma
A. Oripov hayoti vaijodi “O’zbekiston” qasidasi mavzusida dars ishlanma Sinf : V Fan : Adabiyot Mavzu : A. Oripov hayoti vaijodi “ O’zbekiston ” qasidasi Maqsad : O’quvchilarni shoir hayoti va ijodiyoti bilan yaqindan tanishtirish a) Ta’limiy : A. Oripovning hayoti va ijodi haqida ma’lumot berish b) Tarbiyaviy : Shiorning “ O’zbekiston ” she’ri …
Oq yo`l tilang bizgalarga, birinchi o`qituvchim (4 sinf o`quvhilarining bitiruv kechasi ssenariysi)
Oq yo`l tilang bizgalarga, birinchi o`qituvchim (4 sinf o`quvhilarining bitiruv kechasi ssenariysi) Tadbir maktab sahnasida o`ktaziladi. Unda 4-sinf o`quvchilri, ularning o`ituvchisi va boshlovchilar ishtirok etadilar. Maktab sahnasi o`ziga hos bayramona usulda har xil sharlar, chiroyli gullar bilan bezzatiladi. 1-boshlovchi: -Assalamu-alaykum, aziz ustozlar, qadrli o`quvchilar! 2-boshlovchi: -Assalomu –alaykum, mehribon ota-onalar, sevimli buvi va buvajonlar! 1-boshlovchi: …
9-may Xotira va qadrlash kuniga bag’ishlab tadbir ishlanmasi
9-may tadbir ssenariysi Mavzu; “Xotira abadiy-xotira mangu” 1-boshlovchi: Boshing egib ta’zim ayla shukrona ayt. Seni guldek erkalagan chaman uchun Osmonlarda yurgan bo‘lsang tuproqqa qayt. Aytgil do‘sdim nima qildik Vatan uchun. 2-boshlovchi: Shu soylarda suvlargal urgil yuzingga sen, Bir bor nazar solgil bosgan izingga sen, Shu savolni berib ko‘rgil …
Ayol borki olam munavvar mavzusida dars ishlanmasi
“Ayol borki, olam munavvar” nomli 8-mart — Xalqaro xotin-qizlar kuniga bag’ishlangan tadbir senariysi. Maqsad: a) 8-mart-Xalqaro xotin-qizlar kuni, uning yer yuzida bayram qilinishi haqida, onajonlarimiz dunyodagi eng ulug’ zot bo’lib, olam ayol tuyfayligina mukammal ekanligi to’g’risida ma’lumot berish; b) Bolalarni onajonlarimizni hurmat qilishga,onalar oldidagi farzandlik burchini ado etishga Sahna bayramona bezatilgan. Sharlar va …
Bayrog’imiz — g’ururimiz tadbir senariy
Mavzu: Bayrog’imiz – g’ururimiz Darsning maqsadi: O’quvchilar qalbi va ongiga Vatanga bo’lgan mehr-muhabbat tuyg’ularini yanada chuqurroq singdirish, ularni vatanimiz tariviga, uning boy madaniy merosiga, ramzlariga sadoqat ruhida tarbiyalash. Shunday aziz Vatanda yashashdan faxrlanish tuyg’ularini shakllantirish.Davlat ramzlari muqaddasligini uqtirish Darsning turi: Umumlashtirilgan sahna ko’rinishi darsi O’qituvchi: -Assalomu alaykum, aziz o’quvchilar! Bugungi mavzumiz “Bayrog’imiz – g’ururimiz”. …
Sayt Haqida
Assalomu alaykum, Savol-Javob.com saytimizga xush kelibsiz.
Bu saytda o`zingizni qiziqtirgan savollarga javob olishingiz va o`z sohangiz bo`yicha savollarga javob berishingiz mumkin.
ВПР по биологии 8 класс – Демоверсия 2023 года
В период с 15 марта по 20 мая 2023 года пройдут всероссийские проверочные работы по биологии в 8 классах. Образцы ВПР 2023 опубликовал официальный сайт ФИОКО.
ВПР 2023 по биологии 8 класс
| Линейная программа |
| → Демоверсия ВПР по биологии 8 класс 2023 год |
| → Описание ВПР 2023 по биологии для 8 класса |
| Концентрическая программа |
| → Демоверсия |
| → Описание |
| → варианты 2022 года |
Примеры заданий:
1. Как называют специалиста-зоолога, объектом изучения которого являются изображённые на фотографии животные?
2. Известно, что озёрная лягушка – позвоночное земноводное, являющееся хищником. Используя эти сведения, выберите из приведённого ниже списка три утверждения, относящиеся к описанию данных признаков этого животного. Запишите в ответе цифры, соответствующие выбранным ответам.
1) Озёрная лягушка вымётывает икру одним комком или отдельными кучками.
2) Животное живёт на суше, а размножается в пресной воде.
3) Длина тела животного составляет 6−13 см, а масса − до 200 г.
4) Крупные размеры и высокая численность делают озёрную лягушку промысловым видом.
5) Озёрная лягушка питается личинками стрекоз, водяными жуками и их личинками, моллюсками.
6) Шейный и крестцовый отделы позвоночника появляются впервые у представителей класса и имеют только по одному позвонку.
Связанные страницы:
ЎЗБЕК АДАБИЁТИ: 8-синфи учун дарслик китоб
Миллий маънавият ва бадиий адабиёт. Азиз ўқувчим, бадиий адабиёт инсон маънавияти ва эътиқодини шакллантириш воситаси бўлган санъат туридир. Чунки бадиий асарларнинг қаҳрамонлари тимсолида муайян миллатга мансуб энг эзгу фазилатлар акс эттирилади. Бунинг устига, миллатнинг ижо- бий сифатлари шунчаки айтиб қўйилмайди, балки кишининг туйғуларига таъсир кўрсатадиган, уни лоқайд ҳолдан чиқариб юборадиган тарзда берилади. Бадиий адабиёт инсоннинг тафаккурига қалби орқали таъсир кўрсатади ва ақли билан англаганларини унинг табиатига сингдириб юборишга хизмат қилади. Миллий маънавият бирор миллатга мансуб кишилар эътиқоди ҳамда ахлоқининг асосий жиҳатларини ифодалайдиган умумий қадрият ва тушунчалар тизимини англатади. Шунинг учун ҳам умумтаълим мактаблари ўқувчиларига, сизларга миллий маънавиятни сингдиришда адабиёт дарслари алоҳида аҳамият касб этади.
Бу борада адабиёт машғулотларининг алоҳида мавқеини тайин қилган муҳим жиҳатлардан бири шундаки, агар ўзга ўқув фанларида миллий маънавият ва мафкурага дахлдор қарашлар фақат тегишли мавзулар орқали таркиб топтирилиши мумкин бўлса, адабиёт дарсларидаги деярли барча мавзулар у ёки бу даражада миллат онгига, унинг яшаш тарзини белгилаб берувчи эътиқодни шакллантиришга йўналтирилиши мумкин. Чунки бадиий адабиёт фақат миллий кўринишда бўлади. Миллатнинг адабиёти ўша миллатнинг тилида ўша миллатга хос ахлоқий-маънавий сифатларни акс эттиради.
Ҳар қандай асл бадиий асар фақат ижодкоригагина хос сифатларни акс эттириб қолмай, балки у мансуб бўлган миллатга тегишли фазилатларни ҳам ифодалайди. Чунки ким бўлишидан қатъий назар, ижодкор ҳам миллатнинг вакилидир ва ўз табиатида ўша халққа мансуб бўлган хусусиятларни бир қадар мужассамлаштирган бўлади. Миллий маънавият миллат аҳлининг кўнгил мулкига айланиб, халқнинг онги ва туйғулар оламига сингишгандагина таъсирли кучга айланади. Адабиёт кишининг характер хусусиятларини шакллантиришда, унинг туйғулар тизимини қарор топтиришда қатор афзалликларга эга бўлгани учун ҳам миллий маънавиятни ўқувчиларда, сингдиришда катта самара бериши табиий. Турли даврларда, т.урли- ижодкорлар томонидан яратилган бадиий асарларнА ‘ўтўиш жараёнйда ўқувчиларда ифтихор, ғурур туйғуси пайдо бўлади, у ёки бу’ҳаётий ҳодисага ўз нуқтаи назари билан қарай бошлайди, ниманидир ёқлаб*. ниманидир йнкор этади, қайсидир бир адабий қаҳрамонга ўхшагиси келса, ўзгасидаги нафратланади. Бундай ҳолатлар ёшларда ҳаёт ҳодисала^ни миллат нуЛ’и^] назаридан туриб баҳолаш сифати шаклланганлигидан.
Сиз, азиз ёшларимизда миллий ва умуминсоний маънавиятни, қадрият- ларни шакллантиришда ўтмиш ва замонавий адабиётмиз бой материал бера олади.
Ҳаёт ҳақиқати ва бадиий ҳақиқат. Айтилганидек, миллатнинг маънавиятини шакллантиришда, жамият аъзоларини миллий ғоя атрофига бирлаштиришда, миллий руҳиятни қарор топтиришда бадиий адабиёт энг куп самара берадиган воситадир. Адабиёт бу вазифаларни одам ва оламда рўй берадиган ҳолату ҳодисаларни акс эттириш йўли билан бажаради. Аммо адабиёт борлиқдан ҳам, одамлардан ҳам шунчаки нусха кўчирмайди, балки ҳаёт ва одамни бадиий акс эттиради. Бадиий асарга ҳаётдаги ҳодиса ва шахслар аслида қандай бўлса, шу ҳолича кўчириб олинмайди. Бундай қилинганда, кўчирмачиликка йўл қўйилган бўларди. Чунки ҳаётдан кўчириш ҳам китобдан кўчиришга ўхшаб кетади.
Ҳаётий ҳақиқат билан бадиий ҳақиқат ҳамиша ҳам бир-бирига мувофиқ келавермайди. Баъзан бадиий ҳақиқат ҳаётий ҳақиқатдан чуқурроқ, таъсирлироқ бўлиб чиқади. Ҳаёт адабиётга нисбатан солиштириб бўлмайдиган даражада бой, ранг-баранг ва серқирра эканлигига қарамай, кўпинча, ҳаётнинг бадиий асарда акс эттирилган қисми мукаммаллиги, ортиқча ўринларнинг йўқлиги. мақсадга мувофиқлиги билан ажралиб туради. Ижодкор ҳаёт ҳодисаларини тасвирлар экан, унинг адабий қаҳрамон табиатини очишга бевосита хизмат қилмайдиган ўринларини, кераксиз тафсилотларини, аҳамиятсиз лавҳаларини олиб ташлаб, уларни маълум бир бадиий мақсад атрофига тўплайди. Бу жараёнда адиб воқеа ва қаҳрамонларни танлаш, индивидуаллаштириш, умумлаштириш, сюжет қуриш, яхлит композиция яратиш, бадиий характерлар чизиш ва уларни ўзаро мулоқотга киритиш каби бадиий ижодга хос юмушларни бажаради.
Бадиий ҳақиқат дегани шу даражада мураккаб ва нозик ҳодисаки, ҳатто ҳаётда ҳақиқатан бўлиб ўтган қандайдир воқеа асарга кўчганда бадиий ҳақиқатга айланмай қолиши, асар вужудига сингишмаслиги мумкин. Демак, бадиий ҳақиқат бўлиши учун воқеаларнинг чиндан ҳам бўлиб ўтганлигининг ўзи етарли эмас. Ёзувчи бирор ҳаётий ҳақиқатнинг айнан шундайлигини, бошқача бўлиши мумкин эмаслигини бадиий қаҳрамонлар ва уларнинг хатти- ҳаракатлари, гап-сўзлари ва характер мантиғи орқали асослаб. шунга китобхонни ишонтира олсагина, у бадиий ҳақиқатга айланади. Масалан. миллатимизнинг фахри шоҳ ва шоир Бобурнинг отаси Умаршайх Мирзо каптархонадан қулаб, ҳалок бўлган. Бу тарихий факт „Бобурнома“да қайд этилган. Аммо мана шу фалокат Пиримқул Қодировнинг „Юлдузли тунлар“ романида бошқачароқ талқин этилган. Негаки, ҳаёт ҳақиқати романга шундай олиб кирилса, у ўқувчини ишонтира олмайди ва, бинобарин, бадиий ҳақиқат бўла олмайди. Чунки ўқувчида уруш кетаётган, тожу тахт хавф остида қолган таҳликали пайтда наҳотки ҳукмдор каптар ўйнаб юрган бўлса, деган ҳақли савол туғилиши мумкин. Худди мана шу жойда бадиий тўқима деб аталмиш муҳим восита ёрдамга келади. Ёзувчи бунинг сабабини ўзи топиши, уни вазият ҳамда қаҳрамон табиатидан келиб чиқиб, мантиқан асослаган ҳолда асар вужудига сингдириб юбориши керак. Пиримқул Қодиров худди шундай қилади: Умаршайх тахт таҳлика остида қолганини сезиб, ҳарбий ёрдам сўраб, бошқа ҳукмдорга мурожаат қилиши керак. Чопар юборса, вақт ўтади, албатта, энг қулай йўли мактубни каптар орқали жўнатиш (каптарлар илгари чопар ўрнида ишлатилганини эшитгансиз). Бунинг устига ўта муҳим ҳарбий сирни бундай вазиятда бошқа одамга ишониб ҳам бўлмайди. Шунинг учун шахсан ўзи мактубни жўнатиш мақсадида каптархонага кирганда, тагидан катта дарё оқиб ўтганлиги туфайли ну раб, омонат бўлиб қолган иморат тўсатдан қулаб тушади. Воқеанинг бундай талқини ҳам кишини ишонтиради, ҳам воқеаларга ҳаётий маъно юклайди.
Шу романдаги кўприк қулаб тушиб, душман қўшинининг талафот кўриши, Бобурнинг эгачиси Хонзода бегимнинг Шайбонийхон ҳарамига тушиб қолиши каби воқеалар тасвирида ҳам ёзувчи ана шундай бадиий тўқимадан фойдаланади. Ёки Мақсуд Шайхзоданинг „Мирзо Улуғбек“ трагедиясида султон Улуғбек билан Хожа Аҳрор бир-бирига қарама-қарши қўйиб тасвирланган. Тарихий манбаларнинг гувоҳлик беришларича, бу икки тарихий шахс ҳаётлик дамларида мутлақо учрашмаган эканлар. Негаки, Улуғбек ҳукмронлиги даврида Хожа Аҳрор анча ёш бўлган ва Тошкент томонларда ҳаёт кечирган. Аммо Мирзо Улуғбек образини очиш. унингтабиатини ёрқинроқ кўрсатиш учун кучли бир шахсият эгасини унга зид қўйиб тасвирлаш зарурияти бор эди. Драматург шундай шахс сифатида Хожа Аҳрор валийни олади ва бу билан тарихий ҳақиқатга бир қадар зарар етказса-да, бадиий ҳақиқатнинг тантанасига эришади. Кўриниб турибдики, бадиий тўқима йўқ жойдан ўйлаб топилган уйдирма эмас. Тўқима ёзувчи фантазияси ва ҳаётий мантиқ асосида воқеа ёки шахс табиати моҳиятидан келтириб чиқариладиган бадиий ҳосиладир.
Хулоса қилиб айтганда, ижод жараёнида ҳаёт ҳақиқатига амал қилиш бу ҳали бадиий ҳақиқатга эришилди дегани эмас. Ҳаёт ҳақиқати ижодкорнинг фантазияси, билими, маҳорати ёрдамида бадиият „қозон“ида қайнаб чиқмаса, у етук бадиий асар эмас, оддий фактлар баёни бўлиб қолаверади.
Даврнинг ижтимоий муаммолари ва адабиёт. Бадиий адабиёт инсоният тараққиётининг ҳамма босқичларида ҳам катта аҳамиятга эга бўлган. Гарчи, бадиий адабиёт бир киши тафаккури ҳамда руҳиятининг маҳсули сифатида дунёга келса-да, ўша алоҳида шахс ҳамиша маълум бир даврда яшаганлиги учун ҳам муайян тарзда ижтимоий борлиқни акс эттиради. Бадиий асарда деярли ҳамиша аниқ бир одамнинг тақдири, табиати. ўйлари тасвирланади. Лекин у одам қанчалар алоҳида бўлмасин, ҳамиша жамият қўйнида яшайди. Чунки жамият таъсиридан четда турган инсон бўлиши мумкин эмас. Демак, ҳар қандай инсонга фақат ўзига эмас. балки бутун жамиятга дахлдор қандайдир жиҳатлар, албатта, сингган бўлади. Шуларга кўра, адабиёт, кўпинча, жамият тараққиёти билан узвий боғлиқ ҳолда ривожланади, ўзгаради, унга хос жиҳатларни ифода этади.
Адабий жараён ижтимоий ҳаётни ўзига хос тарзда акс эттиради. Ҳар бир жамият ўзи учун муҳим бўлган мавзу ва муаммоларнинг бадиий адабиётда тасвирланишини истайди. Шунинг учун ҳам бадиий адабиёт кўп асрлик тараққиёти давомида, айниқса, ишланадиган мавзу нуқтаи назаридан жуда кўп ўзгаришларга дучор бўлади. Айтайлик, Навоий даврида темурий шаҳзодалар ўртасида тахт учун кураш авжига чиққан эди. Юртнинг маърифатли одил шоҳ томонидан бошқарилишига эришиш шу замоннинг асосий муаммосига айланганди. Айни муаммони тўғри ҳал этиш ўз даврининг фарзанди ҳазрати Навоийнинг асосий орзуси эди. Худди мана шу сабабли тож- тахтдан ҳунар, билим эгаллашни устун қўйган Фарҳод, адолат бобида тенги йўқ Искандар тимсоллари адабиёт майдонида пайдо бўлди.
1905- ва 1917- йилларда Русияда содир бўлган сиёсий тўнтаришлар адабиётга инқилобий мавзуни олиб кирди ва бу мавзуга мурожаат қилиш ёки қилмаслик ёзувчининг ижтимоий-сиёсий мавқеини белгилайдиган ўлчовга айланди. Шўро ҳокимияти ўрнатилгач, адабиётдаги асосий мавзулар: октябрь тўнтаришини мадҳ этиш, янги тузумни мустаҳкамлаш, эскисини фош этиш, инқилоб „ғалабалари“ни ҳимоя қилиш бўлиб қолди. Ўтган XX асрнинг 20 – 30-йилларда бу мавзуда минглаб асарлар яратилди. Шу йилларда хусусий мулкка қарши кураш эълон қилиниб, ер, чорва моллари эгаларидан тортиб олинди. Мажбурий равишда жамоа хўжаликлари (колхозлар) тузиш Ғафур Ғуломнинг „Кўкан“ достони, Абдулла Қодирийнинг „Обид кетмон“ қиссаси, Абдулла Қаҳҳорнинг „Қўшчинор чироқлари“ романи каби кўплаб асарлар ёзилишига сабаб бўлди.
Иккинчи жаҳон уруши даврининг асосий масаласи – фашизм устидан ғалаба қозониш, табиий равишда, адабиётнинг ҳам бош муаммосига айланди ва ҳ. к. Мустақиллик шароитида миллий ўзликни англаш, миллий ифтихор туйғуларини уйғотиш зарурияти Ш. Холмирзаевнинг „Қора камар“, „Узбеклар“, Тоғай Муроднинг „Отамдан қолган далалар“ сингари бир қатор асарларини юзага келтирди. Чунки адиб ҳам шу жамиятнинг аъзоси, у қаламга олиб тасвирлаётган қаҳрамонлар ҳам муайян жамиятда мавжуддирлар. Бинобарин, даврга хос хусусиятлар, муаммолар ўз-ўзидан ёзувчиларга ҳам, қаҳрамонларга ҳам ўтади.
Адабиётнинг ижтимоий ҳаёт ва унинг муаммолари билан алоқадорлигини жўн тушуниш, амал қилиниши мажбурий бўлган талаб даражасига кўтариш санъаткор имкониятларини чеклаб қўйиши ҳам мумкинлигини унутмаслик керак. Худди мана шу талаб, оқибат натижада, шўролар адабиётини кундалик ижтимоий воқеаларнинг қули, шарҳчиси ва шу тариқа ҳукмрон мафкуранинг югурдагига айлантириб қўйди.
Аслида эса тарихий жараён шуни кўрсатадики, сўз санъатининг ҳамма давр ва ҳамма тузумлар учун бирдай долзарб бўлган умумбашарий муаммоларни юксак бадиий маҳорат билан акс эттирган намуналарининг умри боқий бўлади. Юнон трагедиянависи Софоклнинг „Шоҳ Эдип“ асари милоддан олдинги IV асрда яратилган, аммо у бугунги томошабин қалбини ҳам ларзага солади. Навоийнинг салкам олти аср илгари битган асарлари бугун ҳам киши дилини яйратади, чунки уларда инсон руҳиятининг ҳамма даврларда ҳам бирдай қадрланадиган ҳолатлари акс эттирилган.
Адабиётнинг давр ижтимоий ҳаёти билан алоқадорлиги унинг маърифий, яъни китобхонларга билим бериш вазифасини ҳам келтириб чиқаради. Аммо билим бериш бадиий адабиётда ўзига хос усул билан амалга оширилиши ҳисобга олиниши лозим. Айтайлик, фаннинг фалсафа, жамиятшунослик, табиатшунослик ва бошқа тармоқлари ҳам кишига ҳаёт, жамият ижтимоий муаммолари ҳақида тушунчалар беради. Аммо ҳаёт фанда илмий умумлаштиришлар, қоидалар, формулалар, ахборотлар тарзида акс этса, адабиётда у бадиий образ қиёфасида гавдаланади. Машҳур рус адабиётшуноси В. Г. Белинский таъбири билан айтганда, фан „нима бўлганини” тушунтирса, адабиёт „қандай бўлганини“ тасвирлайди. Инсон фан бераётган ахборотни ақли билан қабул қилади, таҳлил этади ва тафаккурини бойитади. Бадиий адабиёт эса ахборотни тўғри кишининг миясига бермай, олдин унинг туйғуларини қўзғатади, қалбини жунбушга келтиради. Одам тафаккурига шу йўл билан таъсир қилади, уни бойитади.
Савол в а топшириклар:
- Миллий маънавият ва миллий адабиёт ўртасида қандай яқинлик бор деб ўйлайсиз?
- Миллий маънавиятнинг сингдирилишида бадиий адабиётнинг устувор мавқеда эканлиги сабабини англатишга уриниб кўринг.
- Ҳаёт ҳақиқати ва бадиий ҳақиқатнинг ўхшаш ва фарқли жиҳатлари ҳақида мулоҳаза юритинг.
- Адабиётда бадиий тўқиманинг ўрни муҳим эканига мисоллар келтиринг.
- Сўз санъатининг ижтимоий муаммоларга алоқадорлиги сабабини тушунтиришга уриниб кўринг.
- Адабиёт ва фан, бадиий ва илмий адабиёт орасида қандай фарқ борлигини аниқлашга ҳаракат қилинг.
Akbar
- Google +