Oilada farzandlarni tarbiyalash
Pulni pul topar,
O’g’ilni — qiz.
Farzand va farzandsizlik haqida maqollar
Achchig’lansa otasi yengar,
Hazillashsa — bolasi.
Ahmoqdan — chaqmoq, donodan — ahmoq.
Birni bersang otangga,
Mingni olasan bolangdan.
Bola beshikdan yiqilguncha,
Podsho taxtidan yiqilsin.
Bol — shirin, boldan — bola shirin.
Bola bo’lsa, beshik topilar.
Bola bo’lsa, sho’x bo’lsin,
Sho’x bo’lmasa, yo’q bo’lsin.
Bola ko’ngli — podsho.
Bola — xondan ulug’.
Bola o’nga kirsa, otasi songa kirar.
Bola — qalbi gul.
Tavsiya etamiz :
Bolah uyda sir yotmas,
Bolasiz uyda kir yotmas.
Bolali xotin — gul xotin,
Bolasiz xotin — tul xotin.
Bolalik ona nonga to’ymas,
Bolalik g’oz — donga.
Bolalik — podsholik.
Bolalik qarg’aga don tegmas.
Bolali qo’rg’onga bog’ yetmas.
Bolalining beh — chinor,
Bolasizning beli sinar.
Bolang yomon bo’lsa ham, omon bo’lsin.
Bolasi ko’p bo’lar boy,
Bolasi yo’q — quruq soy.
Bolasiz xotin sumakka to’ymas.
Bolasizning moli — uvol,
Imonsizning — joni.
Bo’y qiz — uchirma qush.
Gap unda emas, bug’doyda.
Gung bolaning gapini
Kar onasi tushunar.
Gung qizning tilini onasi tushunar.
Davlating — ota-onang,
Savlating — o’g’il-qizing.
Davlatning boshi — farzand.
Yelka yag’ri — otaga meros,
Ota yag’ri — o’g’ilga meros.
Yolg’iz bola — boshga balo.
Yolg’iz bola — yovdan yomon.
Yolg’iz bola yig’loq bo’lar,
Yolg’iz tuya — baqiroq.
Yolg’iz o’g’il yovdan qattiq,
Xotini qahnoqdan qattiq.
Yolg’iz qiz — yalama tuz.
Yomon bo’lsa ham omon bo’lsin.
Yomon o’g’il boqquncha,
Etagingni qoq.
Yomon qizni boqquncha,
Do’ppingni qoq.
Yomon o’g’il — molga o’rtoq,
Yaxshi o’g’il — jonga.
Yigitning chirog’i — qizi bilan o’g’li.
Kelin — yomon, nevara — shirin.
Kelin qiz bo’lmas,
Kuyov — o’g’il.
Kelin qildim deb kerilma,
Ishga buyursa, erinma.
Ishga buyursa, erinsang,
O’g’lingning ko’ziga ko’rinma.
Kelining yaxshi bo’lsa, o’g’lingdan ko’r,
O’g’ling yomon bo’lsa, keliningdan ko’r.
Kelinning so’zi ketmonday botar,
Bolaning so’zi botmonday botar.
Kiyiming yomon bo’lsa, bir yog’ingga yarar,
Bolang yomon bo’lsa, bir kuningga yarar.
Kuyov quvsa, eshik bog’in tut,
O’g’il quvsa, to’r boshiga o’t.
Tavsiya etamiz :
Kuyovdan nevara qolar,
Nevaradan evara qolar.
Kuyovni o’g’il bil, kelinni — qiz.
Kuyovning xo’rdasidan o’g’ilning yuvindisi yaxshi.
Kuyovnikida quyruq yegandan,
O’g’ilnikida yumruq ye.
Men kuyarman bolamga,
Bolam kuyar bolasiga.
Nevarani boqma,
Shotutni qoqma.
Nor o’lsa, norchasi qolar.
Odam mevasi — farzand.
Olti o’g’illining olti arshda moli bor.
Ona bilan bola — gul bilan lola.
Ona — daraxt, bola — meva.
Ona — mehribon, ota — g’amg’uzor.
Onaga o’xshab qiz tug’ilmas,
Otaga o’xshab — o’g’il.
Onali yetim — gul yetim,
Otali yetim — shum yetim.
Onali kelin — qarqara,
Onasiz kelin — tasqara.
Onang o’gay bo’lsa, otang o’zingniki emas.
Onangni quyosh bilsang,
Otangni oy bil.
Onaning ko’ngh bolada,
Bolaning ko’ngli dalada.
Onasi yalamaganga otasi qaramas.
Onasi qimizak yesa,
Qizining tishi qamashar.
Onasiz kelin — yuvvosh,
Onali kelin — bebosh.
Ota bezori — xudo bezori.
Ota bola uchun taxt yasar,
Baxt yasata olmas.
Otangga qilganingni bolangdan ko’rarsan.
Podshoning hukmidan bolaning hukmi zo’r.
Pulni pul topar,
O’g’ilni — qiz.
Tuz asrama, suv bo’lar,
Qiz asrama, quv bo’lar.
Tulpordan tuyoq qolar,
Shunqordan qiyoq qolar.
Tuqqan hisobmas, boqqan hisob.
Tuqqaniga suyunma, turganiga suyun.
To’ng’ich bola tug’ bo’lar.
Uy qizi — palaxmon toshi.
Farzand baxti — ona taxti,
Farzand kamoli — ota jamoli.
Farzand — belning quvvati.
Farzand boqqan ota,
Jonni qoqqan ona.
Farzand — dilband,
Farzand — qanot.
Farzand dog’i yondirar,
Payti kelsa, kuydirar.
Farzand — jonga payvand.
Farzand ko’rdingmi, ko’chat ek.
Farzanddan yo’rgak ayama.
Farzandim — dilbandim,
Sevganim — asal-qandim.
Farzand va farzandsizlik haqida maqollar
Farzanding — davlating,
Fazilating — ziynating.
Farzandni boqish qiyin,
Farzandga yoqish qiyin.
Farzandsiz kishi — mevasiz daraxt.
Xotin — uyning guli,
Bola — dilning.
Xotinga — pusht,
Xamirga — musht.
Xotinim qiz tug’di deb o’pkalama,
Sherning erkak-urg’ochisi barobar.
Xotinni yaxshi ko’rsatgan
Qo’lidagi bolasi.
Daraxtni yaxshi ko’rsatgan
Shoxidagi mevasi.
Xotinsiz o’tish — xato,
Bolasiz o’tish — jafo.
Chaqaloq allada aziz.
Chiqqan qiz chiydan tashqari.
Yaxshi bo’lsa — bola,
Yomon bo’lsa — balo.
Yaxshi farzand — gul,
Yomoni — bir pul.
Yaxshi o’g’il otadan olti botmon ziyod bo’lar,
Yomon o’g’il otadan olti botmon kam bo’lar.
Yaxshi o’g’il tindirar,
Yomon o’g’il o’ldirar.
Tavsiya etamiz :
Yaxshi o’g’il uy tuzar,
Yomon o’g’il to’y buzar.
Yaxshi o’g’il — el obro’si,
Yaxshi qiz — uy obro’si.
Yaxshi o’g’ildan rahmat yetar,
Yomon o’g’ildan — la’nat.
O’z bolang o’zagiga tepsang ham ketmas.
Kishi bolasi mayiz bersang ham turmas.
O’nta bo’lsa o’rni boshqa,
Qirqta bo’lsa — qilig’i.
O’ttizga kirgan yigitning
O’tin olguday o’g’li bo’lsin.
O’g’il bilan qizing — Bamisoli ikki ko’zing.
O’g’il yeb o’rga ketar,
Qiz yeb qirga ketar.
O’g’il yoqqan chiroqni qiz ham yoqar.
O’g’il otasi mard bo’lsa,
Qiz otasi — bechora.
O’g’il otasiga o’xshamasa, qoni harom.
O’g’il — uyning bulbuli,
Qiz — uyning guli.
O’g’il qanotli ot bo’lsa,
Qiz qanotli qushdir.
O’g’il-qiz yaxshi bo’lsa,
Ota-ona xursand.
O’g’il-qiz dono bo’lsa,
El-u yurt xursand.
O’g’ilga o’ttiz uydan tilov bor,
Qizga qirq uydan ishlov bor.
O’g’illi uy — farishta,
Qizli uy — sarishta.
O’g’ling boqsin, kelining sog’sin.
Qarg’ayin desam — yolg’iz,
Qarg’amayin desam — yalmog’iz.
Qiz yetilib, qirg’oqqa ketar,
O’g’il yetilib, yiroqqa ketar.
Qiz — meniki, baxti — o’zganiki.
Qiz puli — sut puli.
Qiz puli — tuz puli.
Qiz saqlaguncha, bir siqim tuz saqla.
Qiz saqlading — o’t saqlading.
Qiz tuqqanga muz tug’ar,
O’g’il tuqqanga kun tug’ar.
Qiz — uyning cho’risi, ham o’g’risi.
Oilada farzandlarni tarbiyalash
Ehtimol, yaqinda siz ota-onangiz bo'lishingizni bilib oldingiz va allaqachon to'qqiz oy bo'ldi va ozgina himoyasiz odam kichik allaqachon tug'ilgan. U sizning uyingizga nafaqat quvonch va umidni, balki buyuk mas'uliyatni ham olib keldi, chunki sizning bolangiz qanday o'sadi sizga bog'liq.
Bolaning tarbiyasida oilaning ulkan o'rni, chunki u bizning jamiyatimizning bu hujayrasida bo'lib, bolaning ko'pchiligidir. Bu erda inson sifatida shakllanmoqda. Bu erda u g'amho'rlik, mehr va muhabbat his qiladi. O'zaro tushunishni anglatadigan oilalarda va hurmat odatda yaxshi bolalarni rivojlantiradi. Ko'pchilik bolani tarbiyalashda, bolani oziqlantiradigan, toza kiyim kiyib, o'z vaqtida yotish uchun eng muhim narsa deb hisoblaydilar. Lekin bu noto'g'ri fikr. Ta'lim – juda ko'p energiya va energiya talab qiluvchi qiyin ish. Axir, ota-onalar farzandlarini tarbiyalash uchun so'zlarni emas, balki shaxsiy misolini ham anglatadi.
Uning hayotining dastlabki kunlaridan boshlab bola onaning va ota-onaning ta'sirini his qiladi. Bu bolalarni oilada tarbiyalashning asosiy usullaridan biridir. Ammo har doim shaxsiy misol emas, ijobiy natija olishiga yordam beradi. Keyinchalik ta'limning boshqa usullarini qo'llash maqsadga muvofiqdir. Ikkalasidan "sabzi" usuli va "sabzi" usuli juda yaxshi bilamiz. Yaxshi amallar uchun bolani rag'batlantiriladi, ammo yomon jazolanadi. Ba'zan bolani xatti-harakatlarning noto'g'riligiga ishontirish uchun ko'p harakat sarflash kerak. Unga juda yomon ish qilganini isbotlang. Agar bu sodir bo'lsa, unda xotirasi uzoq vaqtdan beri berilgan barcha dalillarni saqlab qoladi. Ehtiroz – oilada farzandni tarbiyalashning yana bir usuli.
Bolalarni asrdan orttirishning asosi mehnat edi. Bolani yoshligidan ishlashga o'rgatish kerak. Aks holda, kelajakdagi umidlaringiz oqlanishi mumkin emas. Bolalar haqiqiy tuklar va egoistlar bo'lib o'sadi. Siz ularni ish vazifalaridan ozod qila olmaysiz. Nima bo'lishidan qat'iy nazar, oilaning moliyaviy holati qanday bo'lsa, har bir bola o'z uyida o'z vazifalarini bajarishi kerak. Bu mas'uliyatli va ularga eslatilmasdan bajarilishi kerak.
Farzandingizni tarbiyalashni unutmang, siz kliplastikaga yo'l qo'ymasligingiz kerak. Har bir bola alohida bir dunyo: ba'zi bolalar ko'proq mobil, ba'zilari jasur va qat'iyatlidir, boshqalari esa sekin, uyatchang va xafa. Biroq, yondashuv hamma uchun kerak. Va bu yondashuv qanchalik tez topilsa, bolaning kelajakda yaratadigan kamroq muammolari.
Ko'pgina oilalarda farzandingiz uchun his-tuyg'ular va hissiyotlar birinchi o'rinda turadi. Kamdan-kam holatlarda ota-onalarning farzandlarini baholashga harakat qilamiz, biz uni sevamiz va qabul qilamiz. Bu oilada bolalarni tarbiyalashning asosiy xususiyati. Garchi biz ko'pincha bolaning sevgisini buzmasligingizni eshitsangiz ham, bu haqiqat emas. Biz buyuk sevgidan uning xohish-istaklarini amalga oshirishga tayyormiz. Bunday xatti-harakat bilan biz bolani buzamiz. Farzandni sevish, uni rad qilishimiz kerak. Agar buni qila olmasak, oilada bolalarni tarbiyalashda muammolar mavjud. Bolaga biror narsa qilsak, biz kuchsizligimizni sevgi bilan qoplaymiz.
Bolalarning axloqiy tarbiyasi
Oilada farzandlarni tarbiyalash haqida gapirganda, ularning axloqi haqida unutmasligimiz kerak. Bu nima? Hayotning dastlabki kunlaridan boshlab, hali gapirish va harakat qilish imkoniga ega bo'lmasa, bola oiladagi vaziyatni «baholaydi». Suhbatdagi xotirjamlik hissi, bir-biriga bo'lgan hurmat, bolaning axloqiy ehtiyojlarini yaxshilashga yordam beradi. Muntazam baqirish, qasam ichish, qo'pollik salbiy natijalarga olib keladi. Oila ichidagi axloqiy tarbiya quyidagilar bilan boshlanadi: jabr-zulm, mehribonlik va yovuzlikning namoyon bo'lishiga aralashmaslik.
Bularning barchasidan, biz bolaning tarbiyasida oilaning roli juda katta ekanini ko'ramiz. Odamda oladigan birinchi bilim, xulq-atvor, odatlar, u bilan birga butun yillar davomida qoladi.
Bola va farzand haqida maqollar
Bola beshikdan yiqilguncha,
Podsho taxtidan yiqilsin.
Bol — shirin, boldan — bola shirin.
Bola bo’lsa, beshik topilar.
Bola bo’lsa, sho’x bo’lsin,
Sho’x bo’lmasa, yo’q bo’lsin.
Bola ko’ngli — podsho.
Bola — xondan ulug’.
Bola o’nga kirsa, otasi songa kirar.
Bola — qalbi gul.
Bolah uyda sir yotmas,
Bolasiz uyda kir yotmas.
Bolali xotin — gul xotin,
Bolasiz xotin — tul xotin.
Bolalik ona nonga to’ymas,
Bolalik g’oz — donga.
Bolalik — podsholik.
Bolalik qarg’aga don tegmas.
Bolali qo’rg’onga bog’ yetmas.
Bolalining beh — chinor,
Bolasizning beli sinar.
Bolang yomon bo’lsa ham, omon bo’lsin.
Bolasi ko’p bo’lar boy,
Bolasi yo’q — quruq soy.
Bolasiz xotin sumakka to’ymas.
Bolasizning moli — uvol,
Imonsizning — joni.
Bo’y qiz — uchirma qush.
Gap unda emas, bug’doyda.
Gung bolaning gapini
Kar onasi tushunar.
Gung qizning tilini onasi tushunar.
Davlating — ota-onang,
Savlating — o’g’il-qizing.
Davlatning boshi — farzand.
Yelka yag’ri — otaga meros,
Ota yag’ri — o’g’ilga meros.
Yolg’iz bola — boshga balo.
Yolg’iz bola — yovdan yomon.
Yolg’iz bola yig’loq bo’lar,
Yolg’iz tuya — baqiroq.
Yolg’iz o’g’il yovdan qattiq,
Xotini qahnoqdan qattiq.
Yolg’iz qiz — yalama tuz.
Yomon bo’lsa ham omon bo’lsin.
Yomon o’g’il boqquncha,
Etagingni qoq.
Yomon qizni boqquncha,
Do’ppingni qoq.
Yomon o’g’il — molga o’rtoq,
Yaxshi o’g’il — jonga.
Yigitning chirog’i — qizi bilan o’g’li.
Kiyiming yomon bo’lsa, bir yog’ingga yarar,
Bolang yomon bo’lsa, bir kuningga yarar.
Nevarani boqma,
Shotutni qoqma.
Nor o’lsa, norchasi qolar.
Odam mevasi — farzand.
Olti o’g’illining olti arshda moli bor.
Ona bilan bola — gul bilan lola.
Ona — daraxt, bola — meva.
Ona — mehribon, ota — g’amg’uzor.
Onaga o’xshab qiz tug’ilmas,
Otaga o’xshab — o’g’il.
Onali yetim — gul yetim,
Otali yetim — shum yetim.
Onali kelin — qarqara,
Onasiz kelin — tasqara.
Onang o’gay bo’lsa, otang o’zingniki emas.
Onangni quyosh bilsang,
Otangni oy bil.
Onaning ko’ngh bolada,
Bolaning ko’ngli dalada.
Onasi yalamaganga otasi qaramas.
Onasi qimizak yesa,
Qizining tishi qamashar.
Ota bezori — xudo bezori.
Ota bola uchun taxt yasar,
Baxt yasata olmas.
Otangga qilganingni bolangdan ko’rarsan.
Podshoning hukmidan bolaning hukmi zo’r.
Pulni pul topar,
O’g’ilni — qiz.
Tuz asrama, suv bo’lar,
Qiz asrama, quv bo’lar.
Tuqqan hisobmas, boqqan hisob.
Tuqqaniga suyunma, turganiga suyun.
To’ng’ich bola tug’ bo’lar.
Uy qizi — palaxmon toshi.
Farzand baxti — ona taxti,
Farzand kamoli — ota jamoli.
Farzand — belning quvvati.
Farzand boqqan ota,
Jonni qoqqan ona.
Farzand — dilband,
Farzand — qanot.
Farzand dog’i yondirar,
Payti kelsa, kuydirar.
Farzand — jonga payvand.
Farzand ko’rdingmi, ko’chat ek.
Farzanddan yo’rgak ayama.
Farzandim — dilbandim,
Sevganim — asal-qandim.
Farzanding — davlating,
Fazilating — ziynating.
Farzandni boqish qiyin,
Farzandga yoqish qiyin.
Farzandsiz kishi — mevasiz daraxt.
Xotin — uyning guli,
Bola — dilning.
Xotinga — pusht,
Xamirga — musht.
Xotinim qiz tug’di deb o’pkalama,
Sherning erkak-urg’ochisi barobar.
Xotinni yaxshi ko’rsatgan
Qo’lidagi bolasi.
Daraxtni yaxshi ko’rsatgan
Shoxidagi mevasi.
Xotinsiz o’tish — xato,
Bolasiz o’tish — jafo.
Chaqaloq allada aziz.
Chiqqan qiz chiydan tashqari.
Yaxshi bo’lsa — bola,
Yomon bo’lsa — balo.
Yaxshi farzand — gul,
Yomoni — bir pul.
Yaxshi o’g’il otadan olti botmon ziyod bo’lar,
Yomon o’g’il otadan olti botmon kam bo’lar.
Yaxshi o’g’il tindirar,
Yomon o’g’il o’ldirar.
Yaxshi o’g’il uy tuzar,
Yomon o’g’il to’y buzar.
Yaxshi o’g’il — el obro’si,
Yaxshi qiz — uy obro’si.
Yaxshi o’g’ildan rahmat yetar,
Yomon o’g’ildan — la’nat.
O’z bolang o’zagiga tepsang ham ketmas.
Kishi bolasi mayiz bersang ham turmas.
O’nta bo’lsa o’rni boshqa,
Qirqta bo’lsa — qilig’i.
O’ttizga kirgan yigitning
O’tin olguday o’g’li bo’lsin.
O’g’il bilan qizing — Bamisoli ikki ko’zing.
O’g’il yeb o’rga ketar,
Qiz yeb qirga ketar.
O’g’il yoqqan chiroqni qiz ham yoqar.
O’g’il otasi mard bo’lsa,
Qiz otasi — bechora.
O’g’il otasiga o’xshamasa, qoni harom.
O’g’il — uyning bulbuli,
Qiz — uyning guli.
O’g’il qanotli ot bo’lsa,
Qiz qanotli qushdir.
O’g’il-qiz yaxshi bo’lsa,
Ota-ona xursand.
O’g’il-qiz dono bo’lsa,
El-u yurt xursand.
O’g’ilga o’ttiz uydan tilov bor,
Qizga qirq uydan ishlov bor.
O’g’illi uy — farishta,
Qizli uy — sarishta.
O’g’ling boqsin, kelining sog’sin.
Qarg’ayin desam — yolg’iz,
Qarg’amayin desam — yalmog’iz.
Qiz yetilib, qirg’oqqa ketar,
O’g’il yetilib, yiroqqa ketar.
Qiz — meniki, baxti — o’zganiki.
Qiz puli — sut puli.
Qiz puli — tuz puli.
Qiz saqlaguncha, bir siqim tuz saqla.
Qiz saqlading — o’t saqlading.
Qiz tuqqanga muz tug’ar,
O’g’il tuqqanga kun tug’ar.
Qiz — uyning cho’risi, ham o’g’risi.
Qizginamning erkasi —
Yigitgmarrming serkasi.
Qizi borning baxti bor,
O’g’li borning taxti bor.
Qizim-qizim qiz kishi,
Qizimga kelar yuz kishi.
Qizing o’ssa, uyga yut kelar,
O’g’ling o’ssa, uyga qut kelar.
Qizing o’ssa, qirga ket,
O’g’ling o’ssa, o’rga ket.
Qizli kishi qir oshar.
Qizli uy — bo’ston,
Qizsiz uy — zimiston.
Qizli uy — karvonsaroy.
Qizli uy — nozli uy,
O’g’illi uy — sozli uy.
Qizli uy — qiliqli uy.
Qizli uy — qiron,
O’g’illi uy — davron.
Qizli uyning tili biyron,
Sovchilarning tili tiyron.
Qizni bersang, mardga ber,
Qizg’aldoqday jaynasin.
Qizning bo’yi yetdi — boshingga yov yetdi.
Qiyshiq bo’lsa ham, yo’l yaxshi,
Yomon bo’lsa ham — o’g’il.
Quyon bolasini botirim der,
It bolasini qoplonim der.
Qulunli biya bo’tasiz tuyadan yaxshi.
Qush nima topsa, bolasining og’ziga tiqar.
Qo’zi ma’rab o’sar,
Bola — yig’lab.
Qo’y qo’zichog’i bilan chiroyli,
Xotin — chaqalog’i bilan.
Qo’ng’iz bolasini oppog’im der,
Kirpi bolasini yumshog’im der.