Bolaga 7 oy – oziq-ovqat qoidalari, bolaning rejimi va tez rivojlanishi

Belgilangan yoshdan boshlab, cho’kma asta-sekin 2 soatlik kunduzgi orzuga moslashadi. Kichkintoy 7 oylik bo’lsa, u kechayu kunduzda yotadi va kamdan-kam holatda oziqlanish uchun uyg’onadi va onaga kuchini qaytaradi. Har bir bolaning holati noyob va uning shaxsiy biologik ritmlariga mos keladi. Kichkintoyni biron bir sxemaga sarmoya yotqizish yoki uyg’otish uchun majburlamang, bolaning vujudi qanchalik zarur bo’lsa, dam oling.

Farzand tarbiyasida yo‘l qo‘yiladigan xatolar – Odinaxon Muhammad Sodiq bilan suhbat

Oila qurishdan maqsad iffatni saqlash hamda nasl qoldirishdir. Allohdan zurriyot so‘rashda ham maqsadni to‘g‘ri qo‘ya bilish lozim. Zurriyot so‘rashdan maqsad – kelajakda o‘z ortidan solih bandani qoldirishdir.

Ko‘pincha shu maqsadni qo‘yishda ham xato qilinadi. Ota-ona farzand kutayotgan bo‘lsa, bu bilan maqtanish, ko‘z-ko‘z qilish holatlari uchraydi. Bundan imkon qadar chetlanish lozim. Farzand tilaganda “xizmatimizni qilsin, rohatini ko‘raylik” deb niyat qilishadi. Niyatda solih farzand so‘ralishining o‘zi yetarli. Solih farzand tufayli ota-ona barcha yaxshiliklarga yetishi mumkin. Zurriyot so‘rashda ayni shu tomoniga urg‘u berish kerak.

Qur’oni karimda ota-onalarning bu boradagi yolvorishi: “Bizga solih farzand bersang, shukr qiluvchilardan bo‘lamiz” deya bo‘lmog‘i lozimligi aytiladi.

Ammo har bir ota-ona ham shukr qilishni amalda qo‘llamaydi. Farzand uchun shukr shundaki, farzandni Alloh taolo istagandek tarbiyalashdir. Maqsad boshqa tomonga qaratilib, farzanddan boshqa narsalar talab qilib, tarbiyada xatoliklarga yo‘l qo‘yilsa berilgan va’daga xilof bo‘ladi.

Farzandning huquqlari nimada?

Farzand dunyoga kelmasdan turib unda huquqlar paydo bo‘ladi. Ya’ni ota o‘z farzandi uchun munosib ona tanlashi, ona esa bolasi uchun munosib ota tanlashi lozim.

Payg‘ambarimiz Rasululloh (s.a.v.) ham farzand ko‘radigan insonni to‘g‘ri tanlashni ta’kidlaganlar. Erkak ham, ayol ham farzand ko‘radigan insonini to‘g‘ri tanlashi farzandning ilk huquqi hisoblanadi. Ularning diniga, taqvosiga qarab tanlanishi esa eng ahamiyatli jihati hisoblanadi.

Farzand homilalik chog‘ida unga yashash huquqini berish (tushirish, abort qildirmaslik) ham farzandning huquqidir. Homilani o‘z vujudida olib yurgan onaning parvarishi erning zimmasida bo‘lib, bu ham tug‘ilajak bolaning huquqlaridan biri. Afsuski hozirgi vaqtda homilador ayollarimiz ham zo‘ravonliklarga, e’tiborsizlikka uchrayapti. Ularning ma’naviy tushkunlikka tushib qolishayotgani achinarli holat. Homilali ekanliklari, kelgusida bir insonni dunyoga keltirishi inobatga olinmayapti. Farzand hurmati uchun, uning haq-huquqlari uchun ham homilador ayollarga e’tibor berish kerak. Bu otaning vazifasi sanaladi.

Farzandning ta’minoti otaning zimmasida

Farzand dunyoga kelgach, uning huquqlari yanada ko‘payadi: munosib ism tanlash, aqiqa qilish, azon aytish kabilar ham shular jumlasidan.

Farzandning haqi 3 turga bo‘linadi. Ta’lim, tarbiya, ta’minotdagi huquqlari uning eng asosiy huquqlari bo‘lib, qolgan huquqlari shularning tarkibida bo‘ladi. Bola voyaga yetib, mustaqil rizq topishga qodir bo‘lgunga qadar ta’minoti otasining zimmasida bo‘ladi.

Farzandni ta’minlash onaning emas, otaning burchi – buni ba’zi otalar yaxshi bilib olishlari kerak. Bolaning ta’minotidan qochayotgan ko‘p otalarni ko‘ryapmiz. Ayniqsa, ajrashib ketayotgan erkaklar ayoli bilan birga bolasidan ham ajrashyapti. Ayol bilan ajrashish, bola bilan ajrashish degani emas. Farzand voyaga yetguncha bu otaning bo‘ynidagi qarz bo‘lib turadi.

Bolaning ta’lim olish huquqi ham bor: unga diniy va dunyoviy bilimlarni berish, bir sohani egallashga yo‘naltirish ota-onaning burchidir. Payg‘ambarimiz Rasululloh (s.a.v.): “Farzandlaringizni 7 yoshdan namozga o‘rgating. Agar 10 yoshida ham o‘qimasalar yengil uring. Shuningdek, ularning yotar joylarini alohida qiling”, deganlar. Shu hadisdan ko‘rinadiki, bolani 7 yoshdan farz amallarga o‘rgatish ota-onaning vazifasi hisoblanadi.

Ota-ona oldidagi muhim burch – farzandga go‘zal tarbiya berish, chiroyli xulq-atvorli etib voyaga yetkazish. “Ota-ona bolasiga berishi mumkin bo‘lgan eng go‘zal tortiq – go‘zal tarbiyadir”, deb marhamat qiladi payg‘ambarimiz.

Farzand tarbiyasi uchun ota-ona teng mas’ul

Bola tarbiyalashda ko‘pincha onaning o‘rni ta’kidlanadi. Bundan ba’zi otalar boshqacha xulosaga borib, o‘zlarini bu vazifadan mustasno hisoblashadi. Bola tarbiyasini butkul ayolga yuklab, o‘z mas’uliyatini ham ayolning zimmasida qoldirish odatga aylanyapti. Ayol farzandlari bilan ko‘p vaqt o‘tkazishi ma’lum, chunki erkakning tashqaridagi mas’uliyatlari ko‘proq bo‘ladi. Lekin bu ko‘chada choyxonalarda, oshna-og‘aynilar bilan vaqt o‘tkazib, uyda telefondan bosh ko‘tarmasligi kerak degani emas – ota ham farzand uchun vaqt ajratishi shart. Bola tarbiyasida er-xotin teng mas’ul.

Ona farzandni vujudida ko‘tarib yursa, katta qilsa, yuvib-tarasa, yedirib-ichirsa-yu, bolani tarbiyalashni ham to‘liq o‘z zimmasiga oladigan bo‘lsa, bundan ayolga jabr bo‘lib ketadi.

Bu yerda bundan boshqa manfaat ham bor – o‘g‘il bolalarni tarbiyalashda otaning o‘rni juda katta. O‘g‘il bola tarbiyasida onaning ko‘p ishtirok etishi oqibatida bola ayol tabiatiga xos jihatlarni o‘ziga singdiradi. Qat’iyatsizlik, irodasizlik, qo‘rqoqlik kabi fe’l-atvorga ega bolalarning tarbiyasiga qaralsa, ularning hayotida onalarining o‘rni ko‘p bo‘lganini ko‘rish mumkin.

Avvalo, ota-ona o‘zlari shaxsiy namuna bo‘lishlari kerak. Chunki bola uyida ko‘rganini qiladi. Ularning tarbiyasi go‘zal va mukammal bo‘lishi uchun ota-onaning tarbiyasi shunday bo‘lmog‘i lozim.

Gulmira Toshniyozova suhbatlashdi.
Tasvirchi – Abdusalim Abduvohidov.

Odinaxon Muhammad Sodiq bilan turkum suhbatlar:

Shuningdek, Bintu Sodiq kanali orqali ham barcha savollarga javob olish mumkin.

Bolaga 7 oy – oziq-ovqat qoidalari, bolaning rejimi va tez rivojlanishi

Hayotning birinchi yarmidan so’ng bolalar atrofdagi makonni faol ravishda o’rganmoqdalar, unda turli yo’llar bilan harakat qilishni o’rganadilar. 7 oylik chaqaloqlar ko’proq mustaqil, qiziqarli va qiziqarli. Jismoniy va ruhiy-ijtimoiy rivojlanishi uchun tegishli o’yinlar va ta’lim-tarbiya o’yinlarini tanlash kerak.

Bolaning kattaligi va og’irligi 7 oy

Bu parametrlar chaqaloqning jinsiga, genetik xususiyatlariga va ovqatlanishiga bog’liq. 7 oylik bolaning o’sishi quyidagi chegaralarda bo’ladi:

Bolaning to’g’ri og’irligi sog’lig’ining normal bo’lishi sharti bilan 7 oyni tashkil etadi:

7 oylik chaqaloq ovqat

Yosh ko’rsatkichlariga muvofiq tana vaznini ko’paytirishi va etishtirilishi uchun uning tanasi organizmning energiya talablarini qoplash uchun yuqori darajali bo’lishi kerak. 7 oy ichida chaqaloqni nima boqish kerak, u oziqlanadigan tarzda bog’liq. Ona sutini qabul qiladigan chaqaloqlar keyinchalik “kattalar” taomlarini sinab ko’rishadi. Bunda uyg’unlashtirilgan aralashmalardagi bolalar avvaldan tortinishadi, shuning uchun ularning ratsioni kengroq.

Emizishda 7 oylik chaqaloq

Ona suti hali ham asosiy “piyola” dir, lekin 1-2 ovqatlar allaqachon sabzavotli pyure yoki pyure bilan almashtirildi. Bolani emizish bilan 7 oylik dietasi biroz kengaytirilsa, potentsial allergen deb ataladigan mahsulotlarni tanishtirishga harakat qilishingiz mumkin:

Bolaning 7 oylik taxminiy menyusi 5ta asosiy taomni o’z ichiga oladi:

1. Nonushta – ona suti, taxminan 200 ml.
2. Ikkinchi oziqlantirish – sariyog ‘(155 g), qaynatilgan sarig’i (0,25 dona, haftasiga 2-3 marta), meva sharbati yoki kompot. Agar cho’kma ham suv ichishni istamasa, unga 50 ml sutga ko’krak berish yaxshidir.
3. Tushlik – o’simlik yog’i bilan sabzavotli pyuresi (175 g), grated shakldagi go’sht (30 g gacha), sharbat, suv yoki kompot (70 ml).
4. Apertura – meva pyuresi yoki tvorog (70 g), 1-2 dona. bolalar pechenei, ona suti – 130 ml.
5. Yotishdan oldin ovqat eyish – emizish (200 ml).

Go’sht va potentsial allergenlar oyning o’rtasida kirib borish uchun yaxshiroqdir, bolaning yangi mahsulotlarga bo’lgan munosabatini diqqat bilan kuzatib boradi. Qo’shimcha ovqatlantirishning yana bir shakli pedagogik usuldir. U bolaning ota-onasi stolidan turli xil idishlarni mikrodozlar orqali sinab ko’rishlarini va ona suti bilan yuvishlarini taklif qiladi. Bu holda diet tarkibiga nisbatan qattiq cheklovlar yo’q, ammo bu usul allergiyaga moyil bo’lmagan sog’lom bolalar uchun javob beradi.

Sun’iy oziqlantirish bo’yicha 7 oylik chaqaloq menyusi

Uyg’unlashgan aralashmani qabul qiladigan chaqaloqlarning ovqat hazm qilish tizimi qo’shimcha oziqlantirish uchun “pishib” turadi. 7 oylik bolaga aylanganida, uning go’shtiga turli xil go’sht, berry, meva va ko’p qismli pyure qo’shilishi mumkin. Sog’lom bolalar juda yaxshi so’riladi va qaymoq-sut mahsulotlari, ayniqsa, maydalangan pishloq. 7 oylik bolaning jozibasi quyidagi menyuga kiritilgan:

1. Nonushta uchun mo’ljallangan sut formulasi, taxminan 200 ml.
2. Ikkinchi oziqlantirish – bu yog’ (155 g), meva pyuresi (50-65 g), sharbat, kompot yoki aralash (50-60 ml).
3. Tushlik multikomponent sabzavot (120-130 g) va go’sht (50 g) pyure, suv, kompot yoki meva sharbati.
4. Peshindan keyin snack – bolalar pishirig’i (140 g), pechene yoki kraker (1-2 dona).
5. Kechki ovqat – sutga moslashgan aralash, 200-250 ml.

7 oy ichida bolaning rejimi

Belgilangan yoshdan boshlab, cho’kma asta-sekin 2 soatlik kunduzgi orzuga moslashadi. Kichkintoy 7 oylik bo’lsa, u kechayu kunduzda yotadi va kamdan-kam holatda oziqlanish uchun uyg’onadi va onaga kuchini qaytaradi. Har bir bolaning holati noyob va uning shaxsiy biologik ritmlariga mos keladi. Kichkintoyni biron bir sxemaga sarmoya yotqizish yoki uyg’otish uchun majburlamang, bolaning vujudi qanchalik zarur bo’lsa, dam oling.

Bolani 7 oy ichida qanchalik uxlaydi?

Kichkintoyning tungi uyqularining o’rtacha davomiyligi 9 dan 11 soatgacha. Bu vaqt davomida u, asosan erta tongda ko’krak suti bilan oziqlantirish yoki aralashtirish uchun 30-40 daqiqa davomida bir necha marta uyg’otishi mumkin. Bola 7 oylik bo’lganida, kun davomida kamroq uxlaydi. Bu 2-3 marotaba, odatda toza havoda toza havoda toza yurish bilan sodir bo’ladi. 7 oylik chaqaloqning har kuni uxlashi 40 daqiqadan 2 soatgacha davom etadi. Ota-onalar chinorlarning va uning harakatlarining ruhiy holatini diqqat bilan kuzatishlari kerak. Agar u asossiz yaramas va ko’zlarini cho’ktirsa, uni yotishga vaqt keldi.

Bolada 7 oy yomon yotadi

Bu asrdagi uyqu buzilishlarining aksariyati tishlarga bog’liq. 7 oylik ko’plab bolalarda allaqachon 2 ta pastki kesiq bor, lekin vaqti-vaqti bilan tish go’shtining shishishi, qichishi va og’rig’i shikastlanmoqda, isitma ko’tariladi. Markaziy tishlarning bu qismi kesiladi, bu mutlaqo oddiy hodisa. Kichkintoyning holatini osonlashtirish uchun chaynash uchun mo’ljallangan maxsus asboblar va jelni sovutish mumkin.

Yomon uyquning boshqa sabablari:

7 oylik chaqaloq – rivojlanish

Ko’rib chiqilayotgan davrdagi bolalar qiziqarli va qiziqarli holga aylanmoqda. 7 oylik bolaning to’g’ri rivojlanishi turli sohalarda ko’plab yangi ko’nikmalarga ega bo’lishni o’z ichiga oladi:

Bolada 7 oyda nima qilish kerak?

Kirpiklarning jismoniy rivojlanishi, asosan, faollik va harakatchanlikni oshirishga, mustaqil ravishda qanday harakat qilishni o’rgatishga yo’naltirilgan. 7 oy ichida nima bo’lishi mumkin:

Bolaning hissiy jihatdan 7 oy ichida nima qilishi kerak:

Ijtimoiy sohada 7 oy ichida qanday chaqaloq bo’lishi mumkin:

7 oy ichida qanday qilib bolani rivojlantirish kerak?

Barcha yangi bilimlar, ko’nikmalar, kichik bolalar o’yinlar davomida o’rganiladi va yaxshilanadi. 7 oydan so’ng, bola shiddatli va shunga o’xshash oddiy o’yin-kulgiga qiziqmaydi. Ota-onalar jigarrang va aqliy rivojlanishiga hissa qo’shadigan yanada qiziqarli o’yinlar to’plashlari kerak.

7 oylik chaqaloq bilan darslar:

1. Uyda va yurish paytida bolangiz bilan suhbatlashish juda ko’p. Ob’ektlarning, hayvonlar, odamlarning ismlarini takrorlang, ularning harakatlariga sharh bering.
2. “Soroka”, “Goat-dereza”, “Ladushki”, “Riding Aears” kabi bolalar hamshiralarini o’qing.
3. Masalan, o’yinchoq, kichkina shisha, chashka berish uchun boshlang’ich talablarga javob beradigan bolaga murojaat qilish.
4. Qo’ng’iroqda o’ynang. Yaxshi narsalarni yashirishga hojat yo’q, faqat uni ro’mol bilan yopib, chaqaloqni topishga taklif qilishingiz mumkin.
5. Birgalikda yorqin suratlar yoki bolalar rasmlarini aniq suratlar bilan ko’rib chiqing. Tasvirlangan narsalarni yoki hayvonlarni chaqiring, ularning barmoqlarini ko’rsatib berishini so’rang.
6. Kichik mototsikl ko’nikmalarini rivojlantirish – har xil plomba paqirlari bilan torbalar bilan o’ynash.
7. Tarashni bilib oling. Texnikani o’zingizning misolingizda ko’rsatishingiz mumkin, bolaga qo’llari bilan yordam berib, uni qo’llab-quvvatlab, itarishingiz mumkin.
8. Eshitish va vizual javoblarni takomillashtirish. Agar siz signalni peçetenin ostida yashirsangiz va qo’ng’iroq tugmasini bosing, chaqaloq tovush manbaini izlaydi.
9. Oddiy kommunikativ imo-ishoralarni o’rgatish – qalamni bosib, “beshta” qilib, qo’llaringni chalish.
10. Muntazam ravishda badiiy gimnastika va yorug’lik bilan massaj qilish.

7 oylik bolalar uchun o’yinchoqlar

Ko’ngil ochar narsalar ko’pincha o’zlarini topadi. Ko’plab chaqaloqlar uy sharoitida (kostryulkalar, qoshiqlar, chandiqlar va boshqalar) maxsus ishlab chiqadigan qurilmalarga qaraganda ko’proq qiziqishmoqda. Kichkintoy bilan o’yin 7 oy ichida:

Gimnastika chaqaloqlar uchun 7 oy

Bolalar bilan jismoniy faoliyatning umumiy davomiyligi 8 dan 10 minutgacha. Masaj va passiv mashqlarni doimiy ravishda bajarish zaruriyati kamayadi, chunki joriy yilning ikkinchi yarmida sog’lom bolalarda yaxshi mushak ohanglari va normal teri elastikligi mavjud. Agar bola 7 oyda o’tirmasa, boshni yaxshi tutmasa yoki vestibulator apparati bilan bog’liq boshqa muammolar bo’lsa, mutaxassisga murojaat qilish kerak. Bunday patologiyalarni bolalarning vertebrologlari va nevropatologlari ko’rib chiqadilar.

Gimnastika, 7-8 oylik bolasi oddiy mashqlarni o’z ichiga oladi:

1. Düzleştirilmiş qo’llar bilan dairesel harakat.
2. To’g’ri oyoqlarini 90 graduslik burchak ostida ko’tarib, dastlabki holatga tushirish.
3. Qo’llar tirgaklar ichida o’tiradigan joyga bog’lab qo’yilgan.
4. Cho’tkaga yordam berish orqali o’tish.

2020/21-yilgi o‘quv mavsumidan boshlab bola 7 yoshga to‘ladigan yilida 1-sinfga qabul qilinadi

2020-yilning sentabr oyida imzolangan yangi tahrirdagi “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunga asosan, bola 7 yoshga to‘ladigan yilda 1-sinfga qabul qilinadi. Bu haqda 3-dekabr kuni Xalq ta’limi vazirligida o‘tkazilgan matbuot anjumanida ta’kidlandi, deya xabar bermoqda “Daryo” muxbiri Mirolim Isajonov.

Xalq ta’limi vaziri o‘rinbosari Usmon Sharifxo‘jayevning aytishicha, mazkur yangi tartib ota-onalar va o‘qituvchilar o‘rtasidagi tushunmovchiliklarga barham beradi.

Foto: Xalq ta’limi vazirligi axborot xizmati

Shu paytgacha bolani necha yoshdan maktabga berish masalasini ota-onalar har xil talqin qilishadi. Normativ hujjatlarda 6-7 yosh, deyilgan. Boshqa tartibda esa psixolog xulosasiga ko‘ra, bola maktabga tayyor bo‘lsa, muddatidan avval qabul qilinishi mumkin, degan talqinlar ham bo‘lgan va bu ko‘plab e’tirozlarni keltirib chiqargan.

Bu vaziyatdan kimdir o‘z manfaati yo‘lida foydalanishi ham mumkin. Shu sababli va xalqaro tajribadan kelib chiqib, 6 yoshli bolalarni maktabga tayyorlov majburiy ravishda qonunga kiritilganini ham inobatga olgan holda 2020-yilning 23-sentabridan kuchga kirgan “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonunda kelasi o‘quv yilidan boshlab bola 7 yoshga to‘ladigan yilda maktabga qabul qilish belgilangan.

Masalan, 2021-yilning 31-dekabriga qadar 7 yoshga to‘ladigan bola keyingi o‘quv yilidan maktabga qabul qilinadi. Qonunchilikdagi bu yangi tartibdan ota-onalar, albatta, xabardor bo‘lishi zarur. Bu esa ota-onalar va pedagoglar o‘rtasidagi o‘zaro tushunmovchiliklarga barham beradi.

Usmon Sharifxo‘jayev, Xalq ta’limi vaziri o‘rinbosari