Bolani boshqa bolalar bilan taqqoslash to‘g‘rimi
Boshning o'sishi juda muhim ko'rsatkichdir, chunki miya va asab tizimi shakllanmoqda. Shuning uchun, siz yangi tug'ilgan chaqaloqning parametrlarini eslab qolishingiz yoki yozishingiz kerak, shunda keyinchalik siz ularni kuzatish paytida ularga asoslashingiz mumkin.
Bolani boshqa bolalar bilan taqqoslash to‘g‘rimi?
Bizni ham boshqa bolalar bilan solishtirishgan, biz ham solishtiramiz. Boshqalar bilan o‘zlarini qiyoslash — bolalarga yaxshi ta’sir qiladi, ularning yaxshi taraflarini o‘rganadi, deb o‘ylaymiz.
Xo‘sh, bolalarni boshqa bolaga qiyoslashning yomon taraflari ham bormi? Buning bir qancha salbiy jihatlari ham bor:
1. Bola o‘zini keraklicha yaxshi ko‘rilmagan his qiladi, xafa bo‘ladi. Buni o‘zimiz misolimizda ham ko‘rishimiz mumkin. Agar turmush o‘rtog‘imiz bizga boshqa odamning turmush o‘rtog‘ini misol qilib ko‘rsatsa, albatta jahlimiz chiqadi. Qiyoslangan odamni yomon ko‘ra boshlaymiz, turmush o‘rtog‘imizga esa “o‘sha odam bilan oila quring” unday bo‘lsa degimiz keladi. Bolalarda ham xuddi shunday…
2. Bolani doimiy boshqalar bilan o‘zini qiyoslashga odatlantirib qo‘yasiz. Albatta, bu yomon, chunki bolalarning qobiliyati xar xil. Biz doim kimdandir qandaydir masalada ustun, qandaydir masalada noqismiz. Bolalar — o‘zidan kuchlilar bilan o‘zlarini qiyoslab, o‘ziga ishonchini yo‘qotadi yoki aksincha, g‘ururlanib ketishi mumkin.
3. Doimiy qiyoslangan bola o‘zi kim ekani, nimalar xohlashini unutib qo‘yishi mumkin. Ya’ni, eng sevimli kishilari — ota-onasi xohlagan odamga o‘xshashga bo‘lgan xohish bolani o‘zi qanday ekani, nima xohlashini unuttirib qo‘yishi mumkin. Natijada farzandingiz o‘zga odam hayotini yashab, baxtli bo‘la olmay qolishi mumkin.
4. Qiyoslash o‘zingizga ham zarar keltirishi mumkin. Bola kichkina yoshida xafa bo‘ladi, lekin hech narsa demaydi. Katta yoshdagi bola esa, o‘zingizga xuddi shunday javob qaytarishi mumkin. Ya’ni, kimningdir ota-onasi bilan sizni qiyoslaydi. Ota-onalar va imkoniyatlar ham har xil, sizdan imkoniyati, bolalari uchun vaqti ko‘plari bilan qiyoslanishingiz ko‘nglingizni og‘ritadi. Siz ular uchun boringizni bersangiz-u, ular boshqalarni gapirsa…
Qiyoslanishi mumkin bo‘lgan shaxs — Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam va u zotning sahobalaridir. Payg‘ambarimiz alayhissalomning go‘zal hayotlari biz uchun komil musulmon bo‘lib, chiroyli hayot kechirishimizga eng munosib namunadir.
Keyingi safar farzandingizni tanqid qilmoqchi bo‘lsangiz, ehtiyot bo‘ling! Boshqalarning yaxshiligini emas, farzandingizdan nega xafa ekaningizni, agar siz xohlaganday bo‘lsa, xursand bo‘lishingizni ayting.
Sizni ushbu maqola ham qiziqtirishi mumkin
Juda alo, bolalar uchun ajoyib faktlar va malumotlar ekan. So‘nggi yuklangan mavzular Ko‘p o‘qilgan mavzular Bo‘limlardan birini tanlang
Bolaning oyiga qarab boshi kattaligi: stol
Chaqaloq tug'ilganda, uni har oy ko'krak va boshning bo'yi, vazni, hajmini yozib beradigan mutaxassislar kuzatadilar. Ushbu ko'rsatkichlarning barchasi pediatr tomonidan qayd etiladi va mavjud standartlar bilan taqqoslanadi. Bolaning boshi oyiga qarab kattaligi ma'lum standartlarga javob berishi kerak. Qabul qilingan standartlarga muvofiq, bolaning boshi bir yil ichida 10 santimetrga o'sishi kerak.
Agar bola bunday natijaga erishsa, uning normal rivojlanib borayotganligini aniq aytish mumkin bo'ladi. Bunday kuzatish faqat bir yilgacha amalga oshiriladi, chunki tana hajmining tez rivojlanishi bir yilga sekinlashadi. Bolaning boshi bir necha oyga teng bo'lishi kabi ko'rsatkich ikki yoki uch yoshga kelib ahamiyatsiz bo'lib qoladi.
Boshning kattaligi va shakli
Tug'ilganda va normal rivojlanishda barcha bolalar deyarli bir xil hajmga ega. Ularni ajrata oladigan yagona narsa – bu bola tug'ruq paytida olgan boshning shakli. Tug'ilgandan so'ng, yangi tug'ilgan chaqaloqlarda bosh suyagi quyidagi shaklga ega bo'lishi mumkin:
Ikkala bosh shakli ham normaldir. Tug'ilganda, bola juda mo'rt suyaklarga ega, shuning uchun bosim ostida tug'ruq paytida bosh biroz deformatsiyalanadi. Tug'ilgandan bir necha oy o'tgach, u odatdagi shakllarni oladi.
Qizlar va o'g'il bolalar o'rtasida boshning o'lchamlari qanday farq qiladi
Tug'ilganda, o'g'il va qiz bolalarning bosh hajmlari deyarli bir xil. O'rtacha bu ko'rsatkich 34-35 santimetrga teng. Ushbu bosh atrofi muddatda tug'ilgan barcha bolalarga xosdir. Ammo har bir rivojlanish oyi bilan o'g'il bolalarning boshi kattaroq bo'ladi.
Birinchi oylarda o'lcham o'zgaradi
Bolaning (1 oylik) boshi tug'ilgandan keyingi birinchi kunlarga qaraganda bir yarim baravar ko'p. Bu o'sishning normal ko'rsatkichi hisoblanadi. Umuman olganda, hech bir mutaxassis bolaning boshi shuncha santimetr bo'lishi kerak, deb ayta olmaydi, chunki har bir bola uning individual ko'rsatkichlariga ko'ra o'sadi va rivojlanadi.
Bolaning bosh atrofini rivojlantirishda me'yordan chetga chiqish uning individual xususiyati bo'lgan holatlar mavjud. Axir, har bir organizm o'ziga xosdir. Shuning uchun, bir yil ichida mayda may oyi bo'lishi mumkin, odatdagidan biroz kamroq yoki ko'proq o'sadi. Bu haqda tashvishlanmaslik kerak. Shifokor, standart ko'rsatkichlardan mumkin bo'lgan og'ish haqida gapirishdan oldin, avval bir necha oy davomida kuzatadi.
Shuning uchun, bosh atrofi me'yorlariga ega bo'lgan har qanday jadval faqat shifokorlar rioya qiladigan ko'rsatma hisoblanadi, ammo ular faqat tegishli kuzatuvdan so'ng chaqaloqning boshi juda katta yoki juda kichkina ekanligini aniq aytish mumkin.Agar og'ish parametrlari 2-3 santimetrdan oshsa, demak, bu o'z vaqtida reaksiyaga kirishish uchun sababdir.
Bolaning bosh atrofi qanday o'zgaradi?
Umumiy qabul qilingan standartlarga muvofiq, bolaning boshi bir necha oyga bir yarim santimetrgacha o'sishi kerak. Ushbu kuchli o'sish olti oygacha pasayadi. Bola olti oyga to'lganida, shifokor har oy normal rivojlanishi bilan bosh atrofi yarim santimetrga ko'payishini kuzatadi. Yilga kelib o'sish sezilarli darajada pasayadi va shifokor o'zgarishlarni yiliga atigi bir marta kuzatadi.
Bolaning o'sishi to'xtamaydi, u vaqti-vaqti bilan pediatr tomonidan tekshiriladi, lekin yiliga atigi bir marta, chunki parametrlarda avvalgi kabi hiper-sakrash bo'lmaydi. Ammo agar ota-onalar bola va uning rivojlanishi haqida juda tashvishlansalar, unda ular har doim barcha kerakli o'lchovlarni o'zlari bajarishlari mumkin.
O'sish va rivojlanish normalari bilan jadval
Endi, zamonaviy yutuqlar tufayli, agar xohlasangiz, har qanday ota-ona barcha yosh normalarini mustaqil ravishda nazorat qilishi mumkin. Agar onam va otam yana bir marta chaqaloq kutilganidek o'sayotganiga ishonch hosil qilmoqchi bo'lsalar, har oy shifokorga tashrif buyurishdan oldin ular o'zlari o'lchov o'tkazishlari mumkin. Ko'pgina mutaxassislar, shuningdek, ota-onalarga farzandining rivojlanishini kuzatishni maslahat berishadi.
Qulaylik va ma'lum bir bolaning parametrlarini standart ko'rsatkichlar bilan taqqoslash uchun jadval tuzildi. Bu oyiga chaqaloq boshining hajmini ko'rsatadi. Jadval juda sodda va ulardan foydalanish oson.
| Yoshi, oylari | Bosh hajmi, sm | |
| Qizlar | O'g'il bolalar | |
| 1 | 36,6 | 37,3 |
| 2 | 38,4 | 39,2 |
| 3 | 40 | 40,9 |
| 4 | 41 | 41,9 |
| 5 | 42 | 43,2 |
| 6 | 43 | 44,2 |
| 7 | 44 | 44,8 |
| 8 | 44,3 | 45,4 |
| 9 | 45,3 | 46,3 |
| 10 | 46,6 | 46,3 |
| 11 | 46,6 | 46,9 |
| 12 | 47 | 47,2 |
O'lchovlarni amalga oshirish uchun sizga santimetrdagi belgilar bilan maxsus yumshoq lenta kerak bo'ladi. Bolaning boshini o'lchash qosh chizig'i orqali, lentani oksipital mintaqaga tortadi.
Ammo agar ota-ona chaqalog'ining to'g'ri o'sayotgani haqida tashvishlansa, u birinchi navbatda pediatr bilan maslahatlashishi kerak. Agar og'ishlar aniqlansa, u faqat anormal rivojlanish sabablarini aniqlay oladi va kerakli davolanishni buyuradi.
Siz nimaga e'tibor berishingiz kerak
Nazorat oylari uchinchi va oltinchi hisoblanadi. Bolaning boshi kattaligi (3 oylik) asl atrofi bilan o'rtacha 6-8 santimetrga ko'payadi. Masalan: uch oylik chaqaloqning bosh atrofi o'rtacha 40 santimetrga teng. Bundan tashqari, yigitning atrofi qiznikidan 1-2 santimetr kattaroq bo'lishi mumkin.
5 oylik bolaning bosh hajmi yana 1-2 santimetrga ko'payadi. O'g'il bolalar uchun bu taxminan 41,5 santimetr, qizlar uchun esa 41 santimetrga teng bo'ladi.
Boshning o'sishi juda muhim ko'rsatkichdir, chunki miya va asab tizimi shakllanmoqda. Shuning uchun, siz yangi tug'ilgan chaqaloqning parametrlarini eslab qolishingiz yoki yozishingiz kerak, shunda keyinchalik siz ularni kuzatish paytida ularga asoslashingiz mumkin.
Turli xil og'ishlarning oldini olish uchun shifokorlar har bir onaga rejimga rioya qilishni maslahat berishadi: har kuni ko'chada sayr qilish, ko'krak suti bilan boqish va do'stona muhit yaratish. Bola o'zini xavfsiz his qilishi, muhabbat bilan o'ralgan bo'lishi kerak.
Albatta, balandlikning har qanday o'zgarishi yoki umumiy qabul qilingan jadvallardan chetga chiqish, bu oylar davomida chaqaloq boshining kattaligini ko'rsatishi xavotirga sabab bo'ladi. Ammo darhol vahima qo'ymang. Avvalo, bolani kuzatayotgan mutaxassis bunga amin bo'ladi, keyin maxsus testlar va tahlillar o'tkaziladi va shundan keyingina buzilishlar haqida gapirish mumkin.
Bolani maktabga moslashtirish jarayoni
Maktabga birinchi bor tashrif farzand va uning ota-onasi hayotida juda muhim va muhim voqea. Ammo ba'zida u har ikki tomon uchun ham jiddiy muammo bo'lib qoladi, chunki atrof-muhit va atrof-muhitni o'zgartirish, ruhiy stress psixikaga va bolaning sog'lig'iga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ota-onalar bu muammoni bartaraf etishlari uchun, biz ushbu maqolada "bolani maktabga moslashtirish jarayoni" deb ataymiz.
Bolaning maktabga moslashishi: umumiy ma'lumot
Har qanday bolaning ta'lim jarayoni uchta murakkab o'tish bosqichlari bilan belgilanadi. Birinchisi, eng qiyin, birinchi sinfga kiradi. Ikkinchi – beshinchi sinfga, ya'ni boshlang'ich ta'lim maktabiga o'tish. Uchinchidan, 10-sinfga o'tish, ya'ni o'rta maktabdan yuqori bosqichga o'tish.
Va agar bolalar ikkinchi va uchinchi bosqichlarni o'zlari boshdan kechirishlari mumkin bo'lsa, birinchi sinf o'quvchilarining o'z faoliyatlarini keskin o'zgarishiga moslashishi qiyin. Shuning uchun birinchi sinf o'quvchilarining ota-onalari ushbu davrda iloji boricha ko'proq farzandlariga e'tiborni qaratib, unga maktabga moslashishga yordam berishlari kerak.
Har bir bola uchun maktabga o'qishga kirish vaqti individualdir: bir necha hafta etarli, kimdir olti oyga muhtoj. Uyg'unlashuv vaqti bolaning tabiati, uning xususiyatlari, boshqalar bilan muloqot qilish qobiliyatiga bog'liq; maktab turidan va bolaning maktabda hayotga tayyorligi darajasi. Birinchi maktab kunida bolaning butun oilasidan maksimal darajada qo'llab-quvvatlash zarur bo'ladi: ota-onalar, bobo-buvilar. Kattalar yordami bolaga yangi hayotga tezda kirishga yordam beradi.
Birinchi sinf o'quvchisini darhol «maktabdan kelgan – darslarga o'tirishga majbur bo'lgan» tagiga olib borish kerak emas. Va har qanday holatda ham bolani sinfdoshlari bilan muloqotda cheklab qo'yolmaysiz. Maktabga faol moslashish davrida bola faol muloqot qilish, yangi aloqalar o'rnatish, bolalar mavqeiga ega bo'lish, do'stlarga yordam berish va yordam berishni o'rganadi. Sizning vazifangiz ota-onangizga farzandingizga boshqalar bilan qanday muloqot qilishni o'rgatishdir. Bolaning sinf doirasidagi joyni nazorat qilish ayniqsa muhimdir. Sinfdagi tanlangan ijtimoiy rol butun ta'lim jarayoniga va boshqa bolalar bilan o'zaro aloqalariga bevosita ta'sir qiladi. Va birinchi sinfda qayd etilgan pozitsiya butun maktab ta'limi uchun saqlanadi. Shunday qilib, agar bola to'satdan "bilish" deb hisoblansa, unda unga nisbatan paydo bo'lgan rasmni buzishga yordam berishi mumkin, chunki o'smirlik davrida bunday holat noxush oqibatlarga olib kelishi mumkin.
O'qituvchi birinchi sinf o'quvchining adaptatsiya jarayoniga qanday ta'sir qiladi?
Birinchi o'qituvchi, ehtimol, farzandingiz uchun eng muhim shaxs emas, balki butun oilangiz uchun muhim shaxs. U sizga bolani tarbiyalash haqida maslahat berishi mumkin, uni to'g'ri yo'nalishga yo'naltiradi. Siz darhol o'qituvchi bilan aloqa o'rnatishingiz va vaqti-vaqti bilan bolaning maktabda qanday ishlashiga qiziqish bildirishingiz kerak. Farzandingizning maktab hayotida ishtirok etishingiz, masalan, dam olish kunlari. Talabalaringizni va o'qituvchingizning farzandlariga bo'lgan talablarini ajratib oling. Agar siz o'qitish metodologiyasini tushunmasangiz, o'qituvchini buni tushuntirishlarini so'rang, lekin bolani hech qanday tarzda matbuot orqali o'qituvchingiz bilan kelishmovchiliklaringizdan qiynamaslik kerak.
O'qishning muhim omillaridan biri – bu stolning bolaning qo'shnisi. Aslida, bu bolaning maktabga muvaffaqiyatli tez moslashuvi kafolatlaridan biridir. Farzandingizning qo'shnisiga bo'lgan munosabati qanday rivojlanayotganligi haqida so'rashingiz kerak. Farzandingiz doimo mukammal xatti-harakat deb o'ylamang. U masjidga qo'shnini bezovta qilib, chalg'itishi mumkin, ammo buning uchun siz jazolamaysiz: bolalarga uzoq vaqt o'tirish qiyin. Farzandingizga boshqa birining shaxsiy makoniga hurmat bilan munosabatda bo'lish kerakligini va agar stol ustidagi qo'shni ishlayotganligini tushuntirsangiz, u chalg'itishga hojat yo'q. Bolani yutuqlar uchun maqtang va boshqalarga yordam berishni o'rgat. Keyinchalik, bir-biriga yordam berish odati, qiyin paytlarda bolalarga yordam beradi.
Bolaning maktabga muvaffaqiyatli moslashtirilganligini qanday tushunish mumkin?
- Bola o'rganishni yaxshi ko'radir, maktabga quvonch bilan kiradi, o'ziga ishonadi va hech narsa qo'rqmaydi.
- Bolaga osonlik bilan maktab dasturida yordam beradi. Agar dastur murakkab bo'lsa, u holda bola yordamga muhtoj, ammo hech qanday holatda u g'azablanmasligi kerak. Farzandingizni boshqa, yanada muvaffaqiyatli bolalar bilan taqqoslash va barcha harakatlarini tanqid qilish qat'iyan taqiqlanadi. Farzandingiz noyob, siz uni boshqasi bilan tenglashtiradigan shart emas.
- Bolaning ortiqcha ishlamasligi uchun ehtiyot bo'ling. Juda murakkab maktab dasturi vaqtni vakolatli taqsimlashni talab qiladi, aks holda bola kasal bo'lib qolishi mumkin. Bolaning dasturi bilan shug'ullanmasa, bolangizni boshqa sinfga yoki yuki kamroq bo'lgan boshqa maktabga qanday o'tkazish haqida o'ylash kerak.
- Bolani muvaffaqiyatga moslashtiring. O'ziga ishonishi kerak. Ta'limga befarq bo'lmang.
- Farzandingiz maktabga muvaffaqiyatli uyushtirgan bo'lsa, agar u uy vazifasini bajarib, uni oxiriga etkazsa. Bolangiz sizni faqat yordam so'rovini so'rab murojaat qilishi kerak, faqatgina bu muammoni hal qilish urinishlari muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Yordamingizni taklif qilishga shoshilmang, aks holda bolangiz o'zingiz emas, faqat yordamingiz bilan mashg'ulot qilishingiz kerakligi bilan mashg'ul bo'ladi. Sizning yordamingiz chegaralarini asta-sekin zaiflashtirish, uni hech narsaga arzimaydi. Shunday qilib, siz bolaning mustaqilligini rivojlantirasiz.
- Va nihoyat, maktabga moslashtirilgan moslashtirishning eng muhim ko'rsatkichi bolaning yangi do'stlarini va o'qituvchisini sevishini anglatadi.