Dunyodagi eng zo‘r 100 kitob sirasiga kirgan “1984” romani o‘zbek tilida nashr qilindi

Umuman, jahonda turli film va kitoblarda diktatura va totalitarizm ramzi sifatida bu kitobdan iqtibos keltirish urf bo‘lgan.

Dunyodagi eng qimmat kitoblar

Kitob alohida varaqlardan tashkil topgan, bosma yoki qo’lyozma kabi turli xil ma’lumotlarga ega bo’lgan nashrdir.

To’plamning mavzusi sifatida kitob

Kitob 48 sahifadan ortiq va odatda qattiq qopqoqdan iborat bosma mahsulot.

Zamonaviy dunyoda kitoblar, elektron kitoblar ko’rinishi, nostandart shaklga ega bo’lgan bolalar naqllari (masalan, kartochkalar yoki hajmli tarqalishlar) tufayli standart vakolatxonalardan farq qilishi mumkin.

Endi bu kitobni sotib olish qiyin emas. Har bir inson uchun ko’p mahsulot mavjud. Biroq, juda qiyin bo’lgan kitoblar mavjud.

Yoshi yuz yillardir juda kam (ehtimol bitta nusxada) kitoblar mavjud. Dunyo bo’ylab kollektorlar uchun mo’ljallangan ushbu adabiyotlar. Ular pulni tejab qolmasliklari va noyob namunali to’plamlarini to’ldirish uchun millionlab odamlarga yordam berishga tayyor.

Noyob kolleksioner nashrlari

Ular dunyodagi eng qimmat kitoblar nima? Quyida ulardan o’ntasi bor.

1. “Birinchi Urizen kitobi”, Uilyam Bleyk. 1794-yilda chop etilgan bu kitob muallifning asosiy bashoratli kitoblaridan biridir. 20-asrning oxirida bu ish Nyu-Yorkdagi kim oshdi savdosida 2,5 mln. AQSh dollari miqdorida xususiy kollektsiyaga sotilgan.
2. “Bard Biddle haqidagi hikoyalar”, JK Rowling. “Garri Poter” ning muallifi butun dunyoga mashhur bo’lmaguncha va uning kitoblari million nusxada sotilgunga qadar, nusxalar ettita nusxada qo’l qo’li bilan yozilgan. Ulardan oltitasi do’stlar uchun sovg’alar bo’ldi va ettinchisi 2007 yilda kim oshdi savdosiga qo’yildi. U 3,98 million dollarga baholandi.
3. “Geografiya”, Klavdiy Ptolemey. Bu 1477 yil tarixida jahonga mashhur atlasning birinchi soni. Biroq, bu ham birinchi tasvirlangan ishdir. Atlas Londonda 4 million dollarlik kim oshdi savdosida sotilgan.
4. “Meva daraxtlari to’g’risida risola”, Henri de Monceau, Per Poato, Per Tervin. Ushbu besh jildli kitobning nusxasi 2006 yilda 4 yarim million dollarga sotilgan.
5. Gutenberg Injil. Ma’lumotlarga ko’ra, dunyodagi bu nashrning 48 nusxasi mavjud. Ularning biri 1987 yilda 5 million dollarga sotilgan.
6. “Shekspirning birinchi folioi”. Endilikda ushbu nashr qadimgi dunyoqarashni o’rganadigan eng qadrli va mashhur kitoblardan biridir. 2001 yilda Microsoft asoschisi Pol Allen 6,1 million dollarlik kitob sotib oldi.
7. “Canterbury hikoyalari”, Jeffrey Chaucer. Ushbu asarning birinchi nashri XV asrdan boshlanib, auktsionda 7,5 million dollarga sotilgan.
8. “Amerika qushlari”, Jeyms Oddubon. Birinchi nashr bir sababga ko’ra “eng qimmat kitoblar” toifasiga kiradi. 2010 yilda uni sotishdi va shunga muvofiq 11 yarim million dollarga sotib oldilar.
9. “Henri Arslon Xushxabari”, Sankt-Benedict ordeni. Bu 12 asrdan qolgan qo’lyozmalar orasida haqiqiy asar. Kitob Saxon Dyukning buyrug’i bilan yaratilgan – Heinrich Leo, u 266 sahifani o’z ichiga oladi va 50 ta tasvirni o’z ichiga oladi. 1983 yilda Germaniya hukumati uni 11,7 million dollarlik auktsionda sotib olgan.
10. Va biz dunyodagi eng qimmat kitob qaysi biri haqida mantiqiy savolga keldik. Va Leonardo da Vinchi tomonidan “Lester qonuni”. 1994 yilda “Kodeks” Bill Geyts tomonidan 30,7 million dollarga sotib olingan. Hozirgi kunda u 49 millionga yaqin.

Agar siz faqatgina xorijiy nashrlar millionlab dollarga baholanadigan bo’lsa, unda siz xato qilyapsiz. Eng qimmatbaho uy ishlarini o’z ichiga olgan ro’yxat.

Eng noyob mahalliy kitoblar

Shunday qilib, “Rossiyaning eng qimmat kitoblari” birinchi beshtaligi.

1. “Rossiya xalq rasmlari”, Dmitriy Rovinskiy. Bu nashr 1881 yilda chop etilgan. Va 2013-yilda 11 million rublga ega bo’lgan auktsionda sotilgan. Dunyoda jami 250 nusxa bor edi. Jildlar soni 11 ta.
2. “Eugene Onegin”, A.S. Pushkin, 1829-1832 yillar nashrlari. Mashhur roman muallif tomonidan etti yil davomida yaratilgan. Har bir bo’lim yozilgandek chop etildi. Konveksiyada ishning barcha boblari to’planadi. Kitobning narxi 8,6 million rubl.
3. Fedor Solntsev: “Rossiya davlatining eng qadimgi qo’mondonligidagi qadimiy asarlari”. Muallif arxeologiya sohasidagi mutaxassis, o’zining ilmiy ishlarida Rossiya imperiyasidagi tarixiy yodgorliklarni aniq tasvirlab beradi. 1849 yilda chop etilgan, uning narxi 2013 yilda 7 million rublga sotilgan.
4. “Butun Rossiya imperiyasining buyuk oilalarining umumiy qurollari”. Rossiyadagi eng namunali uylarning ro’yxati 37 yil, 1803 yildan 1840 yilgacha to’ldirildi. 10 jildda 1262 qurol mavjud. Kitob noyob nashrdir va taxminan 6 mln.
5. Mixail Chulkov, “Barcha portlar va chegaralar uchun rus tijoratining tarixiy ta’rifi . “. Tushuntirish uchun Piter I davridan boshlab Rossiya savdo, sanoat va transport aloqalarining rivojlanishi haqidagi ma’lumotlarni o’zida mujassam etgan bir nechta qog’oz qo’shilgan. Chop etilgan yili: 1781-1788. Mahsulot narxi 5.9 million rubl.

Bu eng noyob va eng qimmat kitoblar edi. Ammo bu noyob nashrlarning to’liq ro’yxati emas. Ehtimol, juda kam odam biladi, lekin hatto qimmatbaho qadimiy kitoblar ham bir necha ming, hatto millionlab nusxani tashkil etishi mumkin, albatta, bu holda, bu narx bir necha millionga etishi mumkin bo’lgan birinchi nashrlari alohida ahamiyatga ega.

To’plash kitoblarini baholashning asosiy mezonlari

Eng noyob va eng qimmat kitoblar quyidagi mezonlarga muvofiq tanlanadi.

1. Ivan Fedorovning kitoblari yoki uning talabalari. Dunyodagi birinchi printerning ko’p sonli nashri yo’q, biroq ularning og’ir ahvoli tufayli ba’zi asarlar narxi 300 ming rubldan oshmaydi.
2. XVIII-XIX asrlarda chop etilgan qadimiy kitoblar, mashhur rassomlar tomonidan yozilgan suratlar.
3. Kitoblarni butunlay vayron qilmagan. Yozuvchilar ijodkorlardir, shuning uchun ular juda oson. Turlicha sabablarga ko’ra, tanqidchilarning salbiy sharhlari, shu jumladan, deyarli barcha nashrlar sotib olgan va o’z asarlarini yo’q qilgan. Kitobning bu jinnilikdan keyin “qutqaruvchilardan” qimmatbaho kollektor nashrlari.
4. Kelajak adabiyotining birinchi kitobi. Yozuvchilarning loyihalari ayniqsa qimmatlidir. Albatta, bunday yozuvni topishingiz kerak bo’lsa, qo’l yozuvi kerak.
5. Katta yozuvchilarning, ayniqsa, ularning imzolari bilan nashr etilgan nashrlari.

Eng qimmat kitoblar, odatda, eng noyob hisoblanadi.

Eng qimmat kitob

Har bir o’qimishli kishi Leonardo da Vinchi haqida eshitgan va hech bo’lmasa bir oz ijodkorlik va kashfiyotlar bilan tanish. Darhaqiqat, buyuk ishlarni bajarish uchun hamma narsaning buyukligi va uning ixtirolari va fikrlari uning davridan ancha oldin bo’lgan.

“Leysester kodi”, yoki oddiygina “Suvda, yerda va samoviy jismlarda risola”, italyan dahosining eng qimmatli asarlaridan biridir. Ushbu risola 1506-1510 yillar oralig’ida Milan shahrida olim tomonidan qayd etilgan daftarga o’xshaydi.

Yozuvlar muallif tomonidan yaratilgan tasvirlarni o’z ichiga oladi. Bu yerda ixtirochi uning hayoti davomida o’tkazgan kuzatuvlari va tajribalari haqidagi ma’lumotlar bilan o’rtoqlashdi.

1717 yilda risola mashhur ingliz uyi tomonidan sotib olingan bo’lib, uning nomiga uning nomini oldi.

Kitobning taqdiri endi

Kitob 1994 yilda dunyodagi eng boy odam – Bill Geyts tomonidan auktsionda sotib olingan bo’lib, u 31 million dollarga baholanmoqda.

Ayni paytda bu dunyodagi eng qimmat kitob. Uning fotosurati tez-tez dunyodagi eng yirik va eng mashhur muzeylar broshyuralari bilan bezatilgan.

SSSRning kitoblari

Sobiq Sovet Ittifoqida noyob kitoblar ham juda qadrlanadi. Tanlovning asosiy mezonlari bozorda nusxalar va talablarning nisbati, majburiy va, albatta, xavfsizligi edi.

Sovet Ittifoqining eng yuqori baholangan kitoblari

Shunday qilib, sizdan oldin SSSRning eng qimmat kitoblari.

Trotskiy, Zinoviev, Buxarinning jonli nashri hamda 1920-50-yillarning tasvirlari bilan kitoblar. Bu sovet ilmiy fantastika, urush haqidagi kitoblarning birinchi nashrlarini o’z ichiga oladi.

1990 yilgacha chop etilgan kitob mualliflari avtoulovlari va kichik nashrlar bilan.

Dunyodagi eng zo‘r 100 kitob sirasiga kirgan “1984” romani o‘zbek tilida nashr qilindi

Toshkentlik 28 yashar tadbirkor Firuz Allaev buyuk ingliz yozuvchisi Jorj Oruell tarafidan 1949 yilda yozilgan antiutopiya janridagi eng mashhur kitob – “1984” romanini o‘zbek tiliga tarjimasi va nashr qilinishini moliyaladi. Newsweek jurnali tarafidan tuzilgan “Insoniyat tarixidagi eng zo‘r 100 kitob“ reytingida ikkinchi o‘rinda turadigan bu roman Markaziy Osiyoda ilk marta tarjima qilindi.

Joriy yilning 12 noyabrida O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi tarafidan bosishga izn berilgan bu asar yozuvchi Karim Bahriev tarjimasida “Nihol” nashriyotida 5000 adadda bosildi. Kitob chiqarishga pul tikkan «Asaxiy Books» loyihasi rahbari Allaevning Ozodlikka aytishicha¸ “adad cheklanmagan”:

Киритиш (Embed) Улашиш

Фируз Аллаев билан суҳбат

Киритиш (Embed) Улашиш
Коддан алмашув буферингизга нусха кўчирилди.
URL-манзилдан алмашув буферингизга нусха кўчирилди

• Facebook-да ўртоқлашинг
• Twitter-да ўртоқлашинг

Айни дамда медиа-манба мавжуд эмас

0:00 0:03:02 0:00
Бевосита линк

• 64 kbps | МР3
• 128 kbps | МР3

Янги саҳифани очинг

– Buyurtma asosida nashriyot bizga kitob chiqarib beraveradi. Hali kitob chiqmasidanoq 700 kishi buyurtma bergan edi.

“1984” romanini o‘zbekcha nashr qildirgan tadbirkor Firuz Allaev

Kitobni chiqarishda tashkilotchilik qilgan filolog Eldor Asanovning Ozodlikka aytishicha¸ “Jorj Oruell romanidan tashqari Nobel mukofoti sovrindori O‘rxon Pamuqning “Mening otim qirmizi” romani ham ayni loyiha doirasida nashrga tayyorlanmoqda”.

Ayni paytda antiutopik romanning o‘zbek tilidagi tarjimasi tor kitobxon doirasidagina o‘qilib, keng kitobxonlar ommasiga borib yetmasligi haqida ham aytilmoqda.

Eldor Asanovning fikricha, kitobning elektron va audio variantlari ham chiqarilsa “o‘quvchilar doirasi ancha kengayadi”.

Киритиш (Embed) Улашиш

Элдор Асанов билан суҳбат

Киритиш (Embed) Улашиш
Коддан алмашув буферингизга нусха кўчирилди.
URL-манзилдан алмашув буферингизга нусха кўчирилди

• Facebook-да ўртоқлашинг
• Twitter-да ўртоқлашинг

Айни дамда медиа-манба мавжуд эмас

0:00 0:07:14 0:00
Бевосита линк

• 64 kbps | МР3
• 128 kbps | МР3

Янги саҳифани очинг

“Shuningdek, kitobning lotin yozuvidagi varianti ham chiqarilishi rejalangan”, dedi Asanov.

Kitob nima haqda ?

Bu kitobning o‘ta mashhur va muhimligi haqida Ozodlikka gapirgan taniqli yozuvchi Hamid Ismoilovga ko‘ra¸ asar bugungi O‘zbekistonni tahlil qilish uchun “miya xamirturushi rolini o‘ynaydi”:

– Asar tarjimoni Karim Bahrievni muborakbod qilaman. Asar xayoliy totalitar davlatning partiya a’zosi hukumat qudratiga qarshi turishga harakat qilgani haqida. U o‘z tafakkurini “buyuk og‘a” manipulyatsisidan” himoya qilishga tirishadi.

Киритиш (Embed) Улашиш

Ҳамид Исмойилов билан суҳбат

Киритиш (Embed) Улашиш
Коддан алмашув буферингизга нусха кўчирилди.
URL-манзилдан алмашув буферингизга нусха кўчирилди

• Facebook-да ўртоқлашинг
• Twitter-да ўртоқлашинг

Айни дамда медиа-манба мавжуд эмас

0:00 0:06:02 0:00
Янги саҳифани очинг

Hamid Ismoilovning fikricha, “kitob 1949 yilning o‘zidayoq o‘zbekchaga tarjima qilingani” ma’qul edi.

Jorj Oruellning “1984” romanidan parcha

«G‘alaba» uyi eskirgan bino edi, 1930 yilda yo shu atrofda qurilgandi, hozir butkul puturdan ketgan edi. Devorlar va shiftdan doim suvoq ko‘chib, to‘kilar, har bir qattiq sovuqda quvurlar yorilar, ozroq yomg‘ir yo qor yog‘sa, tomdan suv sizib o‘tar, isitish tizimi yarim bosimda ishlardi — albatta, agar iqtisod nuqtai nazaridan o‘chirib qo‘yilmagan bo‘lsa. Agar o‘zing tuzata olmasang, tuzatish ishlari olib borish uchun yuqori martabali komissiyalarning farmoyishi zarur bo‘lardi, ular esa oddiy derazaning singan oynasini tuzatish masalasini hal qilish uchun ikki yillab majlis qilardi. (tarjima Karim Bahrievniki)

Nega aynan bu kitob tarjima qilindi?

Bu savolni loyiha rahbari Firuz Allaevga berdik.

– Facebook va ijtimoiy tarmoqlarni kuzatganimizda, odatda ko‘p kitob o‘qiydigan bloggerlarimiz, ziyolilarimiz yoshlarimizga qaysidir kitobni maslahat berganlarida, birinchi bo‘lib odatda «o‘zbek tilida bormi?» degan savol qayta va qayta takrorlanishini ko‘p kuzatdim. O‘sha vaqtlardayoq o‘zbek tiliga qachon tarjima qilinar ekan mashhur kitoblar, kim tarjima qilar ekan deb ko‘p o‘ylardim va asta-sekinlik bilan miyada loyiha shakllanib boshladi. Iyulь oyida Yevropadagi safarim davomida Fransiyadagi kitob bozorini juda katta qiziqish bilan o‘rgandim, ko‘plab savollarga javob topdim va yanada yangi fikrlar, yangi shijoat bilan qaytib keldim. Tanlangan kitoblar tarjimonlarga bo‘lib berildi va jarayon boshlandi. Ilk tarjimasi tugatilgan kirob Jorj Oruellning dunyoga mashhur «1984» romani bo‘ldi¸– dedi Allaev.

Insoniyat tarixidagi eng zo‘r kitoblardan biri

Roman muallifi 1950 yilda olamdan o‘tgan Jorj Oruell bugun keng ishlatiladigan «sovuq urush» atamasining muallifi hisoblanadi.

Jorj Oruell

Kitob 2003-yilda BBC tomondan tuzilgan “Insoniyat tarixidagi eng zo‘r 200 kitob“ reytingida 8-o‘rinni egallagan

2009-yilda “Times“ nashri “1984“ romaning “Eng zo‘r 60 kitob“ reytingiga kiritgan.

“Newsweek“ jurnali “Insoniyat tarixidagi eng zo‘r 100 kitob“ reytingida “1984“ romaniga ikkinchi o‘rinni bergan.

Kitob 1988-yilgacha SSSR hududida rasman taqiqlab qo‘yilgan.

Jorj Oruell asaridagi “Katta og‘a” timsoli

Asarda “ikki karra ikki – besh“ degan mashhur ibora bor. Ushbu ibora Oruellning xayoliga Sovet Ittifoqidagi «pyatiletku v chetire goda» shiorini eshitgandan so‘ng kelgan.

“Apple“shirkati 1984 yili mashhur rejissyor Ridli Skot bilan birga chiqargan reklamada “1984“ romanidan iqtibos keltiriladi.

Rolikda IBM kompyuteri “Katta og‘a“ sifatida taqdim etiladi.

Umuman, jahonda turli film va kitoblarda diktatura va totalitarizm ramzi sifatida bu kitobdan iqtibos keltirish urf bo‘lgan.

O’ta qiziqarli syujetga ega bo’lgan 10 ta kitob

Bu asarlar sizni dunyoda hamma narsani unuttirib yuboradi va oxirgi varaqqacha o’z qahramonlarining taqdirini diqqat bilan kuzatishga majbur qiladi.

1. “Qoplon”, Yu Nesbyo

Muhtasham Yu Nesbyo hamda undan hech ham kam bo’lmagan Xarri Xole yana ishda. Birinchi varaqlaridanoq mutolaa qiluvchi kitobxon voqealar girdobida cho’kib ketadi. Xole ismli ayg’oqchi Gonkongda depressiya bilan juda ham an’anaviy bo’lmagan tarzda kurashayotgan bir paytda, Osloda ayollarning mudhish qotilliklari sodirbo’la boshlaydi: birorta ham ekspert qanday narsa qurbonlarning jonini olganini aniqlay olgani yo’q.

Jinoyatlarning maqsadi aniq emas. Aftidan, bu jumboqning yechimini faqatgina Xarri Xole kabi dahogina topa oladi. Jinoyatchini izlash va jinoyat qurollari bu professionalni uzoq mamlakatlarga olib keladi. Odamlarga ov uyushtirish kimga kerak bo’lib qoldi, kim pismiqqina va shafqatsiz bo’lgan qoplonga aylanishga qaror qildi? Xarri Xole o’z hayotini havf ostiga qo’yib, ushbu savollarga javob topib surunkali qotilni to’htatish maqsadida ko’rinmas dushman bilan urush so’qmog’iga chiqdi.

2. “Pandemiya”, Frank Tile

Frank Tile gripp kasaligining navbatdagi shtammi pirovardida olib keladigan oxir zamonning o’z talqinini taqdim etdi. Bu kitobda hamma aralishib ketgan – odamlar, qushlar, viruslar hamda yerda o’zining tartibini o’rnatmoqchi bo’lgan darg’azab daholar.

Komissar Frank Sharko butun insoniyatning kelajagi aynan unga bog’liq ekanligini bilmagan holda tergovga kirishadi. Aniqlanishicha virus kimningdir g’alamis niyati tufayli tarqatib yuborilgan, haddan tashqari keng ko’lamdagi qotillikka esa derli politsiyaning burni ostida tayyorgarlik ko’rilgan.

O’z tinchligi va bahtini saqlab qolish uchun odamlar jamiyatidan yashirinishga urinishlarning behudaligini ko’rsatishda Tile ikkinchi syujet liniyasi — ekspert Amandina Geren tarixidan uddaburonlik bilan foydalangan.

Jo’shqinlik oxirgi varaqqacha pasaymaydi: Frank Sharko komandasi virusning manbasini topishga ulguradimi yoki insoniyat halokatga mahkum va najot yo’qmi? O’qisangiz bilib olasiz.

3. “Mahshar kunlari”, Adam Nevill

“Britaniyalik King”dan bu bestseller ilk misralaridanoq o’z domiga tortib ketadi: mustaqil rejissyor va deyarli bankrot bo’lgan Kayl Frimenga o’ta badavlat odam Maksimillian Solomondan juda manfaatli va — faqatgina birinchi qarashdan shunday tuyuladigan— oddiy taklif kelib tushadi. Vazifa bemazagarchilik darajada oson — qo’liga kamerani olib, o’ziga sodiq yordamchi topish hamda 10 kun ichida “Mahshar kunlari butxonasi” nomli bir tariqat to’g’risida ommabop soxta hujjatli uslubda filmni suratga tushirish kerak. Ammo, suratga olish ishlarini turli mamlakatlarda o’tkazishga to’g’ri keladi, lekin asosiy qahramonlar beozor qari odamlar.

Gonorar yoqimlidanham ortiqroq, shuning uchun Kayl bir daqiqa ham cho’zib o’tirmay ishga kirishadi. Biroq, suratga olish jarayoni uni paranormal va narigi dunyoga oid chalkashliklarga botirib yuborishini bilganida edi! Bosh qahramon kabi mutolaa qiluvchilar ham skeptik bo’lishiga qaramay, pirovardida oddiy bo’lgan narsalarga ham nigohini o’zgartirib yuborishga qodir darajadagi mutlaq aqldan ozgan olamga cho’mib ketadi.

4. “Qish odamlari”, Djennifer Makmaxon

Asta-sekin muhitning murakkablashtirilishi va bir syujetdan ikkinchi syujetga keskinliksiz bir maromda, lekin shunga qaramay juda qo’rqinchli o’tishlari Djennifer Makmaxon yozgan navbatdagi asarga ommaboplikni ta’minlab berdi.

Voqealari kki davrda sodir bo’ladi va jumboqlarga to’la yog’ochdan qurilgan eski uy birlashtiruvchi ikki oila hayotini aks ettiradi. Kitobning asosiy qahramonlari — qish odamlari, ya’ni, yer bilan osmonning o’rtasida qolib ketganlar.

Romanda hamma narsa yetarlidan ortiq: tungi noma’lum shovqinlar, yog’och pollarining g’ichirlashi, kundalikdagi yarim chirib bo’lgan varaqlarning shitirlashi, yaqin insonni yo’qotish tufayli og’ir dard va g’azab. Sotqinlik, umidsizlik va qo’rqinch ayrim qahramonlarni jinoyatlar yo’liga, boshqalarini tushkunlikka boshlaydi.

Qor Uest-Xill shaharchasining sirlarini sahiylik bilan qoplab, la’natlangan o’rmonga bo’lgan yo’lni ko’mib tashlaydi. Kutilmagan yechim kitobda tasvirlab berilgan ko’p hodisalarga yorug’lik to’kadi: hamma narsa kitobxon shu paytgacha tasavvur qilganidek emasligi ayon bo’ladi.

5. “Yo’lovchi”, Jan-Kristof Granje

Har kuni bir xil: ishxona, yolg’iz uy, yana ishxona, yana bo’m-bo’sh uy. Ko’chib o’tgandan keyin xatto narsalarni joylashtirishga ham vaqt topilmaydi. Psixiatr Matias Frerga hayot shaffof va yorug’liksiz bo’lib ko’rinar edi, toki u “yuksiz yo’lovchi”ni uchratmaguniga qadar. Vrachlar bunday deb hotirasini yo’qotib o’tmishini unutib qo’ygan va uning parchalaridan mutlaqo yangi hayotni qurayotganlarni ataydi.

Asta sekin Matias o’zi haqida hech narsani eslay olmayotganini tushunib yetadi: hujjatlar soxta, ko’chib o’tgandan keyingi joylashtirilmagan qutilar bo’m-bo’sh. O’zining kimligini va o’z o’tmishini izlash jarayoni Matiasa Frerni jinoyatlar va buzuq niyatliliklarga ham joy topilgan voqealar changaliga qaytarib olib kiradi.

Eng dahshatli haqiqat bosh qahramonni yo’lning ohirida kutib turadi. Xo’sh, Matias qanday yo’lni tanlaydi: hamma narsani yangitdan esdan chiqarib yuborib mutlaq yangi shahsni yaratadimi yoki haqiqatni tan olib hayotni davom ettiradimi?

6. “Adabiy sharpa”, Devid Mitchell

Diniy mutaasib, musiqa do’konidagi sotuvchi, tanasiz qadimiy ruh, Londonlik menedjer, rus mafiyasi, razvedka veterani, maxsus hizmatlar quvg’ini ostidagi fizik ayol, Nyu-Yorklik modadagi didjey — Devid Mitchell aniy biladiki, sayyoradagi hamma odamlar bir-biri bilan ko’rinmas iplar bilan bog’liq. Yozuvchining ilk romani juda muvaffaqiyatli va o’ta chalkash chiqqan. O’quvchi endigina syujet liniyasidagi voqealarni tushunib olgan paytida uning ustiga, avvalgisi bilan bog’liq, biroq undan farq qiladigan boshqasi bostirib keladi.

Kitobda vujudga kelishi mumkin bo’lgan barcha savollarning ichidagi eng ritorik shakliga ega, ya’ni javobi o’z ichida bo’lgan savolga javob topish mumkin: “Nima uchun bu aynan men bilan sodir bo’ldi?”. Voqeaning yakunlanishi — to’liq nokautga jo’natadigan o’sha yakuniy zarba.

7. “O’lik mavj”, Yuxan Teorin

Ayrim jinoyatlarning eskilik muddati bo’lmaydi, onaning yuragi ham bolani yo’qotish hodisasiga ko’nika olishi amri mahol. Yuliya Davidsson ko’p yillar oldin o’z o’g’lini yo’qotgan, lekin uning betayin tarzda yo’qolishini hamon qabul qila olmagan. Besh yoshli bolakay bobosi bilan buvisi uyining devori oldida, bobosi bir daqiqaga uyquga cho’mgan paytda tumanda yo’qolib qolgan. Politsiya bu ishni allaqachon arxivga jo’natib yuborgan, ammo bolaning onasi bolakay haloq bo’lganiga hech ishonmaydi. Yuragi sezib turibdi, u tirik va qayerdadir uzoqda, tumanda o’z onasini kutyapti.

Ko’p yillar o’tib bolakayning bobosiga pochta orqali jo’natib yuborilgan bir sandalcha yetib keladi. Bu sandalcha o’sha bolakay yo’qolib qolgan kuni uning oyog’ida bo’lgan. Eski sharpalar ko’tariladi, o’tmish oynaga taqillatadi va unutib yuborilgan gunohlarga eshiklarni ochib qo’yishni so’raydi. Bolakayning halok bo’lishida kim javobgar – aqldan ozgan qotilmi yoki hukumat bilan tartibning vakili bo’lgan inson qiyofasidagi mahluqmi?

8. “Konklav”, Robert Xarris

Katoliklar olami uchun papa saylovi — o’ta javobgar va jiddiy marosim. Marosim asrlar davomida shakllangan: ruhoniylar Vatikanga yetib kelib, ibodatxonalarning birida to’planadi, ichkaridan qamalib olib u yoki bu nomzod uchun ovoz beradi. Eng asosiy shart: yangi papa billurdek pok va sofdil nomga ega inson bo’lishi kerak.

Mana shu paytdan eng qizig’i boshlanadi. Gilamosti fitnalar o’ta jo’shqin girdob kabi aylanib ketadi, hamma narsadan sirli pardalar yechib tashlanadi, nomzodlar va vafot qilgan pontifikning eng iflos sirlari ochib tashlanadi. Robert Xarris, britaniyalik yozuvchi va tarixga oid bo’lgan intellektual detektivlar bo’yicha mutaxassis o’quvchini Vatikan labirintlari bilan birga undagi o’zaro janjallari ichra ustakorlik bilan yetaklab yuradi.

9. “O’lik hudud”, Stiven King

Djonni Smit o’zining baquvvat sog’ligi bilan maqtangudek emas. U bolaligida chang’i uchish paytida muzga yiqilib tushib bosh suyagi qattiq lat yeb shikastlangan. Oradan ko’p yillar o’tib Djonni avtohalokatga uchraydi va to’rt yil komatoz holatda, ya’ni oddiychasiga komada o’tkazadi. U o’ziga kelganidan so’ng gayrioddiy xususiyatlarga ega bo’lib qolganini, aniqrog’i kelajakni ko’ra olish qobiliyatiga ega ekanligini tushuna boshlaydi.

“Bashoratchi”ning dong’i ommaviy ahborot vositalariga yetib boradi va Djonni mahalliy yulduzga aylanadi. Huddi shu paytda Djonni bolalik paytidan beri tanish bo’lgan uning antagonisti Greg Stilson ham muvaffaqiyat sari dadil qadamlar bilan harakatlanadi. Bir payt kelib ikkala qahramon bir yig’ilishda uchrashib qoladi. Smit uchrashuv paytida Stilsonga tegib ketadi va shu zahotiyoq Greg insoniyatni halokatga yetaklab borishini payqab qoladi.

Djonnining oldida Stilsonni to’htatib qolishday o’ta murakkab vazifa vujudga keladi. Chalkashib ketgan syujet o’quvchining diqqat-e’tiborini oxirigacha qizg’in pallada ushlab turadi: Djonni Greg ismli mahluqni to’htatib qola oladimi va buning uchun u o’zining hayotini qurbon qilishiga to’g’ri keladimi, yo’qmi?

10. “Eshik orti”, Nil Geyman

“Neverwhere”romani rus tiliga “Nikogde” deb, yana boshqa bir safar “Eshik orti” deb tarjima qilingan.

“Salom, men eshigingizdaman!” — deyarli shunday gaplar bilan hech qanday narsasi bilan e’tiborni tortmaydigan idora ishchisi Richardning hayotiga Londonning orqasidan bir qiz, uning ortidan esa boy tarixi bilan ish tajribasiga ega bir juft qotillar ham kirib keladi. Ular hamkorlik qilish taklifini rad etgani uchun Richardni hayotdan “o’chirib” tashlaydi.

Bosh qahramon o’zga dunyoga yo’l oladi. U yerda esa uni mislsiz sarguzashtlar kutadi. Londonning narigi tarafida qo’nalg’a topgan turli afsonaviy qahramonlardan tashkil topgan do’stona doirada Richard bilan eshik – qiz farishtani izlaydi, lekin haqiqiy murtad iblisni uchratadi. Ajoyib hikoya qilish yengil va majburlovsiz o’quvchini Britaniya poytahtining mashhur ziyoratgohlariga yangitdan nazar tashlash imkonini bergan holda London yer osti metrosining labirintlari bo’ylab yetaklab yuradi.