Azamat Qorjovov: Qil ustidagi taqdir (4 kitob)
33 1.Ertakning intsial qismi, ya`ni boshlanmasi. Folklorshunoslikda bu qism ko`pincha «zachin» nomi bilan yuritiladi. 2.Medial qismi. Bu qismda ertakda hikoya qilinayotgan voqea to`liq bayoniga ega bo`ladi va ertakning qaysi tasnif turkumiga mansub ekanligi dalillanadi. 3.Final qismi. Bu qismda ertakning yakuniy xulosasi o`z ifodasini topadi.
ERTAK JANRI HAQIDAERTAKLARNING TASNIFIERTAKLARNING TARKIBIY QISMI. – презентация
Презентация на тему: ” ERTAK JANRI HAQIDAERTAKLARNING TASNIFIERTAKLARNING TARKIBIY QISMI.” — Транскрипт:
5 ERTAK JANRI HAQIDAERTAKLARNING TASNIFIERTAKLARNING TARKIBIY QISMI
8 Ertakning o`ziga xos xususiyati voqeabandlik, biror voqeani mukammal hikoya qilish tarzida ko`zga tashlanadi. ertaklar voqelikni hayotiy va xayoliy o`ydirmalar vositasida kishilarda badiiy zavq uyg`otadigan shaklda aks ettirish bilan xarakterlanadi. Ertaklar xalq hayoti, ijtimoiy turmushi, manaviy dunyosi, dunyoqarashi bilan uzviy bog`langandir.Ertak janri dunyo xalqlari folklorida so`z sanatining eng ommaviy, eng demokratik turi hisoblanadi.
9 Ertaklar xalq ogzaki ijodining epik jinsi (turi)ga mansub. Ertaklar, asosan, nasrda yaratiladi. Faqat ayrim asarlardagina («Yoriltosh», «Tohir va Zuhra» va b.) qoshiqni eslatuvchi she’riy parchalar uchraydi. Ertaklar xalq ogzaki ijodining epik jinsi (turi)ga mansub. Ertaklar, asosan, nasrda yaratiladi. Faqat ayrim asarlardagina («Yoriltosh», «Tohir va Zuhra» va b.) qoshiqni eslatuvchi she’riy parchalar uchraydi.
10 «Bir bor ekan, bir yoq ekan» boshlamasi va «murod-maqsadiga yetibdi» yakunlanmasi ertaklarning an’anaviy belgisi hisoblanadi. Xayoliy-fantastik tasvir ertaklar syujetida qollanadigan ustuvor usuldir. Ertaklarning umumiy mazmunida IMF formulasi doimiy takrorlanadi. Har bir ertak I – initsial – boshlanma; M – medial – asosiy qism; F – final – yakunlanmadan iborat boladi. «Bir bor ekan, bir yoq ekan» boshlamasi va «murod-maqsadiga yetibdi» yakunlanmasi ertaklarning an’anaviy belgisi hisoblanadi. Xayoliy-fantastik tasvir ertaklar syujetida qollanadigan ustuvor usuldir. Ertaklarning umumiy mazmunida IMF formulasi doimiy takrorlanadi. Har bir ertak I – initsial – boshlanma; M – medial – asosiy qism; F – final – yakunlanmadan iborat boladi.
11 Hayvonlar haqidagi ertaklar. Sehrli ertaklar. Hayotiy-maishiy ertaklar Hayvonlar haqidagi ertaklar. Sehrli ertaklar. Hayotiy-maishiy ertaklar
12 1.Fantastika ustun bo`lgan ertaklar. 2.Hayotiylik ustun bo`lgan ertaklar. 1.Fantastika ustun bo`lgan ertaklar. 2.Hayotiylik ustun bo`lgan ertaklar.
13 Ertak atamasi Mahmud Koshg`ariyning «Devonu lug`atit- turk» asarida «etuk» shaklida qo`llangan.
16 Uzoq proletar yozuvchisi A.M.Gorkiy o`zining «Ming bir kecha»ga yozgan so`zboshisida ertak janri va uning g`oyaviy- badiiy ahamiyati to`g`risida qimmatli fikrlar bildirgan edi.
17 Samarqand, Surxandaryo oblastlarining ayrim rayoni va qishloqlarida «ertak» o`rniga «matal» so`zi qo`llanadi.
18 Buxoroning bazi rayonlarida «ushuk» termini qo`llanilsa, Toshkentda «cho`pchak» ishlatiladi.
19 Ertak termini qozoqlarda «ertak», «tolg`on», «utruk», qirg`izlar «jojomoq», turkmanlarda «erteki», «hekoya», «buderek gurun», «yalan», qoraqalpoqlarda «ertak», «jolg`on», «qalpeki», «o`ylab shig`oltilg`on» deb ataladi.
20 1. Fantastik ertaklar. Bunday ertaklarda fantastik moment kuchli bo`lib, ularga hayvonlar haqidagi va sehrli-fantastik ertaklar kiradi. 2. Realistik ertaklar. Bunday ertaklarda fantastik momentlar kuchsiz bo`lib, ularga hayotiy va satirik ertaklar kiradi.
26 Bunday ertaklar eng qadimgi zamonlarida paydo bo`lgan, ibtidoiy odamning tabiat voqea- hodisalariga totemistik va animistik qarashlari bilan izohlanadi. Ibtidoiy odamlar hayvonlar ham odamlar kabi gapiradilar, fikrlaydilar deb tushunganlar. Insonning jonli tabiatga bolalarcha sodda munosabati uning hayvonlar haqidagi ertaklardga ifodalangan.Bu haqda E.Teylor o`zining «Ibtidoiy madaniyat» asarida ko`plab misollar keltiradi.
27 Bunday ertaklarda ham o`tmishda yashagan insonning hayoti, tabiatga bo`lgan munosabati, dunyoqarashi ifodalangan.Sehrli fantastik ertaklarda syujeti ham, obrazlar ham aql bovar qilmaydigan darajada aks ettiriladi. Sehrli fantastik ertaklarning asosiy qahramoni inson bo`lib, narsa-predmetlar, hayvon va qushlar insonning sehrli yordamchilari bo`lib gavdalanadi
33 1.Ertakning intsial qismi, ya`ni boshlanmasi. Folklorshunoslikda bu qism ko`pincha «zachin» nomi bilan yuritiladi. 2.Medial qismi. Bu qismda ertakda hikoya qilinayotgan voqea to`liq bayoniga ega bo`ladi va ertakning qaysi tasnif turkumiga mansub ekanligi dalillanadi. 3.Final qismi. Bu qismda ertakning yakuniy xulosasi o`z ifodasini topadi.
Azamat Qorjovov: Qil ustidagi taqdir (4 kitob)
Bir vaqtlar eri bilan xorijga ishga borgan va noshud eri tomonidan qimorga tikilgan, qimorbozlar qo‘lida o‘zi ham qarta sirlarini o‘rgangan Lobar ismli ayolning murakkab taqdiriga bag‘ishlangan “Qil ustidagi taqdir” qissasida qimor o‘yinlari ko‘plab fojialarga yo‘l ochishi ko‘rsatilgan, qartaga xayrxoh odamlarning ayanchli qismati bayon etilgan. Nimqorong‘i kazinodagi o‘yinlar, olis Germaniyadan Buxoro amirligiga kelib, javohir axtargan Gustav tarixi, pochchasiga turmushga chiqqan qizning iztiroblari, Rossiyaga o‘rnashib olgan jinoiy to‘da kasofati.
Azamat Qorjovovning ko‘p qismdan iborat ushbu “Qil ustidagi taqdir” qissasining IV kitobiga VIII, IX va X qismlar kiritilgan bo‘lib, unda dedektiv, sarguzasht , mistika janrlari unsurlaridan foydalanilgan. Qiziqarli syujetga boy asarni o‘qish mobaynida o‘quvchi to‘g‘ri yo‘l turib, egri yo‘ldan yuradiganlarning achinarli taqdiriga guvoh bo‘ladi.
Xususiyatlar
| ISBN | 978-9943-994-29-4 |
| Muallif | Azamat Qorjovov |
| Til | O’zbekcha |
| Yozuv | Kirillcha |
| Betlar soni | 368 |
| Nashriyot | Ijod-Press |
| Muqovasi | Yumshoq |
| Qog‘oz formati | A5 |
| Chop etilgan yili | 2016 |
Kitoblar, mahsulotlar, jahon adabiyoti, o’zbek adabiyoti, biznes va psixologiya, rus tilida, zamonaviy o’zbek adabiyoti, bolalar adabiyoti, diniy adabiyotlar, fan va o’quv qo’llanmalari, abituriyentlar uchun eng yaxshi kitoblar, eng yaxshi 100 ta kitoblar, badiiy (biografik adabiyotlar), , ingliz tilida juda ko’p narsalar va tez yetkazib berish