Fransuz tili grammatikasi
Andijon davlat universiteti chet tillar fakulteti uzoq tarixga ega. 1963-yil 1-sentyabrda Andijon pedagogika instituti tarix-filologiya fakulteti tarkibida ingliz va nemis tillaridan pedagog mutaxassislar tayyorlash boʻlimi ochilgan. 1966-yildan boshlab Andijon davlat tillar pedagogika instituti tashkil topdi. Ushbu ilm dargohiga turli yillarda quyidagi professor-oʻqituvchilar rahbarlik qilgan. Xususan, M.E.Habibov (1966-1978), X.Azimov (1978-1983), M.E.Umarxoʻjayev (1983-2000)larning mehnatlari bilan institut mamlakatda yetakchi chet tili mutaxassislarini tayyorlovchi dargohga aylangan.
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010-yil 30-avgustdagi “Andijon davlat universitetida kadrlar tayyorlash tuzilmasini takomillashtirish toʻgʻrisida”gi 192-sonli qarori va Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2010-yil 3-sentyabrdagi 341-sonli buyrugʻi bilan Andijon davlat tillar pedagogika instituti negizida Andijon davlat universiteti chet tillar fakulteti tashkil etildi.
Yarim asrlik davrda ushbu ilm dargohida ingliz, nemis, fransuz, rus, shuningdek, fors, arab, hind, turk tillari boʻyicha mutaxassislar tayyorlanib, ular umumtaʼlim maktablari, kasb-hunar kollejlari va akademik litseylar, oliy taʼlim muassasalari va taʼlim tizimidagi turli institutlarda oʻqituvchi, ilmiy xodim, tarjimon sifatida faoliyat koʻrsatmoqdalar.
2020-yil oktabr oyidan boshlab fakultet dekani sifatida filologiya fanlari falsafa doktori (PhD), dotsent Rustamov Dilshodbek Abduvoxidovich faoliyat yuritib kelmoqda.
Fransuz tili
Fransuz tili — hindevropa tillari oilasining roman guruxiga mansub til; Fransiya, Fransiya Gvianasi, Gaiti, Monako, Benin, BurkinaFaso, Gabon, Gvineya, Kongo Demokratik Respublikasi, Kongo Respublikasi, Kot d’Ivuar, Mali, Markaziy Afrika Respublikasi, Niger, Senegal, Togo, Chad davlatlarining rasmiy tili; Belgiya Kirolligi, Shveysariya Konfederatsiyasi, Kanada, Lyuksemburg, Andorra, Kamerun, Madagaskar, Burundi, Ruanda, Komor Orollari Federativ Islom Respublikasi, Jibuti, Vanuatu, Seyshel Orollari davlatlaridagi rasmiy tillardan biri. Italiya va AQShning belgili xududlarida ham tarqalgan. Soʻzlashuvchilarning umumiy soni 100 mln. kishidan, Fransiyaning oʻzida 57 mln. kishidan ortiqroq (oʻtgan asrning 90-yillari). BMTning rasmiy va ishchi tillaridan biri.
Quick facts: Fransuz tili, Milliy nomi, Mamlakatlar, . ▼
Fransuz tili | |
---|---|
Milliy nomi | français |
Mamlakatlar | Fransiya, Fransiyaning dengizorti qaram yerlari , Kanada, Belgiya, Shveytsariya, Livan, Lyuksemburg, Monako, Jazoir, Tunis; Kot-d’Ivuar, Kongo demokratik respublikasi , Niger, Senegal; Gaiti, Mavrikiy; Laos, Kambodja, Vyetnam; Meksika; AQShning shtati Luiziana |
Rasmiylik holati | 29ta mamlakat, ular ichida Fransiya, Belgiya, Kanada, Shveytsariya |
Soʻzlashuvchilarning umumiy soni | 270 million |
Turkumlanishi | |
Til oilasi | Hind-Yevropa |
Alifbosi | lotin |
Til kodlari | |
ISO 639-1 | fr |
ISO 639-2 | fre (B); fra (T) |
ISO 639-3 | fra |
Close ▲
Asosiy lahjalari: frans (hozirgi Fransuz tilining tarixiy negizi), shim. (Belgiyadagi normand, pikard, vallon va boshqalar), gʻarbiy (anjuy, gallo va boshqalar), jan.gʻarbiy (puatevin), markaziy, jan.sharkiy (burgund, franshkont), sharkiy (lotaringiya, shampan), frankprovansal.
Fransuz tili istilochilar tili (lotin tili) va Galliya tub aholisi tillarining oʻzaro taʼsiri jarayonida shakllangan. Fransuz tili tarixi quyidagi davrlarga boʻlinadi: gallroman (5—8-asrlar), eski fransuz (9—13-asrlar), oʻrta fransuz (14—15-asrlar), ilk yangi fransuz (16-asr), yangi fransuzklassik (17—18-asrlar) va hozirgi fransuz (19-asrdan). Oʻrta asrlarda umumfransuz yozma tili maydonga keladi, 16-asrda milliy til (1539-yildan davlatning rasmiy tili) shakllanadi. 17-asrda adabiy til meʼyori barqarorlashadi. 20-asrda adabiy va ogʻzaki nutq oʻrtasida sezilarli farq paydo boʻladi. Dastlabki yozma yodgorliklari 8—9-asrlarga mansub.
Fonetik xususiyatlari sifatida urgʻusiz, ayniqsa, soʻz oxiridagi unlilarning reduksiyasi, urg`uning asosan soʻnggi boʻgʻinga tushishi, urg`u ta`sirida unlilarning oʻzgarishi, unlilar oʻrtasidagi va soʻz oxiridagi undoshlarning tushib qolishi va boshqalarni koʻrsatish mumkin. Fransuz tili morfologiyasi uchun analitizm xarakterlidir (murakkab zamon, nisbat, qiyosiy darajalarning analitik shakllari). So`zlarning morfologik jihatdan oʻzgarmaslikka moyilligi kuzatiladi. Bir kancha fammatik ma`nolar (jins, son, shaxs)ning ifodalanishi koʻpincha sintaksis sohasiga koʻchiriladi, yordamchi soʻzlar keng qo`llanadi. Fe`l sohasida 4-mayl, 3 nisbat va keng tarmokdi zamon shakllari mavjud. Leksikasida gallardan sakdanib qolgan so`zlardan tashqari franklar tilidan sakdanib qolgan muayyan qatlam ham mavjud. Fransuz tili rivojida adabiy lotin tili katta rol oʻynagan; undan koʻplab soʻzlar, soʻz yasalish qoliplari, sintaktik tuzilmalar o`zlashgan.
Yozuvi bir qancha diakritik belgilar qoʻshilgan lotin alifbosi asosida shakllangan. Fransuz tili Belgiya, Shveysariya va Kanadada milliy variantlarga, Afrika mamlakatlarida esa, asosan, fonetik va lugʻaviy oʻziga xosliklarga ega. [1]
Abduvahob Madvaliyev, Ibodulla Mirzayev.
Fransuz tili () asosan Fransiya, Belgiya, Luksemburg va Shveytsariyada kelib chiqqan, bugungi kunda esa dunyoning 54 mamlakatidagi 300 million odam [2] uchun ona tili yoki ikkinchi til bo`lmish roman tildir .
Fransuz tili grammatikasi
RUSTAMOV DILSHODBEK ABDUVAHIDOVICH
Fakulteti dekani. Filologiya fanlari bo’yicha falsafa doktori (PhD), dotsent.
Telefon: 0(374) 223-42-76
E-pochta: xorijiy@adu.uz
Qabul kunlari: Har kuni
Fakultet dekani biografiyasi:
- 2005-2009 yy. – Andijon davlat tillar pedagogika instituti talabasi.
- 2009-2011 yy. – Toshkent davlat pedagogika universiteti magistranti.
- 2011-2015 yy. – Andijon davlat universiteti ingliz tili va adabiyoti kafedrasi oʻqituvchisi.
- 2015–2016 yy. – Andijon davlat universiteti fakultetlararo chet tillari kafedrasi oʻqituvchisi.
- 2016-2018 yy. – Andijon davlat universiteti tayanch doktoranti.
- 2018-2018 yy. – Andijon davlat universiteti ingliz tili va adabiyoti kafedrasi mudiri v.b.
- 2018 -2019 – Andijon davlat universiteti Ingliz tili va adabiyoti kafedrasi dotsenti.
- 2019- 2020 – Andijon davlat universiteti “Fakultetlararo chet tillar (aniq va tabiiy fanlar)” kafedrasi mudiri
- 2020-yil 2-oktyabrdan Andijon davlat universiteti chet tillar fakulteti dekani
KARIMOV KAMOLIDDIN NASRIDINOVICH
O’quv ishlari bo’yicha dekan o’rinbosari
Telefon: +998742234027
E-pochta: king230680@gmail.com
MATQULOV HOSILBEK MAVLONOVICH
Yoshlar bilan ishlash bo’yicha dekan o’rinbosari
Telefon: +998742234027
E-pochta: matqulov78@mail.ru
AHUNOV MUQIMJON MUHAMMADAMINOVICH
O’quv ishlari bo’yicha dekan o’rinbosari
Telefon: +998742234027
E-pochta: xorijiy@adu.uz
POZILOV MA’MIRJON SOBIROVICH
O’quv ishlari bo’yicha dekan o’rinbosari
Telefon: +998742234027
E-pochta: 205boss_205@mail.ru
ATABOYEV AHADJON JUMAQO’ZIYEVCIH
O’quv ishlari bo’yicha dekan o’rinbosari
Telefon: +998742234027
E-pochta: ataboyev.87@bk.ru
MATTIYEV ABDULAZIZ OKTYABRJON O’G’LI
Axborot texnologiyalari bo’yicha dekan o’rinbosari
Telefon: +998742234027
E-pochta: adu_02_07@mail.ru
Andijon davlat universiteti chet tillar fakulteti uzoq tarixga ega. 1963-yil 1-sentyabrda Andijon pedagogika instituti tarix-filologiya fakulteti tarkibida ingliz va nemis tillaridan pedagog mutaxassislar tayyorlash boʻlimi ochilgan. 1966-yildan boshlab Andijon davlat tillar pedagogika instituti tashkil topdi. Ushbu ilm dargohiga turli yillarda quyidagi professor-oʻqituvchilar rahbarlik qilgan. Xususan, M.E.Habibov (1966-1978), X.Azimov (1978-1983), M.E.Umarxoʻjayev (1983-2000)larning mehnatlari bilan institut mamlakatda yetakchi chet tili mutaxassislarini tayyorlovchi dargohga aylangan.
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2010-yil 30-avgustdagi “Andijon davlat universitetida kadrlar tayyorlash tuzilmasini takomillashtirish toʻgʻrisida”gi 192-sonli qarori va Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligining 2010-yil 3-sentyabrdagi 341-sonli buyrugʻi bilan Andijon davlat tillar pedagogika instituti negizida Andijon davlat universiteti chet tillar fakulteti tashkil etildi.
Yarim asrlik davrda ushbu ilm dargohida ingliz, nemis, fransuz, rus, shuningdek, fors, arab, hind, turk tillari boʻyicha mutaxassislar tayyorlanib, ular umumtaʼlim maktablari, kasb-hunar kollejlari va akademik litseylar, oliy taʼlim muassasalari va taʼlim tizimidagi turli institutlarda oʻqituvchi, ilmiy xodim, tarjimon sifatida faoliyat koʻrsatmoqdalar.
2020-yil oktabr oyidan boshlab fakultet dekani sifatida filologiya fanlari falsafa doktori (PhD), dotsent Rustamov Dilshodbek Abduvoxidovich faoliyat yuritib kelmoqda.
Fakultetda 7 ta kafedra ish olib borib, ularda 200 nafardan ortiq professor-oʻqituvchilar ishlab kelmoqda. Ulardan 2 nafari fan doktori, professorlar, 24 nafari fan nomzodi, dotsentlardir.
Chet tillar fakulteti qoshida faoliyat olib borayotgan kafedralar:
• Nemis tili va adabiyoti;
• Fransuz tili va adabiyoti;
• Ingliz tili va adabiyoti;
• Ingliz tili grammatikasi;
• Ingliz tili fonetikasi;
• Fakultetlararo chet tillar (aniq va tabiiy fanlar);
• Fakultetlararo chet tillar (ijtimoiy-gumanitar fanlar).
Fakultetda talabalar quyidagi yoʻnalishlarda tahsil oladilar:
5111400 – ingliz tili va adabiyoti yoʻnalishi (kunduzgi)
5111401- nemis tili va adabiyoti yoʻnalishi (kunduzgi)
5111402- fransuz tili va adabiyoti yoʻnalishi (kunduzgi)
5611500 – gid hamroxligi va tarjimonlik faoliyati (tillar boʻyicha)
5A111401- ingliz tili va adabiyoti yoʻnalishi (Magistratura)
Fakultetning ingliz tili va adabiyoti yoʻnalishida 2000 nafardan ziyod, nemis tili va adabiyoti yoʻnalishida 150 nafar va fransuz tili va adabiyoti yoʻnalishida 120 nafardan ziyod talabalar tahsil olib kelmoqdalar. Fakultetda xar yili talabalar turli tanlovlarda ishtirok etib koʻp yutuqlarni qoʻlga kiritib kelmoqdalar. Jumladan, har yili talabalarimiz “Navoiy” nomidagi davlat stipendiyasi sohibi hamda turli Respublika va xalqaro fan olimpiadalarining sovrindorlari sifati eʼtirof etilmoqda.
Shuningdek, fakultetda Andijon lugʻatshunoslik va tarjimashunoslik amaliy-ilmiy innovatsion markazi (ALTAIIM) ham faliyat olib bormoqda.
O’zbеkistоndа fаоliyat ko’rsаtаyotgаn xоrij mаmlаkаtlаri elchixоnаlаri bilаn аlоqа o’rnаtilgаn.
O’zbеkistоndаgi Frаnsiya elchixоnаsining Viktоr Gugо nоmli mаdаniyat mаrkаzi, Gеrmаniya elchixоnаsining DAAD tаshkilоti, Gyotе instituti filiаli, Аngliya elchixоnаsining Britаniya Kеngаshi shulаr jumlаsidаndir.
2016 – 2017 yillarda 4 nafar yosh mutahassislik Angliyaning Hopbur til o’rgatish institutida, bir nafar o’qituvch AQSHda, 1 nafari Fransiyada malaka oshirib qaytidillar. Ikki nafar katta ilmiy hodimlar Italiyaning Piza universitetida ilmiy stajirofkada boldilar.
FAKULTET KAFEDRALARI
INGLIZ TILI VA ADABIYOTI KAFEDRASI
VOSITOV VALIJON ABDUVAHOBOVICH
Kafedra mudiri. Filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Telefon: 0(374) 223-42-76
E-pochta: xorijiy@adu.uz
Ingliz tili va adabiyoti kafedrasi ingliz adabiyoti tarixi, tarjima nazariyasi va amaliyoti, sinxron va izchil tarjima, til amaliyoti, chet (ingliz) tili fanlari boʻyicha nazariy va amaliy mashgʻulotlar olib boradi.
Kafedra universitet tarkibida fanlar boʻyicha oʻquv uslubiy va ilmiy-uslubiy ishlarni amalga oshiruvchi, shuningdek, ilmiy va ilmiy pedagogik kadrlar tayyorlovchi, ularning malakasini oshiruvchi asosiy tarmoq hisoblanadi.
Kafedra tashkil etilgandan buyon unga filologiya fanlari nomzodi, dotsent M.A.Abduvaliyev (1996-1998, 2010-2015 yy), filologiya vanlari doktori, professor Gʻ.M.Xoshimov (1998-2005 yy), filologiya fanlari doktori, professor K.J.Joʻrayev (2005-2007yy), filologiya fanlari nomzodi, dotsent T.B.Umirzaqov (2007-2008 yy), katta oʻqituvchi B.T.Jalilov (2008-2009 yy), filologiya fanlari nomzodi, dotsent S.O.Solijonov (2009-2010 yy), lar rahbarlik qildilar.
Hozirda Ingliz tili va adabiyoti kafedrasiga filologiya fanlari nomzodi, dotsent Vositov Valijon Abduvaxobovich rahbarlik qilmoqda.
Kafedrada 34 nafar professor-oʻqituvchilar faoliyat koʻrsatadi. Ulardan 4 nafari daraja va unvonlarga ega. Kafedra professor-oʻqituvchilarining 11 nafari katta oʻqituvchi, 17 ta assistent oʻqituvchi lavozimlarida ishlaydi.
Kafedra ilmiy salohiyati 11.1% ni tashkil etadi. Kafedra professor-oʻqituvchilarining oʻrtacha yoshi 36.5 ni tashkil etadi. Kafedra professor-oʻqituvchilari 14 fandan talabalarga tahsil berib kelmoqda.
Iqtidorli talabalar bilan alohida mashgʻulotlar oʻtish maqsadida “Yosh adabiyotchi” toʻgaragi tashkil etilgan. Toʻgarakda talabalarni inglizzabon mamalakatlar (Angliya va Amerika) adabiyoti tarixiga doir badiiy adabiyotlar bilan tanishtirish va keng ilmiy tadqiqot ishlarini olib borishlari uchun yoʻnaltiriladi.
INGLIZ TILI GRAMMATIKASI KAFEDRASI
XOSHIMOV G’ANIJON MIRZAAHMEDOVICH
Kafedra mudiri. Filologiya fanlari doktori.
Telefon: +998 90 528 18 81
E-pochta: xorijiy@adu.uz
“Ingliz tili grammatikasi” kafedrasi bakalavr malakaviy darajasi 5111400 – xorijiy tillar va adabiyoti (ingliz tili) bo’yicha malakali mutaxasislar tayyorlash soxasida faoliyat olib bormoqda.
Kafedraning mutaxassislar tarkibi ilmiy salohiyati, kasb mahorati, malakaviy darajasi xalqaro andozalar talablariga shuningdek, O’zbekiston Respublikasining “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” va “Ta’lim to’g’risidagi Qonun” talablari darajasida mutaxasislar tayyorlashga yo’naltirilgan.
Kafedra 2018-yilda “Ingliz tili grammatikasi” kafedrasi nomi bilan tashkil topgan. Kafedrani filologiya fanlari doktori, professor G.M.Hoshimov boshqaradi. 2020/2021 o’quv yilida kafedra tarkibida 23 nafar professor-o’qituvchilar faoliyat yuritmoqda. Ulardan 1 nafari fan doktori, 6 nafari katta o’qituvchi, 16 nafari o’qituvchilardir
Kafedra Buyuk Britaniyaning O’zbekistondagi elchixonasi hamda O’zbekistonning ko’plab oliy o’quv yurtlari bilan uzviy aloqa o’rnatgan. Kafedra professor-o’qituvchilaridan aksariyati Buyuk Britaniyaning hamda boshqa mamlakatlarning nufuzli oliygohlarida malaka oshirib qaytgan.
Kafedra qоshida “Yosh grammatikachilar”, “Сreative writers”, “Fluent speakers”, “Curious readers” ilmiy-amaliy to’garaklari faoliyat yuritib kelmoqda. To’garaklarda 100 dan ortiq talabalar ilmiy tadqiqot ishlariga yo’naltirilmoqda. Ularga 18 nafar tajribali professor-o’qituvchilar qo’shimcha dars mashg’ulotlarini o’tib, fan olimpiadalariga tayyorlaydilar, ilmiy tadqiqot ishlariga yo’nalitirib boradilar.
INGLIZ TILI FONETIKASI KAFEDRASI
SOLIJONOV SOBIR OTAXONOVICH
Kafedra mudiri. Filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
Telefon: 0(374) 223-42-76
E-pochta: xorijiy@adu.uz
Ushbu kafedra 1991-yilda tashkil topgan boʻlib, dastlab “Ingliz tili leksikasi va stilistikasi” deb nomlangan. Kafedraga 2017-yildan boshlab hozirgi paytgacha kafedraga filologiya fanlari nomzodi, dotsent S.O.Solijonov mudirlik qilib kelmoqda.
Oʻquv-uslubiy ishlar
Kafedrada 28 ta oʻqituvchi asosiy shtatda ishlaydi, shulardan 2 ta fan nomzodi, 2 ta f.f.f.d (PhD), (2 ta dotsent).
Kafedrada “Oʻrganilayotgan til stilistikasi”, “Oʻrganilayotgan til leksikologiyasi”, “Ingliz tili nazariy fonetikasi”, “Amaliy fonetika”, “Oʻqish va yozish amaliyoti”, “Til aspektlari amaliyoti”, “Integrallashgan til koʻnikmalari”, “Kommunikativ leksika”, “Xorijiy OAV tili”, “Oʻlkashunoslik”, “Tili oʻrganilayotgan mamlakat tarixi va madaniyati” va boshqa mutaxassislik fanlaridan maʼruza, amaliy va seminar mashgʻulotlari olib boriladi.
Kafedra aʼzolari kafedra tasarrufidagi 1-4 kurslarda 21 ta fan boʻyicha mashgʻulotlar olib boradilar va ularning amaliyotlariga rahbarlik qiladilar.
Ilmiy tadqiqot ishlari
Ingliz tili fonetikasi kafedrasining ilmiy-tadqiqot faoliyatidagi ustuvor yoʻnalishlaridan biri Ingliz tilining stilistikasi, leksikologiyasi, fonetikasi va madaniyatlararo muloqot madaniyatini oʻrganish, tadqiq qilish hamda chogʻishtirishdan iboratdir. Bugungi kunda kafedra ilmiy salohiyati 16 foizni tashkil etmoqda. Kafedra doktoranti M.Qurbonovning f.f.f.d (PhD) boʻyicha doktorlik dissertatsiyasi himoyasi kutilmoqda.
2020-yilda kafedra professor-oʻqituvchilari tomonidan 3 ta oʻquv (uslubiy) qoʻllanma nashrga ruxsat berilgan boʻlsa, 12 ta ilmiy maqolalar va 80 dan ortiq tezislar nashrdan chiqarilgan. Ilmiy maqolalarning 6 tasi impakt faktorga ega ilmiy jurnallarda, 2 tasi xalqaro ilmiy jurnallarda, 2 tasi OAK roʻyxatidagi ilmiy jurnallarda va 2 tasi respublikada roʻyxatdan oʻtgan ilmiy jurnallarda nashr qilingan boʻlsa, tezislarining 55 tasi xalqaro va 25 tasi respublika miqyosida oʻtkazilgan ilmiy-amaliy anjuman materiallar toʻplami hisoblanadi.
Kafedra aʼzolaridan 2 nafari 2020-yilda amalga oshirilgan innovatsion loyixalarda qatnashmoqda. Filologiya fanlari nomzodi, dotsent Solijonov Sobirjon 2020-yilda Innovatsion rivojlanish vazirligi tomonidan eʼlon qilingan tanlovda gʻolib boʻlgan va tasdiqlangan “Sunʼiy ong platformalari uchun elektron lugʻat va matn tarjimoni dasturiy mahsulotini yaratish”. Amaliy loyixa (Ijtimoiy-gumanitar fanlar yoʻnalishi boʻyicha (Filologiya) loyihasida ishtirok etmoqda. Ushbu loyiha 2020-yil boshlanib, 2022-yilda yakunlanadi.
Kafedraning yana bir aʼzosi dotsent Xoʻjayeva Raʼno Mutallibovna 2020-2022-yillarga moʻljallangan “FZ-201912099 Oʻzbek folklorining oʻzbek va ingliz tillaridagi veb-sayti va multimedia mahsulotlarini yaratish” va “Kodeks Kummanikus“ kulyozmasining elektron izoxli matni va lugatini yaratish” loyihalarida ishtirok etmoqda.
Kafedra oʻqituvchisi G.Mamadaliyeva AQSH Davlat Departamenti tomonidan ajratilgan ”Faculty Enrichment Program” dasturi doirasida 26 ming AQSH dollar qiymatida grantni qoʻlga kiritdi. Natijada, grant doirasida 2020-2021-yillar davrida universitet professor-oʻqituvchilarining kasbiy mahoratini oshirish, xorijiy pedagogik talim texnologiyalarini oʻrganish, talimdagi mavjud muammo va vazifalarga yechim topishda xorijiy tajriba almashinuvi kabi ishlar amalga oshiriladi.
Kafedraning hamkorlik aloqalari
2020-yilda kafedraning ilmiy yoʻnalishidagi xalqaro aloqalari Italiyaning Piza universiteti, Turkiyaning TDTKB – Türk Dil Tarih Kültür Birliği markazi, Rossiyaning Moskva davlat lingvistik universiteti, Buyuk Britaniyaning Xalqaro Lingvistika Akademiyasi, Angliyaning Kembridj universiteti, Angliyaning Norvich til oʻqitish instituti, Amerika Qoʻshma Shtatlarining “American English E-Teacher” dasturi “TESOL Methodology course” kursi, Xindistoning “Master Mind Publik School” va “SHIVALIK VIDYAVALA” maktablari bilan hamkorlik aloqalari oʻrnatildi va xozirga qadar olib borilmoqda.
Kafedra doktoranti M.Qurbanovga Piza universiteti Lingvistika, filologiya va adabiyot departamenti professori Mirko Tovasanis (Mirko Tavosanis), Turk tili tarixi va madaniyat birligi (TDTKB – Türk Dil Tarih Kültür Birliği) markazi oʻqituvchisi Sefer Eraslan (Sefar Eraslan) va Moskva davlat lingvistika universiteti professori Olga Irisxanova ingliz (italyan), turk va rus tillaridan ilmiy maslahatchilik qilib kelmoqda. Natijada, xammualiflikda olib borayotgan ilmiy izlanishlari natijasida xozirga qadar jami 5 ta ilmiy maqolalar tayyorlanib, ular kelgusida xorijdagi va mahalliy ilmiy jurnallarga chop etish uchun taqdim qilindi.
NEMIS TILI VA ADABIYOTI KAFEDRASI
UMARXO’JAEV MUXTOR ESHONXO’JAEVICH
Kafedra mudiri. Filologiya fanlari doktori, professor.
Telefon: 0(374) 223-42-76
E-pochta: xorijiy@adu.uz
1966 yili Andijon davlat tillar pedagogika instituti tashkil etilishi bilan chet tillar fakulteti qoshida nemis tili kafedrasi tashkil etildi va kafedraga M.T.To’xtaev mudir etib tayinlandi. Kafedraga 1996 yildan boshlab filologiya fanlari nomzodi, dotsent Q.N. Nazarov va 2010 yildan professor M.E. Umarxo’jaev mudirlik qilib kelmoqda.
O’quv-uslubiy ishlar
Hozirda bu kafedrada 1 nafar fan doktori, professor, 7 nafar katta o’qituvchi va 9 nafar o’qituvchi nazariy va amaliy mashg’ulotlarini olib bormoqda. Kafedra professor-o’qituvchilari Nemis tili va adabiyoti yo‘nalishi talabalariga 14 ta fandan: Til ko‘nikmalari integratsiyasi, O‘qish va yozish amaliyoti, Til aspektlari amaliyoti, Amaliy fonetika, Amaliy grammatika, Tili o‘rganilayotgan mamlakatlar adabiyoti tarixi, Mamlakatshunoslik, Stilistika va matn tahlili, Leksikologiya, Nemis va ona tili qiyosiy tipologiyasi, Nemis tili stilistikasi, Tarjima nazariyasi va amaliyoti, Nemis tili nazariy grammatikasi, Nemis tili nazariy fonetikasi fanlaridan saboq berib kelmoqdalar.
Kafedra ilmiy faoliyati
Kafedrada professor M.E.Umarxo’jaev rahbarligida ilmiy maktab faoliyat olib bormoqda. Filologiya fanlari doktori, professor Muxtor Eshonxo’jaevich Umarxo’jaev 1995 yildan Rossiya ijtimoiy fanlar Akademiyasining a’zosi, 2007 yildan Germaniyaning Leyptsig universiteti translatologiya instituti faxriy professori. M.E.Umarxo’jaev yosh avlodni tarbiyalash, ulardan ilmiy kadrlar yetishtirish ishlariga munosib rahbarlik qilib kelmoqda. Shu bilan bir paytda munosib shogirdlar ham tayyorladi, shogirdlari filologiya fanlari nomzodi, dotsent E.Jo’raev, filologiya fanlari nomzodi, dotsent Q.Nazarov, professor Z.Zokirova, falsafa doktori (PhD) J.Egamberdiyevlardir. Bu ro’yxatni yana davom ettirish mumkin. Jumladan, xozirda kafedra o’qituvchilari N.Qodirova “Xushomad ma’nosini ifodalovchi turg’un so’z birikmalari va ularning lingvistik tahlili” va O.Azamov “Zoonim komponentli frazeologizmlar va ularning tarjima muammolari” mavzulari bo’yicha doktorlik dissertatsiyalari ustida ish olib bormoqdalar.
Prof. M.E. Umarxo’jaevning 2010 yilda “Umumiy tilshunoslik” va “Olmon tili leksikologiyasi va frazeologiyasi” nomli o’quv qo’llanmalari ham nashrdan chiqdi. Professor M.E. Umarxo’jaev tomonidan yaratilgan “Ming bor eshitgandan bir bor ko’rgan afzal” (2014) nomli nemischa-inglizcha-o’zbekcha tasvirli tematik lug’atdan Respublika miqyosida qo’llanib kelinmoqda. Katta o’qituvchi I. Jabborov bilan hammualliflikda tarjima qilingan “Gyote va islom” risolasi “Islom.uz” sayti tomonidan e’lon qilingan tanlovda ishtirok etib, g’oliblikni qo’lga kiritdi va munosib taqdirlandi. “Diniy atamalar izohli lug’ati” o’zbek lug’atshunosligida yangi sahifani ochib berdi.
Kafedrada 2017-2021 yillarga mo’llallangan quyidagi ustuvor ilmiy yo’nalishlar bo’yicha ilmiy va uslubiy ishlar olib boriladi:
- umumiy tilshunoslik
- tarjimashunoslik
- lug’atshunoslik.
Kafedra qoshidagi to’garaklar
Kafedrada “Yosh tarjimon” to’garagi faoliyat olib boradi. To’garakda talabalar og’zaki va yozma tarjima ko’nikmalarini rivojlantiradilar, nemis va o’zbek adiblari qalamiga mansub badiiy asarlardan tarjimalar qiladilar. To’garakka kafedra katta o’qituvchisi O.Azamov rahbarlik qilib kelmoqda.
Nemis tili va adabiyoti ta’lim yo’nalishida jami 148 nafar talabalar tahsil olishadi. Hozirda 1, 2, 3 va 4-bosqich talabalari orasidan 15 nafar iqtidorli talabalar kafedra professor-o’qituvchilariga biriktirilgan. Ular o’zlarining maqola va tezislari bilan Respublika va xalqaro ilmiy anjumanlarida faol ishtirok etib kelmoqdalar.
Grantlar va loyihalar
Professor M.E.Umarxo’jaev tomonidan ishlab chiqilgan “Tarjimashunoslik va lug’atshunoslik innovatsiya markazini tashkil etish asosida lug’at va matn tarjimoni intellektual platformasini yaratish” loyihasiga O’zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi tomonidan 6 mlrd so’m grant mablag’lari ajratildi. Loyiha 2020-2023 yillar davomida amlaga oshirilib, ushbu loyihadan ko’zlangan asosiy maqsad va vazifalar Respublikamiz oliy o’quv yurtlari, barcha turdagi ta’lim muassasalari va ilmiy-tadqiqot muassasalari uchun: xorijiy o’quv va ilmiy adabiyotlarni xorijiy tillardan o’zbek tiliga tarjima qilish va bu jarayonni avtomatlashtirish uchun elektron matn tarjimoni yaratish; soxa mutaxassislari va talabalar uchun zamonaviy fan-texnika taraqqiyoti aks ettirilgan soxaga ixtisoslashgan ikki va ko’p tillik turli tipdagi terminologik o’quv va tarjima elektron va bosma lug’atlar tuzish, ularni chop etish uchun nashriyot va bosmaxona ishini yo’lga qo’yish; jahondagi nufuzli ilmiy jurnallarda dolzarb mavzular yoritilgan maqolalar hamda rivojlangan xorijiy davlatlar ta’lim tizimiga joriy qilingan o’quv va ilmiy-texnik adabiyotlar axborot-taxlil monitoringi olib borish va “Tezkor ilmiy xabarnoma” byulleteni nashr etish va boshqalardan iborat.
Kafedraning halqaro hamkorlik faoliyati
Kafedraning ilmiy va o’quv sohalarida Respublikamizning yetakchi OTMlari Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti, O’zbekiston Jahon tillari universiteti, Farg’ona davlat universiteti, Xorijiy ta’lim muassaslari va ilmiy markazlaridan Germaniyaning Gyote Instituti, Germaniya Akademik Almashinuv Xizmati, Leyptsig universiteti, Bonn universiteti, Erfurt universitetlari bilan hamkorlik aloqalarini yo’lga qo’ygan. SHuningdek yaqin vaqt ichida jahondagi yetakchi tarjimashunoslik markazlari «Xalqaro tarjimonlar uyushmasi (FIT)», «Yozma va og’zaki tarjimonlar institutlari doimiy xalqaro koferentsiyasi (CIUTI)», «Yozma va og’zaki tarjimonlar xalqaro assotsiatsiyasi (IAPTI)» va Germaniyaning Friedrich-Alexander- Universität Erlangen-Nürnberg, Universität Hildesheim, Frantsiyaning Universite de Lorraine lug’atshunoslik markazlari hamda lug’atshunoslikka ixtisoslashgan «DUDEN», «F.A.Vgoskhaus», «Oxford University Press», «Cambridge University Press» kabi yetakchi nashriyot uylari bilan maqsadli ilmiy-amaliy hamkorlik yo’lga qo’yish rejalashtirilgan.
FRANSUZ TILI VA ADABIYOTI KAFEDRASI