O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy
Сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизмат сафига шахслар йигирма етти ёшга тўлгунга қ адар олинадилар ва ҳ ар йилги ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилишлари мумкин, фав қ улодда вазиятлар ёки Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз рўй берган та қ дирда эса ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматга ча қ ириладилар.
Harbiy qudratning ma’nosi
Davlat yoki millatning harbiy qudrati shundan dalolat beradi uning mudofaasi va urush texnologiyasining rivojlanish darajasi boshqa mamlakatlar bilan taqqoslaganda. Harbiy kuch, odatda, to’rtta kuchga bo’linadi: havo kuchlari, qurolli kuchlar, dengiz kuchlari va tanklar soni.
Mamlakatning harbiy qudrati GFP tomonidan belgilangan 55 dan ortiq omillarga ega bo’lgan formula bilan hisoblanadi (Global Firepower yoki ispan tilida “global olov kuchi”).
Ular orasida resurslar oqimi, jihozlarning miqdori va texnologiyasi, qo’shinlar soni, moliyaviy va siyosiy barqarorlik, har bir davlat aholisi va boshqalar bor.
Harbiy qudratning xususiyatlari
GFP ma’lumotlar bazasida 136 ta mamlakat topilgan va dunyo reyting jadvalidagi mavqei quyidagi fikrlarni hisobga olgan.
Qurollarning xilma-xilligi
Qurollarning xilma-xilligi mavjud bo’lgan qurollarning umumiy sonidan ko’ra ko’proq ahamiyatga ega.
Atom energiyasi
Har bir mamlakatning atom energiyasi hisobga olinmaydi. Shunga qaramay, agar bunday kuchga shubha bo’lsa, GFP ushbu davlat uchun bonusni qo’llaydi.
Nisbiy holat
Harbiy qudratni hisoblash har bir mamlakatning Birinchi Dunyo, Ikkinchi Dunyo yoki Uchinchi Dunyo maqomini hisobga oladi.
Ta’sir etuvchi omillar
Ta’sir etuvchi omillar har bir mamlakatning geografik xususiyatlari, moddiy-texnik moslashuvchanligi, mavjud tabiiy resurslari va mahalliy sanoati deb nomlanadi.
Naqd pul
Kadrlarning umumiy mavjudligi asosiy hisoblanadi, chunki bu kadrlar va sanoatning mavjudligiga ta’sir qiladi.
Dengiz kuchi
Dengizga chiqa olmaydigan xalqlar dengiz kuchining etishmasligi uchun jazolanmaydi. Kirish imkoniyatiga ega bo’lganlar o’z saflarida xilma-xillik yo’qligi uchun jazolanadi.
Harbiy ittifoqlar
NATO ittifoqchilari (yoki ingliz tilida NATO) qo’shimcha bonus oladi, chunki nazariy jihatdan ular qurol manbalarini o’zaro bo’lishadilar.
Ijtimoiy-iqtisodiy barqarorlik
The barqarorlik moliyaviy va jamoat salomatligi e’tiborga olinadi.
Xalqaro etakchilik
Hozirgi siyosiy va harbiy rahbariyat ular omillar emas harbiy qudratning dunyo reyting jadvalidagi o’rnini belgilaydigan formulada hisobga olinadi.
Reyting jahon harbiy qudrati
Jahon qudratining etakchilar ro’yxati Quvvat ko’rsatkichi (PwrIndx) yoki GFP tomonidan belgilangan ispan tilidagi ‘quvvat indekslari’.
Quyida havo kuchlari, dengiz kuchlari, dengiz kuchlari va tanklar soni bo’yicha navbati bilan bo’linadigan etakchilar jadvalidagi jahon harbiy qudratidagi eng yaxshi uchta joy ko’rsatilgan.
| GFP 2018 | Harbiy qudrat | Havo kuchlari | Qurolli kuchlar | Dengiz kuchlari | Tanklar |
|---|---|---|---|---|---|
| N ° 1 | AQSH | AQSH | Xitoy | Shimoliy Koreya | Rossiya |
| N ° 2 | Rossiya | Rossiya | Hindiston | Xitoy | Xitoy |
| N ° 3 | Xitoy | Xitoy | AQSH | AQSH | AQSH |
Quyidagi jadvalda Lotin Amerikasi va Ispaniyaning birinchi 100 pog’onasida joylashgan mamlakatlari keltirilgan reyting alifbo tartibida tartiblangan.
GFP
2018
Quvvat
harbiy
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy
xizmatchilarining harbiy unvonlari
Qo‘shinga oid
Kemaga oid
Askarlar tarkibi (1-rasm)
Oddiy askar (kursant)
Matros (kursant)
Serjantlar tarkibi (1-rasm)
Kichik serjant
Serjant
Katta serjant
2-darajali starshina
1-darajali starshina
Bosh starshina
Kichik ofitserlar tarkibi (2-rasm)
Leytenant
Katta leytenant
Kapitan
Leytenant
Katta leytenant
Kapitan-leytenant
Katta ofitserlar tarkibi (3-rasm)
Mayor
Podpolkovnik
Polkovnik
3-darajali kapitan
2-darajali kapitan
1-darajali kapitan
Generallar tarkibi
General-mayor
General-leytenant
General-polkovnik
Armiya generali
Qurolli Kuchlardagi Oliy harbiy unvon — Armiya generali bo‘lib, bu
unvon urush davrida O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining Oliy
Bosh Qo‘mondoniga, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa
vaziriga beriladi.
Yuridik, tibbiy yoxud veterinariya harbiy-hisob ixtisosiga ega bo‘lgan
harbiy xizmatchilarning harbiy unvonlariga mos ravishda «Adliya», «Òibbiy
xizmat» yoxud «Veterinariya xizmati» so‘zlari qo‘yiladi. Masalan, tibbiy
xizmat leytenanti, veterinariya xizmati kapitani, tibbiy xizmat general-
mayori, adliya general-polkovnigi.
40
MUDDATLI HARBIY XIZMATCHILAR VA SHARTNOMA BO‘YICHA
HARBIY XIZMATCHILARNING POGONLARI
2-rasm.
KICHIK OFITSERLAR POGONI
Tantanavor
(bayram) kiyimiga
Kundalik kiyimiga
Dala kiyimiga
1
2
3
4
5
6
7
8
9
1. Leytenant (tantanavor (bayram)
ko‘ylagiga).
2. Katta leytenant (HHK va HDQ—
moviy rangli hoshiya).
3. Kapitan.
4. Leytenant (tantanavor (kundalik)
ko‘ylagiga).
5. Katta leytenant (HHK va HDQ—moviy
rangli hoshiya).
6. Kapitan.
7. Leytenant.
8. Katta leytenant.
9. Kapitan.
Tantanavor
(bayram)
kiyimiga
„Oddiy askar“
Kundalik va dala
kiyimlariga
„Oddiy askar“
ODDIY ASKAR VA SERJANTLAR POGONI
Kichik
serjant
Serjant
Katta
serjant
Kichik
serjant
Serjant
Katta
serjant
1-rasm.
Tantanavor (bayram) va kundalik harbiy kiyimlarga
* Harbiy kiyim pogonlarni rangi harbiy vazifani bajarayotgan paytga qarab o‘zgartirilishi mumkin.
41
4-rasm.
GENERALLARNING POGONLARI
42
5
-r
a
sm
.
O
‘Z
B
EK
IS
T
O
N
R
ES
P
U
B
L
IK
A
S
I
M
U
D
O
F
A
A
V
A
Z
IR
L
IG
I
Q
O
‘S
H
IN
V
A
XI
Z
M
A
T
T
U
R
L
A
R
I
EM
B
L
E
M
A
L
A
R
I
1
.
M
o
to
o
‘q
c
h
i
q
o
‘s
h
in
la
ri
.
2
.
H
a
rb
iy
h
a
v
o
k
u
c
h
la
ri
.
3
.
H
a
v
o
m
u
d
o
fa
a
si
q
o
‘s
h
in
la
ri
.
4
.
H
a
v
o
d
e
sa
n
t
q
o
‘s
h
in
la
ri
.
5
.
A
rt
il
le
ri
y
a
.
6
.
T
a
n
k
q
o
‘s
h
in
la
ri
.
43
Rezervdagi, zaxiradagi yoki iste’fodagi fuqarolarning harbiy unvoniga
tegishli «rezervdagi», «zaxiradagi» yoki «iste’fodagi» so‘zlari qo‘shiladi.
Serjantlar harbiy unvoniga qo‘shin yoxud xizmat turlarining nomlanishi
qo‘shilmaydi.
Harbiy bilim yurtida tahsil olayotgan harbiy xizmatchilar, ofitserlar harbiy
unvonga ega bo‘lmaganlar — kursantlar, harbiy unvonga ega bo‘lganlar esa
tinglovchilar, deb nomlanadi.
Harbiy bilim yurtiga kirgunga qadar, harbiy unvonga ega bo‘lmagan
yoxud askar, matros harbiy unvoniga ega bo‘lgan fuqarolarga o‘qishga qabul
qilish vaqtida «Kursant» harbiy unvoni beriladi. Harbiy bilim yurtiga
kirgunga qadar berilgan harbiy unvonlar saqlanib qoladi.
Harbiy xizmatchilarning harbiy kiyim-kechak va farqlovchi nishonlari
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlanadi. Harbiy xiz-
matchilar, shuningdek, harbiy yig‘inlarga jalb etilgan harbiy xizmatga maj-
burlar harbiy unvoni va qo‘shin turini farqlovchi nishonlari (5-rasm) bo‘lgan
harbiy kiyim-kechakda yuradilar. Harbiy kiyim-kechakda yurish qoidalari
O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi tomonidan belgilanadi. Harbiy
kiyimda yurish huquqiga ega bo‘lmagan fuqarolar harbiy xizmatchilarning
kiyim-kechaklarini kiyib va farqlovchi nishonlarni taqib yurishi taqiqlanadi.
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari harbiy xizmatchilari kiyim
formalari bo‘lib, ushbu formalarida shaxsiy harbiy unvonlarni farqlay
oladigan belgilaridan iborat bo‘ladi. Bu belgilar pogonlar, petlitsalar, ko‘k-
rak nishonlari, qo‘l yengi belgilar, bosh kiyimdagi belgilari, shim kiyimi-
dagi belgilardan iborat bo‘ladi.
Boshliqlar va bo‘ysunuvchilar. Kattalar va kichiklar. To‘g‘ridan
to‘g‘ri va bevosita boshliqlarning huquqlari va majburiyatlari
O‘z xizmati maqomi va harbiy unvoniga ko‘ra, ayrim harbiy xizmatchilar
boshqalarga nisbatan boshliq yoxud bo‘ysunuvchi bo‘lishi mumkin. Boshliq
vaziyatni har tomonlama baholashdan kelib chiqqan holda yolg‘iz o‘zi qaror
qabul qilish, qonun va harbiy nizomlarning talablariga qat’iy muvofiq ravishda
buyruqlar berishi va ularning bajarilishini talab qilish huquqiga egadir.
Buyruqlarning muhokama etilishiga yo‘l qo‘yilmaydi, bo‘ysunmaslik yoki
buyruqni bajarmaslik harbiy jinoyat hisoblanadi. Bo‘ysunuvchi boshliqning
buyruqlarini so‘zsiz bajarishga majburdir. Agar u o‘ziga nisbatan noto‘g‘ri muno-
sabatda bo‘lgan deb hisoblasa, buyruqni bajarib, keyin shikoyat qilishi mumkin.
Harbiy xizmatchilar xizmat yuzasidan, hatto vaqtincha bo‘lsa ham bo‘ysun-
dirilgan boshliqlar bevosita boshliqlar hisoblanadi. Bo‘ysunuvchiga yaqinroq
44
bo‘lgan to‘g‘ridan to‘g‘ri boshliq bevosita boshliq, deb ataladi. Masalan, askar
uchun bevosita boshliq seksiya (raschet, tank) komandiri bo‘ladi. Xizmat tartibiga
asosan, to‘g‘ridan to‘g‘ri bevosita boshliqlar, askar va matroslar uchun, haqiqiy
harbiy xizmatda bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi generallari, katta va kichik
tarkibdagi ofitserlar, shuningdek, serjantlar va starshinalar esa, ular bir
qismdagilar hisoblanadi. Bir-biriga bo‘ysunuvchi bo‘lmagan harbiy xizmatchilar
majburiyatlarni birgalikda bajaradigan hollarda, ularning o‘zaro xizmat munosa-
batlari boshliq tomonidan belgilab qo‘yilmagan bo‘lsa, ulardan lavozimiga ko‘ra
kattasi, teng mansablarda esa, harbiy unvoni bo‘yicha kattasi boshliq sanaladi.
O‘z xizmat maqomi va harbiy unvoniga ko‘ra, boshqa harbiy xizmatchilarga
nisbatan ularning boshlig‘i yoki bo‘ysunuvchisi sanalmagan harbiy xizmat-
chilar katta yoki kichik bo‘lishi mumkin. Kattalik harbiy xizmatchilarning
harbiy unvoniga qarab belgilanadi. Harbiy unvoni bo‘yicha kattalar, kichik
harbiy intizomning, jamoat tartibini, axloq, harbiy kiyim-kechak kiyish va
askarchasiga salomlashishni bajarish qoidalarini buzgan hollarda, ulardan
bu buzilishlarni bartaraf etishlarini talab qilishlari; unvoni bo‘yicha kichiklar
kattalarning bunday talablarini so‘zsiz bajarishga majburdirlar.
5.2. Harbiy qadriyat qoidasi va harbiy xizmatchilarning xushmuomalaligi.
Buyruq berish va uni bajarish tartibi. Komandirlar va boshqa to‘g‘ridan
to‘g‘ri boshliqlarga murojaat etish qoidalari. Harbiycha salom berish
Harbiy xizmatchilar bir-birlariga murojaat qilganlarida doimo og‘ir, vazmin
va xushmuomalada bo‘lishga majburdirlar. Xizmat masalalari yuzasidan bir-
biriga «Siz», deb murojaat etishlari lozim. Shaxsiy muomala chog‘ida harbiy
unvon qo‘shin yoki xizmat turini ko‘rsatmasdan aytadi.
Boshliq yoki kattaning bergan savollariga tasdiq javobi bo‘lsa, harbiy
xizmatchi «Xuddi shunday», agar tasdiqsiz «Aslo yo‘q» iboralarini aytadi.
Safdan tashqari paytlarda bir-birlariga murojaat etishda, harbiy xizmatchi
«Rostlan» holatiga o‘tadi, bosh kiyimiga qo‘lini qadaydi.
Jamoat joylarida, shuningdek, tramvayda, trolleybusda, avtobusda,
metro va shaharoldi poyezdlarining vagonlarida bo‘sh turgan o‘rinlar
bo‘lmagan paytda harbiy xizmatchi boshliqqa (kattaga) o‘z o‘rnini taklif etadi.
Agar boshliqqa (kattaga) duch kelganda, bemalol o‘tib ketish mumkin
bo‘lmasa, unda bo‘ysunuvchi (kichik) unga yo‘l berishi va salom berganicha
o‘tkazib yuborishi, boshliq (katta)ning yonidan o‘tib ketish zarur bo‘lib
qolganda bo‘ysunuvchi (kichik) bunga undan ijozat so‘rashi lozim.
Harbiy xizmatchilar noharbiy aholiga nisbatan odob qoidalariga rioya
qilishlari, yoshi katta kishilar, ayollar va bolalarga alohida e’tibor ko‘rsatishlari,
45
fuqarolar or-nomusi va qadr-qimmatini muhofaza qilishga yordam berishlari,
shuningdek, baxtsiz hodisalar, yong‘inlar va tabiiy ofatlar chog‘ida ularga
madad ko‘rsatishlari lozim. Harbiy xizmatchi qo‘lini kiyim-kechak cho‘n-
taklariga tiqib yurishi, boshliq (katta)ning ishtirokida uning ruxsatisiz
o‘tirishi yoki chekishi, shuningdek, ko‘chada yurib kelayotganda va bu
maqsad uchun ajratilmagan joylarda chekishi man etiladi.
Buyruq berish va uni bajarish tartibi
Buyruq — boshliqning bo‘ysunuvchilarga qaratilgan yozma va og‘zaki
farmoyishi. Komandir (boshliq)ning buyrug‘i bo‘ysunuvchilar uchun
qonundir. O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari Intizom Nizomida
ko‘rsatilganidek, buyruq e’tirozsiz, aniq muddatda bajarilishi darkor.
Buyruq berilgan bo‘lsa, u e’tirofsiz aniq, o‘z muddatida, qanday vaziyat
bo‘lishidan qat’i nazar, bajarilishi shart. Jang davrida boshliq tomonidan
berilgan buyruqni e’tirofsiz, aniq va o‘z muddatida bajarish dushman
ustidan g‘alaba va muvaffaqiyatlarga erishish garovidir.
Qo‘shinni va qismlar komandirlarining o‘z kundalik faoliyatlari
jarayonidagi alohida masalalar bo‘yicha topshiriqlari buyruq ohangida
bo‘ysunuvchiga yetkaziladi. Qo‘shinning va qism komandirlarining buyruq
va farmoyishlari og‘zaki tarzda, tartib-qoidaga asosan, bo‘ysunuvchilarga
beriladi. Ba’zi bir vaqtlarda katta boshliq, bo‘ysunuvchining bevosita
boshlig‘ini chetlab o‘tgan holatda buyruq va farmoyishlar berishi ham
mumkin. Qachonki, boshliq og‘zaki buyruq yoki farmoyish bersa,
bo‘ysunuvchi «Rostlan» holatini qo‘llab, buyruq yoki farmoyishni olib
bo‘lgach, «Xo‘p bo‘ladi», deb javob beradi va shundan keyin uni bajaradi.
Boshliq o‘zi bergan buyruqning to‘g‘ri tushunilganiga ishonch hosil qilishi
zarurati bo‘lsa, uni qisqacha takrorlashni talab etishi mumkin.
Harbiy xizmatchi berilgan buyruqning bajarilishi to‘g‘risida buyruqni
bergan boshliqqa va o‘zining bevosita boshlig‘iga bildiruv berishga maj-
burdir. Agar buyruqni bajarayotgan harbiy xizmatchi xizmat maqomiga
ko‘ra, boshqa katta boshliqdan birinchisini bajarishga xalaqit beradigan
yangi buyruq olsa, bu haqda ikkinchi buyruqni bergan boshliqqa bildiruv
beradi. Va tasdiqlangan taqdirdagina oxirgisini bajaradi. Yangi buyruqni
beruvchi bu haqda birinchi buyruqni bergan boshliqqa xabar qiladi.
Komandirlar va boshqa to‘g‘ridan to‘g‘ri
boshliqlarga murojaat etish qoidalari
Bo‘ysunuvchi va kichiklar boshliq (katta)larga murojaat etish chog‘ida,
ularning harbiy unvoni oldiga «o‘rtoq» so‘zini qo‘shib aytadilar. Masalan, «O‘rtoq
46
mayor, murojaat etishga ruxsat bering». Boshliq (katta) oldida turgan harbiy
xizmatchiga murojaat etish uchun boshliq (katta)dan ruxsat so‘raladi. Masalan,
«O‘rtoq katta serjant, oddiy askar Normatovga murojaat qilishga ruxsat bering».
Boshliqlar va kattalar xizmat taqozosi bo‘yicha bo‘ysunuvchilar (kichiklar)ga
murojaat qilganda, ularning unvoni va familiyasini yoki faqat unvoni oldiga
«o‘rtoq» so‘zini qo‘shib aytadi. Masalan, «Oddiy askar Òo‘ychiyev», «O‘rtoq
oddiy askar».
Harbiycha salom berish
Harbiycha salomlashish harbiy xizmatchilarning birodarlarcha jipsligining
ifodasi, o‘zaro hurmat va mushtarak madaniyatning namoyon bo‘lishi belgisi
sanaladi. Barcha harbiy xizmatchilar bir-biriga duch kelganda (quvib o‘tishda)
O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining Saf Nizomi bilan belgilangan
qoidalariga qat’iy rioya qilgan holda bir-biriga salom berishga majburdir.
Harbiy unvonga ko‘ra, bo‘ysunuvchilar va kichiklar birinchi bo‘lib salom
beradilar. Maqomlari teng bo‘lgan paytda esa, kim o‘zini ko‘proq
xushmuomala, tarbiya ko‘rgan, deb hisoblasa, o‘sha birinchi bo‘lib salom
beradi. Harbiy xizmatchilar bundan tashqari, noma’lum askar qabriga;
Vatan ozodligi va mustaqilligi uchun janglarda shahid bo‘lgan jangchi-
larning birodarlik qabristoniga; harbiy qismning Jangovar Bayrog‘iga,
shuningdek, harbiy kemaga kelganda va undan jo‘nab ketayotganda Harbiy
Dengiz bayrog‘iga; harbiy bo‘linmalar kuzatib borayotgan dafn marosim-
lariga salom berishga majburdirlar.
O‘zbekiston Respublikasi Davlat Madhiyasi ijro etilayotganda, safda turgan
askarlar buyruq berilmasdan «Rostlan» holatiga o‘tadilar. Vzvod komandiri va
undan yuqori bo‘lganlar bundan tashqari, qo‘llarini bosh kiyimlariga qadaydilar.
Safdan tashqari bo‘lgan harbiy xizmatchi Davlat Madhiyasi ijro etilayotgan
paytda «Rostlan» holatiga kiradi, agar bosh kiyimi bo‘lsa, qo‘lini unga qadaydi.
5.3. Harbiy intizomning mohiyati va harbiy xizmatchilarning
unga rioya etish bo‘yicha majburiyatlari. Vaqtning
taqsimlanishi va kundalik tartibi
Harbiy intizom — O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlarining
jangovar tayyorgarlik va jangovarlik qobiliyatining asoslaridan biri bo‘lib
hisoblanadi. Uning jihatlari O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida,
«Umumiy harbiy majburiyat va harbiy xizmat to‘g‘risida»gi, «Mudofaa
to‘g‘risida»gi Qonunlarda mujassamlashgan.
47
Harbiy intizom — bu barcha xizmatchilarning qonun, harbiy nizomlar
tomonidan, komandirlar (boshliqlar) buyruqlari bilan belgilangan tartib-
qoidalariga qat’iy va aniq rioya etilishi. Harbiy intizom har bir xizmatchining
O‘zbekiston Respublikasini himoya qilishga bo‘lgan harbiy burch va shaxsiy
mas’uliyati, o‘z xalqiga mislsiz sadoqatini his qilishga asoslanadi.
Harbiy intizom har bir harbiy xizmatchidan:
— harbiy qasamyodga sodiq bo‘lishni, O‘zbekiston Respublikasi Konsti-
tutsiyasi va Qonunlariga qat’iy bo‘ysunishni;
— o‘z harbiy burchini mohirlik va jasorat bilan bajarishni, harbiy ishni
sidqidildan o‘rganishni, harbiy va davlat mulkini asrashni;
— harbiy xizmat qiyinchiliklarini mardonavor yengishni, harbiy burchni
bajarish uchun o‘z jonini ham ayamaslikni;
— sergak bo‘lishni, harbiy va davlat sirlarini qat’iy saqlashni;
— harbiy xizmatchilar o‘rtasidagi harbiy nizomlarda ko‘rsatib berilgan
o‘zaro munosabatlarni qo‘llab-quvvatlashni, jangovar birodarlikni mustah-
kamlashni;
— komandir (boshliq)larga va bir-biriga hurmat ko‘rsatish, harbiycha
salom-alik va xushfe’llik qoidalariga rioya qilishni;
— jamoat joylarida o‘zini munosib tutishni, nomunosib xatti-hara-
katlardan o‘zini va boshqalarni tiyib qolishni va fuqarolarning or-nomusini
himoya qilishni talab etadi. Harbiy intizomni vujudga keltirish, uni yuqori
darajaga ko‘tarish har bir harbiy xizmatchidan, avvalo, o‘zida insoniylik,
to‘g‘riso‘zlik, halollik, shaxsiy mas’uliyat, Harbiy Qasamyodga sadoqat,
harbiy burchga sharaf, deb qarash kabi xislatlarni vujudga keltirishni talab
qiladi. Yuqorida sanab o‘tilgan xislatlarni shakllantirishda, avvalo, har bir
harbiy xizmatchi mazkur xislatlarni o‘zida qaror toptira olishga intilishi kerak.
Armiyada mustahkam intizom bo‘lmasa, uning tanazzulga uchrashi
muqarrar. Intizom g‘alabaning asosi sanaladi. Buyuk sarkarda ajdodlarimiz
– Òo‘maris, Spitamen, Jaloliddin Manguberdi, Amir Òemur, Zahiriddin
Muhammad Bobur o‘z qo‘shinlaridagi yuksak intizom tufayli doimo
g‘alabaga erishganlar.
Yuksak harbiy intizomga ushbu jihatlar orqali erishiladi:
— harbiy xizmatchilarda yuksak axloqiy-ruhiy va jangovar fazilatlarni
tarbiyalash, komandir (boshliq)larga so‘zsiz bo‘ysunish;
— har bir harbiy xizmatchining o‘z majburiyatlari va harbiy nizomlar
talablarini bajarishga shaxsiy mas’uliyati;
— harbiy qism (bo‘linma)da ichki tartibga bo‘ysunish, barcha harbiy
xizmatchilar tomonidan kun tartibiga qat’iy rioya qilish;
48
— jangovar tayyorgarlikni puxta tashkil etish va u barcha shaxsiy tarkibni
qamrab olishi;
— komandir (boshliq)larning o‘z qo‘l ostidagilarga talabchanligi va
ularning ijrochiligini nazorat qilish, harbiy xizmatchilarning sha’nini hurmat
qilish va bu haqda doimiy qayg‘urish, ishontirish, jamoatchilik ta’siri kabi
omillarni to‘g‘ri uyg‘unlashtirish va o‘rnida qo‘llash;
— harbiy qism (bo‘linma)larda zarur moddiy-maishiy sharoitlarni yaratish;
— harbiy intizomni mustahkamlashda, xizmatga mas’uliyat hissini
oshirish, tarbiya sifatini yuqori darajaga ko‘tarishda harbiy xizmatchilarni
rag‘batlantirish alohida ahamiyatga ega. Har bir insonning o‘zi qilgan meh-
nati samarasini ko‘rishi, uni yangi-yangi yutuqlar sari yetaklaydi. Shularni
inobatga olgan holda Intizom Nizomida harbiy xizmatchilarni rag‘batlan-
tirish masalasiga alohida e’tibor berilgan.
Ўзбекистон Республикасининг 12.12.2002 й. 436-II-сон “Умумий ҳарбий мажбурият ва ҳарбий хизмат тўғрисида”ги Қонуни
Ушбу Қ онуннинг ма қ сади Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг умумий ҳ арбий мажбуриятни бажариши ва ҳ арбий хизматни ўташи билан бо ғ ли қ муносабатларни тартибга солишдан иборат.
2-модда. Умумий ҳ арбий мажбурият ва ҳ арбий
хизмат тў ғ рисидаги қ онунчилик
Умумий ҳ арбий мажбурият ва ҳ арбий хизмат тў ғ рисидаги қ онунчилик ушбу Қ онундан ҳ амда Ўзбекистон Республикаси Конституциясига асосланадиган бош қ а қ онунчилик ҳ ужжатларидан иборатдир.
3-модда. Умумий ҳ арбий мажбурият ва Ватанга қ асамёд
Умумий ҳ арбий мажбурият фу қ ароларнинг Ўзбекистон Республикасини ҳ имоя қ илишга мажбурий, ҳ арбий тайёргарлигидан иборат бўлади ҳ амда Ўзбекистон Республикаси Қ уролли Кучлари (бундан буён матнда Қ уролли Кучлар деб юритилади) сафини тўлдиришни ва уларнинг резервини тайёрлашни таъминлаш ма қ садида жорий этилади.
Умумий ҳ арбий мажбурият фу қ ароларни ҳ арбий хизматга тайёрлашни, ҳ арбий хизматга ча қ иришни (киришни), ча қ ирув ёки контракт бўйича ҳ арбий хизмат ўташни, резервдаги хизматни, му қ обил хизматни, ҳ арбий рўйхатдан ўтиш қ оидаларига риоя этишни, фав қ улодда вазиятларда ёки Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз бўлган та қ дирда а ҳ олини му ҳ офаза этиш тадбир-чораларини қ амраб олади.
Ушбу Қ онунга мувофи қ Ўзбекистон Республикасининг қ уйидаги фу қ аролари, хусусан:
ҳ арбий хизматга ча қ ириладиган ва туман (ша ҳ ар) ча қ ирув участкаларида қ айд этилган шахслар – ча қ ирилувчилар;
ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматдаги шахслар – ҳ арбий хизматчилар;
Қ уролли Кучларнинг резерви ёки захирасидаги шахслар – ҳ арбий хизматга мажбурлар;
турли сабабларга кўра ҳ арбий рўйхатга олинмаган ёки ҳ арбий рўйхатдан чи қ арилган, шу жумладан истеъфодаги шахслар – ҳ арбий хизматга мажбур бўлмаган шахслар деб аталади.
Ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизмат ча қ ирув ёки контракт бўйича оддий аскарлар, сержантлар ва офицерлар таркиби лавозимларида Қ уролли Кучлар сафидаги ҳ арбий хизматдир.
Умумий ҳ арбий мажбурият Ўзбекистон Республикаси ҳ удудида доимий ёки ва қ тинча яшаётган чет эл фу қ аролари ва фу қ аролиги бўлмаган шахсларга татби қ этилмайди.
Ҳ арбий хизматга биринчи марта ча қ ирилган ёки ихтиёрий равишда (контракт бўйича) кирган фу қ аролар Ўзбекистон Республикаси давлат байро ғ и олдида қ уйидаги мазмунда Ватанга қ асамёд қ абул қ иладилар:
“Мен, (фамилияси, исми, отасининг исми), Ўзбекистон Республикаси Қ уролли Кучлари сафига кирар эканман, давлатим тимсоли бўлмиш му қ аддас байро қ ни ўпиб, буюк аждодларимнинг пок ру ҳ лари олдида, ватаним олдидаги бурчимни ҳ алол бажаришга бел бо ғ лаб, виждоним, ор-номус ва шаънимни ўртага қ ўйиб:
Ўзбекистон Республикасига, хал қ имга ва Президентимга бир умр соди қ бўлишга,
Ватанимнинг муста қ иллигини, унинг сар ҳ адларини, она хал қ имнинг тинчлиги ва осойишталигини, миллий манфаатларини сўнгги нафасимгача ҳ имоя қ илишга,
Ўзбекистон Республикасига қ арши қ аратилган ҳ ар қ андай тажовузва ғ аразли ҳ аракатларга қ арши аёвсиз курашишга,
Ўзбекистон Республикаси Конституциясига, қ онунлари ва умум ҳ арбий низомларга қ атъий амал қ илишга, давлат ва ҳ арбий сирларни са қ лашга,
Қ уру қ ликда, сувда, ҳ авода – ҳ ар қ андай шароитда ҳ ам ўз бурчимни виждонан бажаришга,
Ҳ ар қ андай маша ққ атли синов ва қ ийинчиликларда ҳ ам эл-юртимнинг юксак ишончини о қ лашга тантанали равишда қ асамёд қ иламан! .
Му қ аддам Ватанга қ асамёд қ абул қ илмаган ҳ арбий хизматга мажбурлар ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилганларида ёки сафарбарлик бўйича ча қ ирилганларида Ҳ арбий қ асамёд қ абул қ иладилар.
Ватанга қ асамёд қ абул қ илиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Қ уролли Кучларининг Ички хизмат низоми билан белгиланади.
Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларига чет давлатларнинг ҳ арбий хизматига, хавфсизлик, полиция, ҳ арбий адлия органлари ёки шу каби бош қ а органларига хизматга кириш та қ и қ ланади.
4-модда. Ҳ арбий хизмат турлари
Ҳ арбий хизмат Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг Қ уролли Кучлар сафида умумий ҳ арбий мажбуриятни бажариш борасидаги давлат хизматининг ало ҳ ида туридир.
Ҳ арбий хизматнинг қ уйидаги турлари жорий этилади:
муддатли ҳ арбий хизмат;
сафарбарлик ча қ ируви резервидаги ҳ арбий хизмат;
контракт бўйича ҳ арбий хизмат;
Ўзбекистон Республикаси Қ уролли Кучлари сафида ҳ арбий хизматни ўтаган резервчилар хизмати.
Тинчлик даврида оддий аскарлар ва сержантлар таркиби лавозимларида муддатли ҳ арбий хизматга, шунингдек сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга ўн саккиз ёшдан йигирма етти ёшгача бўлган, саломатлигига кўра Қ уролли Кучлар сафида ҳ арбий хизматни ўташга яро қ ли эркак фу қ аролар ча қ ириладилар.
5-модда. Муддатли ҳ арбий хизмат
Муддатли ҳ арбий хизмат ча қ ирилиш ёшидаги фу қ ароларнинг оддий аскарлар ва сержантлар таркиби лавозимларида, шунингдек му қ аддам ҳ арбий хизматни ўтамаган офицерларнинг қ онунчиликда белгиланган муддат мобайнида Қ уролли Кучлар сафидаги мажбурий хизматидир.
Муддатли ҳ арбий хизмат муддати календарь ҳ исобида ўн икки ой этиб белгиланади .
Муддатли ҳ арбий хизматни ўташ тартиби қ онунчилик билан белгиланади.
6-модда. Сафарбарлик ча қ ируви
резервидаги ҳ арбий хизмат
Ҳ арбий хизматга яро қ ли, шу жумладан чекловлар билан яро қ ли бўлган ҳ амда ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ва ча қ ирилишдан озод этилиш ҳ у қ у қ ига эга бўлмаган, биро қ Қ уролли Кучлар сафига навбатдаги муддатга ча қ ирилмаган шахслар сафарбарлик ча қ ируви резерви сафига олинадилар.
Сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизмат ҳ удудий принцип асосида ойлик йи ғ инлар тарзида ташкил этилади ҳ амда ча қ ирилувчилар томонидан Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг махсус ҳ исобвара ғ ига пул бадаллари киритилишини назарда тутади.
Сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизмат сафига шахслар йигирма етти ёшга тўлгунга қ адар олинадилар ва ҳ ар йилги ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилишлари мумкин, фав қ улодда вазиятлар ёки Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз рўй берган та қ дирда эса ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматга ча қ ириладилар.
Сафарбарлик ча қ ируви резервида ойлик йи ғ инни ўтаган фу қ аролар Қ уролли Кучлар резервига ўтказиладилар .
Сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизмат сафига олинган шахслар тўлайдиган пул бадаллари ми қ дори ва уларни тўлаш тартиби Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланадиган ало ҳ ида низом билан белгиланади. Бу мабла ғ лар сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматчилар билан йи ғ инларни ўтказишга бо ғ ли қ харажатларнинг ўрнини қ оплашга, қ айси тегишли вазирликлар ва идораларда муддатли ҳ арбий хизмат назарда тутилган бўлса, ўша вазирликлар ва идораларнинг муддатли ҳ арбий хизматдаги ҳ арбий хизматчилари ҳ арбий хизматдан бўшатилганида хизматдан бўшатиш нафа қ асини тўлашга, йи ғ инлар маъмуриятининг таъминотига, Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг моддий-техника базасини ривожлантириш ҳ амда муста ҳ камлашга, шу жумладан биноларни таъмирлаш ва қ уришга, мудофаа ишлари органларидаги сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматчиларни ҳ исобга олувчи ходимларнинг таъминотига, Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги э ҳ тиёжлари учун қ урол-яро ғ , ҳ арбий-техника мол-мулки ва ў қ -дориларни харид қ илишга ма қ садли тартибда йўналтирилади .
Сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ташкил этиш ва ўташ тартиби Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланадиган Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низом билан белгиланади.
7-модда. Контракт бўйича ҳ арбий хизмат
Контракт бўйича ҳ арбий хизмат Қ уролли Кучлар сафидаги ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматга ихтиёрийлик асосида, ҳ арбий хизмат назарда тутилган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар ор қ али давлат билан тузиладиган контрактга биноан кирган фу қ аролар бажарадиган ҳ арбий хизмат туридир.
Ҳ арбий хизматни касб тари қ асида танлаган фу қ аролар контракт бўйича ҳ арбий хизматни оддий аскарлар, сержантлар ва офицерлар таркиби лавозимларида ўтайдилар.
Ҳ арбий хизматни ўташ муддатлари ва асосий шартлари контрактда белгиланади. Бунда ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматга контракт бўйича кираётган шахслар билан дастлабки контракт беш йилга тузилади; контракт бўйича ҳ арбий хизматчилар (резервдаги ҳ арбий хизматга мажбурлар) билан янги контракт беш йилга ёки агар ҳ арбий хизматда бўлиш ёшининг чегарасига етишига беш йилдан кам қ олган бўлса, камро қ муддатга тузилади .
Олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари билан ў қ иш даври учун келгусида уларнинг офицерлар таркиби лавозимларида ҳ арбий хизматни камида беш йил мажбурий ўташи шарти билан контрактлар тузилади .
Ҳ арбий хизматнинг контрактда назарда тутилган муддати тугаганидан кейин тарафларнинг келишуви билан бу муддат янги контракт тузиш ор қ али узайтирилиши мумкин. Контракт бўйича ҳ арбий хизматни ўташ тартиби ва муддатлари Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низом билан белгиланади.
8-модда. Қ уролли Кучлар сафида ҳ арбий
хизматни ўтаган резервчилар хизмати
Резервчилар хизмати ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматни, шунингдек сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаган оддий аскарлар, сержантлар ва офицерлар жумласидан бўлган ҳ арбий хизматга мажбурлар учун Қ уролли Кучларнинг қ ўшилмалари, қ исмлари ва бўлинмалари сафини уруш даврида та қ озо этиладиган штатлар даражасига қ адар тўлдириш, шунингдек уруш даври та қ озо этадиган тузилмаларни кучайтириш ма қ садида умумий ҳ арбий мажбурият асосида жорий этиладиган ҳ арбий хизмат туридир.
Резервчилар сифатида хизматни ўтаётган ҳ арбий хизматга мажбурлар тинчлик даврида, қ оида тари қ асида, қ ўшинларнинг жанговар тайёргарлигини са қ лаб туриш, резервчиларнинг ҳ арбий ҳ исобдаги ихтисослик бўйича мажбуриятларни тинчлик ва уруш даврида бажариши учун зарур бўлган кўникмаларини са қ лаб қ олиш ва такомиллаштириш ма қ садида ҳ арбий қ исмлар базасида ҳ удудий принцип асосида ташкил этиладиган ҳ арбий тайёргарлик бўйича ҳ арбий йи ғ инларни ўташга жалб этилишлари мумкин.
Ҳ арбий йи ғ инларни ўташ муддатлари ушбу Қ онуннинг 32-моддасида белгиланади.
Резервчилардан уруш даврида ҳ ам, тинчлик даврида ҳ ам Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз та ҳ диди ва мамлакат хавфсизлигига та ҳ дид ту ғ илганида, табиий офатлар ҳ амда фав қ улодда вазиятлар о қ ибатларини бартараф этишда Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонига биноан қ ўшилмалар ва қ исмлар таркибида жанговар ма қ садлар бўйича фойдаланилиши мумкин.
Қ уролли Кучлар резервчиларининг хизматни ўташ тартиби қ онунчилик билан белгиланади.
9-модда. Ҳ арбий хизматчилар ва ҳ арбий хизматга
мажбурлар таркиби. Ҳ арбий унвонлар
Ҳ арбий хизматчилар ва ҳ арбий хизматга мажбурлар оддий аскарлар, сержантлар ва офицерлар таркибига бўлинади.
Офицерлар таркиби кичик офицерлар, катта офицерлар ва генераллар таркибига бўлинади.
Ҳ ар бир ҳ арбий хизматчи ва ҳ арбий хизматга мажбурга тегишли ҳ арбий унвон берилади. Қ уролли Кучлардаги ҳ арбий унвонлар қ ўшин унвонлари ва кема таркибидаги унвонларга бўлинади.
Қ уролли Кучларда қ уйидаги ҳ арбий унвонлар жорий этилади :
Қ ўшин унвонлари
Кема таркибидаги унвонлар
I. Оддий аскарлар таркиби
II. Сержантлар таркиби
III даражали сержант
II даражали сержант
I даражали сержант
III даражали старшина
II даражали старшина
I даражали старшина
III. Офицерлар таркиби
Кичик офицерлар таркиби
Катта офицерлар таркиби
III ранг капитани
II ранг капитани
I ранг капитани
Қ уролли Кучлардаги олий ҳ арбий унвон армия генерали бўлиб, бу унвон (уруш даврида) Ўзбекистон Республикаси Қ уролли Кучларининг Олий Бош қ ўмондонига, шунингдек Ўзбекистон Республикаси мудофаа вазирига берилади.
Юридик ёки тиббий йўналишдаги ҳ арбий ҳ исобдаги ихтисосликка эга бўлган офицерлар таркибидаги ҳ арбий хизматчи ва ҳ арбий хизматга мажбурнинг ҳ арбий унвонига тегишинча “адлия” ёки “тиббий хизмат” сўзлари қ ўшилади.
Резервдаги, захирадаги ёки истеъфодаги фу қ ароларнинг ҳ арбий унвонига тегишинча “резервдаги”, “захирадаги” ёки “истеъфодаги” деган сўзлар қ ўшилади.
Ҳ арбий унвон бериш ва ҳ арбий унвондан ма ҳ рум қ илиш, шунингдек ҳ арбий унвонини пасайтириш ҳ амда ҳ арбий унвонини тиклаш қ онунчиликка мувофи қ амалга оширилади.
Ҳ арбий бурчни жиддий тарзда бузганлик, ҳ окимиятни суиистеъмол қ илганлик, қ онунлар ва умум ҳ арбий низомлар билан ўз зиммасига юклатилган талаблар ва мажбуриятларни фав қ улодда вазиятларда бажармаганлик учун генераллар таркибидаги шахсларнинг ҳ арбий унвони Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арори билан пасайтирилиши мумкин .
Офицерлар таркибидаги ҳ арбий хизматчиларни, шу жумладан резерв ёки захирадаги шахсларни ҳ арбий унвондан улар о ғ ир ёки ўта о ғ ир жиноят учун ҳ укм этилганида фа қ ат суднинг қ арорига кўра ма ҳ рум этиш мумкин .
Сержантлар таркибидаги ҳ арбий хизматчиларни ҳ арбий унвондан ҳ арбий хизматчи томонидан ножўя хатти- ҳ аракатлар содир этилганлиги учун бош қ а интизомий жазо чоралари етарли бўлмаган та қ дирда, суднинг ёки вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар ра ҳ барларининг қ арорига кўра ма ҳ рум этиш мумкин.
10-модда. Ҳ арбий лавозимлар
Ҳ арбий лавозимлар ( ҳ арбий хизматчилар эгаллаши лозим бўлган штат лавозимлари) ва уларга мувофи қ келадиган ҳ арбий унвонлар ҳ арбий қ исмларнинг, ҳ арбий хизмат назарда тутилган бош қ арув органларининг вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар муассасаларининг штатларида назарда тутилади.
Ҳ арбий лавозимлар оддий аскарлар, сержантлар ва офицерлар таркиби лавозимларига бўлинади.
Қ уролли Кучларда олий қ ўмондонлик лавозимларига тайинлаш ва лавозимидан озод қ илиш Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан амалга оширилади.
Ҳ арбий хизматчиларни лавозимга тайинлаш ва лавозимидан озод қ илиш шунингдек ҳ арбий хизматчиларнинг хизмат жойини ўзгартириш Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низом билан белгиланади.
Ҳ арбий хизматчилар қ онунчиликда белгиланган тартибда ҳ арбий хизматда қ олдирилган, шунингдек ҳ арбий хизматчилар учун белгиланган таъминотнинг барча турлари, кафолатлар ва имтиёзлар са қ ланган ҳ олда давлат- ҳ у қ у қ ҳ амда мудофаа йўналишидаги ишларни бажариш учун давлат ҳ окимияти ва бош қ аруви органларига, бош қ а ташкилотларга юборилиши мумкин .
11-модда. Ҳ арбий хизматчиларнинг ҳ арбий
кийим-кечак ва фар қ ловчи нишонлари
Ҳ арбий хизматчиларнинг ҳ арбий кийим-кечак ва фар қ ловчи нишонлари Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланади.
Ҳ арбий хизматчилар, шунингдек ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ҳ арбий унвонни ва қ ўшин турини фар қ ловчи нишонлари бўлган ҳ арбий кийим-кечакда юрадилар.
Ҳ арбий кийим-кечакда юриш қ оидалари ҳ арбий хизмат назарда тутилган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идораларнинг ра ҳ барлари томонидан белгиланади .
Ҳ арбий кийимда юриш ҳ у қ у қ ига эга бўлмаган фу қ ароларнинг ҳ арбий хизматчиларнинг ҳ арбий кийим-кечагини кийиб ва фар қ ловчи нишонларини та қ иб юриши та қ и қ ланади.
II. ФУ Қ АРОЛАРНИ Ҳ АРБИЙ
12-модда. Ча қ ирилувчиларни
ҳ арбий хизматга тайёрлаш
Ча қ ирилувчилар билан олиб бориладиган ҳ арбий хизматга тайёргарлик ишлари қ уйидагиларни қ амраб олади:
ча қ ирувга қ адар бошлан ғ ич тайёргарлик;
ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёргарлиги;
олий ҳ арбий таълим муассасаларига ў қ ишга киришга тайёргарлик;
жисмоний тайёргарлик, даволаш-со ғ ломлаштириш ишлари;
ватанпарварлик ру ҳ ида тарбиялаш.
Ча қ ирилувчиларни ҳ арбий хизматга тайёрлаш Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камасининг умумий ра ҳ барлиги остида ўтказилади. Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар, туманлар, ша ҳ арлар ҳ окимликлари ча қ ирилувчиларни ҳ арбий хизматга тайёрлаш ишлари молиялаштирилиши ҳ амда моддий-техника жи ҳ атидан таъминланишини амалга оширадилар, ў қ ув-моддий базасини барпо этадилар, бундай тайёргарликнинг ташкил этилиши учун жавобгар бўладилар.
Ча қ ирилувчиларни ҳ арбий хизматга тайёрлашнинг ташкил этилишини, амалга оширилишини ва натижаларини назорат қ илиб бориш, ча қ ирувга қ адар бошлан ғ ич тайёргарликни услубий жи ҳ атдан таъминлаш Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги, шунингдек таълим муассасалари бўлган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар томонидан амалга оширилади.
13-модда. Ча қ ирувга қ адар бошлан ғ ич тайёргарлик
Ча қ ирувга қ адар бошлан ғ ич тайёргарлик, шу жумладан фу қ аро му ҳ офазаси ва тиббий билим асослари бўйича тайёргарлик ў қ ув дастуридаги мажбурий фан бўлиб, умумий ўрта, ўрта махсус ва бошлан ғ ич профессионал таълим муассасаларида ча қ ирувга қ адар тайёргарлик ў қ итувчилари томонидан битириш йили арафасидаги курслардан ёки синфлардан бошлаб ўтилади .
Ча қ ирувга қ адар тайёргарлик даражаси паст бўлган ча қ ирилувчилар ча қ ирилишдан олдин қ ўшимча равишда бундай тайёргарликдан Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар, туманлар ва ша ҳ арлар ҳ окимликлари томонидан ташкил этиладиган мудофаа-спорт со ғ ломлаштириш лагерларида ўтишлари мумкин.
14-модда. Ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий-техника
мутахассисликлари бўйича тайёргарлиги
Ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёргарлиги мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги ча қ ирилувчиларни ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёрлаш марказларида (бундан баён матнда мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги марказлар деб юритилади) амалга оширилади.
Йўналиши бўйича ҳ арбий ҳ исобдаги ихтисосликларга турдош ўрта профессионал ва ўрта махсус профессионал таълим муассасаларида таълим олаётган ча қ ирилувчилар ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича бевосита шу муассасаларда тайёргарликдан ўтадилар.
Мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги марказларда ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёргарликка ўн етти ёшга тўлган, саломатлигига кўра ҳ арбий хизматга яро қ ли ҳ амда тайёргарлик тугаганидан кейин ҳ арбий хизматга ча қ ирилиши лозим бўлган ча қ ирилувчилар жалб этилади.
Ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёргарликдан ўтишга жалб этилган фу қ ароларнинг маш ғ улотларда иштирок этиши мажбурийдир.
Ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёргарликдан ўтиши лозим бўлган ча қ ирилувчиларнинг сони, шунингдек уларнинг тайёргарлик дастурлари Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан манфаатдор вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар билан биргаликда тасди қ ланади.
Ча қ ирилувчиларнинг мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги марказлардаги тайёргарлигини молиялаштириш Мудофаа вазирлиги ор қ али Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети мабла ғ лари ва молиялаштиришнинг қ онунчиликда назарда тутилган бош қ а манбалари ҳ исобидан амалга оширилади .
15-модда. Олий ҳ арбий таълим муассасаларига ў қ ишга киришга
ва ҳ арбий хизматга тайёргарлик. Жисмоний тайёргарлик.
Даволаш-со ғ ломлаштириш ишлари. Умумтаълим
тайёргарлик даражасини ошириш. Ча қ ирилувчиларни
ватанпарварлик ру ҳ ида тарбиялаш
Олий ҳ арбий таълим муассасаларига ў қ ишга кириш истагини билдирган фу қ аролар ҳ арбий лицейларда, умумий ўрта, ўрта махсус ва профессионал таълим муассасаларида, мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги марказларда ёки муста қ ил равишда тайёргарликдан ўтадилар.
Ча қ ирилувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги таълим муассасаларининг ў қ ув дастурлари доирасида, шунингдек спорт жамиятлари ва клублари, даволаш муассасалари, мудофаа-спорт со ғ ломлаштириш лагерларида амалга оширилади.
Ча қ ирилувчилар билан олиб бориладиган даволаш-со ғ ломлаштириш ишлари уларнинг турар жойларида, ў қ иш ёки иш жойларида со ғ ли қ ни са қ лаш органлари томонидан даволаш, даволаш-профилактика ва даволаш-со ғ ломлаштириш муассасаларида ўсмирлар хоналарини ташкил этган ҳ олда уюштирилади ҳ амда ўтказилади.
Ўн беш ва ўн олти ёшдаги ўсмирларни тиббий кўрикдан ўтказиш ча қ ирилувчиларни тиббий кўрикдан ўтказишга мудофаа ишлари органлари томонидан жалб этиладиган мутахассис врачлар томонидан ҳ ар йили амалга оширилади.
Хал қ таълими органлари ча қ ирилувчиларнинг умумтаълим тайёргарлик даражасини ошириш юзасидан зарур чора-тадбирлар кўришлари шарт.
Ёшларни ватанпарварлик ру ҳ ида тарбиялаш вазирликлар, давлат қ ўмиталари, идоралар, ма ҳ аллий давлат ҳ окимияти органлари, фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органлари ва таълим муассасалари томонидан амалга оширилади. Ёшларни ватанпарварлик ру ҳ ида тарбиялашда жамоат бирлашмалари ва бош қ а нодавлат нотижорат ташкилотлари иштирок этишлари мумкин.
16-модда. Олий таълим муассасаларида резервдаги
ва захирадаги офицерларни тайёрлаш
Олий таълим муассасаларининг талабалари орасидан резервдаги ва захирадаги офицерларни тайёрлаш мазкур муассасаларда ташкил этиладиган ҳ арбий тайёргарлик ў қ ув бўлинмаларида ( ҳ арбий таълим факультетлари, ҳ арбий тайёргарлик бўйича ў қ ув марказлари, ҳ арбий кафедралар, цикллар ва курсларда) амалга оширилади.
Олий таълим муассасаларининг кундузги бўлимда ў қ иётган эркак талабалари, шунингдек тиббий олий таълим муассасаларининг талабалари жинсидан қ атъи назар ҳ арбий тайёргарликдан ўтадилар.
Ҳ арбий тайёргарликка йигирма етти ёшгача бўлган саломатлигига кўра ҳ арбий хизматга яро қ ли талабалар жалб қ илинадилар.
Талабаларни ҳ арбий тайёргарликдан ўтишга қ абул қ илиш уларнинг шахсий аризаларига биноан ихтиёрий асосда амалга оширилади. Ҳ арбий хизматни ўтаб келган талабалар ҳ ам резервдаги ва захирадаги офицерлар таълими дастури бўйича ҳ арбий тайёргарликдан ўтишлари мумкин.
Олий таълим муассасаларининг ў қ ув бўлинмаларида ҳ арбий тайёргарликдан ўтган, таълим дастурини ўзлаштирган ва белгиланган давлат имти ҳ онларини топширган талабалар уларга лейтенант унвони берилганидан кейин ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматга ча қ ириладилар ёки резерв ёхуд захирага ўтказиладилар.
Олий таълим муассасаларининг ў қ ув бўлинмаларида ҳ арбий тайёргарлик таълимидан ўтмаган талабалар таълим муассасасини тамомлаганларидан кейин ушбу Қ онунга мувофи қ муддатли ҳ арбий хизматни ўташ учун ча қ ириладилар.
Офицерларни тайёрлаш дастурларини олий таълим муассасалари бўлган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар билан биргаликда ишлаб чи қ иш ва тасди қ лаш вазифаси Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги зиммасига юклатилади.
Олий таълим муассасаларининг ҳ арбий тайёргарлик бўйича ў қ ув бўлинмалари йўналиши, резервдаги ва захирадаги офицерлар тайёрлашда асосланиладиган ихтисосликлар рўйхати Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан белгиланади ва Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланади.
Олий таълим муассасалари бўлган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар, агар бу таълим муассасалари базасида ҳ арбий тайёргарлик бўйича ў қ ув бўлинмалари ташкил этилган бўлса, мазкур таълим муассасаларининг ани қ ма қ садли молиялаштирилишини амалга оширади ҳ амда Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг кўмагида зарур ў қ ув-моддий базасини яратади.
Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги талабаларнинг ҳ арбий тайёргарлиги устидан назоратни, ҳ арбий тайёргарлик бўйича ў қ ув бўлинмаларининг бошли қ лари ва уларнинг ўринбосарлари лавозимларига офицерларни олий таълим муассасалари бўлган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар билан келишилган ҳ олда танлаш ва тайинлашни амалга оширади. Ҳ арбий тайёргарлик бўйича ў қ ув бўлинмаларининг ў қ итувчилигига ва бош қ а лавозимларга ҳ арбий хизматчиларни тайинлаш олий таълим муассасаларининг ректорлари билан келишилган ҳ олда Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан амалга оширилади.
Ҳ арбий тайёргарлик бўйича ў қ ув бўлинмаларининг ҳ арбий лавозимларига тайинланган ҳ арбий хизматчилар ҳ арбий хизматдаги ҳ арбий хизматчилар учун белгиланган кафолатлар ва имтиёзлардан фойдаланадилар.
17-модда. Ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий хизматга
тайёргарлик кўришдаги кафолатлари
Мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги марказларда ишлаб чи қ аришдан ажралган ҳ олда ҳ арбий-техника мутахассисликлари бўйича тайёргарликдан ўтаётган ча қ ирилувчиларнинг иш жойи ва эгаллаган лавозими, шунингдек ўртача иш ҳ а қ и уларнинг бутун тайёргарлик даврида, шу жумладан ў қ иш (йи ғ инлар) ўтказиладиган жойга бориш ва у ердан қ айтиб келиш даврида са қ ланиб қ олади.
Ча қ ирилувчиларга уларнинг таълим олиш (йи ғ инлар) даврида уй-жой ижарасига кетган харажатлари қ опланиши, ў қ иш ўтказиладиган жойга бориш ва у ердан қ айтиб келиш (агар бу бош қ а а ҳ оли пунктига бориш билан бо ғ ли қ бўлса) йўл кираси ҳ амда ўртача иш ҳ а қ и тўланиши уларнинг асосий иш жойида амалга оширилади. Ишламайдиган ча қ ирилувчиларнинг ана шундай харажатлари, шунингдек қ онунчиликда белгиланган ме ҳ натга ҳ а қ тўлаш энг кам ми қ дорининг 35,2 фоизи ми қ доридаги нафа қ а тегишли ҳ окимликлар томонидан қ опланади (тўланади).
III. ФУ Қ АРОЛАРНИ ЧА Қ ИРУВ УЧАСТКАЛАРИДА
Қ АЙД ЭТИШ, Ҳ АРБИЙ ХИЗМАТГА
ЧА Қ ИРИЛИШ ВА КИРИШ
18-модда. Фу қ ароларни ча қ ирув
участкаларида қ айд этиш
Фу қ ароларни ча қ ирув участкаларида қ айд этиш уларни ҳ арбий рўйхатга олиш, уларнинг сонини, ҳ арбий хизматга қ ай даражада яро қ ли эканлигини, умумтаълим ва жисмоний тайёргарлик даражасини ани қ лаш ма қ садида ўтказилади.
Фу қ ароларни қ айд этиш туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органлари ҳ узурида ташкил этиладиган ча қ ирув участкаларида амалга оширилади ва рўйхатга олинаётганларнинг турар жойларида ўтказилади.
Фу қ ароларни ча қ ирув участкаларида қ айд этиш умумий ўрта, ўрта махсус ва бошлан ғ ич профессионал таълим муассасасидаги охирги ў қ ув йилининг октябрь-ноябрь ойларида амалга оширилади .
Ча қ ирув участкасида қ айд этилиш учун фу қ аролар ча қ ирув қ о ғ озида кўрсатилган муддатда мудофаа ишлари органларига келишлари ва зарур ҳ ужжатларни та қ дим этишлари шарт.
Фу қ ароларни туманлардаги (ша ҳ арлардаги) ча қ ирув участкаларида қ айд этиш учун таркибига мудофаа ишлари органлари вакиллари, мутахассис врачлар киритиладиган фу қ ароларни ча қ ирув участкаларида қ айд этиш комиссиялари тузилади.
Ча қ ирув участкаларида қ айд этиладиган фу қ ароларни тиббий кўрикдан турли йўналишдаги врачлар, шу жумладан жарро ҳ , терапевт, невропатолог, психиатр, кўз касалликлари, қ уло қ , томо қ , бурун касалликлари, тиш касалликлари мутахассислари, зарурат бўлганда эса, бош қ а ихтисосдаги врачлар ўтказади.
Зиммасига ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларнинг рўйхатини юритиш вазифаси юклатилган корхоналар, муассасалар, ташкилотлар, фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органлари ҳ ар йили Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан белгиланган муддатларда тегишли туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органларига ча қ ирув участкаларида қ айд этилиши лозим бўлган фу қ ароларнинг рўйхатини берадилар.
Ча қ ирилувчиларга ча қ ирилувчининг қ айд этилганлиги тў ғ рисидаги гуво ҳ нома берилади, ҳ у қ у қ ва мажбуриятлари, ҳ арбий рўйхатга олиш ва ҳ арбий хизматга тайёргарлик тартиби тушунтирилади. Қ айд этилган ва қ тдан бошлаб фу қ аролар ҳ арбий рўйхатга киритиладилар.
19-модда. Фу қ ароларнинг муддатли ҳ арбий
хизматга ҳ амда сафарбарлик ча қ ируви
резервидаги хизматга ча қ ирилиши
Фу қ ароларнинг муддатли ҳ арбий хизматга ҳ амда сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга ча қ ирилиши Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арорига асосан йилига бир марта – март-апрель ойларида ўтказилади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арори ча қ ирув бошланишига камида бир ой қ олганида оммавий ахборот воситаларида эълон қ илинади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арори эълон қ илинганидан кейин ча қ ирилувчилар, шу жумладан, ва қ тинча рўйхатда турган, ча қ ирилувчилар ча қ ирув қ о ғ озида кўрсатилган муддатда ча қ ирув пунктида ҳ озир бўлиши шарт. Муддатли ҳ арбий хизматни ёки сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтамаган ва ҳ арбий рўйхатда турмаган ча қ ирилиш ёшидаги фу қ аролар, шунингдек доимий турар жойидан ва қ тинча бош қ а жойга жўнаб кетган ва ўша ерда ҳ арбий рўйхатда турмаган ча қ ирилувчилар турар жойларидаги мудофаа ишлари органларида ҳ озир бўлиши шарт.
Корхоналар, муассасалар, ташкилотларнинг ва таълим муассасаларининг ра ҳ барлари хизмат сафарида бўлган ча қ ирилувчиларни ча қ иртириб олишлари ва уларнинг ча қ ирув участкасида ўз ва қ тида ҳ озир бўлишини таъминлашлари шарт.
Ўн саккиз ёшга тўлган ва ёши ўн саккиздан ошган ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий рўйхатда туриш жойини ўзгартиришига Ўзбекистон Республикаси Президентининг навбатдаги ча қ ирув тў ғ рисидаги қ арори эълон қ илингунига қ адар йўл қ ўйилади.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арори эълон қ илинганидан кейин ча қ ирилувчилар ҳ арбий рўйхатда туриш жойини фа қ ат қ уйидаги ҳ олларда ўзгартириши мумкин:
бош қ а жойдаги ишга ўтказилган бўлса;
янги турар жойга кўчиб ўтган бўлса;
таълим муассасасига ў қ ишга кирган ва таълим олишни давом эттириш учун кетаётган бўлса.
Ушбу модданинг олтинчи қисмида кўрсатилган асосларнинг мавжудлиги мудофаа ишлари органига та қ дим этиладиган тегишли ҳ ужжатлар билан тасди қ ланиши лозим.
Фу қ аролар мудофаа ишлари органлари томонидан белгиланган муддатларда ча қ ирув участкаларида ҳ озир бўлмаганда қ уйидагилар узрли сабаб ҳ исобланади:
фу қ аронинг ча қ ирув участкасига келишига имкон бермаган касаллиги;
я қ ин қ ариндошининг (отаси, онаси, ака-укаси, опа-синглиси, хотини, боласи) вафот этганлиги ёки о ғ ир касаллиги;
фу қ арога бо ғ ли қ бўлмаган ҳ олда, унинг ча қ ирув участкасига келишига имкон бермаган табиий офат ёки бош қ а ҳ олатлар.
Ҳ озир бўлмаганлик сабаблари тегишли ҳ ужжатлар билан тасди қ ланиши лозим.
Тинчлик даврида қ уйидагилар муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ирилмайди:
ушбу Қ онуннинг 21 ва 22-моддаларига мувофи қ ча қ ирилиш муддати кечиктирилган ва ча қ ирилишдан озод этилган шахслар;
иши юзасидан суриштирув ёки дастлабки тергов олиб борилаётган ёки жиноят иши судда кўрилаётган шахслар.
20-модда. Ча қ ирувни ўтказиш бўйича комиссиялар
Фу қ ароларни муддатли ҳ арбий ва му қ обил хизматга ча қ ириш, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга олиш учун қ уйидаги комиссиялар ташкил этилади:
1) муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ириш учун:
Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент ша ҳ ар мудофаа ишлари бош қ армалари ҳ узуридаги Ра ҳ барият кенгаши (бундан буён матнда Ра ҳ барият кенгаши деб юритилади);
Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент ша ҳ ар йи ғ иш пунктларида – ҳ арбий-тиббий комиссия (бундан буён матнда ҳ арбий-тиббий комиссия деб юритилади);
туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари бўлимлари ҳ узурида Қ уролли Кучларни бутлаш комиссияси (бундан буён матнда бутлаш комиссияси деб юритилади);
2) му қ обил хизматга ча қ ириш, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга олиш, ҳ арбий хизматга ча қ иришни кечиктириш ва Қ уролли Кучлар захирасига ўтказиш учун – туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари бўлимлари ҳ узуридаги ҳ удудий комиссия (бундан буён матнда ҳ удудий комиссия деб юритилади);
3) ча қ ирилувчиларни тиббий кўрикдан ўтказиш, со ғ ли ғ ининг даражасини ани қ лаш ва даволанишга юбориш учун – мудофаа ишлари бўлимлари ҳ узуридаги ҳ удудий тиббий комиссия (бундан буён матнда ҳ удудий тиббий комиссия деб юритилади).
Ча қ ирувни ўтказиш бўйича комиссияларнинг тузилиши ва фаолиятини ташкил этиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланади. Ча қ ирувни ўтказиш бўйича комиссияларнинг шахсий таркиби Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси Вазирлар Кенгаши раиси, вилоятлар. Тошкент ша ҳ ар ва туманлар (ша ҳ арлар) ҳ окимлари томонидан тасди қ ланади.
Ҳ арбий ва му қ обил хизматга ча қ ирилаётган фу қ аролар Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланадиган Ўзбекистон Республикаси Қ уролли Кучларида тинчлик ва уруш даврида тиббий кўрикдан ўтказиш тў ғ рисидаги низомга мувофи қ мажбурий тиббий кўрикдан ўтиши шарт .
20-1-модда. Ра ҳ барият кенгашининг, ҳ арбий-тиббий комиссиянинг,
бутлаш комиссиясининг, ҳ удудий комиссиянинг, ҳ удудий тиббий
комиссиянинг асосий вазифалари
Ра ҳ барият кенгашининг асосий вазифаларн қ уйидагилардан иборат:
ча қ ирув тадбирларини сифатли ташкил этиш;
ча қ ирилувчиларнинг жисмоний тайёргарлиги, фикрлаш қ обилияти, фидойилиги, қ изи қ ишлари ва бош қ а хусусиятлари инобатга олинган ҳ олда, уларнинг бутлаш комиссияси томонидан қ ўшин турларига тў ғ ри тайинланганлигига ба ҳ о бериш;
ҳ арбий-тиббий комиссия томонидан со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий хизматга яро қ ли деб топилган ча қ ирилувчиларни Қ уролли Кучларнинг қ ўшин турлари командаларига тайинлаш ёки тайинламаслик тў ғ рисида қ арорлар қ абул қ илиш;
ча қ ирилувчиларни муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ириш;
ча қ ирилувчиларни йи ғ иш ва тантанали равишда ҳ арбий қ исмларга юборишга доир тадбирларни ўтказиш чо ғ ида ма ҳ аллий ижро этувчи ҳ окимият органлари ва жамоат ташкилотларининг ҳ амкорлигини ташкил этиш;
жамоат тартибини са қ лаш ишларини ташкил этиш ҳ амда бутлаш комиссиялари, ҳ арбий-тиббий комиссиялар, ҳ удудий тиббий комиссиялар фаолият олиб бориши учун жойларда зарур шарт-шароитлар яратиш, уларни дори воситалари, тиббий инвентарлар ва бош қ а моддий-техника воситалари билан таъминлаш;
муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ириш ишларининг ошкоралигини, шунингдек ча қ ирувга оид тадбирларнинг оммавий ахборот воситаларида кенг ёритилишини таъминлаш;
ҳ арбий-тиббий комиссияларнинг, бутлаш комиссияларининг ва ҳ удудий тиббий комиссияларнинг қ арорларидан норози бўлган ча қ ирилувчиларнинг шикоятларини кўриб чи қ иш, шунингдек уларни кўриб чи қ иш якунлари бўйича тегишли қ арорлар қ абул қ илиш;
муддатли ҳ арбий хизматчиларнинг Қ уролли Кучлар сафидан муддатидан аввал қ айтарилганлиги бўйича текширув ўтказиш, унинг сабабларини ани қ лаш ва якунлари бўйича тегишли чора-тадбирлар кўриш.
Ҳ арбий-тиббий комиссиянинг асосий вазифалари қ уйидагилардан иборат:
бутлаш комиссияси томонидан қ ўшин турларига тайинланган ча қ ирилувчиларни чу қ урлаштирилган тиббий кўрикдан ўтказиш;
ча қ ирилувчиларнинг ҳ исоб карталарига шифокор-мутахассислар томонидан киритилган ёзувлар ва хулосаларнинг тў ғ рилигини текшириш;
Ра ҳ барият кенгаши раиси билан биргаликда ча қ ирилувчиларни қ ўшимча текширув ва даволашга юбориш, шунингдек уларнинг чу қ урлаштирилган тиббий кўрикдан ўтишни давом эттириш учун ҳ арбий-тиббий комиссияга қ айтиб келишлари устидан назорат ўрнатиш;
ча қ ирилувчилар со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий хизматга яро қ лилиги тў ғ рисида якуний тиббий хулоса чи қ ариш;
тиббий комиссиялар фаолиятида ани қ ланган камчиликларни та ҳ лил қ илиш ва бартараф этиш;
Қ уролли Кучларни бутлаш якунларига кўра тиббий комиссиялар иши натижаларини умумлаштириш, тегишли ҳ исоботни тайёрлаш ва белгиланган тартибда Ра ҳ барият кенгаши раисига, Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги ва Со ғ ли қ ни са қ лаш вазирлигига та қ дим этиш.
Бутлаш комиссиясининг асосий вазифаларн қ уйидагилардан иборат:
муддатли ҳ арбий хизматни ўташ учун тавсия этилган ва ҳ удудий тиббий комиссия томонидан ҳ арбий хизматга яро қ ли деб топилган ча қ ирилувчилар билан су ҳ бат ўтказиш, шунингдек улар со ғ ли ғ ининг ҳ олатини, жисмоний тайёргарлигини, фикрлаш қ обилиятини ва бош қ а сифатларини инобатга олган ҳ олда, қ ўшин турларига тайинлаш тў ғ рисида қ арорлар қ абул қ илиш;
тегишли тоифа ва чекланиш даражаси бўйича ҳ арбий хизматга яро қ лилик тў ғ рисида қ абул қ илинган қ арорларни белгиланган тартибда расмийлаштириш ва ча қ ирилувчиларнинг йи ғ ма жилдларида са қ лаш;
ча қ ирилувчиларни муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ириш ишларининг ошкоралиги ва холислигини таъминлаш;
ча қ ирилувчиларни йи ғ иш ва тантанали равишда ҳ арбий қ исмларга юборишга доир тадбирларни ўтказишда жойлардаги тегишли идоралар, ма ҳ аллий ижро этувчи ҳ окимият органлари ва жамоат ташкилотларининг ҳ амкорлигини ташкил этиш;
ча қ ирилувчиларнинг, улар ота-оналарининг ча қ ирувга оид мурожаатларини ўз ва қ тида кўриб чи қ иш, шунингдек тегишли қ арорлар қ абул қ илиш.
Ҳ удудий комиссиянинг асосий вазифалари қ уйидагилардан иборат:
ча қ ирилувчиларни му қ обил хизматга ча қ ириш, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга олиш, ҳ арбий хизматга ча қ иришни кечиктириш ва Қ уролли Кучлар захирасига ўтказиш;
ча қ ирилувчиларни йи ғ иш, му қ обил хизматга юбориш, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга олиш, шунингдек Қ уролли Кучлар резервига бўшатилган ҳ арбий хизматчиларни доимий яшаш жойларига қ айтарилишига оид тадбирларни тантанали равишда ўтказишда ма ҳ аллий ижро этувчи ҳ окимият органлари ва жамоат ташкилотлари билан ҳ амкорликни ташкил этиш;
ча қ ирилувчиларни муддатли ҳ арбий хизматга ва му қ обил хизматга ча қ ириш, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга олиш. шунингдек Қ уролли Кучлар резервига бўшатилган ҳ арбий хизматчиларни доимий яшаш жойларига қ айтарилиши бўйича тадбирларни ташкил этиш:
ча қ ирувнинг ва комиссия фаолиятининг ошкоралигини таъминлаш.
Ҳ удудий тиббий комиссиянинг асосий вазифаларн қ уйидагилардан иборат:
ча қ ирилувчиларни бирламчи тиббий кўрикдан ўтказиш;
психиатрия, наркология, тери-таносил диспансерларида, санитария-эпидемиологик осойишталик ва жамоат саломатлиги хизматида, фтизиатрия ва пульмонология марказида ҳ исобда турадиган ча қ ирилувчилар тў ғ рисида ахборот йи ғ иш;
ча қ ирилувчиларни қ ўшимча текширувга ва даволанишга юбориш, шунингдек уларнинг тиббий кўрикдан ўтишни давом эттириш учун ҳ удудий тиббий комиссияга қ айтиб келиши устидан назоратни ўрнатиш;
ча қ ирилувчилар со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий хизматга яро қ лилиги тў ғ рисида хулоса бериш;
ҳ удудий тиббий комиссия фаолиятида ани қ ланган камчиликларни та ҳ лил қ илиш ва бартараф этиш;
ча қ ирилувчиларни тиббий кўрикдан ўтказиш натижалари бўйича ҳ исобот тайёрлаш ва мазкур ҳ исоботни ҳ арбий-тиббий комиссияга, Ўзбекистон Республикаси Со ғ ли қ ни са қ лаш вазирлигининг ҳ удудий бош қ армасига (органига) ҳ амда мудофаа ишлари бош қ армасига та қ дим этиш.
20-2-модда. Ра ҳ барият кенгаши, ҳ арбий-тиббий
комиссия, бутлаш комиссияси, ҳ удудий комиссия,
ҳ удудий тиббий комиссия томонидан қ абул
қ илинадиган қ арорлар (хулосалар)
Ра ҳ барият кенгаши қ уйидаги қ арорларни қ абул қ илади:
ҳ арбий-тиббий комиссия томонидан со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий хизматга яро қ ли деб топилган ча қ ирилувчиларни Қ уролли Кучларнинг қ ўшин турлари командаларига тайинлаш ёки тайинламаслик тў ғ рисида;
муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ириш ҳ а қ ида.
Ҳ арбий-тиббий комиссия қ уйидаги хулосаларни чи қ аради:
ҳ арбий хизматга яро қ лилик тў ғ рисида; айрим чекловлар билан ҳ арбий хизматга яро қ лилик ҳ а қ ида;
ҳ арбий хизматга чекланган равишда яро қ лилик тў ғ рисида;
ҳ арбий хизматга ва қ тинча яро қ сизлик ҳ а қ ида;
тинчлик даврида ҳ арбий хизматга яро қ сизлик, уруш даврида чекланган равишда ҳ арбий хизматга яро қ лилик тў ғ рисида;
ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олда, ҳ арбий хизматга яро қ сизлик ҳ а қ ида.
Бутлаш комиссияси муддатли ҳ арбий хизматни ўташ учун тавсия этилган ва ҳ удудий тиббий комиссия томонидан ҳ арбий хизматга яро қ ли деб топилган ча қ ирилувчиларни қ ўшин турларига тайинлаш тў ғ рисида қ арор қ абул қ илади.
Ҳ удудий комиссия қ уйидаги қ арорларни қ абул қ илади:
ҳ арбий хизматга яро қ лилик ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга олиш тў ғ рисида;
ҳ арбий хизматга яро қ лилик ва му қ обил хизматга ча қ ириш ҳ а қ ида;
со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий хизматга ва қ тинча яро қ сизлик тў ғ рисида;
ушбу Қ онуннинг 21 ва 22-моддаларига мувофи қ ҳ арбий хизматга ча қ иришини кечиктириш тў ғ рисида ёки ҳ арбий хизматга ча қ ирилишдан озод қ илиш ҳ а қ ида;
йигирма етти ёшга тўлганлиги муносабати билан Қ уролли Кучлар захирасига ўтказиш тў ғ рисида;
со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра тинчлик даврида ҳ арбий хизматга яро қ сизлик, уруш давридаги ҳ арбий хизматга чекланган равишда яро қ лилик ва захирага ўтказиш ҳ а қ ида;
ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олда, ҳ арбий хизматга яро қ сизлик ҳ а қ ида.
Ҳ удудий комиссия қ арор қ абул қ илишда ча қ ирилувчиларни тиббий кўрикдан ўтказиш хулосаси, уларнинг маънавий етуклиги ва касбий тайёргарлиги, оилавий ва моддий ҳ олатини ўрганиш натижаларига асосланади.
Ҳ удудий тиббий комиссия қ уйидаги хулосаларни чи қ аради:
ҳ арбий хизматга яро қ лилик тў ғ рисида;
айрим чекловлар билан ҳ арбий хизматга яро қ лилик ҳ а қ ида;
ҳ арбий хизматга чекланган равишда яро қ лилик тў ғ рисида;
ҳ арбий хизматга ва қ тинча яро қ сизлик ҳ а қ ида;
тинчлик даврида ҳ арбий хизматга яро қ сизлик, уруш даврида чекланган равишда ҳ арбий хизматга яро қ лилик тў ғ рисида;
ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олда, ҳ арбий хизматга яро қ сизлик ҳ а қ ида.
Ҳ арбий хизматга ча қ ирилган ва қ ўшинлар сафига юборилган шахсларни, шунингдек тиббий кўрик натижаларидан ва ча қ ирувни ўтказиш бўйича комиссияларнинг қ арорларидан норозилигини билдирган шахсларни назорат тартибида тиббий кўриклардан ўтказишни ташкил этиш Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг ҳ арбий тиббий комиссиялари томонидан амалга оширилади.
Ра ҳ барият кенгашининг, ҳ арбий-тиббий комиссиянинг, бутлаш комиссиясининг, ҳ удудий комиссиянинг ва ҳ удудий-тиббий комиссиянинг қ арорлари (хулосалари) устидан судга шикоят қ илиниши мумкин.
21-модда. Муддатли ҳ арбий хизматга ҳ амда
сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга
ча қ ирилиш муддатини кечиктириш
Ча қ ирилувчиларнинг муддатли ҳ арбий хизматга, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ҳ удудий комиссиянинг қ арори асосида уларнинг оилавий шароитига кўра, саломатлигига кўра, ў қ ишни давом эттириши учун амалга оширилади.
Ча қ ирилувчиларнинг муддатли ҳ арбий хизматга ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга ча қ ирилиш муддатини оилавий шароитга кўра кечиктириш қ уйидаги ҳ олларда амалга оширилади:
1) ча қ ирилувчининг ота-онаси ме ҳ натга қ обилиятсиз бўлиб, уларни бо қ иши шарт бўлган ме ҳ натга қ обилиятли вояга етган бош қ а ў ғ ли бўлмаса.
Ота-онанинг ме ҳ натга қ обилиятсизлиги қ онунчиликка мувофи қ ани қ ланади;
2) ча қ ирилувчининг ме ҳ натга қ обилиятли ёл ғ из онаси ёки отаси бўлиб, уларнинг қ арамо ғ ида ўн олти ёшга тўлмаган икки ва ундан орти қ фарзанди бўлгани ҳ олда ме ҳ натга қ обилиятли вояга етган бош қ а ў ғ ли бўлмаса;
3) ча қ ирув кунида ча қ ирилувчининг ту ғ ишган ака-укаларидан бири муддатли ҳ арбий хизматни ўтаётган бўлса;
4) ча қ ирилувчининг онасиз тарбияланаётган вояга етмаган бир фарзанди бўлса;
5) ча қ ирилувчининг биринчи ёки иккинчи гуру ҳ ногиронлиги бўлган хотини ва вояга етмаган икки ва ундан орти қ фарзанди бўлса.
Ча қ ирилувчини унинг ота-онаси вафот этганлиги, улар узо қ муддат бетоблиги муносабати билан ёки бош қ а узрли сабабларга кўра камида беш йилдан бери ўз қ арамо ғ ида са қ лаётган шахслар унинг ота-онасига тенглаштирилади.
Ушбу модда иккинчи қ исмининг 1-бандида кўрсатилган ча қ ирилувчилар ўз розилиги ва ота-онасининг (уларнинг ўрнини босувчи шахсларнинг) розилиги билан ҳ арбий хизматга ча қ ирилиш муддати кечиктирилмаган ҳ олда ча қ ирилиши мумкин.
Умумий ўрта, ўрта махсус ва профессионал таълим муассасаларида та ҳ сил олаётган ча қ ирилувчилар, шунингдек олий таълим муассасаларида кундузги ў қ ишда та ҳ сил олаётган талабалар ў қ ишни давом эттиришлари учун уларнинг ча қ ирилиш муддати ў қ ишни тамомлагунларига қ адар кечиктирилади.
Олий таълим муассасаларидаги таълимнинг кундузги ва кечки шаклида та ҳ сил олаётган талабалар ўз розилиги билан сафарбарлик ча қ ируви резерви хизматига олиниши мумкин. Бунда талабалар бир ойлик ҳ арбий йи ғ инларни ўташга июль-августда жалб этилади.
Таълим муассасаларидан ў қ ишдан чи қ арилган шахслар ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ҳ у қ у қ идан ма ҳ рум бўладилар.
Ча қ ирилиш муддатини кечиктириш асосларини йў қ отган ча қ ирилувчилар, шунингдек ушбу Қ онунга мувофи қ ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ҳ у қ у қ ига ёхуд ча қ ирилишдан озод этиш учун асосларга эга бўлмаган ва турли сабабларга кўра муддатли ҳ арбий хизматга ёки сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга ча қ ирилмаган шахслар ча қ ирилиш куни йигирма етти ёшга тўлгунига қ адар Қ уролли Кучлар сафига навбатдаги ча қ ирув пайтида ча қ ириладилар.
22-модда, Муддатли ҳ арбий хизматга ҳ амда
сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга
ча қ ирилишдан озод этиш
Тинчлик даврида муддатли ҳ арбий хизматга ҳ амда сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматга ча қ ирилишдан қ уйидагилар озод этиладилар:
1) саломатлигига кўра ҳ арбий хизматга яро қ сиз деб топилган ча қ ирилувчилар;
2) я қ ин қ ариндошларидан бири (ака-укаси, опа-синглиси) ҳ арбий хизматни ўташ ва қ тида ҳ алок бўлган ёки вафот этган ча қ ирилувчилар;
3) рўйхатдан ўтган диний ташкилотлардан бирида диний рутба эгаси бўлган ча қ ирилувчилар.
Ушбу модданинг 2-бандида кўрсатилган шахслар ўз розиликлари билан ҳ арбий хизматга ча қ ирилишлари мумкин.
Жиноий жавобгарликка тортилган, шунингдек судланганлик ҳ олати тугалланмаган ёки судланганлиги олиб ташланмаган фу қ аролар ҳ арбий хизматга ча қ ирилмайдилар.
23-модда. Захирадаги офицерларнинг
ҳ арбий хизматга ча қ ирилиши
Қ ир қ ёшгача бўлган, муддатли ҳ арбий хизматни, сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ёки контракт бўйича ҳ арбий хизматни ўтамаган ва ушбу Қ онуннинг 21-моддасига мувофи қ ча қ ирилиш муддатини кечиктириш асосларига эга бўлмаган офицерлар тинчлик даврида Ўзбекистон Республикаси мудофаа вазирининг буйру ғ ига биноан офицерлар таркиби лавозимларида муддатли ҳ арбий хизматни ўташ учун ча қ ирилишлари мумкин.
24-модда. Контракт бўйича ҳ арбий хизматга кириш
Контракт бўйича ҳ арбий хизматга қ уйидаги талабларга жавоб берувчи фу қ аролар киради:
ўттиз ёшгача бўлган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва аёллар, шунингдек муддатли ҳ арбий хизматни ўтаган ҳ арбий хизматчилар – оддий аскарлар ва сержантлар таркиби лавозимларига;
му қ аддам контракт бўйича ҳ арбий хизматни ўтаган оддий аскарлар ва сержантлар таркибидаги қ ир қ ёшгача бўлган ҳ арбий хизматга мажбурлар – оддий аскарлар ва сержантлар таркиби лавозимларига;
муддатли ҳ арбий хизматни ёки сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаган ва олий маълумотга эга ўттиз ёшгача бўлган ҳ арбий хизматга мажбурлар – оддий аскарлар, сержантлар ва офицерлар таркиби лавозимларига;
ўн етти ёшдан йигирма уч ёшгача бўлган, шу жумладан ў қ ишга қ абул қ илинган йили ўн етти ёшга тўладиган фу қ аролар, шунингдек ўн саккиз ёшдан йигирма беш ёшгача бўлган, ў қ ишга қ абул қ илинган йили мазкур ёшга тўлган, офицерлар таркиби ҳ арбий унвонларига эга бўлмаган ҳ арбий хизматчилар ва ҳ арбий хизматга мажбурлар, шунингдек йигирма олти ёшгача бўлган ҳ амда олий ҳ арбий таълим муассасаларида ў қ иш истагини билдирган Ўзбекистон Республикаси олий таълим муассасаларининг талабалари – олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари лавозимларига;
қ ир қ ёшгача бўлган резервдаги ва захирадаги офицерлар – офицерлар таркиби лавозимларига .
Ю қ ори профессионал тайёргарликка ва катта иш тажрибасига эга фу қ аролар ҳ ам контракт бўйича ҳ арбий хизматда бўлишнинг белгиланган ёш чегарасига етгунига қ адар контракт бўйича ҳ арбий хизматга қ абул қ илиниши мумкин.
Контракт бўйича ҳ арбий хизматга кираётган фу қ аролар мажбурий тиббий кўрикдан ўтадилар.
Фу қ аролар ҳ арбий хизмат назарда тутилган вазирлик, давлат қ ўмитаси ва идора билан ҳ арбий хизматни ўташ тў ғ рисида контракт тузадилар.
Контрактлар тузиш, шу жумладан олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари билан контрактлар тузиш, шунингдек контракт бўйича ҳ арбий хизматга саралаб олиш ва уни ўташ тартиби Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низом билан белгиланади .
25-модда. Ҳ арбий хизматга ча қ ирилиш ёки
кириш муносабати билан бериладиган кафолатлар
Ҳ арбий хизматга ча қ ирилган ёки кирган фу қ ароларга ишдан бўшатиш нафа қ аси қ онунчиликка мувофи қ иш жойида тўланади.
Фу қ аролар ҳ арбий рўйхатдан ўтиш, ҳ арбий хизматга ча қ ирилиши ёки кириш билан бо ғ ли қ вазифаларни бажариш учун зарур ва қ т давомида ишдан (ў қ ишдан) озод этилади, уларнинг иш (ў қ иш) жойидаги ўртача иш ҳ а қ и (стипендияси) са қ ланиб қ олади.
Ҳ арбий таълим муассасаларига ў қ ишга кираётган фу қ аролар кириш имти ҳ онларини топшириш учун зарур ва қ т давомида ишдан озод этилади, иш жойидаги лавозими ва ўртача иш ҳ а қ и са қ ланиб қ олади.
Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги органлари томонидан диспансер ёки стационар текширувига юборилган фу қ ароларнинг тиббий муассасада бўлган бутун даври мобайнида иш жойи, эгаллаган лавозими, ўртача иш ҳ а қ и са қ ланиб қ олади ҳ амда текширув жойига бориш ва у ердан қ айтиб келишга кетган харажатлари иш (ў қ иш) жойида қ опланади. Стационар даволанишга юборилганда уларга ва қ тинча ме ҳ натга қ обилиятсизлик нафа қ аси иш жойида қ онунчиликда белгиланган тартибда тўланади.
Муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ирилган, шунингдек контракт бўйича ҳ арбий хизматга кирган фу қ ароларга қ онунчиликка мувофи қ бош қ а имтиёзлар ва кафолатлар ҳ ам белгиланиши мумкин .
IV. Ҳ АРБИЙ ХИЗМАТНИ ЎТАШ
26-модда. Ҳ арбий хизматни ўташ тартиби.
Ҳ арбий хизматда бўлиш ёшининг чегараси
Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби ушбу Қ онун ҳ амда Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низом билан белгиланади.
Ҳ арбий хизматда бўлиш ёшининг чегараси:
контракт бўйича ҳ арбий хизматни ўтаётган оддий аскарлар (матрослар), сержантлар (старшиналар) ва кичик офицерлар учун – қ ир қ беш ёш;
катта офицерлар учун – эллик ёш, полковниклар (I ранг капитанлари) учун – эллик беш ёш;
генерал-майор, генерал-лейтенант ва генерал-полковник ҳ арбий унвонидаги офицерлар учун – олтмиш ёш этиб белгиланади .
Ҳ арбий хизматда бўлиш ёши чегарасига етган, илмий даражаси ва илмий унвони, шунингдек эгаллаб турган лавозимида юксак касбий тайёргарлиги, катта амалий иш тажрибаси бўлган, со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий хизматни ўташга яро қ ли ҳ арбий хизматчиларнинг хизмат муддати ҳ арбий хизмат назарда тутилган вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар ра ҳ барлари ёки шундай ваколатлар берилган бош қ а мансабдор шахслар томонидан ҳ арбий хизматда бўлиш ёшининг чегарасидан беш йилгача бўлган муддатга узайтирилиши мумкин .
27-модда. Ҳ арбий хизматнинг бошланиши ва тугаши
Ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматда бўлишнинг бошланиши деб:
муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ирилган ча қ ирилувчилар ҳ амда захирадаги офицерлар учун – ҳ арбий қ исмга жўнаш ма қ садида мудофаа ишлари органида ҳ озир бўлган кун;
контракт бўйича ҳ арбий хизматга кирган шахслар учун – ҳ арбий хизматни ўташ тў ғ рисидаги контракт кучга кирган кун;
олий ҳ арбий таълим муассасаларига, шунингдек вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идораларнинг ў қ иш ҳ арбий хизматга тенглаштириладиган таълим муассасаларига ў қ ишга кирган ча қ ирилувчилар, ҳ арбий хизматга мажбурлар учун – тегишли таълим муассасасига ў қ ишга қ абул қ илинган кун;
Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан ҳ арбий лавозимга тайинланган шахслар учун – тегишли фармон, қ арор ёки фармойиш имзоланган кун ҳ исобланади .
Ҳ арбий хизматдан резервга бўшатилиши ёки истеъфога чи қ арилиши муносабати билан ҳ арбий қ исм командирининг буйру ғ ига биноан шахсий таркиб рўйхатидан чи қ арилган кун ҳ арбий хизматчи учун ҳ арбий хизматда бўлишнинг тугаши ҳ исобланади.
Ҳ арбий хизматчи унинг ҳ арбий хизмат муддати тугаган куни шахсий таркиб рўйхатидан чи қ арилиши шарт, қ уйидаги ҳ оллар бундан мустасно, агар ҳ арбий хизматчи:
стационар даволанишда бўлса;
ҳ омиладорлик ва ту ғ иш таътилида ( ҳ арбий хизматчи аёллар) ёки болани парваришлаш таътилида бўлса;
асирда бўлса, гаровда ушлаб турилган бўлса;
бедарак йў қ олган бўлса – қ онунда белгиланган тартибда бедарак йў қ олган деб топилгунига ёки вафот этган деб эълон қ илингунига қ адар, шунингдек Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низомда белгиланган бош қ а ҳ олларда.
28-модда. Олий ҳ арбий таълим муассасалари курсантлари
ва тингловчиларининг ҳ арбий хизмати
Олий ҳ арбий таълим муассасаларида , шунингдек вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идораларнинг ў қ иш ҳ арбий хизматга тенглаштирилган таълим муассасаларида та ҳ сил олаётган фу қ аролар курсант (тингловчи) тари қ асида ҳ арбий хизматда бўладилар ҳ амда улар, агар офицерлик таркиби унвонларига эга бўлмасалар, курсант ва бундай унвонларга эга бўлсалар, тингловчи деб юритиладилар.
Олий ҳ арбий таълим муассасасига ў қ ишга киргунга қ адар ҳ арбий унвони бўлмаган фу қ аролар ў қ ишга қ абул қ илинганда уларга оддий аскар ҳ арбий унвони берилади. Ҳ арбий-таълим муассасасига ў қ ишга киргунга қ адар берилган ҳ арбий унвонлар са қ ланиб қ олади.
Курсантларнинг (тингловчиларнинг) ҳ арбий хизматни ўташ тартиби қ онунчилик билан белгиланади.
Олий ҳ арбий таълим муассасасидан , шунингдек ў қ иш ҳ арбий хизматга тенглаштирилган таълим муассасасидан ў қ ишдан чи қ арилган курсантлар резервга бўшатилади ёки истеъфога чи қ арилади ёхуд улар, агар муддатли ҳ арбий хизмат учун белгиланган муддатларни ўтамаган бўлсалар, муддатли ҳ арбий хизматни ўташни давом эттириш учун қ ўшин қ исмларига юборилади.
Олий ҳ арбий таълим муассасасидан ў қ ишдан чи қ арилган кунда ча қ ирилиш ёшига етмаган курсантлар ҳ арбий рўйхатда туриш учун турар жойларидаги мудофаа ишлари органларига юборилади.
Ў қ ишнинг иккинчи йилида олий ҳ арбий таълим муассасасидан четлаштирилган курсантлар (бундан интизомсизлиги туфайли ва со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра четлаштирилганлар мустасно) оддий аскарлар ва сержантлар таркиби лавозимларида контракт бўйича ҳ арбий хизматга кириши мумкин.
29-модда. Ҳ арбий хизматдан бўшатиш
Ҳ арбий хизматчини ҳ а қ и қ ий ҳ арбий хизматдан бўшатиш қ уйидаги асосларга кўра амалга оширилади:
1) ёш бўйича – у ҳ арбий хизматда бўлиш ёши чегарасига етганида, шу жумладан унга белгиланган тартибда узайтирилган ҳ арбий хизмат муддати тугаганда;
2) муддатли ҳ арбий хизмат муддати тугаганда – ча қ ирув бўйича муддатли ҳ арбий хизматнинг қ онунчиликда белгиланган муддати тугаганда (бўшатиш учун бош қ а асослар мавжуд бўлмаганда);
3) контракт муддати тугаганда – бўшатиш учун бош қ а асослар мавжуд бўлмаганда, агар амалдаги контрактнинг тугаши пайтига келиб ҳ арбий хизматчи ёки вазирлик, давлат қ ўмитаси ва идора томонидан янги контракт тузмаслик тў ғ рисида қ арор қ абул қ илинган бўлса;
4) ташкилий-штат тадбирлари муносабати билан – ҳ арбий хизматчидан хизматда фойдаланиш мумкин бўлмаган та қ дирда, уни бўшатиш учун бош қ а асослар мавжуд бўлмаганда;
5) со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра – у ҳ арбий-тиббий комиссия томонидан ҳ арбий хизматга яро қ сиз деб топилганлиги муносабати билан;
6) тарафлардан бирининг ташаббусига кўра контракт муддатидан олдин бекор қ илинганлиги муносабати билан;
7) интизомсизлиги сабабли олий ҳ арбий таълим муассасасидан четлаштирилиши муносабати билан – уни бўшатиш учун бош қ а асослар мавжуд бўлмаганда;
8) ҳ арбий хизматчи номига до ғ туширувчи ножўя хатти- ҳ аракат содир этганда;
9) давлат сирларидан фойдаланишдан ма ҳ рум қ илинганда;
10) озодликдан ёки ҳ арбий унвондан ма ҳ рум этиш билан бо ғ ли қ бўлган жазо чоралари тайинланган суд ҳ укми қ онуний кучга кирганда;
11) қ онунчиликка мувофи қ Ўзбекистон Республикасининг фу қ аролигини йў қ отганлиги ёхуд бош қ а давлатнинг фу қ аролиги мавжудлиги муносабати билан.
Ҳ арбий хизматчиларни ҳ арбий хизматдан бўшатиш уларни тегишли лавозимларга тайинлаш ваколатига эга бўлган мансабдор шахслар томонидан Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низомга мувофи қ амалга оширилади.
Ҳ арбий хизматчилар ҳ арбий хизматдан резервга, ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олларда эса истеъфога бўшатилади.
Резервда бўлиш ёши чегарасига етган ёки со ғ ли ғ ининг ҳ олатига кўра ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олда ҳ арбий-тиббий комиссия томонидан ҳ арбий хизматга яро қ сиз деб топилган, шунингдек Ўзбекистон Республикаси фу қ аролигини йў қ отган ёхуд бош қ а давлатнинг фу қ аролигига эга бўлган ҳ арбий хизматчилар истеъфога бўшатилади.
V. РЕЗЕРВДАГИ ХИЗМАТ
30-модда. Резервда бўлиш ёшининг
чегараси. Резерв даражалари
Резервдаги ҳ арбий хизматга мажбурлар ёшига қ араб икки даражага бўлинади.
Оддий аскарлар ва сержантлар
Иккинчи даража резервида бўлиш ёшининг чегараси резервдаги ҳ арбий хизматда бўлиш ёшининг чегараси ҳ исобланади.
Резервда бўлиш ёшининг чегарасига етган ёки саломатлигига кўра белгиланган тартибда ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олда ҳ арбий хизматга яро қ сиз деб топилган ҳ арбий хизматга мажбурлар мудофаа ишлари органлари томонидан истеъфога чи қ арилиб, ҳ арбий рўйхатдан чи қ арилади.
31-модда. Резерв тоифалари
Қ уролли Кучлар резервидаги ҳ арбий хизматга мажбурлар биринчи ва иккинчи тоифага бўлинади.
Биринчи тоифали резерв ча қ ирув ёки контракт бўйича ҳ арбий хизматни ўтаган ҳ амда хизматни ўташ даврида ҳ арбий ҳ исобдаги ихтисосликни эгаллаган биринчи даражадаги ҳ арбий хизматга мажбурлар орасидан умумий ҳ арбий мажбурият асосида тўлдирилади.
Биринчи тоифали резерв Қ уролли Кучларнинг жанговар қ ўшилмалари, қ исмлари ва жанговар таъминот бўлинмалари сафини уруш даврида та қ озо этиладиган штатлар даражасига қ адар тўлдириш учун мўлжалланган.
Иккинчи тоифали резерв ча қ ирув ёки контракт бўйича ҳ арбий хизматни ўтаган, шунингдек сафарбарлик ча қ ируви резервида хизматни ўтаган иккинчи даражадаги ҳ арбий хизматга мажбурлар орасидан умумий ҳ арбий мажбурият асосида тўлдирилади.
Иккинчи тоифани резерв Қ уролли Кучларнинг қ исмлари ҳ амда ички ва техник таъминот бўлинмаларини уруш даврида та қ озо этиладиган штатлар даражасига қ адар тўлдириш учун, фав қ улодда вазиятлар рўй берган ёки Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз юзага келган та қ дирда уруш даври та қ озо этадиган тузилмаларни кучайтириш учун мўлжалланган.
Резервга ўтказилган шахслар ва қ ти-ва қ ти билан тиббий кўрикдан ўтишга юборилиши мумкин.
32-модда. Ҳ арбий йи ғ илишларда қ атнашиш
Ҳ арбий хизматга мажбурлар резервда бўлиш ва қ тида сафарбарлик тадбир-чоралари режалари бўйича ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилади.
Ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурларнинг ҳ арбий хизмат шартларидан келиб чи қ адиган ҳ у қ у қ лари ва мажбуриятлари ушбу Қ онун билан белгиланади.
Резервдаги ҳ арбий хизматга мажбурларга мўлжалланган ҳ арбий йи ғ инларнинг муддати ҳ ар йили биринчи тоифали резервдагилар учун ўттиз суткага қ адар, иккинчи тоифали резервдагилар учун ўн беш суткага қ адар бўлиши мумкин.
Резервдаги ва захирадаги ҳ арбий хизматга мажбурлар Ўзбекистон Республикасининг нормал ҳ аётий фаолиятига та ҳ дид солаётган фав қ улодда вазиятларнинг олдини олиш ёки уларнинг о қ ибатларини бартараф этиш учун Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арори асосида икки ойга қ адар муддатга ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилиши мумкин.
Ҳ арбий йи ғ инларга жалб этилган ҳ арбий хизматга мажбурлар Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланадиган тартибда ва ми қ дорларда пул ҳ амда бош қ а турдаги таъминот оладилар. Ҳ арбий йи ғ инлар даврида, шу жумладан улар ўтказиладиган жойга бориш ва у ердан қ айтиб келиш даврида ҳ арбий хизматга мажбурларнинг иш жойи (лавозими) ва иш жойидаги ўртача иш ҳ а қ и са қ ланиб қ олади. Мазкур шахслар билан тузилган ме ҳ нат шартномаси ча қ ирув қ о ғ ози олинган кундан ҳ арбий йи ғ инлардан қ айтилгунга қ адар бўлган даврда иш берувчининг ташаббуси билан бекор қ илиниши мумкин эмас, корхона, муассаса ва ташкилот тугатилган ҳ оллар бундан мустасно.
Агар ҳ арбий хизматга мажбур ҳ арбий йи ғ инлар ва қ тида касал бўлиб қ олса ва ҳ арбий йи ғ инлар тугаганидан кейин ҳ ам касаллиги давом этса, унинг иш жойи (лавозими) са қ ланиб қ олади, ҳ арбий йи ғ инлар тугаган кундан бошлаб иш ҳ а қ и ўрнига қ онунчиликка мувофи қ ва қ тинча ме ҳ натга қ обилиятсизлик нафа қ аси тўланади.
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ҳ арбий йи ғ инларда қ атнашиш даврида қ уйидаги ҳ у қ у қ ларга эга:
ҳ арбий йи ғ инлар ўтказиладиган жойга темир йўл ва автомобиль транспортида (таксидан таш қ ари) бепул бориш ва қ айтиб келиш;
ҳ арбий қ исмлар томонидан жўнатиладиган хатларни бепул юбориш;
ҳ арбий-тиббий муассасаларда бепул тиббий хизмат билан таъминланиш.
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ҳ арбий йи ғ инларда қ атнашаётган даврда уларнинг ҳ аёти ва со ғ ли ғ и давлат томонидан мажбурий су ғ урталанади. Ҳ арбий хизматга мажбурларни давлат томонидан мажбурий су ғ урталаш тартиби ва шартлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камаси томонидан белгиланади.
Ҳ арбий йи ғ инларни ўтказиш тартиби ва муддати, уларга ча қ ириладиган ҳ арбий хизматга мажбурлар сони қ онунчилик билан белгиланади.
33-модда. Ҳ арбий йи ғ инларда
қ атнашишдан озод қ илиш
Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланадиган рўйхатда белгиланадиган давлат ҳ окимияти ва бош қ арув органлари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар учун бронлаштириб қ уйилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ҳ арбий йи ғ инларда қ атнашишдан озод этилади.
34-модда. Резервдаги ҳ арбий хизматга
мажбурларга ҳ арбий унвонлар бериш
Ў қ ув-маш қ ҳ арбий йи ғ инларида қ атнашган ва таълим дастури бўйича имти ҳ онларни муваффа қ иятли топширган ҳ арбий хизматга мажбурларга Ўзбекистон Республикаси фу қ ароларининг ҳ арбий хизматни ўташ тартиби тў ғ рисидаги низомда белгиланган тартибда навбатдаги ҳ арбий унвонлар резервдаги подполковникликка қ адар бўлган ва подполковник унвонлари берилиши мумкин.
35-модда. Ҳ арбий хизматни ўтамаган
ҳ арбий хизматга мажбурлар
Муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ирилишдан (саломатлигига кўра ҳ арбий рўйхатдан чи қ арилганлардан таш қ ари) ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматдан озод этилган ҳ арбий хизматга мажбурлар, ҳ арбий хизматни ўтамаган офицерлар, ҳ арбий ҳ исобдаги ихтисослиги бўлган аёллар, шунингдек му қ обил хизматни ўтаган фу қ аролар захирадагилар ҳ арбий рўйхатига қ ўйилади.
Захирадаги ҳ арбий хизматга мажбурлар, зарурат бўлган та қ дирда сафарбарлик бўйича ва Қ уролли Кучларни кучайтириш тадбир-чораларига фав қ улодда вазиятларда ёки Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз рўй берган та қ дирда а ҳ олини му ҳ офаза қ илишга жалб этилади.
Ҳ арбий хизматга мажбурларнинг захирада бўлиш ёши чегараси ушбу Қ онуннинг 30-моддасига мувофи қ белгиланади.
36-модда. Ҳ арбий хизматга мажбурларни
истеъфога чи қ ариш
Резервда ва захирада бўлиш ёшининг чегарасига етган ёки саломатлигига кўра белгиланган тартибда ҳ арбий ҳ исобдан чи қ арилган ҳ олда ҳ арбий хизматга яро қ сиз деб топилган ҳ арбий хизматга мажбурлар мудофаа ишлари органлари томонидан истеъфога чи қ арилиб, ҳ арбий рўйхатдан чи қ арилади.
VI. МУ Қ ОБИЛ ХИЗМАТ
37-модда. Му қ обил хизмат тушунчаси
Му қ обил хизмат фу қ ароларнинг умумий ҳ арбий мажбуриятни бажаришининг ча қ ирув бўйича ҳ арбий хизмат ўрнига и қ тисодиёт, ижтимоий со ҳ анинг турли тармо қ ларида кам малака талаб этиладиган (ёрдамчи) ишларни, шунингдек фалокатлар, ҳ алокатлар, табиий офатлар ва бош қ а фав қ улодда вазиятлар о қ ибатларини бартараф этиш ишларини бажариш билан бо ғ ли қ бўлган ало ҳ ида туридир.
Ўн саккиз ёшдан йигирма етти ёшгача бўлган, ҳ арбий рўйхатда турувчи ва хизматга ча қ ирилиши лозим бўлган фу қ аролар, агар улар диний таълимоти қ урол-яро ғ дан фойдаланиш ва Қ уролли Кучларда хизмат қ илишга йўл қ ўймайдиган, рўйхатга олинган диний ташкилотлар ҳ исобида турсалар, му қ обил хизмат ҳ у қ у қ ига эга.
Му қ обил хизматнинг муддати йигирма тўрт ойни, олий маълумотли фу қ аролар учун эса ўн саккиз ойни ташкил этади.
38-модда. Му қ обил хизматга ча қ ирилиш,
уни ўташ тартиби
Фу қ ароларнинг му қ обил хизматга ча қ ирилиши муддатли ҳ арбий хизматга ча қ ириладиганлар учун белгиланган тартибда амалга оширилади, ча қ ирувни ташкил этиш ва ўтказиш эса ҳ удудий комиссиялар ва туман (ша ҳ ар) ва ҳ окимликлари зиммасига юклатилади.
Фу қ аролар му қ обил хизматни турар жойларидаги ёки мамлакатнинг бош қ а минта қ аларидаги корхоналар, ташкилотлар ва муассасаларда ўтайдилар. Бундай корхоналар, муассасалар ва ташкилотларнинг рўйхати, шунингдек му қ обил хизматдаги хизматчилар шу ғ улланиши мумкин бўлган ишлар ва касбларнинг турлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камаси томонидан белгиланади.
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ ароларга иш ҳ а қ ининг саксон фоизи тўланади.
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ ароларнинг иш ҳ а қ идан ушлаб қ олинаётган суммалар республика бюджетига ўтказилади.
Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент ша ҳ ридаги му қ обил хизмат тузилмаларига ра ҳ барликни мудофаа ишлари органлари амалга оширади.
Му қ обил хизматни ташкил этиш ва ўташ тартиби Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланади.
39-модда. Му қ обил хизматдаги хизматчиларнинг
ҳ арбий тайёргарлиги
Му қ обил хизматдаги хизматчилар ҳ арбий тайёргарлик йи ғ инларига (маш ғ улотларига) жалб этиладилар, улар шу асосда қ урол-яро ғ дан фойдаланиш, уларни қ ўлланиш билан бо ғ ли қ бўлмаган ҳ арбий ҳ исобдаги ихтисосликни эгаллайдилар ва Ватанга қ асамёд қ абул қ иладилар. Ҳ арбий тайёргарлик дастури Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги томонидан белгиланади.
Му қ обил хизматдан бўшатилган фу қ аролар Қ уролли Кучлар захирасига ўтказилади.
40-модда. Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ ароларнинг
ҳ у қ у қ лари ва мажбуриятлари
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ ароларга ме ҳ нат тў ғ рисидаги қ онунчилик татби қ этилади. Му қ обил хизмат муддати ме ҳ нат стажига қ ўшилади.
Му қ обил хизматни ўтаётганда ме ҳ нат қ обилиятини йў қ отган фу қ аролар ва ҳ алок бўлган фу қ ароларнинг оилалари, шунингдек уларнинг қ арамо ғ ида бўлган шахслар қ онунчиликка мувофи қ муддатли ҳ арбий хизматдаги ҳ арбий хизматчилар учун белгиланган нафа қ алар ва пенсия таъминоти олиш ҳ у қ у қ ига эга.
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ аро уни белгиланган жойда ўташи, қ онунчиликда назарда тутилган талабларга, иш жойида амал қ иладиган ички ме ҳ нат тартиби қ оидаларига, шунингдек ме ҳ нат шартномаси (контракти) шартларига риоя этиши шарт.
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ аро ра ҳ барлик ва сайлаб қ ўйиладиган лавозимларни эгаллаши, тадбиркорлик фаолияти билан шу ғ улланиши, таълим муассасаларига ў қ ишга кириши мумкин эмас.
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ аролар фалокатлар, ҳ алокатлар ва табиий офатлар о қ ибатларини бартараф қ илиш ишларига жалб этилган та қ дирда юзага келган вазиятдан келиб чи қ адиган ҳ амда ана шу о қ ибатларни бартараф этиш комиссиялари ёки штабларининг жойлардаги ра ҳ барлари томонидан белгиланадиган махсус вазифаларни бажарадилар.
Му қ обил хизматни ўтаётган фу қ аро ушбу хизматдан бўшатилганидан кейин илгариги ишига ёки унга тенг ишга (лавозимга), шунингдек ча қ ирилишга қ адар ўзи ў қ иган таълим муассасасига қ айтиш ҳ у қ у қ ига эга.
41-модда. Му қ обил хизматдан бўшатиш
Му қ обил хизматнинг белгиланган муддатларини ўтаб бўлган фу қ ароларни хизматдан бўшатиш Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арори асосида амалга оширилади.
Фу қ аро оилавий а ҳ воли ўзгарганлиги муносабати билан, агар бу ҳ ол унга қ онунчиликка мувофи қ ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ёки ча қ ирилишдан озод этилиш ҳ у қ у қ ини берадиган бўлса, му қ обил хизматдан муддатидан олдин бўшатилиши мумкин.
Му қ обил хизматдан муддатидан олдин бўшатиш тў ғ рисидаги қ арорни Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги қ абул қ илади.
VII. Ҳ АРБИЙ РЎЙХАТ
42-модда. Ҳ арбий рўйхатнинг умумий қ оидалари
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар ҳ арбий рўйхатдан ўтишлари зарур. Ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларни ҳ арбий рўйхатдан ўтказиш давлатдаги мавжуд ва ҳ арбий хизматга яро қ ли ча қ ирилувчилар ресурсларини ҳ исобга олиш ҳ амда та ҳ лил қ илишнинг умумдавлат тизими ҳ исобланади. Рўйхатга олиш тизимининг фаолият кўрсатиши Ўзбекистон Республикаси Мудофаа ва Ички ишлар вазирликлари органлари, Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар. туманлар, ша ҳ арлар ҳ окимликлари томонидан таъминланади.
Тиббий тайёргарликка ёки Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланадиган рўйхатдаги тегишли ҳ арбий ихтисосликка турдош касб бўйича тайёргарликка эга бўлган аёллар ҳ арбий рўйхатга киритилади. Улар туман, ша ҳ ар мудофаа ишлари органларининг ча қ ирувига биноан тиббий кўрикдан ўтиш ва ҳ арбий рўйхат қ оидаларини бажариш учун ҳ озир бўлишлари шарт.
Ҳ арбий рўйхатга олиш тартиби ва уни ташкил этиш Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан тасди қ ланадиган Ҳ арбий рўйхатга олиш тў ғ рисидаги низом билан белгиланади.
43-модда. Ҳ арбий рўйхат турлари
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий рўйхати уларнинг турар жойлари бўйича олиб борилади ҳ амда умумий ва махсус рўйхатга бўлинади.
Умумий ҳ арбий рўйхатда ча қ ирилувчилар, шунингдек сафарбарлик даври ва уруш даври учун давлат бош қ аруви органлари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотларга бронлаштириб қ ўйилмаган ҳ арбий хизматга мажбурлар турадилар.
Махсус ҳ арбий рўйхатда сафарбарлик даври ва уруш даври учун давлат бош қ аруви органлари, корхоналар, муассасалар ва ташкилотларга бронлаштириб қ ўйилган ҳ арбий хизматга мажбурлар турадилар.
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларни шахсий рўйхатга олиш туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органлари, фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органлари томонидан, шунингдек ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар ишлайдиган ёки ў қ ийдиган корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар, таълим муассасалари томонидан амалга оширилади.
44-модда. Ҳ арбий рўйхатга киритиш ва ундан чи қ ариш
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ҳ арбий хизматдан бўшатилганидан кейин турар жойига етиб борган шахслар уч кунлик муддат ичида тегишли мудофаа ишлари органларига келишлари шарт.
Ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар турар жойи бир ярим ойдан кўпро қ муддатга ўзгарган, уч ойдан кўпро қ муддатга хизмат сафарига, ў қ иш, таътил ёки даволанишга борган та қ дирда турар жойларидаги ҳ арбий рўйхатдан чи қ ишлари, янги турар жойга (доимий ёки ва қ тинчалик) келганларидан кейин уч кунлик муддат ичида ҳ арбий рўйхатдан ўтишлари шарт.
Уруш даврида ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларнинг туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органи бошли ғ ининг рухсатисиз доимий турар жойидан бош қ а жойга кетиши ман этилади.
Ушбу модданинг иккинчи қисмида кўрсатиб ўтилган ҳ олларда ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар ҳ арбий рўйхатдан чи қ иш ва ҳ арбий рўйхатда туриш учун ҳ арбий- ҳ исоб ҳ ужжатларини мудофаа ишлари органига топширишлари лозим. Қ ишло қ жойларга борган ёки у ерлардан жўнаб кетаётган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар ҳ арбий- ҳ исоб ҳ ужжатларини тегишли фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органига топширишлари керак.
Ҳ арбий хизматга ча қ ирилган ёки кирган шахслар, шунингдек вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идораларга хизматга махсус унвонлар берилган ҳ олда, ходимлар лавозимларига кирган шахслар резервдагилар ва захирадагиларнинг ҳ арбий рўйхатидан чи қ арилиши лозим .
Ҳ арбий рўйхатдан қ уйидагилар чи қ арилиши шарт:
1) тиббий комиссия томонидан ҳ арбий хизматга яро қ сиз деб топилиб, ҳ арбий рўйхатдан чи қ арилган фу қ аролар;
2) резервда ёки захирада бўлиш ёшининг чегарасига етган фу қ аролар;
3) чет элга доимий яшаш учун жўнаб кетаётган фу қ аролар;
4) вафот этган ёки қ онунда белгиланган тартибда бедарак йў қ олган деб топилган фу қ аролар.
45-модда. Давлат органлари, фу қ ароларнинг ўзини ўзи
бош қ ариш органлари, корхоналар, муассасалар,
ташкилотлар, мансабдор шахслар, ҳ арбий
хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларнинг
ҳ арбий рўйхат қ оидаларига риоя этиш
Зиммасига ҳ арбий рўйхатни юритиш юклатилган жойлардаги давлат ҳ окимияти ва бош қ арув органлари, фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органлари, корхона, муассаса, ташкилотлар ва таълим муассасаларининг ра ҳ барлари мудофаа ишлари органлари талаби билан ҳ арбий рўйхатда турган шахслар тў ғ рисидаги зарур маълумотларни та қ дим этишлари, ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларни ча қ ирилаётганликларидан хабардор этишлари ҳ амда уларнинг ча қ ирув бўйича ўз ва қ тида ҳ озир бўлишларини таъминлашлари шарт.
Ички ишлар органлари:
ча қ ирилувчиларга идентификацияловчи ID-карталарни ёки хорижга чи қ иш учун биометрик паспортларни бериш, ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларни доимий яшаш ёки ва қ тинча турган жойи бўйича рўйхатга олиш тў ғ рисидаги ахборотни туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органларига реал ва қ т режимида электрон тизим ор қ али юбориши ;
ўсмирларни ҳ арбий рўйхатга олишда, фу қ ароларнинг ҳ арбий хизматга (йи ғ инларга) ча қ ирувини ўтказишда, ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларнинг ҳ арбий рўйхат қ оидаларига риоя этишлари устидан назорат қ илишда ҳ амда ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар орасидан ҳ арбий рўйхатнинг белгиланган қ оидаларини бузаётган шахсларни ани қ лашда мудофаа ишлари органларига ёрдам кўрсатишлари ва кўмаклашишлари;
умумий ҳ арбий мажбуриятни бажаришдан бўйин товлаётган шахсларни қ идириб топиш, ушлаш ва мудофаа ишлари органларига олиб боришни ташкил этишлари шарт.
Фу қ аролик ҳ олати далолатномаларини қ айд этиш органлари ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар фамилияси, исми ва отасининг исмини ўзгартирганлиги тў ғ рисида, фу қ аролик ҳ олатини қ айд этиш ҳ ужжатларига уларнинг ту ғ илган санаси ва жойига оид ўзгартиришлар киритилганлиги ҳ а қ ида, шунингдек ҳ арбий хизматга мажбур ёки ча қ ирилувчининг вафоти қ айд этилган ҳ оллар тў ғ рисида туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органларига етти кунлик муддат ичида маълум қ илишлари шарт.
Суриштирув ва дастлабки тергов органлари суриштирув ва дастлабки тергов олиб борилаётган ишга дахлдор ча қ ирилувчилар ва ҳ арбий хизматга мажбурлар тў ғ рисида, судлар эса ча қ ирилувчилар ва ҳ арбий хизматга мажбурларга дахлдор ўзлари кўраётган жиноят ишлари ва қ онуний кучга кирган ҳ укмлар тў ғ рисида туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органларига етти кунлик муддат ичида маълум қ илишлари шарт.
Озодликдан ма ҳ рум этишга ҳ укм қ илинган (шу жумладан, шартли ҳ укм қ илинган) ҳ арбий хизматга мажбурларнинг ҳ арбий гуво ҳ номалари ва ча қ ирилувчиларнинг қ айд этилганлиги тў ғ рисидаги гуво ҳ номалари судлар томонидан тегишли мудофаа ишлари органларига юборилади.
Тиббий-ижтимоий эксперт комиссиялари ногиронлиги бўлган шахс деб топилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар тў ғ рисида, уларнинг ногиронлик гуру ҳ идан қ атъи назар, тегишли туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органларига етти кунлик муддат ичида маълум қ илиши шарт .
Ча қ ирув ўтказилаётган ва қ тда даволаш муассасалари стационар даволаниш учун қ абул қ илинган ча қ ирилиш ёшидаги фу қ аролар тў ғ рисида тегишли туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органларига уч кунлик муддат ичида маълум қ илишлари шарт.
Уй-жойдан фойдаланиш органлари ра ҳ барлари ҳ амда уй эгалари ҳ арбий рўйхатни юритиш вазифаси юклатилган тегишли мудофаа ишлари органи ва фу қ ароларнинг ўзини ўзи бош қ ариш органи талабига биноан уй дафтарлари, қ айд этиш вара қ алари, ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларга доир ҳ арбий- ҳ исоб ва бош қ а ҳ ужжатларни та қ дим этишлари, шунингдек ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчиларни мудофаа ишлари органларига ча қ иртирилганликларидан хабардор этишлари шарт.
Ҳ арбий хизматга мажбурлар, ча қ ирилувчилар оилавий а ҳ воли, саломатлиги, турар жойи, маълумоти, иш жойи ва лавозими ўзгарган та қ дирда ўзлари ҳ арбий рўйхатда турган жойдаги органларга бу ҳ а қ да етти кунлик муддат ичида шахсан маълум қ илишлари шарт.
VIII. САФАРБАРЛИК БЎЙИЧА ЧА Қ ИРИЛИШ
ТЎ Ғ РИСИДА ВА Ҳ АРБИЙ ХИЗМАТДАН БЎШАТИШ
46-модда. Сафарбарлик бўйича ва уруш
даврида ҳ арбий хизматга ча қ ирилиш
Фу қ ароларнинг сафарбарлик бўйича ва уруш даврида ҳ арбий хизматга ча қ ирилиши Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари асосида ўтказилади.
Сафарбарлик эълон қ илинган та қ дирда бу ва қ тда ҳ арбий хизматда ва ҳ арбий йи ғ инларда бўлган барча фу қ аролар ало ҳ ида фармойиш берилгунига қ адар хизматни давом эттириб туради, ҳ арбий хизматга мажбурлар эса ҳ арбий хизматга ча қ ирилади. Ҳ арбий хизматчиларнинг таътиллари бекор қ илинади. Ҳ арбий хизматга мажбурлар ўзлари доимий яшаш жойи бўйича рўйхатга олинган жойдаги туман (ша ҳ ар) мудофаа ишлари органида, ҳ арбий хизматчилар эса хизматни ўтаётган жойда ҳ озир бўлиши шарт. Сафарбарлик эълон қ илиниши билан ҳ удудий комиссияларнинг ча қ ирилиш ёшидаги фу қ ароларнинг ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ва уларни ча қ ирилишдан озод этиш тў ғ рисидаги қ арорлари бекор қ илинади. Ча қ ирилиш муддатини кечиктириш ҳ амда ча қ ирилишдан озод этиш бундан кейин фа қ ат саломатлиги ҳ олатига кўра ва махсус ҳ исобда турганлигига қ араб қ ўлланилиши мумкин.
Сафарбарлик эълон қ илинганида ва уруш даврида ҳ арбий хизматга ўн саккиз ёшдан бошлаб ушбу Қ онунда белгиланган резерв ва захирада бўлиш ёши чегарасига қ адар ёшдаги ҳ арбий хизматга мажбурлар ва ча қ ирилувчилар ҳ амда ҳ арбий рўйхатда турмаган ўн саккиз ёшдан қ ир қ беш ёшгача бўлган аёллар (ўн олти ёшгача бўлган болалари бор аёллар бундан мустасно) ча қ ирилишлари мумкин.
Сафарбарлик бўйича ва уруш даврида ҳ арбий хизматга ча қ ирилиш фа қ ат мудофаа ишлари органлари томонидан амалга оширилади.
47-модда. Сафарбарлик бўйича ва уруш даврида ҳ арбий
хизматга ча қ ирилиш муносабати билан фу қ ароларни
моддий жи ҳ атдан таъминлаш
Сафарбарлик бўйича ва уруш даврида ҳ арбий хизматга ча қ ирилган фу қ аролар билан иш (хизмат) жойида тўла ҳ исоб-китоб қ илинади. Уларга амалда ишлаган ва қ тлари учун иш ҳ а қ и, ишдан бўшатиш нафа қ аси ва фойдаланилмаган таътил учун компенсация тўланади.
Сафарбарлик бўйича ва уруш даврида ҳ арбий хизматга ча қ ирилганларнинг эгаллаб турган турар жой майдони са қ ланиб қ олади.
Сафарбарлик бўйича ва уруш даврида ҳ арбий хизматга ча қ ирилган фу қ ароларнинг оилаларини давлат томонидан таъминлаш қ онунчиликка мувофи қ амалга оширилади.
48-модда. Сафарбарликдан бўшатиш
Сафарбарликдан бўшатиш Ўзбекистон Республикаси Президенти фармонига асосан амалга оширилади.
Ҳ арбий хизматчиларни сафарбарликдан бўшатиш билан бо ғ ли қ харажатлар қ онунчиликда белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети мабла ғ лари ҳ исобидан амалга оширилади.
VIII-1. Ҳ АРБИЙ ХИЗМАТЧИЛАРНИНГ, ОЛИЙ
Ҳ АРБИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ КУРСАНТЛАРИНИНГ
(ТИНГЛОВЧИЛАРИНИНГ), Ҳ АРБИЙ ЙИ Ғ ИНЛАРГА ЧА Қ ИРИЛГАН
Ҳ АРБИЙ ХИЗМАТГА МАЖБУРЛАРНИНГ ВА САФАРБАРЛИК
ЧА Қ ИРУВИ РЕЗЕРВИДАГИ ХИЗМАТНИ ЎТАЁТГАН ШАХСЛАРНИНГ
48-1-модда. Ҳ арбий хизматчиларни, олий ҳ арбий таълим
муассасалари курсантларини (тингловчиларини), ҳ арбий
йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурларни
ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган
шахсларни моддий жавобгарликка тортиш шартлари
Ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар ҳ арбий хизмат мажбуриятларини (хизмат мажбуриятларини) бажариш чо ғ ида ҳ арбий мол-мулкка ( Қ уролли Кучлар тасарруфидаги ҳ арбий объектларга, бинолар ва иншоотларга, қ урол-яро ғ ва ў қ -дорилар, жанговар ва бош қ а техника, ўзга моддий-техник воситалар ва пул мабла ғ ларига ( қ имматликларга) етказилган тў ғ ридан-тў ғ ри ҳ а қ и қ ий зарар учун моддий жавобгарликка тортилади.
Ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар, агар зарар командирнинг (бошли қ нинг) буйру ғ ини бажариш ёхуд асосли хизмат ёки хўжалик таваккалчилиги ёки бош қ а қ онуний харакатлар натижасида етказилганда моддий жавобгар бўлмайди.
Ҳ арбий хизмат мажбуриятларини (хизмат мажбуриятларини) бажармаётган пайтда моддий зарар етказган ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар фу қ аролик қ онунчилигига мувофи қ жавобгар бўлади.
48-2-модда. Тўли қ моддий жавобгарлик
Ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар ўз айби билан ҳ арбий мол-мулкни талон-торож қ илган, камомадга йўл қ ўйган, бе ҳ уда сарфлаган, йў қ отган, қ асддан йў қ қ илган, шикастлаган, ишдан чи қ арган, қ онунга хилоф равишда сарфлаган ҳ олларда етказилган зарар учун ёки қ асддан содир этилган бош қ а хатти-харакатлар (харакатсизлик) туфайли етказилган зарар учун, уларда жиноят қ онунчилигида назарда тутилган жиноят таркиби аломатлари борлигидан қ атъи назар, моддий жавобгар бўлади.
Валюта қ имматликлари, қ имматба ҳ о металлар ва қ имматба ҳ о тошлардан ясалган заргарлик буюмлари ҳ амда бош қ а маиший-рўз ғ ор буюмларининг ва бундай буюмлар парчаларининг талон-торож қ илинишида, камомадида ҳ амда нормативлардагидан орти қ йў қ отишларида айбдор бўлган ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар қ онунчиликка мувофи қ моддий жавобгар бўлади.
Контракт бўйича ҳ арбий хизматчилар ўз айби билан вагонларнинг, автомобилларнинг ва бош қ а транспорт воситаларининг бекор туриб қ олиши туфайли етказилган зарар учун етказилган зарарга тенг ми қ дорда моддий жавобгар бўлади.
Ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар ўз айби билан жисмоний ва юридик шахсларга зарар етказган та қ дирда, агар зарарнинг ўрни қ онунчиликка мувофи қ Қ уролли Кучлар томонидан қ опланган бўлса, Қ уролли Кучлар томонидан қ илинган харажатларнинг ўрнини давлатга қ оплаши шарт.
Хизматчиларни (ишчиларни) қ онунга хилоф равишда ишдан бўшатишда ёки бош қ а ишга ўтказишда айбдор бўлган командирлар (бошли қ лар) мажбурий прогул ва қ ти ёки кам ҳ а қ тўланадиган ишни бажариш ва қ ти учун орти қ ча ҳ а қ тўланиши муносабати билан, шунингдек қ онунчиликни бузганлик ёхуд бўйсунув тартибида ю қ ори турувчи командирнинг (бошли қ нинг) ёки суднинг хизматчини (ишчини) ишга тиклаш тў ғ рисидаги қ арорини бажаришни асоссиз равишда кечиктирганлик учун етказилган моддий зарариинг ўрнини давлатга қ оплайди.
48-3-модда. Чекланган моддий жавобгарлик
Қ уйидаги ҳ олларда командирлар (бошли қ лар) етказилган зарар ми қ дорида, биро қ бир ойлик пул таъминоти маошидан орти қ бўлмаган ми қ дорда моддий жавобгарликка тортилади:
ҳ арбий мол-мулкни ҳ исобга олишнинг, са қ лашнинг, ундан фойдаланишнинг, уни сарфлаш ва ташишнинг белгиланган тартибини бузадиган фармойиш берганда:
ҳ арбий мол-мулкнинг талон-торож қ илиниши, камомади, йў қ қ илиниши, шикастланишининг ва бузилишининг олдини олишга доир зарур чоралар кўрмаганлик зарар етказилишига сабаб бўлганда;
айбдор шахслар томонидан етказилган зарарнинг ўрнини қ оплаш чораларини кўрмаганда.
48-4-модда. Зарарнинг ми қ дорини ани қ лаш
ва зарарни ундириш тартиби
Моддий зарар (моддий ва пул мабла ғ ларининг ( қ имматликларнинг) талон-торож қ илинганлиги, камомади, бе ҳ уда сарфланганлиги,
йў қ отилганлиги, йў қ қ илинганлиги, шикастланганлиги, ишдан чи қ арилганлиги, улардан қ онунга хилоф равишда фойдаланилганлиги ҳ амда улар қ онунга хилоф равишда ҳ исобдан чи қ арилганлиги фактлари) ани қ лаганида командирлар (бошли қ лар) зарарнинг келиб чи қ иши сабабларини, ми қ дорини ва айбдор шахсларни ани қ лаш учун белгиланган тартибда терговга қ адар текширувни ёки хизмат текширувини ўтказади.
Агар моддий зарарнинг сабаблари, ми қ дори ва айбдор шахслар терговга қ адар текширув, суриштирув, дастлабки тергов органлари ёки суд томонидан ани қ ланган бўлса, командир (бошли қ ) томонидан терговга қ адар текширув ёки хизмат текшируви ўтказилмаслиги мумкин.
Ўз айби билан моддий зарар етказган ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар моддий зарарнинг ўрнини ҳ арбий хизматни (йи ғ инларни) ўташ даврида ёки резервга (захирага) бўшатилган ёхуд истеъфога чи қ арилгандан кейин ихтиёрий равишда тўли қ ёки қ исман қ оплаши мумкин.
48-5-модда. Моддий жавобгарликка тортиш муддатлари
Ҳ арбий хизматчилар, олий ҳ арбий таълим муассасаларининг курсантлари (тингловчилари), ҳ арбий йи ғ инларга ча қ ирилган ҳ арбий хизматга мажбурлар ва сафарбарлик ча қ ируви резервидаги хизматни ўтаётган шахслар, резервга (захирага) бўшатилганлигидан ёки истеъфога чи қ арилганлигидан қ атъи назар. етказилган зарар ани қ ланган кундан эътиборан уч йил ичида моддий жавобгарликка тортилади.
IX. ЯКУНЛОВЧИ Қ ОИДАЛАР
49-модда. Фу қ ароларнинг ҳ арбий тажовуз ёки
фав қ улодда вазиятлар рўй бериш холларига
мўлжалланган ҳ арбий тайёргарлиги
Фу қ ароларнинг Ўзбекистон Республикасига қ арши ҳ арбий тажовуз ёки фав қ улодда вазиятлар рўй бериш ҳ олларига мўлжалланган ҳ арбий тайёргарлиги Ўзбекистон Республикаси Президентининг қ арорига биноан ташкил этилади ва уларнинг иш, ў қ иш ёки турар жойларида ишлаб чи қ аришдан ёки ў қ ишдан ажралмаган ҳ олда амалга оширилади.
Фу қ ароларнинг ҳ арбий тайёргарлигини ташкил этиш ва унга ра ҳ барлик қ илиш Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги, Фав қ улодда вазиятлар вазирлиги ва ма ҳ аллий давлат ҳ окимияти органлари зиммасига юклатилади.
Вазирликлар, давлат қ ўмиталари ва идоралар, Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси Вазирлар Кенгаши, ҳ окимликлар, корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлиги билан биргаликда ҳ арбий тайёргарликнинг зарур ў қ ув-моддий базасини яратадилар, ҳ арбий тайёргарлик ра ҳ барларини танлаш ва тайёрлашни таъминлайдилар.
Фу қ ароларни ҳ арбий тайёргарликдан ўтказиш тартиби ва бундай тайёргарликдан озод этиладиган шахслар доираси Ўзбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланади.
50-модда. Умумий ҳ арбий мажбуриятни бажариш
билан бо ғ ли қ чора-тадбирларни молиявий
ва моддий жи ҳ атдан таъминлаш
Умумий ҳ арбий мажбуриятни бажариш ва ҳ арбий хизматни ўташ билан бо ғ ли қ чора-тадбирларни молиявий ҳ амда моддий жи ҳ атдан таъминлаш Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети мабла ғ лари ва қ онунчиликка мувофи қ молиялаштиришнинг бош қ а манбалари ҳ исобидан амалга оширилади.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Ма ҳ камаси, жойлардаги давлат ҳ окимияти ва бош қ арув органлари фу қ ароларнинг тиббий кўрикдан ўтказилишини, уларнинг ҳ арбий хизматга ча қ ирилиши ҳ амда ча қ ирилганларнинг ҳ арбий қ исмларга жўнатилишини амалга ошириш учун мудофаа ишлари органларини ускуналар, ало қ а воситалари, ча қ ирув (йи ғ ин) пунктлари, дори воситалари, тиббиёт ва хўжалик мол-мулки, автомобиль транспорти билан таъминлашлари, шунингдек жамоат тартиби са қ ланишини таъминлашлари шарт.
Уруш даврида ўтказиладиган сафарбарлик режалари тўли қ ва сифатли бажарилиши учун вазирликлар, давлат қ ўмиталари, идоралар, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ҳ амда таълим муассасалари жойлардаги давлат ҳ окимияти ва бош қ арув органларининг қ арорига биноан тинчлик даврида мудофаа ишлари органлари билан биргаликда ҳ арбий хизматга мажбурларни хабардор этиш ва ҳ арбий хизматга мажбурларни ҳ амда техникани йи ғ иш участкаларини ташкил этадилар, ана шу участкаларнинг шахсий таркибини ҳ арбий хизматга мажбурлар билан уларни асосий иш (хизмат) жойидаги вазифаларидан озод этмаган ҳ олда тўлдирадилар.
Фу қ ароларни ча қ ирув участкаларида қ айд этиш комиссиялари ва ча қ ирувни ўтказиш бўйича комиссиялар аъзоларининг, ча қ ирув участкалари ва йи ғ ин пунктларида ишловчи врачлар, ўрта тиббиёт ходимларининг, ёрдамчи ходимлар ва хизмат кўрсатувчи ходимларнинг иш жойи, лавозими ва ўртача иш ҳ а қ и улар белгиланган вазифаларни бажаришининг бутун даврида са қ ланиб қ олади. Бу комиссиялардаги ишга жалб этилган тиббиёт ходимларининг таъминоти харажатлари ма ҳ аллий бюджет мабла ғ лари ҳ исобидан амалга оширилади.
Агар ушбу модданинг тўртинчи қисмида кўрсатиб ўтилган шахслар ўз зиммаларига юклатилган вазифаларни доимий турар жойидан четга чи қ иш билан бажарсалар, уларнинг турар жойидан иш жойига бориш ва у ердан қ айтиб келиш, турар жойни ижарага олиш билан бо ғ ли қ харажатлари мудофаа ишлари органларининг та қ димига кўра тегишли ҳ окимликлар томонидан қ опланади, уларга хизмат сафарлари учун белгиланган нормалар асосида кундалик харажатлари пули тўланади.
51-модда. Мансабдор шахслар ҳ амда фу қ ароларнинг
умумий ҳ арбий мажбурият ва ҳ арбий хизмат
тў ғ рисидаги қ онунчиликни бузганлик
Ўзбекистон Республикаси фу қ аролари ҳ арбий хизматдан бўйин товлаган та қ дирда амалдаги қ онунчиликка мувофи қ жиноий жавобгарликка тортиладилар.
Давлат органларининг, шунингдек мулк шаклидан қ атъи назар корхоналар, муассасалар, ташкилотларнинг умумий ҳ арбий мажбурият ва ҳ арбий хизмат тў ғ рисидаги қ онунчиликни бузганликда айбдор ра ҳ барлари, бош қ а мансабдор шахслари, фу қ аролар қ онунчиликда белгиланган тартибда жавобгар бўладилар.
Ўзбекистон Республикасининг Президенти И. Каримов
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Ахборотномаси, 2002 й., 12-сон, 217-модда