EF ingliz tilini bilish darajasi – EF English Proficiency Index
IELTS va TOEFL imtihonlari baholarining qiyosiy jadvali:
IELTS vs TOEFL. Ikki xalqaro imtihon o‘xshashliklari va farqlari
IELTS va TOEFL imtihonlari haqida butun dunyo biladi desak yanglishmagan b’lsak kerak. Bu ikki xalqaro imtihonlar shu kabi mashxurki, ular haqida nafaqat ta’lim sohasiga aloqador bo‘lgan, balki ta’limga bevosita aloqasi bo‘lmagan sohalar vakillari ham yetarlicha ma’lumotga egalar yoki shunchaki qachondir ular haqida eshitishgan.
Ushbu ikki imtihon borasida ma’lumotlar qanchalik ko‘p bo‘lishiga qaramay, odamlar orasida “Bu ikki imtihonning qay bir ustunroq yoki yaxshiroq” degan savollar juda ko‘p uchraydi. Mana shu va shunga o‘xshash savollarga javob bo‘lsin uchun, OLIYGOH.UZ jamoasi sizga ular haqidagi ushbu qiyosiy postni taqdim etadi.
Umumiy ma’lumot:
IELTS (International English Language Testing System) va TOEFL (Test Of English as a Foreign Language) imtihonlarning har ikkisi ham nomzodlarning ingliz tilini bilish darajalarini o‘z mezonlari asosida baholab beruvchi xalqaro imtihonlar hisoblanadi. Demak, ularni bir maqsad birlashtirib turadi desak adashmas ekanmiz. Ushbu tashkilotlar taqdim etadigan til bilish sertifikatlari xorijda o‘qish yoki ishlash niyatida bo‘lgan insonlar uchun imkoniyat eshiklarini ochib beruvchi asosiy kalitlardan biri hisoblanadi.
TOEFL va IELTS o‘rtasidagi asosiy farqlar:
- TOEFL odatda imtihon paytida faqat AQSh ingliz tili varianti yoki Buyuk Britaniya ingliz tili varianti va ularga xos birliklar hamda talafuz shakllaridan foydalanishni va ikkalasini aralashtirib yubormaslikni talab qiladi, IELTS imtihonida esa bu borada qat’iy talab mavjud emas. Ingliz tilining qaysi variantidan foydalansangiz ham – bexato foydalansangiz bas.
- TOEFL asosan ko‘p tanlovli savollardan (Multiple Choice) iborat bo‘lib, IELTS bu borada savollarning turlari va ularga javob berish usullari turli xilligi jihatidan ko‘proq farq qiladi.
- IELTS imtihoni TOEFLdan qisqaroq vaqt davom etadi.
- IELTS nutq (Speaking) bo‘limi imtihon oluvchi bilan yuzma-yuz amalga oshiriladi.
TOEFL iBT:
TOEFL balini talab qiladigan universitetlar odatda sizdan ma’lum natijalik TOEFL iBT balini talab qilishadi. iBT – internet-based test (internetga asoslangan test) ni anglatadi va TOEFL imtihoning eng ko‘p ishlatiladigan so‘nggi turidir.
Undan asosan AQSh universitetlariga kirish talablari uchun imtiyozli test va oliy ta’lim uchun eng keng tarqalgan ingliz tilini bilish testi siaftida foydalaniladi.
TOEFL ballari:
Odatda universitetlar TOEFL imtihonidan ma’lum bir umumiy ballni so‘raydi (overall score), ammo ayrim hollarda universitetlar qaysidir ko‘nikmadan olingan ball uchun minimal talabnoma ham qo‘yishi mumkin. Bu asosan universitet va tanlangan o‘qish dasturiga bog‘liq.
TOEFL iBT test bo‘limlari:
TOEFL iBT testi turli bo‘limlar asosida til qobiliyatini baholaydi. Nomzodlarning o‘qib tushunish, tinglab tushunish, yozish va so‘zlash ko‘nikmalari sinovdan o‘tkaziladi va har bir bo‘lim uchun shu bilan birga yakuniy natija uchun umumiy ball beriladi. Quyidagi jadvalga qarang:
TOEFL iBT to‘rt soat davomida bajariladi va to‘rtta mahorat bo‘limidan iborat. Bo‘limlar yarmida majburiy tanaffus qilinadi. O‘qish va tinglash bo‘limlari davomiyligi sizga berilgan savollar soniga qarab har xil bo‘lishi mumkin.
TOEFL “O‘qish” bo‘limi:
Ushbu bo‘lim kompyuter tomonidan baholanadi va akademik matnlarni o‘qish va ularni tushunishingiz bo‘yicha savollarga javob berish asoslangan 36-56 vazifa savollaridan iborat bo‘ladi.
TOEFL “Tinglash” bo‘limi:
Ushbu bo‘lim kompyuter tomonidan baholanadi va ma’ruzalarni tinglash, sinfdagi munozaralar va suhbatlar, so‘ngra ularni tushunishingiz bo‘yicha savollarga javob berishga asoslangan 34-51 vazifa savollaridan iborat bo‘ladi.
TOEFL “Gapirish” bo‘limi:
Ushbu bo‘limda oltita vazifa mavjud bo‘lib, ular maxsus imtihon oluvchi shaxslar tomonidan baholanadi. Bo‘lim 20 daqiqa davom etadi.
TOEFL “Yozish” bo‘limi:
Ushbu bo‘limda yozilgan yozma ishlarni mazmunan yaxshi tushunish uchun imtihon oluvchi shaxslar va kompyuter reytingi asosida baholanadi. Ushbu bo‘limda taxminan 50 daqiqada bajarib tugatish kerak bo‘lgan ikkita vazifa mavjud.
IELTS academic:
Buyuk Britaniyaning barcha universitetlari ingliz tilini bilish sertifikati sifatida IELTS akademik test natijalarini qabul qiladilar, ammo talab qilinadigan daraja har bir muassasa va ularning dasturlariga qarab farq qiladi.
Bundan tashqari, IELTS akademik Kanada va Yevropa davlatlari ta’lim muassasalarida ham tan olingan.
IELTS ballari:
Nomzodlarning ingliz tili darajalarini ifoda etish uchun ularga noldan to‘qqizgacha bo‘lgan butun, shu jumladan yarim ballar ham beriladi.
Quyidagi jadvalga qarang:
IELTS test bo‘limlari:
IELTS tinglash, o‘qish va yozish bo‘limlari bir kunda bo‘lib o‘tadi. Gapirish testini boshqa bo‘limardan bir hafta oldin yoki undan bo‘lib o‘tadi. Tartib bo‘yicha nomzodlar IELTS gapirish bo‘limi test kunini o‘zgartish imkoniyatiga egadirlar.
IELTS “Tinglash” bo‘limi:
Sinovning tinglash qismida siz oldindan yozib olingan to‘rtta monolog yoki ko‘pchilik suhbatni tinglaysiz. Buning uchun taxminan 30 daqiqa, javobingizni javoblar varaqasiga yozish uchun 10 daqiqa ajratiladi.
IELTS “O‘qish” bo‘limi:
Sinovning o‘qish qismi bir soat davom etadi; u turli savollar berilgan uchta uzoq matnlardan iborat. Berilgan matnlar kitoblar, jurnallar va gazetalardan olingan bo‘lib, ayrim hollarda grafikalar va illyustratsiyalar bilan keltirilgan bo‘lishi mumkin.
IELTS “Yozish” bo‘limi:
Yozish bo‘limining birinchi qismida (Task 1) siz berilgan grafik, jadval yoki diagrammadagi ma’lumotlarni o‘zi aks ettirgan, kamida 150 ta so‘zdan iborat insho (report) yozishingiz kerak bo‘ladi. Ikkinchi qismida esa (Task 2) ma’lum savolga javob shaklida kamida 250 so‘zdan iborat qisqa insho yozish topshirig‘i beriladi.
IELTS “Gapirish” bo‘limi:
Ushbu bo‘lim nisbatan qisqa va atigi 15 daqiqagacha davom etishi mumkin. Ushbu imtihon uchta:
- Introduction and Interview;
- Independent Long Turn
- Discussion
qismlaridan iborat bo‘lib, har bir qismning o‘ziga xos talablari mavjud.
IELTS va TOEFL imtihonlari baholarining qiyosiy jadvali:
Xorijda o‘qish uchun IELTS talab qilinadimi yoki TOEFL?
Yuqorida ham aytib o‘tganimiz kabi har ikki imtihon ham xalqaro nufuzga va maqomga ega, ammo qaysidir birini tanlashdan avval albatta siz o‘qimoqchi yoki ishlamoqchi bo‘lgan davlat yoki muassasaning til talablari mezoni bilan tanishib chiqing va ular qabul qiladigan imtihon sertifikatlarini tanlang!
OLIYGOH.UZ jamoasi imtihon topshiruvchilarning barchasiga omad tilab qoladi!
EF ingliz tilini bilish darajasi – EF English Proficiency Index
The EF ingliz tilini bilish darajasi (EF EPI) qabul qilgan kattalar orasida mamlakatlarni ingliz tilini bilish darajasining o’rtacha darajasi bo’yicha baholashga urinishlar EF testi. [1] Bu mahsulot EF Education First, xalqaro ta’lim kompaniyasi va Internet orqali bepul mavjud bo’lgan ingliz tili testlari orqali to’plangan ma’lumotlarga asoslanib xulosalar chiqaradi. [2] [3] Indeks 2011 yilda birinchi marta nashr etilgan onlayn so’rovnomadir [4] 1,7 million test qatnashchilarining test ma’lumotlari asosida. [5] Eng so’nggi, o’ninchi nashr 2020 yil noyabrda chiqdi. [6] [7]
Mundarija
- 1 Metodika
- 2 Hisobot
- 2.1 Birlamchi xulosalar
Metodika
EF EPI sakkizinchi nashri 2017 yilda 1,3 million test topshiruvchilarning test ma’lumotlari yordamida hisoblab chiqilgan. Test topshiruvchilar o’zlari tanlangan va ular bo’yicha demografik ma’lumotlar yig’ilmagan. Sinovlar kompaniya tomonidan marketing va joylashtirish maqsadida foydalaniladi. Indeksning sakkizinchi nashrida 85 ta mamlakat va 3 ta hudud paydo bo’ldi. Kiritish uchun bir mamlakatda kamida 400 nafar test topshiruvchisi bo’lishi kerak edi. [8]
Hisobot
Hisobot mamlakatlarning reyting jadvalidan, ingliz tilini biladigan boshqa iqtisodiy va ijtimoiy omillarni o’zaro bog’laydigan grafikalar bilan bir necha sahifa tahlillardan va har bir mintaqa yoki qit’aning tahlilidan iborat. 2018 yilgi hisobot va unga qo’shib berilgan mamlakatlar ma’lumot jadvallarida ingliz tilini jinsi, yosh guruhi va mintaqasi bo’yicha, mamlakatlar bo’yicha va shaharlar bo’yicha ba’zi ingliz tilini bilish ballari ko’rsatilgan. Veb-sayt hisobotning ayrim qismlarini aks ettiradi va ko’plab mamlakatlar va hududlarda ingliz tilini bilish darajasini tahlil qiladi. [8]
Birlamchi xulosalar
- Eksport Aholi jon boshiga, Yalpi milliy daromad jon boshiga va innovatsiyalarning barchasi ingliz tilini bilish bilan ijobiy bog’liqdir. [9]
- Ingliz tilini bilish darajalari turli mamlakatlarda, shu jumladan ingliz tilini pasayadigan bir necha mamlakatlarda har xil darajada o’zgarib bormoqda. [10]
- Evropa umuman olganda eng yaxshi ingliz tilida gaplashadi, ammo Yaqin Sharq eng yomoni. [11]
- Ayollar ingliz tilida erkaklarnikidan yaxshiroq gaplashadi. [12]
2019 reytingi
Quyida 2019 yilda e’lon qilingan mamlakatlarning so’nggi ballari, malaka darajasi va reytinglari keltirilgan. [13]
2019 darajasi Mamlakat 2019 bal 2019 malakaviy guruh 1 Gollandiya 70.27 Juda yuqori malaka 2 Shvetsiya 68.74 Juda yuqori malaka 3 Norvegiya 67.93 Juda yuqori malaka 4 Daniya 67.87 Juda yuqori malaka 5 Singapur 66.82 Juda yuqori malaka 6 Janubiy Afrika 65.38 Juda yuqori malaka 7 Finlyandiya 65.34 Juda yuqori malaka 8 Avstriya 64.11 Juda yuqori malaka 9 Lyuksemburg 64.03 Juda yuqori malaka 10 Germaniya 63.77 Juda yuqori malaka 11 Polsha 63.76 Juda yuqori malaka 12 Portugaliya 63.14 Juda yuqori malaka 13 Belgiya 63.09 Juda yuqori malaka 14 Xorvatiya 63.07 Juda yuqori malaka 15 Vengriya 61.86 Yuqori malaka 16 Ruminiya 61.36 Yuqori malaka 17 Serbiya 61.30 Yuqori malaka 18 Keniya 60.51 Yuqori malaka 19 Shveytsariya 60.23 Yuqori malaka 20 Filippinlar 60.14 Yuqori malaka 21 Litva 60.11 Yuqori malaka 22 Gretsiya 59.87 Yuqori malaka 23 Chex Respublikasi 59.30 Yuqori malaka 24 Bolgariya 58.97 Yuqori malaka 25 Slovakiya 58.82 Yuqori malaka 26 Malayziya 58.55 Yuqori malaka 27 Argentina 58.38 Yuqori malaka 28 Estoniya 58.29 Yuqori malaka 29 Nigeriya 58.26 Yuqori malaka 30 Kosta-Rika 57.38 O’rtacha malaka 31 Frantsiya 57.25 O’rtacha malaka 32 Latviya 56.85 O’rtacha malaka 33 Gonkong 55.63 O’rtacha malaka 34 Hindiston 55.49 O’rtacha malaka 35 Ispaniya 55.46 O’rtacha malaka 36 Italiya 55.31 O’rtacha malaka 37 Janubiy Koreya 55.04 O’rtacha malaka 38 Tayvan 54.18 O’rtacha malaka 39 Urugvay 54.08 O’rtacha malaka 40 Xitoy Xalq Respublikasi 53.44 O’rtacha malaka 41 Makao 53.34 O’rtacha malaka 42 Chili 52.89 O’rtacha malaka 43 Kuba 52.70 O’rtacha malaka 44 Dominika Respublikasi 52.58 O’rtacha malaka 45 Paragvay 52.51 O’rtacha malaka 46 Gvatemala 52.50 O’rtacha malaka 47 Belorussiya 52.39 Kam malaka 48 Rossiya 52.14 Kam malaka 49 Ukraina 52.13 Kam malaka 50 Albaniya 51.99 Kam malaka 51 Boliviya 51.64 Kam malaka 52 Vetnam 51.57 Kam malaka 53 Yaponiya 51.51 Kam malaka 54 Pokiston 51.41 Kam malaka 55 Bahrayn 50.92 Kam malaka 56 Gruziya 50.62 Kam malaka 57 Gonduras 50.53 Kam malaka 58 Peru 50.22 Kam malaka 59 Braziliya 50.10 Kam malaka 60 Salvador 50.09 Kam malaka 61 Indoneziya 50.06 Kam malaka 62 Nikaragua 49.89 Kam malaka 63 Efiopiya 49.64 Kam malaka 64 Panama 49.60 Kam malaka 65 Tunis 49.04 Kam malaka 66 Nepal 49.00 Kam malaka 67 Meksika 48.99 Kam malaka 68 Kolumbiya 48.75 Kam malaka 69 Eron 48.69 Kam malaka 70 Birlashgan Arab Amirliklari 48.19 Juda past darajadagi malaka 71 Bangladesh 48.11 Juda past darajadagi malaka 72 Maldiv orollari 48.02 Juda past darajadagi malaka 73 Venesuela 47.81 Juda past darajadagi malaka 74 Tailand 47.61 Juda past darajadagi malaka 75 Iordaniya 47.21 Juda past darajadagi malaka 76 Marokash 47.19 Juda past darajadagi malaka 77 Misr 47.11 Juda past darajadagi malaka 78 Shri-Lanka 47.10 Juda past darajadagi malaka 79 kurka 46.81 Juda past darajadagi malaka 80 Qatar 46.79 Juda past darajadagi malaka 81 Ekvador 46.57 Juda past darajadagi malaka 82 Suriya 46.36 Juda past darajadagi malaka 83 Kamerun 46.28 Juda past darajadagi malaka 84 Quvayt 46.22 Juda past darajadagi malaka 85 Ozarbayjon 46.13 Juda past darajadagi malaka 86 Myanma 46.00 Juda past darajadagi malaka 87 Sudan 45.94 Juda past darajadagi malaka 88 Mo’g’uliston 45.56 Juda past darajadagi malaka 89 Afg’oniston 45.36 Juda past darajadagi malaka 90 Jazoir 45.28 Juda past darajadagi malaka 91 Angola 44.54 Juda past darajadagi malaka 92 Ummon 44.39 Juda past darajadagi malaka 93 Qozog’iston 43.83 Juda past darajadagi malaka 94 Kambodja 43.78 Juda past darajadagi malaka 95 O’zbekiston 43.18 Juda past darajadagi malaka 96 Fil suyagi qirg’og’i 42.41 Juda past darajadagi malaka 97 Iroq 42.39 Juda past darajadagi malaka 98 Saudiya Arabistoni 41.60 Juda past darajadagi malaka 99 Qirg’iziston 41.51 Juda past darajadagi malaka 100 Liviya 40.87 Juda past darajadagi malaka Shunga o’xshash hisobotlar
The Evropa komissiyasi til tadqiqotini o’tkazdi, So’rovnoma, bu 15 yoshli evropalik talabalarning vakillik namunalarini chet tillarini bilish darajalari bo’yicha sinovdan o’tkazdi. Hisobot va ma’lumotlar to’plami 2012 yil iyun oyida Evropaning 13 mamlakati uchun e’lon qilindi. [14]
Abituriyentlar uchun yilning eng og‘riqli savoli: “B1 yoki B2?”
O‘zbekiston prezidentining 2018-yil 5-iyundagi 3775-qarorida 2019-yil 1-yanvarga qadar Davlat test markaziga Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Xalq ta’limi vazirligi bilan birgalikda ilg‘or xalqaro imtihon tizimlari (TOEFL, IELTS, CEFR, SAT General, SAT Subject va h.) sertifikatlariga ega bo‘lgan abituriyentlarga tegishli fanlardan belgilangan eng yuqori ball berish va ushbu fan test sinovidan ozod qilish tartibini ishlab chiqib, Vazirlar Mahkamasiga kiritish buyurilgan edi. Ushbu qarordan yoshlar, ziyolilar va el-yurt kelajagi uchun befarq bo‘lmagan millionlab odamlar mamnun bo‘ldi. Chunki yer yuzidagi deyarli barcha nufuzli universitetlar tan oladigan mashhur sertifikatlarning bizda tan olinmasligi juda g‘alati hol edi.
Tayyorlangan qaror loyihasi 2018-yilning noyabr-dekabr oylarida Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portaliga (regulation.gov.uz) joylashtirildi. Loyihada yuqorida tilga olingan sertifikatlarning tan olinishi aytilgan. Biroq loyihaning bir nechta bandi ko‘pchilik mutaxassislar va yoshlarning keskin e’tiroziga sabab bo‘ldi.
Qaror loyihasida aytilishicha, agar chet tili bakalavriat bosqichiga kirish imtihonlarining 1-blok fani bo‘lsa, DTM tomonidan beriladigan chet tilini bilish darajasi to‘g‘risidagi sertifikatning B2 darajasi talab qilinishi kerak. Milliy sertifikatning B1 darajasi talabi endigina yo‘lga qo‘yilayotgan, shu daraja sertifikatini qo‘lga kiritish ham mamlakatimizdagi yoshlarning kamdan-kamiga nasib qilayotgan bir paytda talabning ko‘tarilishi sababini tushunib bo‘lmaydi.
Sohaga aloqasi bo‘lmagan odamning nigohi bilan qaralganda talabning ko‘tarilishi ijobiy narsadek ko‘rinadi, lekin tajribali mutaxassislarning fikricha unday emas.
Amaldagi Davlat ta’lim standartlariga ko‘ra litsey va kollejlar bitiruvchilari chet tili chuqurlashtirib o‘tiladigan yo‘nalishni bitirayotgan bo‘lsa chet tilini B1+, boshqa yo‘nalishni bitirayotgan bo‘lsa B1 darajada bilishi talab qilinadi. Demak, chet tilidan B1, nari borsa B1+ darajani o‘rgatadigan ta’lim dasturlari, darsliklar va o‘qituvchilardan ta’lim olgan bitiruvchilarga o‘zlari egallagan bilimdan yuqori talab qo‘yishni “gummaga pul berib, shashlik olib kelishni buyurish”ga o‘xshatish mumkin.
Bundan tashqari, masalaning boshqa muhim jihatlari bor.
Birinchidan, chet tili bilimlarini DTMning oliy ta’lim muassasalariga kirish imtihonlarida foydalaniladigan, asosan grammatik savollardan iborat bo‘lgan testlar yordamida “aniqlash”, afsuski, hali ham davom etmoqda. Bu ko‘pchilik mutaxassislarning fikriga ko‘ra hozirgi zamonga mutlaqo mos kelmaydigan usul. Chunki til grammatikadangina iborat emas va til bilimini qog‘ozda aks etadigan test savollari bilangina baholab bo‘lmaydi, u eshitiladi, yoziladi va gapiriladi. Grammatikani yaxshi bilish tilni yaxshi biladi, undan foydalana oladi degani emas. Chet tilini bilish darajasini aniqlash, baholash va sertifikat berish amaliyotining yo‘lga qo‘yilishi yuqorida aytilgan muammoni hal qilish yo‘lidagi dadil qadamlardan biridir. Ammo abituriyent uchun qarorda aytilgan B2 darajadan ko‘ra 30 talik “eskicha” testlarga tayyorlanish osonroq, shuning uchun ham zamon talabiga anchagina mos bo‘lgan CEFR testidan ko‘ra o‘sha testlarga tayyorlanishni istovchilar ko‘payadi. Bu esa – orqaga qadamdir.
Ikkinchidan, dunyoning ko‘pgina nufuzli universitetlari ham chet tili talabini nari borsa B2 qilib qo‘yadi, vaholanki, ularda ta’lim aynan shu tilda olib boriladi. Bizning universitetlarimiz bunday nufuzga ega bo‘lmasdan turib ularga kirish uchun talabning qiyinlashtirilishi yoshlarimizning kattagina qismida o‘zimizning universitetlardan ko‘ra talabi osonroq, diplomi esa nufuzliroq bo‘lgan chet el universitetlarini tanlash istagini rag‘batlantiradi. Ular chetda ta’lim olib, yaxshi mutaxassis bo‘lib qaytsa nur ustiga nur, ammo bizdagi mehnat muhiti bilan ularning diplomlari o‘tadigan ilg‘or mamlakatlardagi mehnat muhiti o‘rtasida farq borligi uchun ularning qancha-qanchasi boshqa yurtlarda qolib ketadi.
Uchinchidan, O‘zbekistonda chet tilini B2 darajada biladigan va o‘rgata oladigan o‘qituvchilar kam va buni yashirmaslik kerak. Bu muammo markazdan uzoq, chekka hududlar uchun ayniqsa dolzarb. Ko‘p maktablarda chet tili o‘qituvchisi yetishmaydi. Vaziyat yaxshilanmay turib B2 daraja talab qilish aqlga to‘g‘ri kelmaydigan bir ish.
Qaror loyihasining milliy sertifikatimizga oid bandlari bo‘yichaham muammolar yuzaga keldi. Masalan, shu paytgacha olingan B1 sertifikatlarining taqdiri nima bo‘ladi? Ularning egalari imtiyoz berilgani uchun ham pul to‘lab, o‘qishini rejalashtirib sertifikatga erishgan. Ammo yangi beriladigan B1 sertifikatlariga imtiyoz bermaslik ham adolatdan bo‘lmaydi. Tasavvur qiling, bilimi siznikidan pastroq sherigingiz sertifikat imtiyozi tufayli universitetga kiradi, siz esa yo‘q. Chunki u B1 sertifikatini oldinroq olgan, siz esa keyinroq. Bu sizga qanday ta’sir qilgan bo‘lar edi?
Yuqoridagi muammolarga yechim sifatida quyidagilarni taklif qilaman:
- ilg‘or xorijiy sertifikatlarga qo‘yiladigan talabni pasaytirish;
- B1 sertifikati imtiyozini o‘z kuchida qoldirish. Turli bloklar uchun B1 daraja ballarini tabaqalashtirish (masalan, 1-blok 100 ball, 2-blok 90 ball, 3-blok 80 ball);
- avval olingan B1 sertifikatlari uchun ham ushbu tabaqalashtirishni joriy qilish;
- universitetlar reytingi va nufuziga ko‘ra chet tili sertifikati darajasi talabini mustaqil belgilash mexanizmini yo‘lga qo‘yish;
- milliy sertifikat bilan bog‘liq barcha o‘zgarishlarni kelgusi yildan jori etish;
- DTM CEFR testlarining murakkablik darajasi va sifatini xalqaro CEFR normalaridan oshirib yubormaslik.
Qolaversa, milliy sertifikat tizimiga chet tili bilimlarini baholashning kelajagi sifatida qaralishini xohlayman, eskicha, samarasi past usullarni bosqichma-bosqich zamonaviy usullarga almashtirish, yaqin kelajakda an’anaviy grammatika testlarini qo‘llashga chek qo‘yish kerak deb hisoblayman.
Chet tili fani asosiy fan bo‘lgan yuz minglab yoshlar, o‘qituvchilar, hatto ota-onalar uchun ham shu mashmasha vajidan bu yil juda og‘ir bo‘ldi. Umid qilamanki, mas’ullar aytib o‘tilgan muammolarni hal qilib, bolalarimizning qalbidagi adolatga, kelajakka bo‘lgan ishonchni tiklaydilar.
Alisher Sotivoldiyev,
ingliz tili o‘qituvchisi