KITOB MANAVIYA T XAZINASI Kitob beminnat ustoz Har

Музыкальная шкатулка

Kitob – bilimlar xazinasi

Darhaqiqat kitob o`qimagan insonning ma`naviyati bo`lmaydi. Dunyoqarashi past bo`ladi, olam sirlarini bilmoq istasak ko`p kitob o`qimoq kerak. Zero, buyuk shoir va mutafakkir Alisher Navoiy hazratlari yozganidek, “kitob – beminnat ustoz, bilim va ma`naviy yuksalishga erishishning eng asosiy manbai ”.

Xalqimiz tilida ham kitob o`qib bilim va munosib ta`lim-tarbiya olish, ilm-fan bilan shug`ullanish, kasb-hunar o`rganishning ahamiyatiga doir maqollar juda ko`p. Jumladan, “Kitobsiz aql – qanotsiz qush”, “Go`zallik – ilmu ma`rifat bilan”, “Ilm baxt keltirar, bilim taxt keltirar”, “Hunar – oqar buloq, ilm – yonar chiroq”, “Baxt belgisi – bilim”, “Bilim – aql chirog`i”, “Beshikdan qabrgacha bilim izla”, “Oltin olma, bilim ol, bilim olsang, bilib ol”. Bu kabi purma`no va serhikmat naqllar kitob sevuvchi xalqimiz lug`atida ko`plab topiladi.

Eng asosiysi, necha asrlardan buyon sayqallanib, qanchadan-qancha avlodlarga yo`lchi yulduzdek to`g`ri yo`lni ko`rsatib kelayotgan ana shu xalqona hikmatlar negizidagi asl haqiqat shuki, insonning bilimli, tarbiyali, kasb-hunarli va albatta baxtli hamda davlatli bo`lishining muhim omili – bu kitobga oshno bo`lish, hamisha kitob o`qish va uning mutolaasini umr bo`yi kanda qilmaslikdir. Ayniqsa, yoshlarning baxtu kamoli, osoyishta va farovon hayotida kitobning alohida o`rni bor. Chunki yaxshi kitob insonda Vatanga muhabbat, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat tuyg`ularini yuksaltirib, yaxshilik hamda ezgulikka undaydi.

Kitob insonni komillikka etaklaydi. Hayot qoidalari yashash san`atini o`rgatadi. Kitob bilim beradi, ilm esa ziyo, nur, ma`naviy quvvat demakdir.

Kitob insoniyat ongli hayoti va ma`naviyat olamining bosh timsollaridan sanaladi. U – bepoyon olam: bag`rikeng, osmoni balanddir. Kitob bilim manbai, insoniyat to`plagan hikmatlar xazinasi, ijtimoiy ong mahsulidir.

Kitob mutolaasi inson tafakkurini oshiradi, hayotga teran ko`z bilan qaraydi. E`tibor bergan bo`lsak, so`nggi vaqtlarda yosh avlod, bolalar internet va turli ijtimoiy tarmoqlarga qiziqib ketib, ko`p kitob o`qimay qo`ygan edi. Bu bilimsizlikdan darak beradi. Bugun vatanimiz jadal rivojlanayotgan bir davrda ajdodlarimiz, donolar fikrida o`z aksini topgan kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini shakllantirishga bo`lgan e`tibor davlat siyosati darajasiga ko`tarildi. Chunki yosh avlodning har tomonlama shakllanishidakitob mutolaasining o`rni beqiyosligini anglagan holda, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 yanvarda “Kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ`ibot qilish bo`yicha komissiya tuzish to`g`risida”gi Farmoyishi qabul qilindi. Bu hujjatda aholining keng qatlamini kitob o`qishga jalb qilish, kitob o`qish va kitobxonlikni targ`ib etish, voyaga etgan farzandlarimizni bog`cha yoshidan boshlab kitobga mehrli qilib tarbiyalash, kitob mahsulotlarining mazmuniga e`tibor berish, ularni chop etish sifatini yaxshilash, turli mazmundagi kitoblar bilan to`ldirilgan kitob do`konlarini ko`paytirish, kitoblar fondini yanada boyitish ko`zda tutilgan.

Mamlakatimizda ko`p kitob o`qishni targ`ib qilish maqsadida keng ko`lamli ma`naviy islohotlar, tadbir, tushuntirish ishlari, shoirlar bilan uchrashuvlar natijasida bolalarning kitobga bo`lgan qiziqishi tobora ortib bormoqda. Barcha ta`lim maskanlarida, jumladan bizning 15-o`rta umumta`lim maktabida ham o`quvchilarning kitobxonlik madaniyatini tobora yuksaltirish maqsadida sayyor o`quv-seminarlar, o`quvchilarning fikr-mulohazalari, talab ehtiyojlari asosida badiiy adabiyotlar kutubxonalarga keltirilmoqda.

Va nihoyat Prezident Sh.Mirziyoevning mamlakatimizda 2017-2021 yillarda O`zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi bo`yicha Harakatlar strategiyasi asosida jamiyat hayotida ezgu qadriyat va an`analarni chuqur qaror toptirishga, xususan, xalqimiz, ayniqsa yosh avlodning ma`naviy-intellektual salohiyati, ongu tafakkuri va dunyoqarashini yuksaltirishda ona Vatani va xalqiga muhabbat va sadoqat tuyg`usi bilan yashaydigan barkamol shaxsni tarbiyalashda beqiyos ahamiyatga ega bo`lgan kitobxonlik madaniyatini oshirishga alohida e`tibor qaratilmoqda. Jumladan, 5 tashabbus yo`nalishi asnosida kitobga mehr-muhabbat kuchaytirildi. Natijalar samarasi o`laroq bolalar o`rtasida turli tadbirlar kitobxonlik kechalarida bellashuvlar o`tkazilib ijobiy natijalarga erishilmoqda. Ko`p kitob o`qigan kitobxon turli nominasiyalarda moddiy va ma`naviy rag`batlantirilmoqda, jumladan qimmatbaho buyumlar, hatto, mashinalar sovg`a qilinmoqda. Bu orqali bolalarning, kitobga oshno qalblarning ming yashirin qirralari ochilmoqda, o`zlarini namoyon etishmoqda. Shu islohotlar samarasi asnosida bizning maktabimizda ham nafaqat o`quvchilar, balki ularning ota-onalari ham kitob inson uchun eng yaqin do`stligini tushunishmoqda va farzandlari bilan birga mutolaa qilishmoqda.

Ta`lim muassasalarida bu jarayon o`quvchilarning bilim darajasini oshirishga, aql-zakovatini kuchaytirishga yordam bermoqda. Shuning uchun ham yoshlarni har tomonlama fikrlaydigan, ma`nan etuk, har qanday axborotlarni aql bilan tahlil eta oladigan, barkamol inson qilib tarbiyalash biz o`qituvchilarning asosiy vazifamizdir.

Rahimova Gulchiroy Aliqulovna

Samarqand viloyati Jomboy tumani

15-o`rta umumta`lim maktab boshlang`ich ta`lim o`qituvchisi

KITOB MANAVIYA T XAZINASI Kitob beminnat ustoz Har

«Kitob – beminnat ustoz. Har daqiqa u bizni donishmandlarning bilim hazinasi bilan oshno eta oladi» , deb yozadi buyuk shoir va mutafakkir Mir Alisher Navoiy.

Kitoblar zamonlar to‘lqinlarida suzuvchi va o‘zining qimmatbaho yukini avlodlardan avlodlarga avaylab eltuvchi tafakkur kemalaridir. Kitob o‘qish- jamiyatning umumiy saviyasini ko‘taradigan, demak, taraqqiyotga, rivojlanishga xizmat qiladigan muhim omildir. Shuni hisobga olgan holda jannatmakon yurtimizda kitobga muhabbat, e’tibor o‘zgacha. Buyuk mutafakkirlardan biri aytganidek, kitob- sehrgar. Kitob dunyoni qayta qurdi. Unda odamzodning aqli mujassam, u kishilik tafakkurining ustuni. Kitobsiz olam yovvoyilar olamidir. Bugun yoshlar orasida shunday bebaho boylikka bo‘lgan e’tibor qanday? Keling, shu masalada mulohaza yuritib ko‘ramiz. Kitob insoniyat ijodiyotining chinakam hayratlanarli va e’tiborga loyiq ko‘rinishidir. Kitoblarda kechmish, zamonlarning aql-idroki yashaydi, xoki, tuproqlari, tush singari allaqachonlar to‘zg‘ib ketgan odamlarning ovozi burro va aniq yangrab turadi. Insoniyat yaratgan, qayta-qayta o‘ylab ko‘rgan va u erishgan narsalarning bari-xuddi sehrli sandiqdek kitoblar saqifalarida saqlanib qolgan. Ushbu sehrli sandiqlarni ochish va undan foydalanish bugun ko‘ngildagidek emasligi, sir emas.

«Yoshlarimizning ma’naviy dunyosini yuksaltirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash eng muhim vazifalarimizdan biridir» , – deb ta’kidladi O’zbekiston Prezidenti Islom Karimov o’zining O’zbekiston Konstitsiyasining 17 yilligiga bag’ishlangan ma’ruzasida.

Bu ma’noda kitob farzandlarimiz ta’limi va ma’naviy tarbiyasida eng muhim omil bo’lib hizmat qilmoqda. Kitoblar insoniyatning eng boy bilim hazinasi sandig’idir, desak xato qilmaimiz. Kitob millatning madaniy me’rosi sifatida boqiydir. Kitob mutolaasi esa inson faoliyatining muhim yo’nalishlaridan biridir. Qaysi yoshda bo’lmailik har birimiz o’zimizning eng birinchi o’qigan kitoblarimizda yozilgan ezgu fikrlarni eslaimiz. U kitoblar bizning bolalik paitimizda afsonalar mamlakatiga sair ettirgan O’zbek halq ertaklari-yu Pushkin she’rlari, keyinchalik esa bizni donishmandlik hazinasi bilan tanishtirgan Mir Alisher Navoiining «Hamsa» asari va Qodiriy domlaning moziyga qarab hayrli ish ko’rishga o’rgatgan «O’tgan kunlar» romanidir.

Inson hayotida kitobning o’rni beqiyosdir. Erishgan bilimlarimiz va ma’lumotimiz uchun biz Kitob, deb atalmish bilimlar hazinadoni oldida qarzdormiz. Kitob doyim bizni fikrlashga, halol yashashga, Vatanni sevish, jamiyat taraqqiyotiga hizmat qilish va ma’naviy me’rosimizni asrashga, ezgulikka chorlab kelgan.

Kitobdagi ilm hazinalarini terish- uni qay maqsadda qo‘lga olishga ham bog‘liqligini unutmaslik lozim. Buyuk adib Asqad Muxtorning bu xususida shunday fikrlari bor: “O‘qishlar har xil bo‘ladi. Birov ermak uchun o‘qiydi, birov hordiq chiqarish uchun; birov o‘qiyotgan kitobini ilmiy tahlil qilish uchun ya’ni “burch yuzasidan”, birov bo‘lak mashg‘ulot bo‘lmaganidan vaqt o‘tkazish uchun, birov asardagi voqeaga, qahramonning taqdiriga qiziqib o‘qiydi”. Shu tufayli bir asar insonlarga turlicha ta’sir qiladi.

Kitob – bilm manbai. Kitob mutolaasi esa insonni hayoti davomida mukofot bilan taqdirlovchi sharafli mehnatdir. Bu borada farzandlarda kitob mutolaasiga mehr uig’otishda oila muhim ahamiyat kasb etadi. Farzandlarimizda kitobga mehr uig’otishga harakat qilailik!

Darhaqiqat, bolaning kelajakda qanday inson bo‘lishiyu nimalarga qiziqishi u yashayotgan muhitga bog‘liq. Agar ota-ona kitobxon bo‘lsa, farzand ham beixtiyor kitobga mehr qo‘yadi. Afsuski, bazi bir ota-onalar farzandlarini faqat moddiy jihatdan ta’minlab qo‘ysam bo‘ldi, deb hisoblashadi. Ammo ko‘p hollarda bolaning kelajagi uchun eng muhim bo‘lgan ma’naviy dunyosini boyitish haqida o‘ylab ham ko‘rishmaydi. Hech bo‘lmaganda bir oyda bir marta bolani kutubxonaga olib borish, tanlagan kitobini og‘rinmay xarid qilib berish, o‘qigan kitoblari yuzasidan fikrini muntazam so‘rab borish, iloji bo‘lsa har kuni uxlashdan oldin kitob o‘qib berish asosida kitob bolaning hayotida ajralmas qismiga aylanishiga erishish mumkin. Bolalar kitob o‘qish “mazasi”ni tushinib olgach, keyinchalik bu mashg‘ulot odatga, so‘ng esa ehtiyojga aylanadi.

Shuni alohida qayd etishni istardikki, O’zbekistonda kitobga bo’lgan qiziqish va hurmat hamda uni e’zozlash azaldan shakllanib kelgan. Jamoatchilik fikrini o’rganuvchi «Ijtimoii fikr» Respublika markazi doimiy ravishda kitobhonlarning badiiy, ijtimoiy-siesiy, ilmiy va ma’rifiy kitoblarga bo’lgan qiziqishi va talablarini o’rganish maqsadida aholi o’rtasida so’rovlar uyushtirib turadi. Respublikada o’tkazilgan so’nggi so’rovlar shuni ko’rsatdiki, jamiyatimizda kitobning ahamiyati, aholining kitobga bo’lgan talabi doim oshib bormoqda. So’rovnomada ishtirok etganlarning aksariyati kitob bilim va ma’naviy yuksaklikka erishishning eng asosiy manbaalaridan biri, deb hisoblaganlar. Bu esa davlatmizning yosh avlodni milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida tarbiyalash hamda milliy-madaniy va ma’naviy me’rosimizni availabasrashga qaratilgan siyosati natijasi ekanligi shubhasizdir.

Bu borada O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2003 yildagi «Davlat matbuot qo’mitasini O’zbekiston Matbuot va ahborot agentligiga ailantirish» to’g’risidagi Farmoni muhim ahamiyat kasb etdi. Farmonga muvofiq 10 nashriyot bazasida 4 ta nashriyot-matbaa ijodiy uilari va «O’zbekiston Milliy enciklopedyasi» nashriyoti tashkil etildi. Bugun O’zbekistonda jami 100 dan ziyod nashriyot va 1420 dan ziyod matbaa korhonalari faoliyat ko’rsatmoqdalar. Ular har yili 1200 dan ortiq nomdagi kitob mahsulotlarini mamlakat va horijiy kitobhonlarga taqdim etmoqdalar.

Ilm sahroda do‘st, hayot yo‘llarida tayanch, yolg‘izlik damlarida yo‘ldosh, baxtiyor daqiqalarda rahbar, qayg‘uli damlarda madadkor, odamlar orasida zebu ziynat, dushmanlarga qarshi kurashda quroldir. Zero, buyuk mutafakkir Rudakiy aytganidek, “Ilmdan yaxshiroq hazina bo‘lmas, qo‘lingdan kelgancha tera olsang bas”. Bunday satrlar har bir o‘zbek farzandining diliga muxrlanishini niyat qilib qolamiz!