Rus tilidagi kitoblar

Uchinchi guruhda uzoq toʻxtab qolgan odam kim boʻlmasin, ortiq kitob oʻqimay qoʻyar edi. Ammo, unda hech kim uzoq turib qolmaydi. Shunday boʻlsa ham, harholda, kimki mana shu uchinchi bosqich bilan tanish emas ekan, yomon, xom, gʻoʻr, dumbul kitobxondir. Chunki u dunyoning butun poeziyasi va butun falsafasi oʻzida mujassam ekanligini bilmaydi, zero, eng buyuk shoir ham har birimizda mavjud oʻsha pinhoniy sarchashmadan ulgi oladi, axir. Hayotingda aqalli bir martagina mayli, faqat bir kunga uchinchi – bosqichda bir boʻlgin – ana keyin (ortingga yengil qaytib), mavjud barcha bitiklarning ancha durust oʻquvchisiga, tinglovchisiga va sharhlovchisiga aylanasan. Shu bosqichda atigi bir martagina boʻlib koʻrgin, shunda sen uchun yoʻl boʻyida yotgan tosh ham Gyote yoki Tolstoy qadar maʼno kasb etadi, – soʻngra sen Gyote, Tolstoy va boshqa barcha yozuvchilardan beqiyos ulkan maʼno-mazmun, ilgarigidan ham koʻra koʻproq shira-sharbat va asal olasan, hayotga va oʻz-oʻzingga ishonching yana-da ortadi. Negaki, Gyote asarlari, bu – Gyote emas, Dostoyevskiy jildlari, bu – Dostoyevskiy emas, bu – ularning urinishlari, oʻzlari markazida turgan dunyoning koʻpovozliligi va koʻpmaʼnoliligini bosish, pasaytirish yoʻlidagi, hech qachon oxiriga yetmaydigan umidsiz, tushkun urinishlari, xolos.

Kitob mutolaasi haqida

Koʻpchilik, afsuski, kitob oʻqishni bilmaydi va koʻp kishilar nima uchun oʻqiyotganini tuzukroq tushunib ham yetmaydilar. Baʼzilar buni savodli boʻlishning qiyin, biroq yagona yoʻli, deb biladi. Ularning fikricha, har qanday kitob kishini “oʻqimishli” qila oladi. Boshqa birovlar uchun esa oʻqish, bu – dam olish, shunchaki vaqtni oʻtkazish va ularga nimani (maqola, roman, sheʼr, xabar va hokazo) oʻqish baribir, zerikarli boʻlmasa bas. Shunchaki dam olish, vaqt oʻtkazishni istagan va “oʻqimishli” boʻlish haqidagina qaygʻuradigan oʻquvchi kitobdagi dilni poklovchi, kishini ruhlantiruvchi qandaydir nomaʼlum bir kuchni sezadi. Biroq bu kuchni u aniq tasavvur etolmaydi va baholay ham olmaydi. Bunday kitobxon tibbiyotdan mutlaqo bexabar bemorga oʻxshaydi, yaʼni aynan qaysi dori kerakligini anglamasdan, har bir qutichadagidan tatib koʻra boshlaydi. Aslida, mutolaa borasida ham har bir kishi oʻzi uchun zarur, yangi kuch hamda ruhiy taʼsir baxsh eta oladigan kitoblarnigina topa bilishi maqbul emasmikin?

Albatta, biz mualliflarga odamlar koʻp mutolaa qilishlari yoqadi. Muallifning kitobxonlar haddan tashqari koʻp kitob oʻqishlariga eʼtibor qaratishi u qadar toʻgʻri emas. Chunki mingta loqayd oʻquvchidan oʻnta yaxshi kitobxon afzal. Shu bois, bemalol taʼkidlayman, hamma joyda haddan tashqari koʻp mutolaa qilishadi va bu – adabiyot uchun obroʻ emas, balki ziyon keltiradi, xolos. Kitob mustaqil boʻlmagan kishilarni yana ham maʼnaviy zaiflashtirish uchun yozilmaydi, bundan tashqari, undan baʼzan noqobil odamlarga arzon-garov manzara hamda osongina oʻzgartirilgan hayotni koʻrsatish uchun ham foydalanishadi. Kitoblar insonni hayotga yoʻllagandagina, unga xizmat qilgandagina foydali. Agar kitob oʻquvchiga oz boʻlsa-da, kuch-gʻayrat, shijoat, maʼnaviy poklik baxsh etmasa, mutolaa uchun sarf etilgan har bir soat behuda va besamar qolaveradi.

Shunchaki oʻqish, bu – diqqatni toʻplashga majbur etuvchi mashgʻulot va ovunish uchungina oʻqish, oʻz-oʻzini aldash. Loqayd kishilar uchun, umuman, biror narsadan ovunishning hojati yoʻq. Aksincha, ular hamma joyda diqqat-eʼtiborli boʻlishlari, qayerda nima ish bilan shugʻullanishmasin, nima haqda fikr yuritishlaridan qatʼi nazar, oʻzlarini butun vujudlari bilan voqealar girdobida his etmoqlari zarur.

Hayot qisqa, uning poyonida hech kimdan oʻqilgan kitoblar soni soʻralmaydi. Foydasi yoʻq ekan, oʻqishga vaqt sarflash aqllilik belgisi emas, aksincha, koni ziyon emasmikin? Men bu oʻrinda faqat yomon kitoblarni emas, avvalambor “sifatli mutolaa”ni nazarda tutayapman. Hayotda bosgan har bir qadaming kabi oʻqishdan ham biron natija kutiladi. Mutolaadan yangi kuch-gʻayrat olmoq uchun avval kuch sarf etmoq, yanada yaxshi tushunmoq uchun oldin oʻzingni “yoʻqotmoq” kerak.

Agar har bir oʻqilgan kitob quvonch va alam, shijoat hamda ruhiy tazarru olib kelmasa, jahon adabiyoti tarixini bilishdan maʼno yoʻq. Fikr-mulohaza qilmasdan oʻqish – xushmanzara tabiat qoʻynida koʻzni bogʻlab yurmoq demak. Biz oʻzimizni va turmushimizni unutish uchun emas, balki hayot jilovini yanada ongliroq ravishda anglash uchun oʻqishimiz kerak. Kitobga dimogʻdor oʻqituvchiga qaragan qoʻrqoq oʻquvchi singari emas, balki eng baland choʻqqini zabt etmoqqa shaylangan shiddatkor alpinist kabi yondashmoq talab etiladi.

Ruhiyatimizning tabiiy, tugʻma ehtiyoji – tur, xil, namunalarni aniqlab olish va ular asosida butun insoniyatni tur-turga ajratib chiqishni taqozo etadi. Teofrast [1] “Xarakterlar”idan tortib, to ajdodlarimiz va ota-bobolarimizning toʻrt mizoj toʻgʻrisidagi tushunchalari (inson tabiatiga xos xususiyatlar) va eng zamonaviy psixologiyaga qadar, mana shu ehtiyoj turlangan tartibda muntazam namoyon boʻlib, sezilib turadi. Qolaversa, har qanday kishi ham atrofidagi odamlarni yoshligida oʻzi uchun muhim xarakterlar bilan oʻzaro oʻxshashligiga qarab, koʻpincha gʻayrishuuriy bir tarzda guruhlarga boʻlib chiqishi tabiiy. Bunday boʻlinishlar, qanchalik jozibali va yoqimli boʻlmasin, sof shaxsiy tajribaga yoki qandaydir ilmiy tipologiyaga asoslanishidan qatʼi nazar, har qanday odamda ham har qaysi turga xos xususiyat, belgilar va oʻta qarama-qarshi xarakterlar hamda mizojlar, bir-biri bilan oʻzaro almashinib turadigan holatlar yangligʻ, har bir alohida shaxsda uchrashi mumkinligini taʼkidlab, tajribaning yangi kesimini belgilab olish baʼzan oʻrinli va samarali boʻlishi mumkin.

Shunday qilib, men quyida kitobxonlarning uch turi yoki boshqacha qilib aytganda, uch darajasi xususida toʻxtalib oʻtmoqchiman. Albatta, bu bilan kamina kitobxonlarning butun dunyosi uzil-kesil mana shu uch toifaga boʻlinadi, demoqchi emasman. Zero, har birimiz oʻz shaxsiy hayotimizning turli davrlarida goh u, goh bu guruhlarga mansub boʻlishimizga toʻgʻri kelishini ham unutmasligimiz lozim.

Shunga koʻra, eng avvalo, sodda kitobxonni olib koʻraylik. Har birimiz ham dam-badam ana shunday oʻquvchi qiyofasida namoyon boʻlib turamiz. Bunday kitobxonlar – hindular haqidagi kitobchani oʻqiyotgan bolakay yo graf ayol hayoti toʻgʻrisida hikoya qiluvchi romanni mutolaa qilayotgan oqsoch yoki Shopenhauerni oʻrganishga kirishgan talaba – barchasi, ovqatni paqqos tushiradigan sertomoq xoʻranda singari, kitobni yutib yuboradi. Bunday oʻquvchining kitobga munosabatini bir shaxsning ikkinchi bir shaxsga munosabatidek, deb boʻlmaydi, balki aksincha, ot suliga yoki izvoshchiga qanday qarasa, xuddi shunday deyish mumkin. Kitob yetaklaydi, kitobxon esa unga ergashadi. Kitob syujeti xolisona, begʻaraz voqelik sifatida idrok qilinadi. Syujetning oʻzi boʻlsa koshkiydi! Badiiy adabiyotning tuppa-tuzuk bilimga ega ashaddiy oʻquvchilari ham borki, ular butkul sodda kitobxon sinfiga mansubdir. Garchi ular syujetning oʻzi bilangina kifoyalanib qolmasalar-da, romanda qancha aza yoki qancha toʻy tasvir etilganiga qarab baho bermaydilar, shu bilan birga, muallifning oʻzini tushunib, kitobning estetik mohiyatini xolisona qabul qiladilar. Ular asar muallifining barcha zavq-shavq, quvonchiga va ilhomiga sherikdirlar, uning dunyoqarashiga butkul qoʻshilib, muallifning tasavvur mahsulini, turlicha maʼno berish holatlarini hech bir eʼtirozsiz qabul qiladilar. Oddiy odamlarni asar syujeti, undagi vaziyat, voqea va harakatlar qiziqtirsa, oʻtkir aql sohiblari uchun esa muallif mahorati, tili, bilimi, maʼnaviy saviyasi muhim. Ular buning barchasini qandaydir xolisona voqelik sifatida – adabiyotning soʻnggi va eng yuksak boyligi sifatida – Karl May [2] muxlisi boʻlmish navqiron oʻquvchi “Eski paypoq” asaridagi voqealarni mavjud voqelik deb qanday idrok etsa, xuddi shunday tushunadilar.

Bunday sodda kitobxon, mutolaaga munosabatiga koʻra, umuman, shaxs hisoblanmaydi, balki oʻzi bilan oʻzi andarmon oʻquvchi, xolos. U romandagi voqealarning keskinligiga, xavf-xatarga toʻla sarguzashtlariga, ishqiy lavhalarga boyligiga, tasvirning dabdabali yoki ojizligiga qarab baholaydi yoki buning oʻrniga, muallifning oʻzigagina baho berib qoʻyaqoladi, yaʼni uning muvaffaqiyatlarini shunday andaza bilan oʻlchaydiki, bu meʼyor oxir-oqibatda doimiy odatga aylanadi. Bunday oʻquvchi kitob, umuman, his qilib, tushunib oʻqish va mazmuni yoki shakliga munosib baho berish uchungina yaratilgan deb oʻylaydi, bunga shak-shubha qilmaydi. Yaʼni, kitob – non yoki koʻrpa-toʻshakka oʻxshagan narsa, deb hisoblaydi.

Biroq dunyodagi mavjud barcha narsalarga nisbatan boʻlganidek, kitobga ham oʻzgacha munosabat joiz. Inson tarbiyasiga emas, tabiatiga amal qildi deguncha, bolaga aylanadi va buyumlarni oʻynay boshlaydi. Shunda non yerosti yoʻli qazilgan toqqa, koʻrpa esa gʻorga yoki qor bosgan dalaga aylanadi. Shunday bolalarga xos soddalikdan va bu oʻyinchi dahodan ikkinchi turdagi kitobxonga nimadir yuqadi. Bu oʻquvchi asar mazmuni yoki shaklini qanchalik qadrlasa, uning haqiqiy, yanada muhimroq qadr-qimmatini ham shunchalik yuqori baholaydi. Bu kitobxon bolalarga oʻxshab, har bir narsaning ehtimol oʻn yoki yuz mazmun-mohiyati, ahamiyati va qadr-qimmati borligini yaxshi biladi. Mazkur oʻquvchi, masalan, yozuvchi yoki faylasufning voqea, hodisalar, narsalarga nisbatan oʻz bahosini oʻz-oʻziga yoxud kitobxonga majburan qabul qildirishga urinayotganini kuzata borib, jilmayib qoʻyishi hamda muallifning erkinligi va asossizligi boʻlib koʻrinayotgan narsa aslida sustkashlik va majburlashdan boshqa narsa emasligini payqab olishi mumkin. Bu kitobxon professor-adabiyotshunoslar va adabiyot munaqqidlariga koʻpincha butunlay nomaʼlumligicha qoladigan jihatni: mazmun va shaklning erkin tanlovi degan tuturiqsiz gapning mutlaqo mavjud emasligini ham yaxshi biladi. Yaʼni, adabiyot tarixchisi, Shiller falon yili falon syujetni tanlab olib, uni besh boʻgʻinli yamb (vazn) orqali ifodalashga ahd qilgan, deydi. Kitobxon esa na syujet, na yamb shoirning erkin tanloviga sabab emasligini, unga rohat bagʻishlagan yagona narsa – shoir syujetni nima qilishi emas, balki syujet shoir bilan nimalar qilganini koʻrish istagidir.

Shu xildagi fikrga kelganda, estetik deb ataladigan qadriyatlar deyarli butunlay oʻz qimmatini yoʻqotadi va aynan har qanday xato, kamchilik va nomukammalliklar ulkan jozibadorlik kasb etishi mumkin. Chunki bunday kitobxon yozuvchi ketidan izvoshchiga ergashgan otga oʻxshab emas, balki oʻljaning iziga tushgan ovchidek boradi va poetik erkinlik boʻlib koʻrinayotgan narsa tomon nogoh tashlangan nazar, shoirning sustligi va zoʻrakiligini payqagan nigoh, soz texnika hamda nafis soʻz sanʼatining barcha goʻzalliklaridan ham koʻra koʻproq zavq-shavq, shodlikka noil boʻlmogʻi mumkin.

Yana yoʻlimizda davom etamiz va uchinchi – oxirgi tipdagi kitobxonga duch kelamiz. Shu oʻrinda yana bir bor taʼkidlaymiz, hech kim, hech qaysi birimiz u yoki bu toifada muqim, abadiy qolib ketishga majbur emasmiz, zotan, har birimiz bugun ikkinchi, ertaga uchinchi, indin esa yana birinchi guruhga mansub boʻlmogʻimiz ham mumkin. Shunday qilib, endi nihoyat, uchinchi – soʻnggi bosqich haqida soʻz yuritamiz.

Uchinchi turdagi kitobxon zohiran “yaxshi” deb nom olgan oʻquvchining butunlay teskarisidir. Bu kitobxon shu darajaga yetgan shaxski, u hech kimga oʻxshamaydi. U – oʻz mutolaa saltanatida mutlaq hokim, hukamo, hukmdor. Kitobdan u na maʼrifat izlaydi, na vaqtichogʻlik. Kitobdan – bu yorugʻ olamda qolgan boshqa har qanaqangi narsa kabi – faqatgina boshlanish, yoʻnalish nuqtasi sifatida, istak, niyat, mayl sifatida foydalanadi. Unga aslida nima oʻqishning farqi yoʻq. U biror faylasufning asarini unga ishonib, taʼlimotini oʻrganib olmoq yoki uni tanqid qilib, unga qarshi harakat qilmoq uchun oʻqimaydi, biron-bir shoirni dunyoning qanday yaralganini tushuntirib berishi uchun mutolaa qilmaydi. Yoʻq, u hamma narsani oʻzi tushunadi, oʻzi anglay oladi. U, taʼbir joiz boʻlsa, komil inson. U hamma narsa bilan oʻynasha oladi: muayyan bir nuqtai nazar; qarash; fikr; tasavvur. Hamma narsani oʻyinga aylantirishdan ham koʻra foydaliroq va samaraliroq boshqa hech narsaga hojat qolmaydi. Agar bunday oʻquvchi kitobdan biron-bir sentensiya, yaʼni hikmatli soʻz, dono gap, hikmat topib olsa, eng avvalo, topilmaning astar-avrasini agʻdaradi. U azal-azaldan biladiki, har qanday haqiqatlarni inkor etish asl haqiqatdir. U maʼnaviyat sohasidagi har qanday fikr, qarash, nuqtai nazar qutb ekanligini va unga qarama-qarshi xuddi shunday zoʻr qutb ham mavjud ekanini azaldan yaxshi biladi. U yosh bolaga oʻxshab, assotsiativ [3] tafakkurni yetarli darajada qadrlaydi, biroq u boshqa narsalarni ham biladi. Shunday qilib, mazkur kitobxon yoki, toʻgʻrirogʻi, shu guruhga mansub har birimiz ham duch kelgan narsani – roman, grammatika, yoʻl qatnovi jadvali, bosmaxona namunalarini va boshqa har qanday narsani oʻqiyverishimiz mumkin. Fantaziyamiz va assotsiativ qobiliyatimiz munosib darajada boʻlgan paytda ham biz baribir qogʻozdagi bitiklarni oʻqimayotgan, lekin shu asnoda oʻqiganlarimizdan bizga yogʻilib turgan nurafshon yogʻdular, istak, niyat va mayllar oqimida suzayotgan boʻlamiz. Ular sahifalar, matnlar bagʻridan, shu bilan birga, bosma harflar terilgan ustunchalarda ham koʻrinishi mumkin. Hattoki, gazetada bosilgan eʼlon ham yangilik. Eng baxt-omadli, tantanavor fikr mutlaqo jonsiz soʻz zamiridan kelib chiqsa ham ajab emas, negaki, undagi harflarni, xuddi mozaikaga oʻxshab, dam bundoq, dam undoq aylantirib koʻraverish ham joiz. Bunday holatlarda hatto Qizil Shapkacha haqidagi ertakni qandaydir kosmogoniya [4] yoki falsafa yoxud goʻzal ishqiy poeziya yangligʻ mutolaa qilish durust. Allaqanday sigara qutisidagi “Colorado maduro” degan yozuvni shunchaki oʻqib, ushbu soʻzlar, harflar va tovushlar oʻyiniga berilib ketgach, ilm, xotira va tafakkurning barcha yuzta saltanati boʻylab, yurakdagi orzuga aylangan olis sayohatga otlanmoq ham mumkin.

Biroq shu oʻrinda – mutolaa ham shunaqa boʻladimi? – deya meni yozgʻirishlari tabiiy. Xoʻsh, aytaylik, Gyoteni oʻqiyotib, Gyotening niyat, maqsad, oʻy va fikrlarini uqish, idrok etish va chuqur anglash oʻrniga oʻzini goʻyo qandaydir eʼlonni yoki boʻlmasam, tasodifiy terilgan harflar uyumini tomosha qilayotgandek tutadigan odamni, umuman, kitobxon deb atab boʻladimi? Mutolaaning soʻnggi – uchinchi darajasi deb ataganimiz aslida kitobxonlikning eng past, eng bachkana, eng varvarlarcha turi emasmikin mabodo? Bunday oʻquvchidan Hyolderlin [5] musiqasi, Lenau [6] ehtirosi, Stendal irodasi, Shekspir teranligi qayoqqa ham qochib qutula olarkin? Nimayam derdim, yozgʻirgan kishi haq. Uchinchi toifadagi kitobxon – mutlaqo kitobxon emas. Mazkur guruhda uzoq qolib ketadigan odam oxir-oqibat kitob oʻqishni yigʻishtirib qoʻyadi. Bunga sabab shuki, uning uchun gilam rasmi, devor, toʻsiq, gʻovga terilgan toshlar aʼlo va mukammal darajada tartib berilgan harflardan tuzilgan eng goʻzal sahifa oʻrnini bemalol bosa oladi. Alifbo harflari bitilgan varaq uning uchun birdan-bir, yagona kitobga aylanishi ham mumkin.

Ha, shunday, bu oxirgi bosqichdagi kitobxon ortiq kitobxon emas. Unga Gyote bir pul, Shekspir ham chikora. Ana shu soʻnggi darajadagi kitobxon endi, umuman, kitob oʻqimaydi. Ha-da, kitob unga ne darkor? Axir, butun olam uning oʻzida mujassam emasmi?

Uchinchi guruhda uzoq toʻxtab qolgan odam kim boʻlmasin, ortiq kitob oʻqimay qoʻyar edi. Ammo, unda hech kim uzoq turib qolmaydi. Shunday boʻlsa ham, harholda, kimki mana shu uchinchi bosqich bilan tanish emas ekan, yomon, xom, gʻoʻr, dumbul kitobxondir. Chunki u dunyoning butun poeziyasi va butun falsafasi oʻzida mujassam ekanligini bilmaydi, zero, eng buyuk shoir ham har birimizda mavjud oʻsha pinhoniy sarchashmadan ulgi oladi, axir. Hayotingda aqalli bir martagina mayli, faqat bir kunga uchinchi – bosqichda bir boʻlgin – ana keyin (ortingga yengil qaytib), mavjud barcha bitiklarning ancha durust oʻquvchisiga, tinglovchisiga va sharhlovchisiga aylanasan. Shu bosqichda atigi bir martagina boʻlib koʻrgin, shunda sen uchun yoʻl boʻyida yotgan tosh ham Gyote yoki Tolstoy qadar maʼno kasb etadi, – soʻngra sen Gyote, Tolstoy va boshqa barcha yozuvchilardan beqiyos ulkan maʼno-mazmun, ilgarigidan ham koʻra koʻproq shira-sharbat va asal olasan, hayotga va oʻz-oʻzingga ishonching yana-da ortadi. Negaki, Gyote asarlari, bu – Gyote emas, Dostoyevskiy jildlari, bu – Dostoyevskiy emas, bu – ularning urinishlari, oʻzlari markazida turgan dunyoning koʻpovozliligi va koʻpmaʼnoliligini bosish, pasaytirish yoʻlidagi, hech qachon oxiriga yetmaydigan umidsiz, tushkun urinishlari, xolos.

Sayr qilib yurgan chogʻingda, aqalli bir marta xayolingga kelgan oʻy-fikrlar zanjirini tutib qolishga urinib koʻr. Yoki – bundan ham koʻra yengilroq tuyulgan – tunda koʻrganing oddiygina tushni eslab qol! Tushingda senga kimdir avval tayoq oʻqtaldi, soʻng esa, orden tutqazdi. Xoʻsh, bu kim ekan? Zoʻr berib eslashga harakat qilaverasan, u bir doʻstingga, bir otangga oʻxshash tuyuladi, lekin qandaydir begona, yot ekanligi bilinib turadi, ayol kishiga, singlingga, mahbubangga ham oʻxshab ketadi… U oʻqtalgan tayoq tutqichi esa nimasi bilandir sen oʻquvchilik davringda ilk bor sayohatga otlangan kemadagi shtokni [7] eslatadi. Va shunda birdaniga yuz minglab xotiralar qalqib, yuzaga chiqadi. Agar sen ana shu joʻngina tushni eslab qolib, mazmunini qisqacha qilib, stenografiya yoki alohida soʻzlar bilan yozib qoʻymoqchi ekansan, bilasanmi, to oʻsha ordenga yetib borguningcha, butun boshli kitob dunyoga keladi, bir emas, balki ikkita, ehtimol oʻnta boʻlar. Gap bunda emas. Chunki tush, bu – tuynuk, u orqali sen butun vujuding ichidagi bor narsani koʻra olasan, oʻsha bor narsa – butun dunyodan, sen tugʻilgandan to hozirgi daqiqagacha, Homerdan Haynrih Manngacha, Yaponiyadan tortib, Gibraltargacha, Siriusdan to Yergacha, Qizil Shapkachadan to Bergsonga [8] qadar butun dunyodan na katta, na kichik boʻlmagan bir olamdir. Va sen oʻz tushingni aytib, taʼbirlab berishga harakat qilayotganing tushing oʻrab, qamrab olgan dunyoga daxldorligi kabi, muallif asari ham u aytmoqchi boʻlgan narsaga, fikrga, gʻoyaga taalluqlidir.

Gyote “Faust”ining ikkinchi qismi ustida olimlar va diletantlar (havaskorlar) deyarli yuz yildan beri bahslashib, tortishib keladilar, bu esa birtalay bamaʼni va bemaʼni, teran va tuturiqsiz izohlar, sharhlar, tushuntirishlarning yuzaga kelishiga sababchidir. Shuni aytib oʻtish joizki, har qanday adabiy asar zamirida oʻsha sirli sirt – yuza ostiga yashiringan, nomsiz koʻpmaʼnolilik mujassam. Buni eng yangi psixologiya “ramzlarning oʻta determinantlashuvi” deb ataydi. Usiz ham buni fikrning cheksiz, bitmas-tuganmas mukammalligi uzra qisman boʻlsa-da, payqab olmoq uchun, har qanday yozuvchi yoki mutafakkirni torgina doirada uqib, idrok etasan, uning muayyan bir boʻlagini yaxlit, bir butun oʻrnida qabul qilasan, yuzani toʻla qamrab ololmayotgan izoh, tushuntirishlarga batamom ishonasan.

Kitobxonning mutolaadagi shu uch bosqich orasida goh u yon, goh bu yon koʻchib yurishi tabiiy, bu har qanday kishi bilan har bir sohada sodir boʻlishi mumkin. Minglab oraliq darajalardan iborat ana shu uch bosqich arxitektura, rassomlik sanʼati, zoologiya, tarix kabi sohalarda ham mavjud. Va mana shu uchinchi bosqich ham hammayoqda bor, unda sen hammadan koʻra koʻproq oʻz-oʻzing bilan tenglashasan, biroq u har yerda sendagi oʻquvchini yoʻqotish uchun tahdid qiladi, adabiyotning, sanʼatning aynishi, dunyo tarixining buzilishi uchun xavf-xatar tugʻdiradi. Ammo shunday boʻlsa ham, sen mana shu bosqichni oʻtamasang, kitob oʻqishda, sanʼat va ilm oʻrganishda imlo oʻqiyotgan oddiy maktab oʻquvchisidan farqing qolmaydi.

Nemis tilidan Mirzaali AKBAROV tarjimasi

“Sharq yulduzi” jurnali, 2015–5

[1] Teofrast (Feofrast, haqiqiy ismi Tirtam) (er. old. 372-287) – qadimgi yunon faylasufi, tabiatshunos olim, Arastuning doʻsti va izdoshi, “Axloqiy xarakterlar” asarining muallifi.

[2] Karl May (1842-1912) – nemis yozuvchisi, hindular haqidagi koʻplab sarguzasht romanlar muallifi.

[3] Assotsiativ – ayrim tasavvurlarning bir-biri bilan oʻzaro bogʻlanishiga oid.

[4] Kosmogoniya – olamning paydo boʻlishi haqidagi taʼlimot.

[5] Yohann Kristian Friydrih Hyolderlin (1770-1843) – nemis romantik shoiri.

[6] Nikolaus Lenau (1802-1850) – avstriyalik romantik shoir.

[7] Shtok – kema langarining tepa qismiga oʻrnatilgan koʻndalang oʻq.

[8] Anri Bergson (1859-1941) – fransuz faylasufi, adabiyot sohasidagi Nobel mukofoti sohibi.

Rus tilidagi kitoblar

O‘zbekistonda rus tilidagi kitoblar talabgirligi ham ona tilidagi adabiyotlardan kam emas. Buning sababi – bir paytlar rus tili rasman ikkinchi rasmiy til bo‘lgan. Mamlakat aholisining katta qismi bu tilni biladi. Mazkur til oliy o‘quv yurtlari va kollejlarda o‘qitiladi, u ish yuritishda avvalgidek qo‘llanadi. Ko‘pchilikka badiiy adabiyotni rus tilida o‘qish qulayroq.

O‘zbekistonda rus tilidagi kitoblarning ahamiyati

Bu til 1860-yillarda keng tarqala boshlagan. O‘shanda u rasmiy maqom olgan, uni ta’limda va ish yuritishda qo‘llashgan. Ammo o‘zbek tili uni siqib chiqargan. Shunday bo‘lsa-da, bugungi kunda bir qator o‘zbekistonliklar ruschani o‘zlarining ona tili hisoblashadi. U maishiy hayotda qo‘llanadi va oliy o‘quv yurtlarining ta’lim dasturlariga kiritilgan. Shu tariqa, O‘zbekistonda rus tilidagi kitoblarga talab yo‘qolmaydi. Ularning ommaviyligi XX asr o‘rtalariga avjiga chiqqan. O‘shanda SSSR butun dunyoda eng kitobxon mamlakat hisoblangan. Kinematograf hamda keyinchalik internetning paydo bo‘lishi qog‘oz shaklidagi adabiyotning avvalgi ommabopligini pasaytirgan. Audiomateriallar va elektron ma’lumot saqlagichlar paydo bo‘lgan. Shunga qaramasdan, qog‘oz nashrlar oldingidek o‘z o‘quvchisini topib kelayotir. Bu esa quyidagi sabablar bilan bog‘liq:

• qog‘oz holidagi saqlagichdagi ma’lumot yaxshiroq qabul qilinadi;
• matnni chiroyli bezaklar bilan to‘ldirish mumkin, bolalar adabiyoti uchun bu o‘ta muhim;
• rus tilidagi kitoblar chiroyli, ularning jildlaridan haqiqiy uy kutubxonasini yig‘ish mumkin.

Asaxiy assortimenti

Ushbu internet-do‘kon katalogida quyidagi kabi nashrlar taqdim etilgan:

• Badiiy adabiyot – siz bu yerdan mumtoz nasrni, she’riyatni, fantastika, fentezi, ayollarbop romanlarni va boshqa ko‘plab asarlarni topasiz. Mualliflar fantaziyasi syujetlar va bayon shakli orasida cheksiz tanlov hadya etgan. Bular – epopeyalar, romanlar, qissalar, hikoyalar, novellalar, she’rlar, masallardir. Har bir kitobxon o‘z didiga mos kitobni topishi, mutolaa orqali kundalik tashvishlarni unutgancha qahramonlar hayotiga sho‘ng‘ishi mumkin.
• Qiziqishlar va xobbilar – rus tilidagi kitoblar pazandalikda, bog‘dorchilik, chevarlikda yangi yutuqlarga erishish imkonini beradi. Ularda siz sevimli mashg‘ulotingiz bo‘yicha iqtidoringizni oshirish uchun ko‘plab qimmatli maslahatlar topasiz.
• Ilmiy va ma’rifiy nashrlar – dunyoqarashingizni kengaytiradi. Bu bo‘limga tarix, matematika, falsafa, kimyo, fizika, geografiya, biologiya bo‘yicha o‘quv qo‘llanmalari kiritilgan. Yangi qiziquvchilar uchun ilmiy-ma’rifiy adabiyot namunalarining keng assortimenti taqdim etilgan. Ular yengil uslubda yozilgan bo‘lib, mutolaadan zavq olgan holda yangi bilimlarni o‘zlashtirish imkonini beradi.
• Din – O‘zbekistonda asosan musulmonlar yashaydi. Ulardan har biri Qur’oni karim kitobini xarid qilishni sharaf deb biladi. Ko‘pincha u avloddan-avlodga o‘tadi. Ammo Qur’on faqatgina arabchada yoki o‘zbekcha tarjimada bo‘lmaydi. Rus tilidagi diniy kitoblarga ham talab katta, bu hol Qur’ondan boshqalariga ham tegishli. Shuningdek, O‘zbekistonda Bibliyani ham xarid qilish mumkin.
• Bolalar uchun nashrlar – mutolaaga mehrni hayotning ilk kunlaridanoq singdirish kerak. Maxsus nashrlar ranglarni, jonivorlarning ovozlarini, geometrik shakllar va boshqa ko‘p narsalarni o‘rganishda yordam beradi. Har bir bolajonda alifbo bo‘lishi lozim, shuning yordamida u alfavitni o‘yin uslubida oson o‘rganib oladi. Kitoblar bolaga butun dunyoni ochib beradi! Janr shakliga keladigan bo‘lsak, kitoblarda asosan qisqa she’rlar, masallar va ertaklar jamlangan.

Badiiy adabiyot janrlari

Bo‘sh vaqtingizda nimalarni o‘qish borasida ikkilanayotgan bo‘lsangiz, unda avvalo janr masalasida bir qarorga kelib oling. Quyidagi kabi syujetlarni ajratib ko‘rsatish mumkin:

• Detektivlar – doshida jinyat sodir bo‘ladi, ko‘pincha – qotillik. Keyingi boblar davomida bosh qahramon uni fosh etishga harakat qiladi. Odatda, jinoyatchi kimligi asar oxirida ma’lum bo‘ladi.
• Ishqiy roman – syujet markazida ikki nafar asosiy qahramonning muhabbati turadi. Voqealar rivoji davomida ular o‘z his-tuyg‘ulari uchun kurashishlariga to‘g‘ri keladi. Bu borada tarixiy romanlar ancha ommabop: ularda ikki yoshning sevgisi yorqin davr fonida chaqnaydi.
• Triller – qahramon xavfga duch keladi va syujetga ko‘ra undan xalos bo‘lishga intiladi. Ko‘pincha triller shunday uslubda yoziladiki, rus tilidagi kitobni tom ma’noda bir kundayoq o‘qib tugatish mumkin bo‘ladi.
• Sarguzasht – qahramon oldin o‘rganilmagan joylarga yo‘l oladi. U jumboqlarning tagiga yetadi va xavf-xatarlarga duch keladi.
• Mistika va vahimali – rus tilidagi bunday kitoblarda g‘ayrioddiy hodisalar haqida so‘z boradi.
• Fantastika – mazkur romanlar kelajak voqealariga bag‘ishlangan. Masalan, ularda insoniyat olis fazodagi koloniyalarni o‘zlashtiradi va o‘zga sayyoraliklar bilan to‘qnashadi.

Kitobning formati

Nashrning narxi muallifning mashhurligiga va kitobning formatiga bog‘liq. Asaxiy internet-do‘konidan rus tilidagi kitoblarni siz qattiq yoki yumshoq muqovada sotib olishingiz mumkin. Bulardan ikkinchi variant arzonroq tushadi.

O‘zbekiston bo‘ylab yetkazib berish bir necha kun ichida amalga oshiriladi. Toshkentda esa uchtadan ortiq kitob buyurtma qilinganida bepul. To‘lovning har xil turlari mavjud – onlayn, naqd pulda, naqd pulsiz usulda, bank kartasi orqali.

Ruscha she’rlar to’plami bolalar uchun turli mavzular haqida

Ushbu sahifada bolalar uchun ruscha she’rlar to’plami jamlangan. Rus tilida sher yodlayotgan bolajonlarga oson bo’lishi uchun qisqa 4 qator sherlar topishga harakat qildik. She’rlar umumiy hisobda 26 mavzularga bo’lingan bo’lib ular bog’cha bolalari va maktab yoshidagi bolalarga ham to’g’ri keladi. Umid qilamizki farzandingizga kerak bo’lgan ruscha she’r albatta topiladi. Marhamat!

Aytgancha, agar birorta she’r tarjimasi bilan kerak bo’lib qolsa mana bu > Google Tarjimon dan foydalaning, biroz kulguli tarjima qilishi mumkin, ammo ma’nosini tushunib olsa bo’ladi.

Hozir esa davraga reklamani chaqiramiz:

Mevalar haqida rus tilida sherlar

«Mevalar haqida ruscha she’r: OLMA»
Яблочко над головою,
Золотое, наливное!
Ты в росе купалось,
Солнцем утиралось!
(Пысин А.)

«Mevalar haqida ruscha she’r: NOK»
Называют меня грушей.
Я скажу, а ты послушай:
Полюбите меня, дети!
Я полезней всех на свете.
(Muallif noma’lum)

«Mevalar haqida ruscha she’r: BANAN»
Жёлтый, сладкий, ароматный,
Он: на цвет и вкус приятный,
А пришёл из жарких стран —
Называется банан!
(Днепровская В.)

«Mevalar haqida ruscha she’r: KIVI»
Чернеют точки-зерна
В зеленом переливе.
Кислит слегка, бесспорно,
Но в целом сладок киви.
(Антонова Татьяна)

«Mevalar haqida ruscha she’r: OLCHA»
Куст красавец, самый пышный,
Называют франта — вишней.
Кладовая сочных ягод,
Будет всем варенья на год!
(Сибирцев В.)

«Mevalar haqida ruscha she’r: APELSIN»
Привет, я сочный апельсин,
Любимый всеми господин.
Найдется соковыжималка?
Мне сока для друзей не жалко!
(Muallif noma’lum)

Tarvuz haqida rus tilida sherlar

«Tarvuz haqida ruscha she’r 1»
Вот какой у нас арбуз —
Замечательный на вкус!
Даже нос и щеки
Все в арбузном соке!
(Александрова З.)

«Tarvuz haqida ruscha she’r 2»
У него отменный вкус,
Имя носит он — арбуз,
А растёт он летом,
Когда много света.
(Ревю И.)

Non haqida rus tilida sherlar

«Non haqida ruscha she’r 1»
Хлеб ржаной, батоны, булки
Не добудешь на прогулке.
Люди хлеб в полях лелеют,
Сил для хлеба не жалеют.
(Muallif noma’lum)

«Non haqida ruscha she’r 2»
Расскажу тебе, дружок,
Про чудесный колосок.
Тот, что зреет на полях —
Попадёт на стол в хлебах.
Сушки, плюшки и батон —
Хлеб приходит в каждый дом…
(Кравченко Е.)

«Non haqida ruscha she’r 3»
Есть такие слова:
«Он всему голова»
Хрустящей корочкой одет
Очень Мягкий белый ХЛЕБ.
(Малахова А.)

Tabiat haqida rus tilida sherlar

«Tabiat haqida ruscha she’r: Umumiy»
Не то, что мните вы, природа:
Не слепок, не бездушный лик —
В ней есть душа, в ней есть свобода,
В ней есть любовь, в ней есть язык…
(Фёдор Тютчев)

«Tabiat haqida ruscha she’r: QUYOSH»
Солнышко, солнышко,
Выгляни в окошко;
Любят тебя детки,
Детки-малолетки.
(Muallif noma’lum)

«Tabiat haqida ruscha she’r: OY»
Среди безмолвия ночного
Луна так весело глядит,
И луч ее у часового
На ясном кивере горит!
Ах! Погляди ко мне в окошко
И дай мне весть о вышине,
Чтоб я, утешенный немножко,
Увидел счастье хоть во сне.
(Катенин Павел)

«Tabiat haqida ruscha she’r: SHAMOL»
Ветер, ветерок, ветрище,
Ты чего по свету рыщешь?
Лучше улицы мети
Или мельницы крути!
(Яков Аким)

«Tabiat haqida ruscha she’r: BULUT»
Облачко проснулось
С солнечной улыбкой,
В речку окунулось,
Обернулось рыбкой!
Вытянуло ушки —
Вот вам и зайчишка!
А надуло щёчки —
Косолапый мишка!
(Мельник Н.)

Fasllar haqida rus tilida sherlar (bahor, yoz, kuz, qish)

«Fasllar: BAHOR fasli haqida ruscha she’r 1»
Открой глаза и улыбнись —
Весна, весна пришла!
Пусть полной света будет жизнь,
И счастья, и тепла!
(Muallif noma’lum)

«Fasllar: BAHOR fasli haqida ruscha she’r 2»
Весна пришла! Ура-ура!
В сторону отложим все дела.
Пусть она принесет нам счастье,
И любви подарит страстной!
(Muallif noma’lum)

«Fasllar: YOZ fasli haqida ruscha she’r 1»
Лето, лето к нам пришло!
Стало сухо и тепло.
По дорожке прямиком
Ходят ножки босиком.
Кружат пчёлы, вьются птицы,
А Маринка веселится.
(Muallif noma’lum)

«Fasllar: YOZ fasli haqida ruscha she’r 2»
До чего хорош денек!
Веет легкий ветерок.
Солнца летнего лучи
Так приятно горячи!
(Muallif noma’lum)

«Fasllar: KUZ fasli haqida ruscha she’r 1»
Наступила осень,
Пожелтел наш сад.
Листья на берёзе
Золотом горят.
Не слыхать весёлых
Песен соловья.
Улетели птицы
В дальние края.
(А. Ерикеев)

«Fasllar: KUZ fasli haqida ruscha she’r 2»
Если на деревьях
Листья пожелтели,
Если в край далекий
Птицы улетели,
Если небо хмурое,
Если дождик льется,
Это время года
Осенью зовется.
(М. Ходякова)

«Fasllar: QISH fasli haqida ruscha she’r 1»
Как белый пух, снежок летает,
Встречайте зимушку-зиму!
А на ладошке снежок тает,
Уж очень там тепло ему.
(Лидия Огурцова)

«Fasllar: QISH fasli haqida ruscha she’r 2»
Снег ложится на дома:
К нам опять пришла Зима!
Принесла в котомке
Вьюги да позёмки,
Холода, сугробы, лёд
И, конечно, Новый Год!
(Марина Дружинина)

Qorbobo haqida rus tilida sherlar

«Qorbobo haqida ruscha she’r 1»
Шубка, шапка, рукавички.
На носу сидят синички.
Борода и красный нос —
Это Дедушка Мороз!
(Muallif noma’lum)

«Qorbobo haqida ruscha she’r 2»
Скоро, скоро Новый год!
Скоро Дед Мороз придёт.
За плечами ёлочка,
Пушистые иголочки.
Он подарки нам разносит
И стихи читать нас просит.
(Muallif noma’lum)

«Qorbobo haqida ruscha she’r 3»
Здравствуй, Дедушка Мороз!
Ты, наверное, замёрз:
День ходил по городу,
Отморозил бороду…
Нос клади на батарею.
Я сейчас тебя погрею!
(Усачев Андрей)

Qor haqida rus tilida sherlar

«Qor haqida ruscha she’r 1»
Снег бывает разный:
Чистый, невесомый,
Снег бывает грязный —
Липкий и тяжёлый.
Снег летит пушистый,
Мягкий и приятный,
Снег бывает рыхлый,
Снег бывает ватный.
(Второва Т.)

«Qor haqida ruscha she’r 2»
Снег идёт, стоят машины,
Даже шины не шуршат.
В нашем городе сегодня —
Самый снежный, снегопад!
(Muallif noma’lum)

«Qor haqida ruscha she’r 3»
Снег кружится и не тает.
Он откуда прилетает?
Видно с тучки озорной,
Что повисла надо мной!
(Бородянская С.)

Yangi yil haqida rus tilida sherlar

«Yangi yil haqida ruscha she’r 1»
За окном снежинок стая,
Тоже водит хоровод.
Попрощавшись с годом старым,
Мы встречаем Новый год.
(Татьяна Мельникова)

«Yangi yil haqida ruscha she’r 2»
Снова пахнет свежей смолкой,
Мы у елки собрались,
Нарядилась наша елка,
Огоньки на ней зажглись.
Игры, шутки, песни, пляски!
Там и тут мелькают маски…
Ты — медведь, а я — лиса.
Вот какие чудеса!
Вместе встанем в хоровод,
Здравствуй, здравствуй, Новый год!
(Muallif noma’lum)

«Yangi yil haqida ruscha she’r 3»
Зима обходит всю планету,
И бродит сказка с ней по свету,
Под Новый Год заходит в дом
И мы ее сегодня ждем.
Она уже в пути теперь.
И скоро постучится в дверь.
(Muallif noma’lum)

Archa haqida rus tilida sherlar

«Archa haqida ruscha she’r 1»
Что за чудо, чудо-ёлка
Все зелёные иголки,
В бусинках и шариках,
В жёлтеньких фонариках!
(Muallif noma’lum)

«Archa haqida ruscha she’r 2»
Посмотри в дверную щелку —
Ты увидишь нашу елку.
Наша елка высока,
Достает до потолка.
А на ней висят игрушки —
От подставки до макушки.
(Ильина Елена)

«Archa haqida ruscha she’r 3»
Елка наряжается —
Праздник приближается.
Новый год у ворот,
Ребятишек елка ждет.
(Аким Яков)

Hayvonlar haqida rus tilida sherlar

«Hayvonlar haqida ruscha she’r: YO’LBARS»
Тигры — знают все ребята —
Ходят в шубах полосатых.
От хвоста и до ушей
Цвет песка и камышей.
(Muallif noma’lum)

«Hayvonlar haqida ruscha she’r: AYIQ»
По деревьям лазит ловко,
Есть хорошая сноровка,
Может сильно он реветь,
А зовут его… Медведь!
(Чурилов А.)

«Hayvonlar haqida ruscha she’r: SIGIR»
Представить невозможно!
Поверить нелегко!
Жуёт корова сено
А дарит молоко!
(Muallif noma’lum)

«Hayvonlar haqida ruscha she’r: MUSHUK»
Шесть котят есть хотят.
Дай им каши с молоком.
Пусть лакают языком,
Потому что кошки
Не едят из ложки.
(Самуил Маршак)

«Hayvonlar haqida ruscha she’r: KUCHUK»
Во сне напрягаются тёплые лапы,
И ухо чуть-чуть шевелится…
На наших коленях уснула собака:
Ей больше нигде так не спится!
(Muallif noma’lum)

«Hayvonlar haqida ruscha she’r: QUYON»
Раз, два, три, четыре, пять!
Вышел зайчик погулять.
Запер домик на замочек
И пошел в универмаг
Покупать себе платочек,
Лампу, зонтик и гамак.
(Хармс Д.)

Qushlar haqida rus tilida sherlar

«Qushlar haqida ruscha she’r: KABUTAR»
Есть порода — почту носит,
А дворовый пищу просит.
Этих бойких птиц люби!
Символ мира — голуби!
(Талызин Владимир)

«Qushlar haqida ruscha she’r: QARG’A»
Хрипло птенчики кричат,
Клювы их в гнезде торчат,
Скрыла их густая крона,
Проживает здесь ворона.
(Смолин П.)

«Qushlar haqida ruscha she’r: BURGUT»
Без особого усилья,
Широко расправив крылья,
Славу в небе приобрёл,
Над землей парит орёл.
(Сибирцев В.)

«Qushlar haqida ruscha she’r: OQQUSH»
Повелось так с самой древности:
Эти птицы — символ верности.
В отраженье свое глядя,
Вот скользят по водной глади,
Восхищая всех людей,
Двое белых лебедей.
(Muallif noma’lum)

O’zbekiston haqida / vatan haqida rus tilida sherlar

«O’zbekiston / vatan haqida ruscha she’r: Мой солнечный Узбекистан»
Ты белым золотом одета,
Ты вся,как золотой хирман,
Республика тепла и света,
Мой солнечный Узбекистан.

Строкой поэзии высокой
Слагают оду и дастан,
Тебе,жемчужина Востока,
Мой солнечный Узбекистан.

В каком воспеть хвалебном гимне
Твой изобильный дастархан!
Ты в мире всех гостеприимней,
Мой солнечный Узбекистан.

Ты поступью шагаешь твёрдой
В содружество великих стран,
Мой независимый и гордый,
Мой солнечный Узбекистан.

Будь вечно юным и цветущим.
Да сбыться всем твоим мечтам,
Республика с великим будущим,
Мой солнечный Узбекистан!
(Леонид Ветштейн)

«O’zbekiston / vatan haqida ruscha she’r: Ты, родина моя — Узбекистан!»
Умой меня ключевою водой
Росой освежи мне веки.
Будь вечно цветущей и молодой
Водой заполняй свои реки.
Дары плодородия сынам молодым
Даруй, восхваляя земли.
Народ твой извечно богат и любим
Ты помни это и внемли.
Позволь искупаться в лучах,
Звезды под названием «Солнце».
Побегать босой на хлопковых полях
Напиться водой из колодца.
Ты древности таины мне передай,
Мой край золотой, лучезарный
Изобилием, что льется через край
Весельем, танцами и ярмаркой базарной.
Вся нежность Азии и крепкий стан,
Как в танце девушки восточной.
Ты, родина моя — Узбекистан,
Страна хурмы и дыни сочной.
(Динара Баймурзаева)

«O’zbekiston / vatan haqida ruscha she’r: Моя Родина – Узбекистан»
Жемчужина в оправе скал,
Пустынь, степей и рек;
Страна моя – Узбекистан,
С тобою я – навек!

Слезу от радости тайком
Стирает наш земляк,
Завидя, как в краю чужом
Взвивается наш флаг.

Спортсмены золото куют,
Медали на груди,
Как по команде, все встают
Под наш узбекский гимн!

Шурпа, лепёшка, плов, шашлык –
Пусть будут на столе,
И не погаснет ваш тандыр
У дома в махалле.

Здесь уважают мир и труд.
Мы каждый брату – брат.
Карнаи весело поют.
О Родина – рахмат!
(Сергей Волков.)

Navro’z haqida rus tilida sherlar

«Navro’z haqida ruscha she’r 1»
Сегодня Навруз!
Это радость для нас.
Поздравить берусь
Вас в красивейший час.

Весна поспешит
Пусть теплом одарить,
Чтоб счастье творить
И беспечнее жить!
(Muallif noma’lum)

«Navro’z haqida ruscha she’r 2»
Вас с Наврузом поздравляю,
Снова к нам весна идет,
Всем любви, добра и счастья
Я желаю в Новый год.

Смехом, радостью, весельем
Пусть наполнит он дома,
Новой жизни пробуждение
Щедро дарит пусть весна.
(Muallif noma’lum)

«Navro’z haqida ruscha she’r 3»
Мы сегодня собрались,
И Навруз мы дождались!
Пусть плохое всё уйдет,
Счастье новое придет!

Пусть здоровья будет много,
Пусть лежит к любви дорога,
Пусть счастливым будет год,
Пусть удача всех найдет!

Пусть у всех достаток будет,
Любят пусть друг друга люди.
Всех с Наврузом поздравляем,
Много радости желаем!
(Muallif noma’lum)

8-Mart haqida rus tilida sherlar

«8 Mart haqida ruscha she’r 1»
С 8 марта, девочки,
Вас мы поздравляем.
Много счастья, радости
И добра желаем!

Пусть весна и солнышко
Согревают вас,
И мечты сбываются
Все по двести раз!
(Muallif noma’lum)

«8 Mart haqida ruscha she’r 2»
С Международным женским днём!
Пусть будет много счастья в нём,
Красоты, сюрпризов ярких
И комплиментов самых сладких

Пусть сердце верит, любит, ждёт,
И счастье в светлый дом придёт.
По пустякам совсем не огорчаться
И жизнью, в целом, наслаждаться.
(Muallif noma’lum)

«8 Mart haqida ruscha she’r 3»
Вот пришло Восьмое марта,
Распирает счастье грудь,
Подарить мне маме надо
В этот праздник что-нибудь.
Я умоюсь ей в подарок,
Ей в подарок причешусь,
Влезу в пару лучших тапок
И духами надушусь!
(Muallif noma’lum)

«8 Mart haqida ruscha she’r 4»
Сегодня во всем мире праздник –
Международный женский день!
На улице уже весной запахло
И распуститься хочет первая сирень!

Я пожелать тебе хочу удачи,
В учебе первой быть и лучше всех!
Пусть исполняются заветные желанья,
Высот тебе достигнуть без помех!
(Татьяна Мороз)

Tug’ilgan kun haqida rus tilida sherlar

«Tug’ilgan kun haqida ruscha she’r 1»
Я в хорошем настроеньи,
Принимаю поздравленья.
За столом мои друзья —
День рожденья у меня!
(Н. Хилтон)

«Tug’ilgan kun haqida ruscha she’r 2»
День рожденья — самый лучший,
Самый радостный денёк,
Для проказ счастливый случай
И для шалостей предлог.
Фрукты, сладости, варенье,
Весь в свечах огромный торт!
В этот день без угощенья
Не останется никто!
Принимаю поздравленья
От друзей и от родных,
И к себе на день рожденья
Приглашаю в гости их.
(А. Гольцева)

«Tug’ilgan kun haqida ruscha she’r 3»
Сегодня лучший день в году,
И в этом нет сомненья!
Пусть чудеса, как в сказке, ждут
Тебя в твой День рожденья!
(Muallif noma’lum)

Oila haqida ruscha sherlar

«Oila haqida ruscha she’r 1»
Крепка бывает та семья,
Где нет владений буквы «Я»,
Где правит только слово «Мы»,
Где есть совместные мечты!
(Muallif noma’lum)

«Oila haqida ruscha she’r 2»
Бабушка и дедушка,
Мамочка и папочка,
Две сестренки старшие
И котенок-лапочка.
И еще, конечно, я.
Очень дружная семья!
(Muallif noma’lum)

«Oila haqida ruscha she’r 3»
Мама с папою – под ручку,
А со мной идёт – за ручку,
На руках у папы брат,
Сам он топать маловат.
А прохожие проходят, А прохожие – глядят
И про нас они, похоже, Меж собою говорят:
– Сразу видно, что семья!
Папа, мама, брат и я!
(Олег Бундур)

Ona / onalar haqida ruscha sherlar

«Ona haqida ruscha she’r 1»
Из цветной бумаги вырежу кусочек,
Из него я сделаю маленький цветочек.
Мамочке подарок приготовлю я
Самая хорошая мама у меня!
(Muallif noma’lum)

«Ona haqida ruscha she’r 2»
На свете
Добрых слов
Живёт немало,
Но всех добрее
И нежней одно –
Из двух слогов
Простое слово «ма-ма»,
И нету слов,
Роднее, чем оно!
(Muallif noma’lum)

«Ona haqida ruscha she’r 3»
Много мам на белом свете,
Всей душой их любят дети.
Только мама есть одна,
Всех дороже мне она.
Кто она? Отвечу я:
Это мамочка моя!
(Muallif noma’lum)

«Ona haqida ruscha she’r 4»
Ничего милее нет
Маминой улыбки –
Словно вспыхнет солнца свет,
Мрак развеет зыбкий!
Словно хвостиком блеснёт,
Золотая рыбка –
Радость сердцу принесёт
Мамина улыбка!
(Muallif noma’lum)

Ota / otalar haqida rus tilida sherlar

«Ota haqida ruscha she’r 1»
В воскресенье на прогулку
Вместе с папой я хожу.
Чтобы он не потерялся
За руку его держу.
(Muallif noma’lum)

«Ota haqida ruscha she’r 2»
Папочка, папуля,
Как тебя люблю я!
Как я рад, когда вдвоем
Мы с тобой гулять идем.
И как жаль тебя опять
На работу отпускать.
(Muallif noma’lum)

«Ota haqida ruscha she’r 3»
Папа, я тебя люблю,
Счастья пожелать хочу,
Чтоб сбылись мечты и
Был здоровым ты!
(Muallif noma’lum)

«Ota haqida ruscha she’r 4»
Знаете, как дружно
Мы с папочкой живем!
Вместе играем, вместе поем,
Вместе смеемся, вместе гуляем,
Вместе веселые сказки читаем!
(Muallif noma’lum)

Buvi / buvilar haqida rus tilida sherlar

«Buvi haqida ruscha she’r 1»
Я бабуленьку родную
Очень крепко поцелую,
Ведь бабуленька моя
Очень-очень добрая.
(Muallif noma’lum)

«Buvi haqida ruscha she’r 2»
Бабушка родная,
Милая моя,
Больше всех на свете
Я люблю тебя.
По твоим морщинкам
Проведу рукой…
В целом свете нету
Бабушки такой.
Никогда не буду
Огорчать тебя.
Только будь здоровой,
Бабушка моя.
(Muallif noma’lum)

«Buvi haqida ruscha she’r 3»
Бабушка, как бабочка,
Целый день летает:
То меняет лампочку,
То носок латает,
Над цветами вьётся
И не знает скуки.
Если ей взгрустнётся,
То утешат внуки!
(Наталья Волкова)

Do’stlik haqida rus tilida sherlar

«Do’stlik haqida ruscha she’r 1»
Дружит с солнцем ветерок,
А роса – с травою.
Дружит с бабочкой цветок,
Дружим мы с тобою.
Всё с друзьями пополам
Поделить мы рады!
Только ссориться друзьям
Никогда не надо!
(Юрий Энтин)

«Do’stlik haqida ruscha she’r 2»
Друзей мы любим. Без друзей нельзя!
Ведь ближе всех людей они — друзья!
Друг — это тот, кто хорошо Вас знает,
Но все равно, Вас любит, обожает!
(Ханин Борис)

«Do’stlik haqida ruscha she’r 3»
Дружба очень нам нужна —
В жизни нашей так важна:
Коль случится что-то вдруг —
К нам придёт на помощь друг!
(Талызин Владимир)