Keling, ota haqida insho yozishni o rganamiz
Afsuski, bolalar ko’pincha otasiz qoladi. Ammo ular nima qilishlari kerak, qanday qilib yo’q bo’lgan ota haqida insho yozish kerak? Xafa bo’lmang. Ehtimol, siz sport maktabida bobongiz, o’gay otangiz, qo’shningiz yoki murabbiyingiz tomonidan o’sganmisiz? Otangizni o’rnini bosgan bo’lishi mumkin bo’lgan odam haqida yozing.
Orbita . U Z
Kitob bosishning ixtiro qilinishi
Ehtimolki, kitob bosish g‘oyasi muhrlar orqali vujudga kelgandir. VII-VIII asrlardayoq, yaqin sharqda va yevropada bosma naqsh tushirilgan matolar tayyorlangan. Ko‘p marta takrorlanadigan shakllarni bosish uchun, maxsus muhrlardan foydalanishgan. O‘rta asrlarda xattotlar, nusxa ko‘chiruvchi va kotiblar o‘z ism shariflari yoki, muallif ism sharifini yozish uchun ham muhrdan foydalanishgan. Shuningdek, o‘rta asrlarga doir qo‘lyozmalarning ko‘pchiligida matn satri boshidagi birinchi asosiy harf jimjimador ko‘rinishda, maxsus muhrlangan tarzda namoyon bo‘ladi. Buning sababi oddiy – agar matnni nisbatan tez yozish imkonli bo‘lgan bo‘lsa ham, ramzlar va turli shakldagi ifodalardan iborat bo‘lgan ism shariflar bosh harflarini yozish va bezashga ko‘p vaqt ketgan. Shuning uchun, bunday ishlarni avvaldan maxsus tayyorlangan muhrlar yordamida osongina bajarishgan. Bu ayniqsa xattot va nusxa ko‘chiruvchilarga qulay bo‘lgan. Katta hajmli qo‘lyozmalarni ko‘chirishda eng ko‘p uchraydigan so‘zlar, va tasvirlarni qayta qayta yozish o‘rniga, muhr yordamida osongina bosib ketish, ham vaqtni tejardi, ham, sifatni oshirardi. Bosma nusxalar esa, o‘yin qartalari va arzon-garov tasviriy ishlanmalar (masalan, ommabop va savdosi chaqqon bo‘lgan, ikonalar), shuningdek, xaritalarni tayyorlashda ko‘proq qo‘llanilgan. Bunday gravyurlar avvaliga faqat tasvirdan iborat bo‘lgan. Keyinroq esa, bir necha satr matn ham qo‘shib bosila boshlangan. Gravyura bosishdan kitob bosishga o‘tish uchun faqat bittagina qadam tashlash qolgan edi. Mantiqan qaralganda bu jarayon evolyutsiyasi quyidagicha bo‘lgan: avvaliga taxta yoki metall doskalarga tasvirni o‘yib tushirib, u orqali qog‘oz yoki matoga tasvirni bosib chiqarishni yo‘lga qo‘yishgan. Bunday tasvir ostidagi bir-ikki satr matn qo‘lda yozib chiqlgan. Keyinroq, doskaning o‘zida matnni teskari tartibda o‘yib yozib, uni ham tasvir bilan birvarakayiga bosishga o‘tishgan. Shu tahlit ish, doskada matnning o‘zini, bezak va tasvirlarsiz teskari tartibda o‘yib ishlash va uni qog‘ozga yoki, matoga bosishga yetib kelgan.
Bunday yo‘sinda bosilgan dastlabki kitoblar hajman kichik bo‘lgan. Biz ularni kichik risola (broshyura) deb atagan bo‘lardik. Bunday kitoblar, haqiqiy qo‘lyozma kitob sotib olishga imkoni yo‘q, ammo savodli o‘rta va quyi ijtimoiy sinflarga mo‘ljallangan bo‘lgan. Bunday usulda bosilgan kitoblarning adadi, dastabki matn o‘yish va boshqa tayyorgarlik harajatlari, shuningdek qog‘oz va siyoh sarfini qoplaydigan darajada katta bo‘lishi kerak edi. Bu nuqtai nazardan esa, diniy ta’limotga oid kitoblar ayni muddao bo‘lib, bunga misol tariqasida o‘rta asr noshirlari ishiga taaluqli «Kambag‘allar Injili» yoki, « Insonning qutqarilish ko‘zgusi » nomli kitoblarni keltirish mumkin. « Kambag‘allar Injili » , haqiqiy qo‘lyozma va to‘liq hajmdagi variantidan birmuncha farq qilib, u Injilning faqat ma’lum qismlaridan iborat bir necha o‘n sahifa matn va tasvirlardan iborat bo‘lgan. Shuningdek, o‘rta asrlarda eng ko‘p adadda chop etilgan arzon nashrlardan yana mashhurlari – « Masiyhning hayoti va ishtiyoqi » nomli (u ham diniy tematikada) shuningdek, lotin grammatikasiga oid Eliy Donatning « Grammatika » si, hamda, « Aleksandr Gallning ham « Grammatika » sini e’tirof etiladi.
Yuqorida sanab o‘tilgan kabi kitoblarni chop etish texnikasi quyidagicha bo‘lgan: qattiq yog‘ochdan (nok, yong‘oq yoki palmadan) 2 sm qalinlikdagi va to’g’ri to‘rtburchak shaklidagi doska tayyorlangan. Uning sirti tep-tekisligiga ishonch hosil qilinmagunicha, yaxshilab ishqalanib sayqallangan. Keyingi jarayonda, doskaning silliqlangan sirtiga qog‘ozga qo‘lda mohirona chizilgan tasvir yoki matn yopishtirib chiqilgan. Keyin o‘tkir pichoq bilan o‘sha harflarning shaklini zaruriy yo‘nalishda yog‘ochga o‘yib chiqib, shakl-qolip chiqarishgan. Natijada, butun doska tekisligi bo‘ylab taqsimlangan yaxlit tasvir yoki bir-butun matn paydo bo‘lgan. Mazkur qolip-doskaga, bo‘yoqni surtib chiqib, uning ho‘lligidayoq ustiga qog‘oz yoki matoni bosib, quritib olishgan. Vaqt o‘tishi bilan bu texnika takomillashib, harflarni o‘yish o‘rniga yo‘nishni qo‘llay boshlashdi. Yog‘och doskadagi bo‘rtib chiqqan teskari matn ko‘rinishidagi bu usul bosish sifatini yanada oshirdi. Qolaversa, endilikda bosmaxona ustalari, yog‘och taxtachaning har ikkala tarafidan foydalan boshlashdi.
Bunday kitoblarning qo‘lyozmalarga nisbatan arzonligi, ularga bo‘lgan talabning ortishiga va barqaror bo‘lishiga zamin hozirladi. Bu esa, kitob bosish hunariga bo‘lgan qiziqishni ham kuchaytirib yubordi. Ravshanki, matnlarni o‘yib, yoki, yo‘nib chiqish mashaqqatli va ko‘p vaqt hamda, sabr-toqat talab qiladigan mayda ish bo‘lgan. Har bir kitob uchun bir necha shunday doska tayyorlash kerak edi va u mazkur kitobdan boshqasi uchun mutlaqo yaramasdi. Bu ish bilan shug‘ullangan ko‘plab ustalarda, mazkur jarayonni tezlashtiradigan, hech bo‘lmasa yengillashtiradigan biror bir yo‘l topish fikri doimiy bo‘lgan bo‘lsa kerak. Bunday ishni yengillashtiradigan yagona usul esa – harakatlanuvchi harflarni tayyorlash edi. Bunday harflar uchun maxsus qoliplarni yoki andozalarni tayyorlab olinsa, ular uzoq yillar davomida va har qanday hajmdagi matnlarni terishga xizmat qilishi mumkin edi.
Bu g‘oyaning ilk marta amaliy tadbiq etilishini Olmoniyalik Iogann Gutenberg tomonidan amalga oshirildi. Gutenberg Maynts shahrida, qadimiy zodagonlar sulolasidan bo‘lmish – Gontsfleyshlar xonadonida tug‘ilgan. 1420-yilda u Mayntsni tark etib, hunar o‘rganishga kirishadi va Gontsfleysh familiyasidan voz kechib, onasining familiyasi – Gutenbergni tanlaydi. 1440-yilda Strasburgda yashayotga chog‘ida Gutenberg o‘zining dastlabki kitob bosish dastgohini yasaydi. 1448-yilda u Mayntsga qaytib keldi va kitob bosish ishini keng yo‘lga qo‘yib yubordi. Gutenberg 1468-yilda vafot etgan. U raqobatchilardan holi bo‘lish uchun, o‘z dasgohini qat’iy sir tutgan va yashirin ravishda ishlagan. Shu tufayli, Gutenbergning kitob bosish dastgohini qanday qilib yasagani va takomillashtirganligini faqat taxminan tiklash mumkin holos. Ma’lumotlarga qaraganda, Gutenbergning dastlabki yig‘ma dastgohi yog‘ochdan ishlangan ekan. XVI-asrning boshida, Gutenberg bosmaxonasi va dastgoh shriftlarini ko‘rganlar bor ekan. Uning alohida qilib ishlangan harflari o‘rtasidagi teshikcha orqali chilvir ip bilan o‘zaro mahkamlanib, keyin esa qog‘ozga bosilgan. Lekin, bunday ish uchun yog‘och materiali nobop bo‘lib, uning nalik ta’sirida ishib yoki, kichrayib qolishi, bitta matndagi harflar shakli va o‘lchamlarini turlicha qilib yuborgan. Bu kamchilikni bartaraf etishga urinib, Gutenberg, harflarni yumshoq metallar (masalan, qo‘rg‘oshindan) tayyorlashni yo‘lga qo‘ygan. Tez orada unga, harflarni o‘yib emas, metallni eritib quyish orqali tayyorlash fikri kelgan bo‘lsa kerak. Bu ham oson va tezkor tayyorlash usuli bo‘lar edi. Oqibatda Gutenberg ustaxonasida temirdan quyib tayyorlangan harf andozalar – literlar paydo bo‘ldi. Keyin ularni metall plastinka (odatda u misdan tayyorlangan) ustida bo‘lg‘a bilan urib chiqib, o‘sha plastinka sirti bo‘ylab harflarning ko‘p sonli qoliplarini tayyorlab chiqishgan. Bunday usulda tayyorlangan matritsa, ko‘p marta qo‘llashga yaroqli bo‘lib, u orqali har qanday hajm va mazmundagi kitoblarni tezkor va ko‘p adadda bosish imoniyati paydo bo‘ldi. Gutenbergning ixtirosi matbaachilikda, nafaqat bu sohada, balki insoniyat tamadduni tarixida inqilob yasadi desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Zero, u tufayli, insoniyatning ming yillar davomida to‘plagan bilimlarini egallash osonlashdi.
Maynts shahar muzeyida saqlanayotgan Gutenberg nashr qilgan Injil nusxasi.
Gutenberg chop etgan ilk kitoblar – Donat muallifligidagi grammatika (13 ta nashrda) va kalendar edi. 1455-yilda u murakkabroq vazifa – 1286 sahifalik Injil (3400000 ta bosma harf) kitobini nashr qildi. Bu nashrda asosiy matn tipografiya usulida bosilgan bo‘lib, badiiy bezatilga sahifalar va bosh harflarni baribir xattotlar qo‘lda yozib va chizib chiqishgan. Gutenberg ixtiro qiligan kitob bosish usuli amalda XVIII-asrgacha o‘zgarishlarsiz qoldi. Kitob bosishning butun insoniyatning ma’naviy va madaniy ehtiyojlari talablariga qanchalik javob bera olganligini, uning paydo bo‘lgan dastlabki yillariyoq isbotlab berdi. 1500 yilning o‘ziga keliboq butun ko‘hna qit’a bo‘ylab 30000 dan ziyod nomdagi va yuz minglab adaddadagi turli xil kitoblar paydo bo‘ldi. 1516-yilga kelib esa, Venetsiyalik tasviriy san’at ustasi Ugo da Karpi rangli bezaklar bosish usulini joriy qildi va o‘zi mukammallashtirib, yangicha usullarini kiritdi. Ugo da Karpining o‘zi ajoyib xattot va nusxa ko‘chiruvchi bo‘lib, uning usulida chop etilgan rangli bezakli kitoblarda avval bir xil rangli tonlar, keyin boshqa rangdagi tonlar navbati bilan bosilar edi. Shu usul bilan Ugo da Karpi buyuk rassom Rafaelning ko‘plab nodir asarlarini ko‘paytirgan.
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:
Keling, ota haqida insho yozishni o’rganamiz?
Keling, ushbu mavzuda ota haqida qanday insho yozish haqida suhbatlashamiz. Ushbu maqola maktab o’quvchilari bo’lgan onalarga qaratilgan bo’lib, unda biz qiziqarli insho yozish uchun ko’plab variantlar va g’oyalarni ko’rib chiqishga harakat qilamiz. Afsuski, yaxshi va ideal dadalar kam, ammo biz faqat eng yaxshi tomonlarni ko’rib chiqamiz. Siz rozi bo’ldingizmi?
Ota sizga ko’p narsani o’rgatadi
Sizning otangiz bolaligidan nimani o’rgatadi? Masalan, ota-onangiz tufayli siz tirnoqlarni bolg’alashni, oddiy chiroqni yig’ishni bilasiz. Barcha fikrlarni tavsiflashga ishonch hosil qiling. Ehtimol, siz otangiz va o’g’lingiz o’zlarining dachalarida it uyini yig’ishayotgan reklamani ko’rgan bo’lishingiz mumkin. Birining qo’lida bolg’a, ikkinchisida.
“Mening dadam” mavzusidagi inshoni qisqa kirish bilan boshlash kerak. Inshoda yozgan narsangizga kichik izoh bering. Keling, shunday deylik:
“Men otam haqida juda ko’p yaxshi va qiziqarli narsalarni aytib bermoqchiman . “.
Otangizdan qanday yaxshi fazilatlarni o’rganganingizni tavsiflang yoki ro’yxatlang, masalan:
- Men ko’proq ish qilish uchun erta tongda turaman;
- Men xonamni toza tutaman, barcha kitoblar va o’yinchoqlarni joyiga qo’yaman;
- ovqat eyishdan oldin qo’llarimni yuving.
Qanday qilib yaxshi narsalarni o’rgatadigan sevimli otangizga mavzuni to’liq bag’ishlaganingizni his eting.
Namuna sifatida otaning xarakteri
Otangizning shaxsiyati qanday? U qat’iy, odil, hazil qilishni yaxshi ko’radi. Uning nima ekanligini tasvirlab bering. Dadam haqidagi inshoda uning fe’l-atvori, aniqrog’i, kuchli va ijobiy tomonlari haqida paragraf bo’lishi shart.
Agar sizning otangiz juda qattiq va qattiqqo’l bo’lsa ham, unda yaxshi fazilatlarni toping. Bu sizga ota hali ham eng zo’r ekanligini tushunishga yordam beradi. Zo’ravonlik va zo’ravonlik, ehtimol sizning oilangiz uchun javobgarlikni anglatadi.
Ko’pincha qattiq ota eng yaqin odamga aylanadi, chunki unga ishonish mumkin. U sizni pastga tushirmaydi.
Yoki, ehtimol sizning otangiz, aksincha, quvnoqmi? Dadam xafa bo’lmagan, ammo muammoni umid va quvnoq kayfiyat bilan hal qilgan jiddiy voqeani tasvirlab bering. Misol keltiraylik:
“Biz shosse bo’ylab boshqa shaharga ketayotgan edik. Bizning mashinamiz buzilib qoldi. Otam kapotni ochib, nima bo’lganini ko’rish uchun chiqdi. Ma’lum bo’lishicha, buzilish jiddiy bo’lgan. Ammo dad juda zo’r – u ko’nglini yo’qotmadi, bizni har tomonlama rag’batlantirdi. U do’stlarini chaqirib, yordam so’radi. Biz kutganimizda otam bizga kulgili voqealarni aytib berdi “.
Otam himoyachi
Siz harbiy otangiz bilan faxrlanishingiz yoki gazetada muharrir bo’lib ishlaydigan otangiz bilan faxrlanishingiz mumkin. Ammo ushbu bo’lim armiyada hech bo’lmaganda muddatli harbiy xizmatni o’tagan otalarga bag’ishlangan. Mavzu, shuningdek, otalari fuqarolik hayotida xizmat qilgan / xizmat qilayotganlarga ham tegishli.
“Otam – himoyachi” kompozitsiyasi alohida mavzu. Agar sizning otangiz qaerda xizmat qilganini, qanday unvon, qanday qo’shin ekanligini aytmasa, albatta so’rang. Ehtimol u hanuzgacha fotosuratlari yoki ba’zi bir narsalari, xizmat ko’rsatgan vaqtidagi nishonlari bor, undan qiziqarli holatlarni aytib berishini so’rang.
Siz bobongiz – otangizning otasi haqida qisqacha hikoya qo’shishingiz mumkin, ehtimol u unga qandaydir mahorat o’rgatgan yoki inshoda biror narsa meros bo’lib qoldirgan bo’lishi mumkin.
Dadamning kasbi
Otangiz kimligini yozing. Ko’pincha kasb oila boshlig’ining o’ziga xos xususiyatidir. Masalan, ishda xo’jayin bo’lgan ota uyda xo’jayin bo’ladi. Albatta, bu qoida har doim ham ishlamaydi.Ammo, agar dadam, masalan, shifokor bo’lsa, oilangizdagi kimdir kasal bo’lib qolganda, u doimo sizni davolaydi.
Va haydovchi dadasi haqida inshoga nima qo’shishingiz mumkin? Albatta, u qanday transportda harakatlanishini yozing: trolleybus, taksi, avtobus, yuk mashinasi. Agar ota kasbining mavzusi o’z-o’zidan alohida bo’lsa, unda iloji boricha uni ochib berishga harakat qiling. Otangizdan nima qilayotganini so’rang, uning ishi xavfli emasmi, qanday mas’uliyat bor. Siz u boshqaradigan marshrutlarning tavsifini qo’shishingiz mumkin. Agar u yo’lovchilarni tashiydigan bo’lsa, qanday kulgili hodisalar bo’lganligini aytib bersin.
Xuddi shunday mavzuni ham poezd haydovchisi yoki metroda ishlaydigan otam, uchuvchi, kemadagi kapitan haqida yozish mumkin. Agar u ko’pincha uyda bo’lsa, u bilan bo’lishishni unutmang dam olish kunlari.
Dam olish kunlari birgalikda
Otam ish tufayli necha marta dam oladi? Siz ularni birga o’tkazasizmi? Agar sizning oilangiz otasi dam olish kunlarini garajda yoki do’stlaringiz bilan baliq ovida o’tkazsa, unda bu haqda yozmang. Eng yaxshi daqiqalarni tanlang. Ehtimol, barchangiz bir yil oldin dengizga ta’tilga chiqqansiz? Yoki yozda qo’ziqorin va mevalarni yig’ish uchun o’rmonga borganmisiz?
Yana bir bor eslaymizki, biz ota haqida inshoni faqat ijobiy tomondan yozamiz. Faqat eng yaxshilarini eslang. Ehtimol sizda bayram fotoalbomlari bor. Uni oching, u erda nima qiziqligini ko’ring.
Siz ta’tilni emas, balki tug’ilgan kunni tasvirlashingiz mumkin. Ushbu bayramni butun oila bilan qanday nishonladingiz, qanday sovg’alar bor edi.
Qiziqarli daqiqalar
“Mening dadam” mavzusidagi insho bepul mavzu, shuning uchun siz hayotdan qiziqarli misollar keltirishingiz mumkin. Masalan, siz va otangiz qanday qilib doimo bolaligingizda daryoga borgansiz, unda suzish uchun sal qurgansiz. Hamma narsa qanday sodir bo’lganligini batafsil aytib bering.
Dadam yaxshilik qilgan o’sha lahzalarni unutmang. Masalan, u keksa qo’shnisiga saytga yangi panjara o’rnatishda yordam bergan. Shu bilan birga, u hamma narsani vijdonan bajargan, toza qalbdan, hatto materialni o’z mablag’lari hisobidan sotib olgan. Dad mehribon qalb bilan bo’lgani uchun, uning oldida befarq yordam berish kerak bo’lgan zaif bir qariyani ko’radi.
Agar dadam yo’q bo’lsa?
Afsuski, bolalar ko’pincha otasiz qoladi. Ammo ular nima qilishlari kerak, qanday qilib yo’q bo’lgan ota haqida insho yozish kerak? Xafa bo’lmang. Ehtimol, siz sport maktabida bobongiz, o’gay otangiz, qo’shningiz yoki murabbiyingiz tomonidan o’sganmisiz? Otangizni o’rnini bosgan bo’lishi mumkin bo’lgan odam haqida yozing.
Yakuniy qism
Nihoyat, yozganlaringizning qisqacha mazmunini yozing. Siz shunday bir narsani qo’shishingiz mumkin: “Otamga rahmat (o’gay ota, bobo, murabbiy) Men . ” yoki “Men ulg’ayganimda otam bilan bir xil bo’laman: kuchli, jasur . “.
Dadam haqidagi mini-insho nafaqat o’z fikrlaringizni qog’ozga tushirishni o’rganish, balki ota-onaning eng yaxshi tomonlarini ochib berish uchun ham imkoniyatdir.
Kitob ilm xazinasi insho
Maqol deb xalqning ijtimoiy-tarixiy, hayotiy-maishiy tajribasi umumlashgan badiiy, obrazli mulohazalardan iborat hikmatli soʼzlarga aytiladi. Maqol oʼzbek tilida maqol, tojiklarda zarbulmasal, ruslarda poslovitsa, arablarda (jonli soʼzlashuvda) naql, turklarda ata soʼzi atamasi bilan yuritiladi. Maqol atamsi arabcha [قوڶ] – qavlun – gapirmoq, aytmoq soʼzidan olingan. Ushbu sahifada Ilm, kasb-hunar va ilmsizlik haqida maqollar keltirilgan
Аvval bil, keyin qil.
Аvval oʼrgan, keyin oʼrgat.
Аvom tabib — ofati jon.
Аvrasang, oqil boʼlar,
Bovrasang, botir boʼlar.
Аql koʼpga yetkazar,
Hunar — koʼkka.
Barakat — magʼizda,
Hunarli qoʼl — ogʼizda.
Baxt belgisi — bilim.
Behunaming hunari — yalqovlik.
Bilagi zoʼr birni yiqar,
Bilimi zoʼr — mingni.
Bilak bilan bitmagan
Bilim bilan bitar.
Bilgan bilganin ishlar,
Bilmagan barmogʼin tishlar.
Bilgan bitirar,
Bilmagan yitirar.
Bilgan oʼzar,
Bilmagan toʼzar.
Bilgan oʼqir,
Bilmagan toʼqir.
Bildirish uchun bihsh kerak.
Bilim — aql chirogʼi.
Bilim baxt keltirar.
Bilim — davlatdan qimmat.
Bilim — kuchda,
Kuch — bilimda.
BilimJi — olim.
Bilimsiz — zohm.
Bilimliga dunyo yorugʼ,
Bilimsizga — qorongʼu.
Bilimlining bilimi yuqar,
Bilimsizning nimasi yuqar.
Bilishim,
Bilishimga tushar bir ishim.
Bilimsiz kishiga ish yoʼq,
Ilmsiz kishiga osh yoʼq.
Bilimsiz mulladan ustiga yuk ortilgan eshak yaxshi.
Bilimsiz xalfa — ekinsiz dala.
Bilmagan ayb emas,
Bilishga tirishmagan ayb.
Bilmagan ishga urinma,
Urinib tuzoqqa ilinma.
Bilmagandan bilgan yaxshi,
Toʼgʼri ishni qilgan yaxshi.
Bilmaganni soʼrab oʼrgangan olim,
Orlanib soʼramagan oʼziga zolim.
Bilmaganning bilagi tolmas.
Bilmas tabib jon olar.
Bilmasang, bilgandan soʼra.
Bir yigitga yetmish hunar oz.
Bir yigitga qirq hunar oz.
Bol tutgan barmogʼini yalar,
Hunari bor — ermagini.
Goʼzallik — ilm-u maʼrifatda.
Davlat tugar, bilim tugamas.
Didli yigit — ilmli yigit.
Dorboz dordan oʼlar,
Morboz — mordan.
Joni borning gʼami bor,
Kasbi-kori nomi bor.
Zehn qoʼysa, ong qoʼnar,
Hunar ortsa, ish unar.
Zehn qoʼysang bilimga,
Ilm tomar dilingga.
Ilm — aql bulogʼi,
Аql — yashash chirogʼi.
Ilm baxt keltirar,
Bilim taxt keltirar.
Ilm — yorugʼlik,
Jaholat — zuimat.
Ilm izlagan yetar,
Izlamagan — yitar.
Ilm istasang, takror qil.
Ilm koʼp, umr oz,
Keragini oʼqi.
Ilm olish — nina bilan quduq qazish.
Ilm olishning erta-kechi yoʼq.
Ilm topmay, maqtanma.
Ilm — tubsiz quduq.
Ilm — egarlangan ot,
Bilganga — doʼst,
bilmaganga — yov.
Ilm oʼlchovi — aql,
Zehn oʼlchovi — naql.
Ilm qogʼoz qatida emas, miya qatida.
Ilmi borni yosh dema,
Ilmi yoʼqni bosh dema.
Ilmi yoʼqning koʼzi yumuq.
Ilmli odam — ilikli suyak.
Ilmli olar, Ilmsiz oldirar.
Ilmli uy — charogʼon,
Ilmsiz uy — zimiston.
Ilmlining soʼzi — oʼq.
Ilmni mehnatsiz egallab boʼlmas.
limning avvali achchiq,
Soʼngi — totli.
Ilmsiz bir yashar,
Ilmli ming yashar.
Ilmsiz bosh qashir,
Xushomadgoʼy gap tashir.
Ilmsiz imomdan tuxum qilmaydigan tovuq yaxshi.
Ilmsiz kishi oʼlimga yaqin.
Ilmsiz olim — toʼqimsiz eshak.
Ilmsizga ishonch yoʼq,
Hunarsizga quvonch yoʼq.
Ilm-u hikmat suvni yondirar.
Ilm-u hunar yelga emas, elga.
Imoni yoʼqning burdi yoʼq.
Yigit husni — hunar.
Kasbning yomoni yoʼq.
Kitob — aql qayrogʼi.
Kitob koʼrmagan kalla —
Giyoh unmagan dala.
Kitobsiz aql — qanotsiz qush.
Koʼrib bilish yaqinni,
Oʼqib bilish uzoqni.
Meros moli toʼzadi,
Merosli hunar oʼzadi.
Miltiq koʼtargan bilan ovchi boʼlmas,
Dagʼdagʼa solgan bilan — dovchi.
Mulla bilganin oʼqir,
Boʼzchi bilganin toʼqir.
Mulla bilganin oʼqir,
Tovuq koʼrganin choʼqir.
Mulla boʼlsang, takror qil,
Dehqon boʼlsang, shudgor qil.
Ogohlikni koʼrdan oʼrgan,
Donolikni — ilmdan.
Oz-oz oʼrganib usta boʼlur.
Ozdan yigʼilib daryo boʼlar,
Soʼrab-soʼrab dono boʼlar.
Oltin olma, bilim ol,
Bilim olsang, bilib ol.
Ota kasbi — davlat kasbi.
Ota hunari — bolaga meros.
Otolmagan yoy tanlar.
Otolmagan ovchi yoyidan koʼrar.
Piligi yoʼq chiroq yonmas,
Biligi yoʼq yigit yaramas.
Piling kuchli boʼlguncha,
Biliming kuchli boʼlsin.
Poxoldan somon chiqmas,
Qoʼpoldan olim chiqmas.
Saʼva ishi — sayramoq,
Hoʼkiz ishi — xirmon yanchmoq.
Tasbeh agʼdarganning bari mulla emas,
Tayoq tutganning bail choʼpon emas.
Tekin boylik axtarguncha,
Oʼzingga bop hunar top.
Teshik idish suvda bilinar,
Bilimi oz kishi — sinovda.
Tikansiz gul boʼlmas,
Mashaqqatsiz — hunar.
Tikkan chevar emas,
Bichgan — chevar.
Til bilgan yoʼlda qolmas.
Usta, ishni qilar puxta.
Usta koʼrmagan shogird
Har maqomga yoʼigʼalar.
Ustadan shogird oʼzar.
Ustani shogird sindirar,
Pistani — poʼchoq.
Ustoz koʼrgan xat tank.
Ustozsiz shogird — jonsiz kesak.
Uchishga qanot kerak,
Oʼqishga — toqat.
Uchqundan qoʼrqqan temirchi boʼlmas.
Uquvsiz ishboshi boʼlsa,
Baqir-chaqirdan chiqmas.
Chalasavod — chirik rabot.
Chechanning — tili,
Chevarning — qoʼli.
Chumchuq soʼysa ham, qassob soʼysin.
Shayxning hunari boʼlmasa, xonaqoh tang.
Shogird ustadan oʼtmasa, ish yitar.
Shogirdiga tosh bergan tosh olar,
Bosh bergan bosh olar.
Shogirding oqil boʼlsa, boshingda toj,
Shogirding erka boʼlsa, boshga tayoq.
Shogirdning befarosati
Ustozni muttaham qilar.
Er yigit deb kim aytar,
Yovda yalov yiqmasa.
Chechanhgin kim maqtar,
Dovda uni chiqmasa.
Er koʼrki — bilik,
Suyak koʼrki — ilik.
Yuz tuman oltindan hunar yaxshi.
Yuz hunarni chala bilgandan
Bir hunarni toʼla bil.
Yuzga kirsang, yuz yil oʼqi.
Yuzga kirsang ham, hunar oʼrgan.
Yuziga qarama, bilimiga qara.
Yamoqchining ishini suvoqchi bilmas.
Yaxshi bilsang ishingni,
Yaxshilar silar boshingni.
Oʼlmagan — qoʼshiqchi,
Erinmagan — eshikchi.
Oʼnga olgin, birga sot,
Oting chiqsin savdogar.
Oʼrganish — bir hunar,
Oʼrgatish — ikki hunar.
Oʼrdak boʼlmay, gʼoz boʼl,
Bilim olib, soz boʼl.
Oʼqigan — guliston,
Oʼqimagan — goʼriston.
Oʼqigan — yorugʼ,
Oʼqimagan — choriq.
Oʼqigan — olim,
Oʼqimagan — oʼziga zolim.
Oʼqigan oʼqdan oshar,
Nodon turtkidan shoshar.
Oʼqigan oʼqigan emas,
Uqqan — oʼqigan.
Oʼqigan oʼgʼil otadan ulugʼ.
Oʼqiganning oshi — pishirigʼlik.
Oʼqiganning oshigʼi — olchi.
Oʼqiganning tili — ikki.
Oʼqimagan shu damda,
Turtinar har qadamda.
Oʼqimagan — yalang oyoq,
Baayni bir quruq tayoq.
Oʼqimay mulla boʼlgan,
Choʼqimay qargʼa boʼlar.
Oʼqish boshqa, uqish boshqa.
Oʼqish — jafoli, keti — vafoli.
Oʼqish yaxshi,
Uqish undan ham yaxshi.
Oʼquvi bor ulgʼayar,
Uquvi yoʼq sargʼayar.
Qadam qoʼy asta-asta,
Qadam yetguncha ilm ista.
Qaigʼaning hunari boʼlsa, tezak yemasdi.
Qattiq baqirgan bilan qoʼshiqchi boʼlmas.
Qiz bilagini shimarar,
Turli ipakhimarar.
Qizning koʼrki — noz,
Yigitning koʼrki — hunar.
Qirsiz yer boʼlmas,
Hunarsiz — er.
Quyma aql boʼlmasa,
Turtma aql hech boʼlar.
Qunt bilan oʼrgan hunar,
Hunardan rizqing unar.
Qoʼyingni qassobga soʼydir,
Oʼlikni murdashoʼga yuvdir.
Qoʼyni qassob soʼysin,
Oshni oshpaz pishirsin.
Qoʼli hunarsiz — non gadoyi.
Har ish oʼz ustasidan qoʼrqar.
Har ishning bir ustasi bor,
Har ustaning bir ustozi bor.
Har kasbning oʼz gashti bor.
Har kimning ishi emas uloq ulamoq,
Madrasaga borib tuproq yalamoq.
Har kimning kasbi — oʼziga.
Har hunarning oʼz siri bor,
Har ishning oʼz yeri bor.
Hunar oshatar,
Mehnat yashnatar.
Hunar — bir, pardoz — qirq.
Hunar boʼlsa qoʼlingda,
Non topilar yoʼlingda.
Hunar — zar, hunarsiz — xar.
Hunar oshxoʼrga osh berar,
Nonxoʼrga — non.
Hunar — oqar buloq,
Ilm — yonar chiroq.
Hunar tagida hunar bor.
Hunar — tuganmas xazina.
Hunar toʼygʼizar,
Ot mindirib, toʼn kiygizar.
Hunar, hunardan unar.
Hunari borning oltin bilagi bor.
Hunari yoʼq kishidan
Bigizi bor yamoqchi yaxshi.
Hunari yoʼq kishining,
Mazasi yoʼq ishining.
Hunari yoʼq erkakdan ignasi bor xotin yaxshi.
Hunarli yigit — mevali daraxt.
Hunarli kishi och qolmas.
Hunarli moy oshar,
Hunarsiz loy oshar.
Hunarli er xor boʼlmas,
Doʼst-dushmanga zor boʼlmas.
Hunarli oʼlmas,
Hunarsiz kun koʼrmas.
Hunarlining hunari
Murodiga yetkazar.
Hunarsizning yurari
Qaro yerga yetkazar.
Hunarmandning noni — butun.
Hunarni oʼrgan,
Oʼrganda, chiran.
Hunarni oʼrganib qoʼysang,
Sendan osh-non tilamaydi.
Hunarsiz tezdan, hunarli xez yaxshi.
Hunarsizning qirqimi uzun,
Hunarlining — bichimi.