Збекистон қўриқхоналари
Markaziy kon boshqaimasi, Zarafshon shahri t arkibida oltin bo`lgan ma’danga ega noyob Muruntov konini o`zlashtirish uchun 1964 yilda barpo qilingan, uning negizida oltin qazib oluvchi korxona qurilgan.
Kitob tumani xaritasi
Manzil: O‘zbekiston Respublikasi, 104157, Samarqand viloyati, Samarqand sh., Ko‘ksaroy maydoni, 1-bino
Namangan viloyati Bandlik bosh boshqarmasi
Boshqarma boshlig‘i: Ikramov Zafar Shavkatovich
Telefon: +998 (66) 227-97-90
Qabul kunlari: seshanba, 10:00 dan 12:00 gacha
Manzil: O‘zbekiston Respublikasi, 160108, Namangan viloyati, Namangan sh., Nodira ko‘chasi, 3-uy
Sirdaryo viloyati Bandlik bosh boshqarmasi
Boshqarma boshlig‘i: Muhammadiyev Murod Muqimovich
Telefon: +998 (67) 225-04-71
Qabul kunlari: chorshanba, 10:00 dan 13:00 gacha
Manzil: O‘zbekiston Respublikasi, 700100, Sirdaryo viloyati, Guliston sh., Mustaqillik ko‘chasi, 35-uy
Surxondaryo viloyati Bandlik bosh boshqarmasi
Boshqarma boshlig‘i: Jumayev Saydullo Abdullayevich
Telefon: +998 (76) 223-28-51
Qabul kunlari: seshanba, payshanba 09:00 dan 16:00 gacha
Manzil: O‘zbekiston Respublikasi, 190114, Surxondaryo viloyati, Termiz sh., Sultan Saodat ko‘chasi, 48-uy
Toshkent viloyati Bandlik bosh boshqarmasi
Boshqarma boshlig‘i: Umid Shoumarov
Telefon: +998 71 250-44-10
Qabul kunlari: payshanba, 09:00 dan 16:00 gacha
Manzil: O‘zbekiston Respublikasi, 111500, Toshkent viloyati Nurafshon shahar Toshkent yo’li ko’chasi Qumariq shox mahallasi 1-uy
Farg‘ona viloyati Bandlik bosh boshqarmasi
Boshqarma boshlig‘i: Davlatov Saidbek Davlatovich
Telefon: +998 (73) 244-18-50,+998 (73) 244-13-74
Qabul kunlari: seshanba, 09:00 dan 12:00 gacha
Manzil: O‘zbekiston Respublikasi, 150100, Farg‘ona viloyati, Farg‘ona sh., B.Marg‘iloniy ko‘chasi, 4-uy
Ўзбекистон қўриқхоналари
Darsning didaktik jihozi: tabiatshunoslik kitobi, O`zbekiston milliy ensiklopediyasi.tarqatma materiallar.
Darsning texnik vositasi: kompiyuter.
Darsning bosqichlari va vaqt taqsimoti
O`tgan mavzuni takrorlash
Yangi mavzu bayoni.
Dam olish daqiqasi
1. Tashkiliy qism.
O`quvchilarning darsga tayyorgarligini tekshirib chiqish, navbatchining hisoboti tinglanadi.
O`qituvchi : mana bugungi tabiatshunoslik darsimizni noan`anaviy usulda, yani guruhlarga bo`lib o`tamiz. Har bir guruhimizga buyuk bobokalanlarimizning nomlarini baramiz.
2-guruh- Alisher Navoyi.
Inter faol usul bilan guruhlarga bo`linib ishlash davomida quydagi qoidalarga rioya qilinadi:
bir-birlarini hurmat qilish;
do`stning fikrlarini qadrlash;
vaqtan unumli foydalanish.
O`qituvchi : Qaysi ulug` allomalarimizni tavallud kunlarini nishonladik?
Bobokalonlarimizni hayoti va ilmiy faoliyati, halqimiz ma’naviyatining poydevoriga qo`yilgan tamal toshlaridan biri bo`lib, yurtimizda bundan necha zamonlar oldin fundamental fanlarni rivojlantirishga qanchalik katta ahamiyat berganini ko`rsatadi.
O`qituvchi: Sizlar ham shu buyuk insonlar kabi bugungi darsimizda faol qatnashib darsimiz buyuk o`quvchusi degan nomga sazovor bo`lasizlar deb o`ylanma. Bolajonlar qaysi kasb egasi bo`lmas biror bir yutuqni qo`lga kiritsa taqdirlanadi, lekin shunday kasb egalari borki ular g`olib bo`lishsha davlat madhiyalari yangrab bayroqlari yuqori cho`qqiga ko`tariladi. Bu qaysi kasb egalari? Sportchilar.
Bugungi darsimizni “Qadamma-qadam” o`yini orqali olib boramiz, ya`ni O`zbekistondagi eng baland cho`qqi Hisor tog` tizmasidagi Hazrat Sulton cho`qqisini kim birinchi bo`lib zarb etadi. Uning balandligi 4643 m. dunyodagi eng baland tog Himolay-8849 m
qadam o`tgan mavzuni takrorlash. Har qaysi guruhdan ikki o`quvchi chiqib gapirib beradi, bir o`quvchi test yechadi.
qadam yangi mavzu yuzasidan savol-javob. Bir o`quvchi chiqib savollarga javob beradi ikkinchisi boshqotirma yechadi.
qadam topqirlik. Bir o`quvchi ko`zi yumiq holda hayvonlarni topib tovushini chiqaradi ikkinchi o`quvchi ko`zi yumiq holda shu hayvonni topishi kerak.
qadam yangi mavzu ustuda ishlash.
qadam mustahkamlash bir o`quvchi o`z iste’dodini namoyish etadi, mavzuga oid ijodiy ish tayyorlaydi, ikkinchi o`quvchi “Oltin toj” o`yinini o`ynaydi.
2. O`tgan mavzuni takrorlash.
Birinchi o`quvchiga topshiriq: test-sinov
1. Neft va gaz konlari ilk bor qaysi vodiyda aniqlangan?
a) Andijonda. b) Farg`onada c) Surxandaryoda.
2. Temir qazib olish konlari xaritada qanday belgilanadi?
a) qora rangli uchburchak b) qora rangli to`rtburcha c) aylana
3. Xalq xo`jaligida eng ko`p ishlatiladigan metall bu-?
a) mis b) jez c) temir
4. Xaritada qora rangli cho`ziq to`rtburchak bo`lsa bu joydan nima qazib olinadi?
a) mis b) oltin c) temir
5. Nurota tog`laridan qanday marmartosh olinadi?
a) oq, qora, qizg`ish b) oq, pushti, kulrang, qizg`ish c) kulrang, oq
2-o`quvchi o`tilgan “O`zbekistonning foydali qazilmalari” mavzusini so`zlab beradi.
O`quvchilar ishlari baholanadi va o`qituvchi tomonidan mustahkamlanadi.
O‘zbekiston oltin zahirasi hamda resurslari bo‘yicha dunyoda 4-o‘rinda turadi, qazib olish bo‘yicha esa 9-o‘rinda. Mis hamda uran zahiralari va resurslari, shuningdek, qazib olish bo‘yicha ham mamlakatimiz oldingi o‘nlikka kiradi.
Shimoliy kon boshqarmasi, Uchquduq shahri
Uchquduq koni negizida uran ma’danlarini yer osti va ochiq usulda qazib olish uchun 1958 yilda barpo qilingan.
Markaziy kon boshqaimasi, Zarafshon shahri t arkibida oltin bo`lgan ma’danga ega noyob Muruntov konini o`zlashtirish uchun 1964 yilda barpo qilingan, uning negizida oltin qazib oluvchi korxona qurilgan.
Janubiy kon boshqarmasi, Nurobod shahri
Korxona Nurobodda, Samarqand viloyati hududida joylashgan. 1964 yil yanvarda “Sobirsoy” uran konini o`zlashtirish uchun barpo qilingan.
Faoliyatining asosiy turlari:
– uran qazib olish;
5 – kon boshqarmasi, Zafarobod shahri
Buxoro viloyati hududida joylashgan. 1971 yil fevralda uran konlarining Bo`kinoy guruhini sanoat asosida o`zlashtirish uchun Leninobod konchilik-
kimyo kombinatining bo`linmasi sifatida barpo qilingan.
2 – kon boshqarmasi(2-KB), Krasnogorsk qo`rg`oni
Ma`muriy jihatdanToshkent viloyati Parkent tumani hududida joylashgan. 1954 yilda Chovli uran konini o`zlashtirish uchun kon qazish korxonasi sifatida barpo qilingan.
Navoiy mashinasozlik zavodi ishlab chiqarish birlashmasi
Barpo qilinishi – oktabr 1963 yil. Kombinat bo`linmalarining hayot faoliyatini ta’minlash uchun ta’mirlash bazasi sifatida barpo qilingan.
3-yangi mavzu bayoni.
Bugungi mavzuimiz O`zbekiston qo`riqxonalari.
Qo`riqxona –belgilangan qonunlarga muvofiq, davlat tomonidan ajratilgan, alohida ilmiy yoki madaniy ahamiyatga ega bo`lgan, o`simliklar va hayvonlar dunyosi, foydali qazilmalar tabiy obyekti joylashgan yer, yoki suv kengliklari, madaniy-ma’rifiy maqsadlar uchun uzoq muddatda ajratilgan va to`laligicha ho`jalik ishlaridan holi tabiiy majmua.
O`zbekistonda qo`riqxonalarni tashkil qilish , faoliyati, ta’minoti va
muxofazasi O`zbekiston Respublikasining 2004-yil 30 dekabrdagi “Muhofoza etiladigan tabiy hududlar to`g`risida”gi qonun bilan tartibga solindi. O`zbekistonda 9 ta qo`riqxona bor :
Baday to`qay davlat qo`riqxonasi, Hisor qo`riqxonasi, Surxon davlat qo`riqxonasi, Zomin tog`-o`rmon qo`riqxonasi, Kitob davlat geologiya qo`riqxonasi, Zarafshon to`qay qo`riqxonasi, Qizilqum to`qay
qo`riqxonasi, Chotqol to`g-o`rmon qo`riqxonasi, Nurota tog` -yong`oqzor qo`riqxonasi.
O’ZBEKISTON QO’RIQXONALARI. O’zbekistonda alohida muhofaza
qilinadigan xududlarning to’rtta asosiy toifalari mavjud:
1. Davlat qo’riqxonalari.
2. Davlat milliy bog’lari.
3. Davlat buyurtmaxonalari.
4. Davlat tabiat obidalari.
Qo`riqlanadigan hududlarning umumiy maydoni 20520 kv.km yoki bu barcha Respublika xududining 4,6 % ni tashkil etadi. Ammo faqat 8225 kv.km. yoki Respublikadagi maydonlarning 1,8 % uzoq muddatli yoki jiddiy muhofaza qilinadigan hududlarga ajratilgan.
Tabiatni muhofaza qilish Xalqaro Ittifoqining 1-toifasiga kiradigan qo’riqxonalarda har qan-day xo’jalik faoliyati taqiqlanadi.2 – toifaga kiradigan Milliy bog’larda yerlardan qishloq xo’jalik, rekreasiya, turizm maqsadlarida foydalaniladi.
1.Baday to`qay qo`riqxonasi Amudaroyo sohillarida joylashgan bo`lib asosiy vazifasi Amudariyo sohillaridagi o`simlik va hayvonot dunyosini ko`riqlah. 1971 yilda tashkil topgam maydoni 6462 ga, shundan 3975ga to`qay o`rmonlari tashkil etadi. Qo`riqxonada 167 tur o`simlik,138 tur qushlar, 20 turdan ko`proq sut emizuvchilari, suv jonvorlari yashaydi. 60 tordagi jonivorlar O`zbekiston Qizil kitibiga kiritilag. 19994 yil davlat qo`riqxonasi maqomi berilgan.
2.Hisor davlat qo`riqxonasi Qashqadariyo viloyatining Hisor tog` tizmalarida 1983 yilda tashkil etilgan maydono 80986,1 ga shundan 12202 o`rmonlar, 2745ga o`tloqlar, 171ga suv havzalari. Qo`riqxonada yashaydigan 870ta jonivor O`zbekiston Qizil kitibiga kritilgan. Tabiy landshavt majmualarini va Hisor tog` tizmasi ekologiyasini saqlash maqsadida teshkil etilgan.
3. Surxon davlat qo`riqxonasi Surxondaroyon viloyatini Sherobot tog` tizmasida joylashgan 2 mustaqil maydonga ega Qo`xitlang tog`i va Payg`anbar orollaridan iborat. 1971 yilda tashkil topgan. Maqsadi qo`riqxona hududidagi o`simliklar va hayvonot dunoyosini qo`riqlar, ilmiy tajribaviy ishlar olib borishdan iborat. 29 tur o`simliklari O`zbekistonning Qizil qitobiga kiritilagan.
4.Zomin tog` archa qo`riqxonasi Jizzax viloyatida joylashgan maqsadi archalarni o`rganish va ko`paytirish noyob hayvonlar va o`simliklarni saqlab qolish. 1926 yilda tashkil topgan. Maydoni 15,5 ming ga tashkil etadi.