Siz bilmaydigan yulduzlarning jismoniy nuqsonlari
Taxminan 40 yoshga qadar tasvirni olish va ClaI suyuqligini uzoq va yaqin atrofga qaytarish uchun ko’zning linzalarini sozlash mumkin. Bu “turar joy” deb nomlanadi.
«Sotilgan tovar qaytarib olinmaydi». Bu qonuniymi?
Sotib olingan mahsulotlarda kamchilik mavjudligi sabab, ayrim holatlarda esa keyinchalik boshqa iste’mol xossalari mos kelmaganda (o‘lchami biroz mos kelmasligi yoki rangi yoqmasligi) ularni almashtirish uchun sotuvchiga murojaat qilamiz. Ba’zi savdo obektlaridagi «Sotilgan tovarlar qaytarib olinmaydi» qabilidagi yozuvlar yoki sotuvchilarning tovarlarni qaytib olishni rad etishi qanchalik qonunchilikka to‘g‘ri keladi?
Tasavvur qiling, bozordan yoki qaysidir do‘kondan o‘zingiz yoki uydagi farzandingiz uchun oyoq kiyim xarid qildingiz. Lekin oyoq kiyim o‘lchami to‘g‘ri kelmadi yoki rangi sizga ma’qul kelmayapti. Sotib olgan joyingizga qaytib kelganingizda, shunchaki yoki «Sotilgan tovarlar qaytarib olinmaydi», degan yozuv ko‘rsatilib, sizning talablaringiz qanoatlantirilmayapti.
Yoki aytaylik o‘zingiz uchun ko‘ylak sotib oldingiz. Uni uyda qayta kiyib ko‘rilganda sifatsizligidan matosi ham, tikilishi ham narxiga to‘g‘ri kelmasligi ma’lum bo‘ldi. Yoki sotuvchi tomonidan «yuvib-yuvib kiyasiz, hech narsa qilmaydi, bu falon firmaniki… » deb qo‘lingizga tutqazilgan qimmatbaho ust-bosh ham bir yuvilganda rangi chiqib, choklari so‘kilib, kirishib ketib, yaroqsiz holga kelib qolsa-chi? Bunda iste’molchilar qanday yo‘l tutishi kerak?
Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish agentligining ma’lum qilishicha, savdo sohasiga oid tahlil qilingan murojaatlarning 33 foizini sifatsiz tovarlarni qaytarish va almashtirish bilan bog‘liq holatlar tashkil etadi.
Vazirlar Mahkamasining 75-sonli qarorida belgilanishicha, chakana savdo qoidalarida zarur sifatdagi, qaytarib olinmaydigan yoki shunga o‘xshash tovarga almashtirilmaydigan nooziq-ovqat tovarlari ro‘yxatiga kiyim-kechaklar kiritilmagan. Uni mavjud tartib-qoidalar asosida belgilangan muddatda sifatlisiga almashtirib olish huquqiga egasiz.
Sifatli mahsulotlar ham almashtirilishi mumkinmi?
«Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi qonunning 18-moddasida fuqarolar maqbul sifatli nooziq-ovqat tovarini xarid qilgan kunidan e’tiboran 10 kun ichida ushbu tovar sotib olingan joydagi sotuvchidan uni ayni shunday tovarga almashtirib olishga, bunday tovar sotuvda bo‘lmasa, pulini qaytarib olishga haqli ekani belgilab qo‘yilgan.
Bu yerda «maqbul sifatli» deyilmoqda. Ya’ni tovarning hech qanday nuqsonlari yo‘q, u iste’molga yaroqli, sifatiyam yaxshi. Xo‘sh, unda almashtirib olish nimaga kerak, deyishingiz mumkin. Qonunga binoan, iste’molchi sifati yaxshi tovarni ham almashtirib olishi mumkin. Faqatgina bunda unga o‘sha sotib olingan tovarning qandaydir iste’mol xossalari mos kelmagani sabab bo‘la oladi. Siz tufli oldingiz, lekin uning o‘lchami biroz mos kelmadi yoki rangi yoqmadi va boshqa shu kabi holatlar.
Iste’molchining tovarni almashtirib olishga tovar sotib olingan kundan e’tiboran 10 kun ichida huquqi bor. 10 kunlik muddat o‘tib ketgach u bu huquqini ro‘yobga chiqara olmaydi.
Shuningdek, sifatli tovarlar qaytarilganda ular iste’mol qilinmagan bo‘lishi, tovar ko‘rinishini yo‘qotmagan, iste’mol xossalari, plombasi, yorliqlari saqlangan holatda bo‘lishi kerak.
Mahsulot kerakli sifatda bo‘lmagan taqdirda-chi?
Qonunda zarur sifatga ega bo‘lmagan, nuqsonli mahsulotni sotib olgan iste’molchida o‘z huquqlarini himoya qilishga imkon beradigan 5 ta qoida mavjud. Bular quyidagilar:
- tovarni ayni shunday markali maqbul sifatli tovarga almashtirib berish;
- tovarni boshqa markali shunday tovarga almashtirib, uning xarid narxini qayta hisob-kitob qilish;
- tovarning nuqsonlarini bepul bartaraf etish yoki iste’molchining yoxud uchinchi shaxsning nuqsonlarni bartaraf etishga qilgan xarajatlarini qoplash;
- xarid narxini nuqsonga mutanosib ravishda kamaytirish;
shartnomani bekor qilib, ko‘rilgan zararni qoplash.
Shuningdek, tovarning kafolat muddati yoxud yaroqlilik muddati mobaynida; kafolat muddati va yaroqlilik muddati belgilanmagan tovarlar bo‘yicha olti oy mobaynida; ko‘chmas mulk iste’molchiga o‘tkazilgan kundan e’tiboran 2 yil mobaynida, (agar shartnomada bundan uzoqroq muddat nazarda tutilmagan bo‘lsa) mavsumiy tovarlar uchun O‘zbekiston hukumati tomonidan belgilangan muddat mobaynida aniqlangan bo‘lsa, iste’molchi mazkur huquqlardan foydalana oladi.
Bundan tashqari, sotuvchi aksiya yoki chegirma doirasida sotiladigan tovarda kamchilik mavjudligi to‘g‘risida xaridorni ogohlantirmagan bo‘lsa, nuqsonli tovar sotilganda xaridor tovarni qaytarib berish huquqiga ega. Sotuvchilarning «Aksiya doirasida sotib olingan tovarlar almashtirilmaydi yoki qaytarilmaydi» kabi iboralari qonunga muvofiq emas.
Qanday mahsulotlar qaytarib olinmaydi?
Qonunda maqbul sifatli dori vositalari va tibbiy asboblar, shaxsiy gigiyena buyumlari, attorlik-pardoz tovarlari, to‘qimachilik tovarlari hamda metrlab sotiladigan boshqa tovarlar, tikuvchilik va trikotaj buyumlari (paypoq va qo‘lqop buyumlari), polimer materiallardan tayyorlangan, oziq-ovqat materiallari bilan bog‘liq bo‘lgan buyum va materiallar, maishiy kimyo tovarlari, pestitsidlar va agroximikatlar, mebel, zargarlik buyumlari, avtomototransport vositalari, maishiy elektr tovarlari, shuningdek, hayvonlar va o‘simliklar qaytarib olinmasligi va almashtirib berilmasligi belgilangan.
Aytaylik, siz taroq sotib olgansiz. Taroq shaxsiy gigiyena buyumi hisoblanadi. Siz ana shu taroqni uyga olib kelib, ishlatib ko‘rgach, menga taroqning u yeri yoqmadi, bu yeri yoqmadi degan sabab bilan almashtira olmaysiz. Yoki mebel oldingiz-u, uyga olib keldingiz. Uyingizdagilarga rangi yoqmadi, lekin uni boshqa rangdagisiga almashtirib ololmaysiz (agar shartnoma shartlarida almashtirib olish ko‘zda tutilgan bo‘lsa almashtirib olishingiz mumkin, albatta).
Xulosa
Fuqarolar «O‘zbekiston Respublikasida chakana savdo qoidalari»ning 1-ilovasida keltirib o‘tilgan ro‘yxatdagi tovarlardan tashqari har qanday nooziq-ovqat tovarini ushbu tovar sotib olingan joydagi sotuvchidan uni ayni shunday tovarga almashtirib olishga, bunday tovar sotuvda bo‘lmasa, pulini qaytarib olishga haqli. Sotuvchilar esa iste’molchining qonuniy talablarini bajarishga majburdirlar. Sotuvchilar tomonidan «Sotilgan tovarlar qaytarib olinmaydi» qabilidagi yozuvlar qo‘yib qo‘yilishi amaldagi qonun talablariga ziddir.
Siz bilmaydigan yulduzlarning jismoniy nuqsonlari!
O’n yillar ilgari veb-globallashuv bo’lmasa, biz musiqa va kino yulduzlarini butunlay mukammallik va me’yorlar deb tasavvur qildik. Xo’sh, nima?
Bosma nashrlarimizda CD disklari va vinil yozuvlarning qopqog’ida bizga ideal rasm ko’rsatildi. Biroq, o’sha vaqtdan beri har qanday tomoshabinlar xodimlarning mashhur xodimlarini qidirib topishi va tarmoqdagi rasmni ulashishi mumkin edi, shuning uchun ham miflar yo’q qilindi! Ha, yulduzlar ham iflos sochlari, muammoli teri, tsellyulit va hatto jismoniy nuqsonlari haqida ham bilmaymiz!
1. Oh, dahshat! Uchinchi nipel! Bunday “samimiy” nuqsonni etti qulf bilan yashirincha saqlab qolish kerak, ammo tikuvni xaltada yashira olmaysiz! Bu erda qo’shiqchi Lily Allen birinchi imkoniyatda buni ko’rsatmoqda .
Yaqinda esa Bredli Koper o’zining .
va hatto akter Mark Vaylberg!
Ha, uchinchi ko’krak qalqoni hatto aktrisa Tilda Svinton va qo’shiqchi Carrie Underwood bo’lsa ham, ikkinchisining aytishicha, uni jarrohlik yo’li bilan yo’q qilishni istashadi.
2. Transpozitsiya bilan – ichki organlar oynada turganida, 10 ming kishi tug’ilganini bilarmidingiz? Xullas, McColey Culkinning “Alone in home” filmidagi kino aktyori – aktrisa Ketrin O’Hara ulardan biri!
3. Megan Fox allaqachon o’zining tashqi qiyofasida mavjud bo’lgan barcha narsalarni tuzatgan va o’zgartirgan ko’rinadi, biroq u bir nuqsonni yashirolmagan. Elegant aktrisa barmoqlarning qotib qolgan terminali talonlarini buzadi, chunki tirnoq plitalari nimani keng va qisqa ko’rishiga bog’liq.
Ammo bu barmoqlar haqida hamma yangilik emas . Yaqinda, qo’llar va oyoqlardagi odatiy “o’nta” yulduzlarni ro’yxatga oladigan vaqt juda uzoqdir, chunki ko’pchilik 12 ta bor!
Xolli Barry haqida, ehtimol siz allaqachon eshitgansiz. Aktris nafaqat bu haqiqatni yashirmaydi, balki hammasi ochiq-oydin ko’rinib turadigan poyabzal kiyadi.
Aynan shu “nuqson” va televidenie boshlovchisi Opra Uinfri!
Gemma Artertonning tug’ilgan kunidan beri qo’lida olti barmoqlari bor edi!
Biroq, bolaligida, ota-onalar Bond qiziga etishmovchilikdan xalos bo’lishiga yordam berdi va hozir qo’llarida faqatgina sezilarli darajada kichik izlar bor edi.
Aytgancha, bu rejada Denzel Vashingtonga ancha kam bola olib kelgan, u basketbol o’ynagan, pushtini burkab oldi. Ota-onalar zudlik bilan dard-shifokorlarning barmog’ini noto’g’ri tuzatganini sezmadilar, mana bu yerda va pastga aylantirilgan!
Ammo hind jinsiy belgisi Hrithik Roshanning o’ng qo’lida ikkita (!) Katta barmoqlari bor!
Siz nima deysiz?
4. Endi yulduzning kutilmagan darajada katta qismi “qusurlar” ga tayyorlaning – kino yulduzlari – Dan Aykroyd, Daniel Panabaker, Rachel Stevens, Tricia Helfer va Ashton Kutcherning oyoq barmoqlari orasidan yasalgan joylari bor!
Va, Ehtimol bu haqiqatdan xursand.
Va har doim hamma narsani namoyish qilishdan xursand .
Jennifer Garnerning oyoqlarining yoqimsiz ko’rinishini yashirishga urinmang. Ma’lumki, aktrisa kichik anomaliya bilan tug’ilgan – uning o’ng oyog’iga qisqartirilgan kichik barmoq barmoqni yopadi.
5. Ammo Ashton Kutcherning rafiqasi, aktrisa Mila Kunisning o’ziga xos fiziologik xususiyati bor: konjenital heterokromiya yoki oddiygina ko’zning boshqa rangi.
Aytgancha, aktrisa Kate Bosvortda ham gavjum bo’lgan heterochromy .
. va endi ketgan musiqachi Devid Bowie.
6. Qizig’i shundaki, yuqori dudog’in ustidan skar shaklidagi fiziologik nuqson amerikalik aktyor, musiqachi va prodyuser Joaquin Feniksning kasb-hunar sohasidagi eng yuksak cho’qqilarga erishishiga to’sqinlik qilmadi.
Aytgancha, chandiqning kelib chiqishining ikkita turi mavjud. Birinchisiga ko’ra, homiladorlik paytida onasi og’ir og’riqni sezgan va bolaning ramziy belgisi bilan tug’ilgan. Xullas, ikkinchi versiyaga ko’ra, dudakdagi jarohat «quyon labini» tuzatganidan keyin bo’ladi.
7. Haqiqatan ham hech kim bu haqda eshitishni istamadi, shuning uchun supermodel Karolina Kurkovaning hech qanday navi yo’q!
Chexiya Respublikasidan kelgan bu ajoyib go’zallik, bolaligida churrani olib tashlash uchun jarrohlik amaliyotidan so’ng uni yo’qotdi. Uzoq vaqt mobaynida ushbu nosozlikning nuqsoni fotoshopda kiyim-kechak va diqqat bilan rötuş qilinib yashirilgan, ammo “maruziyet” ning nomini yo’qotib qo’yganidan keyin ham, faqat o’z shaxsiga qo’shimcha qiziqish qo’shilgani haqida mish-mish tarqalgan.
Ko’rish nuqsonlari
ko’rish qobiliyatining buzilishi bu ob’ektlarni aniq ko’ra olmaslik qobiliyatiga ishora qiladi. Bu tungi ko’rlik, uzoqdagi narsalarni ko’rmaslik (miyopi) yoki yaqin narsalarni ko’ra olmaslik (uzoq miyopi) bo’lishi mumkin.
Ko’zni ko’rishning asosiy toifalaridan biri bu rang ko’ridir. Bu ranglarni ajrata olmaslikka olib keladigan ingl. Rangli ko’rlik, odatda, jinsiy aloqada bo’lgan irsiy xususiyatdir. Rangli ko’rlikdan aziyat chekadigan odamlarning aksariyati qizil va yashil ranglarga qisman rang berishadi, ya’ni ular qizg’ish va yashil ranglarni ajratish qobiliyatiga ega.
Bittasi ko’rish nuqsoni bu ko’zning sinishi vositalaridagi nuqsonlar yoki ko’z olmasining g’ayritabiiy uzunligi tufayli vizual tasvirlar ko’zning to’r pardasi old qismiga yo’naltirilgan holatdan boshqa narsa emas, asosan uzoqdagi narsalarni ko’rish nuqsoniga olib keladi.
Eng keng tarqalgan muammolar
Ametropiya atamasi tasvirning retinada to’g’ri shakllanmagan holatini anglatadi. Ametropiya – xiralashgan ko’rish, bu optik tuzatishni talab qiladi.
Ko’rish muammolarining uch turi mavjud:
Va 40 yoshdan keyin hech kim presbiyopiyadan qochib qutula olmaydi, chunki kristalning tabiiy qarishi natijasida ko’rish yaqinida loyqa bo’ladi.
Dunyo bo’ylab har beshinchi odam ko’zoynak taqadi. Yuqorida sanab o’tilgan muammolar juda keng tarqalgan, garchi boshqalar mavjud bo’lsa, shu jumladan ambliyopiya, strabismus va ko’rish qobiliyati past.
Ko’rish bilan bog’liq muammolarni qanday hal qilish mumkin?
Barkamol ko’rishni ta’minlash uchun tuzatish retinada aniq tasvirni shakllantirishga qaratilgan. Tuzatuvchi linzalar ko’rish muammolarini tuzatishning eng keng tarqalgan vositasidir. Ular tarkibida material, optik sirt va ushbu sirtlarda bajariladigan muolajalar mavjud.
Vizual ravishda normal ko’z qanday ishlaydi?
Vizual ravishda normal ko’z, masofani ko’rib chiqayotganda, retinaning to’qima rangli tasvir qatlamiga taalluqli va ClaI-ni qayta hosil qiladigan yorug’lik nurlari. Bizning to’r pardamiz va ko’plab pontteiform sezgir hujayralarimiz tomonidan raqamlangan tasvir grafik plyonkada aks ettirilgan shaklga o’xshash tarzda o’zgartirilgan. Bizning miyamiz ikkala ko’zdan ko’rsatilgan ma’lumotlarni qayta ishlaydi va biz ko’rgan va ko’rishni istagan narsalarning vakili bo’lib, noyob vizual taassurotga ega bo’ladi.
Qanday qilib uzoq va yaqinni aniq va ravshan ko’rishimiz mumkin?
Taxminan 40 yoshga qadar tasvirni olish va ClaI suyuqligini uzoq va yaqin atrofga qaytarish uchun ko’zning linzalarini sozlash mumkin. Bu “turar joy” deb nomlanadi.
Turar joy nimani aniq o’zgartiradi?
Fotokameraning fokus masofasini sozlashda bo’lgani kabi, ob’ektiv ko’zni biroz o’zgartiradi va bunga parallel ravishda uning markazida ballonera paydo bo’ladi va yorug’likning sinishi kuchayadi (yaqinlashtirib). Shunday qilib, yaqinroq narsalar va joylar aniqroq ko’rinadi.
Turar joy avtomatik, nega biz buni sezmayapmiz?
Uy-joy jarayoni miyaga to’g’ri kelmaydigan birinchi xira tasvir bilan boshlanadi. Bu asab hujayralari o’rtasida ma’lumot uzatish imkonini beradigan tezlashtirish uchun qilingan. Hamma narsa ongsiz ravishda sodir bo’ladi.
Ko’z kasalliklari orasida eng ko’p uchraydigan to’rttasi yoki refraktsion xatolar uzoqni ko’ra bilish, uzoqni ko’ra bilish, presbiyopiya va astigmatizmdir. Ular kasalliklar emas, balki ko’zlar qurilishidagi kichik nuqsonlar. Insonning ko’zlari kattalar kattaligi va shaklini odam yigirma yoshga to’lganida oladi. O’sha paytda yaqindan ko’rish, astigmatizm va uzoqni ko’ra bilish kabi kasalliklar umuman barqarorlashadi.
Yaqindan ko’rish ilmiy jihatdan uzoqni ko’ra bilish deb ataladi, ya’ni odam uzoqdagi narsalarga qaraganda yaqin atrofdagi narsalarni aniqroq ko’radi. Bu yaqindan ko’radigan odam mukammal yoki mukammal yaqin ko’rish qobiliyati va masofani yomon ko’rish qobiliyatini anglatadi. Juda miyopi odamlar hech narsani aniq ko’ra olmaydilar. Oddiy ko’zda shox pardadan o’tgan parallel yorug’lik nurlari ozgina egilib, keyin yana egilib, linzaga kirib, retinaning bitta kichik nuqtasiga e’tibor qaratadi, ammo uzoqni ko’rmaydigan ko’zda keskin egri kornea yoki cho’zinchoq ko’z olami yoki ikkalasi ham, to’r pardasiga etib borishdan oldin yorug’lik nurlarini yo’naltiring. Ushbu markazdan yorug’lik nurlari ajralib chiqa boshlaydi. Yorug’lik bilan vaqt retinaga urilib, tasvir xiralashadi.
Ilmiy jihatdan gipermetropiya deb nomlanuvchi gipermetropiya miyopiyaga teskari. Bu ob’ektlarni uzoqdan va deyarli yaqin masofada aniq ko’rish qobiliyati emas, garchi bu shunday bo’lsa ham. Uzoqni ko’radigan ko’zda ob’ektiv va shox parda orqali oqadigan yorug’lik nurlari to’r pardasiga etib boradi, fokusga tushmasdan oldin loyqa tasvir hosil bo’ladi. Bir ma’noda, ko’z olami o’zining optik tizimining sinishi uchun juda qisqa. Ba’zan, muloyim odamlar, bu sinishi xatosini o’rta yoshgacha, juda qisqa masofada aniq ko’rishga qiynalishni boshlaguncha topolmaydilar. Bu bizning o’rta yoshdagi aholimiz orasida ko’zoynakni o’qishga bo’lgan umumiy ehtiyojni tushuntiradi.
Presbiyopiya – bu oxir-oqibat ko’pchilikka ta’sir qiladigan optik nuqson. Ko’zlar eskirganligi sababli, ularning uy-joy kuchlari pasayadi.
Ko’zlar yaqin atrofdagi narsalarni diqqat markaziga to’g’ri keltirishi tobora qiyinlashmoqda. Presbiyopiya bilan og’rigan odam bir vaqtning o’zida uzoqni ko’ra oladigan, uzoqni ko’ra oladigan yoki astigmatizmga ega bo’lishi mumkin. Agar shunday bo’lsa, bifokallar ko’zning boshqa sinishi xatolaridan qat’i nazar, yaqin atrofdagi narsalarga qo’shimcha yordam berishi mumkin.
Astigmatik ko’z nomukammal shakldagi kornea shaklidagi tuzilishdan kelib chiqadi. Astigmatik ko’zning shox pardasi u yoqdan bu yoqqa yoki yuqoridan pastga qarab o’ralgan bo’lishi mumkin. Ushbu strukturaviy xato shox pardaga uzunligi va kengligi bo’yicha turli xil refrakter kuchlarni beradi va ko’rishni buzadi. Ba’zi yorug’lik nurlari retinaning oldida, boshqalari esa uning orqasida. Natijada, retina hech qachon bitta aniq tasvirni olmaydi.
Ko’zni sinishi xatolarining aksariyati kontakt linzalari yoki ko’zoynaklar yordamida tuzatilishi mumkin. Bugungi kunda LASIK kabi lazerli ko’z jarrohlik amaliyoti bilan ko’plab odamlar uchun doimiy echim mavjud. Ko’pgina hollarda lazer yordamida jarrohlik amaliyoti ko’zoynak yoki kontaktga bo’lgan ehtiyojni butunlay yo’q qilishi mumkin. Qanday bo’lmasin, har qanday va barcha ko’rish muammolarini ko’zni davolashning eng yaxshi kursiga maslahat bera oladigan malakali oftalmolog tomonidan diqqat bilan baholanishi juda muhimdir.