2-sinf Matematika fanidan to garak konspekti 2022-2023

rost va yolg‘on tasdiqlarni farqlay oladi, sodda mantiqiy qonunlar asosida xulosa keltirib chiqara oladi;

Qiziqarli matematika — misol va masalalar, siz bilmagan sirlar, tez hisoblash usullari

Matematika — qiziqarli va noodatiy fan. Qiziqarli matematika esa kishi aqlini charxlaydi va kundalik hayotda duch keladigan masalalarni osonroq yechishga yordam beradi. Agar siz matematika fanini zerikarli deb hisoblasangiz, unda siz ayni manzil bo’yicha kelibsiz. Quyida sizga ushbu fan bo’yicha qiziqarli ma’lumotlar taqdim etiladi.

Matematikaning qiziqarli darslari

Pifagor teoremasining vizual isboti

Agar uchburchak sferada chizilsa, uning barcha burchaklari to’g’ri (90°) bo’ladi

Pi (π) soni aslida nima

Logarifmlarni oson tushunish uchun

Qiziqarli va tez hisoblash usullari

Foizni hisoblash

Har qanday sonning ma’lum foizini topish uchun (masalan 200 ning 40 foizi), har ikki sonni 10 ga bo’lib, shunchaki ularni ko’paytirish kerak (20 x 4 = 80).

Karra jadvalini osonroq eslab qolish

5 ga ko’paytirish va bo’lish

Har qanday sonni tezda 5 ga ko’paytirish uchun uni 2 ga bo’ling, agar butun son hosil bo’lsa, oxiriga bitta 0 qo’shing, agar butun son chiqmasa, shunchaki natijadagi vergulni bir xona oldinga suring (10 ga ko’paytirish). Masalan:

• 254 x 5 = 1270; 254 / 2 = 127 (bitta «nol» qo’shilsa, 1270 bo’ladi).
• 4855 x 5 = 24275; 4855 / 2 = 2427,5 (verguldan keyingi son bir xona oldinga surilsa, 24275 bo’ladi).

5 ga bo’lish ham shunga o’xshash, buning uchun son avval 2 ga ko’paytiriladi, so’ng hosil bo’lgan son verguli bir xona orqaga suriladi (ya’ni 10 ga bo’linadi), masalan:

• 5450 / 5 = 1090; 5450 x 2 = 10900 (bir xona vergul orqaga surilsa, 1090,0 bo’ladi, verguldan keyingi nol yozilmasa ham mumkinligi tufayli, javob 1090 qoladi).
• 840 / 5 = 168; 840 * 2 = 1680, vergul surilsa, 168.

11 ga ko’paytirish

2 xonali sonni 11 ga tezda ko’paytirish uchun, ko’paytiriluvchining har bir sonlarini yig’indisini ularning bosh va oxirgi sonlari orasiga qo’yish kifoya, masalan: 41 x 11 = 4 (4+1) 1 = 451. Buning yana bir tomoni mavjud, agar ikkita son yig’indisi 2 xonali son hosil qilsa, hosil bo’lgan yig’indining birinchi soni ko’paytiriluvchining birinchi soniga qo’shiladi, masalan: 48 * 11 = 4 (4+8) 8 = 4 (12) 8, 12 dan 1 soni olinib, 4 ga qo’shiladi va natijada 528 hosil bo’ladi.

4 ga ko’paytirish

Har qanday sonni hayolda 4 ga tezda ko’paytirishning siri shundaki, shunchaki u sonni ikki marta 2 ga ko’paytirish kerak. Masalan, 74 x 4 = (74 x 2) x 2 = 148 x 2 = 296, ko’pincha bu usul juda qo’l keladi.

Qiyin ko’paytirishlar

Agar katta sonlarni ko’paytirish kerak bo’lsa va sonlardan biri juft bo’lsa, ko’paymani osonroq hisoblash uchun ularni guruhlash mumkin, masalan:
32 x 125 => 16 x 250 => 8 x 500 => 4 x 1000 = 4000

Yana bir usuli, sonlarni alohida-alohida ko’paytirib, so’ngra qo’shish, masalan: 84 x 7 => (80 x 7) + (4 x 7) => 560 + 28 = 588, bunda karra jadvalini yoddan bilganlarga juda oson bo’ladi va kundalik hayotda ko’paytmalarni ko’pchilik aynan shu usul yordamida hisoblaydi.

Qiziqarli matematika

Katta-kichik belgisini osonroq eslab qolish

Ko’pchilik o’quvchilar, hatto matematikani zo’r biladiganlar ham ba’zan katta-kichik belgisiga ko’zi tushsa, bir necha soniya uni qay biri nimani anglatishini eslay olmay qolishadi. Uni oson eslab qolish uchun belgilarni ochko’z timsoh deb tasavvur qilish kerak, u doimo katta narsani (ya’ni sonni) yeb qo’yishga intiladi.

Ajoyib misol

1 x 8 + 1 = 9
12 x 8 + 2 = 98
123 x 8 + 3 = 987
1234 x 8 + 4 = 9876
12345 x 8 + 5 = 98765
123456 x 8 + 6 = 987654
1234567 x 8 + 7 = 9876543
12345678 x 8 + 8 = 98765432
123456789 x 8 + 9 = 987654321

1 sonlari

Kalkulyatorda bir nechta 1 lar sonini xuddi o’ziga ko’paytirib ko’ring, juda qiziq javob chiqadi, masalan 1111 x 1111 yoki 111111 x 111111

Xayratlanarli kvadratlar

Quyidagi kvadratni 3 ming yillar oldin xitoyik olimlar o’ylab topishgan ekan, undagi sonlar yig’indisi eniga ham, bo’yiga ham, diagonaliga ham 15 ga teng bo’ladi

4	9	2
3	5	7
8	1	6

Mana yana bitta undan ham ajoyib kvadrat, unda 4 ta sonlar yig’indisi har qanaqasiga 66 ga teng bo’ladi, hatto 2 x 2 katakdagi sonlar ham

1	8	29	28
30	27	2	7
4	5	32	25
31	26	3	6

Boshqa kishi o’ylagan sonni topish

Bu kishini chalg’ituvchi «fokus» ko’pchilikka tanish, lekin u yosh bolalarga taqdim etilsa, ular hayratlanmay qolmaydi, buning uchun:

Bir son o’ylang, unga keyingi o’rinda keluvchi sonni qo’shing. Natijaga 7 ni qo’shing, 2 ga bo’ling. Endi hosil bo’lgan sondan o’ylagan soningizni ayirib tashlang. Javobi 4 chiqdi, shundaymi?

Bu qanday bajariladi:

• Bitta son o’ylang: masalan, 52
• O’ylagan soningizga keyingi o’rinda keluvchi sonni qo’shing: 52 + 53 = 105
• Unga 7 ni qo’shing: 105 + 7 = 112
• 2 ga bo’ling: 112 / 2 = 56
• O’ylagan soningizni ayirib tashlang: 56 — 52 = 4 (javob 4)

Bu «fokus»ning mohiyatini hali ham tushunmagan bo’lsangiz, bu misolda kishi qanaqa son o’ylamasin, javob siz qo’shing degan songa 1 qo’shilib (bizning namunada bu 7 soni), o’sha sonning ikkiga bo’lingani chiqadi, agar kishi o’ylagan songa 9 ni qo’shing desangiz yakuniy javob 5 chiqadi ((9+ 1) / 2), 3 qo’shing desangiz, javob 2 va shu tariqa davom etadi.

2-sinf Matematika fanidan to’garak konspekti 2022-2023

Mazkur sahifada 2-sinf Matematika fanidan to’garak konspekti 2022-2023 faylni pastroqda Download tugmasi orqali ko’chirib olish imkoniyatiga egasiz. Ushbu material DOC formatda bo’lib, 5.74 MB hajmga ega. Materiallar doimiy tarzda yangilanib boriladi. Fayl yangilanganda, bu haqida fayl versiyasi o’zgarganidan bilib olishingiz mumkin.

Bo’lim:	Konspektlar
Versiya:	3
Hajmi:	5.74 MB
Fayl turi:	application/msword
Ko’rishlar:	1216 marotaba
Ko’chirishlar:	397 marotaba
Yuklovchi:	Ustoz
Yaratilgan:	04-09-2022
Yangilangan:	04-09-2022
Teglar:	2022-2023

Fayl hajmi: 5.74 MB

Sifat bizning ustunligimiz! 2-sinf matematika fanidan to’garak konspekti 2022-2023 faylni onlayn, mutlaqo bepul, ro’yxatdan o’tmasdan, reklama kutmasdan va to’g’ridan-to’g’ri havola orqali yuklab oling. Shuningdek konspektlar bo’limida joylashgan boshqa materiallarni ham kuzatishingiz mumkin. Buning uchun bo’lim ismi ustiga bosing.

Dunyoda ikkita cheksiz narsa bor: Birinchisi koinot bo’lsa, ikkinchisi insonlarning ahmoqligi. Biroq, koinot haqida mening ishonchim komil emas. Istalgan inson bilishi mumkin, lekin bilish bilan tushunish o’rtasida ancha farq bor. Albert Einstein

Matematika, 2 sinf, O‘rinboyeva L., 2021

Учебник по математике для 2 класса на узбекском языке.

Фрагмент из книги:
Davlatbek, Dilnoza, Davronbek jami 27 ta olma terishdi. Dilnoza Davlatbekdan 3 ta kam, Davronbekdan esa 3 ta ko‘p olma tergan bo‘lsa, Dilnoza nechta olma tergan?

Примеры.
Kecha Diyoraning tug‘ilgan kuni edi. Agar ertaga dushanba bo‘lsa, Diyoraning tug‘ilgan kuni haftaning qaysi kuniga to‘g‘ri kelgan?

Maktabga 29 ta parta olib kelinishi kerak. Yuk mashinasiga ko‘pi bilan 8 ta parta yuklash mumkin.
Yuk mashinasi kamida necha marta borib kelishi zarur?

81 ta bir xil ko‘rinishli tanga bor. Ammo ulardan bittasi qalbaki va u boshqalaridan biroz yengil. 2 pallali tarozi yordamida 4 marta tortish bilan qalbaki tangani toping.

МУНДАРИЖА.
1-SINFDA O‘TILGANLARNI TAKRORLASH.
1-BOB. 100 ICHIDA QO‘SHISH.
2-BOB. 100 ICHIDA AYIRISH.
3-BOB. GEOMETRIK SHAKLLAR.
4-BOB. SONLARNI KO‘PAYTIRISH.
5-BOB. SONLARNI BO‘LISH.
6-BOB. SONLI VA HARFLI IFODALAR. TENGLAMALAR.
7-BOB. BUTUNNING BO‘LAKLARI. VAQT.
8-BOB. MA’LUMOTLAR BILAN ISHLASH.
TAKRORLASH.
QIZIQARLI VA MANTIQIY TOPSHIRIQLAR.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Matematika, 2 sinf, O‘rinboyeva L., 2021 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу

MATEMATIKA FANIDAN O‘QUV DASTURI (1-4-SINFLAR) TOSHKENT – 2017

6-apreldagi 187-son “Umumiy o‘rta ta’lim va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi qarori bilan tasdiqlangan umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standarti hamda umumiy o‘rta ta’limning boshlang‘ich sinflari uchun matematika fani bo‘yicha malaka talablari asosida tuzilgan bo‘lib, Xalq ta’limi vazirining 2017-yil 3 iyundagi “Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standartlari talablari asosida takomillashtirilgan o‘quv dasturlarini tasdiqlash va amaliyotga joriy etish to‘g‘risida”gi 190-sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan va umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 1-4-sinflari uchun amaliyotga joriy etiladi.

UQTIRISH XATI

Matematika fani insonning intellektini, diqqatini rivojlantiradi, ko‘zlangan maqsadga erishish uchun qat’iyat va irodani tarbiyalaydi, algoritmik tarzdagi tartib-intizomlilikni ta’minlaydi va tafakkurini kengaytiradi. Matematika olamni bilishning asosi bo‘lib, tevarak-atrofdagi voqea va hodisalarning o‘ziga xos qonuniyatlarini ochib berish, ishlab chiqarish, fan-texnika va texnologiyaning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega.

Boshlang‘ich ta’limning Matematika fani o‘quv dasturi o‘quvchilarda kompetensiyalarni shakllantirishga yo‘naltirilgan Davlat ta’lim standarti talablaridan kelib chiqib tuzildi.

Boshlang‘ich ta’limda matematika fanini o‘qitishning asosiy maqsadi:

o‘quvchilarda kundalik faoliyatda qo‘llash, fanlarni o‘rganish va ta’lim olishni davom ettirish uchun zarur bo‘lgan matematik bilim va ko‘nikmalar tizimini shakllantirish va rivojlantirish;

jadal taraqqiy etayotgan jamiyatda muvaffaqiyatli faoliyat yurita oladigan, aniq va ravshan, tanqidiy hamda mantiqiy fikrlay oladigan shaxsni shakllantirish;

milliy, ma’naviy va madaniy merosni qadrlash, tabiiy-moddiy resurslardan oqilona foydalanish va asrab-avaylash, matematik madaniyatni umumbashariy madaniyatning tarkibiy qismi sifatida tarbiyalashdan iborat.

Boshlang‘ich ta’limda matematika fanini o‘qitishning asosiy vazifalari:

o‘quvchilar tomonidan matematik tushunchalar, xossalar, shakllar, usullar va algoritmlar haqidagi bilim, ko‘nikmalar egallanishini ta’minlash;

inson kamoloti va jamiyat taraqqiyotida matematikaning ahamiyatini anglash, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar, kundalik hayotda matematik bilim va ko‘nikmalarni muvaffaqiyatli qo‘llashga o‘rgatish;

o‘quvchilarning individual xususiyatlarini rivojlantirgan holda, mustaqil ta’lim olish ko‘nikmalarini shakllantirish;

fanlar integratsiyasini inobatga olgan holda o‘quvchilarda, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni, kreativlikni shakllantirish hamda ongli ravishda kasb tanlashga yo‘naltirishdan iborat.

Amaliy-tajriba va sinov mashqlarida matematika darslarda kundalik faoliyatda shaxsiy, oilaviy va iqtisodiy vaziyatlarga, jumladan, tejamkorlikka, mehnatni yengillashtirishga va unumdorligini oshirishga, savdo-sotiq bilan bog‘liq bo‘lgan masalalar yechilishi lozim.

Ushbu o‘quv dasturida boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida shakllantiriladigan tayanch va fanga oid kompetensiyalar kiritilgan.

Shuningdek, me’yoriy hujjatlarni yuritishda tayanch va fanga oid kompetensiyalar quyidagicha yozilishi tavsiya qilinadi:

1. TK1 – kommunikativ kompetensiya
2. TK2 – axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi
3. TK3 – o‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi
4. TK4 – ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi
5. TK5 – milliy va umummadaniy kompetensiya
6. TK6 – matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi

1. FK1 – matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya
2. FK2- kognetiv kompetensiya

Kommunikativ kompetensiya:

matematikaga oid atamalarning ma’nosini tushunib, to‘g‘ri o‘qiy olish;

so‘z va gaplarni bog‘lagan holda o‘z fikrini aniq va ravshan ifodalay olish;

fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;

matematik matn ma’nosini qayta so‘zlab bera olish;

matematik qoidalarni yoddan ayta olish.

matematikaga oid audiomatn, videotasvirlarni tinglab tushuna olish, tegishli munosabat bildira olish.

matematikaga oid audiomatn, videotasvirlarni tinglab tushuna olish, mazmunini aytib bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

tavsiya etilgan media manbalardan axborotni izlab topa olish, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish;

diagrammalar, jadvallar, chizmalar ko‘rinishida berilgan statistik ma’lumotlarga asoslanib, turli obyekt va hodisalarni taqqoslay olish.

uchta sonning o‘rta arifmetigini topa olish.

axborotlarni statistik ma’lumotlar ko‘rinishlarning bir turidan boshqa ko‘rinishga o‘tkaza olish.

media manbalardan axborotni izlab topa olish, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

o‘quv masalasini (maqsadini) topa olish va ifodalay olish, qismlarga ajratish;

masala yechimiga yaqinlashish darajasini baholay olish va zarur hollarda o‘z faoliyatini to‘g‘rilay olish;

sodda kundalik vaziyatlarda mavjud bilim va ko‘nikmalarni qo‘llay olish;

o ‘qishga va yangi bilimlarni egallashga qiziqtirish;

yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa olish, ularni tuzatish hamda olingan natijalarni boshqalar foydalanishi uchun oson ko‘rinishda taqdim etish;

masala yechish orqali real dunyodagi vaziyatlarga nisbatan o‘zining ijobiy estetik-emotsional munosabatini shakllantirish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

atrofdagilar bilan o‘zaro muloqot chog‘ida odob-axloq qoidalariga rioya qilish va guruhda ishlash;

muammo va tushunmovchiliklar ro‘y bergan paytlarda o‘zini tutishi to‘g‘risida to‘g‘ri qaror qabul qilish.

matematik qobiliyatini har bir insonning kundalik hayotda uchraydigan muammolarni hal qilish uchun ishlatish.

Milliy va umuminsoniy kompetensiya:

zaminimizda yashab o ‘tgan buyuk allomalarimizning matematikaga qo‘sh gan hissalarini tasvirlab berish;

milliy bayramlarimizga oid sana va vaqtlarni bilish, ularni kundalik hayotda qo‘llash;

jamoat joylaridagi odob-axloq qoidalari va an’analarni o‘zlashtirish.

elementar hodisalarni matematik tilda ifodalash usullaridan foydalanish va bu usullar samarali ekanligini tushunish.

Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuzish;

murakkab bo‘lmagan hisoblashlarda hisoblash vositalardan va tayyor kompyuter dasturlardan foydalanish.

kundalik hayotda sodda iqtisodiy va amaliy masalalarni yechish.

Mazkur dasturda fanni chuqurlashtirilib o‘qitiladigan 2-3-4-sinflar uchun mavzularga ajratilgan soatlar alohida ko‘rsatilgan.

1-SINF

(165 soat)
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari:

Kommunikativ kompetensiya:

matematikaga oid atamalarni to‘g‘ri talaffuz etish;

o‘z fikrini aniq ifodalay olish;

matematikaga oid turli axborotlarni tinglab, ko‘rib tushunish;

sodda matematik matn ma’nosini so‘zlab bera olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

darslik va boshqa manbalardan foydalana olish;

ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar, jadvallar, chizmalar ko‘rinishida berilgan statistik ma’lumotlarni o‘qiy olish, tushunish va foydalana olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini (maqsadini) topa olish, ifodalay olish, qismlarga ajrata olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv faoliyati natijasini tahlil qilish, yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa olish va ularni tuzata olish;

masala yechish orqali ijtimoiy hayotdagi vaziyatlarga nisbatan o‘zining ijobiy munosabatini bildira olish;

o ‘qishga va yangi bilimlarni egallashga qiziqish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

boshqalar fikrini tinglab, tushuna olish va o‘z fikrini himoya qila olish;

atrofdagilar bilan o‘zaro muloqot chog‘ida odob-axloq qoidalariga rioya qila olish va guruhda ishlay olish;

guruhda ishlash paytida turli maxsus rollarni ijro eta olish;

muammo va tushunmovchiliklar ro‘y bergan paytlarda o‘zini tuta bilish.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

hodisalarni matematik tilda ifodalash usullaridan foydalana olish va bu usullar samarali ekanligini tushuna olish;

milliy bayramlarimizga oid sana va vaqtlarni bilish, ularni kundalik hayotda qo‘llay olish;

zaminimizda yashab o ‘tgan buyuk allomalarimizning matematikaga qo‘sh gan hissalarini tushuna olish.

Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza olish;

murakkab bo‘lmagan hisoblashlarda hisoblash vositalardan foydalana olish.

1-bo‘lim. NARSALARNING TO‘PLAMLARI.

1 DAN 10 GACHA BO‘LGAN SONLAR. 10 ICHIDA QO‘SH ISH VA AYIRISH AMALLARI.

(45 soat)

1-2-mavzular. Narsalar va ularning xossalari. O‘xshashlik va farqlanish (2 soat).

3-4-mavzular. Narsalarni o‘lchamlari bo‘yicha taqqoslash (2 soat).

5-6-mavzular. Narsalarning o‘zaro joylashuvi (2 soat).

7-8-mavzular. Narsalarni xossalari bo‘yicha to‘plamlarga ajratish (2 soat).

9-10-mavzular. To‘plamlarni tashkil qilgan narsalar soni bo‘yicha taqqoslash (2 soat).

11-12-mavzular. 1 dan 10 gacha bo‘lgan sonlarning atalishi (2 soat).

13-14-mavzular. Narsalar sanog‘i va ketma-ketligi (2 soat).

15-16-mavzular. Katta, kichik, teng: (shuncha birlikka) katta, kichik tushunchalari (2 soat).

17-21-mavzular. 1 dan 5 gacha bo‘lgan sonlarni raqamlash (5 soat).

22-23-mavzular. =, +, – belgilaridan foydalanib natijalarni yozish (2 soat).

24-28-mavzular. 6 dan 9 gacha bo‘lgan sonlarni raqamlash (5 soat).

29-30-mavzular. 0 soni va raqami. 10 soni (2 soat).

31-mavzu. 1 dan 10 gacha bo‘lgan sonlarni taqqoslash (1 soat).

32-33-mavzular. Vaqt tasavvurlari. Juft va toq sonlar (2 soat).

34-35–mavzular: Nuqta. To‘g‘ri chiziq kesmasi. Siniq chiziq va egri chiziq (2 soat).

36-37-mavzular. Qo‘sh ish va ayirish amallarining ma’nosi (2 soat).

38-40-mavzular. Nol ishtirokida qo‘sh ish va ayirish. Qo‘sh ish va ayirishni bajarishning amaliy usullari (3 soat).

41-43-mavzular. Qo‘sh ish va ayirish amallari komponentlarining nomlanishi (3 soat).

44-45-mavzular. Qo‘sh ish bilan ayirish orasidagi munosabat. Qo‘shishning o‘rin almashtirish xossasi (2 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

narsalarning xossalari (masalan, narsalarning rangi, o‘lchami, shakli, vazifasi) bo‘yicha taqqoslay oladi va tartibga sola oladi;

berilgan obyektlarning berilgan xossaga qarab to‘plamga tegishli yoki tegishli emasligini aniqlay oladi;

obyektlar to‘plamidan berilgan xossaga ega bo‘lgan bitta yoki bir nechtasini ajrata oladi;

berilgan narsalarni xossasiga ko‘ra bir yoki bir nechta to‘plamlarga ajrata oladi;

narsalar juftliklarini tuzib, to‘plamlarni soni bo‘yicha taqqoslay oladi va natijani “ko‘proq”, “kamroq”, “qancha bo‘lsa shuncha”, “soni bir xil”, “bir nechta ko‘p”, “bir nechta kam” so‘zlari bilan ifodalay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

0 dan 10 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, to‘g‘ri va teskari tartibda sanay oladi;

0 dan 10 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni O‘qiy oladi, yoza oladi, taqqoslay oladi, tartibga sola oladi, modellarda ko‘rsatib bera oladi;

0 dan 10 gacha nomanfiy butun sonlar ketma-ketligini tarkib topish qonuniyatini aniqlay oladi va berilgan yoki tanlangan qonuniyat asosida (sonni bir nechta birlikka oshirish-kamaytirish) ketma-ketlikni tuza oladi;

10 ichida qo‘sh ish, ayirish amallarini og‘zaki hamda yozma bajara oladi;

qo‘sh ish va ayirish amallarining tarkibiy qismlarini aniqlay oladi va nomlay oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar va algoritmlarni O‘quv jarayoni hamda kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘z fikrini ifodalay oladi, boshqalar fikrini tinglab, tushuna oladi.

2-bo‘lim. 11 DAN 100 GACHA BO‘LGAN SONLAR.

GEOMETRIK SHAKLLAR (35 soat)

46-50-mavzular. 11 dan 20 gacha bo‘lgan sonlarning atalishi. 100 gacha bo‘lgan sonlarni taqqoslash (5 soat).

51-53-mavzular. 11 dan 20 gacha bo‘lgan sonlarning o‘nlik tarkibi (3 soat).

54-57-mavzular. Sonlarni o‘nlikdan o‘tib qo‘sh ish va ayirish (4 soat).

58-60-mavzular. Hisoblashlarda qo‘sh ish va ayirish jadvallaridan foydalanish (3 soat).

61-62-mavzular. Sonlarni qo‘sh ish va ayirish yordamida taqqoslash (2 soat).

63-64-mavzular. Sonni bir necha birlikka oshirish va kamaytirish (2 soat).

65-67-mavzular. Burchak turlari. Ko‘pburchaklar (3 soat).

68-80-mavzular. 21 dan 100 gacha sonlarni o‘qish va yozish. Ularning o‘nlik tarkibi. O‘nliklar bilan sanash (13 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

0 dan 100 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, to‘g‘ri va teskari tartibda sanay oladi;

0 dan 100 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni taqqoslay oladi, tartibga sola oladi, modellarda ko‘rsatib bera oladi;

0 dan 100 gacha nomanfiy butun sonlar ketma-ketligini tarkib topish qonuniyatini aniqlay oladi va berilgan yoki tanlangan qonuniyat asosida (sonni bir nechta birlikka oshirish-kamaytirish) ketma-ketlikni tuza oladi;

natijasi 100 ichida bo‘lgan nomanfiy butun sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki bajara oladi;

sonlarni qo‘sh ish va ayirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 100 ichida nomanfiy butun sonlar ustida arifmetik amallarni yozma bajara oladi;

burchaklarning asosiy turlarini (masalan, to‘g‘ri, o‘tkir, o‘tmas burchaklar) tasavvur qila oladi, solishtira oladi va tasvirlay oladi;

ko‘pburchaklarni (masalan, uchburchak, to‘rtburchak) tasavvur qila oladi, solishtira oladi va tasvirlay oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘z fikrini ifodalay oladi, boshqalar fikrini tinglab, tushuna oladi;

amaliy vaziyatlarda o‘rganilgan matematik tushunchalar va algoritmlarni qo‘llay oladi.

3-bo‘lim. GEOMETRIK SHAKLLAR. MATNLI MASALALAR.

81-83-mavzular. Uzunlik va uning birligi: santimetr. Chizg‘ich bilan tanishamiz (3 soat).

84-87-mavzular. Kesmaning uzunligi va ikki nuqta orasidagi masofani 1 santimetr aniqlikda o‘lchash va taqqoslash (4 soat).

88-90-mavzular. Berilgan uzunlikdagi kesma yasash (3 soat).

91-92-mavzular. To‘rtburchak turlari (2 soat).

93-96-mavzular. Masalalar yechishni o‘rganamiz. Masalaning sharti va savoli. Sodda va tarkibli masalalar (4 soat).

97-99-mavzular. Qo‘sh ish va ayirish amallarining ma’nosiga oid matnli masalalar (3 soat).

100-102-mavzular. “. taga oshirish”, “. taga kamaytirish” tushunchalarga oid masalalar (3 soat).

103-105-mavzular. Massa o‘lchov birligi – kilogramm. Sig‘im o‘lchov birligi – litr (3 soat).
O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

0 dan 100 gacha bo‘lgan sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, to‘g‘ri va teskari tartibda sanay oladi;

0 dan 100 gacha bo‘lgan sonlarni taqqoslay oladi, tartibga sola oladi, modellarda ko‘rsatib bera oladi;

0 dan 100 gacha sonlar ketma-ketligini tarkib topish qonuniyatini aniqlay oladi va berilgan yoki tanlangan qonuniyat asosida (sonni bir nechta birlikka oshirish-kamaytirish) ketma-ketlikni tuza oladi;

natijasi 100 ichida bo‘lgan nomanfiy butun sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki bajara oladi;

sonlarni qo‘sh ish va ayirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 100 ichida ikki xonali nomanfiy butun sonlar ustida arifmetik amallarni yozma bajara oladi;

yassi (nuqta, kesma, burchak, to‘g‘ri to‘rtburchak va kvadrat) figuralarni tasavvur qila oladi, taniy oladi va nomlay oladi;

real obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi;

arifmetik amalda qatnashgan noma’lum tarkibiy qismini aniqlay oladi (masalan, 17+ =29; 21 6=15);

masaladagi vaziyatga oid ifodani, jumladan, noma’lumlarni o‘z ichiga olgan ifodani aniqlay oladi va tuza oladi;

100 ichida sonlar ketma-ketligining tarkib topish qonuniyatini aniqlay oladi va berilgan yoki tanlangan qonuniyat asosida (sonni bir nechta birlikka oshirish-kamaytirish, sonni bir necha martaga oshirish-kamaytirish) ketma-ketlikni tuza oladi;

nomli kattaliklar (massa, sig‘im)ni o‘qiy oladi va yoza oladi.

miqdorlarga (massa, sig‘im) oid kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar va algoritmlarni o‘quv va kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda o‘quv va amaliy masaladagi maqsadni ifodalay oladi, o‘z fikrini ifodalay oladi, boshqalar fikrini tinglab, tushuna oladi.

4-bo‘lim. GEOMETRIK SHAKLLAR. MANTIQIY TUSHUNCHALAR (20 soat)

106-109-mavzular. Narsaning oynadagi aksi. Simmetriya. Simmetrik figuralar (nuqtalar, kesmalar, ko‘pburchaklar). Bir yoki bir nechta simmetriya o‘qiga ega figuralarga misollar (4 soat).

110-112-mavzular. Narsaning shakli. Tushunchalar: bir xil shaklda, turli shaklda (3 soat).

113-118-mavzular. Sodda yassi va fazoviy shakllar (6 soat).

119-120-mavzular. Uzunlik birliklari – detsimetr, metr. Ular orasidagi munosabat (2 soat).

121-123-mavzular. Xossalariga asosan narsalar to‘plamini bir nechta to‘plamlarga ajratish. Mantiqiy turdagi sodda masalalar yechish (3 soat).

124-125-mavzular. Namuna bo‘yicha ketma-ketlikni davom ettirish (2 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

O‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

yassi (nuqta, siniq chiziq, egri chiziq, kesma, burchak, aylana, doira, uchburchak, to‘g‘ri to‘rtburchak va kvadrat,) va fazoviy (kub, shar) shakllarni tasavvur qila oladi, taniy oladi va nomlay oladi;

real obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi;

nomli kattaliklar (uzunlik, masofa)ni o‘qiy oladi va yoza oladi;

nomli kattaliklar (uzunlik, masofa ) va ular orasidagi munosabatlardan (metr-detsimetr, detsimetr-santimetr, metr-santimetr) foydalanib, kattaliklarni o‘qiy oladi va yoza oladi;

miqdorlarga (uzunlik, masofa) oid kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda (2 qadamli) yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

masalalar yechishda mantiqan to‘g‘ri fikr yurita oladi, mantiqiy noto‘g‘ri natijalarni aniqlay oladi, misol va qarshi misol tuza oladi;

o‘quv masalasini qismlarga ajrata oladi.

5-bo‘lim. SONLI IFODALAR. JADVALLAR. GEOMETRIK SHAKLLAR (33 soat)

126-128-mavzular. Sonli ifodalar (2 amalli) (3 soat).

129-131-mavzular. Tarkibli masalalar (3 soat).

132-134-mavzular. Qismlardan butunni, butundan bo‘laklarni hosil qilish (3 soat).

135-136-mavzular. Jadval. Sodda jadvallarni o‘qish (2 soat).

137-138-mavzular. Berilgan ma’lumotlar asosida jadval to‘ldirish (2 soat).

139-146-mavzular. 100 dan bir va ikki xonali sonni ayirish. Uchinchi qo‘shiluvchini topish (8 soat).

147-148-mavzular. Namuna bo‘yicha ketma-ketlikni davom ettirish (2 soat).

149-151-mavzular. Mantiqiy tushunchalar: “barchasi”, “ayrimlari”, “. dan tashqari barchasi”, “har qanday”, “ixtiyoriy”, “. lardan biri”, “barchasidan biri” va ularning ma’nolari (3 soat).

152-154-mavzular. Berilgan uzunlikdagi kesmani yasash. Uzunlik va masofalarni o‘lchash va chamalash (3 soat).

155-156-mavzular. Turli shakllar yasash. Bo‘laklardan shakllar hosil qilish (2 soat).

157-158-mavzular. Qiziqarli masalalar yechish (2 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

2 arifmetik amalli (qavssiz) sonli ifodaning qiymatini hisoblay oladi;

o‘lchamlari ma’lum bo‘lgan yassi geometrik figuralarni (kesma, to‘g‘ri to‘rtburchak, kvadrat) chizg‘ichdan foydalanib yasay oladi, ularni qog‘oz, sim, plastilin va h.k. lar yordamida modellashtira oladi;

real obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi;

geometrik obyektlar o‘lchamlarini, masofalarni chamalay oladi;

murakkab bo‘lmagan jadvallar ko‘rinishida berilgan ma’lumotlarni o‘qiy oladi;

murakkab bo‘lmagan tayyor jadvallarni to‘ldira oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni sodda o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilayotgan matematik holatlarni tahlil qila oladi va shu asosida mulohazalar ketma-ketligini tuza oladi.

O‘tilganlarni bir tizimga solish va umumlashtirish (7 soat)

Mavzularni O‘rganish uchun – 158 soat

Takrorlash uchun – 7 soat

(170 soat, A1+: 204 soat)
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari:

Kommunikativ kompetensiya:

matematikaga oid atamalarning ma’nosini tushunib to‘g‘ri o‘qiy olish;

so‘z va gaplarni bog‘lagan holda o‘z fikrini aniq va ravshan ifodalay olish;

fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;

matematik matn ma’nosini qayta so‘zlab bera olish;

matematik qoidalarni ifodali ayta olish.

matematikaga oid audiomatn, videotasvirlarni tinglab tushuna olish va tegishli munosabat bildira olish.

matematikaga oid audiomatn, videotasvirlarni tinglab tushuna olish va mazmunini tushuntira olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

tavsiya etilgan manbalardan axborotni izlab topa olish, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish;

diagrammalar, jadvallar, chizmalar ko‘rinishida berilgan statistik ma‘lumotlarga asoslanib turli obyekt va hodisalarni taqqoslay olish;

statistik ma’lumotlarning ko‘rinishlarning bir turdan boshqa ko‘rinishga o‘tkaza olish.

manbalardan axborotni izlab topa olish, uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini (maqsadini) topa olish, ifodalay olish va qismlarga ajrata olish;

o‘quv faoliyat natijasini tahlil qila olish, yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa olish, ularni tuzata olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda olingan natijalarni boshqalar foydalanishi uchun oson ko‘rinishda taqdim eta olish;

kundalik vaziyatlarda mavjud bilim va ko‘nikmalarni qo‘llay olish;

o ‘qish va yangi bilimlarni egallashga qiziqa olish .

masala yechish orqali real dunyodagi vaziyatlarga nisbatan o‘zining ijobiy estetik-emotsional munosabatini shakllantira olish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

atrofdagilar bilan o‘zaro muloqot chog‘ida odob-axloq qoidalariga rioya qila olish va guruhda ishlay olish;

muammo va tushunmovchiliklar ro‘y bergan paytlarda o‘zini tutishi to‘g‘risida to‘g‘ri qaror qabul qila olish.

matematika har bir insonning kundalik hayotda uchraydigan muammolarni hal qilish vositasi ekanligini tushunish

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

jamoat joylaridagi odob-axloq qoidalari va an’analarni o‘zlashtirish.

sodda kundalik hodisalarni matematik tilda ifodalash usullaridan foydalana olish.

sodda real hodisalarni matematik tilda ifodalash usullarining samarali ekanligini tushuna olish.

Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza olish;

murakkab bo‘lmagan hisoblashlarda hisoblash vositalardan va tayyor kompyuter dasturlaridan foydalana olish;

o‘rganilgan matematik usullardan kundalik vaziyatlarda mehnatni yengillashtirish, mehnat unumdorligini oshirish, qulay shart-sharoitga olib kelish maqsadida foydalana olish.

o‘rganilgan matematik usullardan kundalik vaziyatlarda mehnatni yengillashtirish, mehnat unumdorligini oshirish, qulay shart-sharoitga olib kelish maqsadida samarali foydalana olish.

1-sinfda o‘tilgan materialni takrorlash va umumlashtirish

(10 soat, A1+: 12 soat)

1-2-mavzular. Yig‘indi va qoldiqni topishga doir sodda misollar (2 soat).

3-5-mavzular. Qiymati bir xil bo‘lgan misollar (2 soat).

6-7-mavzular. Qo‘shish va ayirishni tekshirish (2 soat).

8-10-mavzular. To‘g‘ri burchak. To‘g‘ri va to‘g‘rimas burchaklar. Ko‘pburchak perimetri (3 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

1-bo‘lim. SONLAR VA HISOBLASHLAR. 100 ICHIDA O‘NLIKDAN O‘TIB QO‘SHISH VA AYIRISH (35 soat, A1+: 42 soat)

11-12-mavzular. Sonlar o‘qi va uning modellari. (2 soat)

13-15-mavzular: 100 ichida sonlarni xonadan o‘tib qo‘shish usulllari (3 soat).

16-18-mavzular. Sodda va tarkibli masalalarni yechish (3 soat).

19-22-mavzular. Ikki xonali sonlarning o‘nli tarkibi. Sonlarni qo‘shishning ustun usuli (4 soat).

23-24-mavzular. Namuna bo‘yicha ketma-ketlikni davom ettirish (2 soat).

25-27-mavzular. Kundalik hayotda uchraydigan koordinatalar sistemasining modellari (3 soat).

28-29-mavzular. 100 ichida sonlarni xonadan o‘tib ayirishning yozma usuli (2 soat).

30-32-mavzular. Sonlarni ayirishning ustuncha usuli (3 soat).

33-34-mavzular. Ayirmani topishga doir tarkibli masalalar (2 soat).

35-37-mavzular. Vaqt birliklari: soat, minut. Vaqt, masofa va tezlikni topishga (hisoblashga) oid sodda masalalar (3 soat).

38-mavzu. Oddiy shakllarni murakkab shaklga aylantirish va aksincha (1 soat).

39-42-mavzular. Kvadrat (to‘g‘ri to‘rtburchak), to‘g‘ri to‘rtburchakning qarama-qarshi tomonlarining xossalari (4 soat).

43-44-mavzular. Qo‘shish va ayirish amallarining tarkibiy qismlari va natijalari orasidagi o‘zaro bog‘lanish. Noma’lum tarkibiy qismni topish. Axborotni saqlash (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Nostandart va qiziqarli masalani yechish (A1+: 1 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).
O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

natijasi 100 ichida bo‘lgan bir va ikki xonali sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki bajara oladi;

sonlarni qo‘sh ish va ayirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 100 ichida ikkita ikki xonali sonlar ustida arifmetik amallarni yozma bajara oladi;

arifmetik amalda qatnashgan noma‘lum tarkibiy qismini aniqlay oladi (masalan, 17+ =29, 17+x=29; 21 6=15);

100 ichida sonlar ketma-ketligining tarkib topish qonuniyatini aniqlay oladi va berilgan yoki tanlangan qonuniyat asosida (sonni bir nechta birlikka oshirish-kamaytirish, sonni bir necha martaga oshirish-kamaytirish) ketma-ketlikni tuza oladi;

kundalik hayotda uchraydigan koordinatalar sistemalarini real obyektlar (masalan teatrdagi tomoshabin, samolyotdagi yo‘lovchi, shaxmat figurasi) joylashuvini aniqlashda qo‘llay oladi;

ko‘pburchak perimetrini hisoblay oladi;

vaqt birliklari orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda yecha oladi.

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalarni yecha oladi;

bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

sodda amaliy vaziyatlarda kombinatorik va mantiqiy masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetentsiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

masalalar yechishda mantiqan to‘g‘ri fikr yurita oladi, mantiqiy noto‘g‘ri natijalarni aniqlay oladi, misol va qarshi misol tuza oladi;

olingan bilimlar asosida matematik ma‘lumotlardan xulosa keltirib chiqara oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

2-bo‘lim. SONLI IFODALAR. TENGLAMALAR. GEOMETRIK SHAKLLAR VA KATTALIKLAR (12 soat, A1+: 14 soat)

45-46-mavzular. 2, 3 amalli sonli ifodalar (qavsli va qavssiz). Algoritm tuzishga doir sodda masalalar (2 soat).

47-48-mavzular. Bir nechta teng (bir xil) qo‘sh iluvchilar yig‘indisi. Sonni bir necha teng qo‘sh iluvchilar yig‘indisi shaklida ifodalash (2 soat).

49-50-mavzular. Sodda va tarkibli masalalarni yechish (2 soat).

51-52-mavzular. Harfli ifodalar. Geometrik shakllarni belgilash (2 soat).

53-55-mavzular.Tenglama. Tenglamalarni tanlash usuli bilan yechish (3 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masala yechish (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

nomli kattaliklar (massa, vaqt, masofa, uzunlik, yuza, tezlik) va ular orasidagi munosabatlardan (kilogramm-gramm, soat-minut, minut–sekund, kilometr-metr, metr-detsimetr, detsimetr-santimetr, metr-santimetr, santimetr- millimetr) foydalanib, kattaliklarni o‘qiy va yoza oladi;

nomli kattaliklar (uzunlik, yuz, hajm, massa, vaqt, masofa, tezlik) ning o‘lchov birliklarini biladi va ularning biridan ikkinchisiga O‘ta oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘z fikrini ifodalay oladi, boshqalar fikrini tinglab, tushuna oladi;

rost va yolg‘on tasdiqlarni farqlay oladi, sodda mantiqiy qonunlar asosida xulosa keltirib chiqara oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv va kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi, fan va texnika yangiliklaridan foydalana olish ko‘nikmalarini kundalik hayotida qo‘llay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

3-bo‘lim. KO‘PAYTIRISH VA BO‘LISH.

GEOMETRIK SHAKLLAR VA KATTALIKLAR (23 soat, A1+: 28 soat)
56-57-mavzular. Ko‘paytirish. Ko‘paytirishning ma’nosi. Ko‘paytirish amali komponentalarining nomlanishi (2soat).

58-60–mavzular. 0, 1 va 10 ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish (3soat).

61-62-mavzular. Har bir amal komponentlari va natijalari orasida o‘zaro bog‘lanishlar. 10 ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish (2 soat).

63-64-mavzular. Qavsli va qavssiz ifodalar. Qavsli va qavssiz ifodalarda amallarni bajarish tartibi (2 soat).

65-mavzu. Teng qismlarga bo‘lish. To‘plamning qismi (1 soat).

66-67-mavzular. Bo‘lish. Bo‘lish amalining ma’nosi.(2 soat).

68-69-mavzular. Ko‘paytirish va bo‘lish amallari orasidagi munosabat (2 soat)

70-71–mavzular. Ko‘paytirish va bo‘lish amali bilan yechiladigan masalalar (2 soat).

72-mavzu. Masalalarni jadval usulida yechish (1 soat).

73-74-mavzular. Noma’lum ko‘paytiruvchini, noma’lum bo‘linuvchini topish (2 soat).

75-76-mavzular. Millimetr (2 soat).

Axborotlarni grafik va jadval ko‘rinishida ifodalash.

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

juft va toq sonlarni; sodda hollarda sonning bo‘luvchilarini va karralilarini aniqlay oladi;

santimetr-millimetr munosabatidan foydalanib, kattaliklarni o‘qiy oladi va yoza oladi;

miqdorlar (uzunlik, yo‘l) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda yecha oladi;

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlar, o‘qqa nisbatan simmetriyaga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

arifmetik amallarni bajarish va kattaliklar bilan ishlashda o‘qituvchi hamkorligida ijodiy fikrini ifodalay oladi;

boshqalar fikrini tinglab, tushuna oladi, matematik faktlar va sodda mantiqiy qonunlar asosida xulosa keltirib chiqara oladi;

kundalik holatlarda o‘rganilgan matematik tushunchalar va algoritmlarni qo‘llay oladi;

olingan bilimlar asosida matematik ma’lumotlardan xulosa keltirib chiqara oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

4-bo‘lim. JADVAL ICHIDA KO‘PAYTIRISH VA BO‘LISH

(25 soat, A1+: 30soat)

77-79–mavzular. 2 sonini bir xonali songa ko‘paytirish. 2 ga bo‘lish va bo‘linmada 2 chiqadigan songa bo‘lish. Ko‘paytirish va bo‘lishga oid sodda masalalarni yechish (3 soat).

80-86-mavzular. 3 (4, 5, 6, 7, 8, 9) sonini bir xonali songa ko‘paytirish (7 soat).

87-88-mavzular. Tarkibli masalalar (2 soat).

89-92-mavzular. 3, 4, 5, 6 sonlariga bo‘lish (4 soat).

93-95-mavzular. 7, 8, 9 sonlariga bo‘lish (3 soat).

96-97-mavzular. 100 ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish (2 soat).

98–99–mavzular. Bir xonali sonlarni ko‘paytirish jadvali va bo‘lishning shunga mos hollari. Axborotni jadval ko‘rinishida ifodalash (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma‘lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 1soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

10, 100 sonlari ishtirokida ko‘paytirish va bo‘lish amallarini bajara oladi;

bir xonali nomanfiy butun sonlar ustida ko‘paytirish va ikki xonali sonni bir xonali songa bo‘lish amallarini og‘zaki bajara oladi;

3 ta elementdan tashkil topgan to‘plamda juftliklar sonini topa oladi;

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi.

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

olingan bilimlar va sodda mantiqiy qonunlar asosida xulosa keltirib chiqara oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv va kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

matematik ma’lumotlardan xulosa keltirib chiqara oladi, aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

5-bo‘lim. ULUSHLAR. GEOMETRIK SHAKLLAR VA KATTALIKLAR (25 soat, A1+: 30 soat)

100-101-mavzular. Sonning ulushi. Sonning ulushini so‘zlar yoki sonlar yordamida tasvirlash (2 soat).

102-104-mavzular. Berilgan shartlarga asosan (arifmetik amallar soni va turi, kattaliklar orasidagi bog‘lanish) masala tuzish va yechish. Axborot bilan ishlash (3 soat).

105-107-mavzular. Muammoli (shartida ma’lumotlar to‘liqmas yoki ortiqcha bo‘lgan) masalalar (3 soat).

108-109-mavzular. Geometrik shakllar: kvadrat, to‘g‘ri to‘rtburchak, uchburchak, doira va ular bilan bog‘liq kattaliklar (2 soat).

110-111-mavzular. Shakllarni taqqoslash va bo‘yash. Bo‘laklari bo‘yicha shaklni yasash va bo‘laklarga ajratish (2 soat).

112-116-mavzular. Bo‘linuvchi, bo‘luvchi, bo‘linma va qoldiqni chizmada ifodalash ( 5 soat).

117-119–mavzular. To‘g‘ri to‘rtburchak va kvadratning yuzi. Yuz birliklari: kvadrat santimetr. Belgilanishi – kv.sm (sm 2 ) (3 soat).

120-122–mavzular. Katakli qog‘ozda chizilgan shakllar yuzlari (3 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 1soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

murakkab bo‘lmagan kasr son sonning ulushi, to‘plamning qismi ekanligini tushuna oladi, so‘zlar yoki sonlar yordamida tasvirlay oladi;

atrof–borliqdagi sodda obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi, asosiy kattaliklarini o‘lchay oladi;

b o‘linuvchi, bo‘luvchi, bo‘linma va qoldiqni chizmada ifodala y oladi;

to‘g‘ri to‘rtburchak (kvadrat)ning yuzini hisoblay oladi;

yassi geometrik figuralar yuzlarini kvadratlar bilan qoplash yo‘li bilan baholay oladi;

miqdorlar (narx-navo, massa, vaqt, uzunlik, yo‘l, yuz) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llay oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

olingan bilimlar asosida matematik ma’lumotlardan xulosa keltirib chiqara oladi, aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

6-bo‘lim. UCH XONALI SONLARNI RAQAMLASH. MINGLIK.

(30 soat, A1+: 36soat)

123-124-mavzular. Uch xonali sonlarni raqamlash (2 soat).

125-126-mavzular. Yuzlik, o‘nlik va birliklardan sonlarni hosil qilish (2 soat).

127-128-mavzular. Uch xonali sonni xona birliklari yig‘indisi ko‘rinishida tasvirlash (2 soat).

129-130-mavzular. Uch xonali sonlarni taqqoslash (2 soat).

131-132-mavzular. Ming ichida og‘zaki va yozma raqamlash (2 soat).

133-134-mavzular. Minglik, yuzlik, o‘nlik va birliklar orasidagi munosabat (2 soat).

135-140-mavzular. 1000 soni. 1000 ichida qo‘sh ish va ayirishning hisoblash usullari (6 soat).

141-143-mavzular. Doira va aylana. Aylana markazi, radiusi, diametri. Sirkul .(3 soat).

144-145-mavzular. Ikkita aylananing tekislikda o‘zaro joylashuvi (2 soat).

146-147-mavzular. Tarkibli masalalar (2soat).

148-149-mavzular. Sonning qismini va qismiga ko‘ra sonni topish. Qismlarni taqqoslash. Geometrik shakllarni qismlarga bo‘lishga doir masalalar (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga oid qiziqarli, nostandart masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik mahlumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

yassi (aylana, doira) figuralarni tasavvur qila oladi, nomlay oladi;

ikki aylana ikki nuqtada kesishishini, umumiy markaz yoki radius ega ekanligini, bir aylana ikkinchisining ichida joylashganligini, kesishmasligini tasavvur qila oladi, taniy oladi va tasvirlay oladi;

noldan 1000 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, taqqoslay oladi, tartibga soladi, modellarda tasvirlay oladi;

sonlarni qo‘sh ish jadvalidan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 1000 ichida nomanfiy butun sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki va yozma bajara oladi.

1000 ichida sonlarni og‘zaki va yozma raqamlash va uch xonali sonni xona birliklari yig‘indisi ko‘rinishida tasvirlay oladi.

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni sodda o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni sodda kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

olingan bilimlar asosida matematik mahlumotlardan xulosa keltirib chiqara oladi, aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi, fan va texnika yangiliklaridan foydalana olish ko‘nikmalarini kundalik hayotida qo‘llay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

Takrorlash. Materialni tizimga solish va umumlashtirish.

(9 soat, A1+: 11 soat)

Nazorat ishi (1 soat)

Mavzularni o‘rganish uchun- 149 soat (A1+: 181 soat)

Nazorat ishlari uchun- 8 soat (A1+: 8 soat)

Xatolar ustida ishlash uchun- 4 soat (A1+: 4 soat)

Takrorlash uchun- 9 soat (A1+: 11 soat)

Jami- 170 soat (A1+: 204 soat)

(170 soat, A1+: 238 soat)
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari:

Kommunikativ kompetensiya:

o‘rganilgan atamalarning ma’nosini tushunib, to‘g‘ri o‘qiy olish;

so‘z va gaplarni bog‘lagan holda o‘z fikrini aniq va ravshan ifodalay olish;

sodda fikrlarni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;

matematikaga oid audiomatnni tinglab, videotasvirlarni ko‘rib tushunish, tegishli munosabat bildira olish;

matematik matn ma’nosini qayta so‘zlab bera olish, matematik qoidalarni yoddan ifodali ayta olish.

Mavzuga oid ma’lumotlarni muhokama qilishda o‘zaro muloqotga kirisha olish, muloqotda muomala madaniyatiga amal qila olish, matematik masalani hamkorlikda yechishda jamoada samarali ishlay olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

tavsiya etilgan media manbalardan axborotni izlab topa olish, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish;

axborotlarni statistik ma’lumotlarning ko‘rinishlarning bir turidan (ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar, jadvallar, chizmalar) boshqa ko‘rinishga o‘tkaza olish;

uchta sonning o‘rta arifmetigini topish.

mustaqil ravishda turli media manbalardan axborotni izlab topa olish, dastlabki tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

o‘rganilgan mavzu doirasida o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini (maqsadini) topa olish va ifodalay olish;

o‘rganilgan mavzu doirasida o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini qismlarga ajrata olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda masala yechimiga yaqinlashish darajasini baholay olish va zarur hollarda o‘z faoliyatini to‘g‘irlay olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv faoliyat natijasini tahlil qila olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa olish, ularni tuzata olish;

o‘rganilgan mavzu doirasida xususiy misollar va kuzatishlar tahlili asosida obyektlar umumiy hossalarini aniqlay olish;

mavjud bilim va ko‘nikmalarni kundalik vaziyatga qo‘llay olish;

ijtimoiy hayotdagi vaziyatlarga nisbatan o‘zining ijobiy estetik-emotsional munosabatini shakllantira olish;

o ‘qishga va yangi bilimlarni egallashga qiziqa olish.

o‘zini o‘zi ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantira olish,matematikani mustaqil o‘qib-o‘rgana olish, o‘z xatti-harakatini baholay olish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

boshqalar fikrini tinglab, tushuna olish, agar bu fikrni noto‘g‘ri deb hisoblasa, o‘z fikrini himoya qila olish;

atrofdagilar bilan o‘zaro muloqot chog‘ida odob-axloq qoidalariga rioya qila olish va guruhda ishlay olish;

muammo va tushunmovchiliklar ro‘y bergan paytlarda o‘zini tutishi to‘g‘risida to‘g‘ri qaror qabul qila olish;

jamoada turli rollarni ijro eta olish.

jamoada ishlash jarayonida guruh a’zolarning fikrlarini jamlay olish.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

kundalik hayotda o‘rganilgan matematik usullarni tanlay olish;

zaminimizda yashab o ‘tgan buyuk allomalarimiz haqida ma’lumot bera olish .

milliy merosni qadrlash, tabiiy-moddiy resurslardan oqilona foydalanish va asrab-avaylashda matematikaning o‘rnini tushunish.

Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi;

kundalik faoliyatida turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy oladi;

murakkab bo‘lmagan hisoblashlarda, o‘rganilgan tenglamani yechishda, o‘rganilgan turdagi yassi va fazoviy geometrik figuralarni tasvirlashda hisoblash va axborot-texnologiyalar vositalardan foydalana oladi.

sodda savdo-sotiq munosabatlarda, kundalik hayotda matematik bilim va ko‘nikmalarni muvaffaqiyatli qo‘llay oladi;

matematikaga oid yangi bilimlarni izlashda axborot-kommunikatsiya vositalari, internet saytlaridan foydalana oladi.
2-sinfda o‘tilgan materialni takrorlash va umumlashtirish (10 soat, A1+: 14 soat)

1-5-mavzular. Ikki xonali sonlarni xonadan o‘tib qo‘shish va ayirish. Qavsli ifodalar. Qo‘shishning guruhlash qonuni. Sondan yig‘indini ayirish. Sondan ayirmani ayirish (5 soat).

6-10-mavzular. 0 va 1 sonlari ishtirokida ko‘paytirish. 0 ni songa, sonni 1 ga va sonni o‘zini o‘ziga bo‘lish. Ko‘paytuvchilarning o‘rinlarini almashtirish xossasi. Ko‘paytirish va bo‘lish jadvallari. Sonning qismini, qismi bo‘yicha sonning o‘zini topish (5 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).
1-bo‘lim. JADVALDAN TASHQARI KO‘PAYTIRISH VA

(35 soat, A1+: 49 soat)
11-13-mavzular. Uch va to‘rt xonali sonlarni raqamlash. To‘rt xonali sonni xona birliklari yig‘indisi ko‘rinishida tasvirlash (3 soat).

14–15-mavzular. To‘rt xonali sonlarni taqqoslash (2 soat).

16-17-mavzular. Matematika tarixidan lavhalar: sonlar va raqamlar qanday paydo bo‘lgan? (2 soat).

18-19-mavzular. Natijasi 1000 ichida bo‘lgan bir, ikki va uch xonali sonlar ustida qo‘sh ish va ayirishni og‘zaki bajarish (2 soat).

20–21-mavzular. 1000 ichida arifmetik amallarni bajarish usullari (2 soat).

22-23-mavzular. Tarkibli masalalar (2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

24-25-mavzular. Sodda hollarda sonning bo‘luvchilarini va karralilarini aniqlash (2 soat).

26-27-mavzular. To‘g‘ri chiziq tushunchasi. To‘g‘ri chiziqni belgilash. Chizg‘ich yordamida bitta nuqtadan, ikkita nuqtadan o‘tuvchi to‘g‘ri chiziq chizish (2 soat).

28–30-mavzular. Kesma, nur, to‘g‘ri chiziq (3 soat).

31–32-mavzular. Katakli daftarda o‘qqa nisbatan simmetrik figuralarni yasash (2 soat).

33-34-mavzular. Kesmani teng bo‘laklarga bo‘lish (2 soat).

35-36-mavzular. Doirani teng bo‘laklarga bo‘lish (2 soat).

37–38-mavzular. Qavsli ifodalarda amallarni bajarish tartibi (2 soat).

39-41-mavzular. Qoldiqli bo‘lish. Bo‘linishga arifmetik va matnli masalalar ( 3 soat)

42-mavzu. Rebuslar. Boshqotirmalar (1 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 4 soat)

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 4 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat) .
O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

sonlarni qo‘sh ish va ko‘paytirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 1000 ichida nomanfiy butun sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki va yozma bajara oladi;

sodda hollarda sonning bo‘luvchilari va karralilarini hamda sonning tarkibini aniqlay oladi;

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv hamda kundalik amaliy vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilab oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

2-bo‘lim. 10 000 ICHIDA RAQAMLASH. SONLI IFODALAR.

TENGLAMALAR.

(35 soat, A1+: 49 soat)

43-45-mavzular. Nollar bilan tugaydigan sonlarni bir xonali songa og‘zaki ko‘paytirish va bo‘lish usullari (3 soat).

46-48-mavzular. Pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari. Rim raqamlari (3 soat).

49-51-mavzular. Og‘zaki ko‘paytirish va bo‘lish usullari. Yechimlarni kalkulyator yordamida tekshirish (3 soat).

52-53-mavzular. Uch xonali sonni bir xonali va ikki xonali songa yozma ko‘paytirish usullari (2 soat).

54-55-mavzular. Uch xonali sonni bir xonali songa yozma bo‘lish usullari (2 soat).

56-57-mavzular. To‘rt xonali sonni bir xonali songa yozma bo‘lish usullari (2 soat).

58-60-mavzular. Ko‘paytirishni bo‘lish bilan, bo‘lishni ko‘paytirish bilan tekshirish. Qoldiqli bo‘lishni tekshirish (3 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

61-62-mavzular. Ikki o‘zgaruvchili ifodalarning qiymatini berilgan sonlar orqali topish (2 soat).

63-64- mavzular. Ifodaning qiymatini topish (2 soat).

65-67- mavzular. Tenglamalarni yechish (3 soat).

68-69-mavzular. Tengsizlik. Katta emas va kichik emas ( ≤ va ≥ ) belgilari ( 2 soat).

70-72-mavzular. Bir nechta yechimli va yechimga ega bo‘lmagan masalalar. Masalalar yechish (3 soat).

73-74-mavzular. Vaqt o‘lchovi birliklari: soat, minut, soniya, Ular orasidagi munosabatlar: 1 soat = 60 daq, 1 daq = 60 s, 1 sutka = 24 soat, 1 asr = 100 yil, 1 yil = 12 oy (2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

rim raqamlarini o‘qiy oladi, yoza oladi, taniydi va foydalana oladi;

2-3 arifmetik amalli (qavsli, qavssiz) sonli ifodaning qiymatini hisoblay oladi;

a + b, a – b, a • b, a : b ko‘rinishdagi ikki o‘zgaruvchili ifodalarning qiymatini berilgan sonlar orqali topa oladi;

x · 4 = 140, x : 9 = 53, 595 : x = 7 ko‘rinishdagi tenglamalarni tanlash usuli bilan, berilgan va izlanayotgan sonlar orasidagi o‘zaro munosabat asosida yecha oladi;

miqdorlar (narx-navo, massa, vaqt, uzunlik, yuz) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda yecha oladi;

burchaklarning asosiy turlarini (to‘g‘ri, o‘tkir, o‘tmas burchaklar) tasavvur qila oladi, solishtiradi va tasvirlay oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa oladi, ularni tuzata oladi;

matematik mulohazalarni og‘zaki va yozma tarzda ifodalay oladi;

masalalar yechishda mantiqan to‘g‘ri fikr yurita oladi, mantiqiy noto‘g‘ri natijalarni aniqlay oladi, misol va qarshi misol tuza oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv va kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilab oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

3-bo‘lim. SODDA (MAXRAJI 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12)

BO‘LGAN KASRLAR. KATTALIKLAR.

(35 soat, A1+: 49 soat)

75–77-mavzular. Kasr. Maxraji 2, 4, 8 bo‘lgan kasrlar tushunchasi. Maxraji 2, 4, 8 bo‘lgan teng kasrlar. Matnli masalalar (3 soat).

78–80-mavzular. Maxraji 3, 6, 12 bo‘lgan kasr tushunchasi. Maxraji 2, 4, 8 bo‘lgan teng kasrlar. Matnli masalalar (3 soat).

81–83-mavzular. Maxraji 2, 4, 8 bo‘lgan kasrlar tengligi. Maxraji 2, 4, 8 bo‘lgan teng kasrlar. Matnli masalalar (3 soat).

84–86-mavzular. Maxraji 3, 4, 5, 6, 8, 12 bo‘lgan kasrlarni yarim ulush bilan taqqoslash (2 soat).

87–89-mavzular. Surati bir xil sodda kasrlarni taqqoslash va tartiblash (3 soat).

90–92-mavzular. Bir xil maxrajli sodda kasrlarni taqqoslash va tartiblash (3 soat).

93–95-mavzular. Bir xil maxrajli sodda kasrlarni qo‘sh ish va ayirish (3 soat).

96–98-mavzular. Maxrajlari karrali bo‘lgan sodda kasrlarni bir xil maxrajga keltirish (3 soat).

99–101-mavzular. Maxrajlari karrali bo‘lgan sodda kasrlarni qo‘sh ish va ayirish (3 soat).

102–103-mavzular. Aralash son tushunchasi. Miqdorlarni aralash son kO‘rinishda ifodalash (3 soat).

104–107-mavzular. Ikki qadamli masalalar ( 4 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish.(A1+: 3 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 3 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

murakkab bo‘lmagan (maxraji 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12 va 100 ga teng bo‘lgan) kasr son sonning ulushi, to‘plamning qismi yoki sonlar o‘qidagi nuqta ekanligini tushuna oladi hamda kasr sonni so‘zlar, sonlar yoki modellar yordamida tasvirlay oladi; ular ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini bajara oladi;

o ‘nli kasrlarni 1 ,2 m =12 dm, 2,5 sm = 25 mm k o ‘rinishda ifodalay oladi;

miqdorlar (narx-navo, massa, vaqt, uzunlik, yo‘l, yuz, tezlik) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda (2-3 qadamli, jumladan, sodda proporsiyalar yordamida) yecha oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘rganilgan matematik holatlarni tahlil qila oladi va shu asosida mulohazalar ketma-ketligini tuza oladi va uni baholay oladi;

dunyo va boshqa fanlardagi bog‘lanishlarni matematik tilda ifodalash usullaridan foydalana oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilab oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

4-bo‘lim. O‘NLI KASR. MAXRAJI 10 VA 100 BO‘LGAN

SODDA O‘NLI KASRLAR (15 soat, A1+: 21 soat)

108–110-mavzular. O‘nli kasr. Maxraji 10 bo‘lgan o‘nli kasr tushunchasi. Matnli masalalar (3 soat).

111–113-mavzular. Maxraji 100 bo‘lgan o‘nli kasr tushunchasi. Matnli masalalar (3 soat).

114–116-mavzular. Maxraji 10 bo‘lgan o‘nli kasrlarni taqqoslash va tartiblash (3 soat).

117–118-mavzular. Maxraji 10 va 100 bo‘lgan o‘nli kasrlarni qo‘sh ish va ayirish (2 soat).

119–120-mavzular. Masalalarni arifmetik usulda yechish (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 1 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

sodda (maxraji 10 va 100 bo‘lgan kasr son ko‘rinishda ifodalanadigan) o‘nli kasr songa o‘tkaza oladi, bunday o‘nlik kasrlarni so‘zlar, kasrlar yoki modellar yordamida tasvirlay oladi, ular ustida qo‘sh ish, ayirish arifmetik amallarni bajara oladi;

sodda (maxraji 10 va 100 bo‘lgan kasr son ko‘rinishda ifodalanadigan) o‘nli kasrlar qatnashgan 2 arifmetik amalli (qavsli va qavssiz) sonli ifodaning qiymatini hisoblay oladi;

miqdorlar (narx-navo, massa, uzunlik) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda (2-3 qadamli) yecha oladi;

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

5-bo‘lim. IFODALAR. KATTALIKLAR. O‘LCHASHLAR.

(30 soat, A1+: 42 soat)

121–124 -mavzular. Harfiy ifodalarga misol va masalalar yechish (4 soat).

125–127-mavzular. Tenglamaga olib kelinadigan masalalarni yechish (3 soat).

128–129– mavzular. Rost va yolg‘on mulohazalarga misollar (2 soat).

130-131-mavzular. Parallel va perpendikulyar to‘g‘ri chiziqlar (2 soat).

132-133-mavzular. Uzunlik va masofa o‘lchov birliklari va ular orasidagi munosabatlar (2 soat).

134–135-mavzular. Yuz o‘lchov birliklari va ular orasidagi munosabatlar (2 soat).

136-138-mavzular. Vaqt o‘lchov birliklari va ular orasidagi munosabatlar. Kalendar (3 soat).

139–140-mavzular. Burchak turlari. Yoyiq burchak ( 2 soat).

141-143-mavzular. Burchak gradusi. 30, 45, 60, 90 gradusli burchaklarni transportir yordamida o‘lchash. Soat millari (3 soat).

144-146-mavzular. Shakllarni burish. Burchak simmetriyasi (3 soat).

147-148-mavzular. Massa o‘lchov birliklari va ular orasidagi munosabatlar (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Takrorlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

arifmetik amalda qatnashgan noma’lum tarkibiy qismini aniqlay oladi;

sodda vaziyatga oid harfiy ifodani, jumladan, noma’lumlarni o‘z ichiga olgan ifodani aniqlay oladi va tuza oladi;

miqdorlar (narx-navo, massa, vaqt, uzunlik, yo‘l, yuz, tezlik) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda (2-3 qadamli) yecha oladi;

nomli kattaliklar (massa, vaqt, uzunlik, yuza, tezlik) va ular orasidagi munosabatlardan ( kilogramm-gramm, soat-minut, minut-soniya, kilometr-metr, metr-detsimetr, detsimetr-santimetr, metr-santimetr, santimetr-millimetr) foydalanib, kattaliklarni o‘qiy oladi va yoza oladi;

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

mantiqiy bog‘lovchilar va kvantorlar yordamida mulohazalarni tuza oladi va ularning rost-yolg‘onligini asoslab bera oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilab oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

Takrorlash. Materialni tizimga solish va umumlashtirish

(9 soat, A1+: 14 soat)

Nazorat ishi (1 soat)

Mavzularni o‘rganish uchun – 148 soat (A1+: 216 soat)

Nazorat ishlari uchun – 8 soat (A1+:8 soat)

Xatolar ustida ishlash uchun – 5 soat (A1+: 5 soat)

Takrorlash uchun – 9 soat (A1+: 9 soat)

Jami – 170 soat (A1+: 238 soat)
4-SINF

(170 soat, A1+: 238 soat)
O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari:

Kommunikativ kompetensiya:

o‘rganilgan atamalarning ma’nosini tushunib, to‘g‘ri o‘qiy olish;

so‘z va gaplarni bog‘lagan holda o‘z fikrini aniq va ravshan ifodalay olish;

fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay olish;

matematikaga oid audio matnni tinglab, videotasvirlarni ko‘rib tushunish, tegishli munosabat bildira olish;

matematik matn ma’nosini qayta so‘zlab bera olish, matematik qoidalarni yoddan ifodali ayta olish.

Mavzuga oid ma’lumotlarni muhokama qilishda o‘zaro muloqotga kirisha olish, muloqotda muomala madaniyatiga amal qila olish, matematik masalani hamkorlikda yechishda jamoada samarali ishlay olish.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

tavsiya etilgan media manbalardan axborotni izlab topa olish, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza olish;

ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar, jadvallar, chizmalar ko‘rinishida berilgan statistik ma’lumotlarga asoslanib, turli obyekt va hodisalarni taqqoslay olish;

axborotlarni statistik ma’lumotlarning ko‘rinishlarning bir turidan (ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar, jadvallar, chizmalar) boshqa ko‘rinishga o‘tkaza olish;

uchta sonning o‘rta arifmetigini topish.

mustaqil ravishda turli media manbalardan axborotni izlab topa olish, dastlabki tahlil qila olish.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini (maqsadini) topa olish va ifodalay olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini qismlarga ajrata olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda masala yechimiga yaqinlashish darajasini baholay olish va zarur hollarda o‘z faoliyatini to‘g‘irlay qila olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv faoliyat natijasini tahlil qila olish;

o‘qituvchi bilan birgalikda yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa olish, ularni tuzata olish;

xususiy misollar va kuzatishlar tahlili asosida obyektlar umumiy hossalarini aniqlay olish;

mavjud bilim va ko‘nikmalarni kundalik vaziyatga qo‘llay olish;

ijtimoiy hayotdagi vaziyatlarga nisbatan o‘zining ijobiy estetik-emotsional munosabatini shakllantira olish;

o ‘qishga va yangi bilimlarni egallashga qiziq tir a olish.

o‘zini o‘zi ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantira olish, kamolotga intila olish, matematikani mustaqil o‘qib-o‘rgana olish, o‘z xatti-harakatini baholay olish.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

boshqalar fikrini tinglab, tushuna olish, agar bu fikrni noto‘g‘ri deb hisoblasa, o‘z fikrini himoya qila olish;

atrofdagilar bilan o‘zaro muloqot chog‘ida odob-axloq qoidalariga rioya qila olish va guruhda ishlay olish;

muammo va tushunmovchiliklar ro‘y bergan paytlarda o‘zining tutishi to‘g‘risida to‘g‘ri qaror qabul qila olish;

guruhda ishlash paytida turli maxsus rollarni ijro eta olish.

umumiy masalani yechish uchun guruh faoliyati boshqara olish va guruh a’zolarning fikrlarini jamlab, umumiy fikrni bayon qila olish.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

kundalik hayotda matematik usullar samarali ekanligini tushuna olish;

zaminimizda yashab o ‘tgan buyuk allomalarimiz haqida ma’lumot bera olish .

milliy, ma’naviy va madaniy merosni qadrlash, tabiiy-moddiy resurslardan oqilona foydalanish va asrab-avaylashda matematikaning o‘rni beqiyos ekanligini tushuna olish.

Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi;

kundalik faoliyatida turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy oladi;

murakkab bo‘lmagan hisoblashlarda, o‘rganilgan tenglamani yechishda, o‘rganilgan turdagi yassi va fazoviy geometrik figuralarni tasvirlashda hisoblash vositalardan va tayyor kompyuter dasturlardan foydalana oladi.

sodda savdo-sotiq munosabatlarda, kundalik hayotda matematik bilim va ko‘nikmalarni muvaffaqiyatli qo‘llay oladi;

matematikaga oid yangi bilimlarni izlashda axborot-kommunikatsiya vositalari, internet saytlaridan foydalana oladi.
3-sinfda o‘tilgan materiallarni takrorlash va umumlashtirish

(5 soat, A1+: 7 soat)
1-2-mavzular. 1000 ichida raqamlashga oid misol va masalalar (2 soat).

3-5-mavzular. Bir xonali songa ko‘paytirish yoki bo‘lishni o‘z ichiga olgan tarkibli masalalar. Tengsizliklarni tanlash usuli bilan yechish. Ikki usulda yechiladigan masalalar (3 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 1soat).

1-bo‘lim. 1 DAN 1 000 000 GACHA BO‘LGAN SONLAR.

RAQAMLASH. KATTALIKLAR (20 soat, A1+: 28 soat)

6-8-mavzular. Birlar, minglar sinfi. Birlar va minglar sinfida I, II, III xonalar (3 soat).

9-11-mavzular. Million ichida arifmetik amallar. Ko‘p xonali sonlarni taqqoslash (3 soat).

12-13-mavzular. Sonlarni yozishda raqamning o‘rin qiymati. Pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari. Rim raqamlari (2 soat).

14-16-mavzular. Sonni uning xona qo‘sh iluvchilarining yig‘indisi ko‘rinishida ifodalash (3 soat).

17–20- mavzular. Sodda fazoviy shakllar (4 soat).

21- mavzu. Ma’lumotlarni grafik ko‘rinishida tasvirlash (1 soat).

22-23-mavzular. Qirqma shakllar: buklanadigan ko‘pburchaklar. Bir xil qismlardan tuzilgan har xil shakllar (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 2 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

0 dan 1000 000 gacha bo‘lgan nomanfiy butun sonlarni o‘qiy oladi, yoza oladi, taqqoslay oladi, tartibga soladi, modellarda tasvirlay oladi;

sonlarni qo‘sh ish va ko‘paytirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 1 000 000 ichida nomanfiy butun sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki va yozma bajara oladi;

fazoviy (parallelepiped, kub, shar) figuralarni tasavvur qila oladi, taniydi va nomlay oladi;

real obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi;

fazoviy figuralarni ularning tekislikdagi ko‘rinishlari bilan bog‘lay oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilab oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

2-bo‘lim. TENGLAMALAR. KATTALIKLAR.

(20 soat, A1+: 28 soat)

24-mavzu. Qo‘sh ishning o‘rin almashtirish va guruhlash xossasi (1 soat).

25-mavzu. Natijani tekshirish usullari (1 soat).

26–27-mavzular. Tenglamalarni yechish (2 soat).

28–29- mavzular. Tengsizliklar (2 soat).

30-mavzu. Miqdorlarni qo‘sh ish va ayirish (1 soat).

31-32-mavzular. O‘rta arifmetikni topishga doir masalalar yechish (2 soat).

33-mavzu. Massa birliklari: gramm, kilogramm, tonna (1 soat).

34–36-mavzular. Ikkilik sanoq sistemasi. Axborot o‘lchov birligi (bit, bayt, kilobayt) (3 soat).

37-mavzu. Geometrik mazmundagi amaliy masalalar (1 soat).

38–39-mavzular. Mantiq elementlari (2 soat).

40–41-mavzular. Blok-sxema ko‘rinishda berilgan masalalar (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 2soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

sonlarni qo‘sh ish va ko‘paytirish jadvallaridan, arifmetik amallarning algoritmlaridan foydalangan holda 1 000 000 ichida nomanfiy butun sonlar ustida qo‘sh ish va ayirish amallarini og‘zaki va yozma bajara oladi;

6•x=426+120, x:18=270–50, 360:x=630:7 ko‘rinishidagi tenglamalarni yecha oladi;

arifmetik amalda qatnashgan noma’lum tarkibiy qismini aniqlay oladi; o‘rganilgan turlardagi tengsizliklarni yecha oladi;

murakkab bo‘lmagan ko‘rinishlarda berilgan ma’lumotlarni o‘qiy oladi; atrof-borliqdagi sodda obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi, ayrim elementlarini o‘lchay oladi va chamalay oladi;

ikki-uch sonning o‘rta arifmetigini topa oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda o‘quv va amaliy holatlarda maqsadni ifodalay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

3-bo‘lim. MILLION ICHIDA SONLARNI KO‘PAYTIRISH VA BO‘LISH (35 soat, A1+: 49 soat)

42-43-mavzular. Bo‘lish va ko‘paytirish amali bilan yechiladigan masalalar (2 soat).

44–45-mavzular. Ko‘paytuvchilar va ko‘paytma; bo‘linuvchi, bo‘luvchi va bo‘linma orasidagi o‘zaro bog‘lanishlar (2 soat).

46–50-mavzular. Tenglamalarni yechish. Tenglamalarga olib kelinadigan masalalar yechish (5 soat).

51-52-mavzular. Ko‘paytirishning o‘rin almashtirish, guruhlash va taqsimot xossalari. Ularni hisoblarda qo‘llash (2 soat)

53-55-mavzular. Bir xil ko‘paytuvchilarni sonning darajasi ko‘rinishda ifodalash (3 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

56–59-mavzular. 10; 100; 1000 ga ko‘paytirish va bo‘lish. Masshtab (4 soat).

60–62-mavzular. Kattaliklar orasidagi bog‘lanishlarga oid masalalar. Formulalar (3 soat).

63–65-mavzular. Shkalalar (3 soat).

66–67-mavzular. Sonli ifodalarning qiymatini hisoblash (2 soat).

68-69-mavzular. Miqdorlarni (kattaliklarni) bir va ikki xonali songa ko‘paytirish va bo‘lish (2 soat).

70–72-mavzular. Amaliy masalalar yechish. O‘rtacha tezlikni topishga doir masalalar (3 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 2soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

6•x=426+120, x:18=270–50, 360:x=630:7 ko‘rinishidagi tenglamalarni komponentlar va amallar natijalari orasidagi bog‘lanishlar asosida yecha oladi;

bir-biriga nisbatan hamohang hamda qarama-qarshi yo‘nalishdagi harakatga doir 2-4 amalli masalalar, proporsional bo‘lishga doir masalalar, (munosabat usullari, algebraik usullari, birlikka to‘g‘ri keltirish usuli, birlikka teskari keltirish usuli) orqali to‘rtinchi proporsionalni topishga doir masalalar, ikki ayirma bo‘yicha noma’lum sonni topishga doir masalalar, sonning ulushini va ulushi bo‘yicha sonni topishga, vaqt, tezlik, tekis harakatda bosib o‘tilgan yo‘l;

narx, miqdor, baho kabi kattaliklar orasidagi bog‘lanishlarga oid masalalarni yecha oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalaroni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

masalalar yechishda mantiqan to‘g‘ri fikr yurita oladi, mantiqiy noto‘g‘ri natijalarni aniqlay oladi, misol va qarshi misol tuza oladi;

o‘rganilayotgan matematik holatlarni tahlil qila oladi va shu asosida mulohazalar ketma-ketligini tuza oladi va uni baholay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

4-bo‘lim. KASRLAR (30 soat, A1+: 42 soat)
73-75-mavzular. Maxraji 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 12 yoki 100 bo‘lgan kasrlar. Kasrlarni hosil qilish. Sonli nurda birlik kesma (5 soat).

76-78-mavzular. Sonning kasrini (bo‘lagini) topish. Sonni kasrdan topish. Kasrlarni taqqoslash (3 soat).

79-81-mavzular. Bir xil maxrajli kasrlarni qo‘sh ish va ayirish (3 soat).

82-84-mavzular. O‘nli kasrni to‘g‘ri kasr ko‘rinishda ifodalash (3 soat).

85-87-mavzular. O‘nli kasrlarni qo‘sh ish va ayirish (3 soat).

88-89-mavzular. O‘nli kasrlarni 10 ga, 100 ga ko‘paytirish (2 soat).

90-92-mavzular. O‘nli kasrlarni butun songa ko‘paytirish (3 soat).

93-95-mavzular. O‘nli kasrlarni 10 ga, 100 ga bo‘lish. O‘nli kasrlarni natural songa bo‘lish (3 soat).

96-98-mavzular. Tarmoqlanuvchi algoritmlar (1 soat).

99-100 -mavzular. To‘plamlar kesishmasi. Venn diagrammasi (2 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 2 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

sodda (maxraji 10 va 100 bo‘lgan kasr son ko‘rinishda ifodalanadigan) o‘nli kasr songa o‘tkaza oladi, bunday o‘nlik kasrlarni so‘zlar, kasrlar yoki modellar yordamida tasvirlay oladi; ular ustida qo‘sh ish, ayirish arifmetik amallarni bajara oladi;

sodda (maxraji 10 va 100 bo‘lgan kasr son ko‘rinishda ifodalanadigan) o‘nli kasrlar qatnashgan 2 arifmetik amalli (qavsli va qavssiz) sonli ifodaning qiymatini hisoblay oladi;

miqdorlar (narx-navo, massa, uzunlik) orasidagi bog‘lanishlarni qo‘llab, kundalik hayot bilan bog‘liq bo‘lgan masalalarni arifmetik usulda (2-3 qadamli) yecha oladi;

berilgan ikkita to‘plamlar uchun birinchi element birinchi to‘plamga, ikkinchi element ikkinchi to‘plamga tegishli bo‘lgan juftliklarni aniqlay oladi va sonini topa oladi;

3-5 ta elementdan tashkil topgan to‘plamda juftliklar sonini topa oladi;

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda o‘quv va amaliy holatlarda maqsadni ifodalay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

5-bo‘lim. KOORDINATA TO‘RINI TUZISH. FAZOVIY SHAKLLAR

(20 soat, A1+: 28 soat)

101-103-mavzular. Koordinata burchagi. Grafikli ma’lumotlar (3 soat).

104-106-mavzular. Nuqta koordinatasi (3 soat).

107-109-mavzular. Ko‘pyoq. To‘g‘ri burchakli parallelepiped (3 soat).

110-112-mavzular. Fazoviy shakllar. Kub va uning elementlari (3 soat).

113-114-mavzular. Tasvirlarda ko‘ringan va yashiringan elementlarni aniqlash. Chizmada parallelepiped (kub)ning elementlarni bo‘yash (2 soat).

115-118-mavzular. Figuralarning yuzini topishga oid masalalar (4 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topish mashqlari (A1+: 1 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 1 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Reja tuzish mashqlari (A1+: 1 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).
O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

kundalik hayotda uchraydigan koordinatalar sistemalarini real obyektlar (masalan, teatrdagi tomoshabin, samolyotdagi yo‘lovchi, shaxmat figurasi) joylashuvini aniqlashda qo‘llay oladi;

A (2;3) kO‘rinishdagi belgilarni o‘qiy oladi va yoza oladi;

fazoviy figuralarni (parallelepiped (kub) va uning elementlari (uchlari, qirralari, yoqlari)) tasavvur qila oladi, taniy oladi va nomlay oladi;

real obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi;

eng sodda holatlarda simmetriya hossalaridan foydalanib, geometrik figuralarni sharhlay oladi va bir-biri bilan solishtira oladi;

fazoviy figuralarni ularning tekislikdagi ko‘rinishlari bilan bog‘lay oladi;

masalani tahlil qila oladi, kattaliklar orasidagi munosabatlarni o‘rnata oladi, masala sharti va savoli orasidagi bog‘liqlikni topa oladi, masalani yechish uchun amallar sonini va bajarish tartibini aniqlay oladi, zarur bo‘lgan amallarni tanlay oladi va tanlash sababini tushuntira oladi;

masala yechishda modellashtirishni qo‘llay oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarni yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalani yechish uchun tuzilgan reja asosida ishlay oladi.

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

6-bo‘lim. MA’LUMOTLARNI GRAFIK, DIAGRAMMA,

JADVALLAR KO‘RINISHDA IFODALASH (30 soat, A1+: 42 soat)

119-121- mavzular. Grafik ko‘rinishdagi obyektlar ustida ishlash.

Sodda grafiklar, diagrammalar, jadvallar (3 soat).

122-124-mavzular. Ma’lumotlarni ifodalash (3 soat).

125-127-mavzular. Axborotlarni jadval ko‘rinishda tasvirlash. Grafik ko‘rinishdagi axborotlar bilan ishlash (3 soat).

128-130-mavzular. Yuzi 1 kv.m (m 2 ), 1 kv. dm (dm 2 ), 1 kv.sm (sm 2 ), 1 kv. mm (mm 2 ) ga teng bo‘lgan shakllarni yasash. Axborotlarni kodlash va dekodlash (3 soat).

131-132-mavzular. Simmetrik shakllar. Simmetriya o‘qlarini topish (2 soat).

133-134-mavzular. Ko‘pyoq modellari va ularning elementlari (2 soat).

135-137-mavzular. Sonli tenglik va tengsizliklarga oid masalalar yechish (3 soat).

138-140-mavzular. Reja tuzish. Ish tartibini muhokama qilish. Algoritm tuzish bosqichlari (3 soat).

141-142-mavzular. Shaklni berilgan qismlarga bo‘lish (2 soat).

143-146-mavzular Qiziqarli masalalar (4 soat).

Arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalar yechish (A1+: 4 soat).

Bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalar yechish (A1+: 2 soat).

Sodda kombinatorik va mantiqiy masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nostandart va qiziqarli masalalar yechish (A1+: 3 soat).

Nazorat ishi (1 soat).

Xatolar ustida ishlash (1 soat).

O‘quvchilarda shakllangan fanga oid kompetensiya elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni qabul qila oladi, tegishli misollar keltira oladi;

murakkab bo‘lmagan jadvallar, ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar ko‘rinishida berilgan ma’lumotlarni o‘qiy oladi;

murakkab bo‘lmagan tayyor jadvallarni to‘ldira oladi, ustunli diagrammalarni tuza oladi;

qiymatiga ko‘ra sodda grafik, murakkab bo‘lmagan diagramma, jadvallar tuza oladi;

atrof-borliqdagi sodda obyektlarni geometrik figuralar modellari bilan bog‘lay oladi, ayrim elementlarini o‘lchay oladi va chamalay oladi;

kundalik hayotimiz bilan bog‘liq bo‘lgan o‘quv-amaliy va o‘quv-o‘rganuvchi masalalarni arifmetik usulda (2-3 amalli) yecha oladi;

masalani tahlil qila oladi, kattaliklar orasidagi munosabatlarni o‘rnata oladi, masala sharti va savoli orasidagi bog‘liqlikni topa oladi, masalani yechish uchun amallar sonini va bajarish tartibini aniqlay oladi, zarur bo‘lgan amallarni tanlay oladi va tanlash sababini tushuntira oladi;

masala yechilish yo‘lining to‘g‘riligini va javobning masala savoliga mosligini baholay oladi.

bo‘yashlar, qoplash, qirqishlarga doir sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalarni yecha oladi;

sodda amaliy holatlarda kombinator masalalarini yecha oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni o‘quv vaziyatlarda qo‘llay oladi va yangi bilimlar hosil qila oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni kundalik vaziyatlarda qo‘llay oladi.

o‘rganilayotgan matematik holatlarni tahlil qila oladi va shu asosida mulohazalar ketma-ketligini tuza oladi va uni baholay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda nostandart va qiziqarli masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi.

Natural sonlar va kattaliklar haqidagi bilimlarni umumlashtirish va bir tizimga solish (9 soat, A1+: 13 soat)

Yakuniy nazorat ishi (1 soat).

Mavzularni o‘rganish uchun – 146 soat (A1+: 210 soat).

Nazorat ishlari uchun – 8 soat (A1+: 8 soat).

Xatolar ustida ishlash uchun – 7 soat (A1+: 7 soat).

Takrorlash uchun – 9 soat (A1+: 13 soat)

Jami – 170 soat (A1+: 238soat).

Boshlang‘ich (4-sinf) sinf bitiruvchilarida shakllangan tayanch kompetensiyalar elementlari:

Kommunikativ kompetensiya:

matematikaga oid atamalarning ma’nosini tushunib, to‘g‘ri o‘qiy oladi;

so‘z va gaplarni bog‘lagan holda o‘z fikrini aniq va ravshan ifodalay oladi;

fikrni mantiqiy izchillikda ifodalay oladi;

matematikaga oid audiomatnni tinglab, videotasvirlarni ko‘rib tushunadi, tegishli munosabat bildira oladi;

matematik matn ma’nosini qayta so‘zlab bera oladi, matematik qoidalarni yoddan ifodali ayta oladi.

Mavzuga oid ma’lumotlarni muhokama qilishda o‘zaro muloqotga kirisha oladi, muloqotda muomala madaniyatiga amal qila oladi, matematik masalani hamkorlikda yechishda jamoada samarali ishlay oladi.

Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi:

tavsiya etilgan media manbalardan axborotni izlab topa oladi, zarur bo‘lsa uni boshqa ko‘rinishlarga (matn, jadval, sxema va h.k.) o‘tkaza oladi;

ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar, jadvallar, chizmalar ko‘rinishida berilgan statistik ma’lumotlarga asoslanib, turli obyekt va hodisalarni taqqoslay oladi;

axborotlarni statistik ma’lumotlarning ko‘rinishlarning bir turidan (ustunli, chiziqli va doiraviy diagrammalar, jadvallar, chizmalar) boshqa ko‘rinishga o‘tkaza oladi;

uchta sonning o‘rta arifmetigini topadi.

mustaqil ravishda turli media manbaalardan axborotni izlab topa oladi, dastlabki tahlil qila oladi.

O‘zini o‘zi rivojlantirish kompetensiyasi:

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini (maqsadini) topa oladi va ifodalay oladi;

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv masalasini qismlarga ajrata oladi;

o‘qituvchi bilan birgalikda masala yechimiga yaqinlashish darajasini baholay oladi va zarur hollarda o‘z faoliyatini to‘g‘rilay oladi;

o‘qituvchi bilan birgalikda o‘quv faoliyat natijasini tahlil qila oladi;

o‘qituvchi bilan birgalikda yo‘l qo‘yilgan xato va noaniqliklarni topa oladi, ularni tuzata oladi;

xususiy misollar va kuzatishlar tahlili asosida obyektlar umumiy xossalarini aniqlay oladi;

mavjud bilim va ko‘nikmalarni kundalik vaziyatga qo‘llay oladi;

ijtimoiy hayotdagi vaziyatlarga nisbatan o‘zining ijobiy estetik-emotsional munosabatini shakllantira oladi;

o ‘qishga va yangi bilimlarni egallashga qiziqa oladi.

o‘zini o‘zi ma’naviy, ruhiy, intellektual va kreativ rivojlantira oladi, kamolotga intila oladi, matematikani mustaqil o‘qib-o‘rgana oladi, o‘z xatti-harakatini baholay oladi.

Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi:

boshqalar fikrini tinglab, tushuna oladi, agar bu fikrni noto‘g‘ri deb hisoblasa, o‘z fikrini himoya qila oladi;

atrofdagilar bilan o‘zaro muloqot chog‘ida odob-axloq qoidalariga rioya qila oladi va guruhda ishlay oladi;

muammo va tushunmovchiliklar ro‘y bergan paytlarda o‘zini tutish to‘g‘risida to‘g‘ri qaror qabul qila oladi;

guruhda ishlash paytida turli maxsus rollarni ijro eta oladi.

umumiy masalani yechish uchun guruh faoliyatini boshqara oladi va guruh a’zolarning fikrlarini jamlab, umumiy fikrni bayon qila oladi.

Milliy va umummadaniy kompetensiya:

kundalik hayotda matematik usullar samarali ekanligini tushuna oladi;

zaminimizda yashab o ‘tgan buyuk allomalarimiz haqida ma’lumot bera oladi .

milliy, ma’naviy va madaniy merosni qadrlash, tabiiy-moddiy resurslardan oqilona foydalanish va asrab-avaylashda matematikaning o‘rni beqiyos ekanligini tushuna oladi.

Matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo‘lish hamda foydalanish kompetensiyasi:

aniq hisob-kitoblarga asoslangan holda shaxsiy rejalarni tuza oladi;

kundalik faoliyatida turli diagramma, chizma va modellarni o‘qiy oladi;

murakkab bo‘lmagan hisoblashlarda, o‘rganilgan tenglamani yechishda, o‘rganilgan turdagi yassi va fazoviy geometrik figuralarni tasvirlashda hisoblash vositalardan va tayyor kompyuter dasturlardan foydalana oladi.

sodda savdo-sotiq munosabatlarda, kundalik hayotda matematik bilim va ko‘nikmalarni muvaffaqiyatli qo‘llay oladi;

matematikaga oid yangi bilimlarni izlashda axborot-kommunikatsiya vositalari, internet saytlaridan foydalana oladi.
Boshlang‘ich (4-sinf) sinf bitiruvchilarida shakllangan fanga oid kompetensiyalar elementlari:

Matematika mazmuniga oid umumiy kompetensiya:

o‘rganilgan matematik tushunchalarni va qoidalarni tushuntirib bera oladi, tegishli misollar keltira oladi;

berilgan sonlarni va eng sodda kasrlarni o‘qiydi, yozadi, taqqoslay oladi, tartibga solib, turli ko‘rinishlarda tasvirlay oladi;

sodda sonli ifodaning qiymatini og‘zaki va yozma hisoblay oladi;

sodda amaliy, matnli va mantiqiy masalalarni yecha oladi;

tekislik va fazodagi sodda geometrik figuralarni tasavvur qiladi, taniydi va tasvirlay oladi;

obyektlarni xossalari bo‘yicha tartiblaydi va sodda kombinatsiyalar tuza oladi;

sodda amaliy holatlarda tayyor jadvallarga ma’lumotlar kirita oladi, eng sodda diagrammalar shaklida tasvirlay oladi.

arifmetik hisob-kitob texnikasiga va juft-toqlikka oid qiziqarli, nostandart va matnli masalalarni yecha oladi;

bo‘yashlar, qoplashlar, qirqishlar, simmetriyaga oid sodda geometrik masalalarni yecha oladi;

sodda amaliy vaziyatlarda kombinatorik va mantiqiy masalalarni yecha oladi;

elektron axborot manbalaridan turli ko‘rinishdagi sodda matematik ma’lumotlarni izlab topadi, foydalana oladi.

Kognitiv kompetensiya (shaxsning mustaqil ijodiy fikrlash kompetensiyasi):

ma’lum matematik faktlar va sodda mantiqiy qonunlar asosida xulosa keltirib chiqara oladi, rost va yolg‘on tasdiqlarni farqlay oladi;

zarur hollarda sodda hisoblash vositalarini qo‘llay oladi;

o‘qituvchi bilan hamkorlikda masalaning yechimini topish rejasini tuza oladi, tuzilgan reja asosida ishlay oladi va o‘z faoliyatini to‘g‘rilay oladi;

matematikani O‘rganish jarayonida O‘zida ijobiy hissiyotlarni shakllantira oladi;

mustaqil ravishda o‘z bilimlarini mustahkamlay oladi.

o‘qituvchi bilan hamkorlikda o‘quv va amaliy holatlarda maqsadni ifodalay oladi;

o‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni murakkabroq vaziyatlarda qo‘llay oladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1997 yil 29 avgustdagi ”Ta’lim to‘g‘risida” gi Qonuni.

3. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 16 avgustdagi “Umumiy O‘rta ta’limning davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida” gi 390-sonli qarori.

4.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 21 maydagi “2004-2009 yillarda maktab ta’limini rivojlantirish umummilliy dasturi to‘g‘risida” gi Farmoni.

5. O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi va Oliy va O‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2010 yil 1 iyuldagi “Umumiy щ‘rta, O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalarida щ‘qitiladigan umumta’lim fanlari hamda oliy ta’limda davom ettiriladigan fanlar dasturlari uzviyligi va uzluksizligini ta’minlash to‘g‘risida” gi 6/2/4/1-sonli qo‘shma hay’at majlisi qarori.

6. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2012 yil 10 dekabrdagi “Chet tillarini o‘rganish tizimini yanada takomilashtirish to‘g‘risida”gi PP-1875-sonli qarori.

7. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013 yil 8 maydagi “Uzluksiz ta’lim tizimining chet tillar bO‘yicha davlat ta’lim standartini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 124-sonli qarori.

8. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 6 apreldagi “Umumiy O‘rta ta’lim va O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limining davlat ta’lim standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida” gi 187-son qarori.

9. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017 yil 15 martdagi “Umumiy O‘rta ta’lim to‘g‘risidagi Nizomni tasdiqlash haqida”gi 140-sonli qarori.

10. Internet saytlari: n.s’ortal.ru/shkola/chemistry, tana.ucoz.ru/load/uroki

_matematika, eduscan.allbest.ru/’edagogics, eduscan.net/standart/020200

11. “Aniq va tabiiy fanlarni O‘qitishning zamonaviy metodologiyasi: muammo va yechimlar” mavzusidagi aniq va tabiiy fanlar o‘qituvchilari respublika Forumi tavsiyalari, “Ma’rifat” gazetasi 2016 yil 16 dekabrgi 99-soni).

12. Karimov I. A. O‘zbekiston XXI asr bo‘sag‘asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. –T.: O‘zbekiston, 1997. 110-136 b.

13. Karimov I. A. “Barkamol avlod orzusi” Toshkent-98 yil [72-74bet.]

14. Karimov I. A. “O‘zbekiston XXI asrga intilmoqda” Toshkent-“O‘zbekiston”-2000yil 3-bob

15. Болотов В.А. Компетентностная модель: от идеи к образовательной программе/ В.А. Болотов В.В. Сериков//Педагогика.-2003. -№10. – 8-14.

16. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования.Учебное пособие для студентов педвузов и системы повыш.квалиф. педкадров (Э.С. Полат и др.) М.:Издательский центр Академия”. 2000 год

17. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. Учебное пособие. М., Народные образование, 1998 год.

18. Бокарева Г. Педагогическая, подготовка преподавателей/ Г. Бокарева, Мойсеенко /Высшее образование в России- 2004. – №7. – 154-155.

19. Болотов В.А. Компетентностная модель: от идеи к образовательной программе/ В.А. Болотов, В.В. Сериков// Педагогика. – 2003. -№10. – 8-14.

20. O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligining 2015 yil 28 iyundagi “Umumta’lim fanlarning o‘qitilishidagi uzviylik va uzliksizlikni ta’minlash nuqtai nazaridan takomillashtirilgan Boshlang‘ich ta’lim yo‘nflishi bo‘yicha konsepsitasi” №4-sonli hay’at qarori.

21. Keunho Lee. Competency-based curriculum and curriculum autonomy in the Republic of Korea./UNESCO International Bureau of Education. Geneva-2014

22. Mathematics curriculum, Theacher Proffessionalism, and Supporting Policies in Korea and United States/ U.S. National Commision on mathematics. Instruction. Board of International Scientific Organizations. National Academies Press-2015.

23. Jinho Kim. Mathematics Education in Korea: Curricular and Teaching and Learning Practices. World Scientific-2013.

24 Mathematics syllabuses. Cirriculum planning and development division, Singapore Ministry of education. 2015

25. Character and Citizenship Syllabuses. Framework for 21 st Century competencies and Student outcomes. Student development cirriculum division, Singapore Ministry of education. 2016 .

26. The National School Cirriculum, Cirriculum and Assesment Guide. CDC-HKEAA Committee. Hong Kong. http://www.emb.gov.hk/cr

27. Ginsburg A., Leinwand S., and Decker K., “Informing Grades 1-6 Standards Development: What Can Be Learned from High-Performing Hong Kong, Korea, and Singapore?” American Institutes for Research, 2009.

28. California Common Core State Standards. Mathematics. Electronic Edition. Adopted by the California State Board of Education August 2010 and modified January 2013. ISBN 978-0-8011-1748-8.

29. Щипанова С.А. К вопросу о формировании компетентностей у учащихся общеобразовательной школы в процессе обучения математике // Проблемы и методика преподавания естественнонаучных и математических дисциплин: материалы третьей Всероссийской научно-практической конференции – Екатеринбург, 2007. – С. 239–241.

30. Хуторской А.В. Ключевые компетенции и образовательные стандарты // Интернет-журнал «Эйдос». 23 апреля 2002г.

Jomboy tuman xalq ta’limi bo’limiga qarashli 7-umumta’lim maktabi rasmiy sayti

Mavzu : “Sonli va harfli ifodalar”
Dars taqsimoti :
1 Tashkiliy qism 5 daqiqa
2. O`tgan mavzuni so`rash 5 daqiqa
3. O`tgan mavzuni mustahkamlash 5 daqiqa
4. Yangi mavzu bayoni 20 daqiqa
5. Yangi mavzuni mustahkamlash 6 daqiqa
6. Darsning yakuni.Uyga vazifa berish va baholash 4 daqiqa

Darsning texnologik xaritasi
Mavzu: “Sonli va harfli ifodalar”
Soatlar soni: 1 soat
Mavzuni qisqacha ta’rifi: O’tilgan mavzuni mustahkamlash, sonli va harfli ifodalar mavzusi yuzasidan tushuncha berish
O’quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi:
Metod: Guruhlash metodi
Shakl: jamoa va kichik guruhlar bilan ishlash
Jihoz: darslik, doska va bo’r, tarqatma materiallar
Nazorat: og’zaki nazorat, savol-javob, kuzatish, o’z-o’zini nazorat qilish
Baholash: o’quvchilar 5 ballik reyting tizimi asosida baholanadi.
Darsning maqsadlari
Ta’limiy: Sonli va harfli ifodalar mavzusida yangi bilimlarni egallash, sonli va harfli ifodalarda misollar bilan mustahkamlash
Tarbiyaviy: mavzuni tushuntirish va mustahkamlash jarayonida o’quvchilarning hozirjavoblik, zukkolik, topqirlik fazilatlarini tarbiyalash
Rivojlantiruvchi: matematik topshiriqlarni bajarish orqali o’quvchilarning mustaqil va mantiqiy fikrlash qobiliyatlarini rivojlantirish
Kutilayotgan natija
O’qituvchidan:
Mavzuning barcha o’quvchilar tomonidan o’zlashtirilishiga erishish, o’quvchilarning harfli va sonli ifodalar haqidagi misol va masalalarni yechishni o’zlashtirishga darsga o’quvchilarning faol qatnashishiga erishish
O’quvchilardan:
Chiroyli, to’g’ri, xatosiz yozishga o’rganadi. Turli mashqlar yordamida sonli va harfli ifodalarni o’rganish malakalari takomillashadi
Dars jarayoni va texnologiyasi
Ishning nomi Bajariladigan ish mazmuni Metod Vaqt

1 – bosqich
Tashkiliy qism Salomlashish.O`quvchilarni darsga tayyorlab olish. Navbatchi hisoboti. She’rlar va maqollar aytish.
Savol – javob , suhbat , ko`rgazmalilik .

3 daqiqa
2 – bosqich
O`tgan mavzuni so`rash O`tilgan mavzu: ,,Natural sonlarni ayirish va uning xossalari“ mavzusini so`rash va nazorat qilish. Daftarlarni almashtirish. O`quvchilarni 4 guruhga bo`lish .
Savol – javob , suhbat .

5 daqiqa
3 – bosqich
O`tilgan mavzuni mustahkamlash . O`tilgan mavzuni ,, Qarmoq “ , ,,Pochtachi “ o`yinlari orqali mustahkamlash . Didaktik o`yin , musobaqa .

5 daqiqa
4 – bosqich
Yangi mavzu bayoni Yangi mavzu: “Sonli va harfli ifodalar”. Mavzu yuzasidan tushuntirish;
Darslikda 1-6-misol va masalalarni tushuntirish va
Guruhlar bilan birgalikda bajarish

Tushuntirish, ko`rgazmalilik , musobaqa, o`yin .

20 daqiqa
5 – bosqich
Yangi mavzuni mustahkamlash
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun metod va texnologiyalardan foydalanish
“Zinama-zina” didaktik o`yini
7 daqiqa
6 – bosqich
Dars yakuni Uyga vazifa 7-8- misol va masalalar. Uy ishini tushuntirish. Guruh ishini, darsga faol qatnashgan o`quvchilar bilimini baholash.

Tushuntirish , nazorat
5 daqiqa
Darsning borishi:
1-bosqich. Tashkiliy qism:
O`quvchilarni darsga tayyorlab olish :
Salomlashish. Sinf tozaligini ko`zdan kechirish
O`qituvchi : Darsimiz qaysi dars ?
O`quvchilar : Matematika darsi.
O`qituvchi : Hamma darsga tayyormi ?
O`quvchilar : Tayyormiz.
O`quvchilar yaqinlashib kelayotgan davlat ramzlari bayroq va konstitutsiyamiz qachon qabul qilinganligi haqida ma’lumotlarni aytib o`tadilar.
Navbatchi hisoboti tinglanadi :
Bugun darsimizda 31 ta o`quvchi qatnashyapti. Shulardan 15 tasi qizlardir.O’lkamizda kuz faslining so’nggi oyi o’z jozibasini taratmoqda.
Ikkinchi navbatchi:
Sana, oy, yil haqida ma’lumot beradi. sinfimiz toza va ozoda .Gullarimizni yaxshi parvarish qilayapmiz
O`qituvchi : Barakalla,bugun navbatchilarimiz ishiga besh baho qo`yamiz.Ikki
navbatchiga “Eng dono” rasmlari beriladi.
2 – bosqich. O`tgan mavzuni so`rash
O`qituvchi : Qani bolajonlar , o`tgan darsimizda qaysi mavzuni o`tgan edik ?
O`quvchi : “Natural sonlarni ayirish va uning xossalari” . Uy ishi 18-19 – masala va misol berilgan edi .
O`qituvchi o`quvchilarni daftarlarida uy ishlarini kim yozib bajarib kelgan kelmaganliklarini bir nazorat qilib chiqadi , daftarlar almashtiriladi .
18- misol
1) 4487-923=3564
2) 3010-2318=692 3) 19334-15722=3612
19- masala
Kit akuladan 20 metr uzunroq. Agar kitning uzunligi 31 metr bo’lsa, akulaning uzunligini toping.
Yechish: 1) 31-20=11
Javob: akulaning uzunligi 11 metr.
Demak o’tgan darsimizni qisqacha takrorlab olamiz:

4-bosqich. Yangi mavzu bayoni:
O`qituvchi : Aziz o`quvchilar endi sizlar bilan yangi mavzuni o`rganishga kirishamiz.
Yangi mavzu: Sonli va harfli ifodalar
O`qituvchi : Bolajonlar, biz siz bilan sonli ifodalar ustida misol va masalalar yechishni o`rganib kelganmiz. Endi harfli ifodalar ham qatnashgan misollarni qaraymiz:
SONLI VA HARFLI IFODALAR
Sonli ifodalar
(280 – 120) + 60 yozuv sonlar, arifmetik amallar va qavslardan tuzilgan. Bunday yozuvlar sonli ifodalar deb ataladi.
Sonli ifodada amallar ko’rsatilgan tartibda bajarilsa, sonli ifodaning qiymati hosil bo’ladi. Yuqoridagi sonli ifodaning qiymati 460 ga teng.
1- misol. Ishchi 2 soat ishladi. U birinchi soatda 12 dona, ikkinchi soatda esa undan 6 dona ko‘p detal tayyorladi. Ishchi ikki soatda jami necha dona detal tayyorlagan?
Yechish. Masalani sonli ifoda tuzib yechamiz. Ishchi ikkinchi soatda 12 + 6 dona detal tayyorlagan.
Demak, u ikki soat ichida 12 + (12 + 6) dona detal tayyorlagan.
12 + (12 + 6 ) yozuv sonli ifodadir. Uning qiymati 30 ga teng. Demak, ishchi ikki soatda jami 30 ta detal tayyorlagan.
2- misol. Ishchi 2 soat ishladi. U birinchi soatda 12 dona, ikkinchi soatda esa undan 8 dona ko‘p detal tayyorladi. Ishchi ikki soatda jami necha dona detal tayyorlagan?
Yechish. Bu masalani yechish uchun 12 + (12 + 8) sonli ifodani hosil qilamiz. Bu ifodaning qiymati 32 ga teng. Demak, ishchi 2 soatda jami 32 dona detal tayyorlagan.
Harfli ifodalar
Yuqorida ko’rilgan ikki masala bir-biridan 6 sonini 8 soniga o’zgartirilgani bilan farq qiladi. Hargal bu masalalarni yangidan yechmaslik uchun, masaladan-masalaga o’zgarib borayotgan sonni m harfi bilan belgilaymiz. Unda bu ikki masala quyidagi yangi masalaga birlashadi:
3-misol. Ishchi 2 soat ishladi. U birinchi soatda 12 dona, ikkinchi soatda esa undan m dona ko‘p detal tayyorladi. Ishchi ikki soatda jami necha dona detal tayyorlagan?
Yechish. Bu masalani yechish uchun ham 1- misoldagidek ifoda tuzamiz:
12 + (12 + m).
Bu ifodada sonlar bilan bir qatorda m harfi ham qatnashyapti. m harfi o’rniga 6 sonini qo’ysak, 1-masala uchun tuzilgan sonli ifodani, 8 sonini qo’ysak, 2-masala uchun tuzilgan sonli ifodani hosil qilamiz. Bu sonli ifodalar qiymatini hisoblab mos ravishda 1- va 2-masala yechimlarini topamiz.
Son va harflar qatnashgan ifoda harfli yoki harfiy ifoda deb ataladi.

Harfli ifodadagi harf o’rniga turli sonlarni qo’yish mumkin. Bu sonlar harfning qiymatiari deb ataladi. Harf o’rniga son qo’yib hisoblaganda chiqqan natija harfli ifodaning qiymati deyiladi.
Dam olish daqiqasi 1) Nafas olishga doir mashqlar

Keyingi bosqich. Yangi mavzuni mustahkamlash :
1-topshiriq Sonli ifodalarni topish uchun darchalarni to’ldirish daftarda bajariladi

2-topshiriq b=20 bo’lganda, harfli ifodaning qiymatini aniqlang

3-topshiriq daftarda bajariladi:

O`qituvchi : Aziz o`quvchilar bugungi darsimizni tushundilaringizmi ?
O`quvchilar – ha :
O`qituvchi : Unda uyga vazifani belgilab olingizlar .
Uyga vazifa : 8-9– masala va misollar.

28-12=16 28-24=4 139-109=30 523-109=414
9-misol

(19-7*1)+(9*1-8)=12+1=13 (19-7*2)+9*2-8)=5+10=15
(5*1-3)+(8*1+16)=2+24=26 (5*2-3)+(8*2+16)=7+32=39
O`qituvchi: Sinfimizda faol qatnashgan o`quvchilariga rag`bat kartochkalati beriladi va ballar qo`yiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yhati .
1) A . Yo . Yusupov ,, Matematika kechalari “ Toshkent . 1976 – yil
2) Bikboyeva N . U . Va boshqalar . ,, Boshlang`ich “ sinflarda matematika o`qitish metodikasi . Toshkent . ,, O`qituvchi “ 1996 – yil
3) Boltayev J . Qodirov B ,, Boshlang`ich sinflarda matematikadan sinfdan tashqari ishlar ,, Toshkent “ , ,, O`qituvchi “
4) Burxonov S., Xudoyorov O`., Norqulova Q., ,,Matematika “ 3-sinf. Toshkent ,, O`qituvchi “ 2012 – yil
5) Quchqarov A., Sariqova Sh., Usmonova P., Raxmonov U. “Matematika”.4-sinf. Toshkent. “O`qituvchi”. 2013-yil.
6) T . G`affarova ,, Boshlang`ich ta’limda zamonaviy pedagogik texnologiyalar” 2012 – yil
7) ,, Boshlang`ich ta’lim jurnali 2009 – yil aprel 4 – son
8) ,, Boshlang`ich ta’lim “ jurnali mart 3 son .