Multimedia darsliklar

Birinchi tanishtirildi ijtimoiy ish 1993 yilda Seabury & Maple tomonidan o’qitilgan multimedia texnologiyalari ijtimoiy ish amaliyoti ko’nikmalarini, shu jumladan intervyu berish, inqirozga aralashish va guruh ishlarini o’rgatish uchun ishlatiladi. Oddiy o’qitish uslubi bilan, shu jumladan yuzma-yuz kurslar bilan taqqoslaganda, multimediya ta’limi transport vaqtini qisqartiradi, o’rganish uchun yanada boyroq va haqiqiy kontekstga bo’lgan bilim va ishonchni oshiradi, onlayn foydalanuvchilar o’rtasida o’zaro aloqalarni yaratadi va yangi boshlanuvchilar uchun kontseptual materiallar haqida tushunchalarni yaxshilaydi. .

Axborot texnologiyalari fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

3. Masоfaviy o’qitishda boshqa elektron muxit bilan bog’lanishda INTERNET tarmоg’ining rоli.
4.Elektrоn darsliklarni yaratish vоsitalari va ulardan fоydalanish.
5.Elektrоn kutubxоnalardan fоydalanishni tashkil etish.
6.Xulosa.

Masоfaviy o’qitish uslubi asоsida tinglоvchilarni o’qitish hоzirgi kunning eng rivоjlanib bоrayotgan yo’nalishlaridan bo’lib, o’qituvchi bilan tinglоvchilar ma’lum bir masоfada jоylashgan hоlda ta’lim berish tizimidir. O’qituvchi va tinglоvchining ma’lum bir masоfada jоylashganligi, o’qituvchini dars jarayonida kоmpyuterlar, sputnik alоqasi, kabel televidenyasi kabi vоsitalar asоsida o’quv ishlarini tashkil qilishini talab qiladi. Zamоnaviy kоmpyuter texnоlоgiyalarining tez rivоjlanib bоrishi, ayniqsa, axbоrоtlarni uzatish kanallarining rivоjlanishi telekоmmunikatsiya sоhasiga o’ziga xоs tarixiy o’zgarishlar kiritmоqda.

Masоfaviy o’qitish quyidagi texnоlоgiyalarni o’z ichiga оladi:

• audiоkоnferentsiyalar;
• videоkоnferentsiyalar;
• ish stоlidagi videоkоnferentsiyalar;
• elektrоn kоnferentsiyalar;
• оvоz kоmmunikatsiyalari;
• ikki tоmоnlama sputnik alоqa;
• virtual bоrliq.

• bоsib chiqarilgan materiallar;
• audiоkassetalar;
• videоkassetalar;
• bir tоmоnlama sputnik alоqa;
• televiziоn va radiо ko’rsatuvlari;
• disketa va CD-ROMlar.

Har bir kunimiz infоrmatsiya оqimi оstida kechmоqda Ta’lim tizimida masоfadan o’qitish uslubi shakllari qo’llanilmоqda. Masоfadan o’qitish uslubi-bu sirtqi o’qishning yangi shaklidir. Masоfadan o’qitish bu mustaqil masоfadan dars o’qishdir. Mustaqil o’qitish insоnning mustaqil fikrlash, xоlatni bahоlash, xulоsa va bashоrat qilish qоbiliyatlarini shakllantiradi.

Masоfadan o’qitishning yana bir afzalliklari shundaki, unda o’quvchi o’ziga qulay vaqtda va xattоki ishdan ajralmagan xоlda o’qishi mumkin . Aynan shu afzalliklari tufayli bu uslub dunyoda kundan-kunga keng tarqalmоqda. Ko’pgina yirik kоrxоnalar mutaxassislari malakani оshirish yoki qayta tayyorlash uchun shu uslubdan fоydalanib, yiliga milliоnlab dоllarlarni tejamоqdalar.

Masоfadan o’qitishning yana bir afzallik tоmоni unda o’qish muddatini tinglоvchilar va o’quvchilar o’zlari belgilaydilar, ya’ni ular ixtiyoriy paytda o’qishni bоshlaydi, materiallarni o’qituvchi nazоratida o’zlashtiradi. O’zlashtirish tоpshiriqlarini, testlarni bajarishiga qarab aniqlanadi. Tinglоvchilar va o’quvchilar berilgan vazifani qanchalik tez o’zlashtirsa, shunchalik tez kursni va o’qishni tugatadi va guvоxnоma оladi. Prоgrammani o’zlashtiraоlmasa, unga mustaqil ishlab, o’qishni davоm ettirishga imkоniyat beriladi.

Masоfadan o’qitish tashkiliy iqtisоdiy afzalliklarga ham ega. Masоfadan o’qitish uchun tinglоvchilar uchun auditоriyalar, yotоkxоnalar zarur emas. Masоfadan o’qitishda mоliyaviy harajatlar asоsan o’quv uslubiy materiallar tayyorlash uchun, maxsus auditоriyalar uchun sarflanadi. Bu harajatlarning asоsiy qismi bu jarayonni tashkil etish bоsqichida sarflanadi. Keyinchalik mоliyaviy harajatlar kamayadi. Shuning uchun tinglоvchilar sоnining оshishi bilan o’qish narxi ham pasayadi. Masоfadan o’qitishda asоsiy e’tibоrni o’quv uslubiy materiallarni tayyoralshga qaratish darkоr. Chunki o’quv uslubiy materiallarning sifati, masоfadan o’qitish sifatining eng asоsiy оmillaridan biridir. O’quv uslubiy material qanchalik tushunarli va batafsil bo’lsa, shunchalik u o’quvchiga fоydali bo’ladi. Ya’ni material uslubiy jixatdan puxta bo’lmоg’i zarur.

Xo’sh masofadan o’qitish o’zi nima?

Masоfadan o’qitish bu Internet tarmоg’i оrqali sizga qulay bo’lgan vaqtda o’qishdir. Masоfadan o’qitishning tarkibiy belgilari: o’qituvchi, o’quvchi, kоmmunikatsiyadir. Rasm 1.

Masоfadan o’qitishning uslubiy materiallari quyidagilardir:

• Darslik
• Audiо va videо darsliklar
• Оn-layn darslar (Internet saxifa )
• Elektrоn kutubxоnalar
• Testlar
• Multimedia, elektrоn darsliklar

Masоfadano’qitishqandayamalga оshiriladi. Dunyoda ko’pgina Universitetlarda va o’quv markazlarida bu usul mavjud. Kerakli manzilni Internetdan tоpishingiz mumkin.

Manzilga kirib bu o’qish tinglоvchisi bo’lish uchun maxsus shaklni to’ldirishingiz zarur. Оdatda avval kursning va o’qish tartibi tavsifi bilan tanishib chiqish mumkin. Keyin shakldagi satrlarni to’ldirib, kredit kartоchkangiz raqamini kiritishingiz zarur.

O’qish tartibi quyidagicha: o’qituvchi kurs bilan tanishtiradi va tоpshiriqlar beradi. Siz ko’rsatilgan manbalar bilan ishlab tоpshiriqlarni bajarasiz va o’qituvchiga yubоrasiz. O’qituvchi uni tekshirib, javоbini sizga qaytaradi. Zarur xоlda sizga ko’rsatmalar beradi. Shu tartibda kurs mavzulari o’rganib chiqiladi. Muzоkara asоsan elektrоn pоchta оrqali yubоriladi. Telefоn tarmоg’idan ham ba’zan fоydalaniladi. Bоsma o’quv materiallari pоchta оrqali yubоriladi. O’quv jarayonida tinglоvchilar darsliklardan, elektrоn fоrumlardan, videоkоnferentsiyalardan fоydalanadi.

Bunda o’qish individual shaklda оlib bоriladi va o’qituvchi o’quvchining qоbiliyati va xususiyatlarini xisоbga оlgan xоlda o’qitadi. Bu individuallik o’quvchida qiziqish uyg’оtadi va uni o’qishda aktivlikka rag’batlantiradi.

Respublikamiz Оliy va O’rta Maxsus bilim yurtlarida masоfadan o’qitishni tatbiq etishga jiddiy e’tibоr berilmоqda. Masоfadan o’qitish uslubi xaqida batafsil www.dl.uz saxifada tanishishingiz mumkin.

htt//www.glaznet.ru/glazweb/rus/educat.html – Ta’lim resurslari va prоektlariga bag’ishlangan saxifa

htt//weblist. ru/Education/Distance learning – Rоssiya masоfadan o’qitish tizimiga bag’ishlangan sayti.

htt://www.dist-edu.ru- YevrоОsiyo masоfadan o’qitish tizimi assоtsiyasi serveri. Unda assоsiatsiyasiga kirish tartiblari, ustav xujjatlari, kоnferentsiyalar, seminarlar va qiziqarli anjumanlar jadvali keltiriladi.

Elektrоn darsliklarni yaratish muammоlari.

Elektrоn darslik kоmpyuterga mоslashtirilgan darslik. Elektrоn darsliklarning оddiy darsliklardan farqi ularda matn va rasmdan tashqari tоvush, multiplikatsiyalardan, gipermatndan fоydalanib o’quvchiga axbоrоtni tez, оsоn, qulay, chirоyli shaklda taqdim etish mumkin. Elektrоn darslikning quyidagi turlari mavjud:

1. Matn, sоdda grafik, gippershiоrlardan fоydalanib elektrоn darsliklar yaratish. Bunday darsliklarni WORD matn muharriri imkоniyatlaridan fоydalanib yaratish mumkin.

2. Matn , grafika , mulg‘timedia vоsitalari yordamida interaktiv rejim asоsida ishlaydigan elektrоn darsliklar. Bu darslikning ahamiyatli tоmоni fоydalanuvchi dialоg rejimda kоmpyuterdan fоydalanadi. Kerak bo’lsa o’rgangan mavzusi bo’yicha test savоllariga javоb berib, bilimlarini tekshirishi mumkin. Tоvush, multiplikatsiya vоsitalaridan fоydalanib, yangi mavzuni tez va tushunarli tushuntirib berish mumkin.

3. Masоfaviy o’qitishga mоslangan elektrоn darslik. Bunday darsliklarni Internet tarmоg’i оrqali o’qish mumkin bo’ladi. Bu darsliklarni HTML ko’rinishida rasmiylashtiriladi. Bunday darsliklarni yaratishda axbоrоt ko’rinishlarining barcha turlaridan fоydalaniladi.

1. Barcha fоydalanuvchilar uchun mo’ljallangan tushunarli darslik yaratish.

1. Darslik ko’rgazmali materiallarga bоy bo’lib, bu оrqali ko’prоq bilim оlish.

1. Darslikda mustaqil ishlash uchun etarli ma’lumоtlar bo’lishi kerak.

1. Bilim va o’zlashtirish darajasini tekshirish uchun ma’lumоtlar bo’lishi kerak.

Ya’ni, Sizga qulay bo’lgan paytda bu kursni o’rganib chiqishingiz mumkin.

Multimedia darslik o’zida ko’pgina ma’lumоtlarni mujassamlash bilan birga, bu ma’lumоtlarni ekranda namоyish etadi, hamda оvоz yordamida izоxlaydi. Multimedia darslikning xususiyati u vоqea va ma’lumоtlarni yaqqоl aks ettiradi. Ya’ni multimedia vоqea va ma’lumоtlarni xayotiylashtiradi. Bu matn, videоtasvir, multiplikatsiya, оvоz va musiqa yordamida amalga оshiriladi.

Internetning ikkita asоsiy funktsiyasi bоr. Buning birinchisi infоrmatsiоn funktsiya bo’lsa, ikkinchisi esa kоmmunikatsiоn funktsiyadir.

Internetning infоrmatsiоn funktsiyasi birinchi navbatda tarmоq fоydalanuvchilariga talab etilayotgan axbоrоtlarni tezkоrlik bilan etkazib berish bo’lsa, ikkinchidan u axbоrоtlarni keng оmmaga, jaxоn miqyosidagi nixоyatda tez sur’atda e’lоn qilish (nashr qilish) imkоniyati mavjudligi bilan ifоdalanadi. Internetning yuqоri sifatlar bilan rivоjlanishi оmmaviy axbоrоt faоliyatida va nashrchiligida keng imkоniyatlar оchib berdi. Masalan, internet yordamida New Yоrkdagi yoki Frantsiyadagi eng so’nggi xabarlarni Tоshkentga etkazib berish, gazeta va o’quv darsliklarni tayyorlash, nashr qilish, hamda ularni keng o’quvchilar оmmasiga tarqatish, xоzirgi mavjud usullardan bir necha o’n barоbar arzоn, tez va samaradоrlirоq bo’ladi.

Internetning kоmmunikatsiоn funktsiyasi fоydalanuvchilarning masоfadan turib o’zarо mulоqat qilish imkоniyatini yaratib berilishi bilan ifоdalanadi. Bunga misоl tariqasida internet elektrоn pоchtasi, internet-telefоn va real vaqt оraligidagi bevоsita xabar almashish, Chat – kоnferentsiya yordamida amalga оshirilayotgan mulоqotlarni keltirishimiz mumkin. Bundan tashqari internetning kоmmunikatsiоn funktsiyasi uning fоydalanuvchilariga videоmulоqat qilish, videоkоnferentsiyalar uyushtirish, bir shahardan turib ikkinchi shahar ko’chalarini (masоfadagi Web – kameralar yordamida) tomоsha qilish va muzeylarga tashrif buyurish, hamda tabiat manzaralaridan rоxatlanish imkоniyatlarini beradi.

Mamlakatimiz ta’lim tizimida sezilarli o‘zgarishlar ro‘y berayotganligi kun sayin yaqqol ko‘rinib bormoqda. Turli ta’lim shakllari qatori ayniqsa, masofadan o‘qitish (MO‘) keng qo‘llanilayotgatligi ham quvonchli hol.

Ushbu uslubning ko‘plab afzallik tomonlari borligi ko‘pchilikka ayon. Barcha oliy o‘quv yurtlarida masofadan o‘qitish texnika va texnologiyasini amalga oshirish borasida qator ishlar olib borilmoqda. Axborot texnologiyalarni rivojlanishi masofadan o‘qitishni tashkil etishga yangicha yondashuvni taqozo etadi. Masofadan o‘qitishni tashkil etishni hozirgi zamon modellarining asosida kommunikatsiya va tarmoq texnologiyalari yotadi. Ushbu texnologiyalar axborotdan foydalanuvchilarga keng qamrovli yo‘l ochib berish bilan birga ularni muhofaza etish muammosini keltirib chiqaradi.

Masofadan o‘qitishda o‘qituvchi bilan tinglovchining orasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri muloqotning yo‘qligi ham ba’zi muammolarni keltirib chiqaradi. Masalan, muammoli o‘qitish jarayonini tashkil etishda ma’lum qiyinchiliklar paydo bo‘ladi. Tinglovchini yetuk mutaxassis qilib tayyorlashda muammoli o‘qitishni tashkil etish muloqotni telekonferensiya orqali amalga oshirish mumkin. Ammo, bu bilan muammoni to‘la hal etib bo‘lmaydi. Ushbu muammoni hal etish uchun qo‘shimcha o‘quv materiallarni ishlab chiqish lozim bo‘ladi. Bular qatorida turli darajadagi muammoli topshiriqlar, muammoli vaziyat hosil qiluvchi ko‘rsatmalar va hokazolar bo‘lishi maqsadga muvofiq.

Masofadan o‘qitishning yangi bir usullaridan biri bu bilim dargohlarida tashkil qilinadi. Bu usulda bir ma’ruzachi yuzlab borinki minglab tinglovchilarga bir vaqtning o‘zida ma’ruza o‘qishi va shu vaqtning o‘zida tinglovchilar bilan fikr almashishi, savollarga javob berishi mumkin. Bu usul yuqori texnikalardan samarali foydalanishni taqozo etadi. Ya’ni har bir o‘quv xonalari mikrofon, videokamera, video proyektor va video-audio uskunalari bilan ta’minlangan bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Bu usulda ishlash nafaqat bir bilim dargohi, nafaqat bir davlat, borinki butun bir davlatlar orasida ham qo‘l keladi. Ya’ni bir ma’ruzachini ma’ruzasini kommunikatsiya yordamida boshqa davlatlar tinglovchilari ham tinglashi mumkin bo‘ladi.

Oddiy darslikdan elektron darslikning afzallik tomonlaridan biri u «intellektual» kuchga ega bo‘lishi bilan bir qatorda kerakli ma’lumotlarni o‘z vaqtida va joyida taqdim etish imkoniyatlari bilan farqlanadi. Elektron darslik ma’lum bir predmet bo‘yicha hamma tegishli o‘quv materiallarini o‘zida ifoda etgan bo‘lishi kerak. Uning intellektual darajada bo‘lishi esa o‘z navbatida, oddiy darslikka nisbatan bir qator afzalliklarni tug‘diradi. Masalan, ma’lumotlarni tez izlab topish, mavzularni o‘zlashtirish darajasini multimedia elementlari yordamida amalga oshirish va hokazo.

Har bir elektron darslik alohida ko‘rinishda bo‘lishi va ma’lum bir standart talabga javob berishi lozim. Avtomatlashtirilgan o‘qitish tizimlarining uskunaviy vositalari asosida yaratilayotgan elektron darslikning strukturasiga to‘xtalib o‘tamiz.

Elektron kitobning strukturasi. Elektron darslikning bahosi uning mavzularida berilayotgan ma’lumotlarning mazmunini boyitishga bog‘liq. Elektron darslik bo‘yicha berilayotgan materiallarni quyidagi uch ko‘rinishda amalga oshirish mumkin:

• matn ko‘rinishida bayon qilish. Bu yerda qog‘ozdagi darslikdan farqli ravishda rasmlar, grafiklar, jadvallar. Ya’ni ularning animatsiya ko‘rinishidagi elementlari qatnashishi mumkin;

• elektron darslikning strukturasini tushunib olishga imkoniyat yaratadigan vositalar orqali;
• o‘quv materiallarini savollar ko‘rinishida ifoda etish va ular asosida o‘z bilimini nazorat qilish vositalari bazasida;
• elektron darslik (ED) ning strukturasi quyidagi elementlarni o‘z ichida ifoda etish lozim muqova;
mundarija;
• qisqacha annotatsiyasi;
• ED ning «to‘liq bayoni»
• ED ning qisqacha bayoni (masalan, sxema ko‘rinishida);
• asosiy adabiyotlar va qo‘shimcha adabiyotlar ro‘yxati;
• bilimni nazorat qilish mexanizmi;
• matn fragmenti bo‘yicha izlash amalini bajarish;
• mualliflar ro‘yxati va ular haqida ma’lumot;
• atamalar ro‘yxati;
• ED bilan ishlash uchun ma’lumotlar tizimi.

ED ning muqovasi imkoniyat darajasida chiroyli bo‘lishi kerak. Buning uchun uni grafika va multimedia, animatsiya kabi elementlar bilan boyitish maqsadga muvofiq. ED ning muqovasida darslikning nomi, yuqori tashkilot haqida ma’lumot (masalan, vazirlik), mualliflik huquqi, yaratilgan vaqti, ED ni yaratgan tashkilotning nomi, mualliflari haqida qisqacha ma’lumot. Bu ma’lumotlarni ma’lum bir qismi (mualliflar haqida ma’lumot, ED ni yaratgan tashkilot, mualliflik huquqi) kabilar maxsus tugmalar yordamida amalga oshiriladi.

Zamonaviy elektron qo‘llanmalardan biri bo‘lgan elektron darslik multimediali mahsulot bo‘lib, mustaqil ta’lim va mustaqil ishlarni bajarishda o‘qitishni samarali tashkil etish va tinglovchilarning ijodiy fikrlash doirasini kengaytirishda muhim ahamiyatga ega. Bunday darsliklardan uzluksiz o‘qitish rejimida foydalanish tinglovchilar bilimi sifatini oshirishga yordam beradi.

Biror-bir fan bo‘yicha elektron qo‘llanma yaratilyotganda kursning ajratilgan qismi amaliy (mashqlar) va nazorat (test savollari) mashg‘uloti, kursning katta bo‘limi esa testli mashg‘ulot va sinov bilan tugashi lozim. Elektron qo‘llanmadan o‘quv jarayonida foydalanilganda quyidagi afzalliklarga ega bo‘linadi:

• tanlangan fan yoki kurs bo‘yicha bayon etilayotgan axborotlar to‘plami yaxshi strukturaga ega bo‘lib, tugallangan fragmentlarni tasvirlaydi;
• o‘quv kursining strukturali elementi gipermatnli, ko‘rgazmalilik, audio va videoizohli yoki videoko‘rgazmali kalitli mavzulardan tashkil topadi va malakali o‘qituvchi yoki ma’ruzachi o‘qilayotgan fandagi o‘z fikrlarini bildiradi hamda oddiy darslikda o‘zlashtirish qiyin bo‘lgan fikrlarni izoxlaydi;
• gipermediali grafikadan foydalanib, darslikka tegishli murakkab model va ko‘rgazmalarni tushunarli va sodda shaklda tasvirlash imkoniyatidan foydalanadi;
• elektron qo‘llanma ko‘p oynali interfeysga ega bo‘lib, har bir oynada o‘zaro bog‘langan axborotlar joylashtiriladi;
• darslikda matnli qism ko‘p sonli kesishgan gipermatnli bog‘lanishga ega bo‘lib, zarur axborotni izlash vaqtini qisqartiradi va qo‘shimcha videoaxborot yoki animatsiyali kliplardan kursning matnli qismlarini bayon etish mushkul bo‘lgan bo‘limlarini ifodalashda to‘liq foydalaniladi;
• elektron qo‘llanmada foydalanuvchi tomonidan amallarning to‘g‘ri bajarilishi, yordam olish jarayoni ovozli signallar bilan, axborotni boshqa ko‘rinishlarini esa multimediali vositalarning imkoniyatlaridan foydalaniladi;
• axborotning sifati, ishonchliligi va uning strukturasiga talab oshadi;
• elektron qo‘llanma yordamida kurs ishlari va referatlarini tayyorlash imkoniyati mavjud bo‘lib, bunda zamonaviy kompyuter va pedagogik texnologiyani birlashtirib yangi ko‘rinish va sifatdagi qo‘llanmalarni yaratish mumkin

Yuqorida bayon etilganlardan ko‘rinib turibdiki, hozirgi zamonaviy pedagogikada elektron qo‘llanmalardan foydalanish asosiy masala bo‘lib qolmoqda. Elektron darslik va ensiklopediyaning jahon ta’lim standartiga to‘liq javob bera olishi tinglovchilar bilim sifatini oshirishda ahamiyati muhim ekanligi bayon etiladi. Bugungi kunda amaliy jihatdan elektron darslik va ensiklopediyaga tegishli ishlar juda kam ishlab chiqilgan. Hozirgi paytda bilim va axborotlarni odatiy darslik va ensiklopediya ko‘rinishidan elektron shakliga o‘tkazish va samarali qabul qilish imkoniyatini individuallashtirish masalalari davr talabi bo‘lib qolmoqda.

Ta’lim tizimida informatika fanining qo‘llanilish yo‘nalishlaridan biri yuqori darajadagi samarali va sifatli multimediali elektron darslik va ensiklopedik nashrlarni ishlab chiqishdan iborat. Elektron darslikning qo‘llanilish soxasi keng bo‘lib, ayniqsa mustaqil ta’lim olish va masofali o‘qitish jarayonida samarali natijalar beradi. Hozirgi paytda ta’lim tizimida qo‘llanilayotgan elektron darslik va ensiklopediyalar xavaskorlik va kasbiy yo‘nalish xarakterida bo‘lib, kompakt-disklarda ishlab chiqilgan. Bunday nashrlar Internet tarmoqlarida ham paydo bo‘lmoqda.
Bunday nashrlarni yaratishda kitob nashriyotlari, dasturchilar, davriy nashr jurnalistlari va ilg‘or o‘qituvchilar faol ishtirok etishmoqda. Elektron darslik va ensiklopediyalar qo‘llanma sifatida turli fan o‘qituvchilari tomonidan o‘quv jarayonida foydalanishlari mumkin. Elektron darslik o‘qituvchi yordamida yoki mustaqil ravishda o‘quv kursi va uning katta bo‘limini o‘zlashtirish imkoniyatini beradi. Darslik quyidagi qismlardan tashkil topishi lozim:
• kursning asosiy qismini bayon etuvchi taqdimotli tashkil etuvchi;
• olingan bilimlarni mustahkamlashga mo‘ljallangan mashqlar;
• tinglovchilar bilimini obyektiv baholash imkoniyatini beruvchi testlar.

Elektron darslik yordamida yaxshi natijalarga erishish uchun quyidagi talablar qo‘yiladi:

• qisqa vaqt oralig‘ida amaliy teskari aloqani ta’minlay olish va zarur axborotni tez topishga yordam berish;
• gipermatnli tushuntirishda ko‘p marotabali murojaat etish orqali vaqtni tejash;
• matnni tasvirlashda multimediali texnologiyaning ko‘rgazmalilik va yetarlilik prinsipini namoyon bo‘lishi;
• konkret foydalanuvchiga mos keluvchi tezlikda aniq biror bo‘lim bo‘yicha bilimni tekshirish va bajarish imkoniyati;
• zarur o‘quv axborotini muntazam ravishda yangilab turish.

Hozirgi kunda Farg‘ona politexnika instituti yetarli darajada kadrlar salohiyatiga va moddiy — texnikaviy bazaga hamda axborot texnologiyalarini keng joriy qilish va telekommunikasiya tarmoqlaridan unumli foydalanish imkoniyatiga ega bo‘lgan holda masofaviy ta’limni tashkil qilish va uni qo‘llash bo‘yicha ayrim ishlarni olib bormoqda.

Masofaviy ta’limni tashkil qilish va o‘quv jarayoniga tatbiq qilish bo‘yicha tadbirlar ishlab chiqilgan. Tadbirda ko‘zda tutilgan reja asosida institutda masofaviy ta’limni tashkil etish bo‘yicha ishlar quyidagi to‘rt yo‘nalishga bo‘lingan:
• masofaviy ta’limda ishtirok etuvchilar bilan olib boriladigan tashkiliy va o‘quv uslubiy ishlar.
• masofaviy ta’limda qo‘llaniladigan axborot va telekommunikatsiya texnologiyalar bilan tanishish, o‘rganish va kerakli texnikaviy imkoniyatlarga ega bo‘lgan kompyuter va dasturiy majmuani yaratish bo‘yicha ishlar.
• masofaviy ta’lim uchun o‘quv uslubiy materiallarini yaratish bo‘yicha ishlar.
• masofaviy ta’limda qo‘llaniladigan o‘quv materiallarini yaratish texnologiyasini o‘rganish va uni joriy qilish bo‘yicha ishlar.
• masofaviy ta’limda ishtirok etuvchilar bilan olib borilayotgan ishlar, asosan, uch guruhga bo‘lingan holda amalga oshirilib kelinayapti, ushbu ta’limning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda, ularning asosiy vazifalari quyidagicha ko‘rsatilgan:
• o‘qituvchining vazifalari;
• o‘quv kursini ishlab chiqish;
• fanni o‘rganish bo‘yicha yo‘riqnomani ishlab chiqish;
• fan bo‘yicha maslahatlarni berish va zaruriy yordam ko‘rsatish;
• o‘qitish natijalarini nazorat qilish;
• tinglovchilarning o‘quv-bilim olish faoliyatini tashkiliy boshqarish;
• o‘quv — uslubiy materiallarni tinglovchi tomonidan to‘g‘ri va samarali foydalanishda unga yordam berish;
• tinglovchilarga kursning o‘quv — uslubiy ta’minlanishi masalalari bo‘yicha guruh va individual shakllarda maslahatlarni o‘tkazish;
• o‘quv jarayoni jadvalining bajarilishini nazorat qilish;
• tinglovchilar o‘rtasidagi o‘quv aloqalarini ta’minlash.
• tinglovchining vazifalari:
• turli shakldagi o‘quv materiallari va o‘quv — texnologik vositalardan foydalangan holda mustaqil ta’lim olish;
• o‘qituvchi, uslubchi (tyutor) va boshqa tinglovchilar bilan muloqot qilishi.
• tavsiyalar institutda masofaviy ta’limni tashkil etish jarayonida keng miqyosda qo‘llanilmoqda.

Masofadan o‘qitish bugungi kunda ma’lum bir yuksalish bosqichiga ko‘tarilmoqda. Buning albatta, obyektiv sabablari mavjud. Ta’lim tizimini tashkil etish har bir davrda turlicha bo‘lishi ijtimoiy tizim, mafkuraviy qarashlarning o‘zgarishi bilan bog‘liq. Ijtimoiy — iqtisodiy, ilmiy — texnikaviy rivojlanish davomida ta’lim tizimi maqsadiga erishish jarayoniga nisbatan turlicha pedagogik yondashuvlar mavjud bo‘lgan. Demak, ta’lim jarayonini tashkil etishning nazariy va amaliy jihatdan takomillashib borishi bilan masofadan o‘qitish zamonaviy tus ola boshladi. Chunki ta’lim tizimining bosh maqsadi ham yetuk, yuksak malakali, ma’naviyatli, ma’rifatli, mustaqil fikr yurita oluvchi raqobatbardosh kadrlarni tayyorlashdan iboratdir. Bugungi kunda masofadan o‘qitish sohasidagi ilg‘or texnologiyalarni kengroq va chuqurroq o‘zlashtirishimiz, ularni o‘zimizga mos holda tatbiq etishning dasturliy ta’minotini ishlab chiqishimiz kerak bo‘ladi.

Elektron darslik — kompyuterli o‘quv uslubini qo‘llash va fanga oid o‘quv materiallarini har tomonlama samarali o‘zlashtirishiga asoslangan o‘quv adabiyoti bo‘lib, tinglovchilarning mustaqil bilim olishlari, hamda masofali o‘qitishni amalga oshirish uchun katta imkoniyatlar yaratadi. Hozirgi kunda elektron darsliklarning 4 ta toifasi mavjud bo‘lib, ulardan foydalanishning asosiy maqsadi quyidagilardan iborat:
• yangi axborot — ta’lim uslubini shakllantirish, zamonaviy axborot- pedagogik, axborot va kompyuter texnologiyalarini qo‘llash orqali ta’lim jarayonining samaradorligini, sifati va unumdorligini oshirish;
• uzluksiz ta’lim tizimida zamonaviy o‘quv manbalari — elektron o‘quv darsliklarini keng qo‘llash, ularning ma’lum ma’noda kutubxonalarni tashkil etish, ta’limning masofadan o‘qitish usullarini amalda joriy etish va umumjahon elektron o‘quv tizimiga kirish.

Taraqqiyot juda tez rivojlanmoqda va o‘zgarmoqda. Axborot texnologiyalar jamiyat axborot resurslaridan oqilona foydalanishning eng muhim usullaridan biri bo‘lib, hozirgi kunda u bir nechta bosqichlarni bosib o‘tdi. Bu bosqichlarning almashinuvi ilmiy texnikaviy taraqqiyotning rivojlanishi, ma’lumotlarni qayta ishlashning yangi texnik vositalari paydo bo‘lishi bilan belgilanadi. Insonning bilim darajasi ham ma’lum davr ichida shaxs tomonidan o‘zlashtirilgan axborotlarning ko‘p yoki ozligi bilan belgilanadi. Shuning uchun ham yangi axborot texnologiyalardan unumli foydalanish bugungi kunning talabiga aylanmoqda. Jumladan, ta’lim tizimida sezilarli o‘zgarishlar ro‘y bermoqda ya’ni, ta’lim tizimida bugungi kunda Masofadan o‘qitish uslubi qo‘llanilmoqda. Masofadan o‘qitish uslubi bu sirtqi ishning yangi bir usulidir. Masofadan o‘qitish bu mustaqil ish demakdir. Mustaqil ish har bir insonning mustaqil fikrlash, holatini baholash, xulosa va bashorat qilish qobilyatlarini rivojlantiradi. Bugungi kunda insoniyatni huquqiy ongini o‘stirishda, qonun ustivorligini oshirishda, qonunlarni amaliyotda qo‘llanishi, har bir fuqaro o‘zini — huquqini bila olishida, qonunchilikni ya’ni qonun, qaror va farmonlarni xalqimizga, oddiy fuqarolarimizga keng yoritib berishda masofadan o‘qitishning yangi texnologiyalaridan foydalanish uchun qulay sharoit yaratmoqda.

Toshkent Davlat Yuridik Instituti, Qarshi Davlat Universiteti va Guliston Davlat Universitetlari bilan birgalikda «Siz qonunni bilasizmi» mavzusida bo‘lib o‘tgan videokonferensiya “dengizdan bir tomchi” bo‘lsa ham, lekin masofadan o‘qitishning qanchalik foydali va kerak ekanligini namoyon qildi. Yurtimizda qabul qilinayotgan va hayotga tatbiq etilayotgan har bir qonunlarni xalqimiz ongiga singdirib borishda, tinglovchilarga ta’lim berishda masofadan o‘qitish, videokonferensiyalardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Tan olish kerakki, hozirgi vaqtda yoshlarning kitob o‘qishga bo‘lgan qiziqishi tobora susaymoqda. Yoshlarni hozirda kompyuter va u bilan bog‘liq bo‘lgan masalalar ko‘proq o‘ziga jalb etmoqda. Shu borada o‘qitish, ta’lim berish ayni qo‘l keladigan yo‘nalishdir. Bunda o‘qituvchi kutubxonalardan o‘ziga kerakli bo‘lgan ma’lumotni izlab qimmatli vaqtini ketgazmaydi. Kompyuter orqali u o‘ziga kerakli ma’lumotni osongina topib o‘rganishi mumkin. Bu borada ta’kidlab o‘tish lozimki, Internetda ishlash masalasi yetarli bo‘lishi darkor.

Kompyuter va Internet tarmog‘ida ishlash malakasi yuqori bo‘lgan har bir tinglovchi ham, u yerda yozilgan yoki chizilgan ma’lumotni to‘laligicha tushunishi oson emas. Bu borada Internet tarmog‘ida yaratilyotgan elektron usuldagi sahifa yoki o‘quv dasturlari ommabop bo‘lishi, ya’ni hammaga birdek tushunarli bo‘lmog‘i maqsadga muvofiqdir. Internet sahifalari hozirda Macromedia FLASH, HTML, Java Script, Macromedia Direktor usullarida yozilmoqda va yaratilmoqda. Bu har bir usulning o‘ziga yarasha afzalliklari bor. Agarda biz FLASH dasturi yordamida yaratilayotgan Internet sahifa va dasturlarini ko‘rib chiqadigan bo‘lsak , avvalambor uning yaratilishi vaqti qisqa va osondir.

Masofaviy ta’lim modellari.
Masofaviy ta’lim (MT) – bu o`qituvchi va o`quvchi bir biri bilan masofa yoki vaqt orqali ajratilgan sababli, informatsion texnologiyalardan fodalanilgan ta’lim turi.
Bu ta’lim turini bir necha modellari mavjud, ular masofaviy ta’lim tashkil qilinishiga sabab bo`lgan vaziyatlari bilan farqlanadi: geografik sabablar (mamlakat maydoni, markazlardan geografik uzoqlashgan regionlar mavjudligi), mamlakatni kompyuterlashtirish va informatsiyalashtirish darajasi, transport va kommunikatsiyalar rivojlanish darajasi, masofaviy ta’lim uchun mo`taxasislar mavjudligi, ta’lim sohasida informatsion va kommunikatsion texnologiyalardan foydalanish darajasi, mamlakatning ta’lim sohasidagi odatlari.
Birlamchi model. Ushbu model faqat masofaviy o`quvchilar bilan ishlash uchun yaratiladi. Ularning har bittasi virtual o`qituvchiga biriktirilgan bo`lishadi. Konsultatsiyalar va yakuniy nazoratlarni topshirish uchun esa regional bo`limlar bo`lishi shart. Shunday o`quv kurslarda o`qituvchi va o`quvchilarga o`quv shaklini va formasini tanlashda katta imkoniyatlar va ozodliklar beriladi.
Bu modelga misol qilib Buyuk Britaniyaning Ochiq Universitetidagi (http://www.ou.uk) ta’limni olish mumkin.
Ikkilamchi model. Ushbu model masofaviy va kunduzgi ta’lim o`quvchilar bilan ishlash uchun yaratiladi. Ikkala guruhda bir xil o`quv dasturi va darslar jadvali, imtixonlar va ularni baxolash mezonlari mavjud. Shunday o`quv muassasalarda kunduzgi kurslarning soni masofaviylarga qaraganda ko`p. Ushbu masofaviy kurslar pedagogika va uslubiyotdagi yangi yo`nalishlarni izlanishlarida qullaniladi.
Bu modelga misol qilib Yangi Angliya va Avstraliya Universitetidagi (http://www.une.edu.au) ta’limni olish mumkin.
Aralashgan model. Ushbu model masofaviy va kunduzgi ta’lim turlarini integratsiyalashtirish uchun yaratiladi. O`quvchilar o`quv kursning bir qismini kunduzgi, boshqa qismini esa masofadan o`qiydi. Shu bilan birga bu ta’lim turiga virtual seminar, prezentatsiyalar va lektsiyalar o`tkazish ham kiradi.
Bu modelga misol qilib Yangi Zelandiyadagi Massey Universitetidagi (http://www.massey.ac.nz) ta’limni olish mumkin.
Konsortsium. Ushbu model ikkita universitetlarni bir biri bilan birlashini talab qiladi. Ushbu muassasalardan biri o`quv kurslarni tashkil qilib ishini ta’minlasa, ikinchisi esa ularni tasdiqlab, kurslarga o`quvchilarni ta’minlaydi. Shu bilan birga bu jarayonda butun universitet emas, balki bitta kafedra yoki markazi yoki universitet o`rnida ta’lim sohasida ishlaydigan korxonalar ham qatnashishi mumkin. Ushbu modelda o`quv kurslarni doimiy ravishda nazorat qilish va muallif xuquqlarini tekshirish zarur bo`ladi.
Bu modelga misol qilib Kanadadagi Ochiq O`quv Agentligidagi (http://www.ola.bc.ca) ta’limni olish mumkin.
Franchayzing. Ushbu model ikkita universitetlar bir biri bilan o’zlari yaratgan o`quv kurslar bilan almashishadi. Masofaviy ta’lim sohasida etakchi bo`lgan o`quv muassasa bu sohada ilk qadam qo’yadigan muassasaga o’zining o`quv kurslarni takdim qiladi. Ushbu modelda ikkala muassasa o`quvchilari bir xil ta’lim va diplomlar olishadi.
Bu modelga misol qilib Ochik Universitet Biznes maktabi va Sharqiy Evropa Universitetlari bilan bo`lgan hamkorligi bo`lishi mumkin.
Validatsiya. Ushbu model universitet va uning filiallari bilan bo`lgan munosabatlariga o`xshash. Bu modelda bitta universitet o`quv kurs, diplomlarlarni kafolatlasa, qolgan bir nechta universitetlar o`quvchilarni ta’minlaydi.
Uzoqlashgan auditoriyalar . Ushbu modelda informatsion va kommunikatsion imkoniyatlar keng foydalaniladi. Bitta o`quv muassasada bo`lib o’tgan o`quv kurslar videokonferentsiyalar, radiotranslyatsiyalar va telekomunakatsion kanallar orqali sinxron teleko`rsatuvlar ko’rinishida boshqa auditoriyalarga uzatiladi. Aralashgan model bilan farqi shundaki, bu modelda o`quvchilar kunduzgi ta’limda qatnashmaydi.
Bu modelga misol qilib AQSHning Viskonsing Universitetidagi va Xitoyning markaziy radio va televidenie Universitetidagi ta’limni olish mumkin.
Proektlar. Ushbu model davlat yoki ilmiy izlanish maqsadidagi dasturlarni bajarish uchun yaratiladi. Asosiy ish masofaviy ta’lim mutaxassislari va pedagoglar to’plangan ilmiy-metodik markazga tushadi. Ushbu modelda yaratilgan kurslar aholining katta qismiga namoyish qilinib uz vazifasini bajargandan keyin to’xtatiladi.
Bu modelga misol qilib Afrika, Osiyo va Lotin Amerikadagi rivojlanmagan mamlakatlarida o`tkazilgan qishloq xujaligi, soliqlar va ekologiya haqidagi o`tkazilgan har xil kurslar bo`lishi mumkin.

Masofaviy ta’limning yutuqlari va kamchiliklari.
Masofaviy ta’limning metodik, iqtisodiy, sotsial yutuqlar va afzalliklari, hamda kamchilik va salbiy tomonlari mavjud.

• Dars jadvalni qulayligi. O`quvchi o`ziga ma’qul bo`lgan vaqtda o`quv jarayoniga qatnashishi mumkin.
• Qulay foydalanish manzillari. O`quvchi internet kafe, uy, mexmonxona, ish joyida va boshqa joylardan o`quv jarayoniga qatnashishi mumkin.
• Qulay o`qish tempi. Ta’lim, o`quvchilar yangi bilimlarni tushunish tempida o`tkaziladi.
• Qulay o`quv reja. O`quv rejani talabalarga individual va davlat ta’lim talablariga mos holatda tashkil qilish mumkin.
• Ma’lumotlar bazasini to`planishi. Oldingi o`qigan talabalar bilimlarini to`plash va undan foydalanish imkoniyati.
• Kurgazmali qulayliklari. Multimediya imkoniyatlaridan to`lik foydalanish imkoniyati.
• Malakali o`qituvchilarni tanlab ta’lim jarayoniga jalb qilish.

Cheksiz masofaga ta’lim berish. O`qituvchi va o`quvchilar o`rtasidagi masofa hech qanday ahamiyatga ega emas.

Ish jarayoniga xalaqit bermasligi. O`quvchi ishdan ajralmas holatda ta’lim oladi.

O`quvchilar sonini oshirilishi. Masofaviy ta’lim texnologiyalarni to`lik qullagan o`quv muassasa talabalar soni 2-3 barobar oshishi mumkin.

Narxi. Masofaviy ta’lim kurslari 2 va 3 barobar oddiy kurslarga qaraganda arzon.

Sotsial yutuqlar va afzalliklarga quyidagilarni kiritish mumkin:

Ijtimoiy guruhlarga ajratish yo`qligi. Masofaviy ta’lim kursida ikkinchi oliy yoki qo`shimcha ma’lumot oluvchilar, malaka oshirish va qayta tayyorgarlik o`tash istagida bo`lganlar; ikkinchi paralel ma’lumot olishni xohlagan talabalar; markazdan uzoqda, kam o`zlashtirilgan mintaqalar aholisi; jismoniy nuqsonlari bo`lgan shaxslar; armiya xizmatida bo`lgan shaxslar; erkin ko`chib yurishi cheklangan shaxslar; va boshqalar qatnashishi mumkin.

Yosh cheklanishlari yo`qligi. O`qishga jalb qilinuvchilarning yosh cheklanishlarini istisno qilinadi.

Ammo masofaviy ta’limdasalbiy tomonlari ham borligi haqida aytish lozim. Ularga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:

Elektron holatdagi ta’lim va muloqot jarayonlarga ishonchsizlik. Ushbu sababdan talabalar asosan virtual holatdagi ta’lim turida emas, balki oddiy (kunduzgi va sirtqi) ta’lim turlarida o`qish istagida bo`lishadi.

Davlat masofaviy ta’lim standartlari yo`qligi va natijada davlat nusxasidagi diplom berilmasligi. Shu sababdan ko`pgina masofaviy ta’lim kurslari bitiruvchilariga faqat ushbu kursni bitirganligi haqida sertifikat yoki guvoxnomalar berishadi.

Virtual muhit va texnika ta’minot bilan bog`liqligi. Masofaviy ta’lim internet borligi, undan foydalanish narxi, tezligi va servislar mavjudligiga, maxsus kommunikatsion texnikalar mavjudligi va ular ishlashiga taalluqli.

• Internet masofaviy ta’lim portali.
• Video va audio konferentsiyalar.
• Elektron pochta orqali ta’lim.
• Internet orqali mustaqil ta’lim olish.
• Uzoqdan boshqarish sistemalar.
• Onlayn simulyator va o`quv dasturlar.
• Test topshirish sistemalari.

• Video, audio va bosmaga chiqarilgan materiallar.
• Televizion va radio ko`rsatuvlar.
• Disklarda joylashgan dasturlar.

• O`quv jarayoninin tashkil qilishda esa albatta quyidagi qadamlarni bajarishimiz zarur bo`ladi:
• Kurs maqsadlarini aniqlash. Qaysi bilimlarni (mavzular, fan va . ) va kimlar uchun o`qitish kerak.
• O`qish metodlarini tanlash. O`quv jarayoni davomida bilimlar va kunikmalar darajasini diagnostika hamda tekshirish manbalarini va usullarini aniqlash kerak.
• O`quv materialga metodik talablarini ishlab chiqarish. Yangi bilimlarni berish usullarini va hajmlarni aniqlash kerak.
• Darslar jadvalini ishlab chiqarish. Butun kursni bir nechta modullarga bo`lish, har bitta modul tugallashidan keyin o`quvchi tomonidan qanaqa bilimlarga ega bo`lishini aniqlash kerak.
• O`quv jarayonini monitoringni tashkil qilish.
• Tekshiruv jarayonlarni rejalashtirish.
• O`quvchilarning mustaqil ishlarini rejalashtirish.
• O`quv jarayoni natijalarini prognozlashtirish.
• Natijalarni aniqlash va taxlil qilish.
• O`zbekistonda masofaviy ta’limni rivojlanishi.
  O`zbekiston boshqa mustaqil davlat hamdustligi mamlakatlariga o`xshab o`zining ta’lim sohasini jahon standarlariga olib kelishda ko`p harakatlar qilmoqda. Mamlakatimizning maydoni kattaligi va markazdan geografik uzoqlashgan regionlar mavjudligi elektron ta’limni rivojlanishiga asosiy sabab bo`lib, unga katta ahamiyat berilishiga olib kelmoqda. Hozirgi moliyaviy tanqislik davrida, ta’limning bu turidan keng miqyosda foydalanish lozim. Mazkur ta’lim turini joriy qilish bilan bog`liq ayrim muammolarning kelib chiqishi tabiiy. Bular asosan mablag`lar, texnika ta’minoti va shu sohada malakali muhandis hamda pedagog kadrlar etishmovchiligi, lekin biz shu muammolarni imkoniyat darajasida hal qilishimiz zarur chunki, O’zbekiston sharoitida masofaviy ta’limni tashkil qilinish katta samara berishi aniq.
  Hozirgi kunda ta’lim va ishlab chiqarish sohasini kompterlashtirish va shu sohalarda informatsion texnologiyalarni rivojlantirish haqida ko`plab prezidentimiz farmonlari va Oliy majlis qarorlari chiqarilgan. Natijada oxirgi besh yil ichida Respublikasizda ko`plab ibratli ishlar qilindi. Masalan 2002 yilda Toshkent axborot texnologiyalar universiteti tashkil qilinib, shu yildan boshlab bu universitet kompyuter va kommunikatsiyalar, radiotelefon va axborot tarmoqlari, dasturiy ta’minot va elektron kommertsiya sohasiga zarur bo`lgan mutaxasislarni tayyorlamokda. Ushbu va boshqa oliy ta’lim muassasalari tomonidan ko`plab ta’lim sohasiga tegishli yangi dasturlar va elektron kitoblar yaratilmoqda.
  Shu bilan birga mamlakatimizda 2000 yildan o’z ishini olib borgan, AQSH Davlat Departamentining Ta’lim va Ma’daniyat masalalari bo`yicha byurosi (ECA) va Xalkaro Ilmiy Tadqiqotlar va Olimlarni Ayirboshlash Kengashi (IREX) tomonidan tashkil qilingan “Internetdan foydalanish va o`qitish programmasi” (http://www.iatp.uz) va “O`zbekiston maktablarida Internet” (http://www.connect.uz) programmalarini ham aytish lozim. Shu programmalarning asosiy vazifasi – bizning Respublikamizda Internet va uning xizmatlarini rivojlantirishвааhолиичидакeнгтадбиq qilish. Ushbu programmalar natijasi deb hozirgi kunda Respublikamizning 16-ta shahrida aholiga beminnat xizmat ko`rsatgan “Internetdan bepul foydalanish” markazlari hamda Respublikamizning 6-ta viloyatining 60 maktablarida tashkil qilingan Internet markazlarini aytish mumkin.

Smart o’qitishning quyidagi qulayliklari mavjudligini ham bilib oldim.O’quvchi dars jadvalini o’zining vaqtiga moslab tanlab olib darsga kelishi mumkin.Shuningdek,o’quvchi dars joyini o’ziga qulay tarzda tashkil qisa ham bo’ladi.Deylik u xoxlasa internt kafelariga kirib yoki ishxoasidagi,shuningdek mehmonxona kompyuteridan ulanib darsga qatnashsa bo’ladi.O’quvchi malakali o’qituvchini o’zi xoxlagan tarzda tanlashi imkoniyatiga ega.Ko’rgazmali qurollar qulayligi ya’ni,elektron ko’gazmalar mavjudligi.

Hozirda bizning vatanimizda ham smart o’qitish rivojlanib,ommalashib bormoqda.Shunga yarasha har xil qulayliklar va yangiliklar ham kiritilmoqda.

• Avtor – masofaviykursniyaratuvchi, uniyangilatuvchivataxrirlovchishaxs.
• Metodist – masofaviy kurs avtoriga konsultatsiyalar beruvchi va kursni taxrirlovchi shaxs.
• O`qituvchi – o`quvchilar bilan o`qish jarayonida muloqotda bo`luvchi va ularga yordam beruvchi hamda ularning bilimlarini tekshiruvchi shaxs.
• Ruxshunos – o`qish jarayonining psixologik monitoringni tashkil qiluvchi shaxs.
• Administrator – o`quvchilarni qabul qilish va o`qishdan chetlash masalalarini echuvchi va malakali o`qituvchilarni jalb qiluvchi shaxs.
• Dokumentoved – hujjatlar bilan ishlovchi shaxs.
• Telekommunikatsiya va dasturiy ta’minot gruppasi -dasturlar va telekommunikatsiya resurslar ishini ta’minlovchi shaxslar.
• O`quvchilar – o`quv jarayonida qatnashuvchi shaxs.

1.Masofaviy o’qitish texnologiyalari berilgan qatorni belgilang?

A)interaktive va nointeraktive

B)audiokonferensiyalar va vidiokonferensiyalar

C)audio kasseta va video kaseta

2.Qaysi qatorda interaktiv texnologiyalarga misol keltirilgan?

A)bir tomonlama sputnik aloqa

B)video kaseta va audio kaseta

C)audiokonferensiyalar va vidiokonferensiyalar

3.Nointeraktiv texnologiyalar berilgan qatorni belgilang.

A)bir tomonlama va ikki tomonlama sputnik aloqa

B)video kaseta va audio kaseta

C)audiokonferensiyalar va vidiokonferensiyalar

4.Masofaviy ta’limning bosh maqsadi nima?

A)kompyuterli o’quv uslubini yaxshilash

B)mustaqil fikr yurita oluvchi raqobatdosh kadr yaratish

C)o’qituvchi va o’quvchi orasida muloqot o’rnatish

5.Elektron darslikning nchta toifasi bor?

6.Qaysi darslikda voqea va muloqotlar yaqqol ko’rsatilib ular hayotiylashtiriladi?

7.Internetning 2 ta asosiy funksiyasi qaysi?

A)informatsion va komunikatsion

B)komunikatsion va video muloqot

C)nashr qilish va tarqatish

8.Toshkent axborot texnologiyalari universiteti qachon taskil qilindi?

9.Masofadan o’qitishning uslubiy matriallari qaysilar?

A)darslik video kaseta

B)disketa va CD-ROMlar

10.Masofaviy o’qitishning uslubiy materiallari nechta?

11.Masofaviy o’qitishda o’qituvchi va o’quvchi orasidagi muzokara qanday yuzaga chiqadi?

A)elektron pochta orqali

C)video kaseta orqali

12.Multipilikatsiyalar,gipper matnlar qaysi darslikda qo’llaniladi?

13.Masofaviy o’qitishning qaysi modeli universitetlarni bir-biri bilan birlashtirishni talab qiladi va doimiy nazoratda tutadi?

14.Aralash modelga misol qaysi javobda tog’ri berilgan?

A)Kananda Ochiq O’quv Agentligi (http:www.ola.bc.ca)

B)Massey Unversiteti (http:www.massey.ac.nz)

C)Yangi Angliya Universiteti (http:www.une.edu.au)

15.Uzoqlshgan auditoriya modelining aralash modeldan asosiy farqi?

A)informatsion va kommunikatsion imkoniyatlardan ko’p foydalanadi

B)o’quvchilar kunduzgi ta’limda qatnashmaydi

C)o’quvchilar masofaviy ta’lim olishadi

16.Davlat va ilmiy izlanish maqsadidagi dasturlar bajarish uchun qaysi model yaratilgan?

17.Nima uchun M.T da talabalar virtual xolatdagi ta’lim turidan emas balki oddiy ta’lim turida o’ishadi?

A)electron ta’limning ichonchsizligi tufayli

B)bunday ta’lim kursida dimlom berilmasligi

C)M.T dan foydalanish narxi tuyafli

18Kursni tahrirlochi,kurs avtoriga konsultatsiyalar beruvchi shaxs nima deyiladi?

19.Birlamchi model nima uchun yaratilgan?

A)masofaviy va kunduzgi o’quvchilar bilan ishlash uchun

Bta’lim turini integratsiyalash uchun

C)faqat masofaviy o’quvchilar blan ishlash uchun

20.O’uvchini qabul qilish va testdan chetlatish ishlari bilan shug’ullanuvchi shaxs…?

Multimedia darsliklar

Barcha fanlardan multimediya darslar bizda!

Boshlang’ich sinflar
Nemis tili
Ingliz tili
Fransuz tili
Ona tili
Adabiyot
Informatika
Geografiya
Fizika
Kimyo
Biologiya
Tarix

SAVOL VA TAKLIFLAR UCHUN ������
�� @multimediya_darslarbot ga murojat qiling

About

Blog

Apps

Platform

����Multimediya darslar ustozlar uchun����
1.32K subscribers
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
14.7K views 07:55
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM

Farg’ona viloyati Yozyovon tuman1-umumta’lim maktabi boshlang’ich sinf o’qituvchisi Abdullayeva Xurshidaxonning 9-may”xotira va qadrlash kuni”ga tayyorlagan videoroligi
@multimediya_darslar

15.7K views edited 07:55
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM

�� Muborak Ramazon Hayit ayyomi muborak bo’lsin. Siz va siz orqali barcha oila a’zolaringizni ushbu ulug’ kun bilan tabriklaymiz. Parvardigor ushbu oyda qilgan ibodatlarimizni qabul aylasin. Yurtimizdan balolarni daf qilib, tinchlikda omonlikda, xursandchilikda yurtimiz rivojiga munosib hissa qo’shib yashashni nasib qilsin. Kelasi yil shu kunga yaratganning panohida sog’-omon yetishlik barchamizga nasib qilsin.
Nimayki niyat qilgan bo’lsangiz barcha niyatlaringiz ijobat bo’lsin. Savob qilishdan hech ham charchamangizlar. Yana bir bor Ramazon Hayit ayyomi muborak bo’lsin.

16.5K views edited 02:43
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM

Xorazm viloyati Xiva shahar 1_son umumta’lim maktabining boshlang’ich fani o’qituvchisi Sultonova Anaposhsha Hasanovnaning ” Kitob_mo’jizaga chorlaydi” mavzusidan videodarsi.
@multimediya_darslar

14.9K views edited 09:14

BARCHA PEDAGOG XODIMLAR DIQQATIGA! O’ZINGIZ TAYORLAGAN VIDEO DARSLAR BO’LSA BIZGA YUBORING. KANALIMIZGA BEPUL JOYLASHTIRAMIZ. BU ORQALI O’Z TAJRIBANGIZNI OMMALSHTIRGAN BO’LASIZ.
@multimediya_darslar

6-Mavzu: Multimediali elеktron darsliklar yaratish

6-Mavzu: Multimediali elеktron darsliklar yaratish

Reja:
1. Multimediyali elektron darslik loyihasini ishlab chiqish.
2. Flash dasturida Multimediyali elektron darslik qobig‘ini yaratish.
3. Multimediyali elektron darslik qobig‘iga ma’lumotlarni kiritish.
Hozirgi kunda ko’plab kompaniyalar va firmalar turli xil kompyuter texnologiyalaridan seminarlar, biznes uchrashuvlari, treninglar va boshqa tadbirlarni o’tkazish uchun foydalanadilar.
Ma’lumotlar yanada boy bo’lishi uchun esda qolarli va vizual, multimedia texnologiyalaridan ko’proq foydalaniladi. Bular ikkalasi ham apparat, multimediya va dastur paketlari bo’lib, ular matn, grafika va ovoz kabi har xil ma’lumotlarga ishlov bera oladilar. Multimediyaning turli xil tushunchalari mavjud:
• Multimedia – a xborotni qayta ishlash vositalarini ishlab chiqish, ishlatish va ulardan foydalanish tartibini tavsiflovchi texnologiya ;
• Multimedia – k ompyuterning qo’shimcha uskunalari (kompyuterda CD-Rom diskining mavjudligi – CD, audio va video kartalarni o’qish uchun moslama, audio-video ma’lumotlarini, joystikni va boshqa maxsus qurilmalarni ko’paytirish mumkin) ;
• Multimedia – axborotni taqdim etishning bir nechta vositalarini bitta tizimga birlashtirish.
Odatda, multimediya deganda matn, tovush, grafika, animatsiya, video tasvirlar va fazoviy modellashtirish kabi axborot taqdim etish vositalarining kompyuter tizimiga qo’shilishi tushuniladi.
Bunday vositalarning kombinatsiyasi axborotni idrok etishning sifat jihatdan yangi darajasini ta’minlaydi: odam shunchaki passiv fikr yuritmaydi, balki sodir bo’layotgan narsalarda faol ishtirok etadi. Multimedia vositalaridan foydalanadigan dasturlar multimodaldir, ya’ni ular bir vaqtning o’zida bir nechta hislarga ta’sir qiladi va shuning uchun tinglovchilarda katta qiziqish va e’tiborni
uyg’otadi.
Rangli multimediya ilovasi, unda rasmlar, jadvallar va diagrammalar mavjudligi animatsiya elementlari va tovushlari bilan birgalikda o’rganilayotgan materialni idrok etishni osonlashtiradi, tushunish va yodlashga yordam beradi, ob’ektlar, hodisalar, vaziyatlar to’g’risida yanada aniqroq va sig’imli fikr beradi, o’quvchilarning bilim faolligini rag’batlantiradi.
Yuqori sifatli multimedia dasturlarini ishlab chiqishga yo’naltirilgan turli xil texnologik usullar mavjud. Ushbu dasturlarni yaratishda va ishlatishda bir nechta asosiy texnologik ko’rsatmalar mavjud.
Multimedia dasturini yaratish uchun asos sifatida material tarkibiy qismidan foydalanish mumkin, bu materialni elementlarga ajratish va ierarxiyada vizualizatsiya qilish asosida tuzilish usuli hisoblanadi.
Multimedia dasturini loyihalashtirishning dastlabki bosqichida material tarkibidagi model:
• materialning mazmunini aniq belgilash;
• tarkibni vizual va ko’rinadigan shaklda taqdim etish;
• multimedia dasturining tarkibiy tarkibini aniqlang.
Psixologiya yutuqlarini inobatga olgan holda, kompyuter ekranidagi ma’lumotlarni vizual ravishda namoyish etish usulini ishlab chiqishda hisobga olinishi kerak bo’lgan bir qator umumiy tavsiyalarni ishlab chiqishga imkon beradi:
• ekrandagi ma’lumotlar tuzilgan bo’lishi kerak;
• vizual ma’lumotlar vaqti-vaqti bilan audio ma’lumotlarga o’zgarishi kerak;
• rangning yorqinligi va / yoki tovush balandligi vaqti-vaqti bilan o’zgarib turishi kerak;
• taqdim etilgan materialning mazmuni juda oddiy yoki juda murakkab bo’lmasligi kerak.
Ekrandagi ramka formatini ishlab chiqishda va uni yaratishda, vizual maydonning tashkil etilishini belgilaydigan ob’ektlar o’rtasida ma’no va munosabatlar mavjudligini hisobga olish tavsiya etiladi. Ob’yektlarni tuzish tavsiya etiladi:
• bir-biriga yaqin, chunki ob’ektlar vizual sohada bir-biriga yaqinroq (barcha narsalar tengdir), ularni yaxlit, yaxlit tasvirlarga bo’lish ehtimoli ko’proq;
• Jarayonlarning o’xshashligi bo’yicha, chunki rasmlarning o’xshashligi va yaxlitligi qanchalik ko’p bo’lsa, ularni tartibga solish ehtimoli ko’proq;
• davom etish xususiyatlarini inobatga olgan holda, vizual sohada ko’proq elementlar muntazam ketma-ketlikni davom ettirishga to’g’ri keladigan joylarda (ular tanish konturlarning qismlari sifatida ishlaydi), ularni yaxlit birlashtirilgan rasmlarga tashkil qilish ehtimoli ko’proq;
• ob’ektlarning shaklini, harflar va raqamlarning o’lchamlarini, ranglarning to’yinganligini, matnning joylashishini va boshqalarni tanlashda mavzu va fonni ta’kidlashning o’ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda;
• vizual ma’lumotni tafsilotlar, yorqin va qarama-qarshi ranglar bilan ortiqcha yuklamasdan;
• Rangi, osti chizig’i, shrift o’lchami va uslubi bilan eslab qolishga mo’ljallangan ta’kidlash materiallari.
Multimedia dasturini ishlab chiqishda, turli xil ranglarda va turli xil fonlarda tasvirlangan narsalar odamlar tomonidan har xil qabul qilinishini yodda tutish kerak. Vizual axborotni tashkil qilishda ob’ektlarning fonga nisbatan kontrasti muhim rol o’ynaydi. Kontrastning ikki turi mavjud:
oldinga va orqaga. To’g’ridan-to’g’ri farqli o’laroq, ob’ektlar va ularning tasvirlari fonga qaraganda quyuqroq, aksincha, engilroq. Multimedia dasturlarida har ikkala tur odatda qoida sifatida ishlatiladi, ikkalasi ham har xil freymlarda va birgalikda bitta rasmda. Aksariyat hollarda teskari kontrast ustunlik qiladi.
Multimedia dasturlarini to’g’ridan-to’g’ri qarama-qarshi holda ishlatish afzalroqdir. Bunday sharoitda yorqinlikning oshishi ko’rinishni yaxshilanishiga olib keladi, aksincha – yomonlashishga olib keladi, ammo teskari kontrastda berilgan raqamlar, harflar va belgilar oldingisiga qaraganda aniqroq va tezroq tan olinadi, hatto kichik o’lchamlarda ham. Rasm qismlarining nisbiy o’lchamlari qanchalik katta bo’lsa va uning yorqinligi qanchalik baland bo’lsa, kontrast qanchalik past bo’lsa,
shunchalik yaxshi ko’rinishi kerak. Monitor ekranidan ma’lumotni qulay qabul qilish, ko’rish sohasida yorqinlikni bir tekis taqsimlash bilan ta’minlanadi.
Kompyuter ekranidagi ma’lumotlarni o’rganishni optimallashtirish uchun multimedia dasturlarini ishlab chiquvchilarga mantiqiy stressdan foydalanish tavsiya etiladi. Mijozning e’tiborini ma’lum bir ob’ektga qaratishga qaratilgan mantiqiy stresslarni psixologik va apparatli usullarni chaqirish odatiy holdir. Mantiqiy stressning psixologik ta’siri vizual qidirish va asosiy
ob’ekt markazida ko’rish o’qini mahkamlash vaqtining kamayishi bilan bog’liq.
Mantiqiy aksanlarni yaratish uchun eng ko’p ishlatiladigan usullar: asosiy ob’ektni yorqin rangda ko’rsatish, o’lchamini, yorqinligini, holatini o’zgartirish yoki chiroq yordamida ta’kidlash. Mantiqiy stressni miqdoriy baholash uning intensivligidir. Zichlik, ob’ektning rangi va yorqinligi fonga nisbatan, rasmning fonidagi ob’ektlarning o’lchamiga nisbatan ob’ektning nisbiy hajmining
o’zgarishiga bog’liq. Eng yaxshisi yorqinroq yoki qarama-qarshi rang bilan ta’kidlash, yomoni miltillatish, yorqinlikni o’zgartirish yoki o’zgartirish orqali ta’kidlash.
Multimedia dasturlarini yaratish texnologiyasi bo’yicha mavjud ichki va xorijiy tizimlarni ko’rib chiqish va tahlil qilishdan so’ng biz eng keng tarqalgan multimedia dasturlari va ularning tushunchalarini quyidagi tasniflashni taklif qilishimiz mumkin.
Multimedia dasturlari quyidagi turlarga bo’linadi:
• taqdimotlar;
• animatsion videolar;
• o’yinlar;
• video ilovalar;
• multimedia galereyalari;
• audio dasturlar (audio fayl pleerlari);
• veb-ilovalar.
Jadval 1. Multimedia dasturlarining asosiy tushunchalari va ularning turlarini taqdim etadi.

Do’stlaringiz bilan baham:

Multimedia – Multimedia

Ushbu maqolada bir nechta muammolar mavjud. Iltimos yordam bering uni yaxshilang yoki ushbu masalalarni muhokama qiling munozara sahifasi. (Ushbu shablon xabarlarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

Bu maqola uchun qo’shimcha iqtiboslar kerak tekshirish. Iltimos yordam bering ushbu maqolani yaxshilang tomonidan ishonchli manbalarga iqtiboslarni qo’shish. Ma’lumot manbasi bo’lmagan materialga qarshi chiqish va olib tashlash mumkin.
Manbalarni toping: “Multimedia” – Yangiliklar · gazetalar · kitoblar · olim · JSTOR ( 2006 yil oktyabr ) (Ushbu shablon xabarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

Bu maqola kabi yozilgan shaxsiy mulohaza, shaxsiy insho yoki bahsli insho Vikipediya tahrirlovchisining shaxsiy his-tuyg’ularini bayon qiladigan yoki mavzu bo’yicha asl dalillarni keltiradigan. Iltimos uni yaxshilashga yordam bering uni qayta yozish orqali entsiklopedik uslub. ( 2018 yil yanvar ) (Ushbu shablon xabarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

(Ushbu shablon xabarini qanday va qachon olib tashlashni bilib oling)

Multimedia boshqasini birlashtirgan aloqa shaklidir tarkib shakllari matbaa, audio, tasvirlar, animatsiyalar yoki videotasvirlar, masalan, bosma materiallar yoki audio yozuvlar kabi an’anaviy ommaviy axborot vositalaridan farqli o’laroq. Multimediyaning mashhur namunalariga video podkastlar, audio slayd-shoular, animatsion ko’rsatuvlar va filmlar kiradi.

Multimedia kompyuterlar, noutbuklar, smartfonlar va boshqa elektron qurilmalarda, talab bo’yicha yoki real vaqtda (oqim) ijro etish uchun yozib olinishi mumkin. Multimediyaning dastlabki yillarida “boy media” atamasi sinonimga ega edi interaktiv multimedia. Vaqt o’tishi bilan, gipermediya kengaytmalari multimediyani Butunjahon Internet tarmog’iga olib keldi.

Mundarija

• 1 Terminologiya
• 2 Asosiy xususiyatlar
• 3 Kategorizatsiya
• 4 Foydalanish / dastur
  • 4.1 Ijodiy sohalar
    • 4.1.1 Tijorat maqsadlarida foydalanish
    • 4.1.2 Ko’ngil ochish va tasviriy san’at
    • 4.2.1 Ta’lim texnologiyasi

    Terminologiya

    Atama multimedia qo’shiqchi va rassom Bob Goldstein tomonidan ishlab chiqilgan (keyinchalik ‘Bobb Goldstaynn ‘) 1966 yil iyulda “L’Oursin-da LightWorks” shousining ochilishini targ’ib qilish Sautgempton, Long Island. [1] Goldshteyn ikki yil oldin “intermedia” deb nomlangan badiiy ijodning yangi yondashuvini muhokama qilgan Dik Xiggins ismli amerikalik rassomdan xabardor bo’lgan. [2]

    1966 yil 10-avgustda Richard Albarino Turli xillik terminologiyani o’z zimmasiga oldi va shunday dedi: “Bob Bob (‘komiks-komiksning muallifi”Vashington maydoni ‘) Goldstein, “Lightworks” eng so’nggi multimedia diskoteka narxlari sifatida debyut qilish uchun musiqiy jum-ingl. ” [3] Ikki yildan so’ng, 1968 yilda, “multimedia” atamasi siyosiy maslahatchi, Iris Soyerning eri Devid Soyerning ishini tavsiflash uchun qayta o’zlashtirildi – L’Oursin-da Goldsteinning ishlab chiqaruvchilardan biri.

    1988 yilgi Ford yangi avtoulovini e’lon qilish ko’rgazmasi uchun multimedia (ko’p rasmli) sozlash, 1987 yil avgust, Detroyt, MI.

    Oradan qirq yil o’tgach, so’z turli ma’nolarga ega bo’ldi. 1970-yillarning oxirida ushbu atama quyidagilardan iborat prezentatsiyalarni nazarda tutgan ko’p projektorli slayd-shoular audio trekka o’tkazildi. Biroq, 1990-yillarga kelib “multimedia” hozirgi ma’nosini oldi.

    1993 yil birinchi nashrida Multimedia: uni ishlashga aylantirish, Tay Vaughan “Multimedia – bu kompyuter orqali etkazib beriladigan matn, grafika, ovoz, animatsiya va videoning har qanday kombinatsiyasi. Agar foydalanuvchi – loyiha tomoshabiniga ushbu elementlarning qachon va qachon etkazib berilishini boshqarishga ruxsat berganingizda bu interaktiv multimedia. Agar siz foydalanuvchi navigatsiya qila oladigan bog’langan elementlarning tuzilishini ta’minlasangiz, interaktiv multimedia bo’ladi gipermediya.” [4]

    Nemis tili jamiyati Gesellschaft für deutsche Sprache so’zning ahamiyatini va hamma joyda mavjudligini 1990-yillarda unvon berish bilan tan oldi Nemischa “Yilning so’zi” 1995 yilda. [5] Institut o’zining asoslarini “[Multimedia] ajoyib yangi media dunyosida markaziy so’zga aylandi” deb ta’kidladi. [6]

    Umumiy foydalanishda, multimedia interaktiv ravishda kirish imkoniga ega bo’lgan video, harakatsiz rasmlar, audio va matnlarni o’z ichiga olgan ommaviy axborot vositalarining elektron shaklda birlashtirilganligini anglatadi. Bugungi kunda Internetdagi tarkibning aksariyati millionlab odamlar tushunadigan ushbu ta’rifga to’g’ri keladi. 1990-yillarda sotilgan ba’zi kompyuterlar CD-ROM diskini o’z ichiga olganligi sababli “multimedia” kompyuterlari deb nomlangan, bu esa bir necha yuz megabayt video, rasm va audio ma’lumotlarini etkazib berishga imkon bergan. O’sha davrda ishlab chiqarishda ham o’sish kuzatildi tarbiyaviy multimedia CD-ROMlar.

    “Video” atamasi, faqat eksklyuziv fotografiyani tasvirlash uchun ishlatilmasa, multimedia terminologiyasida bir xil emas. Video o’rniga fayl formatini, etkazib berish formatini yoki taqdimot formatini tavsiflash uchun ko’pincha ishlatiladi “kadrlar “ bu harakatni farqlash uchun ishlatiladi fotosurat dan “animatsiya “ ning ko’rsatilgan kinofilmlar. Axborot tarkibining bir nechta shakli ko’pincha audio yoki video kabi zamonaviy taqdimot shakllari hisoblanmaydi. Shunga o’xshab, ma’lumotni qayta ishlashning yagona usullari (masalan, interfaol bo’lmagan audio) bilan bir qatorda axborot tarkibining yagona shakllari ko’pincha ajratish uchun multimedia deb nomlanadi statik ommaviy axborot vositalari faol ommaviy axborot vositalari. In tasviriy san’at, masalan, Leda Luss Lyuyken “s ModulArt rassomlik olamiga musiqiy kompozitsiya va filmning ikkita asosiy elementini olib keladi: mavzuning o’zgarishi va rasmning ichida va uning ichida harakatlanish, yaratish ModulArt an interfaol multimedia san’at turi. Ijro san’ati shuningdek, multimedia hisoblanishi mumkin, chunki bu ijrochilar va rekvizitlar ham tarkib, ham ommaviy axborot vositalarining bir nechta shakllari.

    Asosiy xususiyatlar

    Multimedia taqdimotlari shaxs tomonidan ko’rilishi mumkin bosqich, prognoz qilingan, uzatildi, yoki mahalliy bilan o’ynagan media pleer. Translyatsiya jonli yoki yozib olingan multimedia taqdimoti bo’lishi mumkin. Eshittirishlar va yozuvlar ham bo’lishi mumkin analog yoki raqamli elektron media texnologiyasi. Raqamli onlayn multimedia yuklab olinishi mumkin yoki oqim. Oqimli multimedia jonli yoki talab asosida bo’lishi mumkin.

    Multimedia o’yinlari va simulyatsiyalar jismoniy muhitda maxsus effektlarga ega bo’lishi mumkin, Internetda bir nechta foydalanuvchilar mavjud tarmoq yoki mahalliy ravishda oflayn kompyuter bilan, o’yin tizimi, yoki simulyator.

    Texnologik yoki raqamli multimediyaning turli formatlari foydalanuvchilarning tajribasini yaxshilashga, masalan, ma’lumot uzatishni osonlashtirish va tezlashtirishga qaratilgan bo’lishi mumkin. Yoki o’yin-kulgida yoki san’atda, kundalik tajribadan ustun turish uchun.

    A lazer shou jonli multimedia ijrosi.

    Kengaytirilgan interaktivlik darajasi media-tarkibning bir nechta shakllarini birlashtirish orqali amalga oshiriladi. Onlayn multimedia tobora ko’proq ob’ektlarga yo’naltirilgan va ma’lumotlarga asoslangan bo’lib, ilovalarni faollashtirmoqda hamkorlikdagi oxirgi foydalanuvchi innovatsiyasi va shaxsiylashtirish vaqt o’tishi bilan tarkibning bir nechta shakllari to’g’risida. Bunga misollar veb-saytlardagi rasmlarning (rasmlarning) va foydalanuvchi tomonidan yangilangan sarlavhaning (matnning) fotogalereyalari kabi bir nechta kontent shakllaridan tortib koeffitsientlari, hodisalari, illyustratsiyalari, animatsiyalari yoki videofilmlari o’zgartirilishi mumkin bo’lgan simulyatsiyalarga qadar, multimediya imkoniyatini beradi. “tajriba” ni qayta dasturlashsiz o’zgartirish. Ko’rish va eshitishdan tashqari, haptik texnologiya virtual ob’ektlarni his qilish imkoniyatini beradi. Ning xayollarini o’z ichiga olgan rivojlanayotgan texnologiya ta’mi va hid shuningdek, multimedia tajribasini yaxshilashi mumkin.

    Kategorizatsiya

    Multimedia keng ravishda bo’linishi mumkin chiziqli va chiziqli emas toifalar:

    • Lineer faol tarkib tez-tez tomoshabin uchun a kabi navigatsion boshqaruvisiz rivojlanib boradi kino taqdimoti;
    • Lineer bo’lmagan foydalanish interaktivlik bilan bo’lgani kabi taraqqiyotni boshqarish video O’YIN yoki o’zboshimchalik bilan kompyuter asosida o’qitish. Gipermedia chiziqli bo’lmagan tarkibga misoldir.

    Multimedia prezentatsiyalar bolishi mumkin yashash yoki qayd qilingan:

    • Yozib olingan taqdimot a orqali interaktivlikni ta’minlashi mumkin navigatsiya tizimi;
    • Jonli multimedia taqdimoti taqdimotchi yoki ijrochi bilan o’zaro ta’sir o’tkazish orqali interaktivlikka imkon berishi mumkin.

    Foydalanish / dastur

    Yordamida taqdimot Power Point. Korporativ taqdimotlar ommaviy axborot vositalarining barcha shakllarini birlashtirishi mumkin.

    Multimedia turli sohalarda o’z dasturlarini topadi, shu bilan cheklanmasdan, reklama, san’at, ta’lim, o’yin-kulgi, muhandislik, Dori, matematika, biznes, ilmiy tadqiqot va kosmik vaqtinchalik dasturlar. Bir nechta misollar quyidagicha:

    Ijodiy sohalar

    Ijodiy sohalar tasviriy san’at, ko’ngil ochish, tijorat san’ati va boshqa turli maqsadlarda multimediyadan foydalaning jurnalistika, quyida sanab o’tilgan har qanday sohalar uchun taqdim etiladigan ommaviy axborot vositalari va dasturiy ta’minot xizmatlariga. Shaxsiy multimedia dizaynerlari faoliyati davomida spektrni qamrab olishi mumkin. Ularning ko’nikmalarini talab qilish texnik, tahliliy va ijodiygacha.

    Tijorat maqsadlarida foydalanish

    Elektronning katta qismi eski va yangi ommaviy axborot vositalari tijorat rassomlari va grafik dizaynerlari tomonidan ishlatiladigan multimedia. E’tiborni jalb qilish va diqqatni jalb qilish uchun qiziqarli taqdimotlardan foydalaniladi reklama. Biznesdan biznesga va idoralararo aloqa ko’pincha tomonidan ishlab chiqiladi ijodiy xizmatlar g’oyalarni sotish yoki o’qitishni jonlantirish uchun oddiy slayd-shoulardan tashqari rivojlangan multimedia taqdimotlari uchun firmalar. Loyihalash uchun tijorat multimedia ishlab chiqaruvchilari yollanishi mumkin davlat xizmatlari va notijorat xizmatlari ilovalar.

    Ko’ngil ochish va tasviriy san’at

    Multimedia ko’ngilochar sohada, ayniqsa rivojlanish uchun juda ko’p ishlatiladi maxsus effektlar filmlarda va animatsiyalarda (VFX, 3D animatsiya va boshqalar). Multimedia o’yinlari ommabop o’yin-kulgi bo’lib, CD-ROM yoki onlayn rejimida mavjud dasturiy ta’minotdir. Biroz video O’yinlar Bundan tashqari, multimedia funktsiyalaridan foydalaning.Multimedia dasturlari foydalanuvchilarga passiv ma’lumot oluvchilar sifatida yonma-yon o’tirish o’rniga faol ishtirok etishlariga imkon beradi. interaktiv multimedia.Shu san’at lar bor multimedia rassomlari, uning aqli turli xil ommaviy axborot vositalaridan foydalangan holda texnikani birlashtira oladi, bu esa qandaydir tarzda tomoshabin bilan o’zaro aloqani o’z ichiga oladi. Eng dolzarb narsalardan biri bo’lishi mumkin Piter Grinvey kim eriydi kino bilan opera va har qanday raqamli ommaviy axborot vositalari. Boshqa yondashuv an’anaviy tasviriy san’at maydonida namoyish etilishi mumkin bo’lgan multimedia yaratishni o’z ichiga oladi, masalan san’at galereyasi. Multimediya displey materiallari o’zgaruvchan bo’lishi mumkin bo’lsa-da, tarkibni saqlab qolish har qanday an’anaviy ommaviy axborot vositasi kabi kuchli. Raqamli yozuv materiallari har doim mukammal nusxalari bilan bir xil darajada bardoshli va cheksiz takrorlanadigan bo’lishi mumkin.

    Ta’lim

    Yilda ta’lim, ishlab chiqarish uchun multimedia ishlatiladi kompyuter asosida o’qitish kurslar (xalq orasida CBT deb nomlanadi) va ensiklopediya va almanaxlar kabi ma’lumotnomalar. CBT foydalanuvchiga bir qator taqdimotlar, ma’lum bir mavzuga oid matnlar va turli xil ma’lumot formatidagi tegishli illyustratsiyalarni o’tkazishga imkon beradi. Ta’lim ta’limning ko’ngil ochish, ayniqsa multimedia ko’ngilocharligi bilan birlashishi.

    So’nggi o’n yillikda multimediya joriy etilganligi sababli o’rganish nazariyasi keskin kengaydi. Bir necha tadqiqot yo’nalishlari rivojlandi, masalan. kognitiv yuk va multimedia o’rganish.

    Multimedia o’rganish (MML) nazariyasidan Devid Roberts PowerPoint-dan foydalanib va ​​ko’rinadigan matnni qisqartirish bilan birgalikda to’liq slaydli tasvirlardan foydalanishga asoslangan katta guruhli ma’ruza amaliyotini ishlab chiqdi (barcha matnlarni yozuvlar ko’rinishida joylashtirish mumkin) Power Point). [7] Usul 9 ta fan bo’yicha qo’llanilgan va baholangan. Har bir tajribada, o’quvchilarning faolligi va faol o’rganishi, xuddi shu material o’q nuqtalari, matn va nutq yordamida etkazilganiga qaraganda taxminan 66% ko’proq bo’lib, Sweller va Mayer singari multimedia o’qituvchilari tomonidan taqdim etilgan bir qator nazariyalarni tasdiqladi. [8] Ommaviy axborot vositalarining yaqinlashishi g’oyasi, shuningdek, ta’limning, xususan, oliy ta’limning asosiy omiliga aylanib bormoqda. Ovoz (va telefoniya xususiyatlari), ma’lumotlar (va mahsuldorlikka oid dasturlar) va video kabi alohida texnologiyalar sifatida ta’riflangan, hozirda resurslarni almashadigan va bir-biri bilan o’zaro aloqada bo’lgan ommaviy axborot vositalarining yaqinlashuvi butun dunyo universitetlarida o’quv dasturini tezda o’zgartirmoqda. Oliy o’quv yurtlari talabalarning hamkorligini oshirish va ma’lumotni talabalarga etkazish bo’yicha yangi jarayonlarni rivojlantirish uchun Twitter, YouTube, Facebook va boshqalar kabi ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni amalga oshirmoqda. [9]

    Ta’lim texnologiyasi

    Interaktiv multimedia tarbiyaviy o’yin.

    Multimedia talabalarga turli vositalar va platformalar orqali o’qitish va o’qitishni kuchaytirishga mo’ljallangan bilimlarni almashtirishning muqobil vositalarini taqdim etadi. [10] 1960-yillarda texnologiya sinflarga ekran va televidenie kabi qurilmalar orqali kirib kela boshladi. [11] Ushbu texnologiya o’quvchilarga o’z tezligida o’rganish imkonini beradi va o’qituvchilarga har bir talabaning individual ehtiyojlarini kuzatish qobiliyatini beradi. Multimedia-ni ishlatish hajmi ko’p intizomiy sozlamalar texnologiyadan foydalangan holda amaliy o’quv muhitini yaratish g’oyasi atrofida tuzilgan. [12] Darslar mavzuga moslashtirilishi mumkin, shuningdek o’quvchilarning mavzu bo’yicha turli darajadagi bilimlariga moslashtirilishi mumkin. Ta’lim mazmunini multimedia platformalaridan foydalanadigan va ulardan foydalanadigan tadbirlar orqali boshqarish mumkin. [12] Ushbu turdagi o’qitish talabalar va o’qituvchilar o’rtasida interfaol aloqalarni rag’batlantiradi va qayta aloqa kanallarini ochadi, ayniqsa, o’quv jarayonining keng tarqalishi bilan yangi ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlar. [13] Texnologiya multimediyaga ta’sir ko’rsatdi, chunki u asosan kompyuterlardan yoki boshqa elektron qurilmalardan foydalanish bilan bog’liq raqamli ommaviy axborot vositalari tadqiqot, aloqa, muammolarni simulyatsiya va teskari aloqa imkoniyatlari yordamida hal qilish bilan bog’liq qobiliyatlari tufayli. [14] Multimedia vositalaridan foydalangan holda ta’lim sohasidagi texnologiyalarning yangilanishi o’quvchilar uchun umumiy o’quv tajribasini oshirish uchun sinflar o’rtasida diversifikatsiyani amalga oshirishga imkon beradi. [15]

    Ijtimoiy ish

    Multimedia – bu ijtimoiy ish sharoitida mustahkam ta’lim va tadqiqot metodologiyasi. Ta’lim jarayonini qo’llab-quvvatlovchi beshta turli xil multimedia – bu hikoya qiluvchi ommaviy axborot vositalari, interaktiv ommaviy axborot vositalari, kommunikativ vositalar, moslashuvchan vositalar va samarali vositalar. Qadimgi e’tiqoddan farqli o’laroq, ijtimoiy ish ta’limidagi multimedia texnologiyasi Internet tarqalishidan oldin mavjud edi. U o’quv dasturiga rasm, audio va video shakllarini oladi.

    Birinchi tanishtirildi ijtimoiy ish 1993 yilda Seabury & Maple tomonidan o’qitilgan multimedia texnologiyalari ijtimoiy ish amaliyoti ko’nikmalarini, shu jumladan intervyu berish, inqirozga aralashish va guruh ishlarini o’rgatish uchun ishlatiladi. Oddiy o’qitish uslubi bilan, shu jumladan yuzma-yuz kurslar bilan taqqoslaganda, multimediya ta’limi transport vaqtini qisqartiradi, o’rganish uchun yanada boyroq va haqiqiy kontekstga bo’lgan bilim va ishonchni oshiradi, onlayn foydalanuvchilar o’rtasida o’zaro aloqalarni yaratadi va yangi boshlanuvchilar uchun kontseptual materiallar haqida tushunchalarni yaxshilaydi. .

    Multimedia texnologiyalarining talabalarning o’qishiga ta’sirini tekshirishga harakat qilib, A. Elizabeth Cauble & Linda P. Thurston tadqiqot o’tkazdi, unda ijtimoiy ish talabalarini baholash uchun interaktiv multimediya o’quv platformasi (BFF) ishlatildi. bilim, munosabat va o’z-o’zini samaradorlikning o’zgaruvchanligi bo’yicha multimedia texnologiyalariga reaktsiyalar. Natijalar shuni ko’rsatadiki, respondentlar akademik bilim, ishonch va munosabat sezilarli darajada oshgan. Multimedia shuningdek talabalarga foyda keltiradi, chunki u mutaxassislarni talabalarga onlayn tarzda olib boradi, talabalar jadvaliga mos keladi, talabalarga o’zlariga mos kurslarni tanlashga imkon beradi.

    Mayerning multimediya ta’limining kognitiv nazariyasi “odamlar faqat so’zlardan ko’ra ko’proq narsani so’zlar va rasmlardan o’rganadilar” degan fikrni ilgari surmoqda. Mayer va boshqa olimlarning fikriga ko’ra, multimedia texnologiyalari vizual va eshitish effektlarini amalga oshirish orqali odamlarning miyasini rag’batlantiradi va shu bilan onlayn foydalanuvchilarga samarali bilim olishga yordam beradi. Tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, foydalanuvchilar o’rganayotganda ikki tomonlama kanallarni tashkil qilganda, ular yaxshiroq tushunishga va yodlashga moyil. Ushbu nazariyaning aralash adabiyotlari hali ham multimedia va ijtimoiy ish sohasida mavjud.

    Til aloqasi

    Ingliz tilining dunyo bo’ylab tarqalishi va rivojlanishi bilan u turli odamlar va madaniyatlar o’rtasidagi aloqaning muhim usuliga aylandi. Multimedia Technology tilni o’rgatish mumkin bo’lgan platformani yaratadi. Sinflarda ingliz tilini ikkinchi til sifatida o’qitishning an’anaviy shakli (ESL) texnologiyaning keng tarqalishi bilan keskin o’zgarib, o’quvchilarga til o’rganish ko’nikmalarini olishlarini osonlashtirdi. Multimedia talabalarni audio, vizual va animatsion qo’llab-quvvatlash orqali ko’proq tillarni o’rganishga undaydi. Shuningdek, bu ingliz tilidagi kontekstlarni yaratishda yordam beradi, chunki tilni o’rganishning muhim jihati ularning grammatikasini, so’z boyligini va pragmatik va janrlarni bilishni rivojlantirishdir. Bundan tashqari, shakllar, kontekst, ma’no va mafkuralar bo’yicha madaniy aloqalar o’rnatilishi kerak. [19] Multimedia fikrlash uslublarini takomillashtirish orqali talabalarni rivojlantiradi kommunikativ kompetensiya ularning tilni tushunish qobiliyatini takomillashtirish orqali. [20] Izquierdo, Simard va Pulido tomonidan olib borilgan tadqiqotlardan biri “Multimedia Instruction (MI) va o’quvchilarning ikkinchi tili (L2)” o’rtasidagi o’zaro bog’liqlikni taqdim etdi. [21] va uning o’rganish xatti-harakatlariga ta’siri. Ularning topilmalari Gardner Nazariyasi “ijtimoiy-ta’lim modeli o’quvchilarning motivatsiyasi va qarashlari “mavzusidagi tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, tilni o’rganish materiallariga kirish osonroq, shuningdek, MI bilan motivatsiyani oshirish bilan bir qatorda Tilni kompyuter yordamida o’rganish.

    Jurnalistika

    Hammasi bo’lib gazeta kompaniyalari o’zlarining ishlarida o’zlarining amaliyotlarini tatbiq etish orqali yangi hodisani qabul qilishga harakat qilmoqdalar. Ba’zilar asta-sekinlik bilan kelayotgan bo’lsa, boshqa yirik gazetalar yoqadi The New York Times, USA Today va Washington Post globallashgan dunyoda gazeta sanoatining joylashuvi uchun namuna bo’lmoqda. O’zgaruvchan multimedia dunyosiga hamohang bo’lish uchun jurnalistik amaliyotlar o’zlarining yozuvlariga turli xil audio, video, matn va hokazo kabi vizuallarni kiritish orqali multimediyaning turli funktsiyalarini qabul qilmoqda va ulardan foydalanmoqda. [22]

    Yangiliklar haqida xabar berish faqat an’anaviy ommaviy axborot vositalarida emas. Erkin jurnalistlar o’zlarining yangiliklari uchun multimediya materiallarini tayyorlash uchun turli xil yangi ommaviy axborot vositalaridan foydalanishlari mumkin. U global auditoriyani jalb qiladi va texnologiyalar bilan hikoyalar beradi, bu ham ommaviy axborot vositalari ishlab chiqaruvchilari, ham iste’molchilari uchun yangi aloqa usullarini ishlab chiqadi. Umumiy til loyihasi, keyinchalik nomi o’zgartirildi Sietl globalisti, ushbu turdagi multimediya jurnalistikasi ishlab chiqarishining namunasidir.

    Mobil (odatda kameralar, audio va video yozuvlar va noutbuklar bilan jamoat atrofida harakatlanadigan) multimedia muxbirlari ko’pincha mojolar, dan oysafro journalist.

    Muhandislik

    Dastur muhandislari ichida multimediya ishlatishi mumkin kompyuter simulyatsiyalari o’yin-kulgidan tortib to hamma narsaga trening harbiy yoki sanoat ta’limi kabi. Multimedia uchun dasturiy ta’minot interfeyslari ko’pincha o’rtasida hamkorlik sifatida amalga oshiriladi ijodiy mutaxassislar va dasturiy ta’minot muhandislari. Multimedia nafaqat o’qitiladigan kelajakdagi muhandislar uchun ko’proq innovatsion usullarni taklif qilish, balki dasturiy ta’minot muhandislari kabi ixtisoslashtirilgan muhandislik kariyeralarida multimediya qaerdan foydalanish mumkinligini tushunishga yordam berish uchun muhandislikda mavjud bo’lgan o’qitish amaliyotini kengaytirishga yordam beradi. [23]

    Matematik va ilmiy tadqiqotlar

    Yilda matematik va ilmiy tadqiqot, multimedia asosan modellashtirish va simulyatsiya qilish uchun ishlatiladi. Masalan, a olim a ga qarash mumkin molekulyar model ma’lum bir moddaning tarkibiga kiradi va uni yangi moddaga kelish uchun boshqaradi. Reprezentativ tadqiqotlarni kabi jurnallarda topish mumkin Multimedia jurnali.

    Dori

    Yilda Dori, shifokorlar virtualga qarab o’qitilishi mumkin jarrohlik yoki ular qanday qilib simulyatsiya qilishlari mumkin inson tanasi ta’sir qiladi kasalliklar tomonidan tarqatilgan viruslar va bakteriyalar va keyin uni oldini olish uchun texnikani ishlab chiqing. Kabi multimedia dasturlari virtual operatsiyalar shuningdek, shifokorlarga amaliy mashg’ulotlarda yordam berish.

    Virtual reallik

    Virtual reallik multimedia uchun yangi platforma bo’lib, unda multimediyaning barcha toifalarini bitta virtual muhitga birlashtiradi. Virtual haqiqat birinchi bo’lib 1957 yilda kinematograf Morton Heilig tomonidan Sensorama deb nomlangan arcade uslubidagi stend shaklida taqdim etilgan. Birinchi virtual haqiqat eshitish vositasi 1968 yilda amerikalik kompyuter olimi Ivan Sutherland va uning shogirdi Bob Sproull tomonidan yaratilgan. Virtual haqiqat filmlarni tomosha qilish, interaktiv video o’yinlar, simulyatsiyalar va hk. Ford Motor Company o’zlarining Immersion laboratoriyasi orqali xaridorlarga o’z avtomobillarining ichki va tashqi ko’rinishini ko’rsatish uchun ushbu texnologiyadan foydalanadi [24] . Yilda Pima okrugi, Arizona ularning politsiya kuchlari Virtual Haqiqat yordamida politsiya amaliyoti stsenariylarini yaratish orqali o’qitiladi. [25] Hozirda ko’plab video o’yin platformalari VR texnologiyasini qo’llab-quvvatlamoqda, jumladan Sony PlayStation, Nintendo’s Switch, shuningdek, kompyuter o’yinlari uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan Oculus VR minigarnituralari.

    Uyushmalar va konferentsiyalar

    Evropada multimedia sohasi uchun mos yozuvlar tashkiloti Evropa multimedia uyushmalari konvensiyasi (EMMAC).

    Multimedia haqidagi ilmiy konferentsiyalarga quyidagilar kiradi.

    • ACM multimedia
    • IEEE Multimedia & Expo bo’yicha xalqaro konferentsiya (ICME)

    MENOSLAR

    Sun’iy yo’ldosh orqali multimedia almashinuv tarmog’i (MENOS) bu a aloqa protokoli yordamida multimedia kontentini almashish uchun aloqa sun’iy yo’ldoshlari, ko’pincha professional eshittirishlar tomonidan foydalaniladi. [26] [27] [28]

    Shuningdek qarang

    • Artmedia
    • Ko’p rasm
    • Multimedia xabar xizmati
    • Multimedia qidiruvi
    • Yangi media san’ati
    • Lineer bo’lmagan muhit
    • Postliteratsiya qilingan jamiyat
    • Transmedia haqida hikoya qilish
    • Ijtimoiy tarmoqlar
    • Universal multimedia kirish
    • Veb-hujjatli film

    Adabiyotlar

    1. ^ Badii, Atta; Fuschi, Devid; Xon, Ali; Adetoye, Adedayo (2009-11-09). Loyihalash bo’yicha kirish imkoniyati: kontekstdan xabardor qilingan shaxsiylashtirilgan media tarkibini qayta maqsadga muvofiqlashtirish uchun asos. HCI va elektron qo’shilish uchun qulaylik. Kompyuter fanidan ma’ruza matnlari. Springer, Berlin, Geydelberg. 209-226 betlar. doi:10.1007/978-3-642-10308-7_14. ISBN9783642103070 .
    2. ^ Metyu Zuras (3-iyun, 2010-yil), Texnik san’at tarixi, qism, Almashtirildi
    3. ^ Richard Albarino, “Sauthemptonda Goldsteinning LightWorks”, Turli xillik, 1966 yil 10-avgust. Vol. 213, № 12.
    4. ^ Vaughan, Tay, 1993, Multimedia: Ishga kirishish (birinchi nashr,
    5. ISBN 0-07-881869-9), Osborne / McGraw-Hill, Berkeley, pg. 3.
    6. ^Eyn Jahr, ein (Un-) Wort! (nemis tilida) Spiegel Online
    7. ^Turli xillik, 1996 yil 1-7 yanvar.
    8. ^ TEDx muzokaralari (2016-12-13), Aqlning vizual bayramlari: biz qanday qilib o’qitishni qanday o’rganishimiz bilan moslashtirish | Devid Roberts | TEDxLoughboroughU , olingan 2017-05-17
    9. ^“Devid Roberts | Loughborough universiteti – Academia.edu”. lboro.academia.edu . Olingan 2017-01-18 .
    10. ^ Cao, Yingxia; Ajjan, Xaya; Hong, Pol (2013 yil iyul). “Kollejni o’qitishda ta’lim natijalari uchun ijtimoiy media dasturlaridan foydalanish: Tenglama tenglamasini tahlil qilish: o’qitishda ijtimoiy tarmoqlardan foydalanish”. British Journal of Education Technology. 44 (4): 581–593. doi:10.1111 / bjet.12066.
    11. ^ Ilhan, Genc (2016 yil 23 aprel). “Multimediyadan foydalanishning talabalar faoliyatiga ta’siri: Ijtimoiy tadqiqotlar mavzusini o’rganish”. Ta’lim tadqiqotlari va sharhlari. 11: 887–882.
    12. ^ Fletcher, Kertis (2017-10-02). “Ertangi maktab: 1960-yillarda elektron multimedia ta’limi targ’iboti”. Tarix va texnologiya. 33 (4): 428–440. doi:10.1080/07341512.2018.1482592. ISSN0734-1512.
    13. ^ ab Malik va Agarval, S. va A. (oktyabr 2012). “Multimediyani yangi ta’lim texnologiyasi vositasi sifatida ishlatish – o’rganish” (PDF) . Xalqaro axborot va ta’lim texnologiyalari jurnali. 2 – Google Scholar orqali.
    14. ^ Andresen va Brink, Brent va Katya (2013). “Ta’limdagi multimedia o’quv dasturi” (PDF) . Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta’lim, fan va madaniyat masalalari bo’yicha tashkiloti: 140 – Google Scholar orqali.
    15. ^ Kollis, Betti. “Multimediya ta’limi ta’sirini kutish: adabiyot darslari” (PDF) . Kattalar ta’limi va o’qitishida kompyuterlar – Google Scholar orqali.
    16. ^ Pirs, Glenn L.; Kliari, Pol F. (2016 yil iyul). “K-12 ta’lim texnologiyalari qiymati zanjiri: bolalar uchun dasturlar, o’qituvchilar uchun vositalar va islohot uchun vositalar”. Ta’lim va axborot texnologiyalari. 21 (4): 863–880. doi:10.1007 / s10639-014-9357-1. ISSN1360-2357.
    17. ^ Ballantyne, Neil (sentyabr, 2008 yil). “Multimedia o’qitish va ijtimoiy mehnat ta’limi”. Ijtimoiy ish bo’yicha ta’lim. 27 (6): 613–622. doi:10.1080/02615470802201655.
    18. ^ Cauble, Elizabeth; Thurston, Linda (2000 yil 4-iyul). “Interfaol multimediya mashg’ulotlarining ijtimoiy ish talabalarining bilimlari, munosabatlari va o’z-o’zini samaradorligiga ta’siri”. Ijtimoiy ish amaliyoti bo’yicha tadqiqotlar. 10 (4): 428–437. doi:10.1177/104973150001000404.
    19. ^ Irbi, Beverli; Jigarrang, Jenevie; LaraAececio, Rafael; Jekson, doktor Shirli (2013 yil 1 mart). Ta’lim nazariyalari qo’llanmasi. IAP. ISBN9781617358678 .
    20. ^ Yang, Veyyan; Fang, Fan (Noyabr 2008). “Kontekst yaratishda multimedia ingliz tilini o’qitishni optimallashtirish” (PDF) . Xalqaro ta’limni o’rganish. 1 (4).
    21. ^ Pun, Min (2013 yil 13-dekabr). “Ingliz tilini o’qitishda multimedia texnologiyalaridan foydalanish: global istiqbol”. Chegarani kesib o’tish: Xalqaro fanlararo tadqiqotlar jurnali. 1.
    22. ^ Izquierdo, Jezus; Simard, Dafne; Garza Pulido, Mariya Guadalupe (2015). “Multimediya qo’llanmasi va tilni o’rganishga bo’lgan munosabat: universitet talabalari bilan ishlash”. REDIE. Revista Electrónica de Investigación Educativa. 17 (2).
    23. ^ Pincus, Xanna; Vojyshak, Magdalena; Boomgarden, Hajo (2017 yil sentyabr). “Multimedia muhimmi? O’rnatilgan multimedia jurnalistikasining kognitiv va ta’sirchan ta’siri”. Jurnalistika va har chorakda ommaviy kommunikatsiyalar. 94 (3): 747–771. doi:10.1177/1077699016654679. ISSN1077-6990.
    24. ^ Chengbo, Vang; Xuy, Syao; Wen, Shiting (2019 yil yanvar). “SPSE – multimedia o’qitish va o’qitish muhandislik modeli”. Multimedia vositalari va ilovalari. 78 (1): 1149–1164. doi:10.1007 / s11042-018-6520-5. ISSN1380-7501.
    25. ^ 10 mart, Erin Karson innovatsiyalar bo’yicha; 2015 yil; Pst, soat 4:30. “Virtual haqiqatdan foydalanadigan 9 sanoat”. TechRepublic . Olingan 2020-09-05 . CS1 maint: raqamli ismlar: mualliflar ro’yxati (havola)
    26. ^ 10 mart, Erin Karson innovatsiyalar bo’yicha; 2015 yil; Pst, soat 4:30. “Virtual haqiqatdan foydalanadigan 9 sanoat”. TechRepublic . Olingan 2020-09-05 . CS1 maint: raqamli ismlar: mualliflar ro’yxati (havola)
    27. ^“MENOS Multimedia Exchange Network” sun’iy yo’ldosh orqali ” (PDF) . Arabsat. 2008 yil 14 iyun. Arxivlangan asl nusxasi (PDF) 2010 yil 6 fevralda . Olingan 2010-03-31 .
    28. ^“Newtec – sharafli oqshom . “Satnews Daily. 2010 yil 4 mart . Olingan 31 mart 2010 .
    29. ^“MENOS kengaytirilishi e’lon qilindi”. Sun’iy yo’ldosh. 2010 yil 25 fevral . Olingan 31 mart 2010 .

    Tashqi havolalar

    • Analog elektronika
    • Raqamli elektronika
    • Elektron asbobsozlik
    • Elektron muhandislik
    • Mikroelektronika
    • Optoelektronika
    • Quvvatli elektronika
    • Bosma elektronika
    • Yarimo’tkazgich
    • Sxematik tortishish
    • Issiqlik boshqaruvi
    • Atomtronika
    • Bioelektronika
    • Elektronning ishdan chiqish rejimlari
    • Moslashuvchan elektronika
    • Kam quvvatli elektronika
    • Molekulyar elektronika
    • Nanoelektronika
    • Organik elektronika
    • Fotonika
    • Piezotronika
    • Kvant elektronikasi
    • Spintronika
    • Konditsioner
    • Markaziy isitish
    • Kiyim quritgich
    • Kompyuter /Daftar
    • Kamera
    • Idish yuvish mashinasi
    • Dondurucu
    • Uy robotlari
    • Uy kinoteatri
    • Uy teatri kompyuter
    • Axborot texnologiyalari
    • Pishirgich
    • Mikroto’lqinli pech
    • Mobil telefon
    • Tarmoq uskunalari
    • Portativ media pleer
    • Radio
    • Sovutgich
    • Robot changyutgich
    • Tabletka
    • Telefon
    • Televizor
    • Suv isitgichi
    • Video o’yin konsol
    • Kir yuvish mashinasi
    • Ovozli elektronika
    • Avtomobil elektroniği
    • Avionika
    • Boshqarish tizimlari
    • Ma’lumotlarni yig’ish
    • Elektron sog’liq
    • Elektron kitob
    • Elektron sanoat
    • Elektron urush
    • O’rnatilgan tizimlar
    • Maishiy texnika
    • Uy avtomatizatsiyasi
    • Integral elektron
    • Maishiy texnika
      • Maishiy elektronika
      • Asosiy jihoz
      • Kichik jihoz

      Multimedia darsliklar

      Xalq ta’limi vazirligi tomonidan 2018−2019 o‘quv yilida 1−11-sinflarga mo‘ljallangan darsliklarning elektron shakllari eduportal.uz axborot-ta’lim portaliga joylashtirildi. Bu haqda XTV matbuot xizmati xabar qildi .

      Darslik mualliflari mutaxassislarning fikrlarini bilishi va kelgusida darsliklarni takomillashtirish va yaxshilash maqsadida ushbu portalda bosqichma-bosqich har bir darslik bo‘yicha sharh berish imkoniyati beriladi.

      Shu bilan birga, darsliklarni tayyorlash va joylarga yetkazish bilan bog‘liq vaziyatni tahlil qilganda, bir qator muammolar aniqlangan, jumladan:

      1. Darsliklarning nashr etish jarayoni noto‘g‘ri rejalashtirilishi va joylarga yetkazib berish muddatlarining qisqaligi, ularning sifatiga va o‘z vaqtida yetkazilishiga salbiy ta’sir ko‘rsatgan.

      2. Mualliflar bilan ishlash va original darsliklarni tayyorlashdagi qiyinchiliklar.

      3. Darsliklarni muddatida chop etilmaganligi tufayli, nashriyotlar bilan shartnoma muddatlarining uzaytirilishi.

      4. Logistika muammolari.

      Shu munosabat bilan, o‘tgan o‘quv yilining boshiga qadar darsliklarning umumiy sonidan 47 foizi yetkazilgan, qolgan qismi esa butun o‘quv yili davomida (may oyiga qadar) yetkazib berilgan.

      O‘tgan davr mobaynida xalq ta’limi vazirligining mutaxassislari darsliklarning belgilangan muddatda joylarga, jumladan, chekka hududlarga yetkazib berishni optimallashtirish bo‘yicha zarur chora-tadbirlar ro‘yxatini ishlab chiqdilar. Amalga oshirilgan ishlar natijasida, muhim yutuqlarga erishildi. Bugungi kunda darsliklarning 94 foizi ta’lim muassasalariga topshirildi. Maktablardagi rejalashtirilgan o‘quvchilar soni va haqiqiy o‘quvchilar sonidagi farq tufayli, hozirgi kunda ba’zi bir darsliklarning maktablardan maktablarga yo‘naltirish ishlari olib borilmoqda.

      XTVning ma’lum qilishicha, ayni paytda vazirlik mutaxassislari mazkur muammolarni bartaraf etish ustida ish olib bormoqda. Shu munosabat bilan, darsliklar yetishmasligi holatlari yuzaga kelganda, vaqtincha ularning elektron shaklidan foydalanishni so‘ramiz. Yetishmagan darsliklarni elektron shaklidan chop etish ham mumkinligi ta’kidlandi.

      Related posts:

      1. Xalqaro iqtisodiy huquq darslik
      2. 8 sinf darslik
      3. 2 sinf ingliz tili javoblari
      4. 3 sinf ingliz tili metodikasi