OZBEK TILI FANIDAN BIR SOATLI DARS ISHLANMASI MAVZU

O`qituvchilarning darslarini tahlil qilish – samaradorlikka xizmat qiladi. O`qituvchilarni o`z ustida mustaqil ishlashlari, ijodiy izlanishlari orqali ta’lim samaradorligini oshirishga yordam beradigan omillardan biri – muntazam ravishda o`qituvchilarning darslarini tahlil qilishdir.

Dars ishlanmasiga qo`yilgan talab va ijrosi o`quv jarayonida bajarilish tahlili

O`qituvchining darsga puxta tayyorgarligi ta’lim muvaffaqiyati va samarasi garovidir. Dars bu, sinfda taqvim-mavzu reja asosida belgilangan vaqt davomida o`qituvchi tomonidan o`quvchilar uchun o`quv-tarbiya jarayonining maqsadli tashkil etilishidir.

Shunday ekan, har bir o`qituvchi darsga sifatli va puxta tayyorlanmasdan kirishni insoniylikka, pok vijdonga xiyonat ekanligini va ish haqini halollab olish lozimligini his qilishi kerak. Chunki, har bir fan o`qituvchisi faoliyati asosini sifatli dars o`tish, o`quvchilarga yaxshi ta’lim-tarbiya berish tashkil etadi.

O`qituvchining darsga tayyorgarligi shartli ravishda quyidagi ikki bosqichdan iborat:
1. O`qituvchining o`z fani yuzasidan umumiy tayyorgarligi.
2. O`qituvchining har bir darsga kundalik tayyorgarligi.

O`qituvchining umumiy tayyorgarligi muntazam amalga oshirib boriladigan jarayon bo`lib, o`quv yili boshlanishi oldidan quyidagilarni qamrab oladi:

• Davlat ta’lim standarti (DTS), o`quv dasturi, o`quv reja hamda ularga berilgan tushuntirish xatlarini o`rganib chiqish;
• O`zi dars beradigan o`quv faniga oid yangi ilmiy va metodik adabiyotlarning mazmuni bilan tanishish;
• tegishli ko`rgazma materiallarni, o`quv-jihozlarini o`rganish, ularni qo`llay bilish;
• ilg`or o`qituvchilarning ish tajribalarini o`rganish, tahlil qilish orqali o`z bilimini kengaytirish;
• kompyuter texnikasidan foydalanish ko`nikmasini shakllantirib, bu boradagi mahoratini oshirish, elektron darsliklar, matn muharrirlari, “ZiyoNet” axborot ta’lim portaliga joylangan ma’lumotlardan samarali foydalanish kabilardir.

O`qituvchining darsga kundalik tayyorgarligi eng asosiy vazifalardandir.
Darsga tayyorgarlik ko`rish quyidagi bosqichlarda amalga oshirilishi lozim:
1-bosqich: Taqvim-mavzu rejadagi yangi mavzu va unga ajratilgan vaqt (soat) aniqlashtirib olinadi.

2-bosqich: DTS va o`quv dasturidan o`tilayotgan mavzu yuzasidan o`quvchida qanday tushunchalar (bilim, ko`nikma va malakalar) shakllantirilishi lozimligi aniqlashtirilib, shu asosida dars maqsadlari belgilab olinadi.

3-bosqich: Mavzu asosida darsda foydalaniladigan texnik vositalar, elektron manbalar, slaydlar, ko`rgazmali va didaktik materiallar, adabiyotlar o`rganib chiqiladi hamda dars ishlanmasi (konspekti) yoziladi.

Dars ishlanmasi (konspekt)ning tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat:

Sana, sinf (parallel sinflar uchun bitta mavzu bo`yicha alohida-alohida dars ishlanmasi (konspekt)ni yozish shart emas, bitta mavzuga bitta dars ishlanmasi yozilsa kifoya. 5-“A”, “B” sinflar deb ko`rsatiladi), fan nomi yoziladi.

Darsning mavzusi (taqvim-mavzu reja asosida).

Dars maqsadi (darsga qo`yilgan maqsad 45 daqiqa davomida bajariladigan (erishiladigan), aniq, hayotiy (real) va dars yakunida baholanadigan(o`lchamli) bo`lishi maqsadga muvofiq):

a) ta’limiy maqsad – dars jarayonida o`quvchilarda shakllantiriladigan bilim, ko`nikma va malakalar asosida belgilanadi;

b) tarbiyaviy maqsad – dars jarayonida o`quvchilarda qaysi axloqiy sifatlar shakllantirilishi asosida belgilanadi;

s) rivojlantiruvchi maqsad – dars natijasida o`quvchilarda qaysi bilimlar va axloqiy fazilatlar rivojlantirilishi asosida belgilanadi.

Dars turi: yangi tushuncha, bilimlarni shakllantiruvchi; o`quvchilarning bilim, ko`nikma va malakalarini rivojlantiruvchi; umumlashtiruvchi; o`quvchilar egallagan bilim, ko`nikma va malakalarni tahlil, nazorat qiluvchi kabi dars turlari bo`lishi mumkin.

Darsda foydalaniladigan metodlar: bunda an’anaviy, zamonaviy, interfaol metodlardan o`tilayotgan mavzuning o`quvchilar tomonidan samarali o`zlashtirilishiga xizmat qiladiganini oqilona tanlash lozim.

Darsda foydalaniladigan jihozlar: texnik vositalar, slaydlar, ko`rgazmali va didaktik materiallar.
Darsni tarkiban quyidagi qismlarga ajratish mumkin:
tashkiliy qism;
o`tilgan mavzuni takrorlash (mustahkamlash);
yangi mavzuni tushuntirish;
yangi mavzuni mustahkamlash;
o`quvchilarni baholash;
uyga vazifa berish.

Dars ishlanmasini tayyorlashda o`qituvchi darsning har bir qismini e’tiborga olishi maqsadga muvofiq.

Dars ishlanmasi (konspekt) hamma o`qituvchida bo`lishi shart. Lekin dars ishlanmasi qanday mazmunda, hajmda va necha varaqdan iborat bo`lishi o`qituvchining dars o`tishdagi o`ziga xos yondashuvidan kelib chiqqani ma’qul. Bunda hamma o`qituvchi uchun bir xil chegara, cheklov o`rnatib bo`lmaydi.

Agarda o`qituvchi dars berayotgan o`quvchilarning o`zlashtirish samaradorligi yuqori bo`lsa, ular turli ko`rik-tanlovlarda yuqori natijalarga erishgan bo`lsa, o`qituvchining dars jarayoniga maktab ma’muriyati va hududiy xalq ta’limi boshqaruvi idoralari xodimlari tomonidan halaqit berishlariga yo`l qo`yilmaydi.

Dars ishlanmasi (konspekti) qo`lyozma shaklida yoki kompyuterda yozilishi mumkin. Dars ishlanmasini kompyuterda yozish uchun esa o`qituvchi, albatta, o`zi kompyuterda ishlashni bilishi lozim.

Direktorning o`quv-tarbiyaviy ishlar bo`yicha o`rinbosari har bir o`qituvchining dars ishlanmasini ko`rib, tasdiqlash jarayonida ularda darsga kirish uchun quyidagi eng muhim(minimum) hujjatlar bo`lishini nazorat qiladi:

• dars ishlanmasi (konspekti);
• taqvim-mavzu reja;
• o`quv dasturi;
• darslik.

O`qituvchilarning darslarini tahlil qilish – samaradorlikka xizmat qiladi. O`qituvchilarni o`z ustida mustaqil ishlashlari, ijodiy izlanishlari orqali ta’lim samaradorligini oshirishga yordam beradigan omillardan biri – muntazam ravishda o`qituvchilarning darslarini tahlil qilishdir.

O`qituvchi darsini kuzatish va tahlil qilish, ularning pedagogik mahorati, ish tizimi, o`quvchilarining o`zlashtirishi, bilim darajasi kabi sohaviy va kasbiy layoqati yuzasidan xulosa chiqarish hamda o`qituvchilarning o`zaro tajriba almashish imkonini beradi.

Dars tahlili kuzatish va o`rganish shaklida olib boriladi. Xalq ta’limi muassasalari faoliyatini metodik ta’minlash va tashkil etish tuman (shahar) bo`limi mudirlari, o`rinbosarlari, metodistlari tomonidan haftasiga kamida 2 soat, ta’lim muassasalari direktorlari, ularning o`rinbosarlari tomonidan 4 soat, fan metodbirlashma rahbari tomonidan 2 soat, o`qituvchilar tomonidan 1 soat o`qituvchilar darslari kuzatilishi va tahlil qilinishi belgilangan.

Dars kuzatish va tahlil qilish orqali o`quvchilarning umumiy tayyorgarligi, bilim olishdagi faolliklari, fanga bo`lgan qiziqishlari, o`quv materiallari va jihozlar bilan mustaqil ishlay bilishlari, o`qituvchiga bo`lgan munosabatlari aniqlanib, tahlilga tortiladi. Bunda asosiy mezonlar sifatida o`qituvchi tomonidan dars maqsadining to`g`ri qo`yilganligi, o`quv dasturi asosida dars jarayonini to`g`ri rejalashtirishi, materiallarini bilish darajasi, yangi mavzuni tushuntirish jarayonida asosiy g`oyani ajratib olishi, ilmiylik, ko`rgazmalilik tamoyillariga rioya qilishi, darsda hamkorlikka erisha olishi, bilim va ko`nikmalarni o`zlashtirishni nazorat etishi, dars mobaynida vaqtdan unumli foydalanishi va pedagogik muomala madaniyatini egallaganlik darajasi kabi jihatlar inobatga olinadi.

Unutmangki, sifatli dars – bu, o`quvchilar tomonidan samarali o`zlashtirilgan dars. Dars boshlangandan keyin hech kimning ushbu jarayonga halaqit berishiga yo`l qo`yilmaydi.

Darsning tahlili quyidagi turlarga bo`linadi:

1.Ilmiy tahlil. 2.Psixologik tahlil. 3.Metodik tahlil. 4.Didaktik tahlil. 5.Umumpedagogik tahlil va boshqa tahlillar (yoki bularning hammasini qamrab oladigan kompleks tahlil).

O`qituvchilarning darslarini tizimli tahlil qilish o`qituvchilarga amaliy-metodik tavsiyalar berishga va natijada dars samaradorligining oshishiga xizmat qiladi.

Ta’lim muassasalaridagi fan metodbirlashmalarining asosiy vazifasi o`zaro tajriba almashish asosida ta’lim va tarbiya jarayonining ilg`or pedagogik texnologiyalar asosida samarali tashkil etilishini ta’minlashdan iborat.

Fan metodbirlashmalari ta’lim muassasalarida fan oyliklari, ochiq darslar festivallari jarayonida o`tkaziladigan barcha turdagi mashg`ulotlarning asosan o`rganilishi qiyin yoki murakkab bo`lgan mavzular asosida tashkil etilishini ta’minlaydi.

Har bir fan yo`nalishidagi metodbirlashmalarda “Men o`zlashtirilishi qiyin bo`lgan mavzular bo`yicha darslarni qanday tashkil etaman?” mavzusidagi ochiq muhokamalar tashkil etiladi.

Fan o`qituvchilari astoydil, vijdonan yondashgan holda “Bilimlar bellashuvi”da o`quvchilarining faol ishtirokini ta’minlaydi. “Ustoz-shogird” tizimida, “O`rgan-o`rgat” tadbirlarida chin yurakdan, faol ishtirok etadilar.

Maqolani foydali yoki qiziqarli deb hisoblasangiz ijtimoiy tarmoqlardagi do`stlaringizga matnni belgilab tavsiya qiling!
Agarda Siz maqolada xatoni uchratgan bo’lsangiz, unda xato matnni belgilab, CTRL + ENTER klavishasini bosing va sayt ma’muriga xabarnoma jo’nating.

OZBEK TILI FANIDAN BIR SOATLI DARS ISHLANMASI MAVZU

O’ZBEK TILI FANIDAN BIR SOATLI DARS ISHLANMASI MAVZU: SALOMATLIK – TUMAN BOYLIK ( 6 – SINF) CHirchiq shahar 9 – umumta’lim maktabining Davlat tili o’qituvchisi Yuldasheva M. K.

DARSNING MAQSADLARI • Ta’limiy maqsad. O’quvchilarga haqida, to’g’risida ko’makchilari haqida ma’lumot berish, ularni nutqda qo’llash ko’makchilarini hosil qilish. • Tarbiyaviy maqsad. O’quvchilarga salomatliktuman boylik ekanligini uqtirish, sog’lom turmush tarzi kechirishga undash. • Rivojlantiruvchi maqsad. O’quvchilar og’zaki va yozma nutqini, o’z fikrini turli nutqiy vaziyatlarda erkin ifodalash malakasini rivojlantirish

SAVOL-JAVOB MASHQI • Siz sportning qaysi turi bilan shug’ullanasiz? • Respublikamizda sportga qanday e’tibor qaratilgan? • Yoshlar o’rtasida qanday sport bellashuvlari o’tkaziladi? • Siz qaysi bellashuvlarda ishtirok etgansiz?

2016 -yil Sog’lom ona, sog’lom bola yili • “ Oila sog’lom ekan- jamiyat mustahkam, jamiyat mustahkam ekan – mamlakat barqarordir” ( I. A. Karimov “ Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch “asaridan. )

“ Haqida, to’g’risida ko’makchilarining qo’llanishi”. • Yangi axborot berishda haqida, to’g’risida yordamchi so’zlaridan foydalaniladi. Bunday so’zlar ko’makchilar deb atalib, ular o’zi bog’langan so’z bilan birga bitta savolga javob beradi. • Masalan: Salomatlik haqida so’zlashmoq – nima haqida so’zlashmoq? • Kitob to’g’risida gapirmoq – nima to’g’risida gapirmoq?

Lug’at ishini bajarish. • • Qaddi- qomat- телосложен Semirmoq – полнеть, толстеть Xushbichim – стройный Bukchaymoq – гнуться ravon – ровный yugurish – буг piyoda – пешком muntazam- постоянно

Salomatlik haqida maqollar. • Sihat tilasang, ko’p yema, izzat tilasang, ko’p dema. • Salomatlik – tuman boylik. • Sarimsoq, sarimsoq yeganning tani sog’. • Boylikning boshi – sog’lik. • Tozalik – sog’lik garovi. • El sog’ligi – yurt boyligi.

. Mashq va topshiriq bajarish. • 1. Sog’lom bo’lish uchun shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya qilish kerak. • 2. Ayniqsa, qollarning toza bo’lishiga ahamiyat berish kerak. • 3. ovqatdan oldin , uy hayvonlariga qaragandan so’ng qo’llarni sovunlab yuvish lozim. • 4. Tirnoqlarni olish va ularni aslo kemirmaslik kerak.

TEST SAVOLLARI • • • 1. Vatan himoyachilari kuni qachon nishonlanadi? A) 1 – yanvar B) 14 -yanvar C) 9 – fevral D) 9 -mayda 2. Birinchi Olimpiya o’yinlari qayerda bo’lib o’tgan? A) Italiyada B) Ispaniyada C) Germaniyada D) Yunonistonda 3. Nuqtalar o’rniga kerakli so’zni qo’ying. Sport……. . garovi. A) Ozodalik B) Tinchlik C) Salomatlik D) Ozodlik 4. Daraja – miqdor ravishlarini aniqlang. A) Unda – bunda B) Birma – bir C) Hali –beri D) Nihoyatda, sal 5. Ko’makchilarni toping? A) Juda , ko’p B) haqida, to’g’risida C) birma-bir D) undabunda

Uyga vazifa • 3 – topshiriq “ Ibn Sino bobo – ulashar davo” she’rini yod olish.