Odob va odobsizlik haqida maqollar
Onasi maqtagan qizni olma,
Yangasi maqtagan qizdan qolma.
Odob-axloq haqida maqollar
Bosh bo’lmagan uyda,
Otasi turib o’g’li so’zlar.
Yolg’iz bolaga indamasang, ko’payar.
Inson — odobi bilan,
Osmon — oftobi bilan.
Kattaga katta bo’l,
Kichikka — kichik.
Kattaga salom ber,
Kichikka — kalom.
Kattada izzat yo’q,
Kichikda xizmat yo’q.
Katta izzatda —
Kichik xizmatda.
Kattani katta desang, o’zidan ketar,
Kichikni katta desang, kattaga yetar.
Kattaning uyalgisi kelsa, kichikka tegar.
Kattaning hurmati — qarz,
Kichikka salom — farz.
Ko’p o’ynagan bola,
El ko’zida ola.
Odob bozorda sotilmas.
Odob — Irishining zeb-u ziynati.
Odob — oltindan qimmat.
Odob — peshada,
Gunoh — teshada.
Odobli bola elga manzur.
Odobli kelinning supurgisi xashak ostida turar.
Odobli o’g’il — ko’kdagi yulduz,
Odobli qiz — yoqadagi qunduz.
Odoblilik belgisi —
Eshilib salom bergani.
Yaqinlikning belgisi —
Kelib-ketib turgani.
Odobni beodobdan o’rgan.
Odobning — boshi til.
Odobsiz betga chopar.
Oltin olmay, odob ol,
Odob oltin emasmi.
Onangga boshingni xam qil,
Otangga gapingni kam qil.
Onasi maqtagan qizni olma,
Yangasi maqtagan qizdan qolma.
Ota bo’hsh oson, odob berish qiyin.
Ota oldida kek urma,
Odobingga chek urma.
Ota oldidan o’tma,
Odob oldidan ketma.
Otang bolasi bo’lma,
Odam bolasi bo’l.
Otang ta’zirini olmay desang,
Odam ta’sirini ol.
Otasi tentakning biri — tentak,
Onasi tentakning bari — tentak.
Osh kattadan, suv kichikdan.
Osh kelsa, yegin,
So’z kelsa, degin.
Og’ani ko’rib ini o’sar,
Opani ko’rib — singil.
Payg’ambar qizi bo’lma,
Otang qizi bo’l.
Rahm yema yetimga,
Yetim urar betingga.
Sadaqasiga qarab — savobi,
So’ziga qarab — javobi.
Salom — kattadan,
Alif — nuqtadan.
Salom ham — farz,
Alik ham — farz.
Suvga tupurgan — koski,
Quduqqa tupurgan — kofir.
So’z kishining — o’zagi,
Odob kishining — bezagi.
Tegirmonni suv buzar,
Odamni odam buzar.
Tek turganga shayton tayoq tutqazar.
Turqi buzuqdan xulqi buzuq yomon.
Urug’ingga so’z aytsang,
Orasini uzib ayt.
Otang ishga buyursa,
Namozingni buzib ayt.
Usta borida qo’lingni tiy,
Ustod borida — tllingni.
Usta bo’lsang, ustozingni unutma.
Ustozingga tik qarasang, to’zasan,
Hurmat qilsang, asta-asta o’zasan.
Chakki yursang, dakki yersan.
Cho’ponni tayog’idan bil,
Kelinni — oyog’idan.
Shalp yursang, shapaki yersan.
Shamolimni so’kma,
Tuzimni yerga to’kma.
Shapaloq bilan yuz qizarar.
Eshik ochiq bo’lsa ham, so’rab kir.
Yaxshi bola yog’ keltirar.
Yomon bola dog’ keltirar.
Yaxshi bola nom keltirar,
Yomon bola g’am keltirar.
Yaxshi bola — otaga quvvat,
Yomon bola — uqubat.
Yaxshi bola — suyuk,
Yomon bola — kuyuk.
Yaxshi bola — to’rga tortar,
Yomon bola — go’rga.
Yaxshi bola shon keltirar,
Yomon bola qon keltirar.
Yaxshi boladan rahmat,
Yomon boladan — la’nat.
Yaxshi xulq — kishining husni.
Yaxshi yaroqsiz bo’lar,
Yomon — quloqsiz.
Yaxshi qiz erta turib, soch tarar,
Yomon qiz erta turib, non so’rar.
O’ynoqi qo’zi oyna sindirar.
O’ynoqi buzoq o’t bosar.
O’rinsiz qiliqdan o’rinli yumruq yaxshi.
O’g’ilga o’g’il bo’lmasang,
Uviq tegar boshingga.
Kelinga kelin bo’lmasang.
Kelisop tegar boshingga.
O’g’irlik osh badanga yuqmas,
Yomon bola ota-onaga boqmas.
Qaynanalik kelin — qarqara kelin,
Qaynanasiz kelin — masxara kelin.
Qiz bola uyda yaxshi,
Er bola elda yaxshi.
Qizim uyda, qilig’i tuzda.
Qizni erkalatsang, erningga tepar,
O’g’ilni erkalatsang, burningga tepar.
Qizning erkasi — echkining serkasi.
Qizining qilig’i ko’chada bilinar.
Qobil farzand — jonga payvand.
Qobil o’g’il otga mindirar,
Noqobil — otdan tushirar.
Qobil o’g’il rohat keltirar,
Noqobil o’g’il — mehnat.
Qovun qovundan rang olar.
Qo’yni — serka,
O’yinni erka boshlar.
Hay-hay sening yurishing,
Bordir sening bir ishing.
Husn xulqi bilan chiroyli.
Husn husn emas, odob husn.
Ho’l yog’ochni egmagin,
Tegmaganga tegmagin.
Odob va odobsizlik haqida maqollar
Maqol deb xalqning ijtimoiy-tarixiy, hayotiy-maishiy tajribasi umumlashgan badiiy, obrazli mulohazalardan iborat hikmatli soʼzlarga aytiladi. Maqol oʼzbek tilida maqol, tojiklarda zarbulmasal, ruslarda poslovitsa, arablarda (jonli soʼzlashuvda) naql, turklarda ata soʼzi atamasi bilan yuritiladi. Maqol atamsi arabcha [قوڶ] – qavlun – gapirmoq, aytmoq soʼzidan olingan. Ushbu sahifada Odob va odobsizlik haqida maqollar keltirilgan
Аvval salom, badʼaz kalom.
Аmri padar — arshdan aʼlo.
Bir kattani bil,
Bir kichikni bil.
Bola — aziz, odobi undan aziz.
Bolaning erkasi — bitning sirkasi.
Bosh boʼlmagan uyda,
Otasi turib oʼgʼli soʼzlar.
Yolgʼiz bolaga indamasang, koʼpayar.
Inson — odobi bilan,
Osmon — oftobi bilan.
Kattaga katta boʼl,
Kichikka — kichik.
Kattaga salom ber,
Kichikka — kalom.
Kattada izzat yoʼq,
Kichikda xizmat yoʼq.
Katta izzatda —
Kichik xizmatda.
Kattani katta desang, oʼzidan ketar,
Kichikni katta desang, kattaga yetar.
Kattaning uyalgisi kelsa, kichikka tegar.
Kattaning hurmati — qarz,
Kichikka salom — farz.
Koʼp oʼynagan bola,
El koʼzida ola.
Odob bozorda sotilmas.
Odob — Irishining zeb-u ziynati.
Odob — oltindan qimmat.
Odob — peshada,
Gunoh — teshada.
Odobli bola elga manzur.
Odobli kelinning supurgisi xashak ostida turar.
Odobli oʼgʼil — koʼkdagi yulduz,
Odobli qiz — yoqadagi qunduz.
Odoblilik belgisi —
Eshilib salom bergani.
Yaqinlikning belgisi —
Kelib-ketib turgani.
Odobni beodobdan oʼrgan.
Odobning — boshi til.
Odobsiz betga chopar.
Oltin olmay, odob ol,
Odob oltin emasmi.
Onangga boshingni xam qil,
Otangga gapingni kam qil.
Onasi maqtagan qizni olma,
Yangasi maqtagan qizdan qolma.
Ota boʼhsh oson, odob berish qiyin.
Ota oldida kek urma,
Odobingga chek urma.
Ota oldidan oʼtma,
Odob oldidan ketma.
Otang bolasi boʼlma,
Odam bolasi boʼl.
Otang taʼzirini olmay desang,
Odam taʼsirini ol.
Otasi tentakning biri — tentak,
Onasi tentakning bari — tentak.
Osh kattadan, suv kichikdan.
Osh kelsa, yegin,
Soʼz kelsa, degin.
Ogʼani koʼrib ini oʼsar,
Opani koʼrib — singil.
Paygʼambar qizi boʼlma,
Otang qizi boʼl.
Rahm yema yetimga,
Yetim urar betingga.
Sadaqasiga qarab — savobi,
Soʼziga qarab — javobi.
Salom — kattadan,
Аlif — nuqtadan.
Salom ham — farz,
Аlik ham — farz.
Suvga tupurgan — koski,
Quduqqa tupurgan — kofir.
Soʼz kishining — oʼzagi,
Odob kishining — bezagi.
Tegirmonni suv buzar,
Odamni odam buzar.
Tek turganga shayton tayoq tutqazar.
Turqi buzuqdan xulqi buzuq yomon.
Urugʼingga soʼz aytsang,
Orasini uzib ayt.
Otang ishga buyursa,
Namozingni buzib ayt.
Usta borida qoʼlingni tiy,
Ustod borida — tllingni.
Usta boʼlsang, ustozingni unutma.
Ustozingga tik qarasang, toʼzasan,
Hurmat qilsang, asta-asta oʼzasan.
Chakki yursang, dakki yersan.
Choʼponni tayogʼidan bil,
Kelinni — oyogʼidan.
Shalp yursang, shapaki yersan.
Shamolimni soʼkma,
Tuzimni yerga toʼkma.
Shapaloq bilan yuz qizarar.
Eshik ochiq boʼlsa ham, soʼrab kir.
Yaxshi bola yogʼ keltirar.
Yomon bola dogʼ keltirar.
Yaxshi bola nom keltirar,
Yomon bola gʼam keltirar.
Yaxshi bola — otaga quvvat,
Yomon bola — uqubat.
Yaxshi bola — suyuk,
Yomon bola — kuyuk.
Yaxshi bola — toʼrga tortar,
Yomon bola — goʼrga.
Yaxshi bola shon keltirar,
Yomon bola qon keltirar.
Yaxshi boladan rahmat,
Yomon boladan — laʼnat.
Yaxshi xulq — kishining husni.
Yaxshi yaroqsiz boʼlar,
Yomon — quloqsiz.
Yaxshi qiz erta turib, soch tarar,
Yomon qiz erta turib, non soʼrar.
Oʼynoqi qoʼzi oyna sindirar.
Oʼynoqi buzoq oʼt bosar.
Oʼrinsiz qiliqdan oʼrinli yumruq yaxshi.
Oʼgʼilga oʼgʼil boʼlmasang,
Uviq tegar boshingga.
Kelinga kelin boʼlmasang.
Kelisop tegar boshingga.
Oʼgʼirlik osh badanga yuqmas,
Yomon bola ota-onaga boqmas.
Qaynanalik kelin — qarqara kelin,
Qaynanasiz kelin — masxara kelin.
Qiz bola uyda yaxshi,
Er bola elda yaxshi.
Qizim uyda, qiligʼi tuzda.
Qizni erkalatsang, erningga tepar,
Oʼgʼilni erkalatsang, burningga tepar.
Qizning erkasi — echkining serkasi.
Qizining qiligʼi koʼchada bilinar.
Qobil farzand — jonga payvand.
Qobil oʼgʼil otga mindirar,
Noqobil — otdan tushirar.
Qobil oʼgʼil rohat keltirar,
Noqobil oʼgʼil — mehnat.
Qovun qovundan rang olar.
Qoʼyni — serka,
Oʼyinni erka boshlar.
Hay-hay sening yurishing,
Bordir sening bir ishing.
Husn xulqi bilan chiroyli.
Husn husn emas, odob husn.
Hoʼl yogʼochni egmagin,
Tegmaganga tegmagin.
Odob axloq va Tarbiya haqida sara maqollar to‘plami
Avval salom, bad'az kalom.
Amri padar — arshdan a'lo.
Bir kattani bil,
Bir kichikni bil.
Bola — aziz, odobi undan aziz.
Bolaning erkasi — bitning sirkasi.
Bosh bo'lmagan uyda,
Otasi turib o'g'li so'zlar.
Yolg'iz bolaga indamasang, ko'payar.
Inson — odobi bilan,
Osmon — oftobi bilan.
Kattaga katta bo'l,
Kichikka — kichik.
Kattaga salom ber,
Kichikka — kalom.
Kattada izzat yo'q,
Kichikda xizmat yo'q.
Katta izzatda —
Kichik xizmatda.
Kattani katta desang, o'zidan ketar,
Kichikni katta desang, kattaga yetar.
Kattaning uyalgisi kelsa, kichikka tegar.
Kattaning hurmati — qarz,
Kichikka salom — farz.
Ko'p o'ynagan bola,
El ko'zida ola.
Odob bozorda sotilmas.
Odob — Irishining zeb-u ziynati.
Odob — oltindan qimmat.
Odob — peshada,
Gunoh — teshada.
Odobli bola elga manzur.
Odobli kelinning supurgisi xashak ostida turar.
Odobli o'g'il — ko'kdagi yulduz,
Odobli qiz — yoqadagi qunduz.
Odoblilik belgisi —
Eshilib salom bergani.
Yaqinlikning belgisi —
Kelib-ketib turgani.
Odobni beodobdan o'rgan.
Odobning — boshi til.
Odobsiz betga chopar.
Oltin olmay, odob ol,
Odob oltin emasmi.
Onangga boshingni xam qil,
Otangga gapingni kam qil.
Onasi maqtagan qizni olma,
Yangasi maqtagan qizdan qolma.
Ota bo'hsh oson, odob berish qiyin.
Ota oldida kek urma,
Odobingga chek urma.
Ota oldidan o'tma,
Odob oldidan ketma.
Otang bolasi bo'lma,
Odam bolasi bo'l.
Otang ta'zirini olmay desang,
Odam ta'sirini ol.
Otasi tentakning biri — tentak,
Onasi tentakning bari — tentak.
Osh kattadan, suv kichikdan.
Osh kelsa, yegin,
So'z kelsa, degin.
Og'ani ko'rib ini o'sar,
Opani ko'rib — singil.
Payg'ambar qizi bo'lma,
Otang qizi bo'l.
Rahm yema yetimga,
Yetim urar betingga.
Sadaqasiga qarab — savobi,
So'ziga qarab — javobi.
Salom — kattadan,
Alif — nuqtadan.
Salom ham — farz,
Alik ham — farz.
Suvga tupurgan — koski,
Quduqqa tupurgan — kofir.
So'z kishining — o'zagi,
Odob kishining — bezagi.
Tegirmonni suv buzar,
Odamni odam buzar.
Tek turganga shayton tayoq tutqazar.
Turqi buzuqdan xulqi buzuq yomon.
Urug'ingga so'z aytsang,
Orasini uzib ayt.
Otang ishga buyursa,
Namozingni buzib ayt.
Usta borida qo'lingni tiy,
Ustod borida — tllingni.
Usta bo'lsang, ustozingni unutma.
Ustozingga tik qarasang, to'zasan,
Hurmat qilsang, asta-asta o'zasan.
Chakki yursang, dakki yersan.
Cho'ponni tayog'idan bil,
Kelinni — oyog'idan.
Shalp yursang, shapaki yersan.
Shamolimni so'kma,
Tuzimni yerga to'kma.
Shapaloq bilan yuz qizarar.
Eshik ochiq bo'lsa ham, so'rab kir.
Yaxshi bola yog' keltirar.
Yomon bola dog' keltirar.
Yaxshi bola nom keltirar,
Yomon bola g'am keltirar.
Yaxshi bola — otaga quvvat,
Yomon bola — uqubat.
Yaxshi bola — suyuk,
Yomon bola — kuyuk.
Yaxshi bola — to'rga tortar,
Yomon bola — go'rga.
Yaxshi bola shon keltirar,
Yomon bola qon keltirar.
Yaxshi boladan rahmat,
Yomon boladan — la'nat.
Yaxshi xulq — kishining husni.
Yaxshi yaroqsiz bo'lar,
Yomon — quloqsiz.
Yaxshi qiz erta turib, soch tarar,
Yomon qiz erta turib, non so'rar.
O'ynoqi qo'zi oyna sindirar.
O'ynoqi buzoq o't bosar.
O'rinsiz qiliqdan o'rinli yumruq yaxshi.
O'g'ilga o'g'il bo'lmasang,
Uviq tegar boshingga.
Kelinga kelin bo'lmasang.
Kelisop tegar boshingga.
O'g'irlik osh badanga yuqmas,
Yomon bola ota-onaga boqmas.
Qaynanalik kelin — qarqara kelin,
Qaynanasiz kelin — masxara kelin.
Qiz bola uyda yaxshi,
Er bola elda yaxshi.
Qizim uyda, qilig'i tuzda.
Qizni erkalatsang, erningga tepar,
O'g'ilni erkalatsang, burningga tepar.
Qizning erkasi — echkining serkasi.
Qizining qilig'i ko'chada bilinar.
Qobil farzand — jonga payvand.
Qobil o'g'il otga mindirar,
Noqobil — otdan tushirar.
Qobil o'g'il rohat keltirar,
Noqobil o'g'il — mehnat.
Qovun qovundan rang olar.
Qo'yni — serka,
O'yinni erka boshlar.
Hay-hay sening yurishing,
Bordir sening bir ishing.
Husn xulqi bilan chiroyli.
Husn husn emas, odob husn.
Ho'l yog'ochni egmagin,
Tegmaganga tegmagin.