Таълим / Образование

Фрагмент из книги:
Salomlashishning muhim qoidalari quyidagilardan iborat:
1. Kichik kattaga, yolg‘iz odam ko‘pchilikka salom beradi.
2. Ochiq chehra bilan, qo‘lni ko‘ksiga qo‘yib salomlashish kerak.
3. Salomlashish vaqtida “Assalomu alaykum”, “Ko‘rganimdan xursandman”, “Sog‘ bo‘ling”, “Kuningiz xayrli bo‘lsin” kabi sehrli so‘zlarni ishlatish kerak.

DARSLIK

DARSLIK — muayyan fanga doir bilim asoslarini ma’lum tartibda bayon etadigan va yuqori ma’naviy-g’oyaviy, ilmiy uslubiy saviyada yozilgan kitob; o’quv adabiyotining asosiy va yetakchi turi. Darsliklar 2 asosiy guruhga bo’linadi: o’quvchilar uchun Darsliklar va talabalar uchun Darsliklar. O’zbekistonda o’quvchilar uchun mo’ljallangan Darsliklardan umumiy o’rta ta’lim maktabi, ixtisoslashtirilgan maktab, akademik litsey, kasb-hunar kolleji, maxsus ta’lim maktablari va maxsus internat maktablarning o’quvchilari; talabalar uchun nashr etilgan Darsliklardan oliy o’quv yurtlari talabalari mustaqil hamda o’qituvchilar rahbarligida foydalanadilar. Darsliklar muayyan fanga oid asosiy fakt, ilmiy tushuncha, qonun va nazariyalar mazmunini tegishli o’quv yurtining dasturi hajmida ta’lim vazifalari hamda o’quvchi (talaba)larga mos tarzda ochib beradi. Darsliklar ta’lim-tarbiya vazifalarining imkoni bor darajada hal etilishiga, ya’ni bilimning muntazam, mustahkam va ongli o’zlashtirilishiga, o’quvchi (talaba)larda fanning muayyan sohasiga qiziqish uyg’otishga, ularda ilmiy tafakkurning tarkib to-pishiga yordam beradi. Darslikning tili ravon va tushunarli bo’lishi, o’quvchilar nutqining o’sishiga yordam berishi lozim. Darsliklar tarixi qadim zamonlardan boshlanadi. Sharqda, xususan Furot va Dajla daryolari oralig’ida yashagan qadimgi shumerlar davrida sopol taxtachalarga bitilgan matnlar miloddan avvalgi 2-ming yillikka oid bo’lib, ular “qo’llanma” va “daryoliklar” vazifasini o’tagan. Keyinchalik boshqa Sharq xalqlarida, ulardan keyin esa qadimgi dunyoda papirus yoki pergamentga bitilgan qo’lyozma o’quv kitoblari vujudga kela boshlagan va ular ma’lum bir sohaga, kasbga o’rgatish uchun asosiy manba vazifasini o’tagan. Kitob nashr etish ishi yuzaga kelgach, Darsliklar hammabop bo’la boshladi. Pedagogika va psixologiya fanlarining taraqqiyoti bilan Darsliklarning mazmuni va metodik tuzilishi tobora mukammallashib bordi. O’rta Osiyoni Rossiya bosib olgunga qadar bu yerda mavjud bo’lgan maktab va madrasalardagi ta’limtarbiyaning asosiy mazmuni Islom ta’limotini o’rgatishdan iborat bo’lgan va ularda Arab, fors, eski turk tillarida yozilgan diniy kitoblar Darslik vazifasini o’tagan. Bu Darsliklar Qur’on oyat va suralaridan, boshqa diniy kitoblarning turli qism va parchalaridan iborat bo’lgan. Maktabxonalarda “Haftiyak”, “Chor kitob” va boshqa kitoblar o’qitilgan. Madrasalarda ham musulmon diniy qoidalari to’plami — “avvali ilm” (fors tilida savol-javob tarzida tuzilgan), Arab tili grammatikasiga oid “Bidon”, “qofiya” kabi qo’llanmalardan foydalanilgan. Ba’zi madrasalarda talabalar qadimgi kitoblarni mustaqil o’qib o’rganishi natijasida geografiya, astronomiya, tibbiyot va boshqa fanlarga oid ayrim ma’lumotlardan xabardor bo’la borganlar, mumtoz shoirlarning asarlari bilan tanishganlar. O’rta Osiyo Rossiya tomonidan bosib olingandan keyin rus metodistlari ta’sirida maxalliy tillarda maktab Darsliklari yaratila boshlandi. 19-asrning 70-yillaridan Toshkentda rus va rus-tuzem maktablari uchun ayrim Darsliklar nashr etildi. 1875 yil A. A. Terentevning “Russkaya Azbuka dlya shkol Sredney Azii” (“O’rta Osiyo maktablari uchun rus alifbosi”), 1885 yil V. P. Nalivkinning “Azbuka dlya russko-musulmanskix shkol osedlogo naseleniya Turkestanskogo kraya” (“Turkiston o’lkasidagi o’troq aholiga mo’ljallangan rus-musulmon maktablari uchun alifbo”) Darsliklari paydo bo’ldi. 1887 yil V. P. Nalivkinning “terma kitob” nomi bilan O’zbekcha-tojikcha xrestomatiyasi, 1896 yil uning “Turkiston viloyatining Toshkand shahridagi seminariya degan madrasada o’qiydurgan terma kitob” asari nashr qilindi. 1898 yildan S. M. Grameniskiyning 3 qismdan iborat “Kniga dlya chteniya” (“o’qish kitobi”) kitobi qo’llanila boshlandi. 20-asrning boshlarida yangi usul maktablarining ayrim muallimlari ham o’z ish tajribalarini umumlashtirib, o’quv kitoblari tuza boshlashdi. Masalan, 1902 yil Toshkentda Saidrasul Saidazizovning “Ustodi avval” alifbesi, 1903 yil Aliasqar Kalininning “Muallimi soniy” xrestomiyasi, Rustambek Yusufbek o’g’lining “Ta’limi avval” va “Ta’limi soniy”, Abdulla Avloniyning “Birinchi muallim”, Hamza va boshqalarning o’quv qo’llanmalari bosilib chiqdi. Lekin fizika, geometriya singari ko’pgina fanlardan o’zbek tilida Darsliklar yo’q edi. Oktabr to’ntarishidan keyin barcha fanlar yuzasidan Darsliklar tuzish ishiga jadal kirishildi. Masalan, Shokirjon Rahimiyning 1919 yilda chiqarilgan “sovg’a” alifbesi, M. Qodirov va boshqalarning 1920 yilda katta yoshli kishilar uchun chiqarilgan “kattalarga o’qish” alifbesi, I. Husanxo’jayev va F. Erg’oziyevning maktab yoshidan o’tgan o’smirlar uchun chiqarilgan “o’smir” alifbesi, Ozarbayjon tilidan o’zbekchaga tarjima qilingan “handasa”, “Fizika” kitoblari, V. Flerovning 1918 yilda “Yasnoe utro” (“Musaffo tong”) nomi bilan chiqarilgan ikki o’qish kitobi, E. D. Polivanov va L. I. Palminning “Mak” (“Lolaqizg’aldoq”) nomli o’qish kitobi, K. A. Voskresenskaya, N. P. Arxangelskiy, O. F. Topolskayalarning O’rta Osiyodagi ruscha bo’lmagan maktablar uchun “MAK” nomi bilan chiqarilgan birinchi ruscha alifbesi, shuningdek, mazkur mualliflarning O’rta Osiyodagi 1-bosqich maktablar uchun chiqarilgan “malenkiy turkestanes” (“yosh turkistonlik”) o’qish kitobi Oktabr to’ntarishidan keyingi dastlabki davrlarda chiqarilgan Darsliklar va o’quv qo’llanmalari jumlasidandir. O. Sharafiddinov yozgan “Alifbe” 1938 yildan 1970 yilgacha 1-sinf o’quvchilarining asosiy o’quv qo’llanmasi bo’lib keldi. 1970/71 o’quv yilidan mazkur muallifning Q. Abdullayeva bilan yozgan yangi “Alifbe” kitobi qo’llanila boshladi. O’zbekiston mustaqillikka erishgach, ta’lim muassasalarida qo’llanilayotgan Darsliklarni qayta ishlash borasida katta ishlar olib borildi. 1997 yilda qabul qilingan O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” hamda O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil yanvarda qabul qilingan “Uzluksiz ta’lim tizimini darsliklar va o’quv adabiyotlari bilan ta’minlashni takomillashtirish to’g’risida”gi qarori muhim ahamiyatga ega bo’ldi. Yetuk mutaxassislar tomonidan bir qator Darsliklar mazmunan qayta ishlandi. Jumladan, tarix, adabiyot, geografiya, matematikadan yangi mazmundagi Darsliklar joriy etildi. Shu davrgacha umumiy o’rta ta’lim tizimining o’quv rejasida bo’lmagan o’quv fanlari (tabiiyot, Odobnoma) dan original Darsliklar yaratildi. Ta’lim amaliyotiga “Alifbo”, “Tabiatshunoslik”dan muqobil Darsliklar tatbiq etildi. O’zbekistonda Darsliklar nashr etish ishi keng yo’lga qo’yilgan. Darslik tayyorlashga ixtisoslashgan “o’qituvchi”, “O’zbekistan”, “Mehnat”, Ibn Sino nomidagi nashriyotlar, “Sharq” nashriyot-matbaa aktsiyadorlik kompaniyasi va boshqa nashriyotlar Darsliklar nashr etadi. 2000 yil O’zbekistonda 375 nomda 14 million 406,6 ming nusxada Darslik nashr etildi. Asqarali Sulaymonov.

Таълим / Образование

Ўқитувчи болага таълим бериш жараёнида ҳар бир фаннинг оддийликдан мураккаблик сари изчил давом этган асосларига таянади. Бу асослар эса ўқув адабиётлари – дарсликларда муфассал акс эттирилади.

Таъкидлаш ўринлики, истиқлол йилларида умумий ўрта таълим мактаблари учун дарсликларнинг янги авлодини яратиш давлат миқёсидаги вазифага айланди. Чиндан ҳам ҳар бир ўқувчининг дарсликлар билан тўлиқ таъминланиши таълим сифатини оширишда муҳим аҳамият касб этади. Ушбу саҳифа ёрдамида 4-синф ўқувчиларига мўлжалланган дарсликларнинг электрон нусхасини кўчириб олишингиз мумкин.

Сўнгги йилларда нашр қилинган дарсликлар

Ўзбек тилида	На русском
Француз тили – дафтар (2019) Француз тили – методика (2020)	Французский язык – тетрадь (2019)
Инглиз тили – дафтар (2018)	Английский язык – тетрадь (2019)
Жисмоний тарбия (2017)	Физическое воспитание (2017)
Тарбия (2020)	Воспитание (2020)
Математика (2017) Математика (2020)	Математика (2020)
Мусиқа (2017)	Музыка (2020)
Немис тили (2016)	Немецкий язык (2020)
Немис тили – дафтар (2020)	Немецкий язык – тетрадь (2020)
Одобнома (2017)	Этика (2017)
Рус тили – дарслик (2016) Рус тили – дарслик (2020) Рус тили – дарслик (2022) Рус тили – дафтар (2022)	Русский язык (2017) Русский язык (2020) Русский язык – методика (2017)
Ўқиш (2017)	Чтение (2020)
Ўқиш – методика (2017)	Чтение – методика (2017)
Она тили (2017) Она тили (2020)	Узбекский язык (2017) Узбекский язык (2020)
Табиатшунослик (2017) Табиатшунослик (2020)	Природоведение (2020)
Тасвирий санъат (2017)	Изобразительное искусство (2020)
Технология (2017) Технология (2020) Технология – методика (2020)	Технология (2017) Технология (2020)

Odobnoma, 1 sinf, Hasanboyeva O., Inoyatova M., 2018

Фрагмент из книги:
Salomlashishning muhim qoidalari quyidagilardan iborat:
1. Kichik kattaga, yolg‘iz odam ko‘pchilikka salom beradi.
2. Ochiq chehra bilan, qo‘lni ko‘ksiga qo‘yib salomlashish kerak.
3. Salomlashish vaqtida “Assalomu alaykum”, “Ko‘rganimdan xursandman”, “Sog‘ bo‘ling”, “Kuningiz xayrli bo‘lsin” kabi sehrli so‘zlarni ishlatish kerak.

MINNATDORLIK VA JONKUYARLIK.
Uch ona va bir qariya bozordan birga qaytishdi. Ayollarning qo‘llarida yuklari bor edi. Ikki ona yo‘l bo‘yi o‘z farzandini maqtab keldi. Birinchi ona farzandini chaqqon akrobat ekanini, ikkinchi ona o‘g‘lining bulbulday xushovoz ekanini aytdi. Uchinchi ona hech narsa demadi. Uyga yaqinlashganlarida farzandlari ularning qarshisidan chiqishdi.

Birinchi onaning o‘g‘li oyog‘ini osmonga ko‘tarib, usta akrobatlardek qo‘llari bilan yurib keldi. Ikkinchi ona ning o‘g‘li bulbulday go‘zal ovozi bilan qo‘shiq kuyladi. Uchinchi onaning o‘g‘li esa salom berib, onalarning yukini qo‘llaridan oldi. Uchinchi ona o‘g‘liga rahmat aytib, yelkasiga qoqib qo‘ydi. Buni ko‘rgan qariya: – Men jonkuyar va maqtovga loyiq birgina bolani ko‘rdim, – dedi.

MUNDARIJA.
I. O‘ZBEKISTON — OZOD VA OBOD DIYOR.
1. MUSTAQILLIK KUNI.
2. BOBOLARDAN MEROS YURT.
3. ODOB-AXLOQ ME’YORLARINING DASTLABKI TALABLARI.
II. ODOB — INSON UCHUN OFTOB.
4. ETIKETNING ASOSIY QOIDALARI.
5. ETIKET NIMAGA O‘RGATADI.
6. ETIKETNING ASOSIY TALABI.
7. YAXSHILIK VA YOMONLIK.
8. MAS’ULIYAT.
9. RAHMDILLIK VA BAG‘RIKENGLIK.
TAKRORLASH.
III. INSON VA JAMIYAT.
10. SALOMLASHISH QOIDALARI.
11. SALOMLASHISH ODOBI.
12. OVQATLANISH QOIDALARI VA MADANIYATI
13. ODOBLI BOLA ELGA MANZUR.
14. MINNATDORLIK VA JONKUYARLIK.
15. UYDA VA TA’LIM MUASSASASIDA ODOB-AXLOQ QOIDALARI.
16. JAMOAT JOYLARIDA O‘ZINI TUTISH.
17. XAVFLI VAZIYATLARDA TO‘G‘RI HARAKAT QILING.
TAKRORLASH.
IV. INSON SALOMATLIGI – YURT BOYLIGI 18. SHAXSIY GIGIYENA QOIDALARI.
19. BADANTARBIYA – SOG‘LIK GAROVI.
V. BILIM OL, HUNAR O‘RGAN.
20. KITOB – BILIM CHIROG‘I.
21. BILIM OL, HUNAR O‘RGAN.
22. INSON MEHNATI BILAN SHARAFLIDIR.
23. MENING QO‘G‘IRCHOQLARIM.
KIM BO‘LSAM EKAN? (amaliy mashg‘ulot)
VI. AJDODLAR XOTIRASI ABADIYDIR.
24. XOTIRA VA QADRLASH KUNI.
ZIYORAT QILISH ODOBI (amaliy mashg‘ulot).
VII. TABIAT VA BIZ.
25. TABIAT QO‘YNIGA SAYOHAT ODOBI.
26. JONIVORLARGA G‘AMXO‘RLIK — EZGU FAZILAT.
27. TABIAT NE’MATLARINI TEJASH.
28. NAZORAT ISHI.

Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Odobnoma, 1 sinf, Hasanboyeva O., Inoyatova M., 2018 – fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России. Купить эту книгу