Oila mustahkam bo‘lishining asosiy shartlari nima? Islomda oilaviy munosabatlar haqida

Oilaviy iqlimni quyidagi xususiyatlar bilan aniqlash mumkin: hissiy holat, o’zaro tushunish, hamjihatlik va boshqalar. Bunga turmush o’rtoqlarning munosabatlari, ularning boshqa odamlarga, oilaning qolgan qismiga bo’lgan munosabatlari ta’sir qiladi. Baxtli oilada psixologik iqlim xayrixohlik, g’amxo’rlik, burch va mas’uliyatni his qilish bilan belgilanadi va xotin va erning manfaatlari birligi bilan tavsiflanadi. Endi oila inson hayotida qanday ahamiyatga ega ekani yanada aniqroq.

Oilaning inson hayotidagi ahamiyati nimada. Oiladagi bolalar. Oilaviy an’analar

Oila, ular aytganidek, nafaqat jamiyatning birligi. O’zining nizomiga ega bo’lgan bu kichik “davlat” inson hayotidagi eng muhim narsadir. Keling, uning qiymati va boshqa ko’p narsalar haqida gapiraylik.

Inson hayotidagi oilaning ma’nosi nimada?

Oila – bu hamma narsa boshlanadigan joy: tug’ilish, tarbiyalash, urf-odatlar va qadriyatlarni etkazish, jamiyat bilan tanishish, unga muvofiq yashash kerak bo’lgan axloq va axloqiy tamoyillarni o’rgatish, vatanga muhabbat.

Oila birinchi navbatda ota-onalar bilan bog’liq. Aynan ular har bir bolaning hayotida asosiy rol o’ynaydi, porloq kelajakka yo’llanma beradi, unga mehr-oqibat, insonparvarlik, xushmuomalalikni tarbiyalaydi, hamdardlikni rivojlantirishga yordam beradi.

Birodarlar va opa-singillar rivojlanishga muhim ta’sir ko’rsatadi. Keksalar hissiy xavfsizlik, qulaylik hissi beradi. Atrofdagi dunyo haqida bilish va odamlar bilan aloqa o’rnatish osonroq. Kichkintoylar ham katta rol o’ynaydilar, chunki ularga nisbatan katta bola g’amxo’rlik, homiylik, xayrixohlikni namoyon etadi, e’tibor beradi, yordam beradi, insonparvarlikni namoyish etadi, xavfsizlik, sevgi va iliqlik hissini beradi. Inson hayotida oilaning qadri cheksizdir.

Oilaviy aloqalar hamma narsaning boshidir

Oila – bu nikoh yoki qarindoshlik bilan bog’liq bo’lgan odamlar guruhi. Psixologiya va pedagogikada oila kichik ijtimoiy guruh sifatida belgilanadi, uning asosini er-xotinlarning nikoh birlashmasi tashkil etadi, ular birgalikda yashaydigan ikki yoki undan ortiq odamning oilaviy munosabatlariga to’lib toshgan.

Oilaviy belgilar

Kichik jamiyat bir qator o’ziga xos xususiyatlarga ega:

1. Ushbu jamoaga qo’shilish faqat ixtiyoriy va bepul asosda amalga oshiriladi.
2. Oila a’zolari o’rtasida byudjet, birgalikda yashash va uy-ro’zg’orni saqlash, har qanday mulkni sotib olish, moddiy qadriyat bo’lishi mumkin.
3. Umumiy bolalarning mavjudligi.
4. Qonunda nazarda tutilgan huquq va majburiyatlarga rioya qilish.
5. Guruh a’zolarini axloqiy, psixologik va axloqiy birlik bog’laydi.

Bu belgilar haqida. Keyin funktsiyalar haqida to’xtalamiz.

Shaxs va jamiyat hayotida oilaning o’rni

Oila o’z hayotini ta’minlaydigan ko’plab muhim funktsiyalarni bajaradi. Keling, ulardan ba’zilarini ko’rib chiqaylik:

1. Birinchi ustuvor vazifa reproduktiv hisoblanadi. Ijtimoiy va individual vazifani amalga oshirishga intiladi. Birinchisi, aholining ko’payishi uchun mas’uldir, ikkinchisi – bolalar tug’ilishiga bo’lgan tabiiy ehtiyojni qondirish.
2. Ta’limiy. Bu bolalarning voyaga yetguniga qadar ijtimoiylashuvi va tarbiyasi. Oilaviy urf-odatlar va qadriyatlarni maydalashga topshiradi, axloqiy tamoyillarni singdiradi.
3. Iqtisodiy. Oila asosiy ehtiyojlarni – boshpana, oziq-ovqat va ichimliklar, kiyim-kechaklarni qondirishni ta’minlaydi.Kichik hamjamiyat a’zolari qo’shma uy xo’jaligini yuritadi, moddiy boylik va qadriyatlarni yosh avlodga etkazish uchun sotib oladi va to’playdi.
4. Qayta tiklovchi. Inson himoya, sevgi va g’amxo’rlikka muhtoj. Ushbu asosiy ehtiyojlardan qoniqmaslik jismoniy va psixologik kasalliklar bilan bog’liq muammolarni keltirib chiqaradi, natijada depressiyalar, tajovuzlar va asabiy buzilishlar oilada ham, undan tashqarida ham paydo bo’ladi. Bu ajralishga olib keladi, bolalar to’laqonli oilada o’smaydi. Hammasi oila a’zolariga bog’liq: agar umumiy ruh kuchli bo’lsa, yaqinlar hurmat qilsalar, bir-birlarini yaxshi ko’rsalar, qadrlasalar, yon berishsa, bo’sh vaqt va hayotni tashkil qila olsalar, ularning oilaviy kemasi hech qachon muammolarning riflariga tushmaydi.

Oilada qulay hissiy muhit juda muhimdir. Keling, bu haqda gaplashaylik.

Psixologik iqlim

Inson hayotidagi oilaning ma’nosi hamma uchun har xil belgilanadi. Ba’zilar hurmat va ehtirom ko’rsatadilar, qarindoshlariga minnatdorchilik bildiradilar, boshqalari bunda qadr topmaydilar. Hammasi atrof-muhitga va inson qanday tarbiyalanganiga bog’liq.

Qulay va noqulay ob-havoni ajrating.

Oilaviy iqlimni quyidagi xususiyatlar bilan aniqlash mumkin: hissiy holat, o’zaro tushunish, hamjihatlik va boshqalar. Bunga turmush o’rtoqlarning munosabatlari, ularning boshqa odamlarga, oilaning qolgan qismiga bo’lgan munosabatlari ta’sir qiladi. Baxtli oilada psixologik iqlim xayrixohlik, g’amxo’rlik, burch va mas’uliyatni his qilish bilan belgilanadi va xotin va erning manfaatlari birligi bilan tavsiflanadi. Endi oila inson hayotida qanday ahamiyatga ega ekani yanada aniqroq.

Keling, oilaviy qadriyatlar haqida gapiraylik

Kuchli va do’stona oila – bu katta sog’lom jamiyat uchun ishonchli poydevorning kichik g’ishtidir, shuning uchun har bir insonning va umuman jamiyatning hayotida zamonaviy oilaning o’rni juda katta. Qadriyatlar – bu jamiyatning kichik bir hujayrasining devorlari, bu u yashaydigan qoidalar va axloqiy tamoyillar, asoslar, urf-odatlar. Ularga qarab, siz oilaning inson hayotida qanday ahamiyatga ega ekanligini aniqlashingiz mumkin. Keling, asosiylarini ko’rib chiqaylik:

1. Haqiqat. O’zaro munosabatlarda halollik hamma narsaning asosidir. Usiz kuchli va ishonchli orqa tomonni yaratish mumkin bo’lmaydi. Uning har qanday ko’rinishini o’qish, tanqidni oqilona qabul qilish kerak, chunki keyingi safar siz o’zingizning manzilingizda haqiqatni eshitmaysiz.
2. Moslashuvchanlik. Keraksiz janjal va janjallardan qochish uchun sodiq bo’lish juda muhimdir.
3. Hamjihatlik. Oila a’zolari har xil faoliyatni amalga oshirish uchun shaxsiy makon va erkinlikka ega bo’lishlari kerak. Ammo hamma uning har doim qaytib kelishi mumkin bo’lgan mustahkam oilasi borligini aniq bilishi kerak. Bitta bo’lish uchun bo’sh vaqtni birga o’tkazish, qarindoshlar bilan uchrashish kerak.
4. Kechirim. Siz kechirishni bilishingiz kerak, mayda-chuyda narsalardan xafa bo’lmang. Hayot shunchalik qisqa, uni kuch, vaqt va kuch sarflaydigan keraksiz janjallarga sarflash kerak.
5. Saxiylik. Bolalarni bolaligidan evaziga talab qilmasdan berishga o’rgatish kerak. Bu hamdardlik, sezgirlik, xushmuomalalik, hamdardlik, insonparvarlik va boshqalar kabi qimmatli fazilatlarni yotqizishdir. Axir, agar bu hayotining boshida bu maydalanganlarga berilmasa, u holda u ruhning bo’shligini to’ldirmaydi.
6. An’analar. Keling, oilaviy urf-odatlar qanday ekanligi haqida gaplashaylik. Ularning har biri har xil. Ba’zilar har yili butun dunyo bo’ylab qarindoshlari bilan yig’ilib, bobolarining qabrlarini ziyorat qiladilar. Boshqalar an’anaviy ravishda o’g’ilning tug’ilgan kunini doimo tabiatda chodirlar bilan nishonlaydilar. Boshqalar esa har juma kuni popkornli uy teatriga ega. Bolalikdan ajdodlarga qiziqishni uyg’otish, ularni hurmat qilish va eslashga o’rgatish muhimdir. Siz birgalikda hayot daraxtini yasashingiz mumkin – ota-bobolaringizni, ildizlaringizni bilishingiz kerak.
7. Qiziqish. Kırıntıların qiziqishini vaqtida payqash va qondirish, unga dunyoni o’rganishga yordam berish kerak.
8. Aloqa. Har bir oilada juda muhim qadriyat. Biz har doim hamma narsa haqida gaplashishimiz kerak. Muloqot hamma narsani ushlab turadigan ishonchni kuchaytiradi.
9. Mas’uliyat.U yoshga qarab paydo bo’ladi, ammo bolaligidan bolasini emlash kerak. O’yinchoqlarni tozalashdan, xonangizni ozoda saqlashdan, uy hayvonlariga g’amxo’rlik qilishdan va boshqalar. Bu bebaho fazilatga ega bo’lgan bola hayotdan o’tishi oson bo’ladi.

Mavjud oilaviy qadriyatlarga, qulay iqlimga, odob-axloq tamoyillari va asoslariga qarab, oilaning obro’si shakllanadi, bu yaqin ijtimoiy guruhning yuziga aylanadi. Kuchli orqa oila har bir a’zosining: xotin, bola, turmush o’rtog’ining sog’lom hissiy va jismoniy rivojlanishini ta’minlaydi.

Bola uchun oilaning o’rni qanday?

Oila – bu chaqaloq “ona” so’zini aytgan, birinchi qadamlarni qo’ygan joy. Ota-onalar chaqalog’iga eng yaxshi narsalarni berishga, g’amxo’rlik, mehr-muhabbat, muhabbat, ma’naviy va axloqiy tamoyillarni singdirishga, dunyoni bilishga o’rgatishga harakat qilishadi. Bola o’z hayotidagi rolini faqat kattalardagina qadrlay oladi. Ammo ota-onalar oilaning muhimligini aytib berishlari va ko’rsatishlari kerak, shunda bola har doim ularga yordam va yordam so’rab murojaat qilishi mumkinligini biladi. Uning mustahkam oilasi borligini anglash ishonch, kuch bag’ishlaydi.

Farzandingiz uchun qarindoshlikning muhimligini ko’rsating

Bu nima uchun? Bolalar faqat kattalarning harakatlarini nusxalashlari mumkin; ular ota-onalarining xatti-harakatlarini qabul qilishadi. Shu sababli, ikkinchisining oilasi inson hayotidagi ahamiyatini shaxsiy namunasi bilan ko’rsatib, kichkintoylariga o’rnak bo’lishi muhimdir.

1. Oila har doim birinchi o’rinda turadi. Siz iloji boricha tez-tez birga vaqt o’tkazishingiz kerak. Bu oilaviy bayramlar, kechki ovqat, nonushta, chunki bolalar qarindoshlar va do’stlar bir-biriga ko’rsatadigan his-tuyg’ularni qo’rquvni ko’rishadi va qabul qilishadi.
2. Hurmatni e’tiborsiz qoldirmang. Siz o’zingizdan boshlashingiz kerak. Agar qarindoshlaringizni, musofirlarni, farzandlaringizni hurmat qilmasangiz, oxir-oqibat ular hammaga bir xil munosabatda bo’lishadi va bu dahshatli.
3. Birgalikda oilaviy an’analarni yarating.
4. Bolalarni uy vazifasini bajarishga undash, buning uchun ularni maqtash.
5. Ularga bo’lgan muhabbatingizni ko’rsating. Quchoqlang, o’ping, iliq so’zlarni tez-tez ayting.
6. O’g’illaringizga turmush qurgan odamning idealini namoyish eting, shunda u ushbu xulq-atvor modelidan foydalanadi va kelajakda o’zining mustahkam va ishonchli oilasini yaratadi.

Bolalar sog’lom oilalarda tarbiyalanishi kerak, shunda ular hissiy jihatdan barqarorroq va kuchliroq, muvozanatli, o’ziga ishongan bo’ladi. Bunday yuk ortida turgan holda, ular hech qachon ijtimoiy xavfli odamlarga aylanishmaydi va jamiyatga foyda keltiradi, o’zlarini, oilalarini, o’zlari yashayotgan jamiyatni va amaldagi qonunlar, qoidalar va asoslarni hurmat qiladi.

Oila mustahkam bo‘lishining asosiy shartlari nima? Islomda oilaviy munosabatlar haqida

Mavzu yuzasidan Islom ta’limini Toshkent viloyati bosh imom-xatibi Xayrulla domla Turmatov so‘zlab berdi.

Alloh taolo Islomda Qur’oni Karim orqali bandalarining hayotini nizomga, tartibga solib qo‘ygan. Buning yo‘l-yo‘rig‘ini ko‘rsatish uchun muallim qilib Payg‘ambar alayhissalomni yuborgan. Islomda oila ibodat darajasiga ko‘tarilgan.

Ibn Obidin rahmatullohi alayhi yozadilar: «Dunyoda ham, oxiratda ham inson bilan davom etadigan ikkita robita bor. Birinchisi – inson qalbidagi iymoni. Iymon salomat bo‘lsa, bu dunyoda ham jannatda ham birga bo‘ladi. Ikkinchisi – o‘zining halol-pok oilasi. Bandaning bu dunyodagi halol-pok oilaviy hayoti jannatlarda ham davom etadi. Qolgan barcha narsasi joy-joyida qoladi».

Oilada erkaklar ayollarga rahbardirlar

Dinimizda, har bir jamiyat, tashkilot va korxonaning rahbari bor. U bo‘lmasa, o‘sha jamiyatning tartibi, faoliyati, intizomi bo‘lmaydi. Shuningdek, oilaning ta’minoti masalasida ham Alloh subhanahu taolo O‘z Kalomida ko‘rsatma qilib, «Oilada erkaklar ayollarga rahbardirlar», deydi.

Nima uchun deganda, ba’zisini ba’zisidan afzal qilib qo‘ygani uchundir. Bu afzallik nimada? Kuch-quvvatda, iroda, oilaning ta’minotchisi va muhofazachisi bo‘lgani nuqtayi nazaridandir.

Alloh taolo oyatning davomida bu savolga javob berib, «mol-mulkidan sarflagani uchun ham erkak rahbar bo‘lishini» bildiradi. Er kishi oilasiga taom keltirar ekan, shunga sadaqa savobi yoziladi. Dinimizda qaysi bir amalga savob yozilsa, u ibodat darajasiga ko‘tariladi.

Oila qachon mustahkam bo‘ladi?

Rasuli akram alayhissalomning bir muborak hadislari bor: «Agar kim uylansa, yaxshi niyat bilan oila qursa, uning dinining yarmi mukammal bo‘ldi, qolgan yarmida Allohga taqvo qilsin, Allohdan qo‘rqsin», deya marhamat qilganlar.

Shu oilani yuritishda er va ayolning vazifalari, majburiyatlari, burch va huquqlari mavjud. Er va ayol bularni to‘liq anglab yetishi va bilishi kerak.

Toshkent viloyati bosh imom-xatibi
Xayrulla domla Turmatov

Qachon mo‘min-musulmon banda Allohning shariatida ko‘rsatgan odoblari, qoidalar va hadlariga amal qilsa, shunda oila mustahkam bo‘ladi.

Erning ayoli oldidagi vazifalari

Islomda erning ayoli oldida, ayolning eri oldida burchlari bor. Erning ayoli oldidagi burchlari ikki xil bo‘ladi. Birinchisi, moliyaviy burchlar. Er ayolining mahrini ado etishi, nafaqa (taom, libos, boshpana, ro‘zg‘or anjomlari) bilan ta’minlashi kerak. Bu vazifalarning yana biri to‘yni ham er tomon qilib berishidir.

Bugun O‘zbekistondagi barcha oilalarning ro‘zg‘orboshilari mana shu vazifalarini to‘liq anglaydi, deb ayta olamizmi? Ular to‘liq anglaganida, bugungi kunda odamlarni ranjitadigan raqamlar kelib chiqmas edi. Oilalarning buzilishi, bolalarning tirik yetim bo‘lishi bugungi holatga kelib qolmas edi.

Misol, necha foiz mo‘min-musulmonlarimiz haqi mahr degan narsani batafsil biladi?! Ahli-ayolini ta’minot qilish qay darajada? Ma’lumki, oilada kim ta’minotchi bo‘lsa, shuning ovozi balandroq chiqadi. Hozirda, ko‘pgina oilalarda ayollarning ovozi balandroq chiqayotganini sezyapmiz. Nima uchun deganda, burch-mas’uliyat borasida biroz o‘rin almashib qolganini kuzatmoqdamiz.

To‘yni kuyov qiladi

Oddiy bir muammo, nikoh to‘yini o‘tkazish bilan bog‘liq. Uni o‘tkazish erning gardanida. Abdurohman ibn Afv roziallohu anhu bir kuni xursand bo‘lib, Payg‘ambarimiz alayhissalomning oldilariga kelib qoldi. «Buncha xursandsiz, ey Abdurohman», deb so‘radilar. «Yo Rasulalloh, kichkina mayizning yarmidek keladigan tilla bor edi, shuni mahriga berib uylandim», deb xursandchiligining sababini bayon qilganida, Payg‘ambarimiz alayhissalom aytdilarki: «Unday bo‘lsa, bitta qo‘y so‘yib, e’lon ham qiling».

Bu o‘rinda Payg‘ambarimiz «Ey, Abdurohman, otangga aytgin, senga to‘y qilib bersin», demadilar. To‘y qilish sahobiyning o‘ziga aytilmoqda. Yoki qaynotangga ayt, to‘y bersin demadilar. Shu narsa – Islomda to‘y xarajatlari ham kuyov bolaning zimmasida ekanini bildiradi.

Bugun biz nima qilyapmiz, or-nomus qayerda qoldi? Oilaviy hayotning boshlanishidayoq kuyov bola o‘z majburiyatini kelin tomonga yuklar ekan, oilaning taqdiri, kelajagi qanday bo‘ladi? Kamsitishlar, haqoratlar va oilaviy ajrimlar shuning ortidan kelmayaptimi?!

Ikki tomonning orzu-havasiga muolaja bormi?

Ortiqcha bid’at-xurofotlar, orzu-havaslarni jilovlashda ko‘pgina erkaklarning ayollarga so‘zi o‘tmayapti. Barchalari emas, albatta, biroq shunaqa narsalarni deb, ayollar erlariga farmonbardor darajasiga kelmoqda. Vaholanki, oilaviy hayot ham bir ibodat. Bunga ham tayyorgarlik ko‘rishi kerak.

Payg‘ambarimiz alayhissalom uylanmoqchi bo‘lgan yigitlarga: «Ey yigitlar jamoasi, sizlardan kimda kim nikohga qodir bo‘lsa, uylansin», deganlar.

Shu qodir bo‘lish masalasida arabcha «bo-at» so‘zi ishlatilgan. Uni o‘zbekchaga tarjima qilsak, nikohga qodirlikda jismoniy qodirlik, ongli-aqliy qodirlik va moddiy jihatdan oilani ta’minlay oladigan qodirlikni anglatadi. Bugun nima bo‘lyapti? Shu uchovi topilmasayam, ota-ona farzandini uylab qo‘ymoqda. Natijada birovning oq-u qorasi ham bebaxt bo‘lyapti.

Nima uchun oilaviy hayot bu darajaga keldi? Bunga mutlaqo tayyor bo‘lmasdan turib, islomiy qadriyatlardan, Allohning hukmlaridan, millatimizning tarixidagi qadriyatlardan yiroqlashib, boshqa millatlarga taqlidan oilaviy hayot boshlanmoqda. Ana shundan yetarli muammolar kelib chiqmoqda.

Ayolning er oldidagi vazifalari

Ayolning eri oldidagi vazifa-burchlari haqida so‘z ketganda, birinchidan, erning rizoligini topish. Qaysi ayol, erning rizoligini topsa, Alloh rizoligini topadi, jannatning istagan 8 eshigidan kiradi. Hadisda shunday bashorat kelgan.

Ikkinchisi, erining sha’nini, mol-mulkini, qadr-qimmatini, izzat-hurmatini asraydi. Uchinchidan, erining vijdoniga aylanishi kerak. Erining halol-pokiza yurishiga, ota-onasidan xabar olishiga, opa-singil, aka-uka, qavm-u qarindoshlaridan xabar olishida xotin erining vijdoniga aylanishi kerak.

Sahobayi kiromlar va ulug‘ zotlarning ayollari, ertalab rizq deb ketayotgan erlariga, «xojam, olib kelsangiz, halol rizq olib keling, biz bu dunyoda ochlikka chidaymiz, ammo nopok rizq yeb, oxiratda jahannam azobiga chiday olmaymiz», deb aytarkanlar. Bugungi kunda bunday qadriyatlar ertakka aylanib qolmadimi? Ayollarimiz oilaviy hayotda halollik, qavm-u qarindoshlar bilan silai rahm, izzat-hurmatda qay darajada erining vijdoniga aylana olmoqda!?

Mehr-oqibat cho‘ntakdagi telefonda qoldi

Yana bir hadis bor. Payg‘ambarimiz alayhissalom: «Kim umri uzun bo‘lishini, rizqida baraka bo‘lishini va ortimdan yaxshi iz qolishini istasa, qarindosh-urug‘lari bilan silai rahmda bo‘lsin», – dedilar.

Hozirgidek kommunikatsiyalar rivojlanmagan, transport vositalari kam vaqtlar edi; imkoniyatlar hozirgidek emasdi, ammo ota-ona, bobo-buvilarimiz yurtning narigi burchagidagi qarindoshini ikkita non bilan borib, ikki kun birga yashab, mehr-oqibat ko‘rsatib kelardi. Bugun qaysi inson akamnikiga, otamnikiga, onamnikiga boryapman, bir kun suhbat qilib yotib kelaman, deb boryapti?!

Sizda, menda, barchamizda bor – hozir silai rahm telefonda qoldi. Shunda ham insof qilib, telefon qilganimiz bor, qilmaganimiz bor.

Ilgari avtobusda 5 tiyinlik chipta olib, shaharning bu chetidan u chetiga qarindoshinikiga borgan inson, bugun hovlisida 3ta mashinasi bor, qarindoshi bilan bordi-keldiga vaqt topa olmaydi. Afsuski, imkon topolmayapti, ikkita nonning tengini qila olmayapti.

Silai rahmni uzgan Alloh rahmatidan ham uziladi

Bir odam Payg‘ambar alayhissalomning oldilariga kelib: «Yo Rasulalloh, men qarindoshlarimdan ko‘p aziyat ko‘raman, shunda ham bordi-keldi qilaman, yo‘qlayman. Shunga qaramay, ular mensimaydi, haqorat qiladi, mening muomalamga yarasha muomala qilmaydilar, nima qilay», deb murojaat qiladi.

Shunda Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam: «Sen yaxshilikda bardavom bo‘l. Bog‘langanni Alloh bog‘laydi, uzilganni Alloh uzadi. Ya’ni sen bog‘lanaver, Alloh senga bog‘lanadi, sening nima murod-maqsading bo‘lsa, Alloh hosil qiladi. Uzilgan Allohning rahmatidan ham uziladi», ma’nosidagi hadisni aytganlar.

Shuning uchun bunday yaxshiliklarda bardavom bo‘lish kerak.

Birniki mingga, mingniki tumanga

Hazrati Muso alayhissalom davrlarida 40 kun yomg‘ir yog‘madi. Hammayoqda qurg‘oqchilik, odamlar qiynalgan holat. Muso alayhissalom dashtga chiqib, sajda qilib, Allohga yolvordilar, bir tomchi yomg‘ir yog‘madi. Bir odam turib ketdi va bir qancha muddatdan so‘ng qaytib kelgach, yomg‘ir yog‘di. Muso alayhissalom buning tafsilotini aytib, dedilarki: «Oralaringizda qarindosh-urug‘idan uzilgan odam bor edi. Shuning uchun xalq Alloh rahmatidan uzilib turgandi».

Xalqimiz birniki mingga, mingniki tumanga deyishi, bejiz emas-da.

Shunday ekan, ushbu Ramazon kunlarida, barcha yaxshi niyatli mo‘min-musulmonlarimiz, xalqimiz, bir-biridan o‘tgan joylari bo‘lsa, hozirgi karantin choralari tufayli qo‘ng‘iroq qilib bo‘lsa ham hol-ahvol so‘rab, falon vaqtda dilingizni og‘ritgan edim, uzr so‘rayman, deb qo‘ysalar, Allohning rahmat-mag‘firatiga cho‘madi. Ramazon oyida ham shunday ishlardan poklanib olmasak, qavm-u qarindoshlar bilan silai rahm buyuk ne’mat ekanini bilmasak, bizning musulmonligimiz qanday bo‘ladi, o‘zbekchiligimiz qayerda qoladi?

Aksincha, xatolarimizni o‘nglab, ahvolimizga yig‘lab, o‘zimizni isloh qilish harakatida bo‘lishimiz kerak.

Alloh taolo Qur’oni Karimda: «Modomiki, bir qavm o‘zini yaxshilik uzra o‘zgartirmas ekan, Alloh ham ularning holatini o‘zgartirmaydi», deb qo‘ygan.

Alloh bizning holimizni yaxshilikka o‘zgartirishi uchun, biz o‘zimiz yaxshilik tomon qadam bosishimiz kerak bo‘ladi.

Tolib Rahmatov suhbatlashdi

Tasvirchi Nuriddin Nursaidov