Ona tili — millat ruhi
Bizga yoqmagan jihatlari:
•O‘rgatish metodlari eskirgan.
Til o‘rganish uchun eng yaxshi 7 bepul ilova
Ushbu bepul ilovalar yordamida til o‘rganishning qulayligi shundaki, ular har doim siz bilan. Uchrashuvdan besh daqiqa oldin bo‘ladimi yoki taksi kutib turgan paytingizdami, ularni ochib nimadir o‘rgansangiz bo‘ladi.
Quyida taqdim qiladigan ilovalarimizdan foydalanib ko‘plab, jumladan, ingliz, ispan, fransuz, italyan, nemis, irland, golland, rus, xitoy tillarni o‘rganishingiz mumkin.
1. Duolingo
Bizga yoqqan jihatlari:
•Akkaunt ochish shart emas;
•Tillar tanlovi keng;
•O‘rganish usullari ko‘p;
•Bepul darslar ko‘p.
Bizga yoqmagan jihatlari:
•Darslar izchilligida uzilishlar bor.
Duolingo bilan til o‘rganishni boshlash juda oson. Shunchaki ilovani ochib, o‘rganmoqchi bo‘lgan tilingizni tanlang va kurs boshlanadi. Akkaunt ochib o‘tirishingiz shart emas, lekin akkaunt yaratsangiz, o‘rganish jarayonini saqlash va kuzatib borishingiz mumkin bo‘ladi.
O‘rganish mumkin bo‘lgan tillar: ispan, fransuz, nemis, xitoy, ingliz, yapon koreys, italyan, portugal, golland, irland, shved, turk, esperanto, norveg, ukrain, gavayi, rus, polyak, hind, uels, vetnam, venger, grek, svahili, rumin, indonez, chex, navayo, klingon.
Duolingo‘dan onalyn yoki Android, iOS va Windows uchun ilovalar orqali foydalanish mumkin.
2. Memrise
Bizga yoqqan jihatlari:
•O‘qitish uslublari o‘ziga xos;
•Ko‘plab tillar o‘rganish imkoniyati bor.
Bizga yoqmagan jihatlari:
•Akkaunt ochish talab qilinadi;
•Veb-sayt dizayni tushunarsiz.
Memrise — til o‘rgatuvchi yana bir bepul ilova. Bu ilova orqali til o‘rganish Duolingo‘ga qaraganda biroz murakkab. Ammo ilovadan foydalanish osonligi, oflayn kurslar bilan ta’minlashi sababli foydalanuvchiga ko‘plab tillarni o‘rgata oladi. Darslarni dastlabki yoki to‘gridan-to‘g‘ri yuqori bosqich bilan boshlash mumkin. Memrise’ning o‘ziga xos tomoni foydalanuvchiga yangi so‘z va iboralarni o‘rgatish usulidadir.
Dasturda, shuningdek, tarjimalar orqali o‘qitish usuli ham mavjud.
O‘rganish mumkin bo‘lgan tillar: ingliz, fransuz, ispan, golland, portugal, norveg, yapon, koreys, island, sloven, arab, turk, nemis, shved, polyak, italyan, xitoy, rus, mo‘g‘ul.
Memrise’dan Android, iOS uchun ilovalaridan, shuningdek, veb-brauzer orqali onlayn foydalanishingiz mumkin.
3. Busuu
Bizga yoqqan jihatlari:
•Barcha darajadagi o‘rganuvchilar uchun mos;
•Boshqa o‘rganuvchilar bilan muloqot qilish imkoniyati mavjud;
•Boshqa foydalanuvchilarga tavsiyalar berish imkoniyati bor.
Bizga yoqmagan jihatlari:
•Til tanlash tanlovi kam;
•Ko‘p funksiyalari pullik;
•Akkaunt ochish talab etiladi.
Busuu ilovasidan foydalanish oson hamda ilova turli xil darajadigi til o‘rganuvchilar uchun juda qulaydir. Foydalanuvchi shunchaki ro‘yxatdan o‘tib, o‘rganmoqchi bo‘lgan tili va darajasini tanlaydi.
Ilova foydalanuvchiga gaplar ichidagi so‘z va so‘z birikmalarini o‘rgatadi, so‘ngra bosqichma-bosqich test ko‘rinishida imtihondan o‘tkazadi.
O‘rganish mumkin bo‘lgan tillar: nemis, ispan, portugal, fransuz, ingliz, italyan, rus, polyak, turk, yapon, xitoy
Busuu bilan Android, iOS yoki internet vositasida tilni o‘rganish mumkin.
4. AccellaStudy Essential Apps
Bizga yoqqan jihatlari:
Har bir til uchun alohida ilovadan iborat;
Bir nechta o‘rganish usullari mavjud.
Bizga yoqmagan jihatlari:
Ilovaga yangilanishlar jo‘natilmaydi;
Qolgan ilovalarga nisbatan til tanlovi kamroq;
Android’ga mos keluvchi ilova yo‘qligi;
AccellaStudy’da foydalanuvchi o‘rganmoqchi bo‘lgan har bir til uchun alohida ilova mavjud. Ilovalardan foydalanish juda sodda, oflayn rejimda ham ishlaydi. Tanlangan tildagi farqni aytmaganda, ilovalarning barcha jihatlari deyarli bir xil.
Bu ilovada audio viktorinalar va yana boshqa qiziqarli funksiyalar bor. Bluetooth-garnitura funksiyasi esa avtomobil boshqarayotganda aynan mos keluvchi funksiya. Bunda foydalanuvchi qurilmaga qaramgan holda ham tilni o‘rganishi mumkin.
Tilllarni bepul o‘rgatuvchi ushbu ilova dasturlari foydalanuvchiga o‘zining darslar to‘plamini yaratish imkonini beradi va shu bilan foydalanuvchi qaysi so‘zlarga e’tibor qaratishni o‘zi tanlay oladi. Bu juda yaxshi funksiya, chunki foydalanuvchi so‘zlarni o‘rganishga qiynalayotgan bo‘lsa so‘zlarni ajratgan holda o‘rganadi.
O‘rganish mumkin bo‘lgan tillar: ingliz, ispan, fransuz, nemis, italyan, golland, grek, arab, yapon, xitoy, koreys, polyak, portugal, rumin, rus, ukrain va turk.
Ilova faqat iOS tizimlari uchun ishlab chiqilgan.
5. 24/7 Tutor Apps
Bizga yoqqan jihatlari:
•O‘rganish usullari ko‘p;
•Foydalanish oson.
Bizga yoqmagan jihatlari:
•Til tanlash imkoniyati kam;
•Faqat iOS tizmiga mos.
24/7 ilovasi bilan foydalanuvchi har kuni, istalgan vaqt til o‘rgatuvchi ustozga ega bo‘lishi mumkin. Ilovada faqat asosiy Yevropa tillari mavjud. Har bir til uchun alohida ilova mavjud. Har bir ilova orqali kiyim-kechak, o‘yin-kulgi, rang, ta’lim, oila, oziq-ovqat, salomatlik, salomlashish, tana a’zolari, yo‘nalishlar, ob-havo, ish va boshqa mavzularga oid so‘zlarni o‘rganish mumkin.
Ilovada o‘rganilgan mavzular ro‘yxati, xotira o‘yinlari, viktorina, imlo amaliyoti kabi kategoriyalar bor.
O‘rganish mumkin bo‘lgan tillar: ispan, fransuz, nemis, italyan.
24/7 ilovasi faqat iOS tizmida ishlovchi qurilmalariga mos keladi.
6. Rosetta Stone
Bizga yoqqan jihatlari:
•Sayohatchilar uchun qulay;
•O‘ziga xos funksiyalarga ega;
•Til tanlovi keng;
•Barcha platformalarga mos.
Bizga yoqmagan jihatlari:
•O‘rgatish metodlari eskirgan.
Rosetta Stone tillarni o‘rganish uchun professional darajadagi servis. Ilova, asosan, sayohat davomida ko‘p qo‘llaniladigan so‘z va iboralarni o‘rgatadi.
Shuningdek, restoran, mehmonxonalar va sayohat bilan bog‘liq asosiy so‘z va birikmalardan iborat so‘zlachgich bor – bu sayohatga chiqqanlar uchun juda foydali. Agar foydalanuvchi xohlasa, rang, valyuta va xaridga oid lug‘atlarni sotib olishi mumkin.
O‘rganish mumkin bo‘lgan tillar: ispan, ingliz, fransuz, yapon, italyan, nemis, xitoy, portugal, rus, arab, koreys, golland, yunon, hind, irland, fors, polyak, shved, turk, vetnam.
7. Google Tarjimon
Bizga yoqqan jihatlari:
•Tarjima qilish usullari mavjud;
•Tez tarjima qilish imkoniyati mavjud;
•Ko‘p tillardan/tillarga tarjima qila oladi;
•Ham ilova ham veb-saytda ishlaydi.
Bizga yoqmagan jihatlar:
•O‘rgatish darslari yo‘q.
Ko‘pgina tillarni o‘rgatuvchi ilovalar foydalanuvchiga mashqlar bajarish orqali tilni o‘rgatadi, Google Tarjimon esa yozish va gapirishni o‘rgatadi.
Google Tarjimonda, shuningdek, so‘z va jumlalarni terib kiritish, qo‘lda yozish va gapirish orqali tarjima qilish mumkin.
Ilovadan internetga ulanmagan holda ham foydalanish mumkin (faqat til paketini oldindan yuklab olishni unutmang). Bundan tashqari, Google Tarjimonda har qanday matnni kamera orqali rasmga olib tarjima qilish mumkin (bunda dastur faqat bir necha tillardan tarjima qila oladi).
Google Tarjimon juda ko‘plab tillarda ishlay oladi, shu jumladan o‘zbek tilida ham.
Ilovadan Android va iOS tizimlari orqali foydalanish mumkin.
Hasanboy Umarov tayyorladi.
Ona tili — millat ruhi
Til – qalb tarjimoni. Chunki har bir so’z, eng avvalo, qalb torlarida chertiladi. So’ngra so’zlarda jilolanib tinglovchiga etkaziladi.
Til – inson qalbining ko’zgusidir. Unda nafaqat inson qalbi, balki o’sha xalqning o’tmishi, buguni, kelajagi, madaniyati va boshqa bir qancha jihatlari ham aks etib turadi. Bejizga biz til so’ziga ona so’zini egizak qilib aytmaymiz. Shuning uchun ham biz uni onamizdek qadrlashimiz, e’zozlashimiz, saqlashimiz va kelajak avlodga sof holda etkazishimiz lozim. Til insonning libosidir. Bu libosni qanday kiyish har bir insonning o’ziga bog’liq. Ba’zi insonlar oddiy libosni ham go’zal qilib, yarashtirib kiyadi. Ba’zi insonlarda esa har qanday go’zal libos o’z ko’rkini yo’qotadi. Til – qalb tarjimoni. Chunki har bir so’z, eng avvalo, qalb torlarida chertiladi. So’ngra so’zlarda jilolanib tinglovchiga etkaziladi.
Mana o’zbek tiliga Davlat tili maqomi berilganiga o’ttiz ikki yil to’ldi. Bu qisqa vaqt ichida tilimizda juda katta o’zgarishlar, yuksalishlar ro’y berdi. O’zbek tilining ikki tomli izohli lug’atidan siqib chiqarib tashlangan ma’naviyat, ma’rifat, qadriyat, ibo, hayo va boshqa bir qancha o’zligimizni anglatib turadigan so’zlarimiz, istiqlolimiz sharofati ila nashr etilgan besh tomli “O’zbek tilining izohli lug’ati”ga kiritilgan. Bu barchamiz uchun quvonchli holat. Tilimizning boshqa tillarga qaraganda qanchalik boy til ekanligini XV asrdayoq Hazrat Navoiy o’zining “Muhokamat ul-lug’atayn” asari orqali isbotlab ketgan. U kishining “Tilga ixtiyorsiz, elga e’tiborsiz” degan fikrlari bugungi kunda ham o’z ahamiyatini yo’qotgani yo’q, balki biz uchun dasturulamal vazifasini o’tab kelmoqda. Ammo bu fikrga barchaning birdek amal qilmasligi tanamizdagi og’ir va yuqumli kasallikka o’xshab bormoqda. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev ta’biri bilan aytganda: “O’zbek tili xalqimiz uchun milliy o’zligimiz va mustaqil davlatchilik timsoli, bebaho ma’naviy boylik, buyuk qadriyat” ekanligini har bir inson qalbdan his qilmog’i darkor.
Hammamizga ma’lumki, dunyoda etti mingga yaqin til bor, ammo shularning ikki yuztasigina davlat tili maqomiga ega. Ularning orasida o’zbek tilining borligi esa tilimizning naqadar buyukligi, jozibadorligi, jahon hamjamiyatida ham o’zining munosib o’rniga ega ekanligini anglatadi. Ammo ana shu buyuklikning qadriga hamma birdek etyaptimi?
Nima uchun ko’cha harakatini buzgan kishiga militsiya hushtak chaladi-yu, butun bir tilni buzayotgan odamlarga hech kim hushtak chalmaydi? Adibimiz Abdulla Qahhorning bergan bu savoli qachon o’z javobini topadi?
Rossiyalik tilshunos olima A. M. Kozlyanina: “O’zbek tili nafis va musiqa ohangidek jozibador” ekanligini tan olib turgan bir paytda “o’zbekman”, deb yurganlar nima qilishyapti? Bu kabi og’riqli nuqtalarni sanasak, tilimizning ertasi hammamizni chuqur o’yga toldiradi.
“Tilimiz qaerda buzilyapti?” deya o’zingizga savol berib ko’ring va ko’chaga chiqing. Ishga yoki o’qishga borar ekansiz, yo’l-yo’lakay atrofda qurilgan bir-biridan go’zal binolar, ko’p qavatli uylarni ko’rib ko’zingiz quvnasa, ularga qo’yilgan tilimiz uchun yot bo’lgan nomlarni ko’rib, ta’bingiz xira tortadi. Bozorga borsangiz, yurtimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarga qo’yilgan nomlarda ham o’zbekcha so’zlarni deyarli uchratmaysiz. Bunday nomlar orqali tadbirkorlar xaridorlarning diqqatini tortishmoqchimi yoki tilimiz shunchalik qashshoqmi?
Bugungi kunda nega ko’pchilik, ayniqsa, yoshlarimiz o’z nutqiga chet tillardagi turli so’zlarni qo’shib gapirishadi yoki o’sha tilni ham yaxshi bilishadimi? Yaxshi bilishsa-ku mayli, ammo… Tilimiz shunchalik qashshoqmi yoki bu ham madaniyatning bir belgisimi? Afsuski, mana shunday savollar bizni chuqur o’yga toldiradi. O’z ona tilini hurmat qilgan inson hech qachon tilni buzib gapirmaydi. Bugungi qo’shtirnoq ichidagi madaniyatli va zamonaviy yoshlar tilimizni qay darajada bilishar ekan? Ko’pgina chet ellarda o’zbek tilini o’rganishayotgan bir paytda tilning haqiqiy egalari uni buzib gapirishsa, qanchalik to’g’ri?
Ona tilini sevmagan, uning qadrini anglamagan inson yuragida el-u yurtga, Vataniga muhabbat ham bo’lmaydi. Biz tilimizni qanchalik asrasak, yuksaltirsak, rivojlanishiga hissa qo’shsak, o’zga millatlar ham bizning tilimizni hurmat qilishadi hamda uning dunyo hamjamiyati maydonidagi o’rnini va poydevorini shunchalik mustahkam qo’ygan bo’lamiz. Zero, “Har bir millatning dunyoda borlig’ini ko’rsatadigan oyinai hayoti til va adabiyotdir”, “Milliy tilni yo’qotmak, millatning ruhini yo’qotmakdur”.
Yoqutoy JAMOLOVA,
O’zbekiston Respublikasi Prezident ta’lim muassasalari
agentligi tizimidagi Abdulla Oripov nomli ijod
maktabi ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo’yicha direktor o’rinbosari,
Dildora SHODMONOVA,
ijod maktabi o’qituvchisi