1-Sinf Fayllar Bazasi

Maqolani foydali yoki qiziqarli deb hisoblasangiz ijtimoiy tarmoqlardagi do`stlaringizga matnni belgilab tavsiya qiling!
Agarda Siz maqolada xatoni uchratgan bo’lsangiz, unda xato matnni belgilab, CTRL + ENTER klavishasini bosing va sayt ma’muriga xabarnoma jo’nating.

O`qitishning interfaol metodlarni bilasizmi?

Mazkur metod muayyan mavzu yuzasidan berilgan muammolarni hal etishda keng qo’llaniladigan metod sanalib, u mashg`ulot ishtirokchilarini muammo xususida keng va har tomonlama fikr yuritish, shuningdek, o’z tasavvurlari va g`oyalaridan ijobiy foydalanish borasida ma’lum ko’nikma hamda malakalarni xosil qilishga rag`batlantiradi. Ushbu metod yordamida tashkil etilgan mashg`ulot jarayonida ixtiyoriy muammolar yuzasidan bir necha original yechimlarni topish imkoniyati tug`iladi. «Aqliy xujum» metodi tanlab olingan mavzular doirasida ma’lum qadriyatlarni aniqlash, ayni vaqtda ularga muqobil bo’lgan g`oyalarni tanlash uchun sharoit yaratadi.

Mashg`ulotlar jarayonida «Aqliy xujum» metodidan foydalanishda bir necha qoidalarga amal qilish talab etiladi. Ushbu qoidalar quyidagilar:

1. Mashg`ulot ishtirokchilarini muammo doirasida keng fikr yuritishga undash, ular tomonidan kutilmagan mantiqiy fikrlarning bildirilishiga erishish.

2. Har bir ta’lim oluvchi tomonidan bildirilayotgan fikr yoki g`oyalar miqdori rag`batlantirilib boriladi. Bu esa bildirilgan fikrlar orasidan eng maqbullarini tanlab olishga imkon beradi. Bundan tashqari fikrlarning rag`batlantirilishi navbatdagi yangi fikr yoki g`oyalarning tug`ilishiga olib keladi.

3. Har bir ta’lim oluvchi o’zining shaxsiy fikri yoki g`oyalariga asoslanishi hamda ularni o’zgartirishi mumkin. Avval bildirilgan fikr (g`oya)larni umumlashtirish, turkumlashtirish yoki ularni o’zgartirish ilmiy asoslangan fikr (g`oya)larning shakllanishiga zamin hozirlaydi.

4. Mashg`ulotlar jarayonida ta’lim oluvchilarning har qanday faoliyatlarini standart talablar asosida nazorat qilish, ular tomonidan bildirilayotgan fikrlarni baholashga yo’l qo’ymaydi. Agarda ularning fikr (g`oya)lari baholanib, boriladigan bo’lsa, ta’lim oluvchilar o’z diqqatlarini, shaxsiy fikrlarini himoya qilishga qaratadilar, oqibatda ular yangi fikrlarni ilgari surmaydilar. Mazkur metodni qo’llashdan asosiy maqsad ta’lim oluvchilarni muammo xususida keng va chuqur fikr yuritishga rag`batlantirish ekanligini etibordan chetda qoldirmagan holda ularning faoliyatlarini baholab borishning har qanday usulidan voz kechish maqsadga muvofiqdir.

Mashg`ulot jarayonida ushbu metoddan samarali foydalanish maqsadida quyidagilarga amal qilish lozim:
1.Mashg`ulot ishtirokchilarining o’zlarini erkin his etishlariga sharoit yaratib berish.
2.G`oyalarni yozib berish uchun yozuv taxtasi yoki varaqalarni tayyorlab qo’yish.
3.Muammo (yoki mavzu)ni aniqlash.

4.Mashg`ulot jarayonida amal qilinishi lozim bo’lgan shartlarni belgilash. Shartlar quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin:

a) ta’lim oluvchilar tomonidan bildirilayotgan xar qanday g`oya baholanmaydi;

b) ta’lim oluvchilarning mustaqil fikr yuritishlari, shaxsiy fikrlarini ilgari surishlari uchun qulay muxit yaratiladi;

v) g`oyalarning turlicha va ko’p miqdorda bo’lishiga ahamiyat qaratiladi;

g) boshqalar tomonidan bildirilayotgan fikrlarni yodda saqlash, ularning fikrlariga tayangan holda yangi fikrlarni bildirish, bildirilgan fikrlar asosida muayyan xulosalarga kelish kabi harakatlarning ta’lim oluvchilar tomonidan sodir etilishiga erishiladi.

5. Bildirilayotgan g`oyalarni ularning mualliflari tomonidan asoslanishiga erishish va ularni yozib olish.

6. Muayyan qog`oz varaqlari g`oya (yoki fikr)lar bilan to’lgandan so’ng ularni yozuv taxtasiga osib qo’yish.

7. Bildirilgan fikrlarni yangi g`oyalar bilan boyitish asosida ularni quvvatlash.

8. Boshqalar tomonidan bildirilgan fikr (g`oya) lar ustida kulish, ularga nisbatan kinoyali sharhlarning bildirilishiga yo’l qo’ymaslik kerak.

9.Ta’lim oluvchilar tomonidan yangi g`oyalar bildirilishi davom etayotgan ekan, muammoning yagona to’g`ri yechimini e’lon qilishga shoshilmaslik.

Aqliy xujum metodi to’g`ri va ijobiy qo’llanilganda shaxsni erkin, ijodiy va nostandart fikrlashga o’rgatadi.

«Fikriy hujum» metodi

Bu metod o’quvchilarning mashg`ulotlar jarayonida faolliklarini ta’minlash, ularni erkin fikr yuritishga rag`batlantirish hamda bir xil fikrlashdan ozod etish muayyan mavzu yuzasidan rang-barang g`oyalarni to’plash, shuningdek, ijodiy vazifalarni hal etish, yechish jarayonining dastlabki bosqichida paydo bo’lgan fikrlarni yechishga o’rgatish uchun xizmat qiladi. «Fikriy hujum» metodi. A.F.Osborn tomonidan tavsiya etilgan bo’lib, uning asosiy tamoyili va sharti mashg`ulot (bahs)ning xar bir ishtirokchisi tomonidan o’rtaga tashlanayotgan fikrga nisbatan tanqidni mutlaqo ta’qiqlash, har qanday luqma va hazil-mutoyibalarni rag`batlantirishdan iboratdir. Bundan ko’zlangan maqsad ta’lim oluvchilarning mashg`ulot (bahs) jarayonidagi erkin ishtirokini ta’minlashdir. Ta’lim jarayonida ushbu metoddan samarali va muvaffaqiyatli foydalanish o’qituvchining pedagogik mahorati va tafakkur ko’lamining kengligiga bog`liq bo’ladi. «Fikriy hujum» metodidan foydalanish chog`ida ta’lim oluvchilarning soni 15 nafardan oshmasligi maqsadga muvofiqdir. Ushbu metodga asoslangan mashg`ulot bir soat tashkil etilishi mumkin.

«Fikrlarning shiddatli hujumi» metodi

Mazkur metod Ye.A.Aleksandrov tomonidan asoslangan hamda G.Ya.Bush tomonidan qayta ishlangan. «Fikrlarning shiddatli hujumi» metodining mohiyati jamoa orasida muayyan topshiriqlarni bajarayotgan har bir ta’lim oluvchining shaxsiy imkoniyatlarini ro’yobga chiqarishga ko’maklashish hamda ta’lim oluvchilarda ma’lum jamoa (guruh) tomonidan bildirilgan fikrga 2 qarshi g`oyani ilgari surish layoqatini yuzaga keltirishdan iboratdir.

Ushbu metoddan foydalanishga asoslangan mashg`ulot bir necha bosqichda tashkil etiladi. Ular quyidagilardir:

1-bosqich. Ruhiy jihatdan bir-biriga yaqin bo’lgan ta’lim oluvchilarni o’zida biriktirgan hamda son jihatdan teng bo’lgan kichik guruhlarni shakllantirish.

2-bosqich. Guruhlarga hal etish uchun topshirilgan vazifa yoki topshiriqlar mohiyatidan kelib chiqadigan maqsadlarni aniqlash.

3-bosqich. Guruhlar tomonidan muayyan g`oyalarning ishlab chiqilishi (topshiriqlarning hal etilishi).

4-bosqich. Topshiriqlar yechimlarini muhokama etish, ularni to’g`ri hal etilganligiga ko’ra turkumlarga ajratish.

5-bosqich. Topshiriqlar yechimlarini qayta turkumlashtirish, ya’ni ularni to’g`rilik darajasi, yechimini topish uchun sarflangan vaqt, yechimlarning aniq va ravshan bayon etilishi kabi mezonlar asosida baholash.

6-bosqich. Dastlabki bosqichlarda topshiriqlar yechimlari yuzasidan bildirilgan muayyan tanqidiy mulohazalarni muhokama etish hamda ular borasida yagona xulosaga kelish.

Yuqorida mohiyati bayon etilgan «Fikrlarning shiddatli hujumi» metodini ijtimoiy, gumanitar va tabiiy yo’nalishlardagi fanlar yuzasidan tashkil etiladigan mashg`ulotlar jarayonida birdik muvaffaqiyatli qo’llash mumkin. Metodni qo’llash jarayonida quyidagi holatlar yuzaga keladi:

1. O’quvchilar tomonidan muayyan nazariy bilimlarning puxta o’zlashtirilishiga erishish;
2. Vaqtni iqtisod qilish;
3. Har bir o’quvchini faollikka undash;
4. Ularda erkin fikrlash layoqatini shakllantirish.

Ko’rinib turibdiki ushbu metod ta’lim oluvchilar tomonidan muayyan nazariy bilimlarning puxta o’zlashtirilishiga erishish, vaqtni iqtisod qilish, har bir ta’lim oluvchini faollikka undash, ularda erkin fikrlash layoqatini shakllantirishga yordam beradi.

«Yalpi fikriy hujum» metodi

Mazkur metod J.Donald Filips tomonidan ishlab chiqilgan bo’lib, uni bir necha o’n (20, 40 va 60) nafar ta’lim oluvchilardan iborat guruh (sinf)larda qo’llash mumkin. Ushbu metod ta’lim oluvchilar tomonidan yangi g`oyalarning o’rtaga tashlanishi uchun sharoit yaratib berishga xizmat qiladi. Har bir 5 yoki 6 nafar ta’lim oluvchilarni o’z ichiga olgan guruhlarga 15 daqiqa ichida ijobiy xal etilishi lozim bo’lgan turli xil topshiriq yoki ijodiy vazifalar beriladi. Topshiriq va ijodiy vazifalar belgilangan vaqt ichida ijobiy xal etilgach, bu haqda guruh a’zolaridan biri axborot beradi. Guruh tomonidan berilgan axborot (topshiriq yoki ijodiy vazifaning yechimi) o’qituvchi va boshqa guruhlar a’zolari tomonidan muhokama qilinadi va unga baho beriladi. Mashg`ulot yakunida o’qituvchi berilgan topshiriq yoki ijodiy vazifalarning yechimlari orasida eng yaxshi va o’ziga xos deb topilgan javoblarni e’lon qiladi. Mashg`ulot jarayonida guruh a’zolarining faoliyatlari ularning ishtiroklari darajasiga ko’ra baholab boriladi.

Arra metodi
(E.Aronson,1978)

Pedagogik amaliyotda mazkur metodda kichik guruhlar 6-8 ta o’quvchidan tashkil topadi. Dars davomida o’rganiladigan mavzu mantiqan tugallangan qismlarga ajratiladi. Har bir qism yuzasidan o’quvchilar bajarilishi lozim bo’lgan o’quv topshiriqlari tuziladi. Har bir o’quvchilar guruhi mazkur topshiriqlarning bittasini bajaradi va shu qism bo’yicha «mutaxasis»ga aylanadi. So’ngra guruhlar qayta tashkil etiladi. Bu guruhlarda har bir qism (blok yoki modul) «mutaxassis» bo’lishi shart, mazkur «mutaxassis»lar o’zlari egallagan bilimlarni xuddi «arra» tishlari ketma-ket kelganidek navbat bilan o’rtoqlariga bayon qilishadi. Mazkur guruhlarda o’quv materiali mantiqiy ketma-ketlikda qayta ishlab chiqiladi.
1986-yili R.Slavin «arra» metodini qisman o’zgartirib «arra-2» metodini yaratdi. Mazkur metodga ko’ra kichik guruh 4-5 o’quvchidan tashkil topadi. Barcha guruh a’zolari o’quv materiali yuzasidan tuzilgan yagona topshiriq ustida ishlaydi. Guruh ichida o’quvchilar topshiriqlarni qismlarga ajratib, bo’lib oladilar. Har bir o’quvchi o’ziga tegishli qismini puxta o’zlashtirib «mutaxasis»ga aylanadi. Dars oxirida har bir kichik guruhdagi «mutaxassis»lar uchrashuvi qayta tashkil etilgan guruhlarda o’tkaziladi.
O’quvchilar bilimi test savollari yordamida individual tarzda o’tqazilib nazorat qilinadi va baholanadi. Guruh a’zolarining ballari jamlanadi, eng yuqori ball to’plagan guruh g`olib sanaladi.

«Bilaman. Bilib oldim. Bilishni xohlayman»

Sinf o’quvchilari beshta guruhga bo’linadilar, guruhlar nomlanadi. Yozuv taxtasi uch qismga ajratiladi. Birinchi bandning yuqori qismiga «Bilaman», ikkinchi bandning yuqori qismiga «Bilib oldim», uchinchi bandning yuqori qismiga esa «Bilishni xohlayman»degan so’zlar yoziladi.
So’ngra o’qituvchi o’quvchilardan mavzu yuqasidan qanday ma’lumotlarga ega ekanliklarini so’raydi va bildirilgan fikrlarni «Bilaman »nomli bandga yozib qo’yadi.
Ushbu xarakat guruhlar tomonidan fikrlar to’la bayon etilganga qadar davom etadi. Mazkur jarayonda guruhlarning barcha a’zolari faol ishtirok etishlariga ahamiyat berish zarur. O’quvchilar tomonidan bildirilayotgan noto’g`ri fikrlar ham inkor etilmasligi zarur (zero bunday xarakat o’quvchilarning faolligiga salbiy ta’sir ko’rsatadi).
Keyingi bosqichda o’quvchilarga mavzuga oid matnlar tarqatiladi Ushbu matn mavzu bo’yicha eng asosiy tushunchalarni o’z ichiga oladi. O’quvchilar matn bilan tanishib chiqqandan so’ng fikr yuritishlari hamda mavzuga oid yana qanday ma’lumotlarni o’zlashtiriganliklarini aniqlashlari lozim. O’quvchilar o’z xulosalari asosida fikrlarini bayon etadilar, ushbu fikrlar «Bilib oldim» nomli ustunga yozib boriladi.
So’ngi bosqichda o’qituvchi o’quvchilaridan yangi mavzu bo’yicha qanday ma’lumotlarni o’zlashtirish istagida ekanliklarini so’raydi va o’quvchilarni yana o’ylashga da’vat etadi. Guruhlardan navbati bilan fikr so’raladi. O’quvchilar tomonidan bildirilgan fikrlar «Bilishni xohlayman»nomli ustunga yozib boriladi. i qismini puxta o’zlashtirib «mutaxasis»ga aylanadi. Dars oxirida har bir kichik guruhdagi «mutaxassis»lar uchrashuvi qayta tashkil etilgan guruhlarda o’tkaziladi.
O’quvchilar bilimi test savollari yordamida individual tarzda o’tqazilib nazorat qilinadi va baholanadi. Guruh a’zolarining ballari jamlanadi, eng yuqori ball to’plagan guruh g`olib sanaladi. Namuna sifatida quyidagi jadvalni keltiramiz:

B-B-B jadvali

Bilaman

Bilmoqchiman

Bilib oldim

Masalan: Matn o’quvchilarga tarqatiladi. O’quvchilar yakka tartibda (7 daqiqa) matn bilan tanishadilar. So’ngra guruhlarda yuqorida qayd etilgan jadvalni to’ldiradilar.

«Bumerang» texnologiyasi

Bu texnologiya o’quvchi-talabalarni dars jarayonida, darsdan tashqarida turli adabiyotlar, matnlar bilan ishlash, o’rganilgan materialni yodida saqlab qolish, so’zlab bera olish, fikrini erkin xolda bayon eta olish hamda bir dars davomida barcha o’quvchi-talabalarni baholay olishga qaratilgan.
Maqsad: trening davomida tinglovchilarga tarqatilgan materiallarni ular tomonidan yakka va guruh holatida o’zlashtirib olishlari hamda o’zaro suhbat munozara orqali, turli savollar, tarqatma materiallar va undagi matnlar qay darajada o’zlashtirilganini nazorat qilish. Trening davomida o’quvchi-talabalar tomonidan baho ballarini egallashga imkoniyat yaratish.

• trening to’g`ridan-to’g`ri tinglovchilarni 4-5 kishidan iborat kichik, guruhlarga bo’lishdan boshlanadi;
• trener har bir guruh va uning har bir a’zosiga mustaqil o’rganish, fikrlash va yodda saqlab qolish uchun alohida-alohida aniq yozma tarqatma material beradi tarqatma materialda trener tomonidan tanlangan umumiy mavzu bo’yicha biron bir hajmdagi matn berilgan, ularning soni guruhlar va tinglovchilar soniga bog`liq. Agar 4 ta kichik guruh bo’lsa, u holda umumiy mavzu 4 ta kichik matnlarga bo’linib har bir guruhga beriladi;
• faoliyat samarali bo’lishi uchun har bir guruhga berilgan matindan har bir tinglovchiga beriladi. Shunday qilib, 4 ta guruh umumiy mavzu asosida 4 xil matnga ega, har bir tinglovchi esa o’z guruhiga tushgan matnga ega bo’ladi.

• guruhlarga berilgan matnni guruh a’zolari yakka tartibda alohida o’rganishlari, matinni eslab qolishlari, keyin kerak bo’lganda trenerga yoki boshqalarga gapirib berishlari, iloji boricha matnni o’zlashtirib olishlari kerakligini trener uqtiradi va tayyorgarlik uchun matnni katta-kichikligiga qarab 10-15 daqiqa vaqt beradi. O’zi esa guruh va tinglovchilarni ish faoliyatini kuzatadi.

• trener oldindan tayyorlab qo’yilgan raqamlar yozilgan kichik qog`ozlar bilan har bir guruh yoniga kelib guruh a’zolaridan ushbu qog`ozlardan bittadan raqam tortib olishlarini so’raydi (qog`ozlar soni guruhdagi tinglovchilar soniga bog`liq, masalan: guruhda 5 kishi bo’lsa, qog`ozdagi raqamlar 1,2,3,4,5 etib tayyorlanadi, agar 4ta bo’lsa 1 dan 4 gacha va h.) guruhlardagi barcha tinglovchilar raqamlar yozilgan qog`ozdan olishlari kerak. Nechta guruh bo’lsa, shuncha guruh a’zolari soniga qarab raqamlar yozilgan qog`ozlar tayyorlanadi.
• trener raqamlar bo’yicha tinglovchilardan yangi guruhlar tuzishlarini so’raydi. Masalan: hamma 1 raqamini olganlar bitta yangi guruh, 2 raqamlilar ikkinchi guruh, 3 raqamlilar uchinchi guruhni, 4 raqamlilar 4 chi guruhni, 5 raqamlilar beshinchi guruhni tashkil etishlarini so’raydi. Guruh a’zolari yangi guruhga o’tishlarida o’zlari bilan o’rgangan matnlarini oladilar.

• raqamlar bo’yicha yangi guruhlar tuzilganda har bir yangi guruhda avvalgi guruhlardan bittadan vakillar o’z-o’zidan to’planib qoladi, ya’ni 4 ta guruhda 4 xil matn o’rganilgan bo’lsa bu yangi guruhda har bittasidan bittadan vakil to’planadi, umumiy mavzu bo’yicha 4 tinglovchi va 4 xil matn to’planadi.

6-bosqich.
Guruhdagilar bir-birlariga o’z matnlarini gapirib berib, barchalari ushbu matnlarni bilib olishgach, trener o’rganilgan material guruh a’zolari tomonidan qanchalik o’zlashtirib olinganini tekshirib ko’rish uchun har bir guruh a’zosi bir-birlariga o’z matnlaridan kelib chiqqan holda savollar berishlari mumkinligini tushuntiradi. Shunday qilib, guruh ichida ichki nazorat savol-javob orqali o’tkaziladi. Bu esa guruhdagi tinglovchilarni bir-birlariga so’zlab bergan materiallarini boshqalar tomonidan o’zlashtirilganlik darajasini aniqlashga, mustahkamlashga yordam beradi.

7-bosqich.
Tinglovchilar yana avvalgi joylariga qaytishlari so’raladi, ya’ni yana hamma mashg`ulot boshlanishidagi guruhlariga qaytadilar.

8-bosqich.
Trener auditoriyadagi tinglovchilarning barchasi hammaga tarqatilgan yozma materiallar bilan tanish ekanliklari, ular haqida to’liq ma’lumotga ega bo’lganliklarini hisobga olgan holda auditoriyadagi har bir o’quvchidan xohlagan materialni so’rashi mumkinligini aytadi.

9-bosqich.
Tarqatilgan materiallarning tinglovchilar tomonidan qay darajada o’zlashtirilganligi darajasini aniqlash maqsadida o’qituvchi yoki mahsus guruh yoki opponent guruhi tomonidan berilgan nazorat savollariga javoblarni reyting ballari orqali baholanishi tushuntirladi, masalan: savollarga berilgan javoblar – agar to’liq javob bo’lsa-3 ball, qo’shimcha qilinsa-2 ball, o’tirgan joyida luqma tashlasa-1 ball, javob berilmasa-0 ball qo’yilishi belgilanadi.

Baho sistemasida-to’liq javob uchun-5 baho, qo’shimcha uchun 4-baho, luqma tashlansa-3 baho, javob bermasa-2 baho, umuman ishtirok etmasa-1 baho qo’yishni belgilash mumkin.
Guruh a’zolarining javoblarini yuqorida ko’rsatilgan tartibda baholash, ballarni qo’yib borish, umumlashtirish uchun har bir guruh o’ziga guruh qatnashchilaridan birini «hisobchi» etib tayinlashi mumkin («hisobchi» ham davrada bo’layotgan savol javoblar muloqotida ishtirok etadi).

10-bosqich.
Bu bosqichda trener tarqatma materiallar asosida tuzilgan savollar (5-6 ta) bilan o’quvchilarga murojat qiladi (savollar iloji boricha hamma matnlarga tegishli bo’lgani ma’qul, shuningdek trener auditoriyadagi barcha o’quvchilarni javob berish uchun qamrab olishga harakat qiladi). Berilgan savollarga javob berish tugagach, trener doskaga guruhlar tomonidan to’plangan ballarni yozadi va mashg`ulotning keyingi bosqichiga o’tadi.

11-bosqich.
Trener har bir guruhni o’z yozma materiallarining mazmunidan kelib chiqqan holda bittadan savol tayyorlashlari kerakligini aytadi va guruhlarga savol tuzishlari uchun 5-7 daqiqa vaqt ajratadi.

12-bosqich.
Guruhlar bir-birlariga savollar beradilar, guruhlardagi «hisobchilar» guruh a’zolarining javoblarini yuqorida belgilangan tartibda baholab boradilar. Javoblar to’g`ri bo’lsa, savol bergan guruh javobni to’ldirmaydi.

13-bosqich.
Trener guruh a’zolari to’plagan ballarni yana bir marotaba doskaga yozadi va to’plangan ballar (baholar)ning umumiy sonini aniqlaydi. To’plangan ballar (baholar)ni umumiy sonini guruh a’zolariga teppa-teng bo’ladi (yuqorida keltirilganlik asosida).

Izoh: agar to’plangan ballarni guruh a’zolariga teppa-teng bo’lishda o’quvchilar tomonidan norozilik bo’lsa, ya’ni ba’zi guruh a’zolari guruhning faoliyatida faol ishtirok etib, umumiy jamoaviy faoliyatda passiv bo’lgan bo’lishsa, yoki umuman ishtirok etmagan, qiziqmagan bo’lishsa, bunday holatda vaziyatni yechishni guruh a’zolariga yuklatiladi. Guruhning yechimi to’g`ri hisoblanadi, yoki trener-o’qituvchi o’z fikrini bildirishi mumkin, chunki u dars jarayonida o’quvchilarning javoblari, faol yoki passivliklarini kuzatib boradi.

Agar o’quvchi faollik ko’rsatmagan, yoki savol javoblarda ishtirok etmagan bo’lsa ham uning shu dars jarayonida biron narsani bilib olgani, eslab qolib o’zlashtirganini hisobga olgan holda unga eng kichik ball berilishi mumkin. Bu o’quvchini keyinchalik shu shakldagi darslarda faolroq bo’lishga undaydi. Yuqoridagi kabi vaziyat vujudga kelsa uni yechimini har bir o’qituvchi sharoitga, faoliyatga qarab o’zi hal etishi yoki guruh, jamoaga tashlashi mumkin.

Ba’zi guruhning «hisobchilari» ballarni qo’yishda noaniqlik yoki qo’shib yozishlari mumkin, natijada, ba’zi guruhlarning umumiy to’plagan ballari boshqa guruhlarnikidan katta farq qilishi mumkin. O’quvchi talabalarning haqqoniy baholanishlari ularning tanlagan «hisobchi»lariga bog`liq ekanligini o’qituvchi eslatib o’tadi. Agar umumiy to’plangan ballarni guruh a’zolariga taqsimlanganda shu mashg`ulot uchun belgilangan maksimal balldan ortib ketgan bo’lsa, u holda shu mashg`ulot uchun kerakli ballni olib qolib, ortiqchasini keyingi mashg`ulotlarga yoki yakuniy nazoratga o’tkazish mumkin.

• bugungi mashg`ulotdan nimalarni bilib oldingiz?
• nimalarni o’rgandingiz?
• nimalar siz uchun yangilik bo’ldi?
• yana nimalarni bilishni istar edingiz?

Yozma bahslar

O’quvchilarga sinfdoshlar bilan birgalikda hozirgi vaqtda jamoatchilik fikrini to’lqinlantirayotgan mavzularda dialoglar rejalashtirish imkonini berish kerak. Yozma bahslar metodikasi yozma shakldagi bunday dialoglarni sinfdagi barcha o’quvchilar ishtirokida o’tkazish imkonini beradi. Metod o’quvchilarning berilgan mavzu sohasidagi bilimlarini chuqurlashtirish sharoitini yaratadi. Munozara madaniyatini o’rgatish, asoslash qobiliyatini rivojlantiradi.

• debatlar-ikki tomon o’rtasidagi yozma muloqot shaklidir;
• debatlar ikki o’quvchi yoki o’quvchilar guruhlari o’rtasida o’zaro olib borilishi mumkin;
• ushbu uslub bahsli, mavzularni muhokama qilganda ayniqsa foydalidir;
• munozara paytida o’quvchilar faqat o’z asosli dalillarini taqdim etadi, qolaversa boshqa tomonning asosli dalillariga javob beradi;
• texnika o’quvchilarning muhokama qilinayotgan muammolariga doir bilimlarni chuqurlashtiradi, munozara madaniyatini o’rgatadi, asoslab berish malakasini oshiradi;
• o’qituvchi qo’lga kiritgan ajoyib material baholash uchun asos bo’lib xizmat qiladi.

4-bosqich. Mashq yakunlanganidan so’ng debatlarni birinchi tugatgan guruhlar vakillaridan plakatlarni o’qishni iltimos qiling (biron-bir sharhsiz). Agar ihtiyoringizda vaqt qolsa, boshqa guruhlardan ham o’z plakatlarini o’qib berishni iltimos qilish mumkin.

Mavzu: (O’qituvchi tanlaydi) __________________________________
Ha
Sizning eng kuchli asosli dalillaringiz?____________________________

Yo’q
Boshqa tomonning asosli daliliga javob qaytaring? Sizning eng kuchli asosli dalillaringiz?
Javob
Asosli dalil___________________________________________________
Javob
Asosli dalil ___________________________________________________
Javob
Asosli dalil ___________________________________________________
Javob
Yakun: ______________________________________________________

«Zigzag» strategiyasi metodi

Sinf o’quvchilari 7 ta guruhga bo’linadilar va guruh nomlanadi. Guruhlarda yangi mavzu mohiyatini yorituvchi matn qismlarga ajratiladi va ajratilgan qismlar mazmuni bilan tanishib chiqish vazifasi guruhlarga topshiriladi. O’quvchilar matnlarni diqqat bilan o’rganadilar va gapirib beradilar. Vaqtni tejash maqsadida guruh a’zolari orasidan liderlar belgilanadi va qayd etilgan vazifa ular tomonidan bajariladi. Liderlarning fikrlari guruh a’zolari tomonidan to’ldirilishi mumkin. Barcha guruhlarning o’quvchilari o’zlariga topshirilgan matn mazmuni xususida so’zlab berganlaridan so’ng, matnlar guruhlararo almashtirilib, avvalgi faoliyat takrorlanadi. Guruhlarga bir necha matnlar taqdim etiladi. Shu tarzda barcha matnlar mazmuni guruhlar tomonidan o’rganib chiqilgach o’quvchilar o’tilgan mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni ajratadilar, ularning o’zaro mantiqiy bog`liqligini aniqlaydilar, yuzaga kelgan g`oyalar asosida mavzuga oid sxema ishlab chiqiladi. So’ngra o’zlashtirilgan bilimlar asosida o’quvchilarning o’zlariga shunday sxemalarni ishlab chiqish vazifasi topshiriladi.

«Insert» strategiyasi metodi

Sinf o’quvchilari guruhlarga bo’linadilar, guruhlar nomlanadi. O’qituvchi har bir guruh o’quvchilaridan mavzuga oid ikkitadan fikr bildirishlarini so’raydi. Guruhlar navbati bilan (ushbu jarayonda guruhning barcha a’zolari faol ishtirok etishlarini ta’minlash maqsadga muvofiq) fikr bildiradilar. Bayon etilgan fikrlar yozuv taxtasiga yozib boriladi. Faoliyat yakunlangach, o’qituvchi mavzular mazmunini yoritishga xizmat qiluvchi matnni o’quvchilarga tarqatadi. So’ngra shunday topshiriq beriladi:
a) matn bilan tanishib chiqing;
b) matnning har bir qatoriga quyidagi belgilarni qo’yib chiqing:
Z-matnda guruhda tomonidan bildirilgan fikr o’z aksini topgan bo’lsa;
S-matnda guruxlar tomonidan bildirilmagan fikr yuritilgan bo’lsa;
D-matnda bir biriga zid fikrlar mavjud bo’lsa;
?-matn bilan tanishish jarayonida tushunmovchiliklar yuzaga kelsa.
So’ngra guruh a’zolari shaxsiy qarashlarini o’zaro o’rtoqlashadilar, guruh bo’yicha belgilar soni umumlashtiriladi. Liderlar vositasida har bir belgining miqdori bayon etiladi va izohlanadi. O’qituvchi guruhlar tomonidan qayd etilgan sonlarni ularning nomlari yozilgan ustunga yozib boradi.
O’qituvchi har bir guruh lideri fikrini tugatgach, yuzaga kelgan qarama qarshilik va tushunmovchiliklarni o’quvchilar to’g`ri xal etishlariga va tushunib olishlariga yordam beradi.
Shundan so’ng guruhlar darslikda berilgan matn bilan tanishib chiqib, asosiy tushunchalarni ajratidalar ular o’rtasidagi mantiqiy munosabatlarni ochib berishga harakat qiladilar (modellashtiradilar). Guruhlar tomonidan ilgari surilgan fikrlar umumlashtirilib, liderlar tomonidan sinf jamoasida yetkaziladi.

«Klaster» metodi

Klaster metodi pedagogik, didaktik strategiyaning muayyan shakli bo’lib, u ta’lim oluvchilarga ixtiyoriy muammo (mavzu) lar xususida erkin, ochiq o’ylash va fikrlarni bemalol bayon etish uchun sharoit yaratishga yordam beradi. Mazkur metod turli xil g`oyalar o’rtasidagi aloqalar fikrlash imkoniyatini beruvchi tuzilmani aniqlashni talab etadi. «Klaster» metodi aniq ob’ektga yo’naltirilmagan fikrlash shakli sanaladi. Undan foydalanish inson miya faoliyatining ishlash tamoyili bilan bog`liq ravishda amalga oshadi. Ushbu metod muayyan mavzuning ta’lim oluvchilar tomonidan chuqur hamda puxta o’zlashtirilguniga qadar fikrlash faoliyatining bir maromda bo’lishini ta’minlashga hizmat qiladi.
Guruh asosida tashkil etilayotgan mashg`ulotlarda ushbu metod guruh a’zolari tomonidan bildirilayotgan g`oyalarning majmui tarzida nomoyon bo’ladi.
Bu esa guruhning har bir a’zosi tomonidan ilgari surilayotgan g`oyalarni uyg`unlashtirish hamda ular o’rtasidagi aloqalarni topa olish imkoniyatini yaratadi.
«Klaster» metodini o’tkazish texnologiyasi:
1-bosqich. Nimaniki o’ylagan bo’lsangiz, shuni qog`ozga yozing. Fikringizni sifati to’g`risida o’ylab o’tirmay, ularni shunchaki yozib boring.
2-bosqich. Yozuvingizning orfografiyasi yoki boshqa jihatlariga e’tibor bermang.
3-bosqich. Belgilangan vaqt nihoyasiga yetmaguncha, yozishdan to’xtamang. Agar ma’lum muddat biror-bir g`oyani o’ylay olmasangiz, u holda qog`ozga biror narsaning rasmini chiza boshlang. Bu harakatni yangi g`oya tyg`ilgunga qadar davom ettiring.
4-bosqich. Muayyan tushuncha doirasida imkon qadar ko’proq yangi g`oyalarni ilgari surish hamda mazkur g`oyalar o’rtasidagi o’zaro aloqadorlik va bog`liqlikni ko’rsatishga harakat qiling. Foyalar yig`indisining sifati va ular o’rtasidagi aloqalarni ko’rsatishni cheklamang.

Stil va stil g`oyasiga muvofiq ishlab chiqilgan «Klaster» metodi puxta o’ylangan strategiya bo’lib, undan ta’lim oluvchilar bilan yakka tartibda yoki guruh asosida tashkil etiladigan mashg`ulotlar jarayonida foydalanish mumkin.

Kichik guruhlarni tashkil etish

Sinf guruhlarda ishlaydigan birinchi mashg`ulot hal qiluvchi mashg`ulot xisoblanadi. U keyinchalik guruhli ishlarga yo’nalish beradi. Shuning uchun mana shu birinchi martada qator shartlarga rioya qilish juda muhim.
Birinchi guruh uchun:
1. O’qituvchi guruhni belgilaydi.
2. Qat’iy rahbarlik qilishi mumkin bo’lgan eng faol yoki boshqa o’quvchilar haqida o’ylab ko’ring.
3. Eng zehnli yoki juda qobiliyatli o’quvchilardan tanlab har bir guruhga kiriting.
4. Zehni o’tkir bo’lmagan o’quvchilarni ham tanlab, har qaysi guruhga taqsimlang.
5. Guruhni 4 ishtirokchi bilan (nazaringizda bir-biriga munosib) to’ldiring.
6. Rahbarni guruh bilan oldindan uchrashtiring va ular vazifasini tushuntiring.
7. Mashg`ulotlarda guruh vazifasini va rahbar vazifasini tushuntiring.
8. Har bir guruh doira shaklida o’tirsin. Har bir ishtirokchi hammani ko’rmaguncha guruh ish boshlay olmaydi.
9. Ish vaqtida doimo hap bir guruh atrofida yuring.
Muhokama oxirida o’z kuzatuvlaringizni ayniqsa har bir guruhdagi yaxshi g`oyaga e’tiborni qaratib gapirib bering.
Kichik guruhlarda ishlash uchun maslahatlar:
1. O’quvchilar ishni bajarishi uchun bilim va malakaga ega ekanligiga ishonch hosil qiling.
2. Guruhga aniq yo’riqlar ko’rsating. Gypuhlar 1 yoki 2 yo’riqdan (hatto) juda tushunarli bo’lsa ham) ko’piga rioya etishi amrimahol.
Z. Kichik guruh uchun berilgan vazifaning bajarilishiga yetarlicha vaqt bering. Boshqa gypuhlapga nisbatan vazifasini erta bajargan guruhni band qilish yo’llarini o’ylab ko’ring.
4. Murakkab dasturni ishlab chiqish kerak bo’lganda guruhni 2-5 kishidan tuzing. Kichik guruhda muhokama qilish uchun 5 kishi yetarli.
5. Kichik guruhdagi ishlarni sinf uchun me’yorga aylantiring.
6. Baholash va mukofotlash tizimingiz kichik guruhdagi ishlarga qanday ta’sir qilishi haqida o’ylab ko’ring. Muvaffaqiyatli guruhiy ish uchun guruhga mukofot tayyorlang.
7. Guruh ishi natijalarining qanday topshirilishini aniq tushuntiring. Guruh ishi haqida sinfga kimdir e’lon qilishi kerak bo’lsa, uni oldindan tanlab qo’ying.
8. Jamoa bo’lib o’rganish vaqtidagi shovqinga ko’nikish uchun tayyorgarlik ko’ring.
9. Guruh tashkil qilayotganda o’quvchilarga «tazyiq» ko’rsatmang. Odatda turli xil guruhlar maqsadga muvofiq.
10. Har qanday sharoitda ham guruh bilan samimiy munosabatda bo’ling, guruhda ro’y berayotganlarni kuzating va baholang.

«Komandada o’qitish» metodi

Komandada o’qitishda o’quvchilar teng sonli ikkita komandaga ajratiladi. Har ikkala komanda bir xil topshiriqni bajaradi. Komanda a’zolari o’quv topshiriqlarini hamkorlikda bajarib, har bir o’quvchi mavzudan ko’zda tutilgan bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirishga e’tiborni qaratadi.
Hamkorlikda o’qitish texnologiyasi mualliflaridan biri bo’lgan R.Slavinning ta’kidlashicha, o’quvchilarga topshiriqlarni hamkorlikda bajarish uchun ko’rsatma berilishi yetarli emas. O’quvchilar o’rtasida tom ma’nodagi hamkorlik har bir o’quvchining qo’lga kiritgan muvaffaqiyatidan quvonish, bir-biriga sidqidildan yordam berish hissi, qulay ijtimoiy-psixologik muhit vujudga kelishi zarur. Mazkur texnologiyada o’quvchilarning bilimlarni o’zlashtirish sifatini aniqlashda ularni bir-biri bilan emas, balki har bir o’quvchining kundalik natijasi avval qo’lga kiritilgan natija bilan taqqoslanadi.
Shundagina o’quvchilar o’zining dars davomida erishgan natijasi komandaga foyda keltirishni anglagan holda mas’uliyatni his qilib, ko’proq izlanishga, bilim, ko’nikma va malakalarni puxta o’zlashtirishga intiladi.

Kichik guruhlarda hamkorlikda o’qitish

Bu yondoshuvda kichik guruhlar 4 ta o’quvchidan tashkil topadi. O’qituvchi avval mavzuni tushuntiradi, so’ngra o’quvchilarning mustaqil ishlari tashkil etiladi. O’quvchilarga berilgan o’quv topshiriqlari 4 qismga ajratilib, har bir o’quvchi topshiriqning ma’lum qismini bajaradi. Topshiriq yakunida har bir o’quvchi o’zi bajargan qism yuzasidan fikr yuritib, o’rtoqlarini o’qitadi, so’ngra guruh a’zolari tomonidan topshiriq yuzasidan umumiy xulosa chiqariladi. O’qituvchi har bir kichik guruh axborotini tinglaydi va test savollari yordamida bilimlarni nazorat qilib baholaydi.
O’quvchilarning kichik guruhlardagi o’quv faoliyati o’yin (turnir, musobaqa) shaklida, individual tarzda ham tashkil etilishi mumkin.

Kichik guruhlarda ijodiy izlanishni tashkil etish metodi

Kichik guruhlarda ijodiy izlanishni tashkil etish metodi 1976-yili Tel-Aviv universiteti professori Sh.Sharan tomonidan ishlab chiqilgan. Bu metodda ko’proq o’quvchilarning mustaqil va ijodiy ishiga e’tibor qaratiladi.
O’quvchilar alohida-alohida yoki 6 kishilik kichik guruhlarda ijodiy izlanish olib boradilar. Ijodiy izlanish kichik guruhlarda tashkil etilganda darsda o’rganish lozim bo’lgan o’quv materiali kichik qismlarga ajratiladi. Keyin bu qismlar yuzasidan topshiriqlar har bir o’quvchiga taqsimlanadi. Shunday qilib, har bir o’quvchi umumiy topshiriqning bajarilishiga o’z xissasini qo’shadi. Kichik guruhlarda topshiriq yuzasidan munozara o’tkaziladi. Guruh a’zolari birgalikda ma’ruza tayyorlaydi va sinf o’quvchilari o’rtasida o’z ijodiy izlanishlari natijasini e’lon qiladi. Kichik guruhlar o’rtasida o’tkazilgan o’quv bahsi, munozara o’quvchilar jamoasining hamkorlikda bajargan mustaqil faoliyatining natijasi, yakuni sanaladi. Hamkorlikda ishlash natijasida qo’lga kiritilgan muvaffaqiyatlar sinf jamoasining har bir o’quvchining muntazam va faol aqliy mehnat qilishiga, kichik guruhlarni, umuman sinf jamoasini jipslashtirishga, avval o’zlashtirilgan bilim, ko’nikma va malakalarni yangi kutilmagan vaziyatlarda qo’llanib, yangi bilimlarning o’zlashtirishiga bog`liq bo’ladi.

«Nuqtai nazaring bo’lsin» metodi

• o’quvchilar muayyan muammoga o’z nuqtai nazarini asosli dalillab, ximoya qilishga o’rganadilar;
• o’quvchiga muammo muhokamasi jarayonida o’z fikrini o’zgartirish imkonini berish;
• o’qituvchi barcha o’quvchilarni munozaraga jalb etish va sinfdagi hamma o’quvchilar o’rtasida munozara jonlanishini yuzaga keltirishi mumkin.

• ularning fikricha eng ahamiyatli takidlovlarni yozib borish;
• o’yin jarayonida o’z o’rnini o’zgartirmagan o’quvchilarni yozib borish;
• eng asosli dalillab berilgan javoblarni yozib borish.

«Skarabey» texnologiyasi

• boshida-o’quv faoliyatini rag`batlantirish sifatida («aqliy hujum»);
• mavzuni o’rganish jarayonida-uning mohiyati, tuzilishi va mazmunini belgilash; ular orasidagi asosiy qismlar, tushunchalar, aloqalar xarakterini aniqlash; mavzuni yanada chuqurroq o’rganish, yangi jihatlarini ko’rsatish;
• oxirida-olingan bilimlarni mustahkamlash va yakunlash maqsadida. «Skarabey» texnologiyasi o’quvchilar tomonidan oson qabul qilinadi, chunki u faoliyatning fikrlash, bilish xususiyatlari inobatga olingan holda ishlab chiqilgan. U o’quvchilar tajribasidan foydalanishni ko’zda tutadi, reflektiv kuzatishlarni amalga oshiradi, faol ijodiy izlash va fikriy tajriba o’tkazish imkoniyatlariga ega. Mazkur texnologiyaning ayrim afzalliklari sifatida idrok qilishni yengillashtiruvchi chizma shakllardan foydalanishni ko’rsatish mumkin.

• o’zgalar fikriga hurmat;
• jamoa bilan ishlash mahorati;
• faollik;
• xushmuomalalik;
• ishga ijodiy yondashish;
• imkoniyatlarini ko’rsatish ehtiyoji;
• o’z qobiliyati va imkoniyatlarini tekshirishga yordam beradi;
• «men»ligini ifodalashga imkon beradi;
• o’z faoliyati natijalariga ma’sullik va qiziqish uyg`otadi.

Hamkorlikda o’qitishning «Birgalikda o’qiymiz» metodi

Hamkorlikda o’qitishning «Birgalikda o’qiymiz» metodi 1987-yili Minnesot universiteti professorlari D.Jonson, R.Jonsonlar tomonidan ishlab chiqilgan. Sinf o’quvchilari 3-5 kishidan iborat kichik guruhlarga ajratiladi. Har bir guruh darsda bajarilishi lozim bo’lgan topshiriqni ma’lum qismini bajaradi. Guruhlar topshiriqlarning to’liq bajarilish natijasida o’quv materialining yaxlit o’zlashtirilishiga erishiladi. Mazkur metodning asosiy prinsiplari-komandani taqdirlash, o’quvchilarga individual yondashish, muvaffaqiyatlarga erishish uchun bir xil imkoniyatlarni vujudga keltirish.

Erkin fikrlash darslari

• o’quvchilarning darsga qizg`in tayyorgarlik ko’rishiga;
• ular o’rtasida o’zaro hamkorlik, yordam uyushtirilishiga;
• o’quvchilarning o’z fikr-mulohazalarini to’liq bayon qilishi va mantiqan dalillashiga;
• o’quvchilarda boshqalarning fikrini sabot va chidam bilan tinglash ko’nikmalarining hosil qilinganligiga;
• o’qituvchining iqtidori, e’tiqodi, o’quvchilarning bilim faoliyatini faollashtira olish ko’nikma va malakalariga egallaganlik darajasiga bog`liq bo’ladi.

Maqolani foydali yoki qiziqarli deb hisoblasangiz ijtimoiy tarmoqlardagi do`stlaringizga matnni belgilab tavsiya qiling!
Agarda Siz maqolada xatoni uchratgan bo’lsangiz, unda xato matnni belgilab, CTRL + ENTER klavishasini bosing va sayt ma’muriga xabarnoma jo’nating.

1-Sinf Fayllar Bazasi

Reviews can be left only by registered users. All reviews are moderated by admins.

Popular posts

Oxirgi xabar

2023-01-20 17:53:19 1-sinf
4.4K views14:53

2023-01-20 11:44:37 1-Sinf uchun Matematika fanidan tarqatmalar tuplami 2021-2022 oʻquv yiliga moʻljallangan
@birinchisinf89
@USTOZ4 ga yozing

9.7K views08:44

2023-01-20 11:44:37 1-sinf uchun Matematika fanidan 3-chorak
Kurgazmamalari 21 ta
YUKLAB olish uchun
@USTOZ4 ga telgramdan yozing
97-227-89-26 Tel qiling

9.2K views08:44

2023-01-20 11:44:37 1- sinf Ona tili va O‘qish savodxonligi fanidan togarak 34 soatlik faqat gruppa va kanallarga tarqalib ketmasin ILTIMOS!
Telgram orqali @USTOZ4 ga
Tel 97-227-89-26 ga

8.8K views08:44

2023-01-20 11:44:37 1-sinf uchun Ona tili va O’qish savodxonligi fanidan 3-chorak
Kurgazmamalari 34 ta
YUKLAB olish uchun
@USTOZ4 ga telgramdan yozing
97-227-89-26 Tel qiling

7.8K views08:44

2023-01-20 11:44:37 Assalomu alaykum hurmatli kanalimiz obunachilar,yangi 3-chorak ham yaqinlashib qoldi,2022-2023 O’quv yili uchun 1-sinf Ona tili va oʻqish savodxonlik fanidan 3-chorak konspektlarimiz tayyor bo’lib qoldi.
Ajoyib dizayndagi betlik
Qushimcha topshiriqlari bilan
Yangi va to’liq ishlanmalar
Qo’shimcha rasmlar bilan boyitilgan holda.Agarda tushunmay qolgan mashq,misol va masalalari boʻlsa mutaxassis ekispert o’qituvchilarimiz sizga yordamga tayyor,tagida ko’rsatilgan nomerga telifon qilsangiz kifoya.
TO’LIQ HAJMDA YUKLAB OLING
Do’stlaringizga ulashing
Telgramdan
@USTOZ4
@BEKUSTOZ
97-227-89-26

7.3K views08:44

2023-01-20 11:44:37 Assalomu alaykum hurmatli kanalimiz obunachilar,yangi 3-chorak ham yaqinlashib qoldi,2022-2023 O’quv yili uchun 1-sinf Matematika 3-chorak konspektlarimiz tayyor bo’lib qoldi.
Ajoyib dizayndagi betlik
Qushimcha topshiriqlari bilan
Yangi va to’liq ishlanmalar
Qo’shimcha rasmlar bilan boyitilgan holda.Agarda tushunmay qolgan mashq,misol va masalalari boʻlsa mutaxassis ekispert o’qituvchilarimiz sizga yordamga tayyor,tagida ko’rsatilgan nomerga telifon qilsangiz kifoya.
TO’LIQ HAJMDA YUKLAB OLING
Do’stlaringizga ulashing
Telgramdan
@USTOZ4
@BEKUSTOZ
97-227-89-26

6.1K views08:44

2023-01-20 11:44:36 1- sinf Ona tili va O‘qish savodxonligi fanidan togarak 34 soatlik faqat gruppa va kanallarga tarqalib ketmasin ILTIMOS

6.1K views08:44

2023-01-20 11:44:36 YANGISI
1-sinf Matematik papkasi 2022-2023-yil
Ajoyib dizayndagi betlik Tasdiqlash varog’i
O’quvchilar ma’lumoti
Yangi ish reja
Yangi va to’liq ishlanmalar Jurnali
Xisobot qismi
Qo’shimcha rasmlar bilan boyitilgan holda
TO’LIQ HAJMDA YUKLAB OLING
Do’stlaringizga ulashing Murojaat : @ustoz4

6.3K views08:44

2023-01-20 11:44:36 Qoʻshimcha Topshiriqlar bilan boyitilgan varyantini oling.Oddiy to’garak emas etiborli bo’ling.
1-sinf Matematika Fanidan ENG BILIMDIN MATEMATIK
Toʻgarak mashg’ulati 2022-2023-yil
Ajoyib dizayndagi betlik Tasdiqlash varog’i
O’quvchilar ma’lumoti
Yangi ish reja
Yangi va to’liq ishlanmalar Jurnali
Xisobot qismi
Qo’shimcha rasmlar bilan boyitilgan holda
TO’LIQ HAJMDA YUKLAB
Do’stlaringizga ulashing Murojaat : @USTOZ4

Barcha sinflar uchun sinfda o’ynash uchun 17 ta super qiziqarli o’yinlar (Onlayn + oflayn!)

Talabalar, yoshidan qat’i nazar, barchasida bitta umumiylik bor: ularda bor qisqa e’tibor oralig’i va uzoq vaqt o’tirib o’rganish mumkin emas. Shunchaki Darsga 30 daqiqa siz ularni xijolat tortayotganlarini, shiftga bemalol qaraganlarini yoki arzimas savollar berishlarini ko’rishingiz mumkin.

Talabalarning qiziqishlarini yuqori darajada ushlab turish va bolalaringiz kabi darsliklardan saqlanish uchun sabzavot iste’mol qilmasliklarini tekshiring eng 17 sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar. Ular ko’p qirrali, ham onlayn, ham oflayn o’rganish uchun ajoyib ishlaydi, va sozlash uchun ko’p harakat talab etilmaydi.

• Qiziqarli sinfning 5 ta afzalliklari
• Onlayn o’yinlar
• ESL o’yinlar
• Lug’at o’yinlari
• Taxta o’yinlar
• Matematika o’yinlari

Qiziqarli sinfning 5 ta afzalliklari

Sinfda oʻynash uchun qiziqarli oʻyinlar – u onlayn yoki oflayn boʻladimi, sinfda qiziqarli oʻyinlar oʻtkazishning ahamiyati bor. Mana nima uchun o’yinlarni darsingizga tez-tez kiritishingiz kerakligining beshta afzalliklari:

• Diqqat: Viskonsin universiteti tadqiqotchilari tomonidan o’tkazilgan tadqiqotga ko’ra, bir hovuch o’yin-kulgi talabalarning diqqatini sezilarli darajada oshiradi. Talabalaringiz sinfda o’yin o’ynashga qiziqayotganini ko’rish qiyin emas, chunki sinfdagi o’yinlar ko’pincha ko’tarinki bo’ladi va g’alaba qozonish uchun katta e’tibor talab etiladi.
• Motivatsiya: o’ndan ortiq marta, talabalar ko’pincha qiziqarli o’yinni o’z ichiga olgan bo’lsa, dars yoki sinfni kutishadi. Va agar ular motivatsiyani his qilsalar, ular hatto eng qiyin o’rganish to’siqlarini ham engib o’tishlari mumkin��
• Hamkorlik: sinf o’yinlarida juftlik yoki jamoa bo’lib qatnashish orqali sizning o’quvchilaringiz oxir-oqibat boshqalar bilan hamkorlik qilishni va hamjihatlikda ishlashni o’rganadilar, chunki hech qanday huquq yoki noto’g’ri yo’q, faqat marshrut oxirida erishish mumkin bo’lgan maqsadlar mavjud.
• Sevgi: o’yin o’ynash – o’quvchilaringiz bilan maxsus aloqalarni shakllantirishning ajoyib usuli. Ular sizni quruq mavzularni o’rgatishdan tashqari, qanday qilib mehmondo’st muhit yaratish va dam olishni biladigan “salqin o’qituvchi” deb o’ylashadi.
• O’rganishni mustahkamlash: sinf o’yinlarining asosiy maqsadi talabalarni noan’anaviy ta’lim usullaridan foydalangan holda o’rganishdir. Qattiq bilimlarni yoqimli narsaga qo’shish orqali talabalaringiz o’quv jarayoni haqida ijobiy xotiralarni o’stiradilar, ularni imtihon paytida eslab qolish osonroq bo’ladi.

AhaSlides-ni ko’rib chiqing Spinner g’ildiragi sinfda ko’proq zavq olish uchun!

Talabalar uchun sinfda o’ynash uchun 17 ta qiziqarli o’yin

Onlayn sinf o’yinlari

Virtual darslar davomida jim bo’shliq bilan kurashish – bu parkda sayr qilish emas. Yaxshiyamki, bu juda hayajonli Onlayn sinf o’yinlari qutqarish uchun! Ushbu birinchi tibbiy yordam to’plami bilan sinf muhitini jonlantiring va o’quvchilaringizning yuzlarida yorqin tabassumlarni qoldiring.

#1 – Jonli Viktorina

Viktorinalar darslarni osonlashtiradi. Ular o’quvchilarga o’rganilgan saboqni saqlab qolishga yordam beradi va an’anaviy qalam va qog’oz usuli amalga oshira olmaydigan raqobat ruhini faollashtiradi.

Sinab ko’rishingiz uchun ko’plab interaktiv onlayn viktorinalar mavjud: Kahoot, Quizizz, AhaSlides, Quizlet va boshqalar. Eng mosini tanlang. sizning rejangiz va byudjet, keyin sinfingizga ajoyib vaqt berishni boshlang.

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar – AhaSlides-da ESL talabalari bilan jonli viktorina.

#2 – Charades

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar – onlayn yoki oflayn, charades kompyuter ekrani orqasida qolib ketganda talabalarning harakatlanish istagini qondirish uchun qiziqarli jismoniy o’yin.

Siz talabalarga jamoalar yoki juftliklarda ishlashga ruxsat berishingiz mumkin. Talabalarga harakatlar orqali ko’rsatish uchun so’z yoki ibora beriladi va ularning jamoadoshlari ushbu tavsif asosida to’g’ri so’z/iborani taxmin qilishlari kerak.

#3 – Ko’tarilish vaqti

Talabalar bu o’yinni juda yaxshi ko’radilar, ayniqsa yoshlar. Bizda bir nechta o’qituvchilar o’z o’quvchilari o’ynashni iltimos qilishlarini aytib berishdi Ko’tarilish vaqti dars paytida va agar siz o’yinni ko’rib chiqsangiz hidoyat, siz bu to’liq to’plam va yoshlar uchun umumiy ta’lim konfeti ekanligini ko’rasiz ��

O’yin sizning standart ko’p tanlov viktorinangizni interaktiv o’yinga aylantiradi, bu erda talabalar o’z qahramonlarini tanlashlari va eng tez to’g’ri javob bilan tog’ cho’qqisiga chiqishlari mumkin.

ESL sinf o’yinlari

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar – Ikkinchi tilni o’rganish so’zlar va ma’nolarni aylantirish uchun ikki baravar energiya talab qiladi, shuning uchun sinfingiz vaqt o’tishi bilan muzlab o’tiradi. Xavotir olmang, chunki bu ESL sinf muzqaymoqlari bilan “qo‘rqoq” yoki “uyatchan” so‘zlar talabalaringiz lug‘atida bo‘lmaydi ��.

#4 – Beshtasini ayt

Bu oddiy lug’atni ko’rib chiqish o’yini bo’lib, unda siz o’zingizning qoidalaringizni ishlab chiqishingiz mumkin. Sinfda o’quvchilaringizni guruhlarga bo’ling va har bir guruhga toifani bering (masalan, pizza to’plami). Ular 20 soniya ichida ushbu toifaga tegishli beshta narsani (masalan, pitsa qo’shimchalari: pishloq, qo’ziqorin, jambon, bekon, makkajo’xori) doskada o’ylab topishlari kerak bo’ladi.

Virtual sinf uchun talabalar doskaga toifadan beshta narsani yozishlariga ruxsat bering. Ularning eng tezkori g’olibdir!

#5 – Ko’rsating va ayting

Talabalaringiz o’z yozuvlarida nozik so’zlarni kiritishlari juda yaxshi, lekin ular gapirganda ham shunday qila oladilarmi?

In Ko’rsating va ayting, siz talabalarga ishlash uchun mavzu berasiz, masalan, sevimli gazak. Har bir kishi mavzuga mos keladigan narsani olib kelishi va shu ob’ekt bilan bog’liq voqea yoki xotirani aytib berishi kerak.

O’yinga ko’proq ziravorlar qo’shish uchun siz talabalarga ovoz berishlari va eng yaxshi hikoyachi, eng yaxshi hikoya syujeti, eng quvnoq hikoya va h.k. kabi turli sovrinlar uchun kurashishlariga ruxsat berishingiz mumkin.

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar – Rasm krediti: Salom bolalar

#6 – So’z zanjiri

Talabalaringizning so’z bankini ushbu soddalashtirilgan, nol tayyorgarlik o’yini bilan sinab ko’ring.

Birinchidan, “ari” kabi so’zni o’ylab toping, so’ngra to’pni talabaga tashlang; ular “zumrad” kabi oxirgi “e” harfi bilan boshlangan boshqa so’z haqida o’ylashadi. Kimdir keyingi so‘zni yetarlicha tez baqira olmaguncha ular sinf bo‘ylab so‘z zanjirini davom ettiradilar, keyin esa o‘sha o‘yinchisiz qaytadan boshlanadi.

Murakkab daraja uchun siz mavzuni tayyorlashingiz va o’quvchilardan faqat shu toifaga tegishli so’zlarni aytishni so’rashingiz mumkin. Misol uchun, agar sizning mavzuingiz “hayvon” bo’lsa va birinchi so’z “it” bo’lsa, o’yinchilar “echki” yoki “g’oz” kabi hayvonlarning so’zlarini kuzatishlari kerak. Kategoriyani kengroq tuting, aks holda bu tezkor sinf o’yini juda qiyin bo’ladi!

#7 – So’z chalkash poygasi

So’z chalkash poygasi zamonlar, so’zlarning tartibi va grammatikasini mashq qilish uchun juda mos keladi.

Bu juda oddiy. Bir hovuch so’zlarga jumlalarni kesib tayyorlang, keyin sinfingizni kichik guruhlarga bo’ling va har biriga bir nechta so’zlarni bering. “BOT!” deganingizda, har bir guruh so‘zlarni to‘g‘ri tartibda joylashtirish uchun poygalanadi.

Siz sinfda ishlatish uchun jumlalarni chop etishingiz yoki so’zlarni osongina aralashtirib yuborishingiz mumkin onlayn viktorina vositasi.

Bu onlayn rejimida qanday ishlaydi

1. AhaSlides -ga bepul ro’yxatdan o’ting, taqdimot yarating va “To’g’ri tartib” slaydni tanlang.
2. Gap so’zlarini qo’shing. O’yinchilaringiz uchun ularning har biri tasodifiy aralashtiriladi.
3. Vaqt chegarasini belgilang.
4. Talabalaringizga taqdim eting.
5. Ularning barchasi o’z telefonlarida qo’shilib, so’zlarni eng tez saralash uchun poyga qilishadi!

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar

Sinf uchun lug’at o’yinlari

Ushbu lug’at sinfidagi o’yinlar ESL sinf o’yinlariga o’xshaydi, lekin jumla tuzilmalaridan ko’ra ko’proq alohida so’zlarga e’tibor beradi. Bu o’quvchilarning o’zini o’zi qadrlashi va energiya darajasini oshirishi mumkin bo’lgan ba’zi bir intimdating sinf o’yinlari.

#8 – Tasviriy

O’z o’quvchilariga rasm chizish ko’nikmalarini mashq qilishlariga imkon berish vaqti keldi.

Sinfda Pictionary o’ynash juda oddiy. Siz tayyorlagan so’zni o’qish uchun bittasini tayinlaysiz va ular 20 soniya ichida tezda eskizini chizishlari kerak bo’ladi. Vaqt tugagach, boshqalar bu doodle asosida nima ekanligini taxmin qilishlari kerak.

Siz ularga jamoalarda yoki yakka tartibda o’ynashga ruxsat berishingiz va talabalar darajasiga qarab qiyinchilikni oshirishingiz mumkin. Kimga Pictionary oʻynangchiziq, Kattalashtirish doskasidan yoki u yerdagi Pictionary tipidagi koʻplab ajoyib bepul ilovalardan birini qoʻllaganingizga ishonch hosil qiling.

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar

#9 – Word Scramble

So’zlarni ochish va ular nima bo’lishi mumkinligini aniqlashdan ko’ra yoqimli narsa yo’q. Siz bir oz qilishingiz mumkin Word Scramble ish varaqlari hayvonlar, festivallar, statsionar, va hokazo kabi turli mavzular bilan tayyor va sinf davomida ularni dumalab. Barcha so’zlarni muvaffaqiyatli dekodlagan birinchi talaba g’olib bo’ladi.

#10 – Yashirin so’zni toping

Talabalarga yangi so’zlarni eslab qolishlariga qanday yordam bera olasiz? Soʻz birikmasi oʻyinini sinab koʻring, Yashirin so’zni toping.

Birinchidan, so’zni o’ylab ko’ring, so’ngra talabalarga shu bilan bog’liq bo’lgan so’zlarni ayting. Siz o’ylayotgan so’zni taxmin qilish uchun ular o’zlarining mavjud lug’atlaridan foydalanishlari kerak.

Misol uchun, agar maxfiy so’z “shaftoli” bo’lsa, siz “pushti” deb aytishingiz mumkin. Keyin ular “flamingo” kabi narsani taxmin qilishlari mumkin va siz ularga bu aloqasi yo’qligini aytasiz. Ammo ular “guava” kabi so’zlarni aytganda, bu maxfiy so’z bilan bog’liqligini aytishingiz mumkin.

Bepul viktorina shablonlari!

Qiziqarli va engil raqobat bilan talabalar uchun xotiralar yarating. Jonli viktorina bilan o’rganish va faollikni yaxshilang!

Umumiy ma’lumot

Ushbu qo’shiqni nomlang

Inglizcha viktorina

#11 – Avtobusni to’xtating

Bu sinf uchun yana bir ajoyib lug’atni qayta ko’rib chiqish o’yini.

O’quvchilaringiz o’rganayotgan maqsadli lug’atni o’z ichiga olgan ba’zi toifalar yoki mavzularni tayyorlashdan boshlang, masalan, fe’llar, kiyim-kechak, transport, ranglar va hokazo. Keyin alifbodan harfni tanlang.

Jamoalarga bo’linishi kerak bo’lgan sinfingiz o’sha aniq harf bilan boshlangan har bir toifadagi har bir so’zni iloji boricha tezroq yozishi kerak. Barcha qatorlarni tugatgandan so’ng, ular “Avtobusni to’xtatinglar!” Deb baqirishlari kerak.

Misol uchun, uchta toifa mavjud: kiyim-kechak, mamlakatlar va tortlar. Siz tanlagan harf “C”. Talabalar shunga o’xshash narsalarni o’ylab topishlari kerak:

• Korset (kiyim)
• Kanada (mamlakatlar)
• Kek (kek)

Sinf stoli o’yinlari

Stol o’yinlari sinf uchun ajoyib o’yinchoqlar yaratadi. Ular samarali bellashuvlar orqali o‘quvchilarning hamkorligi va so‘z boyligini oshiradi. Bu erda virtual yoki jismoniy sinfda va barcha yoshdagilar uchun o’ynash mumkin bo’lgan ba’zi tez sinf stol o’yinlari.

#12 – Xedbanz

Oilaviy klassik stol o’yinidan olingan, Xedbanz atmosferani ko’taradi va o’ynash juda oson.

Hayvonlar, oziq-ovqat yoki narsalar toifasiga tegishli bo’lgan ba’zi kartalarni chop eting, so’ng ularni o’quvchilaringizning peshonasiga yopishtiring. Vaqt tugashidan oldin kartalar nima ekanligini aniqlash uchun ular “Ha” yoki “Yo’q” savollarini berishlari kerak. Xedbanz uchun juftlikda o’ynash maqbuldir.

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar – Rasm krediti: UltraBoardGames

#13 – Bog’lamoq

16 harfdan iborat chalkash panjarada, maqsadi Bog’lamoq iloji boricha ko’proq so’zlarni topishdir. Yuqoriga, pastga, chapga, o’ngga, diagonalga, o’quvchilaringiz to’rga nechta so’z topa oladi?

Juda ko’p .. lar bor bepul Boggle shablonlar masofaviy ta’lim va jismoniy sinf uchun onlayn. Bir oz to’plang va ularni sinf oxirida o’quvchilaringizga yoqimli syurpriz sifatida bering.

#14 – Olmalardan Olmalargacha

Talabalarning so’z boyligini rivojlantirish uchun juda yaxshi, Olmalardan Olmalargacha sinf kollektsiyangizga qo’shish uchun qiziqarli stol o’yini. Ikki turdagi kartalar mavjud: Things (odatda otni ifodalaydi) va tavsiflar (tarkibida sifatlovchi mavjud).

O’qituvchi sifatida siz hakam bo’lishingiz va tanlovni tanlashingiz mumkin Tavsif karta. Talabalar qo’llaridagi ettita kartadan birini tanlashga harakat qiladilar Narsa ular bu tavsifga eng mos kelishini his qilishadi. Agar siz ushbu taqqoslashni yoqtirsangiz, ular saqlab qolishi mumkin Tavsif karta. G’olib eng ko’p to’plagan kishidir Tavsif o’yindagi kartalar.

Sinf uchun matematika o’yinlari

Matematikani o’rganish hech qachon qiziqarli bo’lganmi? Biz HA deyishga jur’at etamiz, chunki bu qisqa, ammo kuchli matematika o’yinlari bilan talabalaringiz matematikani o’zlarining sevimli fanlari ro’yxatiga qo’shishadi. Shuningdek, darslar atrofida qurilganligi ilmiy jihatdan isbotlangan o’yinga asoslangan faoliyat ko’proq matematika ishqibozlarini shakllantirish. Tekshirib ko’r!

#15 – Matematik nashri

Har biri 12 dollarga 3 donadan iborat paketlarni yoki har biri 10 dollarga 2.60 donadan iborat paketlarni sotib olishni afzal ko‘rasizmi?

Talabalaringiz qaysi javobni tanlashini bilmayman, lekin biz cookie-fayllarni yaxshi ko’ramiz ��️ ning standart nashrida Siz nimani afzal kurardingiz, talabalarga ikkita variantdan iborat stsenariy beriladi. Ular qaysi variantni tanlashlari va uni mantiqiy fikrlash orqali asoslashlari kerak bo’ladi.

Matematika nashrida barcha talabalar bir vaqtning o’zida o’ynaydi va ikkita variantdan eng yaxshisini tanlash uchun poygalanadi.

O’yinni onlayn va oflayn rejimda tez muz to’xtatuvchi yoki dars o’tkazuvchi sifatida o’ynash mumkin. Keling o’ynaymiz Siz nimani afzal kurardingiz AhaSlides bilan!

#16 – 101 va tashqarida

Matematika darslaringiz biroz zerikarli eslatma bilan tugashidan xavotirlanganmisiz? Bir necha turni boshlash haqida nima deyish mumkin 101 va tashqarida, sinf uchun qiziqarli mashg’ulot bo’lib, uning maqsadi 101 raqamiga imkon qadar yaqinroq ball to’plashdir. Sinfingizni guruhlarga bo’ling va zarni ifodalovchi aylanuvchi g’ildirakka ega bo’ling (ha, biz har bir sinfda bir nechta zar tayyor emas deb hisoblaymiz).

Har bir guruh navbatma-navbat g’ildirakni aylantiradi va ular raqamni nominal qiymati bo’yicha sanashlari yoki uni 10 ga ko’paytirishlari mumkin. Masalan, agar ular beshtasini aylantirsa, bu raqamni saqlab qolish yoki 50 ga aylantirishni tanlashi mumkin. 101.

Kattaroq o’quvchilar uchun qarorlarni qiyinlashtirish uchun 7 kabi noqulay ko’paytma raqamini berishga harakat qiling.

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlar

�� Xohlayman ko’proq spinner g’ildirak o’yinlar shunga o’xshash? Bizda siz uchun bepul interaktiv shablon mavjud! Shunchaki “sinf spinner g’ildirak o’yinlari” ni toping. shablon kutubxonasida.

#17 – Mening raqamimni toping

1 dan 100 gacha qaysi raqam xayolimda? In Mening raqamimni toping, talabalar siz o’ylayotgan raqamni taxmin qilishlari kerak. Bu barchaning mantiqiy fikrlash qobiliyatini mashq qilish uchun yaxshi matematik o’yin. Ular “Toq sonmi?”, “To‘qsoninchi yillarmi?”, “5 ga karralimi?” kabi savollarni berishlari mumkin, siz esa boshqa hech qanday javob bermasdan faqat “Ha” yoki “Yo‘q” deb javob berishingiz mumkin. maslahatlar.

Qanday qilib ega bo’lishni o’rganing Qiziqarli rasmli viktorina g’oyalari AhaSlides bilan!

AhaSlides bilan ko’proq qiziqarli

Sinfda o’ynash uchun qiziqarli o’yinlardan tashqari, keling, ko’rib chiqaylik!

• Matematik viktorina savollari
• Kattalashtirish viktorinasini qanday qilish kerak
• Talabalar bilan masshtabda o’ynash uchun o’yinlar
• Kattalashtirish bo’yicha tasviriy
• Kattalashtirish o’yinlari
• Talabalar uchun onlayn viktorina
• Sinfda o’ynash uchun tezkor o’yinlar
• Ta’lim o’yinlar

Leah Nguyen

Sobiq tadbir tashkilotchisi so’nggi izlanishda – taqdimotchilarga eng mazali onlayn tajribalarni yaratishda yordam berish va barcha ishtirokchilarni yuqori notada qoldirish.

Ona tili 7 sinf 17 mashq

Sanoq sistemalari. Bir sanoq sistemasidan boshqa sanoq sistemasiga o‘tish. Sanoq sistemalari ustida amallar bajarish

Sanoq sistemasi — bu, sonlarni belgilangan miqdoriy qiymatga еga bo‘lgan belgilar asosida nomlash va tasvirlash usulidir. Sonlarni tasvirlash usuliga bog’liq ravishda sanoq sistema pozitsion va nopozitsion bo‘ladi.

Sanoq sistеmasining alfavitida 10 ta arab raqamlari yetishmasa, raqamlarni ifodalash uchun harflardan foydalaniladi. Hisoblash tеxnikasida 2 lik, 8 lik, 16 lik sanoq sistеmalari kеng foydalanilganligi uchun biz ham asosan shu sanoq sistеmalarida ish olib boramiz.

Sanoq sistemalari:

2-0,1 3-0,1,2 4-0,1,2,3 …. 8-0,1,2,3,4,5,6,7 9-0,1,2,3,4,5,6,7,8 10-0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 11-0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A …. 16-0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F 17-0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F,G …. 35-0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U,V,W,X,Y 36-0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U,V,W,X,Y,Z

X(2) lik sanoq sistemasidan boshqa sanoq sistemalariga o‘tish

3	2	1	0
1	0	0	1

1. Misol. 1001(2)→X(3)

1-qadam 1001(2)→ X(10) =1•20+0•21+0•22+1•23=910

2-qadam X(10)→X(3) 9:3=3 0 Demak natija 1003

Xuddi shunday 2 likdan sanoq sistemasidan 3,4,5,6,7,8,9,10,11,…..36 lik sanoq sistemalariga o‘tish mumkin

X(8) lik sanoq sistemasidan boshqa sanoq sistemalariga o‘tish

2. Misol. 50(8)→X(2)

1-qadam 50(8)→ X(10) =0•80+5•81=4010

2-qadam X(10)→X(2) 40:2=20 0 Demak natija 101000(2)

Xuddi shunday 8 likdan sanoq sistemasidan 2,3,4,5,6,7,9,10,11,…..36 lik sanoq sistemalariga o‘tish mumkin