Ona tili adabiyot fakulteti fanlari
MAGISTRATURA MUTAXASSISLIKLARI
Kirish
Filologiya fakulteti 2001 yildan buyon faoliyat ko‘rsatadi. Fakultet o‘zbek til va adabiyoti, rus tili va adabiyoti, ingliz tili va adabiyoti va qozoq tili va adabiyoti yo‘nalishi bo‘yicha viloyat va respublikaga kadrlarni tayyorlaydi.
FAKULTET MA’MURIYATI:
Filologiya fakulteti dekani: Filologiya fanlari doktori, dotsent Sharipov Fazliddin Galiyevich
Qabul vaqti:Dushanba, Chorshanba, Juma kunlari soat 15:00 dan 17:00 gacha
O‘quv ishlari bo‘yicha dekan o‘rinbosarlari:
Rashidov Ashurali Suyunovich
Tilavoldiyev Otabek Xusanbayevich
Qabul vaqti: Har kuni soat 9-00 dan 17-00 gacha
Telefon: (+99897) 777-14-28 (+99897) 277-83-26
E-mail: otabektkh@gmail.com ashirali9490gmail.com
Ma’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha dekan o‘rinbosari:
Qabul vaqti: Dushanba, seshanba, payshanba, juma kunlari soat 14:00 dan 17:00 gacha
Fakultet kafedralari:
-Ingliz tili va adabiyoti kafedrasi
-O‘zbek tilshunosligi kafedrasi
– O‘zbek adabiyotshunosligi kafedrasi
-Rus tili va adabiyoti kafedrasi
-Fakultetlararo chet tillar kafedrasi
Fakultet quyidagi ta’lim yo‘nalishlari bo‘yicha bakalavrlarni tayyorlaydi:
5111400 – Xorijiy tili va adabiyoti: ingliz tili
5111200 – O‘zbek tili va adabiyoti
5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish: o‘zbek tili
5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish: qozoq tili
5120100 – Filologiya va tillarni o‘qitish: rus tili
5111300 – Ona tili va adabiyoti: rus tili va adabiyoti o‘zga tilli guruhlarda
Bugungi kunda fakultetning moddiy-texnik va laboratoriya bazasi kengaydi: 2 ta kompyuter sinfi, 1 ta audio-video sinfi, faoliyat ko’rsatmoqda.
Fakultet professor-o‘qituvchilari o‘quv jarayoniga yangi pedagogik va informatsion texnologiyalarni tadbiq etish borasidagi ishlarda faol qatnashishmoqda. Professor-o‘qituvchilar yangi darsliklar, o‘quv qo‘llanmalari yaratmoqdalar. Respublika va xorij o‘quv yurtlari bilan hamkorlik o‘rnatilgan. Bular jumlasiga, Pushkin nomli Moskva pedagogika universiteti, Balashovo universiteti, Kembrij universiteti (Angliya), Chimkent universiteti (Qozog‘iston), O’zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Til va adabiyot instituti, O‘zMU, SamDU, TDPU, TDJTU kiradi. Fakul’tet professor-o‘qituvchilari Rossiya milliy markazi, Gyote institutlari bilan hamkorlik o‘rnatishgan.
Fakultet kafedralarida dolzarb ilmiy mavzularda tadqiqot ishlari olib borilmoqda: “Chet tili o‘qituvchilarini kasbiy tayyorlashda distansion ta’lim texnologiyalaridan foydalanish metodlari”, “O‘zbek tili va adabiyoti fanining dolzarb muammolari”, “Ingliz tilini o‘qitishda informatsion texnologiyalar orqali kommunikativ ta’limning uzluksizligini ta’minlash”, “Uzluksiz ta’lim tizimida rus tili va adabiyotini o‘qitishning dolzarb masalalari”, “Qozoq tili va adabiyotining dolzarb muammolari va o‘qitish metodikasi” kabi ilmiy muammolar shular jumlasidandir.
Fakultetda “Yosh olimlar kengashi” bilan birga mavjud kafedralarning barchasi qoshida Kichik maktab va fan to‘garaklari faoliyat olib bormoqda. “Yosh adabiyotshunos”, “Yosh she’rshunos”, “Yosh tilshunos”, “Yosh sharqshunos”, “Slovestnik”, “Russkoe slovo, “Learning English”, “Scientific English”, “Das kann ich auf Deutsch”, “Yosh adabiyotshunoslar”, “Deutsch als Frembsprache”, “Reading club”, “Speaking club”,”Til markazi” kabi to‘garak va klublarga iqtidorli talabalar jalb qilingan bo‘lib, ularning ilmiy izlanishlari natijalari to‘plam holida muntazam ravishda nashr qilinib kelinmoqda.
Ona tili adabiyot fakulteti fanlari
Fakultet 1937-yilda pedagogika institut tarkibida rus tili va adabiyoti Fakulteti bo`lib tashkil etildi. U 1963 yili “Chet tillari Fakulteti” bo`lib kayta nomlandi. Fakultet o`zining boy tarixi va an`analariga ega. Bu Fakultetni respublikamizga mashhur olimlar, akademiklar M.Nurmuxamedov, U.Xamidov, O`zbekiston va Qoraqalpog`iston xalq yozuvchisi, O`zbekiston Qahramoni T.Qayipbergenov, A.Uteniyazov va bir qator davlat arboblari tugatgan. 1990 yili pedinstitut qayta ochilganida uning tarkibida Rus tili va adabiyoti Fakulteti o`z ishini davom etdi. 2000 yildan Rus-ingliz filologiyasi, 2004 yildan e`tiboran Chet tillari Fakulteti nomi bilan faoliyat yuritib kelmoqda. Ushbu Fakultetni 1990-2017 yillar mobaynida prof.Q.Qoshanov, dots.B.Xoshanov, p.f.n.B.Shaniyazov, f.f.n.M.Abdullaev, dots.G.Qurbaniyazov, f.f.n.D.Mamirbaevalar boshqargan. 2017 yilning iyun` oyidan boshlab fakultetga filologiya fanlari nomzodi, dotsent Ilya Dilmanov rahbarlik qilmoqda. Dekan o`rinbosari lavozimida M. Allaniyazova, N. Mambetaminov, S.Saparovlar ishlab kelmoqda. Hozirgi kunda fakultetning rus tili va adabiyoti, ingliz tili va adabiyoti, chet tillari kafedralarida 88 professor-o`qituvchi, shu jumladan, 1 nafar professor, 3 nafar falsafa doktori (PhD), 11 ta fan nomzodi va dotsentlar bo`lib, bu jamoa 1301 nafar talabaga ta`lim-tarbiya berib kelmoqda. Fakultetda Ingliz tili va adabiyoti, Rus tili va adabiyoti, Rus tili va adabiyoti (o`zga tildagi guruhlarda) bakalavr ta`lim yo`nalishi bo`yicha tayorlanmoqda. Shuningdek, 2018-2019 o`quv yilida magistraturada Rus tili va adabiyoti mutaxassisligi bo`yicha kadrlar tayorlash ishi boshlandi. 2021-2022 o’quv yilida Chet tili va adabiyoti (inglis tili) mutaxassisligi bo’yicha 77 nafar magistrant, Rus tili va adabiyoti bo’yicha 20 nafar magistrant qabul qilindi
FAKULTET KAFEDRALARI:
- Rus tili va adabiyoti kafedrasi
- Ingliz tili va adabiyoti kafedrasi
- Fakultetleraro chet tillari kafedrasi
TA’LIM YO’NALISHLARI
- 5111400-Xorijiy til va adabiyoti (Ingliz tili va adabiyoti)
- 5111300- Ona tili va adabiyoti (Rus tili va adabiyoti)
- 5111301- Ona tili va adabiyoti (Rus tili va adabiyoti o`zga tildagi guruhlarda)
MAGISTRATURA MUTAXASSISLIKLARI
- 5A111301- Ona tili va adabiyoti (Rus tili va adabiyoti)
- 70111801-Chet tili va adabiyoti (Ingliz tili)
Xalqaro aloqalar
Fakultet professor-o`qituvchilari o`z darslarida ilg`or pedagogik texnologiyalaridan, o`qitishning innovatsion usullaridan foydalanmoqda. Ular yangi pedagogik texnologiyalarni o`zlashtirishda, ta`lim bo`yicha xalqaro aloqalarni rivojlantirishda oldingi qatorda ko`rinmoqda. Fakultet AQSH, Buyuk Britaniya, Rossiya, Frantsiya, Hindiston va boshqada davlatlarning xalqaro fondlari bilan ish olib bormoqda.
Nukus davlat pedagogika institutida hozirda Namangan davlat universitetida faoliyat olib borayotgan ingliz tili o’qituvchisi Josh Gastonni qabul qilish juda mamnun bo’ldi. Yozishni baholash va uni qanday baholash bo’yicha ikki kunlik trening o’tkazganimizdan minnatdormiz. Nukusga tashrif buyurganimiz va samarali sessiyalar o’tkazgani uchun o’z minnatdorchiligimizni bildiramiz.
Nukus davlat pedagogika instituti chet tillar kafedrasi mudiri va ECVET eksperti Nukusning ECVET milliy o’quv markazida kasbiy ta’lim va o’qitish uchun ECVETning Evropa kredit tizimida o’quv natijalarining birliklarini loyihalash bo’yicha seminar o’tkazdi. Davlat pedagogika instituti. Barcha ishtirokchilar sertifikatlar bilan taqdirlandilar.
Nukus davlat pedagogika institutining chet tillar kafedrasi hodimlari kafedra mudiri Nargiza Babaniyazova bilan Jamoatchilik bilan aloqalar bo’limi rahbari Jon Braun, ingliz tili dasturlari koordinatori Feruz Akobirov va Emma Uilbur Fulbraytning ingliz tili o’qituvchisi yordamchisi dasturi bilan uchrashdilar. Emma Uilbur chet tillar kafedrasi bilan hamkorlik qilishni boshlaydi va qo’shma o’quv dasturida qatnashadi. Biz AQSh Elchixonasiga Emma Uilburni bizning institutda bo’lish imkoniyatini bergani uchun katta minnatdormiz
Ingliz tili o’qituvchisi Emma Uilbur Nukus davlat pedagogika institutining chet tillar kafedrasiga kuzatish va birgalikda dars berish uchun rasmiy tashriflarni boshladi. Emma Uilbur bizning institutda 2019-2020 o’quv yilida bo’ladi. Bu hafta Emma Uilbur katta o’qituvchilar Gulxan Seytova, Sarbinaz Qurbaniyazova va Gulyaim Bekbergenovalarning darslarida qatnashdi. Biz AQSh Elchixonasiga institutimizda birinchi ingliz tili o’qituvchisi Emma Uillburni qabul qilish uchun katta imkoniyat bergani uchun o’z minnatdorchiligimizni bildiramiz.
Nukus davlat pedagogika institutining chet tillar kafedrasi filiali ingliz tili o’qituvchisi Emma Uilbur (ETA) tomonidan olib boriladigan «Speech Club» ning rasmiy ochilishi bilan nishonlandi. Bo’lim boshlig’i Nargiza Babaniyazova Emma Uilburni ishtirokchilar bilan tanishtirdi va ularga omad tiladi.
Nukus davlat pedagogika instituti va Amerika elchixonasining chet tillar kafedrasi o’rtasidagi hamkorlik o’z samarasini berdi. Kafedrada akademik yozuv, o’qish, metodologiya va boshqa mavzularda kitoblar taqdim etildi, kitoblarning umumiy soni 197 dona va shu erda ishlayotgan ETA (Ingliz tili yordamchisi) ni qo’llab-quvvatlash uchun jihozlar (kompyuter, televizor, printer va DVD pleer).
Filolog – bu kasb nima? Filologning qaerida ishlashi mumkin?
Filologiya – tilning fani. Bu atamani tushunish uchun, uning mohiyatini ochib berish uchun: “Men so’zni sevaman”. Adabiyot sohasidagi mutaxassisga filolog deyiladi. Agar so’zning universal aloqa vositasi ekanligini inobatga oladigan bo’lsak, so’zning filippriy buyrug’i bo’lgan shaxs universal mutaxassis bo’lib, uning bilim doirasi juda kengdir.
Filolog ─ Bu kasb nima?
Filologiya bo’yicha mutaxassis gumanitar yo’nalishdagi oliy ta’lim muassasasida ta’lim olgan bo’lishi mumkin. Trening Filologiya fakultetida o’tkaziladi. Mutaxassislik quyidagi gumanitar bilimlar sohalarida amalga oshiriladi:
- O’qituvchilar.
- Tarjimonlar.
- Ilmiy faoliyat.
- Nashriyot.
Shunga ko’ra, bitiruvchilarning ixtisosligi ushbu sohalarda talab qilinishi mumkin. Ko’pincha mansab o’sishi va tadbirkorlik faoliyati uchun insonparvarlik qobiliyati etarli emas. Filologlar aniq bilim sohasida – texnik, tabiiy fanlar va ijtimoiy fanlar sohasida qo’shimcha oliy ma’lumot olishadi.
Ta’lim berish
Filolog, bu kasb nima? Eng keng tarqalgan javob rus tili va adabiyoti o’qituvchisi bo’ladi. Va bu haqiqatga mos keladi.
Rus tili va adabiyoti asosiy fanlardan biridir va tugallanmagan va o’rta ta’lim tsiklining oxirida majburiy sertifikatlashtiriladi. Qo’shma davlat imtihonlari natijalari oliy o’quv yurtlariga qabul qilingandan so’ng beriladi.
Rus tili va adabiyoti o’qituvchisi har doim o’rta ta’lim muassasalarida, oliy va qo’shimcha ta’lim tizimida – har erda filolog kasbiga muhtoj bo’lgan ish bilan shug’ullanishi mumkin. Ustozning maoshi Ta’lim muassasasining stavkasi va darajasiga, tajriba uzunligiga, soatlik yukga bog’liq. Bu mintaqaga qarab, Rossiya aholisining o’rtacha daromad ko’rsatkichlariga to’g’ri keladi – yigirma qirq ming rublgacha. Daromadning eng yuqori darajasi Moskvadagi o’qituvchilarga to’g’ri keladi.
Filolog – tarjimon
Tarjimonning kasbi Rossiyada mehnat bozorida juda talab etiladi. Chet tilda bilimni biladigan, shuningdek sinxron texnika, adabiy tarjimalar texnikasini biladigan mutaxassis, albatta, filolog bo’lmog’i kerak. Bu sohadagi tarozi va kamchiliklar boshqa barcha kasblar singari. Muvaffaqiyatli lahzalarga ushbu mutaxassislik talabi va Rossiya uchun o’rtacha ko’rsatkichlardan ancha yuqori bo’lgan ish haqi darajasiga bog’liq bo’lishi mumkin.
Kasbning salbiy tomoni – har doim ham to’lov miqdori bilan almashib bo’lmaydigan simultane tarjimalarda yuqori darajada psixoemozual stress va javobgarlik. Tarjimonning og’zaki va yozma ravishda axborot almashishning turli usullarini yaxshi bilishi kerak. Ishbilarmon va ilmiy uchrashuvlarda simultane tarjima qilishga tayyorgarlik ko’rayotganda, atamalar haqida tor bilim talab etilganda, mutaxassislar-tarjimonlar zarur bo’lgan mavzuni o’rganadilar .
Filologiya fanlari doktori
Fanning mavzusini o’rganish tarixi va tilning ontologiyasidagi hodisalarning chuqurligi uchun o’rganish uchun filologiya bo’yicha mutaxassis bo’lishi kerak. Adabiyot fenomenologiyasining ta’rifi – bu ilmiy tadqiqotning o’ziga xos jihatlaridan biridir. Bu sohada olib borilgan tadqiqotlarning amaliy ahamiyati nimada, degan savolga javob berishimiz mumkin, bu so’z so’z shaklida ifodalangan bo’lib, mavjud bo’lish usuli. So’zlarni shakllantirish qonunlarini filologik o’rganish tarixni va zamonaviy fikrlash usullarini ochib beradi, bu o’z navbatida insonni chuqurroq bilishga yordam beradi.
Nashriyot faoliyatlari
Nashriyotchilik faoliyati ko’plab sohalarni o’z ichiga oladi, har qanday shaklda chop etishni tashkil qilish, ishlab chiqarish va tarqatish bilan bog’liq barcha narsalar. Bu sohada filolog mutlaqo talab mavjud. Bu qanday kasb egasi? Bu nashriyot faoliyatining har bir bosqichida aniq ko’rinib turibdi.
- Materiallar muallifi. Muallif, matn muallifi, blogger – mualliflik matnlarini ishlab chiqaruvchi. Bu filologik ta’limga ega bo’lgan kishining bevosita kasbidir.
- Tahririyat xodimlari va matbaa uchun materiallarni tayyorlash.
- Materiallarni ilgari surish va tarqatish.
Shunday qilib, filologning kasbi ko’p jihatdan o’zini namoyon qilishi mumkin. Xususiyatlari va uning dolzarbligi darajasi mutaxassislik masalasida – so’zda. Aloqa va ijtimoiy ta’sir o’tkazishning boshqa usullari mavjud. Biroq, siz ushbu tilning universal muloqot usuli ekanligiga rozilik bildirasiz. Agar siz shu darajada mukammal tarzda ishlayotgan bo’lsangiz, xizmatlar uchun talab jamiyat hayotining har qanday sohasida namoyon bo’ladi.
Kasbingizning mashhur vakillari
Buning ma’nosini tushunish uchun: filolog – qanday kasb egasi, jahon miqyosida ma’lum bo’lgan filologiya bilimiga ega bo’lgan raqamlarni eslash kifoya. Va hamma narsa aniq bo’ladi.
Mixail Baxtin – buyuk rus mutafakkiri, filolog, tadqiqotchi. Ko’pgina maktablar va ilmiy yo’nalishlarga sabab bo’ldi. Ilmiy jamoatchilikni insonparvarlik bilimlari haqiqati mezonlari haqida so’ragan edi. Uning asosiy ishi “Ijodkor Francois Rabelais va O’rta asr Uyg’onish madaniyati” filologiya klassikasidir va mashhur madaniyatda adabiyotning kelib chiqish manbasini ochib beradi. Dmitriy Sergeevich Lixachev – o’z nuqtai nazarini himoya qilishda izchil fuqarolik pozitsiyasini tasniflash. U professional filologiya muhitida so’z erkinligini erkinlik kurashida ko’rsatishga muvaffaq bo’ldi. Uning uchun bu so’z ikkiyuzlamachilik va rasmiy yolg’onlarga qarshi kurashda eng kuchli qurolga aylandi.
Ushbu ketma-ketlikni muddatsiz davom ettirish mumkin. So’zning kuchi va axborot muhitida uning ahamiyati tufayli jurnalistika jamiyatning to’rtinchi kuchi deb ataladi.
-mavzu: Fransiya bolalar adabiyoti va uning shakllanish tamoyillari
v)”Gargantyua va Pantagryuel'” – ilk bolalar kitobxonligi namunasi.
2. Sharl Perro va uning adabiy ertaklarida bolalar obrazi ifodasi.
3. Jyul Vern-o`smirlarning fantastik adibi.
4. Antuan de Sent-Ekzyuperining “Kichikina shahzoda” ertak- qissasi va masallari bolalar adabiyotining namunasi sifatida.
Fransuz adabiyotining ilk yodgorliklari 1X asrning ikkinchi yarmiga to`g`ri keladi. Bu sof diniy mazmundagi asarlar edi. Lekin X asrga kelib lotin adabiyoti bilan tanishgan sayyor qo`shiqchilar, shoirlar tufayli “janglyorlar poeziyasi” paydo bo`ladi. “Janglyorlar” birinchi epik dostonlar – jestlarni, ya`ni, “faoliyat qo`shiqlari”ni yaratishdi. Ular syujetining asosida VIII – X asr boshlaridagi tarixiy voqealar, chunonchi, sarkarda Buyuk Karl xalqlarining ko`chish davri voqealari yotadi. Asta-sekin bu asarlarning syujetiga biror-bir voqea-hodisaning bayoni bosh maqsad etib qo`yila borib, keyinchalik biror-bir qahramon, buyuk bir shaxs haqida kuylanadigan hamda ular alohida to`plamlarga yig`ila boshlangan. Buyuk Karl nomi bilan bog`liq to`plamlar ancha mashhur bo`lgan. Shunday to`plamlardan mashhur fransuz qahramonlik eposining yodgorligi “Rolland haqida qo`shiq” hozirgi kunlargacha mashhurdir. Bu asar syujetiga yurtini bosqinchilardan saqlab qolish uchun o`zini qurbon qilgan qahramon haqida bayon qilinadi. “Roland haqida qo`shiq” jahon xalqlarining bolalarga bag`ishlangan dastlabki mashhur fransuz adabiyoti namunasidir. XVIII asr Fransiyada adabiy ertaklar an`anaviyligi sifatida e`tirofga sazovor. Bu aslida bolalarga emas, kattalarga mo`ljallangan adabiyot sifatida yuzaga kelgan. Ungacha ham bolalar adabiyoti degan alohida tushuncha mavjud bo`lmay, faqat keyingi asrdagina bolalar kitobxonligi hodisasi voqelikka aylangan. Ya`ni, kattalar adabiyotidan qayta ishlanib, kichkintoylar uchun soddalashtirilgan, ularga moslashtirilgan adabiyot paydo bo`ldi. Shunday nashrlarga Fransua Rablening XVI asrda yozilgan va Uyg`onish davri adabiyotining yorqin namunasi sifatida o`rin olgan “Gargantyua va Pantagryuel'” asaridir. Butun Evropada bo`lgani singari Fransiyada ham bu davr dunyo va insonni kashf etish, inson qadriyatlari, uning ijodiy imkoniyatlari va intilishlari davri bo`ldi. Uyg`onish davri yozuvchi va shoirlari o`zlarining ijodlari bilan insoniyat olamining barcha jabhalarini qamrab olishdi. Shunday bo`lsa-da, adabiyotda hali ertak va masallarga nisbatan past nazar bilan qarash illati mavjud edi. Go`yoki, “ertakona” an`ana faqatgina jiddiy bo`lmagan, “badiiy jihatdan zaif adabiyot”dagina uchragan. Ammo Rable o`zining mashhur romanida hech ikkilanmay, folklordagi ulkan odamlar (velikanlarning) obrazidan foydalandi. Fransiyada romantizm bilan birga xalq ijodi va madaniyatiga yetuk estetik hodisa sifatida qiziqib murojaat qilish, Yevropaning boshqa mamlakatlaridan ancha keyin shakllandi. Bilamizki, xalq ertaklarini yig`ib yozish esa XIX asrning yetmishinchi yillaridagina boshlandi.
XVII asr oxiri Sharl’ Perro ertaklarining yaratilishi bilan belgilanadi va uning ertaklari fransuz adabiy ertaklarining eng zo`r hamda yorqin namunalari sifatida e`tirof etiladi. Fransiyada XVIII asr esa ertaklarning oltin asri hisoblanadi. Uyg`onish davrida talaygina shoir va yozuvchilar bu universal janrga ko`p murojaat qilgan va uning estetik imkoniyatlaridan foydalanib, dolzarb mavzular bilan boyitib borishgan. Masalan, Val’ter falsafiy ertaklar yozgan. Sharqning “Ming bir kecha” ertaklari fransuz tiliga tarjima qilingach, sharqona ertaklarga o`xshatishlar paydo bo`ldi. Ammo shu XVIII asrning o`zidayoq ertaklarning urf bo`lishi ancha pasaydi. Ilgari bolalarga mo`ljallangan maxsus adabiyot yo`qligi uchun kichkintoylar kattalarning asarlarini o`qishar edi. Keyingi asrlarda esa Sharl’ Perroning qisqartirilgan ertaklaridan aynan bolalar uchun namunalar tayyorlangan. Ulardan shafqatsizlik, erkinlik, badiiy o`yinlar olib tashlanib, anchayin soddalashtirilgan. Russoning inson aql-zakovatiga siqinish hamda dunyoga ongli ravishda nazar solishi kabi pedagogik nazariyalari ham Uyg`onish davri bilan bog`liq. Qomusiy olimning ijodiy va falsafiy me`rosiga, xuddi o`sha davr yangi g`oyalarining hamda bolalar ta`lim-tarbiyasining xazinasi sifatida murojaat qilishgan.