Oyoq kiyim modasi

Oyoq kasalliklari ko’pincha qon aylanishining buzilishi, metabolizmni sekinlashtirishi va gipoksiya (kislorod ochligi) rivojlanishiga olib kelishi mumkin. To’qimada kislorod tanqisligi fonida tromboflebit, varikoz tomirlari va pastki ekstremal ateroskleroz rivojlanadi.

Odamlarda oyoq kasalliklari va ularni davolash. Oyoq kasalliklarining belgilari

Odamlarda oyoq kasalliklari va ularning inson hayotida davolanishlari uzoqqa cho’zilmaydi. Ushbu patologiyalar to’qimalarning yaxlitligini buzish, quyi ekstremitalarning ishini yomonlashishi yoki ularning to’liq yo’qotilishi hisoblanadi. Ularning tashqi ko’rinishi sabablari har xil va tashqi va ichki omillar sabab bo’lishi mumkin. Ushbu maqolada odamlarda oyoq kasalliklari va ularning davosi, navlari keltirilgan. Agar siz ushbu muammo sizga ma’lum bo’lsa, siz bilan tanishib chiqishingizni taklif qilamiz.

Nimaga oyoqlarim zarar ko’rmoqda?

Ko’pincha oyoq uzun yurish, jiddiy jismoniy kuch ishlatish va noqulay poyabzal kiyish bilan zararlanmoqda, bu o’zgaruvchan modaga erishishga intilayotgan ayollarga xosdir. Bunday og’riq vaqtinchalik va tez o’tadi. Ko’pincha oyoq oxiriga kelib, semirish yoki qattiq ishlarni bajaradigan, surunkali ishlab chiqadigan haddan tashqari kasallikka yo’liqqan kishilarda zarar ko’radi. Bularning aksariyati konchilik, mashinasozlik, qurilish sanoati va qishloq xo’jaligidagi ishchilarga ta’sir ko’rsatadi. Erkaklardagi kestirib, noqulay his etishi, genitouriner sistema muammolari bilan qornidagi og’riqni aks ettirishi mumkin. Ko’pincha, orqa miya bilan bog’liq muammolarning oyoqlarida og’riq.

Turlari

Oyoq kasalliklari quyidagi guruhlarga shartli ravishda berilishi mumkin:

• Qo’shimchalar va periartikulyar yumshoq to’qimalarning kasalliklari;
• Qon aylanishi buzilishidan kelib chiqqan kasalliklar;
• Har xil turdagi jarohatlar;
• Teri kasalliklari;
• Boshqa.

Insonlarning oyoq kasalliklari va ularning davolanishlari ko’pincha inson hayotidagi 1-savolga aylanadi va ayniqsa bu qariyalarga tegishli. Xususan, shuhratli rivojlangan yillar, butun hayotda to’plangan ko’plab jarohatlardan tashqari, artrit va artroz bilan birga keladi, bu esa bo’g’imlarning yo’q qilinishiga va ularning vazifalarini buzilishiga olib keladi. Shuningdek, bo’g’inlardagi shikastlanish endokrin yoki asab kelib chiqishi mumkin, bu tibbiy amaliyotda “artropatiya” deb ataladi. Har bir kasallik turi og’riyotgan og’riqlar hissiyotining ko’rinishi bilan belgilanadi, uning ko’rinishi turli xil bo’lishi mumkin. To’g’ri terapevtik operatsiyalarni o’tkazish uchun vaqtincha ichki organlarni ham qamrab olishi mumkin bo’lgan zararlanish xususiyatini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Har qanday kasallikdan kelib chiqqan og’riqlar og’rig’i (aks holda – artralgiya) turli sabablarga ko’ra paydo bo’lishi mumkin. Har holda, tibbiy yordamga murojaat qilishingiz va tanani o’rganishingiz kerak.

Oyoq naychalari shikastlanmoqda: sabablari

Odamlarda oyoq kasalliklari va ularning davosi ularning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan sabablarga bog’liq. Bu shunday bo’lishi mumkin:

• Qo’shimchalarning shikastlanishi;
• Gripp, tonzillit, gipotermiya;
• Yuqumli kasalliklar (qo’ziqorin, bakterial, virusli);
• Irsiy farovonlik;
• Stress, uzoq tajribalar;
• Vitaminlarning etishmasligi;
• Metabolik kasalliklar.

Bachadon og’rig’i kasalliklarining belgilari

Odamlarda oyoqlarning bo’g’imlari kasalliklari va ularning davolanishi quyidagi belgilarning intensivligi bilan belgilanadi:

• Qo’shimchalardagi og’riq, ko’pincha kechqurun, erta tongda va harakatlanayotganda seziladi.
• Ertalabki qattiqqo’llik, kamida bir soat davom etadi.
• Qo’shish ko’rinishini, uning shishishini o’zgartirish.
• Jildi og’riqlar ustida qizilligi.
• Fever.
• Zaiflik, charchash, vazn yo’qotish, ishtahani yo’qotish.
• Romatoid nodullarning shakllanishi.
• Umumiy bezovtalik.

Artrit: qanday qilib namoyon bo’ladi?

Artrit ko’pincha bilakuzuklar, oyoq Bilagi zo’r va tizzalarning kichik qismlarida paydo bo’ladi. Immunitetli hujayralar chet ellik (bakteriyalar, viruslar) qo’shma hujayralarni noto’g’ri aniqlaydilar va ularni yo’q qilishga moyil bo’ladilar. Bu jarayon yillar davom etishi mumkin. Qo’shimchalarning to’liq harakatchanligi (aks holda – ankiloz) artritning oxirgi bosqichidir. Kasallik sekin rivojlanishda (surunkali artrit) yoki to’satdan kelib chiqadigan (o’tkir artrit) rivojlanish bilan uzoq vaqt davomida rivojlanadi va o’z vaqtida davolanmasdan, nogironlik holatiga qadar jiddiy asoratlarni keltirib chiqaradi.

Qandoq og’rig’i kasalliklarini davolash

Insonlarda oyoq kasalliklari va ularning davolanishi integratsiyalangan usulni talab qiladi. Terapiya nafaqat og’riq sindromi va yallig’lanish jarayonini bartaraf etishda, balki sababni bartaraf etishdan iborat. Ayni paytda an’anaviy va an’anaviy tibbiyotning turli usullari qo’llaniladi:

• NSAIDlarning qo’llanishi – steroid bo’lmagan yallig’lanishga qarshi vositalar (masalan, Diklofenak), glyukokortikosteroidlar – yallig’lanishga qarshi gormonal preparatlar (Prednisolone), og’riqli joylarda anestetikaning mahalliy joylanishi (Novocain), stressga qarshi kasallik rivojlanishida antidepressantlar (Deprim) Qo’shish og’rig’i fonida paydo bo’ladigan mushak spazmlarini engillatadigan mushaklar gevşetici (“Tizanidin”);
• Qo’shimchalardagi yuklarni rejalashtirish (ortezlar, ortopedik ichaklar, bintlar yordamida) va tashxis qo’yilgan artiritning turiga qarab ovqatlanish;
• Turli xil fizioterapiya mashg’ulotlari (magnit, lazer, elektromagnit, shok to’lqinlari);
• Terapevtik gimnastika;
• Xun muvofiqligi;
• Massaj va o’z-o’zidan massaj;
• Asalarichilik mahsulotlari asosida dori-darmonlar;
• Ta’sir qo’shimchalaridagi yukni kamaytirish uchun nayranglar va kamarlarni qo’llash;
• Parafin terapiyasi;
• Fitoterapiya;
• Kriyoterapi.

Jismoniy yuklarning ortishi oldini olish tavsiya etiladi: og’ir jismoniy mehnat, uzoq vaqt yurish.

Umumiy tavsiyalar

Dori-darmonlarning turli xil kompresslari (tashqi foydalanish uchun), shuningdek, ularga asoslangan ichki va ichki infuziyalar (ichki ishlatish uchun) odamlardagi kasalliklar kasalliklarini muvaffaqiyatli engillashtiradi, ularning davolash va profilaktikasi yaxshi natijalar bilan taqdirlanadi. Ovqatlanish uchun vitaminlar bilan to’yingan ovqatlardan foydalanish tavsiya etiladi, chunki oyoq kasalligining tez-tez sababi avitaminosisdir. Bundan tashqari, ko’p miqdordagi uglevodlar (murabbo, shakar, shirinlik, un mahsulotlari) bilan oziq-ovqat iste’molini cheklash kerak, chunki ular semizlikka olib kelishi mumkin, bu esa bo’g’imlarning deformatsiyasiga olib keladi. Oziq-ovqatlar maksimal miqdordagi sabzavot, meva – metabolik jarayonlarda ishtirok etadigan vitaminlar, minerallar va boshqa oziq moddalar bilan to’ldirilishi kerak.

Yomon odatlardan voz kechish bilan cheklanib qolmaslik uchun samarali davolanish mumkin: chekish, ortiqcha ovlash, spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilish, tiklash jarayonini inhibe qilish va tanaga qo’shimcha yuk bo’lish.

Oyoqlarning periartikulyar to’qimalarining kasalliklari

Periartikulyar to’qimalar muskullar va muskullarni muskullar, suyaklarga, suyaklarga biriktirish joylariga, shilliq qoplarga ega. Yallig’lanish jarayoni har qanday shakllanishda lokalize bo’lishi va trochanterit (kalça qo’shma mintaqasida), bursit subpulatum va prepatellar (tizzada) kabi kasalliklarga sabab bo’lishi mumkin.

Muvaffaqiyatli davolash terapiyadan to’g’ri tashxis qo’yish, ultratovush tekshiruvi yordamida eksudatni (yallig’lanish jarayonida to’qimalarda to’plangan suyuqlik), ligamentlar va tendonlarning rüptürlerini aniqlash, shuningdek, yallig’lanishning aniq kontsentratsiyasini aniqlash.

Terapiyaning umumiy yondashuvlari:

• Ta’qib etiladigan ekstremistning to’liq qismida va uning yukini cheklashda;
• “Dolgit”, “Diklofenak”, “Fastum-gel” zarralarini ishlatish bilan yallig’lanishga qarshi terapiya;
• «Dimexide» ning 30-50% eritmalari bilan siqilgan og’riqli joyga qo’yish;
• Kortikosteroidlar saytiga mahalliy kirish;
• Magnetoterapiya, lazeroterapiya, vitaminli terapiya, loy ilovalari, metabolik jarayonlarni faollashtirishga yordam beruvchi biostimulyator.

Yallig’lanish to’xtab qolsa-da, faol harakatlarni cheklashda davom etsa, birgalikdagi rivojlanish bilan massaj, balneoterapiya, elektroforez qo’llaniladi.

Gut: tirnoqdagi oyoq

Umumiy oyoqli kasallik gut (yunoncha “tana tuzish” deb tarjima qilinadi), ulardagi siydik kislotasi tuzlarining birikishi tufayli bo’g’inlarga ta’sir qiladi. Ba’zi moddalar almashinuvining yakuniy mahsuloti to’qimalarda haddan ziyod ko’p miqdorda to’planib, kam miqdorda yuboriladi, bu esa uratning kristalizatsiyasi va ularning bo’g’imlarda birikishi, bu og’ir og’riq va yallig’lanish ko’rinishini keltirib chiqaradi. Kasallik ko’pincha oyoq barmoqlari va tizzalarning bo’g’imlariga ta’sir qiladi va bo’g’imlarda og’ir og’riq sindromi (ayniqsa, kechada), terida mayda-chuqurlik, qizarish (ba’zida siyanoz), yiringli joyga nisbatan namoyon bo’ladi. Tananing umumiy holati yomonlashadi va isitma, bosh og’rig’i, tez charchoq bilan birga keladi. Kasallikning sabablari:

• Qonning ba’zi patologiyalari;
• Spirtli ichimliklar iste’mol qilish;
• Yog ‘baliqlari, go’sht mahsulotlari, go’sht mahsulotlari;
• Buyrak etishmovchiligi;
• Irsiy farovonlik;
• Stressli vaziyatlar.

Yuqoridagi omillar qondagi siydik kislotasi va urat (tuzlari) darajasining oshishiga olib keladi. Ko’p miqdordagi purinli mahsulot – go’sht uchun odatda tan olingan xavf omillari – qo’ziqorinlar, er yong’oqlari, choy, qahva, shokolad, buyraklar, jigar, til, baklagillerdir.

Gutga siydik kislotasi miqdorini doimiy ravishda kuzatib borish tavsiya etilganda, to’g’ri ovqatlaning va sog’lom turmush tarziga rioya qiling. Jismoniy tarbiya, jismoniy mehnat, kurortni davolash kabi profilaktika choralari qo’llanilishi kerak.

Badanining oyoqlari: qon aylanishi buziladi

Oyoq kasalliklari ko’pincha qon aylanishining buzilishi, metabolizmni sekinlashtirishi va gipoksiya (kislorod ochligi) rivojlanishiga olib kelishi mumkin. To’qimada kislorod tanqisligi fonida tromboflebit, varikoz tomirlari va pastki ekstremal ateroskleroz rivojlanadi.

Ularning tez-tez uchraydigan sabablari quyidagilardir:

• Irqiy;
• Metabolik kasalliklar;
• Yuqumli kasalliklardan keyingi asoratlar;
• Mobilityning etishmasligi.

Bunday kasalliklar alomatlari o’xshash:

• Oyoq va oyoqlarning shishishi;
• Oyoqlarda og’irlik mavjudligi;
• Qon tomirlari yulduzlar hosil bo’lishi;
• Takrorlab boruvchi konvulsiyalar;
• Teri osti ichidagi venoz nodullarning paydo bo’lishi;
• Charchoq.

Xavfli ateroskleroz

Pastki ekstremitalarning aterosklerozi, asosan erkaklar jinsiga xos bo’lib, birinchi klinik simptom bilan belgilanadi – intervalgacha klodikatsiya. Gastroknemiyus muskullarida kramp yoki zo’ravon yonish og’rig’i paydo bo’ladi. Qo’lda ajoyib charchoq hissi mavjud. Og’riqlar kasallikning dastlabki bosqichida paydo bo’ladi, tabiatda to’lqinli: ular yurish paytida yomonroq holga tushadilar, ular tinchlanishadi. Keyinchalik, kasallik o’sib ulg’aygan sayin, ular kechalari hatto doimiy va bezovta bo’lishadi. Davolashning yo’qligi, tirnoqlarning kırılganlığının, siyanozun (siyanozun) ko’rinishi, kuruluğu, parlaklık, terining tozalanishi va gangrena olib kelishi mumkin bo’lgan yaralar paydo bo’lishi bilan to’qimalarining nekrozuna sabab bo’ladi.

Bunday kasallikni davolashning radikal usullari topilmadi, shuning uchun parafin va fitoterapiya, parhez va boshqa narsalar usullarini qo’llash orqali dastlabki bosqichda aterosklerozni to’xtatish uchun vaqt kerak.

Tromboflebit

Tromboflebit – venoz devorning yallig’lanishi, bu esa tromb hosil bo’lishiga olib keladi. Kasallikning sabablari:

• Tomirlardan qon oqimining sekinlashishi;
• Qon tarkibidagi o’zgarishlar;
• INFEKTSION;
• Yiringli devorlarni yupatish;
• Vitaminlar va mikroelementlarning yo’qligi.

Ko’pincha bu kasallik tug’ruqdan keyingi tug’ruq kabi ko’rinadi. Kasallikning tromboflebitini aniqlash shunday asoslarda bo’lishi mumkin:

• Buzoq muskullaridagi og’ir og’riq;
• Tana haroratining ko’tarilishi;
• Barcha ekstremistning asosiy shishi;
• Teri va siyanozi;
• Trombozlangan tomir bo’ylab ko’p to’qimalar yallig’lanishlarining rivojlanishi.

Odamlarning oyoq kasalliklari, alomatlari va ularning davosi dunyo aholisining deyarli uchdan biriga ta’sir qiladi. Ushbu kasalliklarning aksariyati uzoq davom etadigan davolanishni talab qiladi. Shunday qilib, tromboflebitni davolash konservativ yoki jarrohlik yo’li bilan amalga oshiriladi va 10 kundan 3 oygacha, surunkali bosqichda – taxminan 1 yilga cho’zilishi mumkin. Bundan tashqari, yurak-qon tomir tizimining normal ishlashida kuniga taxminan 3 litr suyuqlik iste’mol qilish va venoz chiqishi, og’riqni kamaytirish va shishishni kamaytirish uchun oyoqlarga baland joy berish tavsiya etiladi.

Varikoz tomirlari

Varikoz tomirlari tomirlarning shishishi va teri ostidagi keng tarqalgan cho’zilishi, quyi ekstremallarda qon aylanishining yomonlashuvi va tomirlarning vanalarining funksionalligini buzishi bilan bog’liq bo’lgan kasallikdir. Ko’pincha, kasallik oyoq va oyoqlarda tomirlarga ta’sir qiladi, chunki u tananing bu qismlari bo’lib, yurish va tikish paytida maksimal yukni hisobga oladi.

Xavf guruhiga quyidagilar kiradi:

• Homilador ayollar. Bu davrda kelajakdagi onaning og’irligi 15%, oyoqlarga og’irlik 2 marta oshadi;
• Ortiqcha vaznga ega bo’lish;
• Kasb-hunar egalari va ishlarini oyoqqa turish bilan bog’liq bo’lgan odamlar;
• Yomon odatlarga ega bo’lish: ichkilikbozlik, chekish.

Varikoz tomirlarini davolash an’anaviy va xalq usullarini o’z ichiga oladi. Ayniqsa, murakkab hollarda, ta’sirlangan venani teri yuzasida kichik bir bo’lakdan tortib olishdan iborat jarrohlik aralashuv talab etiladi. Bunday operatsiya kasallikni to’liq bartaraf etmaydi, chunki yuzaki tomirlardagi qon oqimlari chuqurroq joylashgan tomirlarga o’tkaziladi. Bundan tashqari, bu kasallikning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan sabab ham bor. Shuning uchun davolanish murakkab sharoitda amalga oshirilishi kerak.

Insonlarda oyoq kasalliklari va ularning ko’plab davolanish usullari tinglovchilar tomonidan ma’lum emas. Bu patologiyalar samarali profilaktika choralarini talab qiladi: tibbiy gimnastika, kontrastli dush, oyoq massaji, sport tadbirlari, ya’ni velosiped, yurish, suzish. Dastlabki bosqichlarda shifobaxsh vannalar va o’simliklar asosida kompresslar ishlatish tavsiya etiladi. Varikoz tomirlarini issiq vannalar olish, sauna va hammomga tashrif buyurish, uzoq vaqt davomida quyoshda qolish mumkin emas.

Odamning oyog’i ko’pincha zaiflikdan aziyat chekadi – terining yuqori qatlamining cheklangan o’sishi, o’sib boradigan joylarda kama shaklida. Ko’pincha ularning tashqi ko’rinishi oyoq barmoqlari va oyoq taglarida kuzatiladi va teridagi nerv uchlari ustida keratinlashtirilgan massalarning bosimi tufayli og’riqli bo’lishi mumkin. Xalq tabobati bilan davolanadigan odamning oyog’ining kasalliklari juda samarali bo’lib, farovonlikning yomonlashishiga yo’l qo’ymaslik uchun o’z vaqtida reaktsiyani talab qiladi.

Oyoq uchun noxush hodisalar natto-pods hisoblanadi, bular qo’pol choksiz tuproq tagliklari, yurish paytida og’ir yonish va og’riqlarga sabab bo’ladi. Qo’ng’iroqlar farqli o’laroq, jigarrang rang va shaffoflikning mustahkamligi bilan ajralib turadi. Botanikalarni olib tashlash, zararlangan hududga qo’llanilishi kerak bo’lgan keratolitik kremni qo’llash orqali amalga oshiriladi va tarmoqli yordam bilan qoplanadi. Chig’anoqni jasaddan qutqarish mumkin emas, bu ularning kengligida tarqalishini keltirib chiqaradi.

Bir kishining oyoq kasalliklari: xalq davolanish bilan davolash

Qo’ziqorinlardan quyidagi usullardan qutulish mumkin: kartoshka va piyoz (har biriga 1 ta) qo’shing, aralashtiriladi, jo’xori bilan biriktirilgan lattaga qo’yiladi. Bu uning bug’lanishiga va erta davolanishiga olib keladi.

kesib ta’sir sohasida ichki ulash uchun tavsiya etiladi calluses aloe bargi, qarshi samarali. Top polietilen bilan qoplash va gips doka tuzatish. Bu tunda bu usuli foydalanish tavsiya etiladi. Bu kofur moy krem bilan uni moylash uchun Nosir va dimlangan qismini olib tashlash uchun bir jilvirtosh tosh tomonidan ta’qib qilinadi. Bunday tartib to’liq tiklanish qadar takrorlash kerak.

odamlar va davolash noan’anaviy usullari bilan baravar kasallik hamda an’anaviy tabiblarga ma’lum. Yaxshi zuhur o’zi butunlay qamrab, sirka bir xumda joylashtirildi va quyinglar bo’lishi kerak piyoz pulni va sarimsoq malham. keyin, qobig’i torting suyuq xududga qilaylik va quritish uchun tark, 10-14 kun davomida quymoq. Yotishdan oldin qobiq vazelinle ning kasal joyida atrofida terining makkajo’xori 2-3 sm qatlamida yuklatilgan kerak. Leg bandaj wrap kechada tark va. oyoq tong yuvish kerak to’g’risida muloyimlik callus olib tashlang. tartibi to’liq davolash qadar takrorlanadi.

Oyoq kiyim modasi

Kuz mavsumi boshlanishiga ham sanoqli kunlar qoldi. Odatda qizlar va ayollar kiyim borasida deyarli har doim muammolarga duch keladilar. Mazkur maqola orqali 2017-2018 yillarning kuz-qish mavsumida liboslarda urf bo‘ladigan detallar haqida ma’lumot beramiz. Bu ma’lumotlar ayniqsa, modaga amal qilib yashovchilarga asqotishi aniq.

Kostyum-shim. Agar siz klassik turdagi liboslarni sevsangiz, kuz mavsumining asosiy modasi siz uchun ayni muddao bo‘ladi. Asosan keng bichimdagi kostyum va shimlar urfda. Ranglar borasida esa oq, qora, to‘q ko‘k, kulrang ommalashadi.

“Leopard” trendi. Bir ncha yillar avval ommalashgan mazkur turdagi ustki kiyimlar yana urfga kirishi kutilmoqda. Agar qomatingizga mos tushsa, yovvoyi hayvon printi tushirilgan ko‘ylaklarni ham bemalol kiyishingiz mumkin.

Charm liboslar. So‘nggi yillarda charmdan tikilgan liboslar yana urfga kirib bormoqda. Bu yil kuzda ham charmdan tayyorlangan kiyimlar ommalashishi aniq. Charmdan tikilgan kombinezon, ko‘ylaklar, shim, yubkalarni velvet kiyimlar bilan moslashtirish mumkin. Qora, kumushrang, qizil rangdagi charm ommalashadi.

Katak printli matolardan tikilgan ustki kiyimlar. Kuz mavsumida istalgan fasondagi paltolar urfda bo‘ladi. Mutaxassislar to‘laroq qomatga ega qizlarga katak printli kiyimlar kiymaslikni tavsiya etishadi. Bunday kiyim qomatni yanada kattalashtirishi mumkin.

Mo‘ynali kiyimlar. Oddiy mato bilan mo‘ynaning mos ravishda tikilishi libosga o‘zgacha ko‘rinish beradi. Ayniqsa, setka bilan mo‘ynaning birikmasi jahon moda olamida ancha ommalashishga ulgurgan.

Bejirim kashta. Bu yil yoz mavsumida kashta sifatida to‘qilgan gul hoshiyalar tushirilgan koftalar, ko‘ylaklar ancha ommalashdi. Kuz mavsumida ham bu trend davom etadi. Shimlardagi kashtalar ham kuzga yorqinlik bahsh etishi aniq.

Kaltalashtirilgan shimlar yoki kyulotlar. Shuningdek, lampaslar ham kuz mavsumida urfga kirishi kutilmoqda. Lampas shimlarning yon tarafidagi chiziqlar bo‘lib, bugungi kunda ular alohida boshqa matodan ham tikilishi mumkin.

Vodolazkalar. Har kun uchun mo‘ljallangan universal bu kiyimlar shim, nimcha, pidjak, kardigan bilan moslashtirish mumkin.

Baland etiklar. Oyoq kiyimlar ham ustki kiyimlar singari har mavsumda o‘zgaradi. Baland etiklar bilan har kungi obrazni ham yoki bayramona obrazni ham yaratish mumkin.

Kumushrang. Kuz mavsumida aynan shu rangdagi istalgan balandlikdagi va poshnali, poshnasiz etiklar, liboslar urfga kiradi.

Uzun qo‘lqoplar. Sovuq tushishi bilan aynan mazkur aksessuar ommalashishi aniq. Ular charm, trikotaj, baxmal, jun kabi matolardan tayyorlanishi mumkin.

KIYINISH MADANIYATI TARBIYA ORQALI SHAKLLANADI

…Xo‘sh, aslida ham «moda» yoshlarimizni buzayaptimi? Ularning milliy an’analarimizga xos kiyinishlariga nima to‘sqinlik qilayapti? Yoki modani taqiqlash kerakmi? Umuman, moda tushunchasi nima? Ularning tashabbuskorlari kim? Kiyinish madaniyati o‘zgarishi yoki buzilishiga faqat yangilikka o‘ch yoshlar sababchimi? …
Libos – inson ziynati. Davrlar, zamonlar yangilangani sari liboslar o‘zgarib boradi. Bir-biridan rang-barang, uzun-kalta, tor-keng, dabdabali-ko‘rimsiz, qimmat-arzon liboslar. Ko‘pchilik uchun bu liboslarning yarashgani, o‘ziga munosibligi, yoshiga, qomatiga, kiyadigan davrasiga to‘g‘ri kelish-kelmasligi muhim emas. Yangi chiqqan narsa, albatta, kiyilishi kerak, tamom. «Moda»ning talabi shu.
So‘nggi paytlarda yoshlarimizning kiyinish madaniyati haqida juda ko‘p gapirilyapti. Ularning aksariyatida yoshlar sha’niga nisbatan keskin, e’tirozli fikrlar bildirilayapti. Ayrim yigit-qizlarning ko‘r-ko‘rona moda izidan quvishi, ularning kiyinishi milliy an’analardan uzoqlashayotgani, tor, kalta, ochiq kiyimlarga qiziqish borgan sari ortayotgani, bu odatlar o‘zbekchilikka zidligi tan­qid ostiga olinmoqda. Albatta, bunday munosabatda jon bor. Haqiqatan ham oxirgi vaqtlarda yoshlarning kiyinishi mislsiz darajada o‘zgardi. Vaziyatning bunday tus olishi kishini o‘ylantiradi.
Xo‘sh, aslida ham «moda» yoshlarimizni buzayaptimi? Ularning milliy an’analarimizga xos kiyinishlariga nima to‘sqinlik qilayapti? Yoki modani taqiqlash kerakmi? Umuman, moda tushunchasi nima? Ularning tashabbuskorlari kim? Kiyinish madaniyati o‘zgarishi yoki buzilishiga faqat yangilikka o‘ch yoshlar sababchimi? Mazkur muammoga oydinlik kiritish maqsadida fikr-mulohazalarimizni aytib o‘tsak. Avvalo, kiyim-kechak inson hayotida qanday rol o‘ynaydi? Savolning bunday qo‘yilishi bejiz emas. Chunki har bir inson o‘zi kiyayotgan kiyimning foyda-zararini, qanday matodan tikilganini, kerak bo‘lsa, tarixi va ahamiyatini bilishi lozim. Hech kim hech qachon to‘g‘ri kelgan matoni ustiga ilib ketavermaydi. Kiyinishning inson ruhiyati, fe’l-atvori, kayfiyati, tarbiyasi, did-farosati bilan bog‘liq jihatlari bor. Shu o‘rinda ta’kidlash joizki, kiyinish, shuning­dek, urf ham o‘z-o‘zidan paydo bo‘lmagan. Kishilik jamiyatida kiyim-libos qachon paydo bo‘lganligi haqida yakuniy to‘xtamga kelinmagan.
Dastlab teri va jundan mato to‘qish va tikishni o‘rgangan odamzod, keyinchalik paxta va ipak tolalarining paydo bo‘lishi bilan liboslarga qulaylik va go‘zallik baxsh etdi. Demak, inson tafakkurining rivojlanishi uning libosiga ham madaniylikni olib kirdi.
Ajdodlarimizning kiyinish madaniyatiga nazar solsak, liboslari, zebu ziynatlari o‘ziga xos, rang-barang bo‘lganligini ko‘ramiz. Umuman, har bir davr libosi—o‘sha zamon madaniyatining ma’lum ma’nodagi ko‘zgusi hisoblangan. Ya’ni, libosga qarab har bir davr kishilarining kiyinish odobi, madaniyati xususida fikr yuritish mumkin. Qolaversa, bir mamlakat yoki millatning kiyinish madaniyatida boshqa bir xalq madaniyatining ta’siri, albatta, seziladi.
Vaqt o‘tib, faqat liboslargina emas, shu bilan birga bosh kiyim, poyabzal, zebu ziynatlar, soch turmaklash, pardoz qilish — hammasi birgalikda kostyum ansambliga aylandi. «Kostyum» so‘zi frantsuz tilidan olingan bo‘lib, inson tashqi ko‘rinishining, kiyinishning butun bir tizimi — sistemasini anglatadi. Ana shu kostyumlar bugungi kunda ma’lum shaxslar, ijodkorlar, ya’ni modelerlar, libos dizaynerlari tomonidan yaratiladi. Bu kostyumlar ham ijod mahsuli hisoblanadi. Hozirgi paytda liboslar sanoati bilan shug‘ullanuvchi «Kristian dior», «Versache», «Pol Makkarti», «Shanel» kompaniyalarining mahsulotlari dunyo bozorida eng yuqori o‘rinlarni egallaydi. Uni urfga, odatda el nazariga tushgan kishilar, ya’ni kiyim namoyish qiladigan manekenlar, mashhur artistlar, qo‘shiqchilar, sportchilar olib kiradilar. Boshqalar, ayniqsa, shunday kishilarning ixlosmandlari o‘z-o‘zidan ularga ergashadilar. Qarabsizki, o‘sha kiyim rusumi ko‘chaga chiqadi. Misollarga murojaat qilsak, Rossiya estrada yulduzi Alla Pugachevaning kiygan liboslari yoki soch turmaklashi 70—80-yillarda butun ayollarning urfi-modasi bo‘lgan yoki Madonna, Patrisiya Kass, Uitni Xyuston, Britni Spirs kabi qo‘shiqchilarning kiyinishlariga Yevropa va Amerikada e’tibor katta. Basketbolchi Maykl Jordan, futbolchi Ronaldo, qo‘shiqchilar Tarkan, Sting yoki boshqalar kiygan kiyim tez orada yoshlar orasida urfga aylanadi.
Uzoqqa bormaylik, o‘zimizda ham shunday holatlarni kuzatish mumkin. Qo‘shiqchilar, ayniqsa, bu borada haqiqiy «jarchilar»dir. Ularning kiygan kiyimlari, soch turmaklashlari tez orada muxlislar tomonidan o‘zlashtiriladi. Xulosa qiladigan bo‘lsak, ma’lum bir davrda paydo bo‘lgan va urfga aylangan kiyinish uslubi bu — modadir.
Modani ikkiga bo‘lish mumkin. Birinchisi, tor doirada, ya’ni mahalla, qishloq, shahar ­miqyosida hamda ikkinchisi, keng doirada mamlakat, dunyo miqyosidagi modalar. Tor doiradagi liboslarda milliy o‘ziga xoslik ustun bo‘ladi. Keng doirada, ya’ni butun dunyoda urf bo‘lgan kiyinish ma’lum mamlakatda paydo qilinsa-da, unga boshqa mamlakatlarning ta’siri ham bo‘ladi.
Bugungi kunda turli mamlakatlarda paydo bo‘layotgan har qanday liboslar, kostyumlar tez orada dunyo miqyosida urfga aylanyapti. Buning sababi nimada? Buning ikkita sababi bor. Birinchisi, urfga aylanayotgan kostyumni targ‘ib qiluvchi vositalarning hozirgi paytda kuchli taraqqiy etgani, ya’ni sun’iy yo‘ldoshlar, ommaviy axborot vositalari, internet orqali jahonda paydo bo‘layotgan kiyinish yangiliklari haqida axborotga ega bo‘lish. Ikkinchisi, hozirgi paytda erkinlikka intilish hamda madaniyatlarning o‘zaro yaqinlashuv jarayoni bilan bog‘liq. Muammolar umumiylashmoqda. Bu hodisa o‘z navbatida madaniyatga ham ta’sir qilmay qolmaydi. Masalan, Braziliyada paydo bo‘lgan kiyinish G‘arbda ham, Sharqda ham bir xil qabul qilinayapti.
Bugungi yoshlarimiz juda qiziquvchan, yangilikka o‘ch. Ular har bir voqea-hodisani e’tiborsiz qoldirmaydilar. Ayniqsa, dunyoda paydo bo‘layotgan modalar hamisha ularning diqqat markazida.
…Farzandlarim bilan bozorga kiyim-kechak xarid qilgani borgandik. Kichik o‘g‘lim tinmay Amerika bayrog‘i yoki burgut va yoxud boshqa timsollar aksi tushirilgan to‘rtburchak kichkina ro‘moldan («pandu», deb nomlanar ekan) olib bering, deb xarxasha qilaverdi. «O‘g‘il bola ro‘molni nima qiladi», desam, «Shohruh repper ro‘mol o‘rab ustida kepka kiyib yuradi» deydi. Jahlim chiqdi. Ammo ikki kundan keyin o‘g‘limning maktabiga bayram tadbiriga borsam, sinfdosh o‘rtoqlari bozorda ko‘rgan ro‘moldan o‘rab, ustidan kepkani bostirib, qo‘llariga qo‘lqoplarni kiyib, ashula aytishdi. Hech narsaga tushunmadim. Lekin bolalarning qiliqlari, o‘zlarini tutishlarini ko‘rib, kattalar kulishdi. Nahotki, bayram tadbirini tayyorlagan ustozi uning mazmuni, ta’siriga e’tibor bermagan bo‘lsa? Demak, kiyimning ahamiyati, mazmunini bolalarimizga biz ota-onalar, ustozlari tushuntirishimiz kerak ekan.
Qayd etish kerakki, modalarning rivojlanishi va tarqalish darajasi baland. Eng qizig‘i, modalar bir mamlakatdan ikkinchisiga emas, balki bir paytning o‘zida dunyoga tarqalayapti. Bu albatta, tsivilizatsiyaning natijasidir. Ammo tsivilizatsiyaning ta’siriga ko‘r-ko‘rona tushib qolmaslik kerak. Balki uni qabul qilishda ham did, fahm-farosat va bilim zarurdir.
Ko‘chadagi yoshlarga e’tibor bersangiz, masalan, qizlarimiz egnida tor shim, ochiq koftalar, uzun-tor yoni ochiq, etagi keng, kalta yubkalarni ko‘proq kiyishayapti. Yigitlarimiz esa oq, qizil, alvon, yashil rangli shim, turli xil yengi bor, yengi yo‘q maykalar, tizzasidan yuqorida shortiklar kiyishadi. Muammo shundaki, ko‘pchilik yoshlarimiz qaysi joyda qanday kiyimni kiyish kerakligi, o‘zining bo‘y-bastiga nima ko‘proq yarashishi mumkinligi haqida o‘ylamaydilar ham.
Agar har bir inson o‘zining bo‘yi, gavda va yuz tuzilishi, sochi, ko‘zi, terisining rangini, qomatiga nima yarashishini bilsa, ko‘r-ko‘rona modaning ketidan quvmaydi. Qolaversa, bu sohada ularga yordam beradigan mutaxassislar bor. Ular yangi mavsumiy kiyimlarni reklama qilishda yoki modalar haqida matbuot, radio, televidenie orqali chiqishlarida yuqoridagi me’yorlarni hisobga olib tavsiyalar beradilar.
Yoshlarimiz kiygan kiyimlari ularning muomalasi, yurish-turishi, xatti-harakatlari, o‘zini tutishi, og‘izlaridan chiqayotgan so‘zlariga ham ta’sir etmay qolmaydi. Natijada, ba’zan noo‘rin so‘zlar, xatti-harakatlar jamoatchilik orasida norozilik kayfiyatini uyg‘otadi. Har bir shaxs oilada kamol topadi. Uning atrofida tergaydigan ota-onasi, buvi-bobosi, amma-xolasi bor. Ammo ba’zan ular o‘zlari o‘rtoqlaridan qolmasin, deb qizlariga tor shim, kalta yubka yoki yelkasi, qorni ochiq kiyimlarni kiyishga izn berayotgan ekan, demak, bu borada faqat yoshlarni ayblash adolatdan emas. Qolaversa, ma’lum ma’noda oiladagi, maktabdagi muhit ham bunga sababchi. Aynan oilaning o‘zi shunday kiyimlarni kiyishni, «zamonaviy» bo‘lishni talab qilishi afsuslanarlidir.
…Bir o‘zbekona tarbiya ko‘rgan qiz o‘zga xonadonga kelin bo‘lib tushdi. Bu xonadon a’zolari o‘ta «zamonaviy» ekan. Qiz uyda atlas ko‘ylak-lozim kiyib yurganda miyig‘ida kulishibdi. Bundan uyalgan yostiqdoshi esa unga sport kostyumi sovg‘a qilib, «Uyda shunday yur» debdi. Qizning ne-ne orzu-havaslar bilan tiktirgan sarpolari javonda taxi buzilmay qoldi. Uydan ko‘chaga chiqqanlarida tor shim, kalta yubka, mehmonga, tomoshalarga borganda yelkasi ochiq ko‘ylaklar kiyishga o‘rgatishdi. Dastlab bularning hammasi unga erish tuyulib, onasiga yuragini yordi. Onasi ham «Bolam, oilang, turmushingning tinchligini o‘yla, endi biz senga xo‘jayin emasmiz, endi kuyov nima desa, shuni qilasan-da» dedi. Shu-shu qiz ham «moda»da kiyinadigan bo‘ldi. Shunga qarab avval bir gapni gapirishga iymanadigan qiz, hech narsadan tap tortmaydigan, xonasi kelsa, so‘kib yuboradigan bo‘ldi.
«Moda»da kiyinishga qarshi bo‘lganlar jon kuydirib bunday holatga chek qo‘yish, o‘quv muassasalarida taqiqlash lozimligini kuyinib aytadilar. Modani taqiqlash mumkinmi? Inson tabiatida taqiqlangan narsaga qiziqish kuchli bo‘ladi. Ota-onasi taqiqlasa ham bola avval shuni qilib ko‘radi. Yomon tomoniga guvoh bo‘lgach, bu ishdan o‘zini tortadi. 70-yillarda ba’zi oliy o‘quv yurtlarida kalta kiyishni taqiqlash hollari bo‘lgan. Shuningdek, yaqingacha Toshkent davlat texnika universiteti qoshida malayziyaliklar bilan hamkorlikda ochilgan «Menejment» fakultetida ham o‘quv dargohiga yigitlar krossovka yoki jinsida, qizlar kalta yubka yoki jinsida kelishlari man qilingan. Ammo bugungi yoshlarimiz bunga ko‘nadimi? Man qilishdan ko‘ra yoshlarga tushuntirish, ularning didi, fahm-farosatini tarbiyalash ko‘proq ijobiy natijalar bermaydimi? Shundan keyingina tanlash huquqini yoshlarning o‘zlariga qo‘yish kerakdir, balki. Muhimi, bu borada ota-onalar ham farzandlarini tushunib, o‘zlarini ularning o‘rinlariga bir zum qo‘yib ko‘rsalar, yomon bo‘lmasdi. To‘g‘ri, inkor qilmaymiz, me’yor buzilgan. Shu ma’noda, milliy liboslarimiz noyob namuna sifatida faqat ma’lum bir davralar­da, aytaylik, bayramlar, to‘ylarda kiyiladi. Shunda ham zamonaviy tus bergan holda, albatta. Ayniqsa, bu poytaxtda juda bilinadi. Viloyatlar, tumanlar, qishloqlar nisbatan kichkina hudud bo‘lganligi, hamma bir-birini tanigani bois, odamlar har holda andisha qiladilar.
Yoshlikning o‘zi go‘zal. Bugungi yoshlarimizning g‘arb modasiga mukkasidan ketayotgani, ular milliy kiyinish an’analarini unutdilar, degani emas. O‘zbegimizning milliy iftixori bo‘lgan atlasga hamisha e’tibor katta. U bizda hech urfdan tushmaydi. Shu bilan birga yaqin-yaqingacha unutilgan adras, banoras, beqasam matolar yana urfga kiryapti. Bu quvonchli hol, albatta. Hozirda bu matoga qiziqish ortdi. Zamonaviylik hamda milliy uyg‘unlik aks etgan andozalarda tikilgan liboslar qizlarimiz husniga yana ham ko‘rkamlik baxsh etadi. Bu matolarni faqat to‘yu tantanalarda emas, ish sharoitlari uchun ham moslashtirish niyatida mutaxassislarimiz izlanmoqdalar. Ularning namunalari yoshlarimizning egnida paydo bo‘lganligi hali bu borada yangi-yangi milliy libos rusumlari yaratilishiga umid uyg‘otadi.
Faqat modada kiyinish zamonaviylikni bildirmaydi. Zamonaviylik avvalo insonning ichki va tashqi dunyosini zamonga uyg‘unlashtirish demakdir. Shu ma’noda har bir kostyum, libosning o‘z mazmuni bor. Uning to‘g‘ri tanlanishi, atrofdagilar tomonidan iliq qabul qilinishi ham urfni belgilaydi. Shu bilan birga kishining kayfiyati, qanday ish bilan shug‘ullanishida ham kostyum kiyishning o‘rni bor. Shu o‘rinda milliy me’yor masalasiga to‘xtalmoq joiz, deb o‘ylaymiz. Barcha rivojlangan davlatlarda oiladan tashqari maktabda, o‘quv yurtlarida insonning turli davralarda o‘zini tutishi, muo­malasi, buyumlarning ishlatilishi, o‘zi uchun munosib ki­yimni tanlash borasida maxsus bilimlar beriladi. Bizda bunday bilimlar maktablarda «Odobnoma», «Oila psixologiyasi», oliy o‘quv yurtlarida «Etika», «Estetika» singari fanlarda umumiy o‘rgatiladi. Vaholanki, bu fanlarni har birining o‘z vazifasi bor. Aytmoqchi bo‘lganimiz, yoshlarning modaga ruju qo‘yishi, ochiq-sochiq kiyinishini faqat tanqid qilish, yomonlash bilan cheklanib qolmay, uning oldini olish choralarini, yaxshi tomonga o‘zgartirish yo‘llarini izlash lozim.
Har kimning kelbatiga yarasha didi, fahm-farosati ham bor. Eng zaruri, ana shu didni, fahm-farosatni to‘g‘ri tarbiyalay bilish kishini bezaydi, yanada xushsurat qilib ko‘rsatadi. Tarbiyalaydigan esa, jamoatchilik, ya’ni sizu biz — barchamiz.

• Bilimingizni test orqali sinang
  Telegram kanalimizga a’zo bo’ling

• Xalilulla
• Xaliliddin
• Xalila
• Xalil
• Xalvo